(1)

Τα κράτη μέλη έχουν πληγεί από την κρίση λόγω των οικονομικών, κοινωνικών και υγειονομικών συνεπειών της πανδημίας της COVID 19 με πρωτοφανή τρόπο. Η κρίση εμποδίζει την ανάπτυξη στα κράτη μέλη, γεγονός το οποίο με τη σειρά του επιδεινώνει τις σοβαρές ελλείψεις ρευστότητας οι οποίες οφείλονται στην αιφνίδια και σημαντική αύξηση των δημόσιων επενδύσεων που απαιτούνται στα συστήματα υγείας των κρατών μελών και σε άλλους τομείς των οικονομιών τους. Η κρίση έχει επιδεινώσει επίσης την κατάσταση των ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας, μειώνοντας έτσι την κοινωνική συνοχή στα κράτη μέλη. Επιπλέον, το κλείσιμο των εσωτερικών συνόρων είχε σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομική συνεργασία, ιδίως στις παραμεθόριες περιοχές, επηρεάζοντας τις μετακινήσεις των εργαζομένων και την βιωσιμότητα των πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ). Το γεγονός αυτό έχει δημιουργήσει μια έκτακτη κατάσταση, η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί με ειδικά, άμεσα και ασυνήθιστα μέτρα που θα έχουν άμεσο αντίκτυπο στην πραγματική οικονομία.

(2)

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο αντίκτυπος της κρίσης, οι κανονισμοί (ΕΕ) αριθ. 1301/2013 (4) και (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5) τροποποιήθηκαν από τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/460 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6) ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία στην εφαρμογή επιχειρησιακών προγραμμάτων που υποστηρίζονται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης («ΕΤΠΑ»), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο («ΕΚΤ») και το Ταμείο Συνοχής (εν συνόλω «τα Ταμεία») και από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας («ΕΤΘΑ»). Ωστόσο, καθώς επιδεινώθηκαν οι σοβαρές αρνητικές συνέπειες για τις οικονομίες και τις κοινωνίες της Ένωσης, οι δύο κανονισμοί τροποποιήθηκαν και πάλι από τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/558 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7). Οι εν λόγω τροποποιήσεις προσέφεραν έκτακτη πρόσθετη ευελιξία, ώστε να μπορέσουν τα κράτη μέλη να επικεντρωθούν στην απαραίτητη αντιμετώπιση της πρωτοφανούς κρίσης: ενισχύθηκε η δυνατότητα κινητοποίησης της αχρησιμοποίητης στήριξης από τα Ταμεία και απλουστεύθηκαν οι διαδικαστικές απαιτήσεις που συνδέονται με την υλοποίηση και τους ελέγχους των προγραμμάτων.

(3)

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε, στις 23 Απριλίου 2020, τον «Χάρτη πορείας για την ανάκαμψη» για να συνέλθει η οικονομία από τους ισχυρούς κλυδωνισμούς και για να μετριαστούν, αφενός, οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις για την Ένωση που οφείλονται στους έκτακτους περιορισμούς που έθεσαν σε εφαρμογή τα κράτη μέλη για τον περιορισμό της διασποράς της COVID-19 και, αφετέρου, ο κίνδυνος ασύμμετρης ανάκαμψης που οφείλεται στα διαφορετικά εθνικά μέσα που είναι διαθέσιμα στα διάφορα κράτη μέλη, γεγονός που είχε, με τη σειρά του, σοβαρές επιπτώσεις στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Ο Χάρτης πορείας για την ανάκαμψη διαθέτει έντονη επενδυτική συνιστώσα και ζητά τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης. Επιπλέον, και όπως επιβεβαιώθηκε στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 21ης Ιουλίου 2020, δίνει εντολή στην Επιτροπή να αναλύσει τις ανάγκες έτσι ώστε οι πόροι να κατευθυνθούν προς τους τομείς και τα γεωγραφικά τμήματα της Ένωσης που δέχθηκαν το μεγαλύτερο πλήγμα, και να διευκρινιστεί παράλληλα η σύνδεση με το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της περιόδου 2021-2027.

(4)

Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/2094 του Συμβουλίου (8) και εντός των ορίων των πόρων που διατίθενται σ’ αυτό, θα πρέπει να εφαρμοστούν, στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων, μέτρα ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, με σκοπό να αντιμετωπιστούν οι άνευ προηγουμένου επιπτώσεις της κρίσης που προκλήθηκε από τη νόσο COVID-19. Οι εν λόγω πόροι REACT-EU θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την εξασφάλιση της τήρησης των προθεσμιών που προβλέπονται στον κανονισμό (EΕ) 2020/2094.

(5)

Ο προκείμενος κανονισμός θέτει κανόνες και εκτελεστικές ρυθμίσεις για τους πρόσθετους πόρους που δίδονται ως ευρωπαϊκή βοήθεια ανάκαμψης για τη συνοχή («REACT-EU») για να ενισχυθεί η προσπάθεια αποκατάστασης των συνεπειών της κρίσης COVID-19 και των κοινωνικών της επιπτώσεων, και για την προετοιμασία μιας πράσινης,ψηφιακής και ευέλικτης οικονομικής ανάκαμψης. Με το REACT-EU θα διατεθεί ένα πρόσθετο έκτακτο ποσό μεγίστου ύψους 47 500 000 000 EUR (σε τιμές του 2018) για δημοσιονομική ανάληψη υποχρέωσης από τα Διαρθρωτικά Ταμεία για τα έτη 2021 και 2022, με σκοπό τη στήριξη των κρατών μελών και των περιφερειών που έχουν πληγεί περισσότερο, ώστε να αποκαταστήσουν τις συνέπειες της κρίσης λόγω της πανδημίας COVID-19 και των κοινωνικών συνεπειών της, και να προετοιμάσουν μια πράσινη, ψηφιακή και ανθεκτική ανάκαμψη της οικονομίας, με σκοπό την ταχεία διάθεση πόρων στην πραγματική οικονομία μέσω των υφιστάμενων επιχειρησιακών προγραμμάτων («πόροι REACT-EU»). Οι πόροι αυτοί προέρχονται από το Μέσο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μέρος των πρόσθετων πόρων θα πρέπει να διατίθεται στην τεχνική συνδρομή με πρωτοβουλία της Επιτροπής. Η Επιτροπή θα πρέπει να καθορίσει την κατανομή των ανωτέρω πόρων σε κάθε κράτος μέλος με βάση μια μέθοδο κατανομής που θα στηρίζεται στα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα αντικειμενικά στατιστικά στοιχεία για τη σχετική ευημερία των κρατών μελών και στην έκταση των επιπτώσεων της κρίσης COVID-19 στις οικονομίες και τις κοινωνίες τους. Πριν εφαρμοστεί η μέθοδος κατανομής για τους πόρους REACT-EU για το έτος 2021 και για την παροχή στήριξης των σημαντικότερων τομέων μετά την κρίση COVID-19 σε ορισμένα κράτη μέλη, θα πρέπει να διατεθούν στο Λουξεμβούργο και στην Μάλτα ποσά ύψους 100 000 000 EUR και 50 000 000 EUR αντίστοιχα. Η μέθοδος κατανομής θα πρέπει να προβλέπει ειδικό πρόσθετο ποσό για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές, δεδομένης της ειδικής ευπάθειας των οικονομιών και των κοινωνιών τους. Προκειμένου να αντικατοπτρίζεται ο εξελισσόμενος χαρακτήρας των επιπτώσεων της κρίσης COVID-19, η κατανομή θα πρέπει να αναθεωρηθεί το 2021 με βάση την ίδια μέθοδο κατανομής και τα τελευταία στατιστικά στοιχεία που θα είναι διαθέσιμα στις 19 Οκτωβρίου 2021 για να διανεμηθεί η δόση των πόρων REACT-EU για το 2022.

(6)

Δεδομένης της σπουδαιότητας της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Ένωσης για την εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού και την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, τα Ταμεία θα συμβάλουν στην ενσωμάτωση των δράσεων για το κλίμα και στην επίτευξη συνολικού στόχου βάσει του οποίου το 30 % των δαπανών του συνολικού προϋπολογισμού της Ένωσης θα αφορά την στήριξη κλιματικών στόχων. Το REACT-EU αναμένεται να συνεισφέρει το 25 % του συνολικού χρηματοδοτικού κονδυλίου στους κλιματικούς στόχους. Σύμφωνα με τον χαρακτήρα του REACT-EU ως μέσου αποκατάστασης της κρίσης και την ευελιξία που παρέχει ο παρών κανονισμός, συμπεριλαμβανομένων της έλλειψης απαιτήσεων θεματικής συγκέντρωσης και της δυνατότητας των κρατών μελών να κατευθύνουν τους πόρους REACT-EU στην υποστήριξη δράσεων ΕΤΠΑ ή ΕΚΤ ανάλογα με τις ανάγκες τους, το επίπεδο των συνεισφορών των κρατών μελών με τις οποίες επιδιώκεται η επίτευξη του εν λόγω στόχου μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τις εθνικές προτεραιότητες.

(7)

Στον παρόντα κανονισμό εφαρμόζονται οι οριζόντιοι δημοσιονομικοί κανόνες που θεσπίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο βάσει του άρθρου 322 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Οι εν λόγω κανόνες θεσπίζονται στον κανονισμό (EΕ, Eυρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9) («Δημοσιονομικός κανονισμός») και ορίζουν συγκεκριμένα τη διαδικασία για την κατάρτιση και την εκτέλεση του προϋπολογισμού μέσω επιχορηγήσεων, δημοσίων συμβάσεων, βραβείων ή έμμεσης εκτέλεσης και προβλέπουν ελέγχους σχετικά με την ευθύνη των δημοσιονομικών παραγόντων. Οι κανόνες που θεσπίζονται βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ επίσης περιλαμβάνουν γενικό καθεστώς αιρεσιμότητας για τον προϋπολογισμό της Ένωσης.

(8)

Για να δοθεί στα κράτη μέλη η μέγιστη δυνατή ευελιξία ώστε να προσαρμόσουν τα μέτρα αποκατάστασης των συνεπειών της κρίσης, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών, λόγω της πανδημίας COVID-19 και να προετοιμάσουν μια πράσινη, ψηφιακή και ανθεκτική οικονομία, η Επιτροπή θα πρέπει να καθορίσει πιστώσεις σε επίπεδο κρατών μελών. Επίσης, θα πρέπει να προβλεφθεί η δυνατότητα χρησιμοποίησης τυχόν πόρων REACT-EU για τη στήριξη της ενίσχυσης των απόρων και της πρωτοβουλίας για την απασχόληση των νέων (ΠΑΝ). Επιπλέον, είναι απαραίτητο να θεσπιστούν ανώτατα όρια όσον αφορά τις πιστώσεις για τεχνική συνδρομή με πρωτοβουλία των κρατών μελών, ενώ παράλληλα να δοθεί στα κράτη μέλη η μέγιστη δυνατή ευελιξία όσον αφορά την κατανομή τους εντός των επιχειρησιακών προγραμμάτων που υποστηρίζονται από το ΕΤΠΑ ή το ΕΚΤ. Θα πρέπει να διατηρηθεί η επιχειρησιακή ισχύς του ΕΚΤ όταν διατεθούν πόροι REACT-EU στους τομείς πολιτικής της απασχόλησης, και ειδικότερα της απασχόλησης των νέων σύμφωνα με τις ενισχυμένες Εγγυήσεις για τη Νεολαία, των δεξιοτήτων και της εκπαίδευσης, της κοινωνικής ένταξης και της υγείας, με ιδιαίτερη έμφαση στην προσέγγιση μειονεκτουσών ομάδων και παιδιών. Επειδή αναμένεται ότι οι πόροι REACT-EU θα δαπανηθούν γρήγορα, οι αναλήψεις υποχρεώσεων που συνδέονται μ’ αυτούς τους πόρους θα πρέπει να αποδεσμευτούν μόνο στο κλείσιμο των επιχειρησιακών προγραμμάτων.

(9)

Δεδομένου ότι η πανδημία COVID-19 έχει πλήξει περιφέρειες και δήμους των κρατών μελών με διαφορετικό τρόπο, η συμμετοχή περιφερειακών και τοπικών φορέων από τις αρχές, τους οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους και την κοινωνία των πολιτών, σύμφωνα με την αρχή της εταιρικής σχέσης, είναι σημαντική για την προετοιμασία, την υλοποίηση, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της αποκατάστασης των συνεπειών της κρίσης με τη στήριξη του REACT-EU.

(10)

Θα πρέπει επίσης να προβλεφθούν δυνατότητες μεταφοράς χρηματοδότησης στο πλαίσιο του στόχου «Επενδύσεις στην ανάπτυξη και την απασχόληση» μεταξύ του ΕΤΠΑ και του ΕΚΤ όσον αφορά τους πόρους REACT-EU σύμφωνα με το άρθρο 25α του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013. Οι μεταφορές αυτές δεν θα πρέπει να επηρεάζουν ούτε τους πόρους που διατίθενται στο πλαίσιο του στόχου της Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας ούτε το ειδικό κονδύλι για την ΠΑΝ.

(11)

Για τη συμπλήρωση των δράσεων που είναι ήδη διαθέσιμες εντός του πεδίου εφαρμογής της στήριξης του ΕΤΠΑ, όπως διευρύνθηκε με τους κανονισμούς (ΕΕ) 2020/460 και (ΕΕ) 2020/558, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξακολουθήσουν να χρησιμοποιούν τους πόρους REACT-EU πρωτίστως για επενδύσεις σε προϊόντα και υπηρεσίες για τις υπηρεσίες υγείας, συμπεριλαμβανομένων διασυνοριακών υπηρεσιών υγείας και φροντίδας σε θεσμικό, επίπεδο και σε επίπεδο κοινότητας και οικογένειας, για την παροχή στήριξης με τη μορφή κεφαλαίων κίνησης ή επενδυτικής στήριξης στις ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένης συμβουλευτικής στήριξης, ιδίως στους τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο από την πανδημία της COVID-19 και χρήζουν ταχείας αναζωογόνησης, όπως είναι ο τουρισμός και ο πολιτισμός, για επενδύσεις που συμβάλλουν στη μετάβαση προς μια ψηφιακή και πράσινη οικονομία, για υποδομή με σκοπό την χωρίς διακρίσεις παροχή βασικών υπηρεσιών στους κατοίκους και για μέτρα οικονομικής στήριξης των περιφερειών εκείνων που εξαρτώνται από τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση COVID-19. Η ενίσχυση της συνεργασίας, του συντονισμού και της ανθεκτικότητας θα πρέπει επίσης να ενθαρρυνθεί. Επιπλέον, θα πρέπει να υποστηριχθεί η τεχνική συνδρομή. Οι πόροι REACT-EU ενδείκνυται να επικεντρωθούν αποκλειστικά στον νέο θεματικό στόχο «Στήριξη της αποκατάστασης των συνεπειών της κρίσης, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών, λόγω της πανδημίας της COVID-19 και προετοιμασία μιας πράσινης, ψηφιακής και ανθεκτικής ανάκαμψης της οικονομίας» που θα πρέπει επίσης να αποτελεί ενιαία επενδυτική προτεραιότητα, ώστε να απλουστευθεί ο προγραμματισμός και η εκτέλεση των πόρων αυτών.

(12)

Για το ΕΚΤ, τα κράτη μέλη θα πρέπει να χρησιμοποιούν τους πόρους REACT-EU πρωτίστως για να στηρίζουν την πρόσβαση στην αγορά εργασίας και στα κοινωνικά συστήματα, εξασφαλίζοντας τη διατήρηση της απασχόλησης, μεταξύ άλλων, μέσω συστημάτων μειωμένου ωραρίου και στήριξης των αυτοαπασχολουμένων καθώς και των επιχειρηματιών και των ελεύθερων επαγγελματιών, των καλλιτεχνών και των δημιουργικών εργαζομένων. Τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας και παρόμοια μέτρα, που προορίζονται κυρίως για τους αυτοαπασχολούμενους, έχουν ως στόχο να προστατεύσουν τους εργαζόμενους και τους αυτοαπασχολούμενους από τον κίνδυνο της ανεργίας, διατηρώντας ταυτόχρονα το ίδιο επίπεδο συνθηκών εργασίας και απασχόλησης και μισθών των εργαζομένων. Οι πόροι REACT-EU που διατίθενται σε αυτά τα συστήματα προβλέπεται να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για τη στήριξη των εργαζομένων. Στο πλαίσιο των εκτάκτων συνθηκών που επικρατούν σήμερα εξαιτίας της πανδημίας της COVID-19, θα πρέπει να είναι δυνατόν να παρασχεθεί στήριξη στα συστήματα μειωμένου ωραρίου για τους μισθωτούς και τους αυτοαπασχολούμενους, ακόμη και αν η στήριξη αυτή δεν συνδυάζεται με ενεργητικά μέτρα για την αγορά εργασίας, εκτός εάν τα μέτρα αυτά επιβάλλονται από το εθνικό δίκαιο. Ο εν λόγω κανόνας θα πρέπει επίσης να εφαρμόζεται με ομοιόμορφο τρόπο στα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας που έχουν λάβει στήριξη σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1303/2013, όπως τροποποιήθηκε από τους κανονισμούς (ΕΕ) 2020/460 και (ΕΕ) 2020/558 μετά την κρίση COVID-19 και τα οποία εξακολουθούν να λαμβάνουν στήριξη στο πλαίσιο της ειδικής επενδυτικής προτεραιότητας «Στήριξη της αποκατάστασης των συνεπειών της κρίσης, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών, λόγω της πανδημίας της COVID-19 και προετοιμασία μιας πράσινης, ψηφιακής και ανθεκτικής ανάκαμψης της οικονομίας». Η στήριξη της Ένωσης σε αυτά τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας θα πρέπει να είναι περιορισμένη χρονικά.

(13)

Θα πρέπει επίσης να παρασχεθεί στήριξη για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και ποιοτικής απασχόλησης, ιδίως για τα άτομα που βρίσκονται σε ευάλωτες καταστάσεις, καθώς και για μέτρα κοινωνικής ένταξης και εξάλειψης της φτώχειας. Τα μέτρα απασχόλησης των νέων θα πρέπει να παραταθούν σύμφωνα με τις ενισχυμένες Εγγυήσεις για τη Νεολαία. Θα πρέπει να προβλεφθούν επενδύσεις στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων, συμπεριλαμβανομένων της επανειδίκευσης και της αναβάθμισης των δεξιοτήτων, ιδίως για μειονεκτούσες ομάδες. Θα πρέπει να προωθηθεί η ίση πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, μεταξύ άλλων για τα παιδιά, τους ηλικιωμένους, τα άτομα με αναπηρίες, τις εθνικές μειονότητες και τους άστεγους.

(14)

Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή και, κατά περίπτωση, να χρησιμοποιούν τους πόρους REACT-EU για την στήριξη των κατοίκων των αγροτικών, των μεθοριακών, των λιγότερο ανεπτυγμένων, των νησιωτικών, των ορεινών, των αραιοκατοικημένων και των εξόχως απόκεντρων περιοχών, καθώς και των περιοχών που πλήττονται από τη βιομηχανική μετάβαση και την μείωση του πληθυσμού.

(15)

Δεδομένου ότι το προσωρινό κλείσιμο των συνόρων μεταξύ των κρατών μελών έχει δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα σε διασυνοριακές κοινότητες και επιχειρήσεις, είναι σκόπιμο να επιτραπεί στα κράτη μέλη να διαθέσουν πόρους REACT-EU, μεταξύ άλλων, και για τα υφιστάμενα διασυνοριακά προγράμματα στο πλαίσιο του στόχου της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας.

(16)

Για να εξασφαλιστεί ότι τα κράτη μέλη έχουν επαρκή μέσα για την ταχεία υλοποίηση των δράσεων αποκατάστασης των συνεπειών της πανδημίας της COVID-19, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών, και την προετοιμασία μιας πράσινης, ψηφιακής και ανθεκτικής ανάκαμψης της οικονομίας, είναι απαραίτητο να καταβληθεί υψηλότερο ποσοστό αρχικής προχρηματοδότησης για την ταχεία υλοποίηση δράσεων που υποστηρίζονται από τους πόρους REACT-EU. Η καταβολή αρχικής προχρηματοδότησης θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη έχουν τα μέσα να παρέχουν προκαταβολές σε δικαιούχους, όταν χρειάζεται, και να εξοφλούν σύντομα τους δικαιούχους μετά την υποβολή των αιτήσεων πληρωμής.

(17)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν την ευελιξία να κατανείμουν τους πόρους REACT-EU σε νέα ειδικά επιχειρησιακά προγράμματα στο πλαίσιο του στόχου «Επενδύσεις στην ανάπτυξη και την απασχόληση» ή σε νέους άξονες προτεραιότητας στο πλαίσιο υφιστάμενων προγραμμάτων που εντάσσονται στους στόχους «Επενδύσεις στην ανάπτυξη και την απασχόληση» και «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία». Με σκοπό την ταχεία υλοποίηση, μόνο οι ήδη ορισθείσες αρχές των υφιστάμενων επιχειρησιακών προγραμμάτων που υποστηρίζονται από το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ ή το Ταμείο Συνοχής επιτρέπεται να ορίζονται για νέα ειδικά επιχειρησιακά προγράμματα. Δεν θα πρέπει να απαιτείται εκ των προτέρων αξιολόγηση από τα κράτη μέλη, ενώ τα απαιτούμενα στοιχεία για την υποβολή του επιχειρησιακού προγράμματος στην Επιτροπή προς έγκριση θα πρέπει να είναι περιορισμένα.

(18)

Οι πόροι REACT-EU θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και της αρχής του «μη βλάπτειν» και έχοντας λάβει υπόψη τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης της συμφωνίας των Παρισίων και των Ηνωμένων Εθνών. Επιπλέον, η προάσπιση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών και η συνεκτίμηση και η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και να προωθούνται σε όλα τα στάδια της εφαρμογής των επιχειρησιακών προγραμμάτων.

(19)

Με σκοπό την ελάφρυνση της επιβάρυνσης των δημόσιων προϋπολογισμών όσον αφορά την αποκατάσταση των συνεπειών της κρίσης, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών, λόγω της πανδημίας της COVID-19 και την προετοιμασία μιας πράσινης, ψηφιακής και ανθεκτικής ανάκαμψης της οικονομίας, οι δαπάνες για πράξεις θα πρέπει να είναι επιλέξιμες από 1ης Φεβρουαρίου 2020 και θα πρέπει να δοθεί εκτάκτως στα κράτη μέλη η δυνατότητα να ζητούν την εφαρμογή ποσοστού συγχρηματοδότησης έως και 100 % στους χωριστούς άξονες προτεραιότητας των επιχειρησιακών προγραμμάτων με παροχή στήριξης από τους πόρους REACT-EU.

(20)

Αν και είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι η 31η Δεκεμβρίου 2023 θα παραμείνει η καταληκτική ημερομηνία επιλεξιμότητας για την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020, θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι οι πράξεις θα μπορούσαν ακόμη να επιλεγούν για στήριξη κατά τη διάρκεια του 2023.

(21)

Για να εξασφαλιστεί η συνέχεια της εφαρμογής ορισμένων πράξεων που λαμβάνουν στήριξη από τους πόρους του REACT-EU, θα πρέπει να εφαρμοστούν οι διατάξεις σταδιακής εφαρμογής κανονισμού για τον καθορισμό κοινών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, το Ταμείο Συνοχής, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας, και δημοσιονομικών κανόνων για τα εν λόγω Ταμεία και για το Ταμείο Ασύλου και Μετανάστευσης, το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας και το Μέσο για τη Διαχείριση των Συνόρων και των Θεωρήσεων.

(22)

Μετά τα ειδικά μέτρα ευελιξίας για την αντιμετώπιση της επιδημικής έκρηξης της COVID-19 που ενσωματώθηκαν στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 με τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/558, οι δαπάνες για περατωθείσες στο σύνολό τους ή πλήρως υλοποιηθείσες πράξεις που στηρίζουν την αποκατάσταση των συνεπειών της κρίσης, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών, στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19 και προετοιμάζουν την πράσινη, ψηφιακή και ανθεκτική ανάκαμψη της οικονομίας που θα υποστηριχθεί στο πλαίσιο του αντίστοιχου νέου θεματικού στόχου, θα πρέπει επίσης να είναι επιλέξιμες, υπό την προϋπόθεση ότι οι σχετικές πράξεις ξεκίνησαν την 1η Φεβρουαρίου 2020.

(23)

Για να μπορέσουν τα κράτη μέλη να χρησιμοποιήσουν γρήγορα τους πόρους REACT-EU στο πλαίσιο της τρέχουσας περιόδου προγραμματισμού, δικαιολογείται η απαλλαγή των κρατών μελών, κατ’ εξαίρεση, από την υποχρέωση να συμμορφώνονται με εκ των προτέρων αιρεσιμότητες και απαιτήσεις για το αποθεματικό επίδοσης και την εφαρμογή του πλαισίου επιδόσεων, για τη θεματική συγκέντρωση, επίσης σε σχέση με τα κατώτατα όρια που έχουν θεσπιστεί για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη για το ΕΤΠΑ και με απαιτήσεις για την προετοιμασία μιας επικοινωνιακής στρατηγικής για τους πόρους REACT-EU. Είναι ωστόσο αναγκαίο να διενεργήσουν τα κράτη μέλη τουλάχιστον μία αξιολόγηση έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024 για να κρίνουν την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα, τον αντίκτυπο και τον συμμετοχικό χαρακτήρα της χρήσης των πόρων REACT-EU, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο συνέβαλαν στην επίτευξη των επιμέρους στόχων του νέου ειδικού θεματικού στόχου. Για να διευκολυνθεί η διαθεσιμότητα συγκρίσιμων πληροφοριών σε επίπεδο Ένωσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να καλούνται, κατά περίπτωση, να χρησιμοποιούν τους ειδικούς για κάθε πρόγραμμα δείκτες COVID-19 που καθιστά διαθέσιμους η Επιτροπή. Επιπλέον, τα κράτη μέλη και οι διαχειριστικές αρχές, κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους που συνδέονται με την ενημέρωση, την επικοινωνία και την προβολή, θα πρέπει να προβάλλουν ιδιαίτερα τα έκτακτα μέτρα και πόρους που εισήγαγε η Ένωση, ιδίως διασφαλίζοντας ότι οι δυνητικοί δικαιούχοι, οι δικαιούχοι, οι συμμετέχοντες, οι τελικοί αποδέκτες των μέσων χρηματοοικονομικής τεχνικής και το ευρύ κοινό γνωρίζουν την ύπαρξη, τον όγκο και την πρόσθετη στήριξη που προέρχονται από τους πόρους REACT-EU.

(24)

Για να καταστεί δυνατή η στόχευση των πόρων REACT-EU στις γεωγραφικές περιοχές όπου υπάρχει η μεγαλύτερη ανάγκη, ως έκτακτο μέτρο και με την επιφύλαξη των γενικών κανόνων για τη διάθεση των πόρων των διαρθρωτικών ταμείων, οι πόροι REACT-EU που διατίθενται στο ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ δεν θα πρέπει να απαιτείται να κατανεμηθούν υποχρεωτικά ανά κατηγορία περιφερειών. Ωστόσο, αναμένεται από τα κράτη μέλη να λάβουν υπόψη τις διαφορετικές περιφερειακές ανάγκες και επίπεδα ανάπτυξης, ώστε να εξασφαλιστεί ότι η στήριξη θα εξισορροπηθεί μεταξύ των αναγκών των περιφερειών και των πόλεων που πλήττονται περισσότερο από τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 και της ανάγκης να διατηρηθεί η εστίαση τόσο στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες, σύμφωνα με τους στόχους της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής που ορίζονται στο άρθρο 174 ΣΛΕΕ. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών, καθώς και των σχετικών φορέων που εκπροσωπούν την κοινωνία των πολιτών και τους κοινωνικούς εταίρους, σύμφωνα με την αρχή της εταιρικής σχέσης.

(25)

Με εξαίρεση τις περιπτώσεις στις οποίες προβλέπονται παρεκκλίσεις από τον παρόντα κανονισμό, οι δαπάνες στο πλαίσιο του REACT-EU θα πρέπει να υπόκεινται στις ίδιες υποχρεώσεις και διασφαλίσεις με όλες τις χρηματοδοτήσεις συνοχής. Σε αυτό συμπεριλαμβάνονται ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων και η συμμόρφωση με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και αποτελεσματικά μέτρα για την καταπολέμηση της απάτης που εφαρμόζονται με τη στήριξη των υφιστάμενων οργανισμών καταπολέμησης της απάτης σε επίπεδο κρατών μελών και Ένωσης, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης και, κατά περίπτωση, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.

(26)

Κατά τη λήψη μέτρων για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης, είναι ουσιώδους σημασίας η διασφάλιση των θεμιτών συμφερόντων των τελικών αποδοχέων και δικαιούχων.

(27)

Για να διευκολυνθούν οι μεταφορές πιστώσεων που επιτρέπονται βάσει των αλλαγών που εισάγονται με τον παρόντα κανονισμό, ο όρος που προβλέπεται στο άρθρο 30 παράγραφος 1 στοιχείο στ) του δημοσιονομικού κανονισμού σχετικά με τη χρήση πιστώσεων για τον ίδιο στόχο δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται στις εν λόγω μεταφορές.

(28)

Δεδομένου ότι ο στόχος του παρόντος κανονισμού, δηλαδή η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κρίσης COVID-19 με την εισαγωγή μέτρων ευελιξίας στον τομέα της στήριξης από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη σε εθνικό επίπεδο, μπορούν όμως λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων της προβλεπόμενης δράσης, να επιτευχθούν καλύτερα σε ενωσιακό επίπεδο, η Ένωση δύναται να θεσπίσει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως αυτή διατυπώνεται στο προαναφερόμενο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία για την επίτευξη αυτού του στόχου.

(29)

Λόγω του επείγοντος χαρακτήρα της κατάστασης που συνδέεται με την πανδημία της COVID-19, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(30)

Συνεπώς, ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 θα πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως.

(31)

Το άρθρο 135 παράγραφος 2 της συμφωνίας για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (10) προβλέπει ότι οι τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1311/2013 (11) ή της απόφασης 2014/335/ΕΕ, Ευρατόμ του Συμβουλίου (12) που εγκρίνονται κατά ή μετά την ημερομηνία έναρξης ισχύος της εν λόγω συμφωνίας δεν εφαρμόζονται στο Ηνωμένο Βασίλειο στον βαθμό που οι τροποποιήσεις αυτές έχουν αντίκτυπο στις οικονομικές υποχρεώσεις του Ηνωμένου Βασιλείου. Η στήριξη δυνάμει του παρόντος κανονισμού για το 2021 και το 2022 χρηματοδοτείται από την αύξηση του ανώτατου ορίου των ιδίων πόρων της Ένωσης, γεγονός που θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο στην οικονομική υποχρέωση του Ηνωμένου Βασιλείου. Συνεπώς, ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται ως προς το Ηνωμένο Βασίλειο ή εντός αυτού,

1)

παρεμβάλλονται τα ακόλουθα άρθρα:

(*1)  Κανονισμός (ΕΕ) 2020/2094 του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 2020, για τη θέσπιση Μέσου Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη στήριξη της ανάκαμψης μετά την κρίση COVID-19 (ΕΕ L 433 της 22.12.2020, σ. 23).»·"

2)

Στο άρθρο 154, προστίθεται το ακόλουθο εδάφιο:

«Τα άρθρα 92α και 92β δεν εφαρμόζονται ως προς το Ηνωμένο Βασίλειο και εντός αυτού. Οι αναφορές στα κράτη μέλη οι οποίες περιλαμβάνονται στις εν λόγω διατάξεις θεωρείται ότι δεν καλύπτουν το Ηνωμένο Βασίλειο.».

3)

Το κείμενο που παρατίθεται στο παράρτημα του παρόντος κανονισμού προστίθεται ως παράρτημα VΙΙα.