Wymogi ostrożnościowe dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

Rozporządzenie to, znane jako rozporządzenie w sprawie wymogów kapitałowych (CRR), ma na celu zaostrzenie wymogów ostrożnościowych obowiązujących banki w Unii Europejskiej (UE). W związku z tym nakłada ono na banki obowiązek utrzymywania wystarczającego kapitału, wystarczających zobowiązań na pokrycie strat oraz wystarczających aktywów płynnościowych, aby zagwarantować stabilność finansową banków. CRR wymaga także, by banki podawały do wiadomości publicznej informacje dotyczące sposobu spełniania przez nie wymogów ostrożnościowych.
Jego celem jest zapewnienie, aby banki były bardziej skuteczne i odporne w okresach napięć gospodarczych.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Rozporządzenie (UE) nr 575/2013 ustanawia jednolity zbiór zharmonizowanych zasad ostrożnościowych, których muszą przestrzegać banki w całej UE. Ten „jednolity zbiór przepisów” ma na celu zapewnienie jednolitego stosowania światowych standardów (Bazylea III) we wszystkich państwach członkowskich UE.

Akt ten był wielokrotnie zmieniany w celu dostosowania go do zmieniających się międzynarodowych standardów regulacyjnych ustanawianych przez Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego.

Najważniejsze innowacje wprowadzone rozporządzeniem (UE) nr 575/2013 to m.in.:

Wyższe i lepsze wymogi kapitałowe. Banki muszą utrzymywać całkowitą kwotę kapitału odpowiadającą co najmniej 8 % ich aktywów i mierzoną według ich ryzyka. Niektóre aktywa, np. gotówkę, uważa się za bezpieczne i nie mają one wpływu na wymogi kapitałowe, natomiast inne aktywa – takie jak kredyty udzielane innym bankom, przedsiębiorstwom lub konsumentom – uznaje się za bardziej ryzykowne, w związku z czym wiążą się z nimi wymogi kapitałowe. Im bardziej ryzykowne są aktywa posiadane przez instytucję, tym większy musi być jej kapitał.
Środki wsparcia płynności. Aby banki miały dostateczną płynność, rozporządzenie wprowadza dwa wymogi dotyczące płynności:
- wskaźnik pokrycia płynności, który ma zagwarantować, że banki dysponują wystarczającymi aktywami płynnościowymi (np. gotówką lub innymi aktywami, które można szybko zamienić na gotówkę bez utraty lub przy nieznacznej utracie wartości) w perspektywie krótkoterminowej;
- wymóg dotyczący stabilnego finansowania netto, który ma zagwarantować, że banki nie będą wykorzystywały nadmiernie źródeł finansowania krótkoterminowego do finansowania swoich aktywów średnio- i długoterminowych.
Ograniczenie dźwigni finansowej. Rozporządzenie ustanawia wiążący wskaźnik dźwigni, którego celem jest uniemożliwienie bankom finansowania długiem zbyt dużej części ich działalności.

Ustawodawstwo zmieniające

Rozporządzenie zmieniające (UE) 2016/1014 wydłuża okres, przez który podmiotom prowadzącym handel towarami przysługuje odstępstwo od wymogów w zakresie dużych ekspozycji i od wymogów w zakresie funduszy własnych ustanowionych w rozporządzeniu (UE) nr 575/2013, do 31 grudnia 2020 r. lub do dnia wejścia w życie jakichkolwiek zmian, w zależności od tego, która z tych dat przypada wcześniej.
Rozporządzenie zmieniające (UE) 2017/2395 wprowadza rozwiązania przejściowe dotyczące złagodzenia wpływu wprowadzenia Międzynarodowego Standardu Sprawozdawczości Finansowej 9 (MSSF 9)* na fundusze własne oraz dotyczące traktowania jako duże ekspozycje niektórych ekspozycji wobec podmiotów sektora publicznego denominowanych w walucie krajowej dowolnego państwa członkowskiego. Zobowiązuje ono banki korzystające z MSSF przy sporządzaniu sprawozdań finansowych do stosowania MSSF 9 od 1 stycznia 2018 r. Ponieważ może to doprowadzić do nagłego znacznego zwiększenia rezerw na oczekiwane straty kredytowe – a w konsekwencji do nagłego spadku kapitału podstawowego Tier I* instytucji – rozporządzenie to daje instytucjom możliwość uwzględniania, jako dodatkowego kapitału, w ich kapitale podstawowym Tier I pewnej części zwiększonych rezerw na oczekiwane straty kredytowe przez okres przejściowy trwający 5 lat do 31 grudnia 2022 r.
Rozporządzenie zmieniające (UE) 2017/2401 ustanawia zmienione wymogi kapitałowe dotyczące pozycji sekurytyzacyjnych*. Zmienia ono wymogi dotyczące kapitału regulacyjnego mające zastosowanie wobec instytucji pełniących rolę inicjatorów, sponsorów lub inwestorów w transakcjach sekurytyzacyjnych, aby odpowiednio odzwierciedlić szczególne cechy prostych, przejrzystych i standardowych sekurytyzacji.
Rozporządzenie zmieniające (UE) 2019/630 zmienia rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do minimalnego pokrycia strat z tytułu ekspozycji nieobsługiwanych. Jego celem jest zapobieżenie w przyszłości nadmiernej kumulacji kredytów zagrożonych* bez dostatecznego pokrycia strat bilansowych banków. Ma ono zagwarantować, że banki będą rezerwować dostateczne środki własne, gdy nowe kredyty staną się zagrożone. Rozporządzenie ustanawia „ostrożnościowy mechanizm ochronny”, dzięki któremu instytucje będą w stanie pokryć, do wspólnych minimalnych poziomów, straty poniesione lub oczekiwane w związku z nowo udzielonymi kredytami, gdy kredyty te staną się zagrożone. Jeśli bank nie spełni stosownego wymogu dotyczącego minimalnego pokrycia strat, konieczne będzie dokonanie odliczeń z jego funduszy własnych.
Rozporządzenie zmieniające (UE) 2019/876 wprowadza zmiany w odniesieniu do wskaźnika dźwigni, wskaźnika stabilnego finansowania netto, wymogów w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych, ryzyka kredytowego kontrahenta, ryzyka rynkowego, ekspozycji wobec kontrahentów centralnych, ekspozycji wobec przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, dużych ekspozycji, wymogów dotyczących sprawozdawczości i ujawniania informacji.
Rozporządzenie zmieniające (UE) 2019/2033 określa europejskie ramy ostrożnościowe dla firm inwestycyjnych. Wcześniej wszystkie firmy inwestycyjne podlegały tym samym zasadom dotyczącym kapitału, płynności i zarządzania ryzykiem co banki.
Rozporządzenie zmieniające (UE) 2020/873 wprowadza kilka ukierunkowanych zmian w rozporządzeniu (UE) nr 575/2013 w odpowiedzi na pandemię COVID-19. Ich celem jest tymczasowe złagodzenie wymogów kapitałowych, aby zmaksymalizować zdolność banków do udzielania kredytów i pokrywania strat związanych z pandemią przy jednoczesnym zapewnieniu ich odporności. Zmiany te obejmują m.in. dostosowanie dat wdrożenia niektórych międzynarodowych standardów rachunkowości oraz tymczasowe rozszerzenie zakresu preferencyjnego traktowania na kredyty zagrożone, które korzystają z gwarancji rządowych udzielonych w ramach środków łagodzących ekonomiczne skutki pandemii.
Rozporządzenie zmieniające (UE) 2021/558 wprowadza zmiany zwiększające ogólną wrażliwość na ryzyko unijnych ram sekurytyzacji, by zagwarantować, że stosowanie sekurytyzacji stanie się bardziej ekonomicznie opłacalne dla instytucji stanowiących część ram nadzorczych chroniących stabilność finansową UE.

Akty delegowane i wykonawcze

Na mocy rozporządzenia (UE) nr 575/2013 Komisja Europejska ma prawo przyjmować akty delegowane i wykonawcze, aby umożliwić pełne wdrożenie jednolitego zbioru przepisów dotyczących banków. Pełen wykaz takich aktów jest dostępny tutaj.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Rozporządzenie (UE) nr 575/2013 ma zastosowanie od 28 czerwca 2013 r.
Rozporządzenie zmieniające (UE) 2016/1014 ma zastosowanie od 19 lipca 2016 r.
Rozporządzenie zmieniające (UE) 2017/2395 ma zastosowanie od 1 stycznia 2018 r.
Rozporządzenie zmieniające (UE) 2017/2401 ma zastosowanie od 1 stycznia 2019 r.
Rozporządzenie zmieniające (UE) 2019/630 ma zastosowanie od 26 kwietnia 2019 r.
Rozporządzenie zmieniające (UE) 2019/876 ma, z pewnymi wyjątkami, zastosowanie od 28 czerwca 2021 r.
Rozporządzenie zmieniające (UE) 2019/2033 ma zastosowanie od 26 czerwca 2021 r.
Rozporządzenie zmieniające (UE) 2020/873 ma zastosowanie od 27 czerwca 2020 r.
Rozporządzenie zmieniające (UE) 2021/558 ma zastosowanie od 10 kwietnia 2022 r.

KONTEKST

Rozporządzenie (UE) nr 575/2013 stanowi część pakietu legislacyjnego, obejmującego dyrektywę, który przyjęto w celu zwiększenia odporności unijnego sektora bankowego. Rozporządzenie to ustanawia wymogi ostrożnościowe dotyczące instytucji finansowych, a powiązana z nim dyrektywa w sprawie wymogów kapitałowych (dyrektywa 2013/36/UE) dotyczy warunków dopuszczenia do działalności związanej z przyjmowaniem depozytów.
Więcej informacji:
- Wymogi ostrożnościowe (Komisja Europejska).
- Zarządzanie ryzykiem ponoszonym przez banki i instytucje finansowe (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

Międzynarodowy Standard Sprawozdawczości Finansowej 9 (MSSF 9). Standard, który ma ulepszyć sprawozdawczość finansową w zakresie instrumentów finansowych poprzez zastosowanie zorientowanego w większym stopniu na przyszłość modelu ujmowania oczekiwanych strat kredytowych na aktywach finansowych. Stosowanie MSSF 9 może doprowadzić do nagłego znacznego zwiększenia rezerw na oczekiwane straty kredytowe, a tym samym do nagłego spadku kapitału podstawowego Tier I instytucji. W związku z tym konieczne jest wprowadzenie rozwiązań łagodzących potencjalny znaczący negatywny wpływ na kapitał podstawowy Tier I, wynikający z rachunkowości uwzględniającej oczekiwane straty kredytowe.

Kapitał podstawowy Tier I. Składnik kapitału Tier I stanowiący główny kapitał banku, obejmujący akcje zwykłe i zyski zatrzymane.

Sekurytyzacja. Transakcja, która umożliwia kredytodawcy – często jest to bank – refinansowanie zbioru kredytów/aktywów (np. hipoteki, leasingu samochodów, kredytów konsumenckich, kart kredytowych) poprzez przekształcenie ich w papiery wartościowe, w które inne osoby mogą inwestować.

Kredyty zagrożone. Kredyt zwykle uznaje się za zagrożony, gdy kredytobiorca (spółka lub osoba fizyczna) nie dokonuje zapłaty należnych kwot lub uzgodnionych odsetek przez ponad 90 dni lub gdy spłacenie kredytu przez kredytobiorcę staje się mało prawdopodobne.

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 1–337).

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) nr 575/2013 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 338–436).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (Dz.U. L 201 z 27.7.2012, s. 1–59).