Społeczny Fundusz Klimatyczny

 

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Rozporządzenie (UE) 2023/955 w sprawie ustanowienia Społecznego Funduszu Klimatycznego i zmieniające rozporządzenie (UE) 2021/1060

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

W ramach pakietu „Gotowi na 55” powołano Społeczny Fundusz Klimatyczny, przeznaczony do wykorzystania przez państwa członkowskie Unii Europejskiej (UE) w celu:

• wsparcia działań i inwestycji mających na celu redukcję emisji w sektorach transportu drogowego i budownictwa, zmniejszenia kosztów ponoszonych przez gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji, mikroprzedsiębiorstwa i użytkowników transportu, których dotyczy w szczególności objęcie emisji gazów cieplarnianych z budynków i transportu drogowego zakresem dyrektywy 2003/87/WE (zob. streszczenie);
• finansowania tymczasowych bezpośrednich form wsparcia finansowego dla gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji i użytkowników transportu.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji, mikroprzedsiębiorstwa i użytkownicy transportu

Na mocy dyrektywy 2003/87/WE ustanowiono system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych w celu ograniczania emisji, w tym emisji z budynków i transportu drogowego. Rozporządzenie (UE) 2023/955 określa trzy grupy beneficjentów Społecznego Funduszu Klimatycznego uznawane za grupy, na które znacząco wpływają koszty nowego systemu handlu uprawnieniami do emisji dla budynków i transportu drogowego:

• gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji, czyli gospodarstwa domowe dotknięte ubóstwem energetycznym lub gospodarstwa domowe o niskich i niższych średnich dochodach, które nie mają środków na renowację zajmowanego przez siebie budynku;
• mikroprzedsiębiorstwa znajdujące się w trudnej sytuacji, czyli mikroprzedsiębiorstwa, które nie mają środków na renowację zajmowanego przez siebie budynku albo na zakup pojazdów bezemisyjnych i niskoemisyjnych albo na przejście na alternatywne zrównoważone rodzaje transportu, w tym transport publiczny.
• użytkownicy transportu znajdujący się w trudnej sytuacji, czyli osoby i gospodarstwa domowe dotknięte ubóstwem transportowym, w tym osoby o niskich i niższych średnich dochodach, które nie mają środków na zakup pojazdów bezemisyjnych i niskoemisyjnych lub na przejście na alternatywne zrównoważone rodzaje transportu, w tym transport publiczny;

Plany społeczno-klimatyczne

Każde państwo członkowskie powinno przedłożyć Komisji Europejskiej plan społeczno-klimatyczny po konsultacji z władzami lokalnymi i regionalnymi, partnerami gospodarczymi i społecznymi oraz przedstawicielami organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Plany powinny uwzględniać działania i inwestycje mające na celu przeciwdziałanie wpływowi opłat za emisję dwutlenku węgla w sektorze budownictwa i transportu drogowego na gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji, mikroprzedsiębiorstwa i użytkowników transportu oraz zapewnienie przystępnych cen ogrzewania, chłodzenia i usług w zakresie mobilności.

Kwalifikowalne działania i inwestycje

Plany mogą obejmować wsparcie następujących działań i inwestycji, które mają na celu osiągnięcie trwałego oddziaływania:

• wspieranie renowacji budynków, w szczególności w przypadku gospodarstw domowych i mikroprzedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji, zajmujących budynki o najgorszej charakterystyce energetycznej, w tym również najemców i osób zajmujących mieszkania socjalne;
• wspieranie dostępu do przystępnych cenowo energooszczędnych mieszkań, w tym mieszkań socjalnych;
• wspieranie dekarbonizacji budynków, na przykład poprzez elektryfikację ogrzewania, chłodzenia i przygotowywania posiłków, dzięki dostępowi do przystępnych cenowo i energooszczędnych rozwiązań;
• wspieranie integracji wytwarzania energii odnawialnej i magazynowania takiej energii, w tym za pośrednictwem społeczności energetycznych działających w zakresie energii odnawialnej, obywatelskich społeczności energetycznych oraz innych odbiorców aktywnych w celu promowania upowszechniania konsumpcji własnej energii odnawialnej;
• wspieranie ukierunkowanych informacji, a także działań w zakresie edukacji, podnoszenia świadomości i udzielania porad dotyczących racjonalnych pod względem kosztów środków i inwestycji, dostępnego wsparcia w dziedzinie renowacji budynków i efektywności energetycznej, a także zrównoważonych i przystępnych cenowo alternatywnych rozwiązań w zakresie mobilności i transportu;
• wspieranie zapewniania dostępu do bezemisyjnych i niskoemisyjnych pojazdów oraz rowerów, w tym przez udzielanie wsparcia finansowego oraz zachęt finansowych;
• wspieranie infrastruktury publicznej i prywatnej, w tym zakupu pojazdów bezemisyjnych i niskoemisyjnych, infrastruktury ładowania i tankowania oraz rozwoju rynku używanych pojazdów bezemisyjnych;
• wspieranie działań na rzecz korzystania z przystępnego cenowo i dostępnego transportu zbiorowego;
• wspieranie podmiotów publicznych i prywatnych w opracowywaniu i zapewnianiu zrównoważonej mobilności na żądanie, usług w zakresie mobilności współdzielonej i opcji aktywnej mobilności.

Państwa członkowskie mogą uwzględnić w swoich planach bezpośrednie wsparcie finansowe dla gospodarstw domowych i użytkowników transportu znajdujących się w trudnej sytuacji w celu zmniejszenia wpływu wzrostu cen transportu drogowego i paliw do ogrzewania. Takie wsparcie:

• powinno mieć charakter tymczasowy i zmniejszać się z upływem czasu;
• nie może stanowić więcej niż 37,5% szacunkowych łącznych kosztów planu.

Finansowanie

Na potrzeby funduszu przydzielono maksymalną kwotę 65 miliardów euro do wykorzystania w okresie od 1 stycznia 2026 r. do 31 grudnia 2032 r. Ponadto państwa członkowskie muszą wnieść wkład w wysokości co najmniej 25% szacowanych całkowitych kosztów swoich planów.

Państwa członkowskie mogą wnioskować o przesunięcia do funduszu środków z programów polityki spójności w ramach zarządzania dzielonego ustanowionego na mocy rozporządzenia (UE) 2021/1060. Ponadto państwa członkowskie mogą także zwrócić się z wnioskiem o przesunięcie do 15% alokacji z funduszu na rzecz programów polityki spójności.

Informacje

Beneficjenci otrzymujący wsparcie z funduszu powinni być informowani o pochodzeniu środków, także w przypadku, gdy środki te są przekazywane przez pośredników. Stosowne informacje obejmują symbol UE oraz odpowiednią informację o finansowaniu o treści „sfinansowano przez Unię Europejską – Społeczny Fundusz Klimatyczny”.

Przejrzystość

Komisja bez zbędnej zwłoki, jednocześnie i na równych warunkach przekazuje Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej plany przedłożone przez państwa członkowskie i decyzje podawane do wiadomości publicznej przez Komisję.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Rozporządzenie ma zastosowanie od 30 czerwca 2024 r.

KONTEKST

Rozporządzenie zmienia artykuł 26 (przesunięcie zasobów) rozporządzenia (UE) 2021/1060 ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące unijnych funduszy (2021–2027).

Więcej informacji:

• „Gotowi na 55” (Rada Europejska – Rada Unii Europejskiej)
• Społeczny Fundusz Klimatyczny (Komisja Europejska)
• Pytania i odpowiedzi – handel uprawnieniami do emisji – opłaty za emisje (Komisja Europejska).

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/955 z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie ustanowienia Społecznego Funduszu Klimatycznego i zmieniające rozporządzenie (UE) 2021/1060 (Dz.U. L 130 z 16.5.2023, s. 1–51).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE (Dz.U. L 275 z 25.10.2003, s. 32–46).

Kolejne poprawki do dyrektywy 2003/87/WE zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1791 z dnia 13 września 2023 r. w sprawie efektywności energetycznej oraz zmieniająca rozporządzenie (UE) 2023/955 (Dz.U. L 231 z 20.9.2023, s. 1–111).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1056 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 1–20).

Zob. tekst skonsolidowany.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej (Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 159–706).

Zob. tekst skonsolidowany.

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Plan działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych (COM(2021) 102 final z 4.3.2021)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 z dnia 12 lutego 2021 r. ustanawiające Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (Dz.U. L 57 z 18.2.2021, s. 17–75).

Zob. tekst skonsolidowany.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2020/2092 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii (Dz.U. L 433I z 22.12.2020, s. 1–10).

Zob. tekst skonsolidowany.

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Europejski Zielony Ład (COM(2019) 640 final z 11.12.2019).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 663/2009 i (WE) nr 715/2009, dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 94/22/WE, 98/70/WE, 2009/31/WE, 2009/73/WE, 2010/31/UE, 2012/27/UE i 2013/30/UE, dyrektyw Rady 2009/119/WE i (EU) 2015/652 oraz uchylenia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 525/2013 (Dz.U. L 328 z 21.12.2018, s. 1–77).

Zob. tekst skonsolidowany.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (wersja przekształcona) (Dz.U. L 328 z 21.12.2018, s. 82–209).

Zob. tekst skonsolidowany.

Decyzja Rady (UE) 2016/1841 z dnia 5 października 2016 r. w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, porozumienia paryskiego przyjętego na mocy Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (Dz.U. L 282 z 19.10.2016, s. 1–3).

Porozumienie paryskie (Dz.U. L 282 z 19.10.2016, s. 4–18).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (wersja przekształcona) (Dz.U. L 153 z 18.6.2010, s. 13–35).

Zob. tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 11.12.2023