Obwieszczenie Komisji w sprawie definicji rynku właściwego do celów wspólnotowego prawa konkurencji
Jego celem jest zapewnienie przedsiębiorstwom i innym zainteresowanym stronom wskazówek na temat przyjmowanego przez Komisję Europejską podejścia do definiowania rynku, które stanowi niezbędny pierwszy etap dokonywanej przez Komisję oceny w ramach wielu spraw dotyczących kontroli praktyk monopolistycznych i łączenia przedsiębiorstw.
W razie podejrzenia naruszenia reguł konkurencji Unii Europejskiej (UE) należy w pierwszej kolejności zdefiniować rynek właściwy. Zdefiniowanie rynku właściwego polega na określeniu zakresu stosowania reguł konkurencji w odniesieniu do praktyk ograniczających konkurencję i nadużyć pozycji dominującej (rozporządzenie (WE) nr 1/2003 – zob. streszczenie), a także zakresu stosowania przepisów regulujących łączenie przedsiębiorstw (rozporządzenie (WE) nr 139/2004 – zob. streszczenie).
W obwieszczeniu wyjaśniono, w duchu przejrzystości, metody stosowane przez Komisję w celu zdefiniowania rynku właściwego w każdym konkretnym przypadku. Ta analiza, w ramach której pod uwagę bierze się wymiar asortymentowy i geograficzny rynku właściwego, może zostać wykorzystana, aby ustalić, czy istnieją rzeczywiści konkurenci, którzy są w stanie zakłócić zachowanie danych firm, a także aby określić stopień rzeczywistej konkurencji na rynku.
Definiowanie rynku właściwego
Rynek właściwy stanowi połączenie rynku asortymentowego i rynku geograficznego. Definicje tych pojęć przedstawiono poniżej.
Analiza przeprowadzana w celu zdefiniowania rynku właściwego
Komisja zidentyfikowała szereg kryteriów, które mogą jej pomóc analizować rodzaje zachowania firm na rynku oraz specyficzne warunki panujące na rynku właściwym. W zależności od charakteru badanego zagadnienia konkurencji metodologia ta może jednak prowadzić do różnych wyników. W związku z tym konieczne jest przeprowadzenie ustrukturyzowanej analizy, która jednocześnie będzie zapewniała elastyczność umożliwiającą uwzględnienie indywidualnych okoliczności.
W toku analizy wstępnej Komisja definiuje rynek asortymentowy w ten sposób, że bada, czy dwa produkty należą do tego samego rynku. Dąży ona także do określenia rynku geograficznego i w tym celu analizuje podział udziałów w rynku między strony oraz ich konkurentów, stosowane ceny i ewentualne różnice w cenach.
Po zdefiniowaniu rynku asortymentowego i geograficznego Komisja przeprowadza bardziej szczegółową analizę pod kątem substytucyjności. Firmy działające w warunkach systemu konkurencji muszą podlegać dwóm źródłom ograniczania konkurencyjności, mianowicie substytucyjności popytu i substytucyjności podaży. Rynek jest konkurencyjny, jeżeli klienci mogą wybierać spośród zakresu produktów o podobnych właściwościach, a dostawca nie napotyka przeszkód przy dostarczaniu produktów na ten rynek lub przy świadczeniu na nim usług.
Kryterium substytucyjności umożliwia skupienie uwagi na produktach substytucyjnych, co pozwala z większą dozą pewności zdefiniować właściwy rynek asortymentowy i geograficzny. Dopiero na końcowym etapie rynek właściwy jest analizowany w celu ustalenia stopnia integracji na rynkach w UE.
Dlatego też Komisja dokonuje oceny substytucyjności popytu (tj. substytucyjności po stronie klientów) i substytucyjności podaży (tj. substytucyjności po stronie dostawców). W pierwszym przypadku należy ustalić, czy klienci kupujący dany produkt mogą się od razu przestawić na podobny produkt w odpowiedzi na mały, ale stały wzrost cen (w zakresie od 5% do 10%). W drugim przypadku należy ustalić, czy inni dostawcy są w stanie od razu przestawić produkcję na odpowiednie produkty i zacząć je sprzedawać na rynku właściwym.
W ramach tego kryterium substytucyjności nie bierze się jednak pod uwagę warunków, w jakich działają dane firmy. Konieczne jest zatem na przykład zbadanie warunków dostępu do zdefiniowanego rynku. W tym względzie Komisja dokonuje oceny wymiaru asortymentowego i wymiaru geograficznego rynku właściwego oraz bierze pod uwagę wymienione poniżej elementy.
Na samym końcu Komisja bierze pod uwagę proces integracji rynku i analizuje, w jaki sposób środki służące zniesieniu barier w handlu i stworzeniu zintegrowanego rynku europejskiego mogą wpływać na konkurencję na danym rynku geograficznym.
Przed sformułowaniem wniosków Komisja może się konsultować z głównymi firmami działającymi w sektorze w celu zebrania ich opinii na temat granic rynku asortymentowego i rynku geograficznego. W razie potrzeby może ona także przeprowadzać kontrole na miejscu.
Obliczanie udziału w rynku
Zdefiniowanie rynku właściwego, zarówno w wymiarze asortymentowym, jak i geograficznym, pozwala na zidentyfikowanie uczestników rynku (dostawców, klientów i konsumentów). Na tej podstawie można obliczyć całkowitą wielkość rynku oraz udziały w rynku każdego z dostawców, odwołując się do ich sprzedaży właściwych produktów na właściwym obszarze.
Szacunki sporządzone przez przedsiębiorstwa, badania przeprowadzone przez konsultantów branżowych lub stowarzyszenia handlowe, a także dane dotyczące obrotu przedsiębiorstw pomagają obliczyć całkowitą wielkość rynku oraz udziały w rynku każdego z dostawców. Choć do obliczania udziałów w rynku stosuje się zazwyczaj sprzedaż, to użytecznych informacji mogą też dostarczyć, w zależności od konkretnego produktu lub danej branży, inne parametry, takie jak zdolność produkcyjna, liczba podmiotów na przenikających się wzajemnie rynkach itp.
Komisja dokonała, zgodnie z zasadami lepszego stanowienia prawa, oceny funkcjonowania swojego obwieszczenia w sprawie definicji rynku z 1997 r. i wydała, w lipcu 2021 r., sprawozdanie zawierające sformułowane w tym względzie wnioski.
Więcej informacji:
Obwieszczenie Komisji w sprawie definicji rynku właściwego do celów wspólnotowego prawa konkurencji (Dz.U. C 372 z 9.12.1997, s. 5–13).
Dokument roboczy służb Komisji: ocena obwieszczenia Komisji w sprawie definicji rynku właściwego do celów wspólnotowego prawa konkurencji z dnia 9 grudnia 1997 r. (SWD(2021) 199 final z 12.7.2021).
Dokument roboczy służb Komisji – Streszczenie oceny obwieszczenia Komisji w sprawie definicji rynku właściwego do celów wspólnotowego prawa konkurencji z dnia 9 grudnia 1997 r. (SWD(2021) 200 final z 12.7.2021).
Rozporządzenie Rady (WE) nr 139/2004 z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw (rozporządzenie WE w sprawie kontroli łączenia przedsiębiorstw) (Dz.U. L 24 z 29.1.2004, s. 1–22).
Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu (Dz.U. L 1 z 4.1.2003, s. 1–25).
Kolejne zmiany rozporządzenia (WE) nr 1/2003 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.
Ostatnia aktualizacja: 26.10.2021