Rechten van de slachtoffers van misdrijven

Indien een Europese burger slachtoffer is van een misdrijf in een andere lidstaat dan die van zijn verblijfplaats, moeten zijn rechten op toegang tot de rechter beschermd blijven. Met deze mededeling geeft de Commissie een aanzet tot reflectie over normen en te nemen maatregelen om de rechten van slachtoffers van misdrijven te waarborgen.

BESLUIT

Mededeling van de Commissie van 14 juli 1999, aan de Raad, het Europees Parlement en het Economisch en Sociaal Comité - Slachtoffers van misdrijven in de Europese Unie - Reflecties over normen en maatregelen [COM(1999) 349 def. - Niet bekendgemaakt in het Publicatieblad].

SAMENVATTING

Het actieplan inzake de ruimte van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid voorziet in een vergelijkende analyse van de regelingen op het gebied van de schadeloosstelling van slachtoffers en de eventuele goedkeuring van maatregelen op Europees niveau binnen een periode van vijf jaar. De Commissie is van oordeel dat op het stuk van de rechten van slachtoffers ook andere elementen aan bod komen. Steeds meer personen (onderdanen van de EU en onderdanen van derde landen die in de EU verblijven) reizen, wonen of studeren in een andere lidstaat en kunnen dus in een andere dan hun eigen lidstaat het slachtoffer worden van een misdrijf. Met deze mededeling wenste de Commissie dan ook bij te dragen tot de besprekingen van de Europese Raad van Tampere van 15 en 16 oktober 1999, die gewijd was aan de ruimte van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid.

Het voorkomen van slachtofferschap

Hierbij speelt vooral het verstrekken van informatie een rol, met name op bepaalde punten van de vervoersinfrastructuur zoals luchthavens en trein- en metrostations. Enkele lidstaten hebben gespecialiseerde diensten voor buitenlandse slachtoffers opgericht. Over het algemeen stimuleert de Commissie de uitwisseling van beproefde methoden tussen de lidstaten en de opzet van een adequate opleiding van het personeel.

Bijstand aan slachtoffers

De meeste lidstaten beschikken over diensten die eerste hulp verstrekken aan slachtoffers van misdrijven. Soms hebben de reizigers echter behoefte aan meer bijstand dan de nationale onderdanen (zoals bijvoorbeeld hulp bij taalproblemen of sociale en psychologische hulp). De hulp wordt verstrekt door de politie, de sociale diensten of de NGO's. Er wordt op Europees niveau samengewerkt in het kader van verenigingen. Zo heeft het Europees Forum voor slachtofferhulp richtsnoeren betreffende de rechten van slachtoffers uitgewerkt. De politiediensten spelen een belangrijke rol aangezien het voor de slachtoffers gewoonlijk om het eerste contact gaat. De taal en het gebrek aan informatie kunnen een probleem vormen voor de slachtoffers, met name wanneer zij een klacht wensen in te dienen of andere vormen van bijstand nodig hebben. De Commissie stelt voor minimumnormen vast te stellen voor de opvang van slachtoffers zodat zij de nodige informatie en, in voorkomend geval, de nodige hulp krijgen. Om de problemen op het gebied van taal, informatie en opleiding die vaak nauw met elkaar verbonden zijn, te kunnen oplossen zou een netwerk van hulpdiensten van de EU kunnen worden opgericht.

De positie van slachtoffers in strafprocedures

Voor buitenlandse slachtoffers die slechts tijdelijk verblijven in het land waar het misdrijf is gepleegd, is het moeilijk om op afstand de procedure te volgen waarbij zij partij zijn. Een aantal oplossingen zou algemeen moeten worden toegepast, zoals de invoering van een versnelde procedure en de mogelijkheid om vooraf of op afstand een verklaring af te leggen. De slachtoffers moeten over het algemeen de juiste bijstand kunnen krijgen om het verloop van hun zaak te volgen, zij moeten met respect worden behandeld en zij moeten recht hebben op bescherming van hun persoonlijke levenssfeer. Wat de teruggave van gestolen eigendom betreft, dienen snellere procedures te worden ingevoerd. Tenslotte zouden in bepaalde gevallen bemiddelingsprocedures moeten worden ontwikkeld om een snellere en bevredigende behandeling van de klachten mogelijk te maken.

Schadeloosstelling van slachtoffers

Dit bijzondere punt zal worden behandeld bij de toepassing van het actieplan inzake de totstandbrenging van een ruimte van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid. Om de verschillen tussen de lidstaten te beperken, stelt de Commissie voor dat zij het Verdrag van de Raad van Europa van 1983 inzake de schadeloosstelling van slachtoffers van geweldmisdrijven ratificeren en een mechanisme invoeren voor een snellere schadeloosstelling. Ook andere maatregelen kunnen worden getroffen om slachtoffers bijstand te verlenen bij de invordering van de verschuldigde schadevergoeding en om de samenwerking tussen de lidstaten te ontwikkelen zodat het indienen van schadevergoedingseisen wordt vergemakkelijkt.

Algemene kwesties

In de mededeling wordt sterk de nadruk gelegd op de transversale problemen waarmee slachtoffers in alle fasen worden geconfronteerd: informatie, opleiding van het personeel dat in contact komt met slachtoffers en het taalprobleem. De Commissie zou gaarne zien dat een enquête wordt gehouden onder reizigers die het slachtoffer zijn geweest van misdrijven teneinde een beter beeld te hebben van de problemen waarmee zij werden geconfronteerd, de opleiding van het betrokken personeel te ontwikkelen en goede methoden van aanpak uit te wisselen. Tenslotte wordt eraan gedacht om op de internetsite van de Commissie meertalige informatie te verstrekken aan slachtoffers van misdrijven.

GERELATEERDE BESLUITEN

Richtlijn 2004/80/EG van de Raad van 29 april 2004 betreffende de schadeloosstelling van slachtoffers van misdrijven [Publicatieblad L 261 van 6.8.2004].

Kaderbesluit van de Raad 2001/220/JBZ van 15 maart 2001 inzake de status van het slachtoffer in de strafprocedure [Publicatieblad L 82 van 22.3.2001].

Laatste wijziging: 17.08.2010