(1)

Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych (zwane dalej „ubezpieczeniami komunikacyjnymi”) mają dla europejskich obywateli, zarówno ubezpieczających, jak i osób, które mogą stać się osobami poszkodowanymi w wyniku wypadku, szczególne znaczenie. Budzą one również duże zainteresowanie zakładów ubezpieczeń, ponieważ stanowią ważny segment unijnego rynku ubezpieczeń innych niż ubezpieczenia na życie. Ubezpieczenia komunikacyjne mają również istotny wpływ na swobodny przepływ osób, towarów i pojazdów, a tym samym na rynek wewnętrzny. Wzmocnienie i skonsolidowanie wewnętrznego rynku ubezpieczeń komunikacyjnych powinno być zatem głównym celem działania Unii w dziedzinie usług finansowych.

(2)

W 2017 r. Komisja przeprowadziła ocenę funkcjonowania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE (3), w tym jej skuteczności, efektywności i spójności z innymi politykami Unii. Z oceny wynika, że co do zasady dyrektywa 2009/103/WE funkcjonuje prawidłowo i większość jej aspektów nie wymaga zmian. Wskazano jednak cztery obszary, w odniesieniu do których należałoby wprowadzić ukierunkowane zmiany: wypłata odszkodowania osobom poszkodowanym w wyniku wypadku w przypadku niewypłacalności zakładu ubezpieczeń, minimalne obowiązkowe sumy gwarancyjne, kontrole ubezpieczenia pojazdów przez państwa członkowskie i korzystanie przez nowy zakład ubezpieczeń z przedkładanych przez ubezpieczających zaświadczeń o przebiegu ubezpieczenia. Oprócz tych czterech obszarów za zagadnienia, w odniesieniu do których należałoby wprowadzić ukierunkowane zmiany, uznano również pojazdy wysyłane, wypadki z udziałem przyczepy ciągniętej przez pojazd, niezależne narzędzia porównywania cen ubezpieczeń komunikacyjnych oraz centra informacyjne i informacje dla osób poszkodowanych. Ponadto, należy doprecyzować dyrektywę 2009/103/WE, zastępując termin „ofiara”, używany w tej dyrektywie jako synonim „osoby poszkodowanej”, terminem „osoba poszkodowana” lub „poszkodowany”, stosownie do przypadku, wprowadzając odpowiednie zmiany. Zmiany te mają na celu wyłącznie harmonizację terminologii stosowanej w tej dyrektywie i nie stanowią zmiany treści.

(3)

Od czasu wejścia w życie dyrektywy 2009/103/WE na rynku pojawiło się wiele nowych typów pojazdów silnikowych. Niektóre z nich są napędzane wyłącznie silnikiem elektrycznym, a niektóre z nich z wykorzystaniem urządzeń pomocniczych. Definiując znaczenie terminu „pojazd”, należy uwzględnić takie pojazdy. Definicja ta powinna opierać się na ogólnej charakterystyce takich pojazdów, w szczególności ich maksymalnej prędkości konstrukcyjnej i masie netto, oraz powinna obejmować swoim zakresem jedynie pojazdy napędzane wyłącznie siłą mechaniczną. Definicja ta powinna mieć zastosowanie niezależnie od tego, ile kół ma dany pojazd. Nie powinna ona obejmować swoim zakresem wózków inwalidzkich przeznaczonych do użytku przez osoby z niepełnosprawnością ruchową.

(4)

Lekkie pojazdy elektryczne, które nie wchodzą w zakres definicji „pojazdu”, powinny zostać wyłączone z zakresu stosowania dyrektywy 2009/103/WE. Żaden przepis tej dyrektywy nie powinien jednak utrudniać państwom członkowskim wymagania, na mocy ich prawa krajowego, ubezpieczenia komunikacyjnego na warunkach określonych przez nie same, w odniesieniu do wszelkich urządzeń silnikowych użytkowanych na lądzie, które nie są objęte definicją „pojazdu” zawartą w tej dyrektywie i których ubezpieczenie nie jest w związku z tym wymagane na mocy tej dyrektywy. Dyrektywa ta nie powinna również utrudniać państwom członkowskim zapewnienia w ich prawie krajowym, by ofiary wypadków spowodowanych przez jakiekolwiek inne urządzenia silnikowe miały dostęp do organu odszkodowawczego państwa członkowskiego, jak określono w rozdziale 4. Państwa członkowskie powinny również mieć możliwość postanowienia, że w przypadku gdy osoby mające miejsce zamieszkania na ich terytorium są osobami poszkodowanymi w wypadku spowodowanym przez takie inne urządzenia silnikowe w innym państwie członkowskim, w którym ubezpieczenie komunikacyjne nie jest wymagane w odniesieniu do tych urządzeń silnikowych, osoby te mają mieć dostęp do organu odszkodowawczego, jak określono w rozdziale 4, w państwie członkowskim, w którym mają miejsce zamieszkania. Organy odszkodowawcze państw członkowskich powinny mieć możliwość zawarcia porozumienia w sprawie sposobu, w jaki będą współpracować w tego rodzaju sytuacjach.

(5)

W wydanych w ostatnim czasie decyzjach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, mianowicie w wyrokach w sprawach Vnuk (4), Rodrigues de Andrade (5) i Torreiro (6), Trybunał Sprawiedliwości doprecyzował znaczenie pojęcia „ruch pojazdów”. W szczególności Trybunał Sprawiedliwości wyjaśnił, że pojazdy mechaniczne mają z zasady służyć jako środki transportu, niezależnie od swych cech, oraz że ruch takich pojazdów obejmuje każde użytkowanie pojazdu, które jest zgodne z normalną funkcją tego pojazdu w charakterze środka transportu, niezależnie od terenu, na którym pojazd mechaniczny jest używany, oraz niezależnie od tego, czy pojazd jest nieruchomy, czy też znajduje się w ruchu. Dyrektywa 2009/103/WE nie ma zastosowania, jeżeli w czasie wypadku normalną funkcją takiego pojazdu jest „użytkowanie inne niż jako środek transportu”. Może tak być w przypadku, gdy pojazd nie znajduje się w ruchu w rozumieniu art. 3 akapit pierwszy tej dyrektywy, ponieważ jego normalną funkcją jest na przykład „użytkowanie jako przemysłowe lub rolnicze źródło energii”. W celu zapewnienia pewności prawa należy uwzględnić to orzecznictwo w dyrektywie 2009/103/WE poprzez wprowadzenie definicji „ruchu pojazdu”.

(6)

Niektóre pojazdy mechaniczne są mniejsze i w związku z tym istnieje mniejsze niż w przypadku innych pojazdów prawdopodobieństwo, że spowodują znaczące szkody na osobie lub szkody majątkowe. Objęcie ich zakresem stosowania dyrektywy 2009/103/WE byłoby nieproporcjonalne i niedostosowane do przyszłych wyzwań. Doprowadziłoby ono również do osłabienia zainteresowania nowszymi pojazdami, takimi jak rowery elektryczne, które nie są napędzane wyłącznie siłą mechaniczną, i zniechęcałoby do innowacji. Ponadto, nie ma wystarczających dowodów na to, że takie mniejsze pojazdy mogłyby powodować wypadki z osobami poszkodowanymi na taką samą skalę jak w przypadku innych pojazdów, takich jak samochody osobowe lub ciężarowe. Zgodnie z zasadami pomocniczości i proporcjonalności wymogi na poziomie Unii powinny w związku z tym obejmować jedynie te pojazdy, które zostały zdefiniowane jako takie w dyrektywie 2009/103/WE.

(7)

Co do zasady ubezpieczenie komunikacyjne powinno obejmować wypadki na wszystkich obszarach państw członkowskich. Niektóre państwa członkowskie mają jednak przepisy dotyczące pojazdów użytkowanych wyłącznie w szczegółowo wskazanych strefach ograniczonego dostępu. Te państwa członkowskie powinny mieć możliwość wprowadzenia ograniczonych odstępstw od art. 3 dyrektywy 2009/103/WE w odniesieniu do stref ograniczonego dostępu, do których nie powinny wkraczać osoby nieupoważnione, jak np. strefy szczegółowo wskazane dla danej lokalizacji oraz znajdujące się w portach i na lotniskach strefy z wyposażeniem. Państwa członkowskie decydujące się na stosowanie takich odstępstw powinny również podjąć stosowne działania w celu zapewnienia, by za spowodowaną przez taki pojazd szkodę majątkową lub szkodę na osobie wypłacone zostało odszkodowanie.

(8)

Państwa członkowskie powinny mieć również możliwość niewymagania obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego w odniesieniu do pojazdów, które zgodnie z ich prawem krajowym nie zostały dopuszczone do ruchu na drogach publicznych. Takie państwa członkowskie powinny jednak podjąć stosowne działania w celu zapewnienia, by za spowodowaną przez takie pojazdy szkodę majątkową lub szkodę na osobie wypłacone zostało odszkodowanie, chyba że dane państwo członkowskie postanowi również odstąpić od stosowania art. 10 dyrektywy 2009/103/WE w odniesieniu do odszkodowania za szkody spowodowane przez takie pojazdy w strefach, które nie są publicznie dostępne ze względu na prawne lub fizyczne ograniczenie dostępu do nich, zdefiniowanych w prawie krajowym danego państwa członkowskiego. Takie odstępstwa od art. 10 powinny mieć zastosowanie do pojazdów, w odniesieniu do których państwo członkowskie postanowiło odstąpić od obowiązku ubezpieczenia, ponieważ pojazdy te nie są dopuszczone do ruchu na drogach publicznych zgodnie z prawem krajowym, nawet gdyby obowiązek ubezpieczenia tych pojazdów mógłby również być objęty innym odstępstwem przewidzianym w art. 5 dyrektywy 2009/103/WE.

(9)

W niektórych państwach członkowskich istnieją przepisy dotyczące użycia pojazdu w celu umyślnego wyrządzenia szkód na osobie lub szkód majątkowych. Stosownie do sytuacji, w przypadku najpoważniejszych przestępstw państwa członkowskie powinny mieć możliwość kontynuowania swojej praktyki prawnej polegającej na wyłączeniu takich szkód z obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego lub na domaganiu się od osób, które są odpowiedzialne za szkodę na osobie lub szkodę majątkową, zwrotu kwoty odszkodowania wypłaconej osobom poszkodowanym z tytułu ubezpieczenia. Aby jednak nie ograniczać ochrony przyznanej na mocy dyrektywy 2009/103/WE, takie praktyki prawne powinny być dozwolone tylko wtedy, gdy państwo członkowskie zapewni, aby w takich przypadkach osoby poszkodowane otrzymały odszkodowanie za takie szkody w sposób jak najbardziej zbliżony do sposobu, w jaki uzyskałyby odszkodowanie na mocy dyrektywy 2009/103/WE. Jeżeli państwo członkowskie nie przewidziało takiego alternatywnego mechanizmu odszkodowania lub gwarancji, zapewniającego odszkodowanie dla osób poszkodowanych za takie szkody w sposób jak najbardziej zbliżony do sposobu, w jaki uzyskałyby odszkodowanie na mocy dyrektywy 2009/103/WE, szkody takie powinny być pokryte zgodnie z tą dyrektywą.

(10)

Państwa członkowskie nie powinny stosować dyrektywy 2009/103/WE w odniesieniu do ruchu pojazdów podczas imprez i działań związanych ze sportem motorowym, w tym wyścigów, zawodów, jak również treningów, testów i pokazów, w tym prędkościowych, zręcznościowych lub w zakresie niezawodności, dozwolonych zgodnie z ich prawem krajowym. Te wyłączone działania powinny odbywać się w wyznaczonej strefie ograniczonego dostępu w taki sposób, aby wykluczyć możliwość – faktycznego lub potencjalnego – odbywania się zwykłego ruchu drogowego na trasie przebiegu tych wydarzeń, a także znajdowania się na tej trasie publiczności lub osób niezwiązanych z danym wydarzeniem. Wydarzenia takie obejmują zazwyczaj działania na wyznaczonych torach lub trasach wyścigów motorowych, a także obszary bezpośredniego sąsiedztwa, takie jak strefy bezpieczeństwa, strefy przystanków i garaży, gdzie ryzyko wypadku jest znacznie wyższe w porównaniu z normalnymi drogami i do których osoby nieupoważnione nie powinny mieć wstępu.

(11)

Takie wyłączenie imprez i działań związanych ze sportem motorowym powinno mieć zastosowanie wyłącznie, jeżeli państwo członkowskie zapewni, by organizator imprezy lub działań lub jakakolwiek inna strona wykupili ubezpieczenie alternatywne lub gwarancję ubezpieczeniową obejmującą szkody wyrządzone osobom trzecim, w tym widzom i innym osobom postronnym, ale niekoniecznie pokrywającą szkody poniesione przez uczestniczących kierowców i szkody w ich pojazdach. Jeżeli organizatorzy lub inne strony nie wykupili ubezpieczenia alternatywnego lub gwarancji ubezpieczeniowej będących warunkiem zastosowania tego wyłączenia, szkody, z ewentualnym wyjątkiem szkód poniesionych przez uczestniczących kierowców i szkód w ich pojazdach, powinny być objęte ubezpieczeniem zgodnie z dyrektywą 2009/103/WE.

(12)

Aby nie ograniczać ochrony przyznanej na mocy dyrektywy 2009/103/WE, państwa członkowskie zapewnią, aby w imprezach i działaniach związanych ze sportem motorowym dopuszczonych zgodnie z ich prawem krajowym i kwalifikujących się do tego wyłączenia, osoby poszkodowane otrzymały odszkodowanie za takie szkody w sposób jak najbardziej zbliżony do sposobu, w jaki uzyskałyby odszkodowanie na mocy dyrektywy 2009/103/WE.

(13)

Podczas produkcji i transportu pojazdy nie mają funkcji transportowych i nie są uważane za będące w ruchu w rozumieniu art. 3 akapit pierwszy dyrektywy 2009/103/WE. Jeżeli jednak państwo członkowskie postanowi nie stosować wymogu posiadania ubezpieczenia komunikacyjnego w odniesieniu do takich pojazdów zgodnie z art. 28 ust. 1 dyrektywy 2009/103/WE, powinno istnieć ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej obejmujące szkody, jakie pojazdy te mogą spowodować.

(14)

Obecnie przepisy krajowe wielu państw członkowskich łączą obowiązek ubezpieczenia z ruchem pojazdu w rozumieniu art. 3 akapit pierwszy dyrektywy 2009/103/WE. W takich państwach członkowskich ruch pojazdu jest dozwolony tylko wtedy, gdy pojazd jest zarejestrowany. Przepisy tych państw członkowskich stanowią, że pojazd ma być objęty ubezpieczeniem komunikacyjnym podczas ważnej rejestracji i ruchu pojazdu w rozumieniu art. 3 akapit pierwszy dyrektywy 2009/103/WE. W związku z tym te państwa członkowskie nie wymagają ubezpieczenia w odniesieniu do ruchu pojazdów, które zostały trwale lub czasowo wyrejestrowane, ponieważ np. znajdują się w muzeum, są w trakcie renowacji lub nie były wykorzystywane przez dłuższy okres z innych powodów, jak pojazdy użytkowane sezonowo. Takie państwa członkowskie muszą podjąć stosowne działania w celu zapewnienia, by odszkodowanie odpowiadające odszkodowaniu dostępnemu na mocy dyrektywy 2009/103/WE było wypłacane w odniesieniu do wszelkich szkód majątkowych lub szkód na osobie spowodowanych na ich terytorium i na terytorium innych państw członkowskich przez zdefiniowane w tej dyrektywie pojazdy będące w ruchu w rozumieniu jej art. 3 akapit pierwszy.

(15)

Obecnie niektóre państwa członkowskie, w których obowiązek ubezpieczania odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych nie jest związany z rejestracją pojazdu, nie wymagają obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego pojazdów, które zostały formalnie wycofane z ruchu zgodnie z ich prawem krajowym. Przykłady takiego formalnego wycofania z ruchu obejmują wysłanie powiadomienia do właściwych władz lub innych wyznaczonych stron pełniących funkcję właściwych władz lub zastosowanie innych możliwych do zweryfikowania środków fizycznych. Te państwa członkowskie muszą podjąć stosowne działania w celu zapewnienia, by odszkodowanie odpowiadające odszkodowaniu dostępnemu na mocy dyrektywy 2009/103/WE było wypłacane w odniesieniu do wszelkich szkód majątkowych lub szkód na osobie spowodowanych na ich terytorium i na terytorium innych państw członkowskich przez takie pojazdy.

(16)

Obecnie państwa członkowskie mają odstępować od kontrolowania ubezpieczenia w przypadku pojazdów, które mają zwykłe miejsce postoju na terytorium innego państwa członkowskiego, oraz w przypadku pojazdów, które wjeżdżają na ich terytorium z terytorium innego państwa członkowskiego i mają zwykłe miejsce postoju na terytorium państwa trzeciego. Rozwój nowych technologii, takich jak technologii umożliwiającej automatyczne rozpoznawanie tablic rejestracyjnych, umożliwia prowadzenie kontroli ubezpieczenia pojazdów bez ich zatrzymywania, a zatem bez zakłócenia swobodnego przepływu osób. Należy zatem dopuścić te kontrole ubezpieczenia pojazdów, lecz tylko wówczas, gdy są one niedyskryminacyjne, konieczne i proporcjonalne, stanowią element ogólnego systemu kontroli na terytorium danego państwa, są prowadzone również w odniesieniu do pojazdów mających zwykłe miejsce postoju na terytorium danego państwa członkowskiego przeprowadzającego kontrole i nie wymagają zatrzymywania pojazdu.

(17)

Państwa członkowskie, które zdecydują się na utworzenie systemu przetwarzania danych osobowych, które mogą następnie podlegać przekazaniu do innych państw członkowskich, takich jak dane uzyskane przy pomocy technologii rozpoznawania tablic rejestracyjnych, powinny ustanowić przepisy pozwalające im na przetwarzanie danych osobowych na potrzeby przeciwdziałania prowadzeniu pojazdów nieubezpieczonych, przyjmując jednocześnie odpowiednie środki mające na celu ochronę praw, wolności i uzasadnionych interesów osób, których te dane dotyczą. Do przetwarzania danych osobowych na potrzeby przeciwdziałania prowadzeniu pojazdów nieubezpieczonych stosuje się przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 (7). Ustawodawstwo państw członkowskich powinno w szczególności określać dokładny cel, zawierać odniesienie do odpowiedniej podstawy prawnej, być zgodne z odpowiednimi wymogami bezpieczeństwa i powinno zostać sformułowane z zachowaniem zasad konieczności, proporcjonalności i „ograniczenia celu”, a także określać proporcjonalny okres przechowywania danych. Ponadto zasada przewidująca „uwzględnianie ochrony danych osobowych w fazie projektowania” i zasada „domyślnej ochrony danych osobowych” powinny mieć zastosowanie do wszystkich systemów przetwarzania danych opracowywanych i stosowanych w ramach ustawodawstwa państw członkowskich.

(18)

Zgodnie z tymi zasadami państwa członkowskie nie powinny przechowywać danych osobowych przetwarzanych wyłącznie w celu kontroli ubezpieczenia dłużej, niż jest to konieczne do sprawdzenia, czy pojazd posiada ważną ochronę ubezpieczeniową. W przypadku stwierdzenia, że pojazd jest objęty ubezpieczeniem, wszystkie dane związane z tym sprawdzeniem powinny zostać usunięte. W przypadku gdy system weryfikacji nie jest w stanie ustalić, czy dany pojazd jest ubezpieczony, dane te są przechowywane wyłącznie przez ograniczony okres, nie dłuższy niż liczba dni niezbędna do ustalenia, czy istnieje ochrona ubezpieczeniowa. W przypadku pojazdów, co do których stwierdzono, że nie są objęte ważną polisą ubezpieczeniową, uzasadnione jest wymaganie, aby dane takie były przechowywane do czasu zakończenia wszelkich postępowań administracyjnych lub sądowych i objęcia pojazdu ważną polisą ubezpieczeniową.

(19)

Obecnie w dyrektywie 2009/103/WE określone są różne daty odniesienia na potrzeby okresowego przeliczania minimalnych sum gwarancyjnych w różnych państwach członkowskich, w wyniku czego minimalne sumy gwarancyjne są różne w zależności od państwa członkowskiego. Aby zapewnić w całej Unii równą minimalną ochronę osób poszkodowanych, te kwoty minimalne należy poddać harmonizacji, a także należy wprowadzić jednolitą klauzulę rewizyjną, przyjmującą za punkt odniesienia zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych publikowany przez Eurostat, jak również przepisy proceduralne regulujące taki przegląd i ustanawiające jednolite ramy czasowe.

(20)

Skuteczna i efektywna ochrona osób poszkodowanych w wyniku wypadków drogowych wymaga, by osoby te były uprawnione do dochodzenia odszkodowania w państwie członkowskim ich miejsca zamieszkania oraz do otrzymania odpowiedzi w rozsądnym terminie. Wymaga również tego, by w przypadku gdy roszczenia osób poszkodowanych są uzasadnione, osoby te zawsze otrzymywały kwoty należne za szkody na osobie lub za szkody majątkowe, niezależnie od tego, czy zakład ubezpieczeń osoby odpowiedzialnej jest wypłacalny. Państwa członkowskie powinny zatem utworzyć lub upoważnić organ odpowiedzialny za wypłatę wstępnego odszkodowania osobom poszkodowanym, których miejsce zamieszkania znajduje się na ich terytorium, posiadający prawo do występowania o zwrot wypłaconego odszkodowania do organu utworzonego lub upoważnionego w tym samym celu w państwie członkowskim siedziby niewypłacalnego zakładu ubezpieczeń, który wystawił polisę dla pojazdu osoby odpowiedzialnej. W przypadku gdy w państwie członkowskim istnieją rozwiązania dotyczące zwrotu odszkodowania, państwo członkowskie powinno mieć możliwość zezwolenia na dalsze ich stosowanie.

(21)

Zakład ubezpieczeń może stać się niewypłacalny z różnych powodów, na przykład w wyniku ogłoszenia upadłości, w wyniku niewywiązywania się ze swoich zobowiązań, jeżeli zrzeknie się zezwolenia w państwie członkowskim siedziby lub został objęty środkiem uchylającym lub decyzją zakazującą prowadzenia działalności. W przypadku wydania nakazu lub podjęcia decyzji o wszczęciu postępowania upadłościowego lub likwidacyjnego nakaz ten lub decyzja powinny zostać podane do wiadomości publicznej. Organ utworzony lub upoważniony do wypłaty odszkodowania osobom poszkodowanym w przypadku niewypłacalności zakładu ubezpieczeń w państwie członkowskim siedziby zakładu ubezpieczeń powinien poinformować takie organy we wszystkich pozostałych państwach członkowskich o tym nakazie lub decyzji.

(22)

Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby organ utworzony lub upoważniony do wypłacania odszkodowania osobom poszkodowanym w przypadku niewypłacalności zakładu ubezpieczeń w państwie członkowskim, na którego terytorium osoba poszkodowana ma miejsce zamieszkania, był na wszystkich etapach postępowania właściwy do żądania informacji, informowania i otrzymywania informacji od innych właściwych organów, władz, i zainteresowanych stron w Unii oraz do współpracy z nimi. Takie informacje powinny wystarczyć do tego, by odbiorca mógł co najmniej ogólnie zrozumieć sytuację. Takie informacje są istotne dla zapewnienia, aby organ wypłacający odszkodowanie osobie poszkodowanej miał możliwość sprawdzenia, przed dokonaniem wypłaty odszkodowania, samodzielnie lub wspólnie ze wszystkimi właściwymi stronami zgodnie z ustawodawstwem krajowym, czy zakład ubezpieczeń wypłacił już odszkodowanie osobie występującej z roszczeniem z tytułu tego roszczenia. Roszczenie przedstawione temu organowi może nawet zostać przekazane zakładowi ubezpieczeń w celu dalszej kontroli lub wydania decyzji, jeżeli wymaga tego krajowe prawo procesowe. Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby organ ten zwracał się o bardziej szczegółowe informacje na temat konkretnych roszczeń i otrzymywał te informacje.

(23)

System zwrotu wypłaconych kwot nie powinien naruszać mających zastosowanie przepisów dotyczących poziomu ochrony osób poszkodowanych. Te same zasady powinny mieć zastosowanie do roszczeń niezależnie od tego, czy zakład ubezpieczeń jest wypłacalny. Organ państwa członkowskiego siedziby zakładu ubezpieczeń, który wystawił polisę osoby odpowiedzialnej, powinien dokonać płatności na rzecz organu państwa członkowskiego, na którego terytorium miejsce zamieszkania ma osoba poszkodowana, w rozsądnym terminie po tym, jak organ państwa członkowskiego siedziby zakładu ubezpieczeń otrzyma żądanie zwrotu kwoty, którą organ państwa członkowskiego miejsca zamieszkania osoby poszkodowanej wypłacił tej osobie poszkodowanej.

(24)

W zależności od poszczególnych etapów rozpatrywania roszczeń, od płatności dokonanych na rzecz osób poszkodowanych oraz od procedur zwrotu wypłaconych kwot w różnych organach, mogą istnieć nieuregulowane zobowiązania między organami utworzonymi lub upoważnionymi do wypłaty odszkodowania osobom poszkodowanym w przypadku niewypłacalności zakładu ubezpieczeń. Prawo do subrogacji powinno przechodzić z organu, który pierwszy wypłacił odszkodowanie, na organ innego państwa członkowskiego w miarę dokonywania zwrotu wypłaconych kwot na rzecz kolejnych organów. W związku z tym w zakresie, w jakim organ wypłacił odszkodowanie za poniesioną szkodę majątkową lub szkodę na osobie i nie otrzymał jeszcze zwrotu wypłaconej kwoty, powinien on wstąpić w prawa osoby poszkodowanej wobec osoby, która spowodowała wypadek, lub jej zakładu ubezpieczeń. Organ ten nie powinien jednak wstąpić w prawa osoby poszkodowanej wobec ubezpieczającego lub innej osoby ubezpieczonej, która spowodowała wypadek, w zakresie, w jakim odpowiedzialność ubezpieczającego lub osoby ubezpieczonej zostałaby pokryta przez niewypłacalny zakład ubezpieczeń zgodnie z mającym zastosowanie prawem krajowym. Każde państwo członkowskie powinno mieć obowiązek uznania tego prawa do subrogacji przewidzianego przepisami innego państwa członkowskiego.

(25)

Aby zapewnić sprawną i skuteczną ochronę osób poszkodowanych w przypadku niewypłacalności zakładu ubezpieczeń, konieczne jest, aby państwa członkowskie przyjęły odpowiednie rozwiązania w celu zapewnienia, by środki niezbędne do wypłaty odszkodowania osobom poszkodowanym były dostępne w momencie, gdy należna jest wypłata odszkodowania. Zgodnie z zasadą pomocniczości decyzje co do tych rozwiązań powinny być podejmowane przez państwa członkowskie siedziby na poziomie krajowym. Rozwiązania te powinny jednak być zgodne z prawem Unii, a w szczególności z zasadami takimi jak lex specialis i lex posterior. Aby zapobiec nakładaniu nieuzasadnionego i nieproporcjonalnego obciążenia na ubezpieczycieli, jeżeli państwo członkowskie wymaga od zakładów ubezpieczeń wkładów finansowych, wkłady te powinny być pobierane wyłącznie od zakładów ubezpieczeń, które uzyskały zezwolenie tego państwa członkowskiego. Nie powinno to naruszać finansowania wszelkich innych funkcji, które można by powierzyć organowi utworzonemu lub upoważnionemu do wypłacania odszkodowań osobom poszkodowanym w przypadku niewypłacalności zakładu ubezpieczeń.

(26)

W celu zapewnienia skutecznego wdrożenia przewidzianych w niniejszej dyrektywie wymogów dotyczących odszkodowania dla osób poszkodowanych w przypadku niewypłacalności zakładu ubezpieczeń, organy, którym powierzono takie zadania, powinny dążyć do zawarcia porozumienia dotyczącego pełnionych przez nie funkcji i obowiązków oraz procedur zwrotu wypłaconych kwot. Jeżeli porozumienie takie nie zostanie osiągnięte w ciągu 24 miesięcy od daty wejścia w życie niniejszej dyrektywy, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w odniesieniu do określenia zadań proceduralnych i obowiązków takich organów w zakresie zwrotu wypłaconych kwot.

(27)

W przypadku niewypłacalności zakładu ubezpieczeń osoby poszkodowane powinny być uprawnione do dochodzenia odszkodowania od organu w państwie członkowskim swojego miejsca zamieszkania, w tym również w przypadku, gdy zostały poszkodowane w wyniku wypadku, do którego doszło w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie ich miejsca zamieszkania. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość powierzenia funkcji wypłaty odszkodowania dla takich osób poszkodowanych nowemu lub już istniejącemu organowi, w tym organowi odszkodowawczemu ustanowionemu lub zatwierdzonemu na mocy art. 24 dyrektywy 2009/103/WE. Państwa członkowskie powinny móc również przydzielić jednemu organowi zadania wypłaty odszkodowania – w przypadku niewypłacalności zakładu ubezpieczeń – osobom poszkodowanym w wyniku wypadku w państwie członkowskim ich miejsca zamieszkania oraz osobom poszkodowanym w wyniku wypadku w państwach członkowskich innych niż państwo członkowskie ich miejsca zamieszkania. W przypadku poszkodowanych osób w państwach członkowskich innych niż państwo członkowskie ich miejsca zamieszkania ważne jest również zapewnienie wymiany informacji i współpracy z organami odszkodowawczymi ustanowionymi lub zatwierdzonymi na mocy art. 24 dyrektywy 2009/103/WE we wszystkich państwach członkowskich oraz z przedstawicielami wyznaczonymi do rozpatrywania i zaspokajania roszczeń.

(28)

Państwa członkowskie mogą utworzyć lub upoważnić więcej niż jeden organ odszkodowawczy na mocy dyrektywy 2009/103/WE, co może potencjalnie utrudnić osobom poszkodowanym identyfikację organu, do którego mają zgłaszać roszczenia. Państwa członkowskie, które tworzą lub upoważniają więcej niż jeden organ odszkodowawczy, powinny zatem zapewnić osobom poszkodowanym dostęp do istotnych informacji na temat możliwych sposobów ubiegania się o odszkodowanie w sposób umożliwiający im łatwe zrozumienie, do którego organu powinny się zwrócić.

(29)

W przypadku pojazdu wysyłanego, osoba odpowiedzialna za ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej powinna mieć możliwość wyboru, czy wykupić polisę ubezpieczeniową w państwie członkowskim, w którym pojazd jest zarejestrowany, czy, przez okres 30 dni od daty przyjęcia dostawy przez nabywcę, w państwie członkowskim przeznaczenia, nawet jeśli pojazd nie został jeszcze formalnie zarejestrowany w państwie członkowskim przeznaczenia. Centrum informacyjne państwa członkowskiego, w którym pojazd jest zarejestrowany, oraz – w przypadku gdy państwo członkowskie, w którym pojazd jest zarejestrowany, nie jest państwem członkowskim przeznaczenia – centrum informacyjne państwa członkowskiego przeznaczenia, jak również centrum informacyjne każdego innego właściwego państwa członkowskiego, jak np. państwa członkowskiego, na którego terytorium doszło do wypadku, lub na którego terytorium osoba poszkodowana ma miejsce zamieszkania, powinny współpracować ze sobą w celu zapewnienia, by były dostępne niezbędne informacje o wysyłanym pojeździe, które centra te posiadają zgodnie z art. 23 dyrektywy 2009/103/WE.

(30)

W przypadku wypadków z udziałem przyczep, w odniesieniu do których zostało zawarte ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej odrębne od ubezpieczenia pojazdu ciągnącego, osoba poszkodowana powinna mieć możliwość dochodzenia roszczeń od ubezpieczyciela przyczepy, jeżeli tak przewiduje prawo krajowe. Na żądanie osoba poszkodowana powinna mieć możliwość uzyskania od ubezpieczyciela przyczepy informacji na temat danych ubezpieczyciela pojazdu ciągnącego lub, w przypadku gdy ubezpieczyciel przyczepy nie jest w stanie zidentyfikować ubezpieczyciela pojazdu ciągnącego, pomimo podjęcia racjonalnych starań w tym celu, informacji na temat mechanizmu wypłaty odszkodowania przewidzianego w art. 10 dyrektywy 2009/103/WE.

(31)

Celem ułatwienia uznania przebiegu ubezpieczenia podczas zawierania nowej polisy ubezpieczeniowej, powinna istnieć możliwość prostego stwierdzenia autentyczności dotychczasowego przebiegu ubezpieczenia ubezpieczających, którzy chcą zawrzeć nową umowę ubezpieczenia z zakładem ubezpieczeń. Do celów uproszczenia weryfikacji i stwierdzania autentyczności zaświadczeń o przebiegu ubezpieczenia istotne jest, aby ich treść i format były jednakowe we wszystkich państwach członkowskich. Ponadto zakłady ubezpieczeń, które uwzględniają zaświadczenia o przebiegu ubezpieczenia do celów określenia wysokości składek ubezpieczenia komunikacyjnego, nie powinny dyskryminować ubezpieczonych ze względu na narodowość lub wyłącznie na podstawie poprzedniego państwa członkowskiego miejsca zamieszkania ubezpieczającego. Ponadto zakłady ubezpieczeń powinny traktować zaświadczenia o przebiegu ubezpieczenia z innego państwa członkowskiego na równi z krajowym zaświadczeniem o przebiegu ubezpieczenia i stosować wobec klienta z innego państwa członkowskiego wszelkie zniżki, które byłyby dostępne dla identycznego pod innymi względami klienta krajowego, w tym zniżki, które są wymagane przez ustawodawstwo krajowe państwa członkowskiego, takie jak zniżki w ramach systemu bonus-malus. Państwa członkowskie powinny zachować swobodę w przyjmowaniu ustawodawstwa krajowego dotyczącego systemów bonus-malus, ponieważ takie systemy mają charakter krajowy oraz nie zawierają żadnych elementów transgranicznych, a zatem zgodnie z zasadą pomocniczości podejmowanie decyzji w odniesieniu do nich powinno pozostać w gestii państw członkowskich. Aby umożliwić państwom członkowskim weryfikację tego, czy i w jaki sposób zakłady ubezpieczeń uwzględniają zaświadczenia o przebiegu ubezpieczenia, zakłady ubezpieczeń powinny publikować ogólny zarys swojej polityki w zakresie wykorzystywania przebiegu ubezpieczenia przy wyliczaniu wysokości składek. Bez uszczerbku dla dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/943 (8), zakłady ubezpieczeń nie mają obowiązku publikowania szczególnie chronionych informacji handlowych, takich jak szczegóły ustaleń taryfowych.

(32)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania dyrektywy 2009/103/WE należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do określenia formy i treści zaświadczenia o przebiegu ubezpieczenia. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (9).

(33)

Państwa członkowskie powinny mieć możliwość wyboru certyfikowania narzędzi umożliwiających konsumentom porównywanie cen, taryf i zakresu ochrony ubezpieczeniowej oferowanych przez podmioty oferujące ubezpieczenia komunikacyjne spełniających warunki określone w dyrektywie 2009/103/WE. Narzędzia te, o ile zostaną należycie certyfikowane, mogą być określane mianem „niezależnych narzędzi porównywania cen ubezpieczeń komunikacyjnych”. Państwa członkowskie powinny również mieć możliwość stworzenia publicznych narzędzi porównywania cen, obsługiwanych przez władze publiczne.

(34)

W celu zapewnienia sprawnego rozpatrywania roszczeń, gdy zgodnie z prawem krajowym wymagany jest protokół wypadku gwarantujący osobie poszkodowanej prawo do otrzymania od właściwych władz kopii protokołu wypadku, ważne jest, aby osoba poszkodowana miała w odpowiednim czasie dostęp do tej kopii.

(35)

W celu zapewnienia, by minimalne sumy gwarancyjne ubezpieczenia komunikacyjnego nie ulegały deprecjacji wraz z upływem czasu, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do dostosowania tych minimalnych sum gwarancyjnych w celu uwzględnienia zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej.

(36)

Podczas przyjmowania aktów delegowanych na podstawie uprawnień zawartych w niniejszej dyrektywie, szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te były prowadzone zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa (10). W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(37)

W ramach oceny funkcjonowania dyrektywy 2009/103/WE Komisja powinna monitorować stosowanie tej dyrektywy, uwzględniając liczbę osób poszkodowanych, kwotę roszczeń niezaspokojonych ze względu na opóźnienia w płatnościach będące następstwem przypadków niewypłacalności transgranicznej, wysokość minimalnych sum gwarancyjnych w państwach członkowskich, kwoty roszczeń powstałych na skutek prowadzenia pojazdów nieubezpieczonych w związku z ruchem transgranicznym oraz liczbę skarg dotyczących zaświadczeń o przebiegu ubezpieczenia.

(38)

Ponadto Komisja powinna przygotować sprawozdanie oceniające funkcjonowanie i finansowanie organów odszkodowawczych utworzonych lub upoważnionych do wypłaty odszkodowań osobom poszkodowanym w razie niewypłacalności zakładu ubezpieczeń oraz współpracę między tymi organami. W stosownych przypadkach, sprawozdaniu powinien towarzyszyć wniosek ustawodawczy.

(39)

W celu zapewnienia, aby dyrektywa 2009/103/WE nadal spełniała swój cel, którym jest ochrona potencjalnych osób poszkodowanych przed wypadkami z udziałem pojazdów mechanicznych, Komisja powinna również monitorować tę dyrektywę i dokonywać jej przeglądu w świetle rozwoju technologicznego, w tym zwiększonego wykorzystywania pojazdów autonomicznych i półautonomicznych. Powinna ona również przeanalizować wykorzystanie przez zakłady ubezpieczeń systemów, w których składki są uzależnione od zaświadczeń o przebiegu ubezpieczenia ubezpieczających. Ponadto Komisja powinna ocenić skuteczność systemów wymiany informacji wykorzystywanych do celów transgranicznych kontroli ubezpieczeń.

(40)

Ponieważ cele niniejszej dyrektywy, szczególnie zapewnienie takiej samej minimalnej ochrony osób poszkodowanych w wyniku wypadków drogowych w całej Unii, zapewnienie ich ochrony w przypadku niewypłacalności zakładów ubezpieczeń oraz zapewnienie równego traktowania zaświadczeń o przebiegu ubezpieczenia wydawanych przez ubezpieczycieli potencjalnym ubezpieczonym przekraczającym wewnętrzne granice Unii, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na ich skutki możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(41)

Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną państw członkowskich i Komisji z dnia 28 września 2011 r. dotyczącą dokumentów wyjaśniających (11) państwa członkowskie zobowiązały się do złożenia, w uzasadnionych przypadkach, wraz z powiadomieniem o transpozycji, jednego lub większej liczby dokumentów wyjaśniających związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów transpozycyjnych. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy prawodawca uznaje, że przekazanie takich dokumentów jest uzasadnione.

(42)

Dyrektywa 2009/103/WE powinna zatem zostać odpowiednio zmieniona,