Πρόγραμμα TACIS (2000-2006)

Το πρόγραμμα TACIS έχει σκοπό να προωθήσει τη μετάβαση σε μια οικονομία αγοράς και να ενισχύσει τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου στα κράτη εταίρους της Ανατολικής Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας.

ΠΡΑΞΗ

Κανονισμός (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 99/2000 του Συμβουλίου, της 29ης Δεκεμβρίου 1999, για την παροχή βοήθειας στα κράτη εταίρους της Ανατολικής Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας [Βλέπε πράξεις τροποποίησης]

ΣΥΝΟΨΗ

Το κοινοτικό πρόγραμμα TACIS ενθαρρύνει τον εκδημοκρατισμό, την ενίσχυση του κράτους δικαίου και τη μετάβαση σε μια οικονομία αγοράς των Νέων Ανεξάρτητων Κρατών (NΑΚ), που δημιουργήθηκαν μετά τη διάσπαση της Σοβιετικής Ένωσης. Πρόκειται για τις ακόλουθες χώρες: Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Λευκορωσία, Γεωργία, Καζακστάν, Κιργισία, Μολδαβία, Μογγολία, Ουζμπεκιστάν, Ρωσία, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν και Ουκρανία.

Το πρόγραμμα, το οποίο καλύπτει την περίοδο 2000-2006, βασίζεται στις αρχές και τους στόχους που αναφέρθηκαν στις συμφωνίες εταιρικής σχέσης και συνεργασίας (APC) και τις εμπορικές συμφωνίες και τις συμφωνίες οικονομικής συνεργασίας μεταξύ της Ένωσης και των χωρών αυτών. Βασίζεται επίσης στη βασική δημοκρατική ρήτρα της Κοινότητας. Με τον τρόπο αυτόν, όταν ελλείπει ένα βασικό στοιχείο για τη συνέχιση της συνεργασίας, το Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει με ειδική πλειοψηφία να λάβει τα κατάλληλα μέτρα μετά από πρόταση της Επιτροπής.

Στόχοι

Το πρόγραμμα έχει ως στόχο να μεγιστοποιήσει τον αντίκτυπό του επικεντρώνοντας την προσοχή του σε περιορισμένο αριθμό σημαντικών πρωτοβουλιών, χωρίς ωστόσο, να εξαιρούνται τα μικρότερα σχέδια. Για το σκοπό αυτό, τα ενδεικτικά προγράμματα και τα προγράμματα δράσης έχουν καθορισθεί μαζί με τους εταίρους και καλύπτουν, το ανώτατο, τρεις τομείς συνεργασίας με άλλους μικρότερους τομείς. Μεταξύ των τομέων προτίμησης για τη συνεργασία αναφέρονται ιδιαίτερα:

• η βοήθεια στις θεσμικές, νομικές και διοικητικές μεταρρυθμίσεις (δημιουργία ενός κράτους δικαίου, ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των πολιτικών, βοήθεια στις δράσεις στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων κ.λπ.)
• η υποστήριξη στον ιδιωτικό τομέα και η βοήθεια στην οικονομική ανάπτυξη (ανάπτυξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), ανάπτυξη των τραπεζικών συστημάτων και των χρηματοδοτικών συστημάτων, προώθηση των ιδιωτικών επιχειρήσεων κ.λπ.)
• η βοήθεια που προορίζεται να απαλύνει τις κοινωνικές συνέπειες της μετάβασης (μεταρρύθμιση των υγειονομικών συστημάτων, των συνταξιοδοτικών συστημάτων, της κοινωνικής πρόνοιας και ασφάλειας, βοήθεια στην κοινωνική ανασυγκρότηση και στην επανένταξη κ.λπ.)
• ανάπτυξη των δικτύων υποδομών (δίκτυα μεταφορών, τηλεπικοινωνιών, αγωγών, υποδομών στα σύνορα κ.λπ.)
• η ενίσχυση της προστασίας του περιβάλλοντος και η διαχείριση των φυσικών πόρων (ευθυγράμμιση των κανόνων με τους κοινοτικούς κανόνες, αειφόρος διαχείριση των φυσικών πόρων κ.λπ.)
• η ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας (ιδιωτικοποίηση των γαιών, βελτίωση της διανομής και της πρόσβασης στις αγορές).

Η βοήθεια η οποία χορηγείται όσον αφορά την πυρηνική ασφάλεια θα μπορούσε να προστεθεί στους τρεις βασικούς τομείς. Αυτή πρέπει να επικεντρωθεί στους ακόλουθους κύριους τρεις άξονες:

• υποστήριξη στην προώθηση μιας πραγματικής παιδείας όσον αφορά την πυρηνική ασφάλεια
• δημιουργία στρατηγικών διαχείρισης των χρησιμοποιημένων καυσίμων και των πυρηνικών αποβλήτων
• συμμετοχή στις κατάλληλες διεθνείς πρωτοβουλίες στον τομέα αυτόν.

Το πρόγραμμα πρέπει να λάβει υπόψη του την ποικιλία των αναγκών και των περιφερειακών προτεραιοτήτων καθώς και της προόδου που πραγματοποιήθηκε στις χώρες εταίρους στην πορεία προς τη δημοκρατία και την οικονομία αγοράς καθώς και την ικανότητά τους απορρόφησης. Πρέπει επίσης να χορηγηθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ανάγκη μείωσης των περιβαλλοντικών κινδύνων και της ρύπανσης, στην αειφόρο χρήση των φυσικών και ενεργειακών πόρων και στις κοινωνικές πλευρές της μετάβασης.

Εξάλλου, το πρόγραμμα έχει ως στόχο να προωθήσει την διακρατική συνεργασία, την διαπεριφερειακή και τη διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ των ίδιων των δικαιούχων χωρών, μεταξύ των χωρών αυτών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μεταξύ των χωρών αυτών και των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Αυτή η διασυνοριακή συνεργασία (es de en fr) έχει κυρίως ως στόχο:

• να βοηθήσει τις συνοριακές περιοχές να ξεπεράσουν τα ιδιαίτερα προβλήματά τους όσον αφορά την ανάπτυξη·
• να ενθαρρύνει τους δεσμούς μεταξύ δικτύων από τις δύο πλευρές των συνόρων
• να επιταχύνει τη διαδικασία μεταβολής των εν λόγω χωρών χάρη στη συνεργασία τους με τις συνοριακές περιοχές της Ένωσης και της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης
• να μειώσει τη διασυνοριακή ρύπανση και τους διασυνοριακούς κινδύνους όσον αφορά το περιβάλλον.

Ενέργειες που υποστηρίζονται

Το πρόγραμμα TACIS, επειδή είναι ένα πρόγραμμα τεχνικής βοήθειας, υποστηρίζει κυρίως τα ακόλουθα μέτρα:

• μεταφορά γνώσεων, εμπειρογνωμοσύνης και τεχνογνωσίας: παραδείγματος χάρη, διοργάνωση της παροχής κατάρτισης
• βιομηχανική συνεργασία και εταιρικές σχέσεις μεταξύ δημοσίων και ιδιωτικών οργανισμών, με ενδεχόμενη απόσπαση Ευρωπαίων ειδικών
• τεχνική στήριξη για την πλαισίωση των επενδύσεων και των χρηματοδοτήσεων επενδύσεων, ιδίως στους τομείς της διασυνοριακής συνεργασίας, της προώθησης των ΜΜΕ, των περιβαλλοντικών υποδομών και δικτύων
• αγορά των απαραίτητων προμηθειών για την τεχνική στήριξη.

Χρηματοδότηση

Το ύψος των κονδυλίων που προβλέπονται για τα έξι αυτά χρόνια είναι 3,138 δισ. ευρώ. Η αρμόδια επί του προϋπολογισμού αρχή ορίζει κάθε χρόνο, τα ετήσια ποσά εντός των ορίων των χρηματοοικονομικών προοπτικών της Ένωσης. Η βοήθεια της Ένωσης χορηγείται καταρχήν υπό τη μορφή δωρεών.

Ο κανονισμός προβλέπει ότι το 20% του συνολικού προϋπολογισμού του προγράμματος μπορεί να χορηγηθεί στη χρηματοδότηση επενδύσεων με πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την Κοινότητα (χρηματοδότηση υποδομών στα σύνορα και περιβαλλοντικών υποδομών, προώθηση των ΜΜΕ, δικτύων). Επιπλέον, οι κοινοτικές αυτές χρηματοδοτήσεις πρέπει να προστίθενται σε άλλες επενδύσεις.

Προβλέπεται επίσης η εφαρμογή (μέχρι ποσοστού 20% του συνολικού προϋπολογισμού του νέου προγράμματος) ενός μηχανισμού δημιουργίας κινήτρων που εισάγει ένα στοιχείο ανταγωνισμού στην κατανομή των πόρων προκειμένου να προωθηθεί η ποιότητα. Το σύστημα αυτό πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή προοδευτικά (στην αρχή 10% του προϋπολογισμού, μετά προοδευτική αύξηση το ανώτατο κατά 5% το χρόνο).

Εξάλλου, η Επιτροπή ευνοεί τη συγχρηματοδότηση με δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς στα κράτη μέλη.

Προγραμματισμός

Η κοινοτική βοήθεια στα ΝΑΚ χορηγείται στο πλαίσιο εθνικών και περιφερειακών πολυετών προγραμμάτων τα οποία εκπονούνται χάρη στο διάλογο μεταξύ των χωρών εταίρων και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα προγράμματα αυτά περιέχουν ενδεικτικά προγράμματα που καλύπτουν περίοδο τριών έως τεσσάρων ετών. Καθορίζουν τους κύριους στόχους και τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές της συνεργασίας και περιέχουν δημοσιονομικές οδηγίες.

Στη συνέχεια, υιοθετούνται προγράμματα δράσης, ετήσια ή διετή, που στηρίζονται στα ενδεικτικά προγράμματα. Αυτά περιλαμβάνουν έναν, κατά το δυνατόν, λεπτομερή κατάλογο των σχεδίων που πρέπει να χρηματοδοτηθούν στους επιλεγέντες τομείς συνεργασίας. Τα σχέδια αυτά αποτελούν, τέλος, το αντικείμενο χρηματοδοτικών πρωτοκόλλων που συνάπτονται μεταξύ της Επιτροπής και κάθε χώρας εταίρου.

Διαδικασίες και διαχείριση

Τα ενδεικτικά προγράμματα και τα προγράμματα δράσης υιοθετούνται από την Επιτροπή, σύμφωνα με τη διαδικασία διαχείρισης, μετά από διαβούλευση με την επιτροπή για τη βοήθεια στα ΝΑΚ και στη Μογγολία η οποία αποτελείται από εκπροσώπους των κρατών μελών με πρόεδρο τον αντιπρόσωπο της Επιτροπής.

Η Επιτροπή εξασφαλίζει τη διαχείριση των δράσεων και των μέτρων που χρηματοδοτούνται βάσει του παρόντος κανονισμού σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ΕΚ), τηρώντας τις αρχές υγιούς δημοσιονομικής διαχείρισης, οικονομίας και αποδοτικότητας.

Οι ενέργειες που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα TACIS αποτελούν το αντικείμενο συμβάσεων που κατακυρώνονται μετά από πρόσκληση για την υποβολή προσφορών σύμφωνα με τις κατάλληλες διατάξεις του δημοσιονομικού κανονισμού της ΕΚ. Με τον τρόπο αυτόν, όταν πρόκειται για υπηρεσίες, οι συμβάσεις που υπερβαίνουν τα 200.000 ευρώ συνάπτονται μέσω διεθνούς κλειστού διαγωνισμού εκτίμησης προσφορών. Οι συμβάσεις οι κατώτερες από το ποσό αυτό, συνάπτονται σύμφωνα με τη διαδικασία για την οποία έχει γίνει διαπραγμάτευση.

Η συμμετοχή στους διαγωνισμούς και στις συμβάσεις είναι ανοικτή, υπό ίσους όρους, για όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα των κρατών μελών, των δικαιούχων χωρών, των χωρών που επωφελούνται από το πρόγραμμα Phare και, ενδεχομένως, των τρίτων μεσογειακών χωρών-εταίρων της ΕΚ.

Πρέπει να εξασφαλισθεί ο σωστός συντονισμός στη διαχείριση της εφαρμογής του εν λόγω προγράμματος μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών, τόσο στη φάση καθορισμού των σχεδίων, όσο και στην φάση εφαρμογής τους.

Παρακολούθηση και αξιολόγηση

Κάθε χρόνο, η Επιτροπή υποβάλλει έκθεση σχετικά με την κατάσταση προόδου του εν λόγω προγράμματος μαζί με μια αξιολόγηση της βοήθειας που έχει χορηγηθεί και της αποτελεσματικότητάς της. Οι εκθέσεις αυτές διαβιβάζονται σε όλα τα κοινοτικά όργανα. Βάσει των εκθέσεων αυτών, η Επιτροπή παρουσιάζει τις προτάσεις των κατάλληλων τροποποιήσεων του κανονισμού. Επιπλέον, πρέπει να παρέχει τα στατιστικά στοιχεία σχετικά με την κατακύρωση των συμβάσεων.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 21.12.2007