Ochrona konsularna UE: lepsza ochrona dla obywateli UE za granicą

 

STRESZCZENIE

Prawie siedem milionów obywateli Unii Europejskiej (UE) podróżuje do miejsc poza UE, w których ich własny kraj nie posiada ambasady bądź konsulatu, lub w takich miejscach mieszka.

Podczas pobytu mogą potrzebować pomocy od organów konsularnych, np. jeżeli ich paszport zostanie zgubiony lub skradziony, jeżeli zostaną poszkodowani w wypadku lub na skutek kryzysu politycznego niezbędna będzie ich ewakuacja.

JAKIE SĄ CELE NINIEJSZEJ DYREKTYWY?

Określa kiedy i w jakim zakresie obywatele UE znajdujący się w ciężkiej sytuacji mają prawo do ochrony ambasady lub konsulatu innego kraju UE, jeżeli ich kraj nie jest reprezentowany.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Niedyskryminująca ochrona konsularna

Inne kraje UE muszą udzielić niereprezentowanym obywatelom Unii pomocy w takim samym zakresie, w jakim udzieliliby jej własnym obywatelom, np.:

• pomocy w przypadku śmierci;
• pomocy w przypadku poważnego wypadku lub ciężkiej choroby;
• pomocy w przypadku aresztowania lub zatrzymania;
• pomocy ofiarom przestępstw;
• udzielenie pomocy i repatriacja w sytuacji nadzwyczajnej.

Dyrektywa określa też zakres, w jakim pomocą mogą zostać objęci członkowie rodziny pochodzący z krajów spoza UE.

Środki w zakresie koordynacji i współpracy

Nowa dyrektywa wyjaśnia też zasady koordynacji pomocy pomiędzy krajami UE oraz rolę delegatur UE.

Kraj, od którego pomocy oczekuje obywatel, zawsze konsultuje się z krajem pochodzenia obywatela UE, a ten w każdym momencie może zdecydować o udzieleniu pomocy własnemu obywatelowi we własnym zakresie, nawet jeżeli nie posiada w danym kraju ambasady lub konsulatu (np. przekazując informacje przez telefon, kontaktując się z rodziną i bliskimi lub za pośrednictwem usług konsularnych on-line).

Obywatel może zostać przekierowany z jednej ambasady do drugiej, ponieważ kraje UE mające placówki w danym kraju mogą uzgodnić na miejscu, kto powinien się kim zająć w celu zapewnienia skutecznej ochrony obywateli UE. Tego typu porozumienia muszą być ogłaszane publicznie.

Obywatele mogą pozyskać informacje dotyczące dostępnej pomocy oraz wszelkich porozumień zawartych między konsulatami, kontaktując się z delegaturą Unii w danym kraju.

Sytuacje kryzysowe

Dyrektywa ustanawia zasady mające na celu zagwarantowanie, aby niereprezentowani obywatele byli należycie brani pod uwagę w sytuacjach kryzysowych oraz aby udzielano im pomocy w pełnym zakresie. Aby zapobiec zaniedbaniu obywateli UE, w takich przypadkach wyraźny podział obowiązków i koordynacja są niezbędne.

Procedury finansowe

Jeżeli udzielona pomoc wiąże się z kosztami lub opłatami, niereprezentowani obywatele UE nie powinni płacić więcej niż obywatele kraju UE udzielającego im pomocy.

Obywatele, którzy nie są w stanie pokryć tych kosztów na miejscu, zostaną poproszeni o podpisanie formularza zobowiązującego do zwrotu poniesionych kosztów swoim organom krajowym.

OD KIEDY NINIEJSZA DYREKTYWA MA ZASTOSOWANIE?

Od 1 maja 2018 r.

KONTEKST

Traktaty UE gwarantują wszystkim obywatelom Unii prawo do równego traktowania w kwestii ochrony przez organy dyplomatyczne i konsularne dowolnego kraju UE podczas podróżowania i mieszkania poza UE, w przypadku gdy ich własny kraj nie posiada reprezentacji (zob. art. 20(2)(c) i 23 Traktu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, art. 46 karty praw podstawowych Unii Europejskiej).

Zgodnie z poprzednim reżimem prawnym kraje UE miały ustalić wymagane przepisy między sobą. Przyjęło to formę decyzji Rady (decyzja Rady 95/553/WE dotycząca ochrony niereprezentowanych obywateli Unii Europejskiej).

Nowa dyrektywa uchyla z dniem 1 maja 2018 r. decyzję 95/553/WE. Jej celem jest dalsze pogłębianie współpracy i ułatwianie koordynacji pomiędzy organami konsularnymi oraz wzmacnianie prawa obywateli UE do ochrony konsularnej.

Więcej informacji:

• Ochrona konsularna;
• Ochrona konsularna dla obywateli Unii Europejskiej za granicą;
• Arkusz informacyjny dotyczący ochrony konsularnej.

AKT

Dyrektywa Rady (UE) 2015/637 z dnia 20 kwietnia 2015 r. w sprawie środków koordynacji i współpracy mających ułatwić ochronę konsularną niereprezentowanych obywateli Unii w państwach trzecich oraz uchylająca decyzję 95/553/WE

AKTY POWIĄZANE

95/553/WE: Decyzja przedstawicieli rządów państw członkowskich spotykających się w ramach rady z dnia 19 grudnia 1995 r. dotycząca ochrony obywateli Unii Europejskiej przez przedstawicielstwa dyplomatyczne i konsularne (Dz.U. L 314 z 28.12.1995, s. 73-76)

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady - Ochrona konsularna obywateli UE w państwach trzecich: Stan aktualny i perspektywy (KOM(2011) 149 wersja ostateczna z 23.3.2011)

Ostatnia aktualizacja: 19.08.2015