31.1.2012   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

L 27/12

(1)

Op 5 april 2007, zes maanden nadat reddingssteun was verleend die door de Commissie was goedgekeurd omdat deze verenigbaar met de interne markt was bevonden (2), heeft Italië een herstructureringsplan ten gunste van Legler SpA. aangemeld.

(2)

Op 25 september 2007 heeft de Commissie een formele onderzoeksprocedure ten aanzien van dit herstructureringsplan ingeleid (3). Op 30 november 2007 heeft zij de opmerkingen van Italië ontvangen.

(3)

Op 10 december 2007 heeft de Commissie opmerkingen van een belanghebbende ontvangen die op 3 maart 2008 aan Italië zijn doorgezonden. Op 20 mei 2008 heeft Italië hierop gereageerd.

(4)

Op 23 juli 2008 hebben de Italiaanse autoriteiten de aanmelding van het herstructureringsplan ingetrokken, waarbij zij hebben verklaard dat zij ervan hadden afgezien.

(5)

Op 8 augustus 2008, 22 oktober 2008, 9 februari 2009, 4 september 2009 en 17 maart 2010 heeft de Commissie om aanvullende informatie verzocht. De Italiaanse autoriteiten hebben bij brieven van 26 september 2008, 1 december 2008, 3 juni 2009, 6 oktober 2009, 24 februari 2010 en 20 april 2010 hierop geantwoord.

(6)

Legler SpA is de moedermaatschappij van een textielgroep (hierna „Legler”, „de groep” of „de onderneming”) die in 1863 is opgericht en die op het tijdstip waarop de formele onderzoeksprocedure werd ingeleid uit verscheidene ondernemingen bestond, met name uit Legler Ottana SpA, Legler Siniscola SpA en Legler Macomer SpA. Legler SpA bezat een minderheidsdeelneming in Legler Maroc SA en een participatie van 40 % in Legler Ottana SpA. Het meerderheidsaandeel in Legler SpA was in handen van de holding Piltar Ltd (hierna: „Piltar”).

(7)

In 2007 had Legler een personeelsbestand van 1 213 personen (4) en bezat de onderneming installaties op Sardinië (preciezer gezegd in Macomer, in de provincie Oristano, en in Siniscola en Ottana, in de provincie Nuoro) en in Lombardije (in Ponte San Pietro, in de provincie Bergamo). De omzet van de groep beliep in 2006 101 miljoen EUR en in september 2007 30,9 miljoen EUR.

(8)

Legler, dat is gespecialiseerd in de productie van hoogkwalitatief denim, was de leidende onderneming op de Italiaanse en de Duitse markt en heeft in Frankrijk en de Benelux omvangrijke hoeveelheden afgezet. Volgens de Italiaanse autoriteiten bestaat de markt voor denim uit twee segmenten: de prêt à porter, voor zeer bekende merken (sector waar Legler voornamelijk actief was) en het segment van de massaconsumptiegoederen, waar de concurrentie hoofdzakelijk op de prijzen is gebaseerd. De voornaamste concurrenten van Legler waren Italianen, Grieken, Fransen, Tunesiërs, Turken en Japanners. De groep geraakte voor het eerst in moeilijkheden in 2003 toen een aanzienlijk deel van de productie naar Azië of naar het zuidelijke deel van het Middellandse-zeegebied werd overgebracht.

(9)

Op 30 mei 2007 werd tijdens de bijeenkomst van de raad van bestuur van SFIRS SpA, een investeringsmaatschappij in de regio Sardinië, besloten om voor een bedrag van 450 000 EUR een schuldvordering over te nemen met een nominale waarde van 17 miljoen EUR van het in liquidatie verkerende Intex SpA op Legler SpA en Legler Siniscola SpA.

(10)

Tijdens dezelfde bijeenkomst is besloten een deel van de schuldvordering, ten belope van 14,5 miljoen EUR van de totale vordering van 17 miljoen EUR ten gunste van Legler in kapitaal om te zetten.

(11)

Op 31 mei 2007 werd SFIRS tijdens de aandeelhoudersvergadering van Legler aandeelhouder van Legler. Door een deel van de schuldvordering in kapitaal om te zetten („debt for equity swap”) voor een nominale waarde van 14,5 miljoen EUR, heeft SFIRS 49 % van de gewone aandelen van Legler SpA verworven (en 100 % van de preferente aandelen (5)). De resterende 51 % was in handen van Piltar.

(12)

In januari 2008 besloot SFIRS afstand te doen van haar deelneming in Legler SpA en van haar resterende schuldvordering op Legler en deed zij een oproep tot het indienen van blijken van belangstelling voor de gezamenlijke overname van haar deelneming en haar schuldvorderingen.

(13)

Het winnende bod van de onderneming Ferratex s.r.l. (hierna: „Ferratex”) betrof een totaalbedrag van 2 000 001 EUR. Volgens de Italiaanse autoriteiten weerspiegelde de prijs de marktwaarde van het totaal aan schuldvorderingen dat SFIRS op Legler en haar dochterondernemingen had en dat door een onafhankelijke deskundige werd geraamd op 2 miljoen EUR, waaraan de symbolische prijs van 1 EUR werd toegevoegd voor de deelneming van SFIRS in Legler, die eveneens conform de raming van een onafhankelijke deskundige was. De verkoop vond plaats op 25 januari 2008.

(14)

Legler heeft niettemin tussen december 2007 en augustus 2008 haar activiteiten gestaakt in haar verschillende vestigingen. Alle installaties zijn sedertdien niet meer gebruikt.

(15)

Op 23 juli 2008 veranderde Legler SpA haar naam in Texfer SpA, een wijziging die gevolgen had voor de benaming van haar dochterondernemingen, die de namen Texfer Ottana SpA, Texfer Siniscola SpA respectievelijk Texfer Macomer SpA kregen.

(16)

Op 18 augustus 2008 werd de moedermaatschappij van de groep door de bevoegde rechtbank insolvent verklaard en op 13 november 2008 werd de onderneming, tezamen met haar dochterondernemingen, toegelaten tot de insolventieprocedure, de procedure van „buitengewoon beheer” genoemd.

(17)

De bank heeft op de bij wijze van reddingssteun verleende garantie een beroep gedaan kort nadat was geconstateerd dat de reddingslening die aan Legler is verstrekt, niet door de onderneming was terugbetaald. Het bevoegde ministerie heeft daarom op 16 september 2008 de lening en rente daarover terugbetaald.

(18)

Op 21 oktober 2010 werd Texfer SpA failliet verklaard en op 17 en 18 november 2010 werden Ottana SpA, Texfer Siniscola SpA en Texfer Macomer SpA eveneens failliet verklaard.

(19)

In 2006 stonden de netto-activa van Legler op - 8,6 miljoen EUR, terwijl zij in 2005 nog positief stonden (17,2 miljoen EUR). In 2006 bedroegen de verliezen van de onderneming 25,9 miljoen EUR, tegenover 28,1 miljoen EUR in 2005. In hetzelfde jaar beliep de omzet 101,4 miljoen EUR, tegen 124,2 miljoen EUR in 2005. De bruto-exploitatie (EBITDA) beliep - 10,9 in 2006 en - 0,7 in 2005. De rentelasten stegen eveneens.

(20)

Op 30 november 2007 stonden de netto-activa van Legler op - 16,3 miljoen EUR. In de periode 2003-2007 beliepen de verliezen 94,9 miljoen EUR en werd de situatie van de onderneming steeds slechter, met stijgende verliezen en een afnemende omzet.

(21)

Vanaf 13 november 2008 is de groep het voorwerp van een collectieve procedure overeenkomstig de nationale wetgeving die eindigde met het faillissement van de onderneming (zie de overwegingen 16-18).

(22)

Het door Italië aangemelde herstructureringsplan (businessplan) (hierna: „het plan”) zou over een periode van (2007-2009) worden uitgevoerd en bestond uit drie maatregelen: i) een garantie op middellange termijn van 13 miljoen EUR voor de duur van de herstructurering ter vervanging van de garantie van zes maanden die als reddingssteun was goedgekeurd (6), ii) een rechtstreekse subsidie van 13,2 miljoen EUR en iii) omzetting van de schuld in kapitaal ten belope van 13 miljoen EUR. Desondanks heeft SFIRS op 31 mei 2007 een schuld met een nominale waarde van de 14,5 miljoen EUR in kapitaal omgezet.

(23)

Hoewel hadden de Italiaanse autoriteiten het „businessplan” voor de periode 2007-2009 hadden gepresenteerd, hielden zij staande dat de herstructureringsperiode op 1 juni 2007 zou beginnen en eind 2012 zou aflopen. De enige elementen die zijn meegedeeld om aan te tonen hoe de herstructurering van de onderneming van 2009 tot 2012 zou verlopen, zijn de kasstromen en de ontwikkeling van de passiva van de nieuw opgerichte onderneming (Newco).

(24)

In deze bredere context bedroegen de totale kosten van het plan voor de uit de fusie van Legler SpA en haar Sardische dochterondernemingen ontstane nieuwe onderneming 106,2 miljoen EUR, waarvan 86,7 miljoen EUR bestemd was voor een grootschalige reorganisatie van de groep en het resterende deel zou dienen voor het herstel van het bedrijfskapitaal en om de verliezen te dekken.

(25)

De activiteiten van de nieuw opgerichte onderneming zouden voornamelijk gericht zijn op de kernactiviteit van de groep, namelijk de productie van hoogkwalitatief denim, terwijl de twee andere productielijnen (ribfluweel en vlakke stoffen) zouden worden stopgezet. Uit geografisch oogpunt zouden de activiteiten van de groep in slechts twee productie-installaties (Siniscola en Ottana) in dezelfde regio worden geconcentreerd. Door de verkoop van de resterende activa zou de eigen bijdrage van Legler gewaarborgd zijn en zouden terzelfder tijd de energie-, vervoers- en personeelskosten kunnen worden verminderd. De fabriek in Macomer was niet in het plan inbegrepen (7).

(26)

In het plan was tevens vastgelegd dat er naast SFIRS een nieuwe aandeelhouder zou komen; ook gaf het plan aan dat de private kredietlijnen nodig waren om de beoogde reorganisatie te financieren.

(27)

In het besluit tot inleiding van de procedure uitte de Commissie er twijfels over dat de omzetting van de schuld geen steunelementen bevatte. De Commissie betwijfelde of een particuliere investeerder onder de huidige omstandigheden bereid zou zijn om zijn schuldvordering in kapitaalaandelen om te zetten, met name omdat een deel van de activiteiten van de onderneming al sinds enkele maanden was stopgezet en de Italiaanse autoriteiten geen ander scenario aan de Commissie hadden voorgelegd waaruit bleek dat de investering in de Legler-groep en de overname van de herstructureringskosten uit economisch oogpunt voordeliger waren voor SFIRS dan de liquidatie van de groep.

(28)

Wat de verenigbaarheid van de steun met de interne markt op basis van de Communautaire richtsnoeren inzake reddings- en herstructureringssteun aan ondernemingen in moeilijkheden  (8) (hierna: „richtsnoeren betreffende reddings- en herstructureringssteun”) betreft, betwijfelde de Commissie vooral of de meerderheidsaandeelhouder Piltar de moeilijkheden van Legler kon oplossen en of er van willekeurige kostenverdeling binnen de groep sprake is.

(29)

Ten tweede betwijfelde de Commissie of met het plan de levensvatbaarheid op lange termijn kon worden hersteld, aangezien de geplande vervreemding van activa en productielijnen vrij onduidelijk was en een groot aantal hypothesen over de toekomstige exploitatievoorwaarden weinig realistisch leken, temeer daar Legler de productie had stopgezet. Daarnaast had zij twijfels over de vraag of de voorgestelde compenserende maatregelen reëel waren en verder gingen dan hetgeen nodig was om de levensvatbaarheid op lange termijn te herstellen, of de eigen bijdrage voldoende was en of het beginsel van eenmalige steun in acht was genomen.

(30)

Tot slot verzocht de Commissie de Italiaanse autoriteiten haar informatie te verschaffen over de punten die bij haar twijfels hadden doen ontstaan (herkomst van de schuldvorderingen van SFIRS, gedetailleerde informatie over Piltar, kostenallocatie binnen het concern, compenserende maatregelen en concrete mogelijkheden om een nieuwe aandeelhouder te vinden en de voor de herstructurering van Legler benodigde particuliere financiering te verkrijgen).

(31)

Bij brief van 14 december 2007 heeft een belanghebbende zijn opmerkingen gemaakt over het besluit tot inleiding van de procedure en nadrukkelijk gewezen op het concurrentieverstorende effect van de maatregelen in kwestie, waarbij hij staande hield dat in de sector van overcapaciteit sprake was. Voorts verstrekte de belanghebbende gegevens over de wereldwijde productiecapaciteit voor denimstoffen in 2006 en verklaarde hij dat de overcapaciteit wereldwijd 27 % bedroeg.

(32)

De Italiaanse autoriteiten hebben allereerst uiteengezet op welke wijze SFIRS de meerderheidsaandeelhouder van Legler was geworden. In maart 2007 had SFIRS voor de prijs van 450 000 EUR een schuldvordering van het zich in liquidatie bevindende Intex SpA op Legler SpA en Legler Siniscola SpA overgenomen. Op 31 mei 2007 had SFIRS een deel van deze vordering, met een nominale waarde van 14,5 miljoen EUR, in kapitaal omgezet en verwierf de maatschappij aldus 49 % van de gewone aandelen van Legler (waarvan Piltar de resterende 51 % bezat) en 100 % van de preferente aandelen (9).

(33)

Ten tweede gaven de Italiaanse autoriteiten aan dat Piltar een door natuurlijke personen gecontroleerde onderneming was, die alleen een instrumentele functie had. De onderneming zou met het oog op de verwerving van een deelneming in Legler zijn opgericht en oefende geen enkele andere commerciële activiteit uit. Ook wezen de Italiaanse autoriteiten er met klem op dat Piltar al sedert lange tijd zijn voornemen te kennen had gegeven de onderneming niet verder financieel te ondersteunen en haar aandelen in de groep geleidelijk te verkopen. Met de deelneming van 49 % zou SFIRS inderdaad ook het recht hebben verworven de resterende 51 % van de gewone aandelen te kopen.

(34)

Ten derde hebben de Italiaanse autoriteiten zich ertoe verbonden gegevens over de compenserende maatregelen te verschaffen.

(35)

In de vierde plaats heeft Italië gewezen op de bemoedigende trends die zijn waargenomen in de segmenten waar Legler voornemens was maatregelen in het kader van het herstructureringsplan te nemen om de rentabiliteit? te herstellen, zoals is beschreven in overweging 24, op het voornemen van de onderneming om particuliere kredietlijnen en een nieuwe aandeelhouder te vinden om een deel van het plan te financieren, en op de reeds in die zin genomen initiatieven.

(36)

Vervolgens hebben de Italiaanse autoriteiten, in antwoord op de opmerkingen van een belanghebbende, onderstreept dat het marktaandeel van Legler in 2006 beperkt was tot 0,27 %. Zij voegden daaraan toe dat in het plan, bij wijze van compenserende maatregel, een vermindering van de productiecapaciteit van de onderneming van 22 % ten opzichte van 2006 en van 40 % ten opzichte van 2005 was voorzien en dat de steun derhalve geen concurrentieverstoringen zou hebben veroorzaakt die het gemeenschappelijk belang zouden hebben geschaad.

(37)

In hun opmerkingen na de intrekking van het herstructureringsplan stelden de Italiaanse autoriteiten dat de omzetting van de schuld in kapitaal niet als staatssteun in de zin van artikel 107, lid 1, VWEU moet worden beschouwd, omdat SFIRS volgens het beginsel van de investeerder tegen marktvoorwaarden had gehandeld. Volgens de Italiaanse autoriteiten zou een particuliere investeerder op dezelfde wijze hebben gehandeld om het faillissement te voorkomen en op de meest doeltreffende wijze ten minste een deel van zijn schuldvordering te innen, dat wil zeggen door deze in kapitaal om te zetten en door de onderneming samen met een nieuwe investeerder en met een nieuwe kredietlijn te herstructureren.

(38)

Overeenkomstig artikel 8, lid 1, van Verordening (EG) nr. 659/1999 (10) kan de betrokken lidstaat, zolang de Commissie geen besluit heeft vastgesteld overeenkomstig de artikelen 4 of 7, de aanmelding in de zin van artikel 2 ten gepaste tijde intrekken.

(39)

In dat geval beëindigt de Commissie, overeenkomstig artikel 8, lid 2, de eventueel door haar ingeleide formele onderzoeksprocedure.

(40)

De Commissie stelt vast dat Italië de rechtstreekse subsidie van 13,2 miljoen EUR niet heeft uitgekeerd en dit steunvoornemen niet zal uitvoeren. Aangezien het herstructureringsplan is ingetrokken, is er geen reden meer om de formele onderzoeksprocedure voort te zetten.

(41)

Aangezien de twee andere aangemelde herstructureringsmaatregelen onrechtmatig door Italië zijn uitgevoerd, moet de Commissie, voordat zij de formele onderzoeksprocedure kan afsluiten, nagaan of zij staatssteun vormen in de zin van artikel 107, lid 1, van het Verdrag en, zo ja, of de steun verenigbaar is met de interne markt.

(42)

Overeenkomstig artikel 107, lid 1, van het Verdrag zijn steunmaatregelen van de staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te vervalsen, onverenigbaar met de interne markt, voor zover deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt.

(43)

Wanneer staatssteun in de zin van artikel 107, lid 1, van het Verdrag aan een onderneming in moeilijkheden moet worden verleend of is verleend, moet de verenigbaarheid ervan aan de richtsnoeren inzake reddings- en herstructureringssteun worden getoetst. De steun kan dus slechts op basis van artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag verenigbaar worden verklaard indien aan de voorwaarden in die richtsnoeren is voldaan.

(44)

De als reddingssteun verleende garantie ten belope van 13 miljoen EUR is na afloop van de periode van zes maanden waarvoor zij door de Commissie werd goedgekeurd niet afgeschaft, maar was ook nadat de aanmelding van het herstructureringsplan was ingetrokken nog steeds beschikbaar (zie overweging 17).

(45)

De verlenging van de bij wijze van reddingssteun verleende garantie werd aangemeld als maatregel ten laste van de begroting van het bevoegde ministerie, en dus uit de staatsbegroting gefinancierd. Zij is dan ook met staatsmiddelen verleend en is toe te rekenen aan de staat. De garantie vormt een selectief voordeel omdat Legler op deze wijze toegang kon krijgen tot financiële middelen die de onderneming, gezien haar financiële situatie, anders niet zou hebben verkregen. Op deze wijze werden Legler kosten bespaard die de onderneming anders had moeten dragen. Aangezien Legler daarenboven was begonnen met de uitvoering van een op de productieactiviteit gericht herstructureringsproject, kon de steun concurrentieverstoringen op de markt van de Unie met zich brengen en het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloeden. Een belanghebbende heeft in zijn opmerkingen het verstorende effect van de maatregel beklemtoond en erop gewezen dat de sector door overcapaciteit wordt gekenmerkt.

(46)

De Commissie is derhalve van oordeel dat de verlenging van de bij wijze van reddingssteun verleende garantie, die ook een herstructureringsmaatregel is, staatssteun in de zin van artikel 107, lid 1, van het Verdrag is.

(47)

Voor de bepaling van het steunbedrag verwijst de Commissie naar punt 4.1, onder a), van de mededeling van de Commissie betreffende de garanties (11) waarin wordt bepaald dat „in het geval van ondernemingen in moeilijkheden, een eventuele garant op de markt op het tijdstip van de garantieverstrekking een hoge premie in rekening zal brengen, gelet op het te verwachten risico op niet-terugbetaling dat hij loopt. Wordt de waarschijnlijkheid dat de kredietnemer niet in staat is de lening terug te betalen bijzonder groot, dan is dit marktpercentage misschien niet meer voorhanden en in uitzonderlijke omstandigheden kan het steunbestanddeel van de garantie uiteindelijk even hoog blijken te zijn als het daadwerkelijk door die garantie gedekte bedrag”.

(48)

Gelet op de ernstige financiële moeilijkheden van Legler op het tijdstip waarop de garantie werd verleend (toenemende verliezen, terugloop van de omzet en negatief eigen vermogen, zoals aangegeven in de overwegingen 19-21 en 51), is de Commissie van mening dat het uiterst onwaarschijnlijk is dat de onderneming zonder overheidsingrijpen op de markt een banklening had kunnen krijgen en concludeert zij dat het steunbedrag met het totale bedrag van de lening overeenkomt (12).

(49)

De Commissie merkt op dat de omzetting is verricht door SFIRS, een openbaar orgaan waarin de regio Sardinië een meerderheid van de aandelen bezit en op de besluiten waarvan zij een overheersende invloed uitoefent (13). Italië heeft dit feit nooit ontkend. De Commissie komt dan ook tot de conclusie dat de maatregel in kwestie aan de staat valt toe te rekenen en met staatsmiddelen is toegekend. Aangezien de maatregel één enkele onderneming, namelijk Legler, begunstigt, is zij selectief. Aangezien Legler bovendien bezig was met een herstructureringsproces waarmee werd beoogd de productieactiviteit weer op gang te brengen, kon de steun concurrentieverstoringen op de markt van de Unie met zich brengen en het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloeden. Het potentieel verstorende effect van de maatregel werd ook benadrukt in de opmerkingen van een belanghebbende, die er daarnaast op heeft gewezen dat de sector door overcapaciteit wordt gekenmerkt.

(50)

Italië hield daarentegen in zijn opmerkingen staande dat de maatregel Legler geen voordeel had verschaft omdat zij in overeenstemming was met het beginsel van de investeerder in een markteconomie.

(51)

Volgens vaste rechtspraak (14), moet, om vast te stellen of Legler met staatsmiddelen een voordeel heeft verkregen, worden beoordeeld of, in soortgelijke omstandigheden, een particulier investeerder die vergelijkbare kenmerken heeft als SFIRS bereid zou zijn geweest om de schuld in kapitaal om te zetten, gelet op de op het tijdstip van de transactie beschikbare gegevens en te verwachten ontwikkelingen.

(52)

Allereerst stelt de Commissie, op basis van de jaarrekening van Legler, vast dat het kapitaal van de onderneming in 2007 1,8 miljoen EUR bedroeg en haar de netto-activa op - 16,3 miljoen EUR stonden, dat in de periode 2003-2007 de verliezen 94,9 miljoen EUR beliepen en de situatie van de onderneming steeds slechter werd met stijgende verliezen en een afnemende omzet.

(53)

De Commissie merkt voorts op dat SFIRS, ondanks de hierboven beschreven kritieke financiële situatie, geen alomvattende analyse had gemaakt van de rentabiliteit van de transactie noch een risicobeoordeling had uitgevoerd. De Italiaanse autoriteiten hebben inderdaad, ondanks de talrijke verzoeken van de Commissie in die zin, nooit een ander scenario aan haar voorgelegd waaruit had kunnen blijken dat de keuze van SFIRS verkieslijker was de liquidatie van Legler.

(54)

Soortgelijke opmerkingen zijn gemaakt door de Italiaanse centrale bank in een verslag (15) dat na een onderzoek naar de activiteiten van SFIRS was opgesteld. In het verslag bekritiseert de bank de handelwijze van SFIRS wegens de onvolledigheid van haar eerdere analyse van de omzetting van de schuldvordering in kapitaal en de tegenstrijdigheid die inherent is aan het doen van een „investering” die geen concrete vooruitzichten op rendement biedt.

(55)

Afgezien nog van deze beoordeling lijkt de financiële situatie van de onderneming van zodanige aard te zijn dat een voorzichtige investeerder in een markteconomie niet tot een dergelijk transactie zou zijn overgegaan.

(56)

De Commissie stelt wat dit betreft bovendien vast dat het door de onderneming aangemelde plan niet als betrouwbare basis voor een realistische prognose van de toekomstige ontwikkeling van de onderneming kan worden beschouwd. Alleen al het feit dat het plan niet de gehele herstructureringsperiode omvatte, maar slechts een deel daarvan, en dat het geen informatie over het verdere verloop van de herstructurering bevatte (zie overweging 23), toont duidelijk aan dat zo’n gebrek aan informatie een particuliere investeerder ervan zou hebben weerhouden de transactie in kwestie tot stand te brengen.

(57)

Ten tweede kan niet worden voorbijgegaan aan het feit dat, wat de concrete vooruitzichten betreft op invordering van de schuldvordering die SFIRS op Legler had, SFIRS na de omzetting van de schuldvordering in kapitaal zich als aandeelhouder in een zwakkere positie bevond dan toen de maatschappij preferente schuldeiser was.

(58)

De waarde en de vooruitzichten voor het aandelenbezit van SFIRS op het tijdstip van de omzetting van de schuldvordering in kapitaal leken te beperkt om een tegenwicht te bieden tegen de hierboven beschreven risico’s, met name gezien de kritieke financiële situatie van de onderneming. Dit kwam duidelijk naar voren in een rapport van een onafhankelijk deskundige over de waarde van de onderneming, die op het symbolische bedrag van 1 EUR werd vastgesteld.

(59)

Uit het voorgaande kan worden afgeleid dat SFIRS, door de schuldvordering in kapitaal om te zetten, niet heeft gehandeld als een particuliere investeerder onder normale marktvoorwaarden. Een particuliere investeerder zou een soortgelijke transactie niet hebben verricht zonder een betrouwbare en realistische voorafgaande beoordeling waarmee zou worden aangetoond dat de omzetting van de schuld in kapitaal gunstiger was dan de preferente schuldeiser van Legler te blijven.

(60)

Door de schuld in kapitaal om te zetten heeft SFIRS dus een voordeel aan Legler verschaft.

(61)

Hieruit volgt dat de omzetting staatssteun in de zin van artikel 107, lid 1, van het Verdrag is.

(62)

Wat de berekening van het steunbedrag betreft moet worden opgemerkt dat het begrip staatssteun beperkt is tot met staatsmiddelen bekostigde financiële steun. Het steunbedrag moet worden berekend op basis van de marktwaarde van de schuld die door SFIRS in kapitaal van Legler werd omgezet. Indien de schuldvordering van SFIRS op Legler een nominale waarde van 17 miljoen EUR had, terwijl haar marktwaarde op de dag voor de omzetting slechts 450 000 EUR bedroeg, komt de door SFIRS verrichte omzetting van 85,3 % van het totaalbedrag van de schuldvordering (dat wil zeggen een nominaal bedrag van 14,5 miljoen EUR) in kapitaal overeen met een marktwaarde van 383 850 EUR (dat wil zeggen 85,3 % van 450 000 EUR). Het met staatsmiddelen toegekende voordeel is dus 383 850 EUR. De nominale waarde van de omgezette schuldvordering kan daarentegen alleen in boekhoudtechnisch opzicht als voordeel worden beschouwd.

(63)

Aangezien is vastgesteld dat de aangemelde maatregelen (overheidsgarantie en omzetting van de schuld in kapitaal) staatssteun zijn in de zin van artikel 107, lid 1, van het Verdrag, moet de Commissie beoordelen of de steun verenigbaar is met de interne markt.

(64)

De verenigbaarheid van de steunmaatregelen in kwestie met de interne markt moet worden beoordeeld op basis van de richtsnoeren betreffende reddings- en herstructureringssteun.

(65)

Wat de overheidsgarantie betreft moet, om de verenigbaarheid ervan te onderzoeken, een onderscheid worden gemaakt tussen verlenging van de reddingssteun enerzijds, en het verlenen van staatssteun in de vorm van een garantie op middellange termijn, wat eveneens een herstructureringsmaatregel is (voor de duur van de herstructureringsperiode), anderzijds.

(66)

Wat de verlenging van de reddingssteun betreft, wordt in punt 26 van de richtsnoeren bepaald dat, wanneer de lidstaat een herstructureringsplan heeft ingediend binnen zes maanden na de goedkeuring van de reddingssteun of, in het geval van niet-aangemelde steun, na de tenuitvoerlegging van de maatregel, de termijn voor de terugbetaling van de lening of het stopzetten van de garantie wordt verlengd totdat de Commissie over het plan een besluit heeft genomen, tenzij de Commissie besluit dat een dergelijke verlenging niet is gerechtvaardigd.

(67)

De aanmelding van het herstructureringsplan maakte verlenging van de reddingssteun tot na de zes maanden mogelijk. Italië trok de aanmelding evenwel in. Uit punt 26 van de richtsnoeren vloeit voort dat de aanmelding van een herstructureringsplan een conditio sine qua non voor de verlenging van reddingssteun is. Daarom moet, indien een aangemeld herstructureringsplan later wordt ingetrokken, de verlenging van de reddingssteun worden onderbroken.

(68)

Uit de tot op heden door de Commissie vastgestelde besluiten (zaak Ernault (16) en zaak Huta Cynku (17)) blijkt dat, indien bij haar geen herstructureringsplan of vereffeningsplan is ingediend of indien, zoals in het onderhavige geval, het vereffeningsplan is ingetrokken, de herstructureringsteun niet meer rechtmatig kan worden verlengd vanaf de datum waarop de lidstaat de aanmelding van het herstructureringsplan heeft ingetrokken.

(69)

Aangezien de garantie op middellange termijn, die voor de duur van het herstructureringsplan was verleend en als herstructureringsteun was aangemeld, een verlenging was van de als reddingssteun verleende garantie, is zij tot de intrekking door Italië van de aanmelding van het plan verenigbaar.

(70)

Derhalve moet de verenigbaarheid worden onderzocht van de verlengde, als staatssteun verleende, garantie vanaf de dag volgend op de dag van de intrekking van de aanmelding door Italië (dat wil zeggen vanaf 24 juli 2008).

(71)

Verlening van staatssteun aan een onderneming in moeilijkheden kan alleen op grond van artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als met de interne markt verenigbaar worden beschouwd, indien aan alle in de richtsnoeren reddings- en herstructureringssteun vastgelegde voorwaarden is voldaan.

(72)

Overeenkomstig punt 12, onder a), en punt 14 van die richtsnoeren komen alleen ondernemingen in moeilijkheden voor herstructureringssteun in aanmerking.

(73)

Volgens punt 9 van de richtsnoeren gaat de Commissie er van uit dat een onderneming in moeilijkheden verkeert wanneer zij niet in staat is — noch met haar eigen middelen, noch met middelen die haar eigenaren/aandeelhouders of haar schuldeisers bereid zijn in te brengen — de verliezen te stelpen die, zonder externe steun van de overheid, vrijwel zeker tot het faillissement van de onderneming zouden leiden.

(74)

Overeenkomstig punt 10 van de richtsnoeren wordt een onderneming, in beginsel en ongeacht haar omvang, in de volgende gevallen als een onderneming in moeilijkheden beschouwd:

(75)

Uit punt 10, onder a), van de richtsnoeren vloeit voort dat een onderneming waarvan een wezenlijk deel van het vermogen verloren is gegaan zonder hulp van buitenaf onvermijdelijk op korte of middellange termijn haar activiteiten moet staken. In een eerdere zaak (18) kwam de Commissie tot de conclusie dat een onderneming met een negatief eigen vermogen a fortiori als een onderneming in moeilijkheden wordt beschouwd. In het arrest in de zaak-Biria  (19) bevestigde het Gerecht voorts dat een aanmerkelijk verlies van vermogen inderdaad een teken van moeilijkheden is en dat de Commissie terecht van oordeel was dat een onderneming met een negatief vermogen een onderneming in moeilijkheden is.

(76)

Legler beantwoordde aan het criterium bedoeld in punt 10, onder a), van de richtsnoeren aangezien het in 2006 een negatief eigen vermogen had (zie overweging 19).

(77)

De Commissie wijst er voorts op dat Legler al op 22 mei 2007, de datum waarop de reddingssteun werd goedgekeurd, werd beschouwd als een onderneming in moeilijkheden overeenkomstig punt 10, onder a), van de richtsnoeren.

(78)

De financiële situatie van Legler is daarna niet verbeterd, aangezien de onderneming in 2008 door de bevoegde rechtbank insolvent werd verklaard (zie overweging 14).

(79)

De Commissie merkt voorts op dat Legler geen nieuw opgerichte onderneming in de zin van punt 12 van de richtsnoeren inzake reddings- en herstructureringssteun is.

(80)

Overeenkomstig punt 13 van de richtsnoeren inzake reddings- en herstructureringssteun komt een onderneming die deel uitmaakt van of die wordt overgenomen door een concern, in beginsel niet voor reddings- of herstructureringssteun in aanmerking, behalve wanneer kan worden aangetoond dat de moeilijkheden van de onderneming een specifiek karakter hebben en niet het gevolg zijn van een arbitraire kostenallocatie binnen het concern, en dat deze moeilijkheden van de onderneming te groot zijn om door het concern zelf te kunnen worden opgelost.

(81)

De Commissie merkt op dat Piltar een louter instrumentele functie had en naast de deelneming in het kapitaal van Legler geen andere economische activiteit uitoefende. Uit de gegevens waarover de Commissie beschikt blijkt niet dat de moeilijkheden van de onderneming het gevolg waren van een arbitraire kostenallocatie binnen het concern. Bovendien was Piltar, aangezien niet al haar aandelen in handen van particulieren waren en de onderneming naast de deelneming in het kapitaal van Legler geen andere economische activiteit uitoefende, niet in staat om aan de herstructurering van Legler bij te dragen.

(82)

Gelet op het voorgaande kan worden geconcludeerd dat aan punt 9 van de richtsnoeren inzake reddings- en herstructureringssteun is voldaan.

(83)

Aangezien Legler voor herstructureringssteun in aanmerking komt, moet worden nagegaan of aan de in de punten 32 tot en met 51 van de richtsnoeren vastgelegde voorwaarden voor de verenigbaarheid van de herstructureringssteun is voldaan.

(84)

Aangezien het herstructureringsplan van Legler echter door Italië is ingetrokken, bestaat er derhalve geen herstructureringsplan meer waartoe de betrokken lidstaat zich overeenkomstig punt 35 van de richtsnoeren inzake reddings- en herstructureringssteun verbindt. De Commissie kan derhalve de onrechtmatig verleende steun niet beoordelen in het licht van de in de punten 32 tot en met 51 van de richtsnoeren vervatte criteria.

(85)

Bovendien is de Commissie van mening dat er ook geen andere rechtsgrond bestaat op basis waarvan de overheidsgarantie en de omzetting van de schuld in kapitaal als met de interne markt verenigbaar kunnen worden beschouwd.

(86)

De formele onderzoeksprocedure op grond van artikel 108, lid 2, van het Verdrag ten aanzien van de rechtstreekse subsidie ten belope van 13,2 miljoen EUR, moet worden gesloten omdat Italië zijn aanmelding heeft ingetrokken en niet voornemens is de steunmaatregel in kwestie uit te voeren.

(87)

Naar de mening van de Commissie vallen de overheidsgarantie en de omzetting van de schuld in kapitaal binnen de werkingssfeer van artikel 107, lid 1, van het Verdrag.

(88)

Deze twee maatregelen zijn door Italië in strijd met artikel 108, punt 3, van het Verdrag uitgevoerd.

(89)

Volgens het Verdrag en de vaste rechtspraak van het Hof van Justitie mag de Commissie beschikken dat een land steun moet afschaffen of wijzigen (20) wanneer zij vaststelt dat deze onverenigbaar is met de interne markt. Daarnaast is volgens ’s Hofs rechtspraak de verplichting van een staat tot afschaffing van steun die door de Commissie onverenigbaar wordt geacht met de interne markt bedoeld om de vroegere toestand te herstellen (21). In dat licht heeft het Hof bepaald dat deze doelstelling is verwezenlijkt wanneer de begunstigde de als onrechtmatige steun toegekende bedragen heeft terugbetaald, zodat hij het marktvoordeel verliest dat hij ten opzichte van zijn concurrenten genoot en de toestand van vóór de steunverlening wordt hersteld (22).

(90)

In navolging van die jurisprudentie bepaalt artikel 14 van Verordening (EG) nr. 659/99 van de Raad (23): „Indien negatieve beschikkingen worden gegeven in gevallen van onrechtmatige steun beschikt de Commissie dat de betrokken lidstaat alle nodige maatregelen dient te nemen om de steun van de begunstigde terug te vorderen”.

(91)

Aangezien de maatregelen in kwestie als onrechtmatige en met de interne markt onverenigbare steun moeten worden beschouwd, moeten de bedragen van die maatregelen, ten belope van 13 miljoen EUR respectievelijk 383 850 EUR worden teruggevorderd om de toestand op de markt van vóór de steunverlening te herstellen.

(92)

Wat de overheidsgarantie betreft, dient de terugvordering te worden verricht vanaf de dag na de intrekking van de aanmelding van de herstructureringssteun door Italië, dat wil zeggen vanaf 24 juli 2008, en rente omvatten tot de daadwerkelijke terugbetaling ervan.

(93)

Wat de omzetting van de schuld in kapitaal betreft, dient de terugvordering te worden verricht vanaf het ogenblik waarop de steun ter beschikking van de begunstigde is gesteld, dat wil zeggen vanaf 31 mei 2007, en rente omvatten tot de daadwerkelijke terugbetaling ervan.

a)

het totale van de begunstigde terug te vorderen bedrag (hoofdsom en terugvorderingsrente);

b)

een gedetailleerde beschrijving van de reeds genomen of de voorgenomen maatregelen om aan dit besluit te voldoen;

c)

documenten waaruit blijkt dat de begunstigde werd gelast de steun terug te betalen.