52014DC0689

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΟΥ ΚΙΟΤΟ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ «ΕΥΡΩΠΗ 2020»

[όπως απαιτείται βάσει του άρθρου 21 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 525/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 2013, σχετικά με μηχανισμό παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων σχετικά με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και άλλων πληροφοριών σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο που αφορούν την αλλαγή του κλίματος και την κατάργηση της απόφασης αριθ. 280/2004/ΕΚ]

Περιεχόμενα

1............ Περιληψη. 5

2............ Προοδος προς την επιτευξη του στοχου του Κιοτο για την περιοδο 2013-2020 και του στοχου της «Ευρωπης 2020». 7

2.1......... Δεύτερη περίοδος δέσμευσης βάσει του πρωτοκόλλου του Κιότο. 7

2.2......... Ο στόχος της Ένωσης για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2020. 8

2.2.1...... Η πρόοδος της Ένωσης. 8

2.2.2...... Πρόοδος των κρατών μελών. 8

3............ Υπερκαλυψη των στοχων του Κιοτο κατά την πρωτη περιοδο δεσμευσης (2008-2012) 10

3.1......... ΕΕ των 28. 10

3.2......... ΕΕ των 15. 11

3.3......... Επιδόσεις σε επίπεδο κρατών μελών. 12

4............ Τάσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ.. 13

4.1......... Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου το 2012 σε σύγκριση με το 2011. 13

4.2......... Σύγκλιση ως προς την ένταση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και τις κατά κεφαλή εκπομπές. 14

4.3......... Εκ των υστέρων αξιολόγηση των παραγόντων πίσω από τις μειώσεις των εκπομπών CO2 16

4.4......... Αντίκτυπος των αερομεταφορών στο παγκόσμιο κλίμα. 17

5............ Κατασταση οσον αφορα την υλοποιηση της πολιτικης της Ενωσης για την κλιματικη αλλαγη. 18

5.1......... Μείωση των εκπομπών. 18

5.1.1...... Προετοιμασία του πλαισίου πολιτικής για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030. 18

5.1.2...... ΣΕΔΕ της ΕΕ.. 19

5.1.3...... Άλλες πολιτικές και μέτρα. 19

5.2......... Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. 20

5.3......... Χρηματοδότηση της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής. 21

5.3.1...... Έσοδα από πλειστηριασμούς. 21

5.3.2...... Ενσωμάτωση των πολιτικών για το κλίμα στον προϋπολογισμό της ΕΕ.. 23

6............ Η κατασταση στις υποψηφιες χωρες και στους δυναμει υποψηφιους για ενταξη στην Ενωση. 24

6.1......... Υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ χώρες (Αλβανία, Ισλανδία, Τουρκία, πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Μαυροβούνιο και Σερβία) 24

6.2......... Δυνάμει υποψήφιοι προς ένταξη στην ΕΕ (Βοσνία-Ερζεγοβίνη και Κοσσυφοπέδιο*) 25

1.           Περιληψη

Στον σωστό δρόμο για την υπερκάλυψη των στόχων του Κιότο

Το 2012 οι εκπομπές μειώθηκαν στα χαμηλότερα επίπεδα από το 1990. Οι συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου[1] [χωρίς τις διεθνείς αερομεταφορές και τον τομέα των χρήσεων γης, της αλλαγής των χρήσεων γης και της δασοκομίας (LULUCF)] ήταν χαμηλότερες κατά 19,2 % σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 και κατά 21,6 % σε σχέση με τα επίπεδα του έτους αναφοράς του Κιότο. Σύμφωνα με προκαταρκτικές εκτιμήσεις, οι συνολικές εκπομπές μειώθηκαν περαιτέρω κατά 1,8 % το 2013.

Κατά την πρώτη περίοδο δέσμευσης (2008-2012), τα κράτη μέλη της ΕΕ των 28 υπερέβησαν συνολικά τους στόχους τους κατά 4,2 Gt ισοδύναμου CO2.

Κατά τη δεύτερη περίοδο δέσμευσης (2013-2020), οι συνολικές εκπομπές (εκτός LULUCF και διεθνών αερομεταφορών) αναμένεται να είναι χαμηλότερες κατά 23 % από τα επίπεδα του έτους αναφοράς σύμφωνα με τις προβλέψεις των κρατών μελών. Επομένως, η ΕΕ οδεύει προς την εκπλήρωση του στόχου του Κιότο για τη δεύτερη περίοδο δέσμευσης, με πιθανή υπερκάλυψη αυτού του στόχου κατά 1,4 Gt ισοδύναμου CO2.

Η συνολική πιθανή αθροιστική υπερκάλυψη αυτού του στόχου εκτιμάται περίπου στους 5,6 Gt ισοδύναμου CO2 για την περίοδο 2008-2020. Το άθροισμα αυτό υπερβαίνει το σύνολο των εκπομπών της ΕΕ για το 2012.

Σχήμα 1: Συνολική υπερκάλυψη κατά την πρώτη περίοδο δέσμευσης (2008-2012) του πρωτοκόλλου του Κιότο και προβλεπόμενη υπερκάλυψη κατά τη δεύτερη περίοδο δέσμευσης (2013-2020) (ΕΕ των 28)

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΕΟΠ

Στον σωστό δρόμο για την επίτευξη του στόχου της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» όσον αφορά τα αέρια του θερμοκηπίου

Οι συνολικές εκπομπές της ΕΕ με βάση το πεδίο εφαρμογής της δέσμης μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια (εκτός LULUCF και συμπεριλαμβανομένων των διεθνών αερομεταφορών) ήταν ήδη χαμηλότερες κατά 18 % από τα επίπεδα του 1990 το 2012, ενώ το 2013 εκτιμάται ότι θα είναι χαμηλότερες κατά περίπου 19 % από τα επίπεδα του 1990.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις που παρείχαν τα κράτη μέλη με βάση τα ισχύοντα μέτρα, το 2020 οι εκπομπές θα έχουν μειωθεί κατά 21 % σε σχέση με το 1990[2]. Ως εκ τούτου, η ΕΕ βρίσκεται στον σωστό δρόμο για την επίτευξη του στόχου μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο εσωτερικό της.

Ωστόσο, 13 κράτη μέλη θα πρέπει ακόμη να εφαρμόσουν πρόσθετες πολιτικές και μέτρα για να επιτύχουν τον εθνικό τους στόχο όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών στους τομείς που δεν καλύπτονται από το ΣΕΔΕ της ΕΕ. Επιπλέον, οι προκαταρκτικές εκτιμήσεις για το 2013 όσον αφορά τις εκπομπές[3] στη Γερμανία, το Λουξεμβούργο[4] και την Πολωνία είναι υψηλότερες από τους αντίστοιχους στόχους που είχαν τεθεί για το 2013 βάσει της απόφασης επιμερισμού των προσπαθειών (ESD).

Επιτυχής αποδέσμευση της οικονομικής δραστηριότητας από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου

Κατά την περίοδο 1990-2012, το συνολικό ΑΕΠ της ΕΕ αυξήθηκε κατά 45 %, ενώ οι συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (εκτός LULUCF και διεθνών αερομεταφορών) μειώθηκαν κατά 19 %. Ως εκ τούτου, η ένταση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ μειώθηκε σχεδόν κατά το ήμισυ μεταξύ 1990 και 2012. Η αποδέσμευση επιτεύχθηκε σε όλα τα κράτη μέλη.

Σχήμα 2: Εξέλιξη του ΑΕΠ (σε πραγματικούς όρους), των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και της έντασης αυτών των εκπομπών (δηλ. λόγος των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου προς το ΑΕΠ): Δείκτης (1990 = 100)

Πηγή: ΕΟΠ, ΓΔ ECFIN (βάση δεδομένων Ameco), Eurostat

Οι διαρθρωτικές πολιτικές που εφαρμόζονται στον τομέα του κλίματος και της ενέργειας έχουν συμβάλει σημαντικά στη μείωση των εκπομπών της ΕΕ που παρατηρείται από το 2005[5]. Η οικονομική κρίση συνέβαλε κατά λιγότερο από το ήμισυ στη μείωση που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια της περιόδου 2008-2012.

2.           Προοδος προς την επιτευξη του στοχου του Κιοτο για την περιοδο 2013-2020 και του στοχου της «Ευρωπης 2020»

2.1.        Δεύτερη περίοδος δέσμευσης βάσει του πρωτοκόλλου του Κιότο

Για τη δεύτερη περίοδο δέσμευσης, η ΕΕ, τα 28 κράτη μέλη της και η Ισλανδία έχουν περιλάβει δέσμευση για μείωση των μέσων ετήσιων εκπομπών κατά 20 % κατά την περίοδο 2013-2020 σε σύγκριση με το έτος αναφοράς, ένας στόχος που θα πρέπει να επιτευχθεί από κοινού.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις με βάση τα ισχύοντα μέτρα που έχουν υποβάλει τα κράτη μέλη (μη συμπεριλαμβανομένων των LULUCF και των μηχανισμών του Κιότο), το 2020 οι συνολικές εκπομπές εκτός LULUCF και διεθνών αερομεταφορών προβλέπονται να είναι χαμηλότερες κατά 22 % σε σύγκριση με το 1990 και κατά 25 % σε σύγκριση με το έτος αναφοράς.

Όσον αφορά τον τομέα των LULUCF, οι προκαταρκτικές προβλέψεις δείχνουν ότι η ΕΕ στο σύνολό της θα μπορούσε να επωφεληθεί από μια μικρή καθαρή καταβόθρα. Ωστόσο, αυτό το όφελος θα διαφέρει από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Επιπλέον, καθώς προχωρά η διαδικασία τεχνικού ελέγχου όσον αφορά τα επίπεδα αναφοράς για τη διαχείριση των δασών, υπάρχει ακόμα η πιθανότητα να προκύψουν αλλαγές.

2.2.        Ο στόχος της Ένωσης για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2020

2.2.1.     Η πρόοδος της Ένωσης

Στη δέσμη μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια που εγκρίθηκε το 2009 καθορίζεται ως στόχος για την Ένωση η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 20 % έως το 2020 σε σύγκριση με το 1990[6], στόχος που ισοδυναμεί με μείωση κατά 14 % σε σύγκριση με το 2005. Η προσπάθεια αυτή έχει κατανεμηθεί μεταξύ των τομέων που καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής («ΣΕΔΕ») και των τομέων που δεν υπάγονται στο ΣΕΔΕ βάσει της απόφασης επιμερισμού των προσπαθειών (ESD). Αν και το ΣΕΔΕ προβλέπει ανώτατο όριο σε επίπεδο ΕΕ, η ESD ορίζει ετήσια δικαιώματα εκπομπής στον τομέα εκτός ΣΕΔΕ για κάθε κράτος μέλος.

Σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες προβλέψεις[7] των κρατών μελών με βάση τα ισχύοντα μέτρα (συμπεριλαμβανομένων των διεθνών αερομεταφορών), το 2020 οι εκπομπές αναμένεται να είναι χαμηλότερες κατά 21 % σε σχέση με το 1990 (συμπεριλαμβανομένων των υπαγόμενων και των μη υπαγόμενων στο ΣΕΔΕ εκπομπών). Αυτή τη στιγμή, η ΕΕ στο σύνολό της βρίσκεται στον σωστό δρόμο για την επίτευξη του στόχου της βάσει της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

2.2.2.     Πρόοδος των κρατών μελών

Ωστόσο, 13 κράτη μέλη θα χρειαστεί να καταβάλουν πρόσθετες προσπάθειες ώστε να εκπληρώσουν σε εθνικό επίπεδο τους στόχους τους για το 2020 όσον αφορά τους τομείς που δεν υπάγονται στο ΣΕΔΕ, ενώ για 15 κράτη μέλη προβλέπεται ήδη ότι θα υλοποιήσουν αυτές τις δεσμεύσεις με τις υφιστάμενες πολιτικές και μέτρα (βλ. σχήμα 3)

Επιπλέον, σύμφωνα με τα κατά προσέγγιση δεδομένα εκπομπών για το 2013[8], οι εκπομπές που δεν υπάγονται στο ΣΕΔΕ για τη Γερμανία, το Λουξεμβούργο και την Πολωνία ήταν υψηλότερες από τους αντίστοιχους στόχους που είχαν τεθεί για το 2013 βάσει της ESD[9] κατά 0,7, 1,1 και 2,4 εκατοστιαίες μονάδες των αντίστοιχων εκπομπών τους για το έτος αναφοράς βάσει της ESD[10]. Η ανάλυση αυτή δεν λαμβάνει μέχρι στιγμής υπόψη την αξιοποίηση των ρυθμίσεων ευελιξίας που προβλέπονται στην ESD, όπως η χρήση διεθνών πιστωτικών μορίων ή μεταφορών μη χρησιμοποιηθέντων δικαιωμάτων εκπομπής μεταξύ των κρατών μελών.

Σχήμα 3: Απόκλιση μεταξύ των προβλεπόμενων εκπομπών για το 2020 και των στόχων στους τομείς που δεν υπάγονται στο ΣΕΔΕ [σε ποσοστό επί των εκπομπών του έτους αναφοράς (2005)] και χάσμα μεταξύ των εκπομπών του 2013 και του στόχου του 2013 για τους τομείς που δεν υπάγονται στο ΣΕΔΕ. Οι αρνητικές και οι θετικές τιμές δηλώνουν υπερκάλυψη και υστέρηση, αντιστοίχως.

Σημείωση: Τα ποσοστά που παρουσιάζονται αντιστοιχούν σε ποσοστιαίες μονάδες των εκπομπών για το έτος αναφοράς βάσει της ESD. Αυτές οι εκπομπές του έτους αναφοράς ορίζονται για κάθε κράτος μέλος κατά τρόπο ώστε να είναι συμβατές τόσο με τους σχετικούς όσο και με τους απόλυτους στόχους για το 2020 βάσει της ESD.

Πηγή: ΕΟΠ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, βάσει των προβλέψεων των κρατών μελών.

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2014, η Επιτροπή πραγματοποίησε ειδική ανάλυση η οποία στηρίχτηκε στις τελευταίες προβλέψεις με βάση τα ισχύοντα μέτρα που παρείχαν τα κράτη μέλη:

· Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στο Λουξεμβούργο προβλέπεται ότι θα υπερβούν τον εθνικό στόχο κατά 23 ποσοστιαίες μονάδες. Σημαντική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσα από την αύξηση της φορολογίας  στα καύσιμα μεταφορών και την ανάπτυξη των δημόσιων μεταφορών. Ταυτόχρονα, αυτό θα οδηγούσε σε μεγαλύτερη ανάπτυξη και σε παράπλευρα οφέλη των πολιτικών για το κλίμα, όπως η μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης, η οποία συνεπάγεται σημαντικό κόστος.

· Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην Ιρλανδία αναμένεται επίσης ότι θα υπερβούν τον στόχο κατά 17 ποσοστιαίες μονάδες λόγω της μεγάλης αύξησης των εκπομπών στους τομείς των μεταφορών και της γεωργίας. Η Ιρλανδία, ωστόσο, αναπτύσσει αυτή τη στιγμή μια σειρά πρωτοβουλιών για τη μείωση των εκπομπών στο πλαίσιο του νομοσχεδίου περί ανάπτυξης με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (Low-Carbon Development Bill).

· Οι εκπομπές στο Βέλγιο προβλέπεται ότι θα υπολείπονται του στόχου κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες. Η ανάλυση υπογράμμισε την ανάγκη για σαφή καταμερισμό των καθηκόντων μεταξύ των αρχών. Η μείωση των εκπομπών στον τομέα των μεταφορών πρέπει επίσης να συνδυαστεί με μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης.

· Πέντε ακόμη κράτη μέλη (ES, AT, FI, BG, IT) αναμένεται ότι θα υπολείπονται του στόχου τους με απόκλιση που θα φτάνει ή και θα υπερβαίνει τις 3 εκατοστιαίες μονάδες.

Άλλες ειδικές ανά χώρα συστάσεις σχετικά με την μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου έχουν επίσης εγκριθεί. Το Συμβούλιο συνέστησε τη μετατόπιση της φορολογικής επιβάρυνσης από την εργασία σε φόρους λιγότερο ζημιογόνους για την ανάπτυξη, όπως οι περιβαλλοντικοί φόροι σε αρκετά κράτη μέλη (BE, CZ, FR, HU, IE, IT, LT, LV και ES). Συνέστησε στην ΕΕ την ενίσχυση των περιβαλλοντικών κινήτρων ώστε να συμβάλει στην κινητικότητα με χαμηλότερη χρήση πόρων. Το Συμβούλιο συνέστησε επίσης στις BG, CZ, EE, HU, LT, LV, PL και RO να συνεχίσουν τις προσπάθειες τους για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.

Στη MT συστάθηκε η περαιτέρω ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το 2013, η DE μεταρρύθμισε το σύστημα στήριξης για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Στη DE συστάθηκε η παρακολούθηση του αντίκτυπου αυτής της μεταρρύθμισης. Το UK προώθησε μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με σκοπό την βελτίωση της ικανότητας παραγωγής ενέργειας, μεταξύ άλλων και στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στο UK προτάθηκε η αύξηση της προβλεψιμότητας των διαδικασιών σχεδιασμού, καθώς και η εξασφάλιση σαφήνειας όσον αφορά τις χρηματοδοτικές δεσμεύσεις.

3.           Υπερκαλυψη των στοχων του Κιοτο κατά την πρωτη περιοδο δεσμευσης (2008-2012)

Η τελική αξιολόγηση της συμμόρφωσης της ΕΕ και των κρατών μελών της όσον αφορά την πρώτη περίοδο δέσμευσης του πρωτοκόλλου του Κιότο θα ακολουθήσει την εξέταση της απογραφής του 2014 στο πλαίσιο της UNFCCC, η οποία περιλαμβάνει τα δεδομένα εκπομπών μέχρι το 2012, καθώς και την πρόσθετη περίοδο ευθυγράμμισης. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν τους μηχανισμούς του Κιότο μέχρι το πέρας της ολοκλήρωσης της αξιολόγησης συμμόρφωσης.

3.1.        ΕΕ των 28

Κατά τη διάρκεια της πρώτης περιόδου δέσμευσης, οι συνολικές εκπομπές στην ΕΕ των 28 ήταν σημαντικά χαμηλότερες από τους αντίστοιχους στόχους:

· κατά μέσο όρο για την περίοδο 2008-2012, οι ετήσιες εκπομπές (χωρίς LULUCF) ήταν χαμηλότερες κατά 18,9 % από τα επίπεδα του έτους αναφοράς (υπερκάλυψη κατά 3,21 Gt ισοδύναμου CO2 σε σύγκριση με τους αντίστοιχους στόχους)·  

· αν ληφθούν υπόψη οι καταβόθρες διοξειδίου του άνθρακα από τον τομέα των LULUCF, η μείωση των εκπομπών αυξάνεται κατά 1,3 % (0,38 Gt ισοδύναμου CO2)·

· ορισμένα κράτη μέλη είναι πωλητές διεθνών πιστωτικών μορίων στο πλαίσιο των μηχανισμών του Κιότο. Οι συνδυασμένες αναμενόμενες πωλήσεις αυτών των διεθνών πιστωτικών μορίων αντιπροσωπεύουν ποσοστό 1,6 % των εκπομπών του έτους αναφοράς (-0,47 Gt ισοδύναμου CO2)·

· οι εταιρείες που είναι εγκατεστημένες στην ΕΕ αντισταθμίζουν μέρος των εκπομπών τους με διεθνή πιστωτικά μόρια στο πλαίσιο των μηχανισμών του Κιότο (CER και ERU), τα οποία αντιπροσωπεύουν επιπλέον ποσοστό 3,6 % των εκπομπών του έτους αναφοράς (1,03 Gt ισοδύναμου CO2).

Λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραπάνω συνιστώσες, η συνολική υπερκάλυψη για την ΕΕ των 28 στο σύνολό της εκτιμάται σε 4,2 Gt ισοδύναμου CO 2 κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το οποίο αντιπροσωπεύει μέση μείωση κατά 22,1 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του έτους αναφοράς (βλ. σχήμα 1 στην περίληψη).

3.2.        ΕΕ των 15

Κατά την πρώτη περίοδο δέσμευσης, οι συνολικές εκπομπές στην ΕΕ των 15 ήταν σημαντικά χαμηλότερες από τον αντίστοιχο στόχο (μείωση 8 % κατά μέσο όρο κατά τη διάρκεια της περιόδου 2008-2012 σε σύγκριση με το έτος αναφοράς):

· κατά μέσο όρο για την περίοδο 2008-2012, οι ετήσιες εκπομπές (χωρίς LULUCF) ήταν χαμηλότερες κατά 11,8 % από τα επίπεδα του έτους αναφοράς (υπερκάλυψη κατά 0,8 Gt ισοδύναμου CO2 κατά τη διάρκεια της πρώτης περιόδου δέσμευσης)·

· αν ληφθούν υπόψη οι καταβόθρες διοξειδίου του άνθρακα από τον τομέα των LULUCF, επιτυγχάνεται επιπλέον μείωση των εκπομπών κατά 1,4 % (0,3 Gt ισοδυνάμου CO2)·

· με την προβλεπόμενη χρήση των μηχανισμών του Κιότο από τις κυβερνήσεις, μπορεί να αναμένεται επιπλέον μείωση των εκπομπών κατά 1,5 % ((0,3 Gt ισοδυνάμου CO2). Ωστόσο, υπό το πρίσμα της οικονομικής ύφεσης, τα κράτη μέλη μπορούν να προσαρμόζουν τις προθέσεις τους αναφορικά με τη χρήση των μηχανισμών του Κιότο σε σύγκριση με τις τελευταίες κοινοποιηθείσες πληροφορίες·

· με τη χρήση διεθνών πιστωτικών μορίων από τις επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο ΣΕΔΕ, επιτυγχάνεται επιπλέον μείωση των εκπομπών κατά 3,8 % (0,8 Gt ισοδύναμου CO2 στο σύνολο).

Ως εκ τούτου, η ΕΕ των 15 πέτυχε μείωση των εκπομπών της κατά 18,5 % στη διάρκεια της πρώτης περιόδου δέσμευσης, τουτέστιν συνολική μείωση κατά 2,2 Gt ισοδύναμου CO2. Επομένως, η μείωση των εκπομπών στην ΕΕ των 15 ήταν υπερδιπλάσια του στόχου της για την πρώτη περίοδο δέσμευσης (βλέπε σχήμα 4)

Σχήμα 4: Συνολική υπερκάλυψη κατά την πρώτη περίοδο δέσμευσης (2008-2012) (ΕΕ των 15)

 0,8 Gt ισοδ. CO2

0,3 Gt ισοδ. CO2

  1,2 Gt ισοδ. CO2

Καταβόθρες

Καταβόθρες

             0,3 Gt ισοδ. CO2

            1,2 Gt ισοδ. CO2

                         0,8 Gt ισοδ. CO2

Καταβόθρες

             0,3 Gt ισοδ. CO2

            1,2 Gt ισοδ. CO2

                         0,8 Gt ισοδ. CO2

Πηγή: ΕΟΠ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή

3.3.        Επιδόσεις σε επίπεδο κρατών μελών

ΕΕ των 15

Η πρόοδος προς την επίτευξη των αντίστοιχων στόχων των κρατών μελών σύμφωνα με το πρωτόκολλο του Κιότο μπορούν να αξιολογηθούν με βάση την αξιολόγηση των επιδόσεων στο πλαίσιο των τομέων που δεν υπάγονται στο ΣΕΔΕ.

Όπως φαίνεται στο σχήμα 5, επτά κράτη μέλη (AT, BE, DK, ES, IT, LU, NL) έχουν κάνει ή θα πρέπει να κάνουν χρήση διεθνών πιστωτικών μορίων στο πλαίσιο των μηχανισμών του Κιότο. Σύμφωνα με την τελευταία αναφορά της, η Ιταλία θα πρέπει να αγοράσει επιπλέον διεθνή πιστωτικά μόρια πριν από το τέλος της περιόδου ευθυγράμμισης.

ΕΕ των 11

Έντεκα άλλα κράτη μέλη[11] έχουν επιμέρους στόχους στο πλαίσιο της πρώτης περιόδου δέσμευσης του πρωτοκόλλου του Κιότο. Τα κράτη αυτά θα υπερκαλύψουν όλα τους στόχους τους μέσα από τα εγχώρια μέτρα μείωσης των εκπομπών και μόνο (χωρίς δηλαδή να λαμβάνονται υπόψη ο τομέας των LULUCF και η χρήση των μηχανισμών του Κιότο), για κάποια δε η υπερκάλυψη αυτή θα είναι αρκετά μεγάλη. Πολλά από αυτά τα κράτη έχουν ήδη προβεί σε πώληση μέρους των αχρησιμοποίητων καταλογισμένων ποσοτικών μονάδων τους (AAU). Η Ρουμανία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Πολωνία είναι οι μεγαλύτεροι πωλητές AAU, έχοντας πωλήσει αντίστοιχα 318, 125 και 120 Mt ισοδύναμου CO2 σε άλλα μέρη.

Σχήμα 5: Σχετικές αποκλίσεις μεταξύ των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τομείς που δεν υπάγονται στο ΣΕΔΕ κατά την πρώτη περίοδο δέσμευσης και των αντιστοίχων στόχων του Κιότο για την περίοδο 2008-2012 (συμπεριλαμβανομένου του τομέα των LULUCF), με και χωρίς την προβλεπόμενη χρήση των μηχανισμών του Κιότο σε επίπεδο κυβερνήσεων.

Πηγή: ΕΟΠ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή

4.           Τάσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ

4.1.        Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου το 2012 σε σύγκριση με το 2011

Το 2012, οι συνολικές εκπομπές της ΕΕ συνέχισαν να μειώνονται κατά 1,3 % σε σύγκριση με το 2011. Η μείωση των εκπομπών ήταν μεγαλύτερη στους τομείς των μεταφορών και της βιομηχανίας (-3,6 % και για τους δύο τομείς). Στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, ωστόσο, οι εκπομπές αυξήθηκαν κατά 0,8 %, παρότι το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών στη συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε από 21,5 % σε 23,1 % το 2012. Αυτό οφείλεται στην αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά καύσιμα (άνθρακας και λιγνίτης), η οποία συνδέεται με τη σχετικά χαμηλότερη τιμή του άνθρακα σε σύγκριση με το φυσικό αέριο. Οι ετήσιες μεταβολές των εκπομπών κυμαίνονται από +3,7 % στη Μάλτα έως -8,8 % στην Φινλανδία. Οι εκπομπές αυξήθηκαν σε τέσσερα κράτη μέλη [Μάλτα, Γερμανία (+1,1 %), Ιρλανδία (+1,4 %) και Ηνωμένο Βασίλειο (+3,2 %)]. 

4.2.        Σύγκλιση ως προς την ένταση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και τις κατά κεφαλή εκπομπές

Όλα τα κράτη μέλη κατέγραψαν μείωση ως προς την ένταση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, με το μέσο ετήσιο ποσοστό μείωσης να κυμαίνεται από 0,9 % έως 5,1 %. Αυτή η μείωση οδήγησε σε σύγκλιση των επιδόσεων μεταξύ των κρατών μελών (σχήμα 6).

Σχήμα 6: Ένταση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ των 28, 2012/1990. Τα ποσοστά αντικατοπτρίζουν τη μέση ετήσια μείωση

Πηγή: Επιτροπή, ΕΟΠ

Σε όλα τα κράτη μέλη εκτός από την Κύπρο, τη Μάλτα και την Πορτογαλία, σημειώνεται μείωση και σύγκλιση των κατά κεφαλή εκπομπών από το 1990.

Σχήμα 7: Κατά κεφαλή εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ των 28, 2012/1990. Τα ποσοστά αντικατοπτρίζουν τη μέση ετήσια μείωση

Πηγή: Επιτροπή, ΕΟΠ

4.3.        Εκ των υστέρων αξιολόγηση των παραγόντων πίσω από τις μειώσεις των εκπομπών CO2

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος πραγματοποίησε ανάλυση των κύριων παραγόντων πίσω από τις μειώσεις των εκπομπών κατά την περίοδο 2005-2012[12]. Η ανάλυση αυτή παρέχει έναν ποσοτικό προσδιορισμό του αντίκτυπου που έχουν οι προσδιοριστικοί παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν τις εκπομπές CO2, και συγκεκριμένα i) ο πληθυσμός· ii) το κατά κεφαλήν ΑΕΠ· iii) η ένταση πρωτογενούς ενέργειας[13]· και iv) η ένταση άνθρακα της χρήσης πρωτογενούς ενέργειας[14]. Η αξιολόγηση, η οποία βασίζεται σε μια ανάλυση προσδιοριστικών παραγόντων, καλύπτει τις εκπομπές CO2 από την καύση ορυκτών καυσίμων, οι οποίες αντιστοιχούν περίπου στο 80 % των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Όπως συνοψίζεται στο σχήμα 8, οι εκπομπές CO2 από ορυκτά καύσιμα μειώθηκαν, αντίστοιχα, κατά 3,3 % και 9,2 % στη διάρκεια των περιόδων 2005-2008 και 2008-2012. Αυτό μπορεί να αποδοθεί σε τρεις βασικούς παράγοντες:

(1) η «ένταση πρωτογενούς ενέργειας» της οικονομίας της ΕΕ μειώθηκε σημαντικά, μεταξύ άλλων μέσω βελτιώσεων στην ενεργειακή απόδοση, συμβάλλοντας έτσι στη μεγάλη μείωση των εκπομπών για τις δύο σχετικές περιόδους·

(2) η ένταση άνθρακα της χρήσης πρωτογενούς ενέργειας μειώθηκε εξαιτίας της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας σημειώνει μείωση από το 2005 και μετά), συμβάλλοντας επίσης στη μείωση των εκπομπών και για τις δύο χρονικές περιόδους·

(3) Η επίδραση της ανάπτυξης για τις δύο σχετικές περιόδους ήταν αντιφατική. Το ΑΕΠ αυξήθηκε μεταξύ του 2005 και του 2008, περιορίζοντας έτσι τις μειώσεις εκπομπών στις οποίες συνέβαλαν άλλοι παράγοντες. Αντιθέτως, το ΑΕΠ μειώθηκε κατά τη διάρκεια της περιόδου 2008-2012, ενισχύοντας έτσι τις μειώσεις των εκπομπών στις οποίες συνέβαλαν άλλοι παράγοντες εκτός από την οικονομική ύφεση.

Σχήμα 8: Αθροιστική παρουσίαση των προσδιοριστικών παραγόντων της μεταβολής στις συνολικές εκπομπές CO2 από την καύση ορυκτών καυσίμων στην ΕΕ για τις περιόδους 2005-2008 και 2008-2012.

Πηγή: ΕΟΠ

Η ανάλυση αυτή, η οποία πραγματοποιήθηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, καθώς και η ανάλυση της ίδιας της Επιτροπής η οποία περιγράφεται στο συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής (SWD), δείχνουν ότι η οικονομική κρίση[15] συνέβαλε κατά λιγότερο από το ήμισυ στη μείωση που παρατηρήθηκε κατά την περίοδο 2008-2012.

4.4.        Αντίκτυπος των αερομεταφορών στο παγκόσμιο κλίμα

Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις εσωτερικές αερομεταφορές στα 28 κράτη μέλη παρουσιάζουν μείωση από το 1990 και μετά, ενώ το 2012 ανήλθαν σε λίγο περισσότερο από 16 Mt ισοδύναμου CO2. Αντιθέτως, οι εκπομπές από τις διεθνείς αερομεταφορές (μόνο CO2) που δηλώνονται βάσει της UNFCCC αυξήθηκαν για να φτάσουν σχεδόν τους 135 Mt CO2 το 2012 (έναντι σχεδόν 70 Mt το 1990). Συνολικά, οι δηλωθείσες εκπομπές από τον τομέα των αερομεταφορών αντιπροσωπεύουν το 3,22 % των συνολικών εκπομπών της ΕΕ που δηλώθηκαν το 2012.

Οι εκπομπές οξειδίων του αζώτου (NOx), τα αερολύματα και οι πρόδρομες ουσίες τους (αιθάλη και θειικές ενώσεις) καθώς και η αυξημένη νέφωση με τη μορφή σταθερών ευθύγραμμων ουρών συμπύκνωσης και η νέφωση που οφείλεται σε θυσάνους συνεισφέρουν επίσης στην κλιματική αλλαγή.

Τα τελευταία χρόνια έχουν καταβληθεί προσπάθειες για την παροχή ποσοτικοποιημένων εκτιμήσεων όσον αφορά τις επιπτώσεις άλλων παραγόντων πλην του CO2 στην κλιματική αλλαγή, παρά την έλλειψη στοιχείων παρατήρησης σχετικά με επιπτώσεις όπως οι ουρές συμπύκνωσης και η νέφωση που οφείλεται σε θυσάνους. Για παράδειγμα, μια μελέτη που χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από το ολοκληρωμένο έργο «QUANTIFY»[16] του 6ου προγράμματος-πλαισίου της ΕΕ προσπάθησε να προβεί σε εκτίμηση του συνολικού αντίκτυπου των αερομεταφορών. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αερομεταφορές αντιπροσωπεύουν ποσοστό 3,5 % των συνολικών ανθρωπογενών πιέσεων για το 2005, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η νέφωση λόγω των αερομεταφορών (aviation induced cloudiness - AIC), ή ποσοστό 4,9 % συμπεριλαμβανομένης της AIC.

Το ερευνητικό έργο REACT4C[17], το οποίο υλοποιήθηκε κατά το διάστημα 2010-2014, διερεύνησε τη δυνατότητα επιλογής αεροδιαδρόμων με γνώμονα το κλίμα, ως μέσο για τη μείωση των επιπτώσεων των αερομεταφορών στην ατμόσφαιρα. Τα αποτελέσματα αυτής της επιστημονικής έρευνας δείχνουν ότι  με μικρές μόνο αλλαγές στη ρύθμιση της εναέριας κυκλοφορίας και αύξηση του οικονομικού κόστους κατά λιγότερο από 0,5 % των λειτουργικών δαπανών, μπορεί ήδη να επιτευχθεί μείωση 25 % όσον αφορά τις επιπτώσεις στο κλίμα.

5.           Κατασταση οσον αφορα την υλοποιηση της πολιτικης της Ενωσης για την κλιματικη αλλαγη

5.1.        Μείωση των εκπομπών

5.1.1.     Προετοιμασία του πλαισίου πολιτικής για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030

Τον Ιανουάριο του 2014 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ένα πλαίσιο πολιτικής με στόχο τη διαμόρφωση των πολιτικών για την ενέργεια και το κλίμα μετά το 2020[18]. Αυτό το πλαίσιο πολιτικής συμπληρώθηκε με μια ανακοίνωση για την ενεργειακή απόδοση του Ιούλιο του 2014[19]. Ορίζει δε τα ακόλουθα βασικά στοιχεία:

· έναν δεσμευτικό στόχο μείωσης των εγχώριων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 40 % το 2030 σε σύγκριση με το 1990, ο οποίος θα επιτευχθεί μέσα από την ετήσια μείωση του ανώτατου ορίου για τις εκπομπές που υπάγονται στο ΣΕΔΕ της ΕΕ κατά 2,2 % μετά το 2020 και τη μείωση των εκπομπών από τομείς που δεν υπάγονται στο ΣΕΔΕ με δίκαιο καταμερισμό μεταξύ των κρατών μελών με τη μορφή δεσμευτικών εθνικών στόχων·

· έναν στόχο σε επίπεδο ΕΕ για κατανάλωση τουλάχιστον του 27 % της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην ΕΕ έως το 2030.  Η δέσμευση αυτή θα υλοποιηθεί μέσω σαφών δεσμεύσεων που θα αποφασιστούν από τα ίδια τα κράτη μέλη, με υποστήριξη από ενισχυμένους μηχανισμούς υλοποίησης και δείκτες σε ενωσιακό επίπεδο·

· έναν στόχο ενεργειακής απόδοσης 30 % για το 2030·

· και ένα νέο σύστημα διακυβέρνησης το οποίο βασίζεται στην εκπόνηση εθνικών σχεδίων για ανταγωνιστική, ασφαλή και βιώσιμη ενέργεια.

Ως απάντηση στο τρέχον γεωπολιτικό περιβάλλον και στην εξάρτηση της ΕΕ από τις εισαγωγές, η Επιτροπή εξέδωσε επίσης ανακοίνωση με την οποία προτείνει μια νέα ευρωπαϊκή στρατηγική για την ενεργειακή ασφάλεια[20], άρρηκτα συνδεδεμένη με το πλαίσιο πολιτικής για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030. Κύρια στοιχεία της στρατηγικής είναι η διαφοροποίηση του εξωτερικού ενεργειακού εφοδιασμού, η αναβάθμιση των ενεργειακών υποδομών, η ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και η εξοικονόμηση ενέργειας.

Τον Οκτώβριο του 2014 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κατέληξε σε συμφωνία[21] σχετικά με το πλαίσιο για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030 με βάση την πρόταση της Επιτροπής.

5.1.2.     ΣΕΔΕ της ΕΕ

Οι εργασίες υλοποίησης οδήγησαν στην επιτυχή έναρξη της 3ης περιόδου του ΣΕΔΕ της ΕΕ (περίοδος 2013-2020). Από την άποψη του πεδίου εφαρμογής, το ΣΕΔΕ καλύπτει πλέον, εκτός από το CO2 από τις περισσότερες βιομηχανικές μονάδες, το οξείδιο του αζώτου (N20) από την παραγωγή νιτρικού και άλλων οξέων και τα PFC από την παραγωγή αλουμινίου.

Η 3η περίοδος του ΣΕΔΕ της ΕΕ δεν προβλέπει πλέον ένα επιμέρους ανώτατο όριο για κάθε κράτος μέλος, αλλά ένα και μόνο ανώτατο όριο για την ΕΕ, την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία. Το 2013, περίπου 43 % (εκτός NER 300[22]) των δικαιωμάτων εκπομπής έχουν πλέον πλειστηριαστεί, και το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου.

Από το 2009, ένα ολοένα μεγαλύτερο πλεόνασμα δικαιωμάτων και διεθνών πιστωτικών μορίων είναι διαθέσιμο στην αγορά άνθρακα, οδηγώντας σε πτώση της τιμής του άνθρακα. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η ανισορροπία, η Επιτροπή πρότεινε να αναβληθεί («οπισθοβαρής προγραμματισμός») ο πλειστηριασμός 900 εκατομμυρίων δικαιωμάτων εκπομπής από τα πρώτα χρόνια της 3ης περιόδου του ΣΕΔΕ της ΕΕ έως το τέλος της περιόδου εμπορίας. Ο «οπισθοβαρής προγραμματισμός» εγκρίθηκε με την τροποποίηση του κανονισμού περί πλειστηριασμού στις 25 Φεβρουαρίου 2014.

Στις 22 Ιανουαρίου 2014, η Επιτροπή ενέκρινε επιπλέον νομοθετική πρόταση για την καθιέρωση αποθεματικού για τη σταθερότητα της αγοράς με την έναρξη της τέταρτης περιόδου εμπορίας το 2021. Το προτεινόμενο αποθεματικό θα συμπληρώσει τους υφιστάμενους κανόνες. Τα δικαιώματα προστίθενται στο αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς —αφαιρούνται δηλαδή από τις ποσότητες που θα τεθούν σε πλειστηριασμό στο μέλλον— σύμφωνα με τον «συνολικό αριθμό δικαιωμάτων σε κυκλοφορία». Η ροή δικαιωμάτων προς και από το αποθεματικό θα γίνεται με βάση μια αυτόματη, πλήρως βασιζόμενη σε κανόνες διαδικασία.

Στον τομέα των αερομεταφορών, κατά τη συνέλευση της Διεθνούς Οργάνωσης Πολιτικής Αεροπορίας (ΔΟΠΑ) το φθινόπωρο του 2013 συμφωνήθηκε η έγκριση οριστικής ημερήσιας διάταξης η οποία θα οδηγήσει σε μια παγκόσμια συμφωνία για την αντιμετώπιση των εκπομπών από τις αερομεταφορές. Εν αναμονή της πιθανής θέσπισης διεθνών κανόνων, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο περιόρισαν τον Μάρτιο του 2014 το πεδίο εφαρμογής του ΣΕΔΕ της ΕΕ στις πτήσεις εντός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου για την περίοδο μεταξύ 2013 και 2016.

5.1.3.     Άλλες πολιτικές και μέτρα

Η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση[23] για τη χάραξη μιας στρατηγικής με στόχο να συμπεριληφθούν σταδιακά οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις θαλάσσιες μεταφορές στην πολιτική της ΕΕ για τη μείωση των συνολικών της εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ως πρώτο βήμα για την εφαρμογή της στρατηγικής αυτής, η Επιτροπή πρότεινε έναν κανονισμό ο οποίος θα θεσπίσει ένα πανευρωπαϊκό σύστημα για την παρακολούθηση, την υποβολή εκθέσεων και την επαλήθευση των εκπομπών CO2 από μεγάλα πλοία, με έτος έναρξης το 2018. Το σχέδιο κανονισμού εξετάζεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

Η εφαρμογή της νομοθεσίας με την οποία καθορίζονται στόχοι για τις εκπομπές CO2 από αυτοκίνητα[24] έως το 2021 και από ελαφρά επαγγελματικά οχήματα[25] έως το 2020 έχει ολοκληρωθεί. Η Επιτροπή έχει εγκρίνει έξι οικοκαινοτομίες μέσω των οποίων μειώνονται οι εκπομπές CO2.

Έχει επίσης εγκριθεί νέα νομοθεσία[26] για τα φθοριούχα αέρια του θερμοκηπίου, η οποία θα ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 2015. Η νομοθεσία αυτή θα μειώσει τις εκπομπές φθοριούχων αερίων κατά δύο τρίτα στην περίοδο μεταξύ 2015 και 2030, οδηγώντας σε συνολική σωρευτική εξοικονόμηση η οποία εκτιμάται σε 1,5 Gt ισοδύναμου CO2 μέχρι το 2030 και 5 Gt ισοδύναμου CO2 μέχρι το 2050, σε σύγκριση με το σενάριο διατήρησης της υφιστάμενης κατάστασης.

Προκειμένου να περιορίσει τις εκπομπές που προέρχονται από έμμεσες αλλαγές των χρήσεων γης οι οποίες οφείλονται στην παραγωγή βιοκαυσίμων, η Επιτροπή πρότεινε μια σειρά τροποποιήσεων στις οδηγίες για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ποιότητα των καυσίμων («πρόταση ILUC»). Το προτεινόμενο κείμενο βρίσκεται αυτή τη στιγμή υπό συζήτηση στους κόλπους των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων.

Τα κράτη μέλη έχουν αρχίσει να υποβάλουν στοιχεία, βάσει νομοθεσίας που θεσπίστηκε το 2013[27], σχετικά με τις τρέχουσες και μελλοντικές δράσεις τους στον τομέα των LULUCF για τον περιορισμό ή τη μείωση των εκπομπών και για τη διατήρηση ή την αύξηση των απορροφήσεων στον συγκεκριμένο τομέα.

Στην ενότητα 3 του συνοδευτικού εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής παρατίθεται κατάλογος των νομικών πράξεων που θεσπίστηκαν πρόσφατα.

5.2.        Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή

Στις 16 Απριλίου 2013, η Επιτροπή υιοθέτησε τη στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, στόχος της οποίας είναι να συμβάλει σε μια Ευρώπη περισσότερο ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή. Η στρατηγική αυτή εστιάζει στην επίτευξη τριών βασικών στόχων με τις ακόλουθες κύριες εξελίξεις:

· Προώθηση της λήψης μέτρων από τα κράτη μέλη: Η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να θεσπίσουν συνολικές στρατηγικές προσαρμογής και εκπονεί έναν πίνακα αποτελεσμάτων ετοιμότητας προσαρμογής. Τον Μάρτιο του 2014 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δρομολόγησε την πρωτοβουλία «Σύμφωνο των Δημάρχων», με την οποία ενθαρρύνει τις πόλεις να λάβουν μέτρα για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Η πρωτοβουλία «Δήμαρχοι για την προσαρμογή» αποσκοπεί στην αύξηση της στήριξης σε τοπικές δραστηριότητες, στην παροχή μιας πλατφόρμας για μεγαλύτερη συμμετοχή και δικτύωση μεταξύ των πόλεων, και στην ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με την προσαρμογή και τα μέτρα που είναι αναγκαία. Η Επιτροπή υποστηρίζει επίσης έργα προσαρμογής, ιδίως μέσα από το νέο υποπρόγραμμα «Δράση για το κλίμα» του προγράμματος LIFE.

· Ενσωμάτωση της δράσης για την προσαρμογή στις πολιτικές της ΕΕ: ο στόχος να αφιερωθεί τουλάχιστον το 20 % του προϋπολογισμού της Ένωσης σε στόχους σχετικούς με την κλιματική αλλαγή χρησιμοποιείται ως εργαλείο για την προώθηση της προσαρμογής.

· Προώθηση καλύτερα τεκμηριωμένης λήψης αποφάσεων, ιδίως μέσω της πλατφόρμας Climate-ADAPT, η οποία επιτρέπει τη συλλογή και διάδοση πληροφοριών για θέματα προσαρμογής εντός της ΕΕ. Η Επιτροπή εξάλλου ολοκληρώνει την κατάρτιση μιας στρατηγικής για την αντιμετώπιση των κενών όσον αφορά τις γνώσεις σχετικά με την προσαρμογή, με στόχο τον εντοπισμό και την κάλυψη συγκεκριμένων τομεακών κενών γνώσης.

5.3.        Χρηματοδότηση της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής

5.3.1.     Έσοδα από πλειστηριασμούς

5.3.1.1.  Χρήση από τα κράτη μέλη των εσόδων από πλειστηριασμούς

Στο πλαίσιο του κανονισμού για τον μηχανισμό παρακολούθησης, τα κράτη μέλη κλήθηκαν να υποβάλουν στοιχεία για πρώτη φορά έως τις 31 Ιουλίου 2014 σχετικά με τα ποσά και τη χρήση των εσόδων από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων εκπομπής βάσει του ΣΕΔΕ για το 2013 (βλέπε σχήμα 9 και παράρτημα, καθώς και πιο αναλυτικές πληροφορίες στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής). Tα συνολικά έσοδα για την ΕΕ ανήλθαν σε 3,6 δισ. ευρώ.

Η οδηγία για το ΣΕΔΕ της ΕΕ προβλέπει ότι τουλάχιστον το 50 % των εσόδων από πλειστηριασμούς ή ποσό ίσο με τα συγκεκριμένα έσοδα θα πρέπει να χρησιμοποιείται από τα κράτη μέλη για σκοπούς που σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια. Όλα τα κράτη μέλη ανέφεραν ότι έχουν χρησιμοποιήσει ή σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν[28] το 50 % ή περισσότερο των εσόδων αυτών ή ποσό ίσο με τα συγκεκριμένα έσοδα για σκοπούς που σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια[29] (87 % κατά μέσο όρο, ποσοστό που αντιστοιχεί σε περίπου 3 δισ. ευρώ), με κύριο στόχο τη στήριξη εγχώριων επενδύσεων σε δράσεις σχετικές με το κλίμα και την ενέργεια.

Τα δηλωθέντα ποσά αντιπροσωπεύουν μέρος μόνο του συνόλου των δαπανών στους προϋπολογισμούς των κρατών μελών οι οποίες σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια.

Σχήμα 9: Δηλωθέντα έσοδα από πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπής βάσει του ΣΕΔΕ της ΕΕ (εκατομμύρια ευρώ) το 2013 και μερίδιο των εσόδων αυτών ή ποσό ίσο με αυτά που χρησιμοποιείται ή πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για σκοπούς που σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια

* IT, EL: δεν έχει αναφερθεί κατανομή ανάμεσα σε χρήση για εγχώριους και διεθνείς σκοπούς. BE: δεν έχουν υποβληθεί πληροφορίες σχετικά με τη χρήση των εσόδων από πλειστηριασμούς.  

** Δεν έχουν υποβληθεί στοιχεία.

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Μόνο ορισμένα κράτη μέλη υπέβαλαν πληροφορίες για την κατανομή της χρήσης των εσόδων ανά είδος δράσης (βλ. έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής). Για παράδειγμα, η Γαλλία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Λιθουανία χρησιμοποιούν όλα τους τα έσοδα από πλειστηριασμούς σε έργα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Η Βουλγαρία, η Πορτογαλία και η Ισπανία χρησιμοποιούν το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων τους για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η Πολωνία χρησιμοποιεί το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων της που έχουν αφιερωθεί στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής για τη στήριξη της ενεργειακής απόδοσης και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στη Γερμανία, όλα τα έσοδα από πλειστηριασμούς χρησιμοποιούνται για σκοπούς που σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια, με το μεγαλύτερο μέρος των εν λόγω εσόδων να κατευθύνονται σε ένα ειδικό ταμείο για το κλίμα και την ενέργεια, το οποίο υποστηρίζει ένα ευρύ φάσμα έργων. Η Φινλανδία διοχετεύει τα έσοδά της από πλειστηριασμούς σε δραστηριότητες επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας, στις οποίες περιλαμβάνεται η χρηματοδότηση της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής. Το Ηνωμένο Βασίλειο χρησιμοποιεί περίπου το 15 % των εσόδων από πλειστηριασμούς για τη χορήγηση χρηματοδοτικής συνδρομής σε νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα σε σχέση με τις ενεργειακές τους δαπάνες.

5.3.1.2.  NER 300

Το πρόγραμμα χρηματοδότησης NER 300 είναι ένας μηχανισμός για τη στήριξη της ανάπτυξης καινοτόμου τεχνολογίας όσον αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και έργων επίδειξης για δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (CCS). Χρηματοδοτείται από τον πλειστηριασμό 300 εκατομμυρίων δικαιωμάτων εκπομπής από το απόθεμα για τους νεοεισερχομένους του ΣΕΔΕ της ΕΕ. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού δρομολογήθηκαν δύο προσκλήσεις υποβολής προτάσεων.

Η δεύτερη πρόσκληση, η διαδικασία για την οποία ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2014, χρηματοδοτήθηκε από την πώληση των υπόλοιπων δικαιωμάτων εκπομπής, καθώς και των μη αξιοποιηθέντων κεφαλαίων από την πρώτη πρόσκληση. Επιλέχθηκαν 18 ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και 1 έργο CCS που θα λάβουν συνολικά 1 δισ. ευρώ, και τα οποία θα δημιουργήσουν ιδιωτικές επενδύσεις συνολικής αξίας περίπου 900 εκατ. ευρώ. Συνολικά, μέσω των δύο προσκλήσεων θα διατεθούν 2,1 δισ. ευρώ σε 39 έργα (38 στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και 1 έργο CCS).

5.3.2.     Ενσωμάτωση των πολιτικών για το κλίμα στον προϋπολογισμό της ΕΕ

5.3.2.1.  Πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο

Όσον αφορά την ενσωμάτωση της δράσης για το κλίμα στον προϋπολογισμό της ΕΕ, όλα τα θεσμικά όργανα συμφώνησαν ότι τουλάχιστον 20 % των συνολικών δαπανών στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (2014-2020) θα σχετίζονται με το κλίμα. Η συνεισφορά στις δαπάνες για το κλίμα το 2014 και το 2015 αντιπροσωπεύει περίπου το 13 % του προϋπολογισμού της ΕΕ για κάθε έτος.

Αναμένεται σημαντική προς τα άνω αναθεώρηση από τον προϋπολογισμό του 2016, όταν εγκριθούν τα επιχειρησιακά προγράμματα των κρατών μελών στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων και εφαρμοστεί πλήρως το νέο καθεστώς άμεσων ενισχύσεων της κοινής γεωργικής πολιτικής, στο οποίο περιλαμβάνονται τα μέτρα περιβαλλοντικού προσανατολισμού.

5.3.2.2.  Έρευνα και καινοτομία σε σχέση με το κλίμα

Η έρευνα για το κλίμα αποτέλεσε ένα από τα κυριότερα ερευνητικά θέματα του 7ου προγράμματος-πλαισίου της ΕΕ (2007-2013) και έχει κεντρικό ρόλο στο «Ορίζοντας 2020», το νέο πρόγραμμα της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία κατά την περίοδο 2014-2020, με προϋπολογισμό 79 δισ. ευρώ. Τουλάχιστον το 35 % του προϋπολογισμού για το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» αναμένεται να επενδυθεί σε στόχους που σχετίζονται με το κλίμα. Το ποσοστό αυτό αντιπροσωπεύει σημαντική αύξηση σε σύγκριση με το ποσό των 900 εκατ. ευρώ που έχει δαπανηθεί βάσει του 7ου προγράμματος-πλαισίου.

Για παράδειγμα, η κοινωνική πρόκληση του «Ορίζοντας 2020» με τίτλο «Δράση για το κλίμα, περιβάλλον, αποδοτικότητα πόρων και πρώτες ύλες» (με προϋπολογισμό ύψους περίπου 3 δισ. ευρώ), υποστηρίζει έργα έρευνας και καινοτομίας για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Τα έργα αυτά αποσκοπούν στην ανάλυση και τον περιορισμό της πίεσης στο περιβάλλον (ωκεανούς, ατμόσφαιρα και οικοσυστήματα) και στην καλύτερη κατανόηση της κλιματικής αλλαγής. Επιπλέον, οι ερευνητικές δράσεις θα εστιάσουν στην αξιολόγηση των επιπτώσεων, των ευάλωτων σημείων και των λύσεων όσον αφορά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, στην ανάπτυξη στρατηγικών για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών και στην προώθηση της μετάβασης προς μια κοινωνία και μια οικονομία με χαμηλές εκπομπές άνθρακα.

Ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής και η προσαρμογή σε αυτήν αποτελούν επίσης σημαντικούς παράγοντες για τον προγραμματισμό δράσεων έρευνας και καινοτομίας στο πλαίσιο όλων των άλλων κοινωνικών προκλήσεων, ιδίως στους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας, της βιοοικονομίας, των τροφίμων, της γεωργίας, καθώς και στον πυλώνα «Βιομηχανική υπεροχή».

5.3.2.3.  Στήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών

Με μερίδιο 51 % της επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας (ΕΑΒ) για την κλιματική αλλαγή από όλους τους δωρητές που υποβάλλουν στοιχεία στον ΟΟΣΑ, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην ΕΑΒ που σχετίζεται τόσο με τον μετριασμό όσο και με την προσαρμογή για την περίοδο 2010-2012.

Ως μέρος της δέσμευσης των ανεπτυγμένων χωρών για χρηματοδότηση ταχείας εκκίνησης ύψους 30 δισ. δολαρίων ΗΠΑ, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της εκπλήρωσαν τη δέσμευσή τους διαθέτοντας 7,34 δισ. ευρώ για χρηματοδότηση ταχείας εκκίνησης κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Μετά το πέρας της περιόδου χρηματοδότησης ταχείας εκκίνησης, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της συνέχισαν να παρέχουν χρηματοδοτική στήριξη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στις αναπτυσσόμενες χώρες, ενόψει του στόχου των ανεπτυγμένων χωρών να κινητοποιήσουν από κοινού 100 δισ. δολάρια ΗΠΑ ανά έτος μέχρι το 2020 από ευρύ φάσμα πηγών.

Κατά τη διάσκεψη της Ντόχα για την κλιματική αλλαγή που πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2012, η ΕΕ και ορισμένα κράτη μέλη ανήγγειλαν εθελοντικές συνεισφορές για τη χρηματοδότηση της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η συνολική συνεισφορά αναμένεται να υπερβεί τα 5,5 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με μια αρχική εκτίμηση, το ποσό αυτό αναμενόταν να επιτευχθεί το 2013[30].

Το 2013, τα κράτη μέλη διαβίβασαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τις πρώτες τους ετήσιες εκθέσεις σχετικά με την οικονομική και τεχνολογική στήριξη που παρασχέθηκε στις αναπτυσσόμενες χώρες σύμφωνα με το άρθρο 16 του κανονισμού για τον μηχανισμό παρακολούθησης, με πληροφορίες για τα έτη 2011 και 2012. Η συνολική χρηματοδοτική στήριξη για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής που παρασχέθηκε στις αναπτυσσόμενες χώρες (2011-2012) από την ΕΕ και τα κράτη μέλη της ανά είδος μέσου είναι διαθέσιμη στους πίνακες του εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής.

6.           Η κατασταση στις υποψηφιες χωρες και στους δυναμει υποψηφιους για ενταξη στην Ενωση

6.1.        Υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ χώρες (Αλβανία, Ισλανδία, Τουρκία, πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Μαυροβούνιο και Σερβία)

Η Αλβανία δεν αποτελεί μέρος του παραρτήματος Ι. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη εθνική έκθεσή της, η οποία υποβλήθηκε το 2009, οι εκπομπές στην Αλβανία μειώθηκαν κατά 70 % μεταξύ 1990 και 2000. 

Η Ισλανδία, η οποία αποτελεί μέρος του παραρτήματος Ι, πέτυχε τον επιμέρους στόχο της για την πρώτη περίοδο δέσμευσης[31]. Για τη δεύτερη περίοδο δέσμευσης, η Ισλανδία, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα αναλάβουν κοινή δέσμευση για τη μείωση των εκπομπών (βλ. τμήμα 2.1).

Στην Τουρκία, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (εκτός LULUCF) αυξήθηκαν κατά 133 % μεταξύ 1990 και 2012 και κατά 3,7 % μεταξύ 2011 και 2012. Μολονότι η Τουρκία αποτελεί μέρος του παραρτήματος Ι, δεν έχει δεσμευθεί σε στόχο σχετικά με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στο πλαίσιο της πρώτης ή της δεύτερης περιόδου δέσμευσης του πρωτοκόλλου του Κιότο.

Η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας δεν αποτελεί μέρος του παραρτήματος Ι. Υπέβαλε την τρίτη εθνική της έκθεση στο πλαίσιο της UNFCCC τον Μάρτιο του 2014. Σύμφωνα με αυτό το έγγραφο, οι συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μειώθηκαν κατά 22 % μεταξύ 1990 και 2009. Στο Μαυροβούνιο, το οποίο επίσης δεν αποτελεί μέρος του παραρτήματος Ι της σύμβασης, οι συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (εκτός LULUCF) αυξήθηκαν κατά περίπου 4,9 % μεταξύ 1990 και 2003.

Δεν υπάρχουν πρόσφατες πληροφορίες για τη Σερβία όσον αφορά τις απογραφές των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

6.2.        Δυνάμει υποψήφιοι προς ένταξη στην ΕΕ (Βοσνία-Ερζεγοβίνη και Κοσσυφοπέδιο*)

Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη υπέβαλε τη δεύτερη εθνική της έκθεση τον Νοέμβριο του 2013. Μεταξύ 1991 και 2001, οι συνολικές εκπομπές της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης μειώθηκαν κατά 48 %.

Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για το Κοσσυφοπέδιο.

[1]               Σύμφωνα με την υποβολή της απογραφής για το 2014, η οποία παρέχει δεδομένα σχετικά με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2012. Εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά, όλα τα δεδομένα για εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στηρίζονται στις αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές της IPCC του 1996 και υπολογίζονται με βάση το δυναμικό υπερθέρμανσης του πλανήτη από την 2η έκθεση αξιολόγησης της IPCC.

[2]               Για τα περισσότερα κράτη μέλη, η πρόβλεψη αυτή δεν περιλαμβάνει ακόμη τα αναμενόμενα αποτελέσματα της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση και δεν υποθέτει ακόμη πλήρη εφαρμογή της δέσμης μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια.

[3]               Τα κατά προσέγγιση δεδομένα εκπομπών για το 2013 αποτελούν εκτιμήσεις που καταρτίστηκαν από τον ΕΟΧ στην κατά προσέγγιση απογραφή των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ για το 2013.

[4]               Το LU εξέδωσε πρόσφατα τις δικές του εκτιμήσεις, σύμφωνα με τις οποίες οι εκπομπές ESD του για το 2013 ήταν χαμηλότερες κατά 1,61 % από τον στόχο που ορίζεται στην ESD για το 2013.

[5]               Βλ. ανάλυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, τμήμα 4.3 κατωτέρω

[6]               Το πεδίο εφαρμογής της δέσμης διαφέρει από το πεδίο εφαρμογής του πρωτοκόλλου του Κιότο. Περιλαμβάνει τις διεθνείς αερομεταφορές, αλλά εξαιρεί τον τομέα των LULUCF και τις εκπομπές τριφθοριούχου αζώτου (NF3).

[7]               Για τα περισσότερα κράτη μέλη, αυτές είναι οι προβλέψεις που υποβλήθηκαν το 2013. Τα ακόλουθα κράτη μέλη υπέβαλαν εθελοντικά επικαιροποιημένες προβλέψεις το 2014: CY, IE, LT, LU, PL και RO. Οι προβλέψεις που υπέβαλαν τα κράτη μέλη ελέγχθηκαν ως προς την ποιότητά τους από τον ΕΟΠ, ο οποίος συμπλήρωσε τα κενά και έκανε προσαρμογές όπου ήταν αναγκαίο. Για πολλά κράτη μέλη χρειάστηκε να γίνει εκτίμηση του μεριδίου των εκπομπών που δεν υπάγονται στο ΣΕΔΕ. Για τη συμπλήρωση των κενών και την ξεχωριστή εκτίμηση των υπαγόμενων και των μη υπαγόμενων στο ΣΕΔΕ εκπομπών, χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από το «βασικό» σενάριο της πολιτικής της ΕΕ για το κλίμα για το 2013, με πρόβλεψη των θεσπιζόμενων μέτρων βάσει των μοντέλων PRIMES και GAINS. Η προβολή αυτή χρησιμοποιήθηκε επίσης ως ανάλυση ευαισθησίας στην πρώτη διετή έκθεση της ΕΕ [SWD(2014)1]

[8]               Τα κατά προσέγγιση δεδομένα εκπομπών για το 2013 αποτελούν εκτιμήσεις που καταρτίστηκαν από τον ΕΟΧ στην κατά προσέγγιση απογραφή των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ για το 2013 βάσει δεδομένων που υπέβαλαν τα κράτη μέλη στις 31 Ιουλίου 2014. Τα τελικά δεδομένα εκπομπών θα είναι διαθέσιμα το 2015 και γι'  αυτά θα χρησιμοποιηθεί η νέα μεθοδολογία της IPCC του 2006 για τις απογραφές.

[9]               Τα δεδομένα αυτά υπολογίζονται με βάση το δυναμικό υπερθέρμανσης του πλανήτη από την 4η έκθεση αξιολόγησης της IPCC

[10]             Οι εκπομπές για το έτος αναφοράς βάσει της ESD υπολογίζονται για κάθε κράτος μέλος κατά τρόπο ώστε να είναι συμβατές τόσο με τους σχετικούς όσο και με τους απόλυτους στόχους για το 2020 βάσει της ESD.

[11]             Η MT και η CY δεν έχουν στόχο για την πρώτη περίοδο δέσμευσης.

[12]             EEA 2014 - Why did GHG emissions decrease in the EU between 1990 and 2012? (Γιατί οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μειώθηκαν στην ΕΕ μεταξύ 1990 και 2012;) http://www.eea.europa.eu/publications/why-are-greenhouse-gases-decreasing

[13]             Κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας ανά μονάδα ΑΕΠ

[14]             CO2 ανά πρωτογενή ενέργεια από ορυκτά καύσιμα

[15]             Εκπροσωπείται από τον προσδιοριστικό παράγοντα «κατά κεφαλήν ΑΕΠ» στο σχήμα Σχήμα 8

[16]             http://www.pa.op.dlr.de/quantify/

[17]             7ο έργο ΠΠ «Reducing Emissions from Aviation by Changing Trajectories for the benefit of Climate» (2010-2014)

[18]             COM(2014) 15.

[19]             COM(2014) 520.

[20]             COM(2014) 330.

[21]             Βλ. συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (http://www.european-council.europa.eu/council-meetings/conclusions)

[22]             Βλέπε τμήμα 5.3.1.2

[23]             COM(2013) 479.

[24]             Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 443/2009

[25]             Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 510/2011

[26]             Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 517/2014

[27]             Οδηγία 529/2013/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου

[28]             Ορισμένα κράτη μέλη προτίθενται να χρησιμοποιήσουν τουλάχιστον το 50 % των εσόδων από πλειστηριασμούς για σκοπούς που σχετίζονται με το κλίμα. Ωστόσο, τα έσοδα που εισπράχθηκαν το 2013 δεν έχουν ακόμη κατανεμηθεί και θα υποβληθούν στα επόμενα έτη (για παράδειγμα FI, LV και SK).

[29]             Σύμφωνα με τα στοιχεία που υπέβαλαν, τα έσοδα από πλειστηριασμούς σε AT, IE, NL και DK δεν προβλέπονται στον εθνικό τους προϋπολογισμό και, ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατή η απευθείας κατανομή για συγκεκριμένους σκοπούς. Τα δεδομένα που παρουσιάζονται αφορούν παραδείγματα που καλύπτουν μικρό μόνο μέρος του συνόλου των δαπανών που σχετίζονται με το κλίμα.

[30]             Βλ. http://ec.europa.eu/clima/policies/finance/documentation_en.htm. Κάθε έτος τα κράτη μέλη διαβιβάζουν στην Επιτροπή πληροφορίες σχετικά με την οικονομική και τεχνολογική στήριξη που παρασχέθηκε στις αναπτυσσόμενες χώρες έως τις 30 Σεπτεμβρίου.

[31]             Η Ισλανδία έπρεπε να περιορίσει την αύξηση των εκπομπών κάτω από 10 % κατά μέσο όρο κατά την πρώτη περίοδο δέσμευσης. Οι εκπομπές σημείωσαν μείωση 2 % κατά μέσο όρο στη διάρκεια αυτής της περιόδου.

* Η ονομασία αυτή χρησιμοποιείται με επιφύλαξη των θέσεων ως προς το καθεστώς και είναι σύμφωνη με την απόφαση 1244/1999 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και τη γνώμη του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου.

Πίνακας 1: Δηλωθέντα έσοδα από πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπής βάσει του ΣΕΔΕ της ΕΕ (εκατομμύρια ευρώ) το 2013 και μερίδιο των εσόδων αυτών ή ποσό ίσο με τα συγκεκριμένα έσοδα που χρησιμοποιείται ή πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για σκοπούς που σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια

Χώρα || Σύνολο δηλωθέντων εσόδων από πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπής (εκατ. ευρώ) || Χρησιμοποιούνται ή πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για σκοπούς που σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια (εγχώριους και διεθνείς) || Μερίδιο  που χρησιμοποιείται ή πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για σκοπούς που σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια  

DE || 790,3 || 790,3 || 100%

UK(*) || 485,4 || 485,4 || 100%

IT || 385,9 || 192,9 || 50%

ES || 346,1 || 346,1 || 100%

PL || 244,0 || 128,7 || 50%

FR || 219,2 || 219,2 || 100%

EL || 147,6 || 147,6 || 100%

NL || 134,2 || 134,2 || 100%

RO || 122,7 || 91,2 || 74%

BE || 115,0 || δεν έχει δηλωθεί || δεν έχει δηλωθεί

CZ || 80,7 || 73,2 || 91%

PT || 72,8 || 70,4 || 100%

FI (**) || 67,0 || 33,5 || 50%

SK (***) || 61,7 || 61,7 || 100%

DK || 56,0 || 28,0 || 50%

AT || 55,8 || 29,9 || 66 %

BG || 52,6 || 51,3 || 97%

IE || 41,7 || 41,7 || 100%

SE || 35,7 || 17,9 || 50%

HU || 34,6 || 17,3 || 50%

LT || 20,0 || 20,0 || 100%

EE || 18,1 || 9,0 || 50%

SI || 17,7 || 8,9 || 50%

LV (***) || 10,8 || 10,8 || 100%

LU || 5,0 || 2,5 || 50%

MT || 4,5 || 2,9 || 64%

HR || 0 || 0 ||

CY || δεν έχουν δηλωθεί στοιχεία || ||

Σύνολο || 3635,1(****) || 3052,1 || 87% (*****)

(*) Στα στοιχεία που υποβλήθηκαν από το Ηνωμένο Βασίλειο περιλαμβάνονται οι πρώιμοι πλειστηριασμοί δικαιωμάτων εκπομπής στο πλαίσιο της 3ης περιόδου του ΣΕΔΕ το 2012.

(**). Η Φινλανδία διοχετεύει επί του παρόντος όλα τα έσοδά της από πλειστηριασμούς σε δραστηριότητες επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας, στις οποίες περιλαμβάνεται η χρηματοδότηση της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, η οποία θα αντιπροσωπεύει το 50 % των εσόδων αυτών. Κατά τη διάρκεια του έτους αναφοράς η FI χορήγησε περίπου 7 εκατ. ευρώ από τα έσοδα της, από τα οποία 2 εκατ. ευρώ χρησιμοποιήθηκαν για διεθνείς σκοπούς που σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια. Η χρήση των υπόλοιπων κεφαλαίων θα δηλωθεί στα επόμενα έτη.

(***) περιλαμβάνει έσοδα τα οποία η LV και η SK σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν για σκοπούς που σχετίζονται με το κλίμα μέσω ενός νέου χρηματοδοτικού μέσου, το οποίο θα χρηματοδοτείται άμεσα από τα έσοδα των πλειστηριασμών.

(****) δεν περιλαμβάνει την Κύπρο (δεν έχουν υποβληθεί στοιχεία).

(*****) δεν περιλαμβάνει το Βέλγιο (δεν έχει δηλωθεί το ποσοστό των εσόδων που χρησιμοποιείται για σκοπούς που σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια) και την Κύπρο.

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή