Αξιοποίηση των αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού

 

ΣΫΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία 2012/19/ΕΕ σχετικά με τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

Η οδηγία αποσκοπεί στην προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας του ανθρώπου, ενθαρρύνοντας την αειφόρο παραγωγή και κατανάλωση. Αυτό επιτυγχάνεται με:

• την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ)*·
• την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης, της ανακύκλωσης και άλλων τρόπων ανάκτησης των αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΗΗΕ)*·
• την υποστήριξη της αποδοτικής χρήσης των πόρων και της ανάκτησης πολύτιμων δευτερογενών πρώτων υλών.

Μια τροποποιητική οδηγία, η οδηγία (ΕΕ) 2024/884, αποσαφηνίζει την ευθύνη για την καταβολή ορισμένων δαπανών διαχείρισης και διάθεσης αποβλήτων, ευθυγραμμίζοντας την οδηγία με μια απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εισάγει επίσης ρήτρα επανεξέτασης που απαιτεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αξιολογήσει κατά πόσον υπάρχει ανάγκη αναθεώρησης της οδηγίας έως το τέλος του 2026.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Η νομοθεσία:

• αναδιατυπώνει και καταργεί την αρχική οδηγία για τα ΑΗΗΕ (οδηγία 2002/96/ΕΚ), η οποία είχε τροποποιηθεί ουσιωδώς μετά την έγκρισή της·
• κατατάσσει τα ΑΗΗΕ σε διάφορες κατηγορίες, όπως μικρό και μεγάλο εξοπλισμό, εξοπλισμό ανταλλαγής θερμότητας, οθόνες, λαμπτήρες και μικρό εξοπλισμό πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών,
• δεν εφαρμόζεται σε ορισμένους τύπους ΗΗΕ, ιδίως σε υλικό για στρατιωτικούς ή διαστημικούς σκοπούς, λαμπτήρες πυράκτωσης, ενεργά εμφυτεύσιμα ιατρικά βοηθήματα ή μέσα μεταφοράς.

Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) πρέπει να προβούν στα εξής.

• Να ενθαρρύνουν τη συνεργασία κατασκευαστών και ανακυκλωτών για τον σχεδιασμό ηλεκτρικού εξοπλισμού που μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί, να αποσυναρμολογηθεί ή να ανακτηθεί σύμφωνα με την οδηγία περί οικολογικού σχεδιασμού (οδηγία 2009/125/ΕΚ).
• Να ελαχιστοποιούν τη διάθεση των ΑΗΗΕ ως αδιαχώριστων αστικών αποβλήτων.
• Να επιτρέπουν στους οικιακούς χρήστες και στους διανομείς τη δωρεάν επιστροφή των ΑΗΗΕ.
• Να απαγορεύουν τη διάθεση των ΑΗΗΕ που συλλέγονται ξεχωριστά και δεν έχουν υποβληθεί σε ορθή επεξεργασία.
• Να εξασφαλίζουν ελάχιστο ετήσιο ποσοστό συλλογής ΑΗΗΕ. Από το 2016, αυτό είχε οριστεί στο 45 % του συνολικού βάρους των ΗΗΕ που πωλήθηκαν τα τελευταία 3 χρόνια. Από το 2019, ο στόχος αυτός αυξήθηκε στο 65 %, που ισοδυναμεί με στόχο συλλογής του 85 % του συνόλου των παραγόμενων ΑΗΗΕ. Μπορούν να οριστούν πιο φιλόδοξοι στόχοι στο εγγύς μέλλον.

Η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Ουγγαρία, η Μάλτα, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Σλοβενία και η Σλοβακία επιτρέπεται να αναβάλουν την επίτευξη του ποσοστού συλλογής 2019 έως το 2021 λόγω έλλειψης της απαραίτητης υποδομής και χαμηλών επιπέδων χρήσης ΗΗΕ.

Τα κράτη μέλη πρέπει επίσης:

• να ελέγχουν ότι όλες τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας των ΑΗΗΕ διαθέτουν επίσημη άδεια,
• να καταρτίζουν μητρώο όλων των εταιρειών που παράγουν ή εισάγουν ΗΗΕ·
• να διενεργούν επιθεωρήσεις για να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση με τη νομοθεσία και να θεσπίζουν κυρώσεις για τις παραβάσεις της νομοθεσίας·
• να απαιτούν από τους κατασκευαστές:
  • την επίτευξη των ελάχιστων στόχων επεξεργασίας για τις διάφορες κατηγορίες ΑΗΗΕ,
  • να χρηματοδοτούν τη δαπάνη συλλογής, επεξεργασίας, ανάκτησης και περιβαλλοντικώς ορθής διάθεσης εκ μέρους όλων των χρηστών, πλην των ιδιωτικών νοικοκυριών, των προϊόντων που διατίθενται προς πώληση από τις 13 Αυγούστου 2005,
  • να παρέχουν πληροφορίες στο κοινό σχετικά με τον τρόπο επιστροφής και συλλογής των ΑΗΗΕ.

Μετά την απόφαση του Δικαστηρίου, να διατηρηθεί η αρχή της ασφάλειας δικαίου, η τροποποιητική οδηγία (ΕΕ) 2024/884 διευκρινίζει ότι:

• το κόστος διαχείρισης και διάθεσης των αποβλήτων από φωτοβολταϊκά πάνελ που διατέθηκαν στην αγορά μετά τις 13 Αυγούστου 2012 παραμένει στον παραγωγό του ΗΗΕ· και
• η διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού για τα προϊόντα ΗΗΕ που ενέπιπταν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας από τις 15 Αυγούστου 2018 θα πρέπει να ισχύει για τα προϊόντα που διατίθενται στην αγορά μετά από την ημερομηνία αυτή.

Εκτελεστικές πράξεις

Τον Απρίλιο του 2017, η Επιτροπή ενέκρινε τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2017/699. Ο εν λόγω κανονισμός καθορίζει τις μεθόδους υπολογισμού για τα εξής:

• το βάρος του ΗΗΕ που πωλείται στην αγορά κάθε κράτους μέλους της ΕΕ·
• την ποσότητα των ΑΗΗΕ που παράγονται, ανά βάρος σε κάθε κράτος μέλος.

Τον Φεβρουάριο του 2019 η Επιτροπή εξέδωσε τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2019/290, ο οποίος καθορίζει το μορφότυπο καταχώρισης και αναφοράς των κατασκευαστών ΗΗΕ στο μητρώο.

Τον Δεκέμβριο του 2019, η Επιτροπή εξέδωσε την εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2019/2193, η οποία θεσπίζει κανόνες για τον υπολογισμό, την επαλήθευση και την υποβολή δεδομένων σχετικά με τους ελάχιστους στόχους ανάκτησης των ΑΗΗΕ και η οποία θεσπίζει μορφότυπους δεδομένων.

Επανεξέταση

Η Επιτροπή πρέπει να αξιολογήσει αν υπάρχει ανάγκη αναθεώρησης της οδηγίας 2012/19/ΕΕ και, αν ναι, να υποβάλει σχετική νομοθετική πρόταση έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026, συνοδευόμενη από εμπεριστατωμένη κοινωνικοοικονομική και περιβαλλοντική εκτίμηση επιπτώσεων.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ;

Η οδηγία 2012/19/ΕΕ αναδιατύπωσε και αντικατέστησε την ήδη υπάρχουσα νομοθεσία, την οδηγία 2002/96/ΕΚ, και τις επακόλουθες τροποποιήσεις της. Η οδηγία έπρεπε να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο έως τις 14 Φεβρουαρίου 2014.

Η τροποποιητική οδηγία (ΕΕ) 2024/884 πρέπει να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο έως την 9η Οκτωβρίου 2025.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

• Τα απόβλητα που προέρχονται από ΗΗΕ, όπως υπολογιστές, τηλεοράσεις, ψυγεία και κινητά τηλέφωνα, αυξάνονται κάθε χρόνο. Το 2005 το ΕΕΗ παρήγαγε περίπου 9 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων. Το 2021 έφτασαν περίπου τους 13,5 εκατομμύρια τόνους.
• Τα απόβλητα δεν περιέχουν μόνο σπάνιους και ακριβούς πόρους που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, αλλά και επικίνδυνα υλικά τα οποία χρήζουν ορθής διαχείρισης για την αποφυγή περιβαλλοντικών και υγειονομικών προβλημάτων.
• Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:
  • Απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία 2012/19/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου στις 4 Ιουλίου 2012 σχετικά με τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) (ΕΕ L 197 της 24.7.2012, σ. 38-71).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις της οδηγίας 2012/19/ΕΕ έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη έκδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2019/290 της Επιτροπής, της 19ης Φεβρουαρίου 2019, για τον καθορισμό του μορφότυπου καταχώρισης και υποβολής εκθέσεων των παραγωγών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού στο μητρώο (ΕΕ L 48 της 20.2.2019, σ. 6-16).

Εκτελεστική απόφαση (EE) 2019/2193 της Επιτροπής, της 17ης Δεκεμβρίου 2019, για τη θέσπιση κανόνων με σκοπό τον υπολογισμό, την επαλήθευση και την υποβολή στοιχείων και για την καθιέρωση μορφοτύπων στοιχείων για τους σκοπούς της οδηγίας 2012/19/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) (ΕΕ L 330 της 20.12.2019, σ. 72-85).

Βλέπε την ενοποιημένη έκδοση.

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2017/699 της Επιτροπής, της 18ης Απριλίου 2017, για τη θέσπιση κοινής μεθοδολογίας για τον υπολογισμό του βάρους του ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΗΗΕ) που διατίθεται στην αγορά κάθε κράτους μέλους και κοινής μεθοδολογίας για τον υπολογισμό της ποσότητας των αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) που παράγονται, κατά βάρος, σε κάθε κράτος μέλος (ΕΕ L 103 της 19.4.2017, σ. 17-21).

Οδηγία 2009/125/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Οκτωβρίου 2009, για τη θέσπιση πλαισίου για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού όσον αφορά τα συνδεόμενα με την ενέργεια προϊόντα (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 285 της 31.10.2009, σ. 10-35).

Βλέπε την ενοποιημένη έκδοση.

τελευταία ενημέρωση 31.07.2024