61981J0012

1 . Κοινωνική πολιτική — Άρρενες καί θήλεις εργαζόμενοι — Αμοιβή — Ισότης — Αρχή — Διάκριση προκύπτουσα από τήν παροχή διευκολύνσεων στίς συγκοινωνίες σέ πρώην υπαλλήλους μετά τήν συνταξιοδότησή τους

( Συνθήκη ΕΟΚ , άρθρο 119 )

2 . Κοινωνική πολιτική — Άρρενες καί θήλεις εργαζόμενοι — Αμοιβή — Ισότης — Αρχή — Άμεσο αποτέλεσμα — Διάκριση λόγω φύλου , τήν οποία ειναι δυνατό νά διαπιστώσει ο εθνικός δικαστής

( Συνθήκη ΕΟΚ , άρθρο 119 )

1 . Τό γεγονός οτι ενας εργοδότης παρέχει , χωρίς νά υποχρεούται πρός τούτο συμβατικώς , ειδικές διευκολύνσεις στίς συγκοινωνίες στούς άρρενες πρώην υπαλλήλους του , οι οποίοι έχουν συνταξιοδοτηθεί , συνιστά κατά τήν έννοια τού άρθρου 119 διάκριση εις βάρος τών θηλέων πρώην υπαλλήλων , στίς οποίες δέν παρέχονται οι ίδιες διευκολύνσεις .

2 . Οι διατάξεις τού άρθρου 119 τής συνθήκης εφαρμόζονται απ’ ευθείας στήν περίπτωση κατά τήν οποία ο εθνικός δικαστής δύναται νά διαπιστώσει , χρησιμοποιώντας τά κριτήρια τής ομοίας εργασίας καί τής ισότητος τών αμοιβών , χωρίς τήν παρεμβολή κοινοτικών ή εθνικών μέτρων , οτι η παροχή ειδικών διευκολύνσεων στίς συγκοινωνίες μόνο στούς συνταξιοδοτηθέντες άρρενες υπαλλήλους ενέχει διάκριση στηριζομένη στήν διαφορά τού φύλου .

Στήν υπόθεση 12/81 ,

πού έχει ως αντικείμενο αίτηση τού House of Lords τής Μεγάλης Βρετανίας πρός τό Δικαστήριο , κατ’ εφαρμογή τού άρθρου 177 τής συνθήκης ΕΟΚ , μέ τήν οποία ζητείται , στό πλαίσιο τής διαφοράς πού εκκρεμεί ενώπιον τού αιτούντος δικαστηρίου μεταξύ

EILEEN GARLAND

καί

BRITISH RAIL ENGINEERING LIMITED ,

η έκδοση προδικαστικής αποφάσεως ως πρός τήν ερμηνεία τών κανόνων τής συνθήκης ΕΟΚ περί τής αρχής τής ισότητος τών αμοιβών μεταξύ εργαζομένων ανδρών καί γυναικών , σέ σχέση μέ τίς διαφορετικές διευκολύνσεις στίς συγκοινωνίες πού παρέχονται σέ άρρενες καί θήλεις μισθωτούς , αφού συνταξιοδοτηθούν ,

1 Μέ διάταξη τής 19ης Ιανουαρίου 1981 , η οποία περιήλθε στό Δικαστήριο στίς 22 Ιανουαρίου 1981 , τό House of Lords υπέβαλε , δυνάμει τού άρθρου 177 τής συνθήκης ΕΟΚ , δύο προδικαστικά ερωτήματα ως πρός τήν ερμηνεία τού άρθρου 119 τής συνθήκης , τού άρθρου 1 τής οδηγίας 75/117 τού Συμβουλίου , τής 10ης Φεβρουαρίου 1975 , περί προσεγγίσεως τών νομοθεσιών τών Κρατών μελών πού αφορούν τήν εφαρμογή τής αρχής τής ισότητος τών αμοιβών μεταξύ εργαζομένων ανδρών καί γυναικών ( ΕΕ ειδ . έκδ ., 05/002 , σ . 42 ) καί τού άρθρου 1 τής οδηγίας 76/206 τού Συμβουλίου , τής 9ης Φεβρουαρίου 1976 , περί τής εφαρμογής τής αρχής τής ίσης μεταχειρίσεως ανδρών καί γυναικών , οσον αφορά τήν πρόσβαση σέ απασχόληση , τήν επαγγελματική εκπαίδευση καί προώθηση καί τίς συνθήκες εργασίας ( ΕΕ ειδ . έκδ . 05/002 , σ . 70 ).

2 Τά εν λόγω ερωτήματα ανέκυψαν στό πλαίσιο διαφοράς μεταξύ τής «British Rail Engineering Limited» , εφ’ εξής BREL , θυγατρικής εταιρίας τού «British Railways Board» , οργανισμού , ο οποίος συνεστήθη μέ τό «Transport Act» τού 1962 καί ανέλαβε τήν διαχείριση τών σιδηροδρόμων στήν Μεγάλη Βρετανία , καί υπαλλήλου τής ως άνω εταιρίας , σχετικά μέ μία διάκριση εις βάρος τών θηλέων υπαλλήλων στίς οποίες , μετά τήν συνταξιοδότησή τους , δέν παρέχονται πλέον οι ειδικές διευκολύνσεις στίς συγκοινωνίες γιά τούς συζύγους καί τά συντηρούμενα τέκνα τους , ενώ οι άρρενες υπάλληλοι εξακολουθούν νά απολαύουν τών ανωτέρω διευκολύνσεων .

3 Τό House of Lords , ενώπιον τού οποίου προεβλήθη ο ισχυρισμός οτι η διάκριση αυτή ειναι αντίθετη πρός τό άρθρο 119 καί τίς οδηγίες εφαρμογής του , υπέβαλε στό Δικαστήριο τά δύο ακόλουθα ερωτήματα :

«1 . Τό γεγονός οτι ενας εργοδότης παρέχει ( χωρίς εν τούτοις νά υποχρεούται πρός τούτο συμβατικώς ) ειδικές διευκολύνσεις στίς συγκοινωνίες , τών οποίων απολαύουν οι πρώην υπάλληλοι αφού συνταξιοδοτηθούν καί οι οποίες ενέχουν διάκριση εις βάρος θηλέων πρώην υπαλλήλων κατά τόν ανωτέρω περιγραφόμενο τρόπο , ειναι αντίθετο πρός :

( α ) τό άρθρο 119 τής συνθήκης ΕΟΚ ;

( β)τό άρθρο 1 τής οδηγίας τού Συμβουλίου 75/117/ΕΟΚ ;

( γ)τό άρθρο 1 τής οδηγίας τού Συμβουλίου 76/207/ΕΟΚ ;

2.Σέ περίπτωση πού η απάντηση στά ερωτήματα 1(α ), 1(β ) ή 1(γ ) ειναι καταφατική , μήπως τό άρθρο 119 ή η μία ή η άλλη από τίς προαναφερθείσες οδηγίες έχουν απ’ ευθείας εφαρμογή στά Κράτη μέλη , ουτως ωστε νά απονέμουν στούς πολίτες κοινοτικά δικαιώματα , τά οποία τά εθνικά δικαιοδοτικά όργανα υποχρεούνται νά προστατεύουν υπό τίς προαναφερθείσες συνθήκες;»

Επί τού πρώτου ερωτήματος

4 Προκειμένου νά δοθεί στό πρώτο ερώτημα η προσήκουσα απάντηση , πρέπει κατ’ αρχήν νά διερευνηθεί η νομική φύση τών επιδίκων στήν παρούσα υπόθεση ειδικών διευκολύνσεων στίς συγκοινωνίες , τίς οποίες παρέχει ο εργοδότης , άν καί δέν υποχρεούται πρός τούτο συμβατικώς .

5 Πρέπει εν προκειμένω νά σημειωθεί οτι τό Δικαστήριο στήν απόφαση τής 25ης Μα ΐου 1971 ( Defrenne , 80/70 , ECR 1971 , σ . 451 ) εδέχθη οτι τό δεύτερο εδάφιο τού άρθρου 119 περιλαμβάνει στήν έννοια τής αμοιβής ολα τά οφέλη , σέ χρήμα ή σέ ειδος , τωρινά ή μελλοντικά , αρκεί νά καταβάλλονται , έστω καί εμμέσως , από τόν εργοδότη στόν εργαζόμενο λόγω τής εργασίας τού τελευταίου .

6 Από τήν απόφαση περί παραπομπής προκύπτει οτι οι άρρενες υπάλληλοι μιάς επιχειρήσεως μεταφορών , οταν παύσουν νά εργάζονται λόγω καταλήψεως υπό τού ορίου ηλικίας συνταξιοδοτήσεως , εξακολουθούν νά απολαύουν τών ειδικών διευκολύνσεων στίς συγκοινωνίες , οι ίδιοι , η σύζυγος καί τά συντηρούμενα τέκνα τους .

7 Οι εν λόγω διευκολύνσεις εμφανίζουν τό χαρακτηριστικό οτι παρέχονται εις ειδος από τόν εργοδότη στόν συνταξιούχο ή στούς ελκοντες εξ αυτού δικαίωμα , αμέσως ή εμμέσως λόγω τής εργασίας του .

8 Εξ άλλου , από μία επιστολή πού απηύθυνε η British Railways Board στά συνδικάτα στίς 4 Δεκεμβρίου 1975 προκύπτει οτι οι παρεχόμενες μετά τήν συνταξιοδότηση διευκολύνσεις στίς συγκοινωνίες πρέπει νά θεωρηθούν ως χρονική επέκταση τών παρεχομένων κατά τήν διάρκεια τής εργασιακής σχέσεως διευκολύνσεων .

9 Από τίς ανωτέρω σκέψεις προκύπτει οτι οι διευκολύνσεις στίς σιδηροδρομικές συγκοινωνίες , οπως αυτές πού αναφέρει τό εθνικό δικαστήριο , συγκεντρώνουν τά κριτήρια , τά οποία επιτρέπουν νά χαρακτηρισθούν ως αμοιβή κατά τήν έννοια τού άρθρου 119 τής συνθήκης ΕΟΚ .

10 Τό επιχείρημα κατά τό οποίο οι εν λόγω διευκολύνσεις δέν συνδέονται μέ συμβατική υποχρέωση δέν ειναι αποφασιστικό . Η νομική φύση τών εν λόγω διευκολύνσεων δέν ενδιαφέρει γιά τήν εφαρμογή τού άρθρου 119 , υπό τήν προϋπόθεση οτι οι διευκολύνσεις αυτές παρέχονται λόγω τής εργασίας .

11 Εκ τών ανωτέρω προκύπτει οτι τό γεγονός οτι ενας εργοδότης παρέχει , χωρίς νά υποχρεούται πρός τούτο συμβατικώς , ειδικές διευκολύνσεις στίς συγκοινωνίες στούς άρρενες πρώην υπαλλήλους του , οι οποίοι έχουν συνταξιοδοτηθεί , συνιστά κατά τήν έννοια τού άρθρου 119 διάκριση εις βάρος τών θηλέων πρώην υπαλλήλων , στίς οποίες δέν παρέχονται οι ίδιες διευκολύνσεις .

12 Εν όψει τής δοθείσης στό άρθρο 119 τής συνθήκης ΕΟΚ ερμηνείας , η οποία μόνη αρκεί ως απάντηση στό ερώτημα πού υπέβαλε ο εθνικός δικαστής , παρέλκει η εξέταση τών στοιχείων β καί γ τού πρώτου ερωτήματος , μέ τά οποία τίθεται τό ίδιο ερώτημα σέ σχέση μέ τό άρθρο 1 τής οδηγίας 75/117 καί τό άρθρο 1 τής οδηγίας 76/207 .

Επί τού δευτέρου ερωτήματος

13 Δεδομένου οτι στό ερώτημα 1 ( α ) εδόθη καταφατική απάντηση , τίθεται τό πρόβλημα τής απ’ ευθείας εφαρμογής τού άρθρου 119 στά Κράτη μέλη καί τών δικαιωμάτων , τά οποία δύνανται νά επικαλεσθούν οι πολίτες ενώπιον τών εθνικών δικαστηρίων , βάσει τής εν λόγω διατάξεως .

14 Στήν απόφαση τής 31ης Μαρτίου 1981 ( Jenkins , 96/80 , Συλλογή 1981 , σ . 926 , σκέψη 17 ), τό Δικαστήριο έκρινε οτι τό άρθρο 119 τής συνθήκης εφαρμόζεται απ’ ευθείας σέ ολες τίς μορφές διακρίσεως πού δύνανται νά διαπιστωθούν μέ τήν βοήθεια μόνο τών κριτηρίων τής ομοίας εργασίας καί τής ισότητος τών αμοιβών πού περιέχει η διάταξη αυτή , χωρίς γιά τήν εφαρμογή αυτών τών κριτηρίων νά ειναι αναγκαία κοινοτικά ή εθνικά μέτρα πού νά τά προσδιορίζουν ειδικότερα .

15 Οι διατάξεις τού άρθρου 119 τής συνθήκης εφαρμόζονται απ’ ευθείας στήν περίπτωση κατά τήν οποία ο εθνικός δικαστής δύναται νά διαπιστώσει , χρησι μοποιώντας τά κριτήρια τής ομοίας εργασίας καί τής ισότητος τών αμοιβών , χωρίς τήν παρεμβολή κοινοτικών ή εθνικών μέτρων , οτι η παροχή ειδικών διευκολύνσεων στίς συγκοινωνίες μόνο στούς συνταξιοδοτηθέντες άρρενες υπαλλήλους ενέχει διάκριση στηριζομένη στήν διαφορά τού φύλου .

Επί τών δικαστικών εξόδων

16 Τά έξοδα στά οποία υπεβλήθησαν η Επιτροπή τών Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων καί η κυβέρνηση τού Ηνωμένου Βασιλείου τής Μεγάλης Βρετανίας καί τής Βορείου Ιρλανδίας , οι οποίες κατέθεσαν παρατηρήσεις στό Δικαστήριο , δέν αποδίδονται . Δεδομένου οτι η παρούσα διαδικασία έχει ως πρός τούς διαδίκους τής κυρίας δίκης τόν χαρακτήρα παρεμπίπτοντος , πού ανέκυψε ενώπιον τού εθνικού δικαστηρίου , σ’ αυτό εναπόκειται νά αποφασίσει γιά τά δικαστικά έξοδα .

Διά ταύτα

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ

αποφαίνεται :

1 ) Τό γεγονός οτι ενας εργοδότης παρέχει , χωρίς νά υποχρεούται πρός τούτο συμβατικώς , ειδικές διευκολύνσεις στίς συγκοινωνίες στούς άρρενες πρώην υπαλλήλους του , οι οποίοι έχουν συνταξιοδοτηθεί , συνιστά κατά τήν έννοια τού άρθρου 119 διάκριση εις βάρος τών θηλέων πρώην υπαλλήλων , στίς οποίες δέν παρέχονται οι ίδιες διευκολύνσεις .

2)Οι διατάξεις τού άρθρου 119 τής συνθήκης εφαρμόζονται απ’ ευθείας στήν περίπτωση κατά τήν οποία ο εθνικός δικαστής δύναται νά διαπιστώσει , χρησιμοποιώντας τά κριτήρια τής ομοίας εργασίας καί τής ισότητος τών αμοιβών χωρίς τήν παρεμβολή κοινοτικών ή εθνικών μέτρων , οτι η παροχή ειδικών διευκολύνσεων στίς συγκοινωνίες μόνο στούς συνταξιοδοτηθέντες άρρενες υπαλλήλους ενέχει διάκριση στηριζομένη στήν διαφορά τού φύλου .