Εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (από το 2021)

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία (ΕΕ) 2019/944 σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

• Η οδηγία θεσπίζει κανόνες που αφορούν την παραγωγή, τη μεταφορά, τη διανομή, την αποθήκευση και την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και την προστασία των καταναλωτών, με στόχο τη δημιουργία ολοκληρωμένων, ανταγωνιστικών, επικεντρωμένων στον καταναλωτή, ευέλικτων, δίκαιων και διαφανών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).
• Μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει κανόνες που αφορούν τις αγορές λιανικής του τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ ο κανονισμός (ΕΕ) 2019/943, ο οποίος εκδόθηκε συγχρόνως, περιλαμβάνει κυρίως κανόνες που αφορούν τις αγορές χονδρικής και τη λειτουργία του δικτύου.
• Καταργεί την οδηγία 2009/72/ΕΚ (βλέπε σύνοψη Εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενεργείας) από την 1η Ιανουαρίου 2021.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Δικαιώματα πελατών

Η οδηγία αυτή αποσαφηνίζει και ενισχύει τα υπάρχοντα δικαιώματα των πελατών και καθιερώνει επιπροσθέτως νέα:

• το δικαίωμα ελεύθερης επιλογής προμηθευτή και περιορισμούς στα τέλη αλλαγής και εξόδου, εκτός των περιπτώσεων όπου γίνεται καταγγελία της σύμβασης σταθερής τιμής και ορισμένου χρόνου πριν από την καταληκτική ημερομηνία·
• το δικαίωμα πρόσβασης σε ένα τουλάχιστον εργαλείο σύγκρισης τιμών που πληροί ορισμένες απαιτήσεις εμπιστοσύνης· για τα συμμορφούμενα εργαλεία ιδιωτικής διαχείρισης είναι δυνατόν να εκδοθεί σήμα εμπιστοσύνης·
• το δικαίωμα συμμετοχής σε ενεργειακή κοινότητα πολιτών με πλήρη διατήρηση των δικαιωμάτων του καταναλωτή, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος αποχώρησης από την κοινότητα χωρίς την επιβολή κυρώσεων·
• το δικαίωμα σύναψης σύμβασης δυναμικής τιμολόγησης (ανάλογης των τιμών των αγορών άμεσης παράδοσης και επόμενης μέρας) από τουλάχιστον έναν προμηθευτή και από κάθε προμηθευτή με περισσότερους από 200 000 πελάτες, και δικαίωμα πρόσβασης σε πληροφορίες σχετικές με τις εκάστοτε ευκαιρίες και τους εκάστοτε κινδύνους·
• το δικαίωμα σύναψης σύμβασης σωρευτικής εκπροσώπησης ανεξάρτητης από την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας·
• το δικαίωμα παραγωγής, κατανάλωσης, αποθήκευσης και πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας, ατομικά ή μέσω φορέα σωρευτικής εκπροσώπησης*
• το δικαίωμα αίτησης για εγκατάσταση έξυπνου μετρητή εντός 4 μηνών, ενώ παράλληλα οι χώρες της ΕΕ οφείλουν να εξασφαλίσουν την ανάπτυξη έξυπνων συστημάτων μέτρησης, εκτός των περιπτώσεων όπου δεν θεωρείται οικονομικά αποδοτικό μέτρο·
• το δικαίωμα στοχευμένης προστασίας για ευάλωτους ή ενεργειακά φτωχούς καταναλωτές, αν και ο καθορισμός ρυθμιζόμενων τιμών επιτρέπεται μόνο υπό ορισμένες προϋποθέσεις·
• το δικαίωμα έγκαιρης παροχής, σε πελάτες που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο αποσύνδεσης, πληροφοριών για εναλλακτικές λύσεις, όπως σχέδια πληρωμής ή προσωρινή αναστολή αποσύνδεσης.

Τιμολόγηση

• Οι λογαριασμοί θα πρέπει να είναι σαφείς, ορθοί, ακριβείς και να παρουσιάζονται με τρόπο που να διευκολύνει τις συγκρίσεις.
• Οι πληροφορίες τιμολόγησης θα πρέπει να διατίθενται τουλάχιστον ανά εξάμηνο ή μία φορά το τρίμηνο, κατόπιν αιτήματος ή εφόσον ο τελικός πελάτης έχει επιλέξει την ηλεκτρονική τιμολόγηση, και τουλάχιστον μία φορά τον μήνα εάν οι μετρητές μπορούν να αναγνωστούν εξ αποστάσεως.

Φορείς σωρευτικής εκπροσώπησης

Οι χώρες της ΕΕ οφείλουν:

• να φροντίζουν ώστε οι φορείς σωρευτικής εκπροσώπησης να μπορούν να προσφέρουν συμβάσεις σωρευτικής εκπροσώπησης σε πελάτες χωρίς να είναι απαραίτητο οι πελάτες αυτοί να έχουν τη συγκατάθεση των προμηθευτών τους·
• να διασφαλίζουν τη δίκαιη συμμετοχή των φορέων σωρευτικής εκπροσώπησης σε όλες τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και να μεριμνούν ώστε οι διαχειριστές συστημάτων διανομής και μετάδοσης να μεταχειρίζονται τους φορείς σωρευτικής εκπροσώπησης σε ισότιμη βάση με τους άλλους συμμετέχοντες στην αγορά, ακόμη και όταν προμηθεύονται υπηρεσίες·
• να θεσπίσουν διαφανείς κανόνες που να αναθέτουν ρόλους και αρμοδιότητες σε όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά και να καθορίσουν κανόνες για την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ συμμετεχόντων στην αγορά·
• να θεσπίσουν κανόνες για αντισταθμίσεις μεταξύ των φορέων σωρευτικής εκπροσώπησης και των προμηθευτών σε περιπτώσεις όπου η ενεργοποίηση της απόκρισης ζήτησης επιφέρει ανισορροπία· οι αντισταθμίσεις θα περιορίζονται αυστηρά στην κάλυψη των επακόλουθων δαπανών, και για τον υπολογισμό των αντισταθμίσεων αυτών είναι δυνατόν να ληφθούν υπόψη τα συστημικά οφέλη της απόκρισης ζήτησης.

Οι ενεργειακές κοινότητες πολιτών

• είναι οντότητες αποτελούμενες από εταίρους ή μέλη οι οποίες βασίζονται στην ανοικτή και οικειοθελή συμμετοχή και διατηρούν το δικαίωμα να δραστηριοποιούνται στην παραγωγή, στη διανομή, στην προμήθεια, στην κατανάλωση, στις υπηρεσίες ενεργειακής απόδοσης ή στις υπηρεσίες φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, ή να παρέχουν άλλες υπηρεσίες ενέργειας στους εταίρους ή τα μέλη τους·
• έχουν το δικαίωμα να συνδεθούν σε δίκτυα διανομής και να αντιμετωπίζονται χωρίς διακρίσεις από άποψη ρυθμίσεων ή πρόσβασης σε όλες τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας·
• έχουν το δικαίωμα να μοιράζονται την ηλεκτρική ενέργεια που παράγουν με τα μέλη τους σύμφωνα με ανάλυση κόστους-οφέλους των κατανεμημένων ενεργειακών πόρων·
• έχουν το δικαίωμα, όταν το επιτρέπει η εκάστοτε χώρα της ΕΕ, να κατέχουν, να συστήνουν, να αγοράζουν ή να μισθώνουν δίκτυα διανομής και να τα διαχειρίζονται αυτόνομα βάσει των κανονισμών που ισχύουν.

Πρόσβαση σε δεδομένα και διαλειτουργικότητα

• Η οδηγία επικαιροποιεί τους κανόνες πρόσβασης σε δεδομένα μέτρησης και κατανάλωσης/παραγωγής για τους φορείς εκμετάλλευσης δικτύου, τους καταναλωτές, τους προμηθευτές και τους παρόχους υπηρεσιών. Επιπλέον, προβλέπει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα θεσπίσει στο παράγωγο δίκαιο κανόνες διαλειτουργικότητας για τη διευκόλυνση της ανταλλαγής δεδομένων.
• Οι διαχειριστές δεδομένων διασφαλίζουν αμερόληπτη πρόσβαση στα δεδομένα από τα έξυπνα συστήματα μέτρησης, καθώς και τη συμμόρφωση της πρόσβασης με τους κανόνες προστασίας δεδομένων.

Ηλεκτροκίνηση

• Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να καθορίσουν ένα ρυθμιστικό πλαίσιο ώστε να διευκολυνθεί η σύνδεση των σημείων επαναφόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων με το δίκτυο διανομής.
• Στους ΔΣΔ επιτρέπεται η κατοχή, η ανάπτυξη, η διαχείριση ή η λειτουργία σημείων επαναφόρτισης εάν κανένας άλλος φορέας δεν εκφράσει ενδιαφέρον σε ανοικτή διαδικασία υποβολής προσφορών που υπόκειται σε ρυθμιστική έγκριση και είναι σύμφωνη με τους κανόνες πρόσβασης τρίτων.

Οι διαχειριστές συστημάτων διανομής (ΔΣΔ)*:

• είναι υπεύθυνοι για την εξασφάλιση της μακροπρόθεσμης ικανότητας του συστήματος να ανταποκρίνεται στη ζήτηση διανομής ηλεκτρικής ενέργειας —συμπεριλαμβανομένης της ενσωμάτωσης των εγκαταστάσεων νέας ηλεκτροπαραγωγής με οικονομικά αποδοτικό τρόπο και ιδίως εκείνων που χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές για την παραγωγή—, καθώς και για την παροχή στους χρήστες του συστήματος των απαραίτητων πληροφοριών για την αποτελεσματική πρόσβαση στο σύστημα και την αποτελεσματική χρήση του·
• πρέπει να δημοσιεύουν προγράμματα ανάπτυξης δικτύου με τις προβλεπόμενες επενδύσεις για τα επόμενα 5 έως 10 χρόνια·
• όταν αποτελούν μέρος κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης, πρέπει να είναι ανεξάρτητοι, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη νομική μορφή, την οργάνωση και τη λήψη αποφάσεων, από άλλες δραστηριότητες που δεν συνδέονται με τη διανομή·
• δε επιτρέπεται να έχουν στην ιδιοκτησία τους, να αναπτύσσουν, να διαχειρίζονται ή να εκμεταλλεύονται εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας, εκτός εάν πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις.

Οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς (ΔΣΜ)*:

• πρέπει να εξασφαλίζουν τη μακροπρόθεσμη ικανότητα του συστήματος να ανταποκρίνεται στη ζήτηση μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, σε στενή συνεργασία με γειτονικούς ΔΣΔ και ΔΣΜ.
• φροντίζουν για την ασφαλή λειτουργία του συστήματος, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης ισορροπίας μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας.
• δεν επιτρέπεται να έχουν στην ιδιοκτησία τους, να αναπτύσσουν, να διαχειρίζονται ή να εκμεταλλεύονται εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας, παρά μόνο υπό προϋποθέσεις ανάλογες με εκείνες που ισχύουν για τους ΔΣΜ.

Οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές ενέργειας:

• οφείλουν να συνεργάζονται με γειτονικές ρυθμιστικές αρχές και με τον Οργανισμό Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας της ΕΕ της ΕΕ σε ζητήματα όπως η ετοιμότητα αντιμετώπισης κινδύνων, η διασυνοριακή κατανομή δυναμικότητας προκειμένου να διασφαλίζουν επαρκές επίπεδο δυναμικότητας στις γραμμές διασύνδεσης.
• έχουν αναθεωρήσει την εποπτική ευθύνη για τα περιφερειακά κέντρα λειτουργίας και για άλλες οντότητες περιφερειακού επιπέδου.

Καθαρή ενέργεια

Η παρούσα οδηγία αποτελεί μέρος της δέσμης «Καθαρή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους».

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΟΔΗΓΙΑ;

Θα εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου 2021.

Η οδηγία (ΕΕ) 2019/944 αναθεωρεί και αντικαθιστά την οδηγία 2009/72/ΕΚ και πρέπει να γίνει νόμος στις χώρες της ΕΕ έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020.

Η αρχική οδηγία 2009/72/ΕΚ έπρεπε να γίνει νόμος στις χώρες της ΕΕ μέχρι το 2011.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:

• Ενεργειακή Ένωση για την Ευρώπη (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο)
• Καθαρή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία (ΕΕ) 2019/944 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουνίου 2019, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την τροποποίηση της οδηγίας 2012/27/ΕΕ (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 158 της 14.6.2019, σ. 125-199)

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κανονισμός (ΕΕ) 2019/941 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουνίου 2019, σχετικά με την ετοιμότητα αντιμετώπισης κινδύνων στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και με την κατάργηση της οδηγίας 2005/89/ΕΚ (ΕΕ L 158 της 14.6.2019, σ. 1-21)

Κανονισμός (ΕΕ) 2019/942 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουνίου 2019, για την ίδρυση Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ΕΕ L 158 της 14.6.2019, σ. 22-53)

Κανονισμός (ΕΕ) 2019/943 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουνίου 2019, σχετικά με την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (ΕΕ L 158 της 14.6.2019, σ. 54-124)

Κανονισμός (EΕ) 2018/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2018, για τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης και της Δράσης για το Κλίμα, για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 663/2009 και (ΕΚ) αριθ. 715/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, των οδηγιών 94/22/ΕΚ, 98/70/ΕΚ, 2009/31/ΕΚ, 2009/73/ΕΚ, 2010/31/ΕΕ, 2012/27/ΕΕ και 2013/30/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, των οδηγιών 2009/119/ΕΚ και (ΕΕ) 2015/652 του Συμβουλίου και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 525/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 328 της 21.12.2018, σ. 1-77)

Οδηγία (ΕΕ) 2018/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2018, για την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (ΕΕ L 328 της 21.12.2018, σ. 82-209)

Οδηγία 2009/72/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενεργείας και για την κατάργηση της οδηγίας 2003/54/ΕΚ (ΕΕ L 211 της 14.8.2009, σ. 55-93)

τελευταία ενημέρωση 01.10.2019