Διαδικασίες ασύλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (έως το 2026)

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Ποιον επηρεάζει;

Η οδηγία αφορά όλες τις αιτήσεις για διεθνή προστασία που υποβάλλονται στα κράτη μέλη της ΕΕ (με εξαίρεση τη Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο* και την Ιρλανδία), συμπεριλαμβανομένων αυτών που υποβάλλονται στα σύνορα, στα χωρικά ύδατα ή στις ζώνες διέλευσης.

Πώς;

• Καθορίζει σαφέστερους κανόνες για τον τρόπο υποβολής αιτήσεων διεθνούς προστασίας, ώστε οι αποφάσεις σχετικά με τις αιτήσεις να λαμβάνονται ταχύτερα με αποτελεσματικότερες διαδικασίες απ’ ό,τι στο παρελθόν. Απαιτούνται ειδικές ρυθμίσεις, ιδίως στα σύνορα, ώστε να διευκολύνεται η υποβολή αιτήσεων. Κατά κανόνα, η διαδικασία υποβολής αρχικής αίτησης (στην οποία δεν περιλαμβάνεται η άσκηση ένδικων μέσων) δεν πρέπει να διαρκεί περισσότερο από 6 μήνες. Οι αρμόδιοι για τη λήψη των αποφάσεων πρέπει να παρακολουθούν ειδική εκπαίδευση σχετικά με τις διαδικασίες, και επίσης πρέπει να δίνονται διαδικαστικές εγγυήσεις στους αιτούντες.
• Σε σαφώς καθορισμένες περιστάσεις, όταν η αίτηση είναι πιθανόν αβάσιμη ή υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη, μπορούν να εφαρμόζονται ειδικές ρυθμίσεις, όπως η επιτάχυνση της διαδικασίας ή η επεξεργασία των αιτήσεων στα σύνορα.

Βασικές εγγυήσεις:

• Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι:
  • οι αιτήσεις θα εξετάζονται σε ατομική βάση, αντικειμενικά και αμερόληπτα·
  • οι αιτούντες θα ενημερώνονται, σε γλώσσα την οποία κατανοούν, για τη διαδικασία που ακολουθείται, τα δικαιώματά τους και την απόφαση που λήφθηκε· πρέπει να τους παρέχεται διερμηνέας για να παρουσιάσουν καλύτερα την υπόθεσή τους, εάν χρειάζεται·
  • οι αιτούντες θα έχουν το δικαίωμα συνεννόησης με νομικό σύμβουλο, με δικά τους έξοδα·
  • οι αιτούντες θα έχουν δικαίωμα ουσιαστικής άσκησης ένδικου μέσου ενώπιον δικαστηρίου και δωρεάν νομική συνδρομή κατά τη διάρκεια της προσφυγής τους.
• Τα κράτη μέλη δεν μπορούν να κρατούν ένα άτομο μόνο και μόνον επειδή αυτό ζητά άσυλο. Όταν ο αιτών κρατείται, πρέπει να εφαρμόζονται οι κανόνες της ΕΕ όπως αυτοί περιγράφονται στην αναθεωρημένη οδηγία σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία (οδηγία για τις συνθήκες υποδοχής).

Διαδικασία εξέτασης

Πριν από τη λήψη απόφασης από την αρμόδια αρχή, οι αιτούντες δικαιούνται μια προσωπική συνέντευξη στην οποία θα πρέπει να έχουν την ευκαιρία να εκθέσουν διεξοδικά τους λόγους της αίτησής τους. Το άτομο που διεξάγει τη συνέντευξη πρέπει να διαθέτει τα προσόντα για να συνεκτιμήσει τις προσωπικές ή γενικές συνθήκες κάθε περίπτωσης. Τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίζουν ότι οι πληροφορίες για τις ατομικές αιτήσεις θα παραμένουν εμπιστευτικές.

Ειδικές εγγυήσεις για ευάλωτα άτομα

• Σε άτομα με ειδικές διαδικαστικές ανάγκες, π.χ. λόγω ηλικίας, αναπηρίας, ασθένειας, σεξουαλικού προσανατολισμού, τραυματικής εμπειρίας, ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο, πρέπει να παρέχεται η κατάλληλη στήριξη, π.χ. επαρκής χρόνος, έτσι ώστε να ολοκληρώσουν ευκολότερα την αίτησή τους.
• Ειδικές απαιτήσεις υπάρχουν για ασυνόδευτα παιδιά, όπως η απαίτηση να ορίζεται εξειδικευμένος εκπρόσωπος. Γενικότερα, κατά την εφαρμογή της οδηγίας πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το βέλτιστο συμφέρον όλων των παιδιών.

Αποφυγή επαναλαμβανόμενων αιτήσεων

Τα κράτη μέλη διαθέτουν νέους τρόπους χειρισμού των επαναλαμβανόμενων αιτήσεων από το ίδιο πρόσωπο. Τα άτομα που δεν χρειάζονται προστασία δεν μπορούν πλέον να αποφύγουν την επιστροφή στη χώρα τους υποβάλλοντας διαρκώς νέες αιτήσεις.

Κατάργηση

Η οδηγία 2013/32/ΕΚ καταργείται και αντικαθίσταται από τον κανονισμό (ΕΕ) 2024/1348 (βλέπε σύνοψη), που αρχίζει να ισχύει από τις 12 Ιουνίου 2026.