Sprawa C‑292/14

Elliniko Dimosio

przeciwko

Stefanosowi Stroumpoulisowi i in.

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Symvoulio tis Epikrateias)

„Odesłanie prejudycjalne — Dyrektywa 80/987/EWG — Zbliżanie ustawodawstw państw członkowskich dotyczących ochrony pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy — Zakres stosowania — Niezaspokojone roszczenia płacowe marynarzy zatrudnionych na statku pływającym pod banderą państwa trzeciego — Pracodawca mający siedzibę statutową w tym państwie trzecim — Umowa o pracę podlegająca prawu tego państwa trzeciego — Upadłość pracodawcy ogłoszona w państwie członkowskim, w którym ma on rzeczywistą siedzibę — Artykuł 1 ust. 2 — Punkt II część A załącznika — Ustawodawstwo krajowe przewidujące gwarancję niezaspokojonych roszczeń płacowych marynarzy mające zastosowanie wyłącznie w wypadku pozostawienia ich za granicą — Poziom ochrony nierównorzędny z poziomem określonym w dyrektywie 80/987”

Streszczenie – wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 25 lutego 2016 r.

1. Polityka społeczna — Zbliżanie ustawodawstw — Ochrona pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy — Dyrektywa 80/987 — Zakres stosowania — Pracownicy na statku wycieczkowym stanowiącym własność spółki mającej siedzibę statutową w państwie trzecim i pływającym pod banderą wspomnianego państwa trzeciego, przebywający w państwie członkowskim i zatrudnieni w tym państwie — Ogłoszenie upadłości tej spółki przez sąd państwa członkowskiego — Prawo tych pracowników do przewidzianej przez dyrektywę ochrony w odniesieniu do niezaspokojonych roszczeń płacowych

   [dyrektywa Rady 80/987, art. 1, 2, art. 3 ust. 1, art. 5 lit. b); decyzja Rady 98/392]

2. Polityka społeczna — Zbliżanie ustawodawstw — Ochrona pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy — Dyrektywa 80/987 — Zakres stosowania — Wyłączenia dopuszczone przez dyrektywę — Uregulowanie krajowe przewidujące ochronę równoważną z tą wynikającą z dyrektywy — Ochrona przyznawana na wypadek pozostawienia marynarzy za granicą — Brak równoważnej ochrony

   (dyrektywa Rady 80/987, art. 1 ust. 2)

1.  Dyrektywę 80/987 w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich dotyczących ochrony pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy należy interpretować w ten sposób, że – z zastrzeżeniem ewentualnego stosowania art. 1 ust. 2 tej dyrektywy – marynarze przebywający w państwie członkowskim i zatrudnieni w tym państwie przez spółkę mającą siedzibę statutową w państwie trzecim, lecz której rzeczywista siedziba znajduje się we wspomnianym państwie członkowskim, aby na podstawie umowy o pracę wskazującej jako prawo właściwe prawo tego państwa trzeciego, pracowali jako pracownicy na statku wycieczkowym stanowiącym własność tej spółki i pływającym pod banderą wspomnianego państwa trzeciego, po ogłoszeniu upadłości wspomnianej spółki przez sąd danego państwa członkowskiego zgodnie z jego prawem powinni korzystać z ochrony, którą określono we wspomnianej dyrektywie w odniesieniu do niezaspokojonych roszczeń płacowych przysługujących im wobec tej spółki. Nie ma w tym zakresie znaczenia okoliczność, że umowy o pracę podlegają prawu państwa trzeciego, że statek pływa pod banderą tego państwa trzeciego, że pracodawca ma siedzibę statutową w tym państwie trzecim oraz że dane państwo członkowskie nie może wymagać, aby taki pracodawca brał udział w finansowaniu instytucji gwarancyjnej wskazanej w art. 3 ust. 1 dyrektywy 80/987.

   Co się tyczy pierwszej z tych okoliczności, skierowane przez pracownika do instytucji gwarancyjnej żądanie zapłaty równowartości roszczeń z tytułu niewypłaconych wynagrodzeń należy odróżnić od żądania zapłaty takich roszczeń skierowanego przez takiego pracownika do niewypłacalnego pracodawcy.

   Co się tyczy w drugiej kolejności, po pierwsze, okoliczności, że statek pływa pod banderą państwa trzeciego, oraz po drugie, faktu, że pracodawca ma siedzibę statutową w tym samym państwie trzecim, kryteria, od których spełnienia dyrektywa 80/987 uzależnia status uprawnionego do określonej w niej ochrony, mają zasadniczo związek ze statusem pracownika przysługującym uprawnionemu oraz z okolicznością, że pracodawca jest objęty postępowaniem mającym na celu zbiorowe zaspokojenie wierzycieli zgodnie z przepisami obowiązującymi w państwie członkowskim. Natomiast z przepisów tej dyrektywy, a w szczególności z jej art. 1 ograniczającego jej zakres stosowania, nie wynika, że miejsce siedziby statutowej pracodawcy czy też bandera, pod którą pływa statek, na którym pracują pracownicy, powinny stanowić kryteria, na podstawie których dokonuje się wspomnianego ograniczenia. Ponadto ustanowienie mechanizmu takiego jak mechanizm określony w dyrektywie 80/987 nie stoi na przeszkodzie temu, aby państwo bandery takiego statku skutecznie wykonywało swoją jurysdykcję w odniesieniu do tego statku lub jego załogi w zakresie kwestii o charakterze socjalnym dotyczących wspomnianego statku, jak przewidują to przepisy art. 92 ust. 1 i art. 94 ust. 1 i ust. 2 lit. b) Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza.

   Co się tyczy po trzecie, okoliczności, że państwo członkowskie nie może wymagać od pracodawcy zapłaty składek na wskazany w art. 3 ust. 1 dyrektywy 80/987, z art. 5 lit. b) dyrektywy 80/987 wynika, że pracodawcy biorą udział w finansowaniu instytucji gwarancyjnych, chyba że jest ono w całości zabezpieczone przez władze publiczne, w związku z czym zgodnie z samą systematyką wspomnianej dyrektywy istnienie związku między obowiązkiem opłacania składek przez pracodawcę a interwencją funduszu gwarancyjnego nie ma wcale charakteru obligatoryjnego.

   (por. pkt 43–45, 47, 48, 66–68, 71, pkt 1 sentencji)

2.  Artykuł 1 ust. 2 dyrektywy 80/987 w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich dotyczących ochrony pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy należy interpretować w ten sposób, że co się tyczy marynarzy przebywających w państwie członkowskim, którzy zostali zatrudnieni jako pracownicy na statku wycieczkowym stanowiącym własność spółki, której upadłość ogłosił sąd tego państwa członkowskiego, i która ma siedzibę statutową w państwie trzecim, lecz której rzeczywista siedziba znajduje się we wspomnianym państwie członkowskim, nie stanowi ochrony równorzędnej do tej, którą zapewnia ta dyrektywa w rozumieniu wspomnianego przepisu, ochrona określona w mających zastosowanie przepisach prawa państwa członkowskiego na wypadek pozostawienia marynarzy za granicą a nie, jak wymaga dyrektywa 80/987, ze względu na wystąpienie niewypłacalności pracodawcy.

   (por. pkt 76–78, 80; pkt 2 sentencji)