31980D1334

BESCHIKKING VAN DE COMMISSIE van 17 december 1980 inzake een procedure op grond van artikel 85 van het EEG-Verdrag (IV/29.869 - Gegoten glas in Italië) (Slechts de tekst in de Italiaanse taal is authentiek) (80/1334/EEG)

DE COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN,

Gelet op het Verdrag tot oprichting van de Europese Economische Gemeenschap, met name op artikel 85,

Gelet op Verordening nr. 17 van de Raad van 6 februari 1962 (1), met name op de artikelen 1 en 3,

Gelet op de ambtshalve door de Commissie op 11 december 1979 ingeleide procedure ten aanzien van de vennootschappen Fabbrica Pisana SpA te Pisa, Società Italiana Vetro SpA te San Salvo (Chieti), Fabbrica Lastre di Vetro Sciarra SpA te Rome, alsmede Fides-Unione Fiduciaria SpA te Milaan, in verband met de overeenkomsten die zij hebben gesloten betreffende de markt van gegoten glas in Italië,

Gehoord de betrokken ondernemingen, overeenkomstig artikel 19, lid 1, van Verordening nr. 17 en de bepalingen van Verordening nr. 99/63/EEG van de Commissie (2),

Gezien het advies van het Adviescomité voor mededingingsregelingen en economische machtsposities overeenkomstig artikel 10 van Verordening nr. 17, uitgebracht op 17 oktober 1980,

I. DE FEITEN

Overwegende dat de feiten als volgt kunnen worden samengevat:

A. De vennootschappen

1. De Fabbrica Pisana SpA (hieronder "Fabbrica Pisana" genoemd), gevestigd te Pisa, met een maatschappelijk kapitaal van 11 934 500 000 lire is een dochteronderneming voor 100 % van Saint-Gobain Industries, vennootschap van de groep Saint-Gobain/Pont-à-Mousson. Dit concern is één van de belangrijkste industriële concerns ter wereld en omvat 134 vennootschappen in 17 verschillende landen. Het is onderverdeeld in zes industriële en commerciële afdelingen en iedere afdeling is afhankelijk van een holdingmaatschappij, die voor 100 % gecontroleerd wordt door Saint-Gobain/Pont-à-Mousson. Het concern bezit in Italië, behalve Fabbrica Pisana, de volgende vennootschappen, die alle betrokken zijn bij de glasmarkt:

Vetreria Milanese Lucchini-Perego, Vetreria Italiana Balzaretti-Modigliani, Vetreria Luigi Fontana, Vetreria Riunite Bordoni-Miva.

Bij het concern Saint-Gobain/Pont-à-Mousson zijn ongeveer 110 000 personen werkzaam, waarvan 69 000 in de zogenaamde afdeling "bouw", waaronder de glasfabrieken vallen.

De vennootschap Saint-Gobain Industries, die leiding geeft aan genoemde afdeling "bouw" houdt toezicht op 25 dochterondernemingen, waaronder Fabbrica Pisana in Italië. Een aantal van deze dochterondernemingen produceert, evenals de laatstgenoemde, gegoten glas.

Fabbrica Pisana heeft fabrieken te Caserta, Pisa, Savigliano en Turijn, die de volgende glassoorten vervaardigen: - kleurloos en gekleurd floatglas (blauw, amber, brons, groen, grijs);

- kleurloos en gekleurd gegoten glas waaronder "U"-profielglas;

- bewerkte glasprodukten voor bouwdoeleinden (Biver).

Sedert 1975 heeft Fabbrica Pisana haar voornaamste investeringen gedaan in de sector floatglas en, sedert 1976, voor wat het gegoten glas betreft, geen serreglas, dat daarvan een variant is, meer vervaardigd. Bij deze onderneming zijn ongeveer 3 000 werknemers werkzaam.

2. De Società Italiana Vetro SpA (hierna genoemd "SIV"), gevestigd te Rome en met een maatschappelijk kapitaal van 28 000 000 000 lire is een vennootschap onder controle van de staat. Zij is opgericht in mei 1962 door de Ente Finanziamento Industria Meccanica (hierna genoemd "EFIM") te Rome en de Società Finanziamenti Idrocarburi SpA (hierna genoemd "SOFID") te Milaan. Thans is het gehele kapitaal van SIV in handen van SOFID en de Società Mineraria Carbonifera Sarda (hierna genoemd "MCS"), dochteronderneming van het EFIM-concern, ieder voor 50 %.

Tot mei 1974 beschikte de SIV slechts over installaties voor de vervaardiging van vensterglas (getrokken (1)PB nr. 13 van 21.2.1962, blz. 204/62. (2)PB nr. 127 van 20.8.1963, blz. 2268/63. glas). De produktie is geleidelijk teruggebracht tot 38 000 ton per jaar en in september 1975 definitief gestaakt. Vanaf mei 1974 is een produktielijn voor floatglas op gang gebracht met een capaciteit van 120 000 ton per jaar, alsmede een produktielijn voor de vervaardiging van gegoten glas.

SIV, waarvan de installaties zich bevinden te San Salvo bij Vasto (Chieti) met 3500 werknemers, vervaardigt thans floatglas, gegoten glas en bewerkt glas (veiligheidsglas en glas voor isoleringsdoeleinden).

Met name voor gegoten glas heeft de produktie nooit de optimale hoogte bereikt, en gedurende 1976/1977 heeft de fabriek gewerkt op 50 % van de capaciteit. Onlangs is de produktie toegenomen door de integratie van de produktie van gegoten glas met de produktielijnen voor floatglas van SIV en Flovetro (1).

In commercieel opzicht is SIV voornamelijk een exportbedrijf : in 1976 werd slechts 56 % van haar totale produktie verkocht op de Italiaanse markt. Het verkoopnet van SIV in Europa heeft een dochteronderneming voor het Oostelijk deel van Europa (SIV-Deutschland te Frankfort en een dochteronderneming voor het Westelijk deel (SIV-France te Parijs).

3. De Fabbrica Lastre di Vetro Sciarra SpA (hierna genoemd "Fabricca Sciarra") met een maatschappelijk kapitaal van 350 000 000 lire en gevestigd te Rome, is een familiebedrijf dat in 1959 een SpA is geworden. De aandelen zijn in handen gebleven van de erfgenamen van de oprichter van de onderneming, die eveneens eigenaars zijn van de "Specchi Cristalli Vetro Pietro Sciarra SpA", gevestigd te Rome, die bewerkt glas produceert.

Fabbrica Sciarra waar gewoonlijk minder dan 100 werknemers in dienst zijn, vervaardigt slechts gegoten glas, voornamelijk gegraveerd glas ("stampato") met een dikte van 4 mm en gewapend glas ("retinato") met een dikte van 6 mm. De produktie van Fabbrica Sciarra is voornamelijk bestemd voor bouwdoeleinden ; sedert 1976 vervaardigt zij geen serreglas meer dat een specialiteit was bij de produktie van kleurloos bedrukt gegoten glas ("stampato") van de onderneming.

4. Fides-Unione Fiduciaria SpA (hierna genoemd "Fides") te Milaan is een vennootschap voor het administratief en boekhoudkundig beheer, eveneens gespecialiseerd in statistische controle en statistisch onderzoek die door Fabbrica Pisana, SIV en Fabbrica Sciarra is belast met het toezicht op de behoorlijke naleving van de overeenkomst, die het onderwerp van deze procedure uitmaakt.

B. Het produkt en de marktsituatie 1. Gegoten glas, dat één van de drie soorten vlakglas is (de andere twee zijn getrokken glas en floatglas) wordt gebruikt bij: - de bouw (deuren, afscheidingen, bedekking, tegelwerk);

- de landbouw (kassen);

- de industrie (gebruikt in huishoudelijke elektrische apparaten);

- de meubelindustrie (tafels, stoelen, kroonluchters).

De volgende soorten gegoten glas kunnen worden onderscheiden: a) gegraveerd glas waarop aan de oppervlakte tekeningen voorkomen;

b) gewapend glas, met metaaldraad versterkt;

c) U-profielglas;

d) serreglas, glas dat gewoonlijk in de landbouw wordt gebruikt voor de bouw van kassen, een bijprodukt van gegraveerd glas of profielglas;

e) glasafval, of fragmenten gegoten glas van iedere kwaliteit, dat wordt verzameld en gebruikt als grondstof voor de produktie van floatglas.

Al deze soorten gegoten glas worden vervaardigd in verschillende diktes en kunnen kleurloos of gekleurd zijn. Zij zijn wat de gebruiksmogelijkheden betreft goeddeels onderling vervangbaar.

2. Onderstaande tabel bevat statistische gegevens betreffende de Italiaanse markt voor gegoten glas van 1974 tot 1978 (het jaar waarin de overeenkomsten, waarop deze procedure betrekking heeft, ten einde liepen): >PIC FILE= "T0013323"> (1)Een 50 % gemeenschappelijke dochter van SIV en Fabbrica Pisana.

3. Met betrekking tot bovenstaande statistische gegevens kan opgemerkt worden, dat 4/5 van de Italiaanse invoer van gegoten glas afkomstig is uit de overige Lid-Staten van de Gemeenschap (echter in 1976, slechts ongeveer 2/3) ; bovendien is er hierin in de twee jaren dat de overeenkomst in kwestie werd uitgevoerd geen verhoging te zien, terwijl de invoer uit de niet-EEG landen meer dan verdubbeld is.

De uitvoer, die duidelijk geringer is dan de invoer (de omvang van de uitvoer is niet meer dan 20 à 25 % van die van de invoer) is gedurende de looptijd van de overeenkomst naar de andere Lid-Staten min of meer stabiel gebleven, terwijl de uitvoer naar de niet-EEG-landen daarentegen duidelijk is gestegen (de cijfers van 1977/1978 zijn ongeveer het dubbele van die van 1976, die reeds ongeveer 1/3 hoger waren dan de cijfers van 1975).

4. Het marktaandeel in Italië van de betrokken ondernemingen voor gegoten glas in 1978 was ongeveer als volgt : Fabbrica Pisana 28 % ; SIV 13 % ; Fabbrica Sciarra 11 %, terwijl het overige gedeelte werd geleverd door een andere Italiaanse producent (Vernante-Pennitalia 11 %) en uit invoer.

5. De uitvoer van gegoten glas neemt een belangrijke plaats in bij de produktie van de betrokken vennootschappen ; zo heeft Fabbrica Sciarra in de laatste jaren gemiddeld ongeveer 18 % van haar produktie uitgevoerd en SIV tussen 1/3 en 1/4 van haar produktie, waarvan meer dan de helft naar de Lid-Staten van de EEG. Ook Fabbrica Pisana heeft belangrijke hoeveelheden gegoten glas uitgevoerd naar de Lid-Staten van de EEG.

6. Afnemers van de fabrikanten van gegoten glas zijn voornamelijk verwerkende ondernemingen en groothandelaren. Sommige groothandelaren, betrekkelijk gering in aantal, beperken zich tot de wederverkoop van het glas in de staat waarin ze het hebben gekocht ; andere beschikken daarentegen nog over installaties voor het snijden en andere bewerkingen.

C. De overeenkomsten

1. De overeenkomsten die onderwerp van deze procedure vormen, zijn door de betrokken vennootschappen niet bij de Commissie aangemeld en de diensten van de Commissie hebben slechts met moeite hiervan kennis kunnen nemen. Nog op 8 juni 1978 heeft de Fides, de vennootschap belast met de controle op de toepassing van de overeenkomst, geweigerd zich te onderwerpen aan de door de Commissie gevraagde verificaties en eerst na de beschikking van de Commissie van 31 januari 1979 (1) heeft zij deze verificaties aanvaard, doch niet dan nadat zij toestemming van de drie fabrikanten had gevraagd en verkregen.

De betrokken overeenkomst bevat drie onderdelen: - de kwantitatieve verdeling van de verschillende gegoten glassoorten;

- de uitwisseling van alle gegevens betreffende de produktie en de verkoop van de betrokken produkten;

- de controle op de behoorlijke naleving van de bepalingen van de overeenkomst door bovengenoemde producenten.

2. In het Controleprotocol inzake de geproduceerde en verkochte hoeveelheden gegraveerd en gewapend glas wordt het formele aspect van de op 30 maart 1976 tussen de drie vennootschappen Fabbrica Pisana, SIV en Fabbrica Sciarra gesloten overeenkomst nader uitgewerkt.

In dat Protocol zijn de quota vastgelegd die elk van de drie betrokken ondernemingen mogen leveren op de Italiaanse markt, alsmede de soorten gegoten glas binnen de grenzen van een ieders quotum. De navolgende hoeveelheden en soorten werden vastgelegd voor 1976, doch werden daarna niet gewijzigd: >PIC FILE= "T0013324">

Voorts schrijft het Protocol voor, dat de maandelijkse leveringen van een vennootschap die boven het maandelijks gemiddelde uitgaan, iedere drie maanden gecompenseerd zullen worden door hogere leveranties van de andere vennootschappen in verhouding tot hun mindere leveringen vergeleken met hun bovengenoemd maandelijks gemiddelde.

De betrokken partijen hebben het Protocol bedoeld als specialisatieovereenkomst, daar SIV en Fabbrica Sciarra afzien van de produktie van gekleurd geprofileerd en gewapend glas ten gunste van Fabbrica Pisana ; Fabbrica Sciarra ziet af van de produktie van tweezijdig gegraveerd glas ("cc") van 150 cm en Fabbrica Pisana stopt de produktie van geprofileerd glas met een dikte van 8 - 10 mm ; deze ondernemingen (1)PB nr. L 57 van 8.3.1979, blz. 33. zien tenslotte alle drie af van de produktie van serreglas.

3. Aan bovengenoemd Protocol zijn drie documenten toegevoegd: a) een verklaring van SIV, waarin deze onderneming bevestigt dat de conjuncturele crisis, die de Italiaanse markt in 1975 heeft getroffen, het sluiten van de overeenkomst rechtvaardigt, en waarin zij aankondigt haar deelneming te verbinden aan het voortduren van de uitzonderlijke omstandigheden, die er aanleiding toe hebben gegeven;

b) het overzicht van de produkten en de bewerkingscoëfficiënten;

c) de omschrijving van de te volgen controlemethoden op de toepassing van het Protocol.

4. Voor wat in het bijzonder dit laatste document betreft ; dit verplicht de betrokken vennootschappen ertoe om aan de vennootschap Fides de overeengekomen inlichtingen op de vastgestelde data toe te zenden, met name: a) op 20 april 1976, - een overzicht van de voorraden op 31 maart 1976 van alle produkten bedoeld in punt 4 van het Protocol,

- de technische opbouw van de prijsschaal op 2 april 1976 per produktcategorie.

b) voor de tiende van elke maand, met ingang van 10 mei 1976, - een gedetailleerd overzicht van de leveranties per produkt gedurende de voorafgaande maand (daaronder begrepen de uitvoerzendingen en de leveringen tussen producenten) met opgave van de details van de verzendingsdocumenten en de facturen, waarbij een duidelijk onderscheid wordt gemaakt tussen verkoop in Italië, export en leveranties tussen producenten ("prospetto 1");

- een gedetailleerd overzicht per produkt van de leveranties gedurende de voorafgaande maand van in consignatiegoederen bij klanten of derden met vermelding van nauwkeurige gegevens over de leveranties en de registratie in het register van voorraadgoederen ("prospetto 2");

- een samenvattend overzicht van bovengenoemde leveringen per maand en cumulatief, zowel de hoeveelheid als de waarde ("prospetto 3");

- een gelijkvormigheidsdocument met betrekking tot de verplaatsing uit het magazijn onder vermelding van de gegevens uit de voorafgaande maand per produkt en het totaal van deze produkten ("prospetto 4").

5. Hetzelfde document voorziet eveneens in de uitvoering van de volgende taken door Fides: a) de opstelling van een maand- en cumulatief overzicht van de leveringen per categorie produkten ("prospetto RS"). Dit overzicht dat eveneens gemiddelde prijzen per produkt en per onderneming bevat wordt binnen 5 werkdagen na de ontvangst van bovengenoemde inlichtingen door Fides aan de ondernemingen toegezonden. Zonder uitdrukkelijke toestemming van alle ondernemingen wordt geen enkele andere inlichting verstrekt.

b) de uitvoering van een verificatie, bij iedere onderneming, van de verstrekte inlichtingen: - controle op de verzonden hoeveelheden verzendingsdocumenten en facturen, verificatie van de overeenstemming met de voorraadboekhouding en de algemene boekhouding;

- vergelijking van de hoeveelheden geleverd in consignatie bij klanten of derden met de verzendingsdocumenten, de voorraadboekhouding en het register van de in consignatie geleverde goederen.

De controle moet gemiddeld tenminste 10 % van de verzonden hoeveelheden betreffen die in de overeenkomst zijn bedoeld.

De vennootschap Fides kan, indien zij dit nuttig acht, aanvullende inlichtingen vragen;

- controle of de verzendingen uit het magazijn in overeenstemming zijn met gegevens van de industriële boekhouding;

- steekproefcontrole van de magazijnboekhouding vergeleken met lading- en lossingsdocumenten en in vergelijking met de geïntegreerde gegevens in de algemene boekhouding;

- steekproefcontrole van de fysieke hoeveelheden in vergelijking tot de hoeveelheden die in de boeken vermeld zijn of voortvloeien uit de magazijnboekhouding.

Over de resultaten van deze controles worden naderhand in tegenwoordigheid van alle betrokken partijen vergaderingen gehouden.

6. Het Protocol van 30 maart 1976 en de bijlagen zijn aangevuld met de overeenkomsten die de fabrikanten hebben gesloten met Fides, te Milaan, die enerzijds voortvloeien uit de lastbrieven van de producenten (die van 31 maart 1976 voor SIV en die van 18 april 1976 voor Fabbrica Pisana en Fabbrica Sciarra) en anderzijds uit de antwoordbrieven van Fides van 20 april 1976.

De drie eerstgenoemde brieven, die in precies gelijke bewoordingen zijn gesteld, bevestigden de aan Fides gegeven opdracht om met ingang van 1 april en voor de gehele looptijd van de overeenkomst van 30 maart 1976 alle informaties en documenten te verzamelen en van ieder document een afschrift te nemen, teneinde de hem krachtens het Protocol opgedragen controles te verrichten.

Met deze brieven wordt eveneens toegang verleend tot alle kantoren, bedrijfsruimten en opslagruimten van de ondernemingen en wordt bevestigd, dat de partijen ermee instemmen, dat de bij ieder van hen ingewonnen inlichtingen door Fides aan de andere partijen worden medegedeeld.

In deze brieven wordt tenslotte een verdeling gemaakt van de kosten van het honorarium van Fides, namelijk 50 % voor Fabbrica Pisana, 25 % voor SIV en 25 % voor Fabbrica Sciarra.

In de drie brieven, die op 21 juni 1976 door Fides aan de ondernemingen werden gericht, worden de namen van de personen genoemd, die door Fides zijn belast met de controles.

7. De verificaties die bij Fides werden verricht tonen aan, dat de verschillende elementen van de overeenkomsten daadwerkelijk werden toegepast: a) in het bijzonder tonen talrijke documenten, waarover de Commissie beschikt, aan dat Fides regelmatig de taken vervuld heeft die zij op zich had genomen en met name: - de begeleidende nota's van de gegevens die Fides bij de ondernemingen had ingewonnen, aan deze toegezonden tussen maart 1976 en november 1977;

- de begeleidende nota's waarmee door Fides de facturen voor verrichte werkzaamheden, voortvloeiend uit de overeenkomsten in kwestie, aan de producenten werden gezonden en waarin ook een verdeling van de kosten tussen de ondernemingen is te zien;

b) aangaande de door Fides verrichte controles : vele documenten in de archieven van Fides tonen aan, dat de in het Protocol bedoelde overeenkomsten en controles strikt zijn uitgevoerd: - het dossier met de verificatienota's van Fides van april - mei 1976, waarin met name voorkomen: - het algemeen verslag van de controle door Fides,

- de verkoop aan klanten,

- de consignaties,

- de verkoopprijzen en verkoopvoorwaarden,

- de produktiegegevens;

- het dossier met verificatienota's van Fides van november 1976 tot juli 1977 bevattende met name de mededelingen van Fabbrica Pisana en Fabbrica Sciarra omtrent: - bijzonderheden over de leveringen aan klanten,

- bijzonderheden over de leveringen in consignatie,

- het overzicht van de maandelijkse en gecumuleerde leveringen,

- de staat van de voorraaddocumenten;

- het dossier met verificatienota's van Fides voor 1978, bevattende onder meer: - de controle op de prijzen door Fides van 29 mei tot 2 juni 1978 bij SIV en Fabbrica Pisana,

- de tarieven voor gegoten glas,

- de overzichten (Fabbrica Pisana, SIV en Fabbrica Sciarra) van de verkopen per klant voor april 1978,

- de documenten "Prospetto 4" betreffende de juistheid van de voorraadstaten,

- de overzichten van de in Italië verkochte en voor de export bestemde hoeveelheden in februari en maart 1978, per maand en annulatief en de details van deze leveringen;

- de periodieke controles van Fides ("Prospetto RS") van 1 april 1976 tot en met 30 september 1977;

- de tarieven van Fabbrica Pisana en de lijst van de klanten die glas bewerken en plaatsen onder opgave van de kortingen per geval van 0 tot 10 %.

II. BEOORDELING

A. Toepasselijkheid van artikel 85, lid 1

Overwegende dat artikel 85, lid 1, van het Verdrag tot oprichting van de Europese Economische Gemeenschap bepaalt dat onverenigbaar met de gemeenschappelijke markt en verboden zijn alle overeenkomsten tussen ondernemingen, alle besluiten van ondernemersverenigingen en alle onderling afgestemde feitelijke gedragingen welke de handel tussen Lid-Staten ongunstig kunnen beïnvloeden en ertoe strekken of ten gevolge hebben, dat de mededinging binnen de gemeenschappelijke markt wordt verhinderd, beperkt of vervalst; 1. Overwegende dat het Protocol van 30 maart 1976, dat door de glasproducenten Fabbrica Pisana, SIV en Fabbrica Sciarra werd gesloten, teneinde de produktie en verkoop van gegoten glas te reglementeren, evenals de bijlagen bij dat Protocol, overeenkomsten tussen ondernemingen zijn in de zin van artikel 85, lid 1 ; dat eveneens de verplichtingen, die werden aangegaan door middel van een briefwisseling tussen deze producenten en Fides, die op 20 april 1976 was voltooid met betrekking tot de controle op de regelmatige nakoming van de door de producenten zelf aangegane verplichtingen overeenkomsten vormen in de zin van artikel 85, lid 1 ; dat hoewel zij afzonderlijk zijn gesloten, zij toch niet los van elkaar staan, aangezien zij hetzelfde doel nastreven, dezelfde ondernemingen verbinden en dezelfde uitvoeringsmaatregelen behelzen en dus in feite een enkele overeenkomst vormen;

2. Overwegende dat de vennootschappen die de bovenbedoelde overeenkomst hebben gesloten, namelijk Fabbrica Pisana, SIV en Fabbrica Sciarra, ondernemingen zijn in de zin van artikel 85, lid 1, van het Verdrag ; dat ook Fides een onderneming is in de zin van dat artikel, zijnde een vennootschap die een activiteit uitoefent van economische aard, verbonden met die van de ondertekenaars van het Protocol van 30 maart 1976, teneinde doelstellingen te bereiken op het gebied van de produktie en de verkoop van gegoten glas en die uit hoofde hiervan daadwerkelijk heeft deelgenomen aan een mededingingsbeperkende overeenkomst in de zin van genoemd artikel 85, lid 1;

3. Overwegende dat de betrokken overeenkomsten de handel tussen de Lid-Staten ongunstig kunnen beïnvloeden ; dat immers elk der producenten niet slechts actief is op de Italiaanse markt, maar eveneens op de markten van de andere Lid-Staten van de Gemeenschap ; dat met name Fabbrica Pisana en SIV zeer actief zijn op de exportmarkten ; dat tijdens de toepassingsperiode van de overeenkomsten, de kwantitatieve en kwalitatieve beperkingen die werden opgelegd op hun verkopen op de Italiaanse markt, noodzakelijkerwijze invloed moeten hebben gehad op hun exportcapaciteit en met name die naar de andere Lid-Staten ; dat bijgevolg de exportstromen op merkbare wijze veranderd zijn, doordat iedere onderneming niet meer in staat was zelfstandig haar eigen produktie- en verkoopbeleid vast te stellen, zowel ten aanzien van de Italiaanse als de exportmarkt;

Overwegende dat geconstateerd kon worden dat de invoer van gegoten glas in Italië tijdens de looptijd van de overeenkomsten in belangrijke mate is verhoogd ; dat deze stijging evenwel vrijwel uitsluitend betrekking heeft gehad op de invoer uit landen buiten de Gemeenschap, terwijl de invoer uit de overige Lid-Staten vrijwel gelijk is gebleven ; dat, als men beziet dat voordien de invoer van gegoten glas in Italië voor slechts iets meer dan 20 % afkomstig was uit derde landen, deze plotselinge verhoging van de invoer uit deze laatstgenoemde landen na het afsluiten van de overeenkomst, gekoppeld aan het gelijkblijven van de invoer uit de overige Lid-Staten, goeddeels slechts verklaard kan worden uit het feit dat Fabbrica Pisana behoort tot de groep St. Gobain/Pont-à-Mousson ; dat bovendien, gezien het feit dat een groot gedeelte van de produktie van gegoten glas in de Lid-Staten afkomstig is van fabrieken van deze groep, die bovendien nog via technologische overeenkomsten is verbonden met andere grote Europese glasproducenten en gezien het feit dat de overeenkomsten, die door deze onderneming, SIV en Fabbrica Sciarra werden gesloten, tot doel hadden dat het door elk van deze ondernemingen reeds bereikte marktaandeel werd behouden, hieruit voortvloeit, dat het streven om de invoer uit de andere Lid-Staten, waar Fabbrica Pisana doordat zij tot de groep St. Gobain/Pont-à-Mousson behoort, zusterbedrijven kent, te bevorderen, sterk gereduceerd blijkt te zijn, daar dit niet alleen de door Fabbrica Pisana, maar ook door SIV en Fabbrica Sciarra door middel van hun overeenkomsten nagestreefde doeleinden in gevaar had kunnen brengen;

Overwegende dat bijgevolg de betrokken overeenkomsten de verbruikers hebben genoopt andere voorzieningsbronnen buiten de Gemeenschap te zoeken ; dat in ieder geval, zelfs al zijn zowel de importen als exporten gestegen, dit feit niet voldoende is om uit te sluiten dat de overeenkomsten de handel tussen de Lid-Staten negatief beïnvloeden in de zin van artikel 85 van het Verdrag, zoals dit duidelijk is aangegeven in het Arrest van het Hof van Justitie in de zaak Grundig/Consten (1);

Overwegende tenslotte dat het handelsverkeer in gegoten glas tussen Italië en de overige Lid-Staten door deze overeenkomsten merkbaar is beïnvloed;

4. Overwegende dat de overeenkomsten in kwestie ertoe strekken en ten gevolge hebben, dat de mededinging tussen de betrokken ondernemingen op de Italiaanse markt van gegoten glas wordt verhinderd, beperkt of vervalst ; dat, door middel van de vaststelling van een deel van de produktie van de betrokken ondernemingen (bestemd voor de Italiaanse markt) hetgeen een beperking is van de mededinging zoals uitdrukkelijk voorzien in artikel 85, lid 1, sub b), de overeenkomsten in kwestie zijn opgesteld teneinde de produktie van die ondernemingen te stabiliseren en om het hun mogelijk te maken de prijzen van hun produkten te onttrekken, althans gedeeltelijk, aan de invloed van de vraag van de verbruikers ; dat immers iedere producent, die op basis van zijn vroeger bereikte marktaandeel een tevoren vastgesteld quotum heeft, geen belang meer heeft zijn prijzen te verlagen om een steeds groter marktaandeel te verwerven ; omdat, integendeel, indien hij dit zou doen, hij de mogelijkheid zou verliezen om uit zijn produktiequota de grootst mogelijke winst te behalen ; dat de Commissie gedurende de geldigheidsduur van de overeenkomsten geen vermindering of stabilisering van de prijzen van de diverse soorten gegoten glas heeft kunnen vaststellen;

Overwegende dat de overeenkomsten in kwestie, die tot doel hadden een zogenaamde specialisatie voor de produktie van de verschillende soorten gegoten glas te creëren tussen de betrokken ondernemingen, de mededinging beperken, voor zover de marktpositie van een onderneming kunstmatig wordt versterkt door het verdwijnen van andere concurrenten ; dat evenwel de verdeling van de produktie en de verkoop, die de partijen hebben ingevoerd door middel van het Protocol, alleen betrekking heeft op bepaalde soorten gegoten glas met als gevolg dat zij te partieel is en meer gebaseerd op commerciële opportuniteit dan op objectieve criteria, die rekening houden met de noodzakelijke produktiemiddelen en de intrinsieke eigenschappen van de produkten ; dat bovendien de overeenkomsten betrekking hebben op het gehele Italiaanse grondgebied en slechts de verkopen (1)Gevoegde zaken nrs. 56 en 58/64 van 13.7.1966, Jur. 1966, blz. 495. van gegoten glas betreffen, die in dit gebied plaatsvinden ; dat bijgevolg enerzijds de hoeveelheid produkten die onder de mededingingsbeperking valt zeer belangrijk is, daar zij alle verkopen door de partijen van gegoten glas in Italië omvat en anderzijds de exportprodukten niet onder de marktverdeling vallen, waardoor deze laatste niet als een echte specialisatie kan worden beschouwd;

Overwegende dat meer in het bijzonder de verplichtingen aangegaan door Fides met Fabbrica Pisana, SIV en Fabbrica Sciarra een uitbreiding van het Protocol van 30 maart 1976 vormen, doordat zij een regelmatige uitvoering van de verplichtingen, waartoe de producenten zich verbonden hadden, verzekeren ; dat de bovengenoemde producenten immers hebben besloten niet rechtstreeks de statistieken en andere inlichtingen uit te wisselen betreffende hun produktieen verkoopbeleid, doch dat deze uitwisseling is georganiseerd via een derde, namelijk Fides, waardoor de inlichtingen die de betrokken partijen op basis van het Protocol van 30 maart 1976 verstrekken, een objectief karakter krijgen ; dat de beoordeling van de vraag of de tussen Fabbrica Pisana, SIV en Fabbrica Sciarra gesloten overeenkomsten enerzijds en Fides anderzijds de mededinging op de markt van gegoten glas kunnen beperken, ondanks het feit dat de drie eerstgenoemde ondernemingen producerende bedrijven zijn en Fides een dienstverlenend bedrijf is, in aanmerking genomen moet worden dat laatstgenoemde de uitvoering van de concurrentiebeperkingen, die het eigenlijke doel van de overeenkomsten vormden, heeft mogelijk gemaakt en bewust daaraan heeft medegewerkt en derhalve medeverantwoordelijk is voor de daaruit voortvloeiende beperkingen;

Overwegende dat de overeenkomst, gebaseerd op deze verplichtingen, mededingingsbeperkingen bevat die het commercieel beleid van iedere deelnemer tegenover de anderen kunnen beïnvloeden, voor zover zij de anderen verplicht via Fides commerciële inlichtingen uit te wisselen met betrekking tot de verkochte hoeveelheden en de gebezigde prijs per produktcategorie, informatie die gewoonlijk niet wordt uitgewisseld tussen concurrenten ; dat bovendien de controle op de quota gegoten glas verkocht op de Italiaanse markt meewerkt aan de beperking van de mededinging ; dat tenslotte de overeenkomst gesloten door Fides met Fabbrica Pisana, SIV en Fabbrica Sciarra er eveneens toe strekt en ten gevolge heeft dat de mededinging wordt verhinderd, vervalst of beperkt op de Italiaanse markt voor gegoten glas;

B. Niet-toepasselijkheid van artikel 85, lid 3

Overwegende dat volgens artikel 85, lid 3, het bepaalde in artikel 85, lid 1, buiten toepassing kan worden verklaard voor elke overeenkomst, voor elk besluit en voor elke onderling afgestemde feitelijke gedraging die bijdragen tot verbetering van de produktie of van de verdeling der produkten of tot bevordering van de technische of economische vooruitgang, mits een billijk aandeel in de daaruit voortvloeiende voordelen de gebruikers ten goede komt en zonder nochtans aan de betrokken ondernemingen beperkingen op te leggen, welke voor het bereiken van deze doelstellingen niet onmisbaar zijn en zonder aan de betrokken ondernemingen de mogelijkheid te geven voor een wezenlijk deel van de betrokken produkten de mededinging uit te schakelen; 1. Overwegende dat volgens artikel 4, lid 1, van Verordening nr. 17 overeenkomsten waarvoor de betrokkenen een beroep willen doen op artikel 85, lid 3, bij de Commissie moeten worden aangemeld ; dat zolang aanmelding niet heeft plaatsgevonden een beschikking als bedoeld in artikel 85, lid 3, niet kan worden gegeven ; dat aanmelding in het onderhavige geval niet heeft plaatsgevonden ; dat dus niet kan worden onderzocht of de betrokken overeenkomsten voldoen aan de voorwaarden van artikel 85, lid 3;

Overwegende dat in ieder geval aan althans één van de voorwaarden van artikel 85, lid 3, niet wordt voldaan, omdat als gevolg van de overeenkomsten die onderwerp vormen van deze beschikking meer dan de helft van de Italiaanse produktie van gegoten glas aan mededinging is onttrokken, waardoor de mededinging derhalve voor een wezenlijk deel wordt uitgeschakeld;

2. Overwegende dat voorts moet worden onderzocht of de betrokken ondernemingen wegens de aard van de overeenkomsten konden menen vrijgesteld te zijn van aanmelding, omdat deze overeenkomsten zouden vallen onder de vrijstelling van groepen van overeenkomsten bedoeld in Verordening (EEG) nr. 2779/72 ; dat immers volgens artikel 1 van die Verordening (later gewijzigd bij Verordening (EEG) nr. 2903/77) artikel 85, lid 1, van het EEG-Verdrag buiten toepassing is verklaard voor overeenkomsten, waarbij ondernemingen zich met het oog op specialisatie wederzijds verbinden gedurende de looptijd van de overeenkomst bepaalde produkten niet te vervaardigen of door andere ondernemingen te doen vervaardigen en het aan hun contractpartners over te laten, die produkten te vervaardigen of door andere ondernemingen te doen vervaardigen;

Overwegende echter, zoals hierboven (zie punt II-A-4) reeds werd uiteengezet, dat de overeenkomsten in kwestie geen echte specialisatie van de produktie tussen de betrokken ondernemingen bewerkstelligen ; dat ze voorts een kwantitatieve verdeling voorschrijven van de produkten die geproduceerd en verkocht worden, alsmede een uitwisseling van commerciële inlichtingen omtrent de verkochte hoeveelheden en gerealiseerde prijzen ; dat deze bedingingen niet behoren tot die welke zijn bedoeld in genoemde verordening ; dat bovendien in dit geval geen beroep kan worden gedaan op de groepen vrijstelling voor specialisatieovereenkomsten, omdat de grens van 10 % van de totale omzet in de betrokken produkten in één Lid-Staat, een grens die in artikel 3, lid 1, sub a), van genoemde verordening wordt gesteld, ruimschoots wordt overschreden;

Overwegende derhalve dat Verordening (EEG) nr. 2779/72, in dit geval geen toepassing vindt;

3. Overwegende verder dat de verwijzing door de ondertekenaars van het Protocol van 30 maart 1976 naar de crisissituatie in de betrokken sector, teneinde het aangaan van hun overeenkomsten te rechtvaardigen, niet in overweging kan worden genomen op basis van artikel 85, lid 3 ; dat immers enerzijds geen enkele verwijzing naar zo'n situatie is te vinden in deze bepaling en anderzijds geen enkele beslissing werd genomen tot effectieve beperking van de produktiecapaciteit van de deelnemende ondernemingen (die zou tegemoetkomen aan de structurele crisissituatie), maar dat daarentegen slechts unilateraal een kwantitatieve verdeling van de verkopen van gegoten glas op de Italiaanse markt is vastgesteld, uitsluitend ten gunste van de producenten, zonder een enkel voordeel voor de gebruikers ; dat het dus niet mogelijk is niet-onmisbare mededingingsbeperkingen onder de noemer "crisiskartel" te brengen en te aanvaarden;

4. Overwegende tenslotte dat de Commissie heeft kunnen vaststellen dat de betrokken overeenkomsten niet meer werden toegepast ten laatste op de voorziene vervaldatum, 30 maart 1978 ; dat zij zelfs tijdens de geldigheidsduur slechts beperkt en gedeeltelijk werden toegepast ; dat met deze omstandigheden rekening gehouden moet worden bij de beoordeling van dit geval;

Overwegende dat, in het bijzonder wat de onderneming Fides betreft, die hoewel niet rechtstreeks betrokken bij de produktie of verkoop van de produkten in kwestie, toch medeverantwoordelijk is geweest voor de uitvoering van de mededingingsbeperkende overeenkomsten ; dat derhalve, indien boetes zouden moeten worden opgelegd aan de ondernemingen die de betrokken overeenkomsten hebben gesloten, ook Fides binnen de grenzen van haar medeverantwoordelijkheid in aanmerking genomen zou moeten worden ; dat in dit geval bij de beoordeling van de ernst van de gepleegde inbreuk eveneens rekening moet worden gehouden met het feit dat tot nu toe geen enkele beschikking van de Commissie overeenkomstig artikel 85, lid 1, werd gericht tot ondernemingen die zich in een dergelijke situatie van medeverantwoordelijkheid bevonden;

Overwegende dat wegens al deze feitelijke omstandigheden geen geldboete aan de betrokken ondernemingen moet worden opgelegd,

HEEFT DE VOLGENDE BESCHIKKING GEGEVEN:

Artikel 1

De door Fabbrica Pisana SpA, Società Italiana Vetro SpA (SIV) en Fabbrica Lastre di Vetro Sciarra SpA op 30 maart 1976 gesloten overeenkomsten, die van kracht waren tot en met 30 maart 1978, alsmede de overeenkomsten die genoemde vennootschappen hebben gesloten met Fides-Unione Fiduciaria SpA door middel van hun briefwisseling van 20 april 1976, vormen inbreuken op artikel 85, lid 1, van het Verdrag tot oprichting van de Europese Economische Gemeenschap voor zover hierin sprake is van: a) voor wat het Protcol van 30 maart 1976 betreft: - de kwantitatieve verdeling van de verschillende soorten gegoten glas,

- de uitwisseling van commerciële inlichtingen omtrent de verkochte hoeveelheden en de toegepaste prijzen per produkt categorie;

b) voor wat de overeenkomsten met de onderneming Fides betreft: - de toepassingsbepalingen voor de verplichtingen met betrekking tot de uitwisseling van bovengenoemde commerciële inlichtingen en de controle op de naleving van de kwantitatieve verdeling per onderneming.

Artikel 2

Deze beschikking is gericht tot de volgende ondernemingen: 1. Fabbrica Pisana SpA, Pisa,

2. Società Italiana Vetro (SIV) SpA, San Salvo (Chieti),

3. Fabbrica Lastre di Vetro Sciarra SpA, Rome

4. Fides-Unione Fiduciaria SpA, Milaan.

Gedaan te Brussel, 17 december 1980.

Voor de Commissie

Raymond VOUEL

Lid van de Commissie