52007DC0032

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 31.1.2007

COM(2007) 32 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Επέκταση των κύριων διευρωπαϊκών αξόνων μεταφορών στις γειτονικές χώρες Κατευθυντήριες γραμμές για τις μεταφορές στην Ευρώπη και τις γειτονικές περιοχές

{SEC(2007) 98}{SEC(2007) 99}

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Επέκταση των κύριων διευρωπαϊκών αξόνων μεταφορών στις γειτονικές χώρες Κατευθυντήριες γραμμές για τις μεταφορές στην Ευρώπη και τις γειτονικές περιοχές

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) |

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1. Εισαγωγή και ιστορικο πολιτικης 3

1.1. Η ΕΕ και οι γειτονικές περιοχές 3

1.2. Το γενικό πλαίσιο των μεταφορών 4

1.2.1. Τα διευρωπαϊκά δίκτυα στην Ευρωπαϊκή Ένωση 4

1.2.2. Πανευρωπαϊκοί διάδρομοι/ζώνες 4

1.2.3. Ανάπτυξη του δικτύου σε περιφερειακό επίπεδο 5

1.3. Η διαδικασία χάραξης πολιτικής 7

2. Κατευθυντήριες γραμμές για τις μεταφορές στην Ευρωπη και τις γειτονικές περιοχές 7

2.1. Πέντε άξονες για τη σύνδεση της ΕΕ και των γειτόνων της 8

2.1.1. Ενοποίηση των Διευρωπαϊκών Διαδρομών/ζωνών 9

2.1.2. Συνεργασία με άλλους οργανισμούς 9

2.2. Έργα υποδομής 10

2.3. Οριζόντια μέτρα για την προώθηση της διαλειτουργικότητας 10

2.3.1. Συνεργασία της ΕΕ για την υλοποίηση των οριζόντιων μέτρων 11

3. Υλοποίηση των κατευθυντήριων γραμμών πολιτικής 11

3.1. Πολυμερής δομή συντονισμού και παρακολούθησης 11

3.2. Χρηματοδότηση των μέτρων 12

3.3. Το θεσμικό σχήμα 13

3.4. Σταδιακή προσέγγιση 14

1. Εισαγωγή και ιστορικο πολιτικης

Ένας από τους σημαντικούς στόχους της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) είναι να διευκολύνει την εξάπλωση των πολιτικών της Ένωσης, όπως οι βασικές αρχές και οι κανόνες της εσωτερικής αγοράς, στις γειτονικές χώρες. Τούτο υπογραμμίζεται σαφώς στην προσφάτως εγκριθείσα ανακοίνωση[1] για την «Ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας». Στον τομέα των μεταφορών, στόχος είναι να εξασφαλιστεί ότι η νομοθεσία, τα πρότυπα και οι τεχνικές προδιαγραφές των κύριων εμπορικών εταίρων μας είναι συμβατά με τα αντίστοιχα της ΕΕ και, ως εκ τούτου, συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του θεματολογίου της Λισαβόνας, με την ενθάρρυνση του εμπορίου και της αειφόρου ανάπτυξης καθώς και της κοινωνικής συνοχής.

Στην παρούσα ανακοίνωση σκιαγραφούνται τα πρώτα βήματα συνεκτικής πολιτικής για καλύτερη ενοποίηση του συστήματος μεταφορών της ΕΕ και των γειτονικών χωρών. Η πολιτική αυτή επικεντρώνεται στην κύρια υποδομή που χρησιμοποιούν οι διεθνείς μεταφορές και στη σχετική νομοθεσία που επηρεάζει τη χρήση των διαδρομών αυτών από όλους του τρόπους μεταφοράς. Με την πάροδο του χρόνου η προσέγγιση αυτή είναι δυνατό να οδηγήσει στην ανάπτυξη κοινών κανονιστικών διατάξεων και κανονισμών στο σύνολό του τομέα των μεταφορών και, ως εκ τούτου, να συγκροτηθεί αποτελεσματική αγορά μεταφορών με τη συμμετοχή της ΕΕ και των γειτόνων της.

1.1. Η ΕΕ και οι γειτονικές περιοχές

Μετά από την ιστορική διεύρυνση της ΕΕ κατά τις 10 χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και της Μεσογείου, το 2004, έχουν πλέον προσχωρήσει στην ΕΕ, με την έναρξη του 2007, η Ρουμανία και η Βουλγαρία. Η Κροατία και η Τουρκία είναι υποψήφιες χώρες με τις οποίες είναι εν εξελίξει οι διαπραγματεύσεις για την ένταξή τους. Η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας είναι υποψήφια χώρα. Η Αλβανία, η Βοσνία και Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο και η Σερβία, συμπεριλαμβανομένου του Κοσσυφοπεδίου[2], είναι δυνητικώς υποψήφιες χώρες

Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας (ΕΠΓ) καταρτίστηκε με στόχο να αποφευχθεί η εμφάνιση νέων διαχωριστικών γραμμών μεταξύ της ΕΕ και των γειτόνων της. Στοχεύει στην προώθηση της ειρήνης, της σταθερότητας, της ασφάλειας, της οικονομικής μεγέθυνσης, της ανάπτυξης και της ευημερίας στις γειτονικές χώρες, καθώς και στον εκσυγχρονισμό της οικονομίας και της κοινωνίας. Η ΕΠΓ αφορούσε αρχικώς τις άμεσα γειτονικές χώρες. Έκτοτε έχουν συναφθεί σχέδια δράσης με το Ισραήλ, την Ιορδανία, τον Λίβανο, τη Μολδαβία, το Μαρόκο, την Παλαιστινιακή Αρχή, την Τυνησία, την Ουκρανία, την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και τη Γεωργία, ενώ επίκειται η σύναψη σχεδίου δράσης με την Αίγυπτο. Στη διάσκεψη κορυφής που πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2005, η ΕΕ και η Ρωσία ενέκριναν χάρτες πορείας για να ενισχύσουν τη συνεργασία τους, με την καθιέρωση τεσσάρων «κοινών χώρων».

Οι πρωτοβουλίες αυτές συγκρότησαν καινοτόμο, συνεκτικό και προορατικό πλαίσιο μέσω του οποίου η ΕΕ επιδιώκει να επεκτείνει τις αρχές της «ενιαίας αγοράς», να προωθήσει προς αμοιβαίο όφελος την πολιτική και οικονομική μεταρρύθμιση, την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό. Όπως υπογραμμίζεται στην πρόσφατη ανακοίνωση σχετικά με την «Ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας» υπάρχουν ορισμένα οριζόντια θέματα, μεταξύ των οποίων οι μεταφορές, στα οποία η ΕΕ και οι εταίροι της έχουν κοινά συμφέροντα και κοινές ανησυχίες και τα οποία θα ήταν χρήσιμο να εξεταστούν σε πολυμερές επίπεδο. Για να αξιοποιηθούν πλήρως οι στενότερες σχέσεις με την ΕΕ και οι προοπτικές βελτιωμένης πρόσβασης στην αγορά της, τα συστήματα μεταφορών των γειτονικών χωρών πρέπει να είναι ικανά να διεκπεραιώνουν τις αυξημένες ροές μεταφορών. Στα πλαίσια της διαδικασίας προσχώρησης και της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας προβλέπεται σαφώς ότι η πολιτική των διευρωπαϊκών δικτύων πρέπει να περιλαμβάνει στρατηγικές για την επίτευξη αυτού του σκοπού.

1.2. Το γενικό πλαίσιο των μεταφορών

1.2.1. Τα διευρωπαϊκά δίκτυα στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Η πολιτική για τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ), που αναθεωρήθηκε το 2004[3], επικεντρώνει τις επενδύσεις σε 30 διεθνικούς άξονες και έργα προτεραιότητας. Η πολιτική αυτή εστιάζεται ιδίως στην ενσωμάτωση των δικτύων των νέων κρατών μελών. Όπως τονίστηκε από Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου 2003, οι διευρωπαϊκοί άξονες θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα και τη συνοχή της διευρυμένης Ένωσης επειδή θα βελτιώσουν τη σύνδεση της εσωτερικής αγοράς. Η πολιτική για τα ΔΕΔ-Μ δεν έχει ωστόσο ως αντικείμενο τις συνδέσεις μεταφορών μεταξύ της ΕΕ και των γειτονικών χωρών της ή άλλων εμπορικών εταίρων. Οι συνδέσεις αυτές έχουν αναπτυχθεί με τους πανευρωπαϊκούς διαδρόμους και ζώνες, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990.

1.2.2. Πανευρωπαϊκοί διάδρομοι/ζώνες

Οι Πανευρωπαϊκοί Διάδρομοι και ζώνες (ΠΕΔ) καταστρώθηκαν στο πλαίσιο δύο υπουργικών διασκέψεων, της Κρήτης (1994) και του Ελσίνκι (1997), με σκοπό την σύνδεση της ΕΕ-15 με τις τότε γειτονικές της χώρες. Μετά τις διευρύνσεις του 2004 και του 2007, οι διάδρομοι αυτοί κείνται πλέον κυρίως εντός της ΕΕ και, ως εκ τούτου, αποτελούν μέρος του ΔΕΔ-Μ.

Η συνεργασία όσον αφορά τους ΠΕΔ διοργανώθηκε με βάση μη δεσμευτικά μνημόνια συμφωνίας, τα περισσότερα εκ των οποίων προέβλεπαν επίσης Πρόεδρο και Γραμματεία. Η χρηματοδότηση κάθε Γραμματείας, την οποία αναλαμβάνει μια χώρα κατά μήκος του διαδρόμου, ήταν ανισομερής και εξαρτάται κατά πολύ από τις ιδιαίτερες συνθήκες του εκάστοτε ΠΕΔ. Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκαν οι ακόλουθες αδυναμίες:

- Ο προγραμματισμός και ο καθορισμός προτεραιοτήτων για τις επενδύσεις στις περισσότερες περιπτώσεις έγιναν κατά τρόπο αποσπασματικό που βασίζεται σε εθνικά κριτήρια, αγνοώντας τις ανάγκες των διεθνών ροών κατά μήκος του συνολικού άξονα.

- Το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στην υποδομή και δεν προσέχθηκε επαρκώς η εξάλειψη συμφορήσεων που δεν οφείλονται στην υποδομή, αποτελούν όμως συχνά τον κύριο λόγο για καθυστερήσεις, ιδιαίτερα σε σημεία διέλευσης συνόρων.

- Δεν υπάρχουν από κοινού συμφωνημένες μεθοδολογίες για την αξιολόγηση των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών συνεπειών των σχεδίων και των έργων οι οποίες να ανταποκρίνονται στα πρότυπα της βέλτιστης διεθνούς πρακτικής.

1.2.3. Ανάπτυξη του δικτύου σε περιφερειακό επίπεδο

Με τον χαρακτηρισμό δικτύων ως βασικά σε ορισμένες από τις γειτονικές περιοχές αντιμετωπίστηκαν σε κάποιο βαθμό οι αδυναμίες των Πανευρωπαϊκών Διαδρομών/ζωνών. Οι ενέργειες αυτές, που υποστηρίχθηκαν στο πλαίσιο της προσχώρησης και διμερών σχεδίων δράσης υπό την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας, αποσκοπούν στη βελτίωση της υλοποίησης της πολιτικής και των υποδομών στα περιφερειακά συστήματα μεταφορών:

- Το 2004, οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων [4] και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέγραψαν μνημόνιο συμφωνίας για την ανάπτυξη βασικού δικτύου μεταφορών. Συγκροτήθηκε διευθύνουσα επιτροπή για την εφαρμογή του μνημονίου συμφωνίας, η οποία υποστηρίζεται από γραμματεία και από το Παρατηρητήριο Μεταφορών Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEETO). Το SEETO έχει τεθεί σε επιχειρησιακή λειτουργία από τον Ιούνιο του 2005 και αποσκοπεί στην δημιουργία συστημάτων πληροφοριών και στην κατάστρωση πολυετούς σχεδίου και διαδικασιών για τη βελτίωση του βασικού δικτύου. Επιπλέον, διεθνείς χορηγοί, με επικεφαλής τη Διεθνή Τράπεζα και την ΕΕ συγκρότησαν «ομάδα καθοδήγησης για τις υποδομές» για τον συντονισμό των δραστηριοτήτων των χορηγών.

- Στην περιοχή της Μεσογείου , η συνεργασία στον τομέα των μεταφορών ξεκίνησε το 1995 υπό τη διαδικασία της Βαρκελώνης, η οποία καθόρισε στόχους για να δημιουργηθεί χώρος ελευθέρου εμπορίου στην περιοχή της Μεσογείου μέχρι το 2010. Το Ευρωμεσογειακό Φόρουμ Μεταφορών δημιουργήθηκε το 1998 για τον συντονισμό κοινών προσεγγίσεων και την ανάπτυξη ολοκληρωμένου περιφερειακού συστήματος μεταφορών. Η πρώτη Ευρωμεσογειακή Υπουργική Διάσκεψη Μεταφορών, που πραγματοποιήθηκε το 2005, προσδιόρισε τις κύριες προτεραιότητες για την ανάπτυξη του τομέα των μεταφορών και κάλεσε το Φόρουμ να υιοθετήσει περιφερειακό σχέδιο δράσης για τις μεταφορές, για την επόμενη πενταετία.

- Στην Τουρκία είναι υπό εξέλιξη η διαδικασία προσδιορισμού βασικού δικτύου και κατάρτισης καταλόγου έργων υποδομής κατά προτεραιότητα, ως μέρος των διαπραγματεύσεων για την προσχώρηση. Η Τουρκία εμπλέκεται τόσο στους πανευρωπαϊκούς διαδρόμους, όσο και στον διάδρομο TRACECA.

- Ο διάδρομος μεταφορών Ευρώπη - Καύκασος - Ασία (TRACECA), που αναπτύσσεται από το 1993, συνδέει την Ευρώπη με την Τουρκία και, περαιτέρω, με την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και τη Γεωργία, χώρες του Νοτίου Καυκάσου , μέχρι την Κεντρική Ασία. Η συνεργασία ρυθμίζεται με βασική πολυετή συμφωνία που υπογράφηκε από τις εμπλεκόμενες χώρες[5], με βάση την οποία συγκροτήθηκε διακυβερνητική επιτροπή και μόνιμη γραμματεία. Η γραμματεία εποπτεύει την υλοποίηση των αποφάσεων της Επιτροπής και υποβάλλει κατάλληλες προτάσεις για να εξασφαλίσει την υλοποίηση της πολυμερούς συμφωνίας.

- Για την Λευκορωσία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία , το δίκτυο αναφοράς εξακολουθούν να αποτελούν οι πανευρωπαϊκοί διάδρομοι.

- Όσον αφορά τη Ρωσία , η συνεργασία στον τομέα των μεταφορών έχει καθιερωθεί στο πλαίσιο του διαλόγου ΕΕ-Ρωσίας, που ξεκίνησε το 2005. Συγκροτήθηκαν πέντε ομάδες εργασίας εμπειρογνωμόνων, οι οποίες καλύπτουν τις στρατηγικές μεταφορών, τις υποδομές για τη συνεργασία δημόσιου – ιδιωτικού τομέα, την ασφάλεια των μεταφορών, την αεροπορική ασφάλεια, τις θαλάσσιες, θαλάσσιες-ποτάμιες και εσωτερικές πλωτές μεταφορές, τις οδικές και σιδηροδρομικές μεταφορές.

- Η συνεργασία στην περιοχή της Κασπίας Θάλασσας και του Ευξείνου Πόντου καθιερώθηκε μετά τη διάσκεψη των υπουργών μεταφορών ΕΕ- Ευξείνου Πόντου-λεκάνης της Κασπίας, που πραγματοποιήθηκε το 2004 στο Μπακού, και συγκεντρώνει τις χώρες του διαδρόμου TRACECA, τη Ρωσία και τη Λευκορωσία. Σε αυτή την «διαδικασία του Μπακού» εντάσσεται η συγκρότηση τεσσάρων ομάδων εργασίας εμπειρογνωμόνων στον τομέα των μεταφορών, που καλύπτουν τα πεδία: αεροπορικές μεταφορές, ασφάλεια, οδικές και σιδηροδρομικές μεταφορές, υποδομές. Ο στόχος είναι να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και των εταίρων χωρών και, ακόμη σημαντικότερο, μεταξύ των χωρών της περιοχής αυτής.

Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι πρωτοβουλίες αυτές αποτελούν νευραλγικής σημασίας βήμα για την επίτευξη αειφόρου ανάπτυξης και περιφερειακής ολοκλήρωσης. Συγκεκριμένα, η διαδικασία ενσωμάτωσης των γειτονικών χωρών στις αγορές και στην κοινωνία της ΕΕ απαιτεί συμβατές και διασυνδεδεμένες υποδομές και σύγκλιση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος. Απαιτεί επίσης εστίαση σε περιορισμένο πλήθος καίριων διεθνικών συνδέσεων, για να εξασφαλιστεί ότι οι αναπόφευκτα περιορισμένοι πόροι δημιουργούν αισθητά κίνητρα για το εμπόριο και την οικονομική μεγέθυνση τόσο στην ΕΕ όσο και στις γειτονικές χώρες. Η πολιτική αυτή σκιαγραφείται κατωτέρω (βλ. κεφάλαιο 2)

1.3. Η διαδικασία χάραξης πολιτικής

Για να υλοποιηθεί η βασική ιδέα της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας στον τομέα των μεταφορών και για να εξευρεθούν οι τρόποι για βελτιωμένη σύνδεση της ΕΕ με τους γείτονές της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγκρότησε το 2004[6] την Ομάδα Υψηλού Επιπέδου για την Επέκταση των κύριων διευρωπαϊκών αξόνων μεταφορών στις γειτονικές χώρες και περιοχές , της οποίας προήδρευσε η πρώην Επίτροπος και Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Loyola de Palacio. Η έκθεση[7] της Ομάδας υποβλήθηκε στην Επιτροπή το Δεκέμβριο του 2005. Καθόλη τη διάρκεια των εργασιών της επιτροπής διοργανώθηκε διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης για να ενσωματωθούν οι απόψεις και οι ανησυχίες των ενδιαφερομένων. Η πλειονότητα των ενδιαφερομένων επικρότησε τις συστάσεις της Ομάδας, εκφράστηκαν ωστόσο ορισμένες ανησυχίες όσον αφορά τη συμπερίληψη των περιβαλλοντικών και κοινωνικών πτυχών[8].

2. Κατευθυντήριες γραμμεσ για τις μεταφορες στην ευρωπη και τις γειτονικες περιοχέσ

Αφού εξέτασε τις προτάσεις της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου και τις αντιδράσεις των οποίων έγινε αποδέκτης στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης, η Επιτροπή θεωρεί ότι το έργο της Ομάδας αποτελεί καλή βάση για συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και των γειτονικών χωρών. ¦Ως εκ τούτου , η Επιτροπή συνιστά στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να λάβουν υπόψη την έκθεση της Ομάδας και να αποδεχθούν την πρόταση να αναθεωρηθεί το αρχικό σχέδιο των Πανευρωπαϊκών Διαδρομών/ζωνών (ΠΕΔ) ως εξής:

- Να επεκταθεί η γεωγραφική κάλυψη του βασικού σχεδίου των ΔΕΔ-Μ ώστε να ληφθούν πλήρως υπόψη η αναθεωρημένη πολιτική διευρωπαϊκών δικτύων και οι στόχοι των πλαισίων προσχώρησης και της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας.

- Να επεκταθούν οι σχετικές βασικές αρχές και κανόνες της εσωτερικής αγοράς στις γειτονικές χώρες, λαμβάνοντας υπόψη την αειφορία και υπογραμμίζοντας την ανάγκη μέτρων που δεν αφορούν τις υποδομές, για τη διευκόλυνση του εμπορίου και της ροής μεταφορών κατά μήκος των κυρίων αξόνων.

- Να ενισχυθεί το πλαίσιο συντονισμού και παρακολούθησης, ώστε να εξασφαλιστεί η πλήρης προσήλωση των ενδιαφερομένων χωρών, να καταστεί δυνατή η συγκέντρωση των πόρων με στόχο την αειφόρο ανάπτυξη της υποδομής και να προβληθούν οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής διάστασης.

2.1. Πέντε άξονες για τη σύνδεση της ΕΕ και των γειτόνων της

Η Επιτροπή θεωρεί ότι το εύρος του αρχικού σχεδίου των Πανευρωπαϊκών Διαδρομών/ζωνών πρέπει να επικαιροποιηθεί ώστε να ανταποκρίνεται στο νέο γεωπολιτικό πλαίσιο μετά τη διεύρυνση της ΕΕ και για να συνδέονται καλύτερα οι κύριοι άξονες των διευρωπαϊκών δικτύων με τους άξονες των γειτονικών χωρών. Κατά συνέπεια, προτείνει να υιοθετηθούν οι ακόλουθοι πέντε διεθνικοί άξονες, που συμπίπτουν με τους άξονες που προτάθηκαν από την Ομάδα Υψηλού Επιπέδου (για τη χάραξη, βλ. παράρτημα 1):

- Θαλάσσιες αρτηρίες : για τη σύνδεση των περιοχών της Βαλτικής, της Θάλασσας του Μπάρεντς, του Ατλαντικού (συμπεριλαμβανομένων των εξόχως απομακρυσμένων περιοχών[9]), της Μεσογείου, του Ευξείνου Πόντου και της Κασπίας Θάλασσας, καθώς και των παράκτιων χωρών αυτών των θαλάσσιων περιοχών, με προέκταση, μέσω της διώρυγας του Σουέζ, προς την Ερυθρά Θάλασσα.

- Βόρειος άξονας : για τη σύνδεση της βόρειας ΕΕ με τη Νορβηγία προς βορρά και με τις Λευκορωσία και Ρωσίας προς ανατολάς. Προβλέπεται επίσης σύνδεση με την περιοχή της Θάλασσας του Μπάρεντς, που αποτελεί τη διασύνδεση της Νορβηγίας, μέσω Σουηδίας και Φινλανδίας, με τη Ρωσία.

- Κεντρικός άξονας : σύνδεση του κέντρου της ΕΕ με την Ουκρανία και τον Εύξεινο Πόντο και, μέσω των εσωτερικών πλωτών οδών, σύνδεση με την Κασπία Θάλασσα. Περιλαμβάνεται επίσης απευθείας σύνδεση από την Ουκρανία στον Υπερσιβηρικό σιδηρόδρομο και ζεύξη από την εσωτερική πλωτή οδό των ποταμών Δον/Βόλγα στη Βαλτική Θάλασσα.

- Νοτιανατολικός άξονας : σύνδεση της ΕΕ με τα Βαλκάνια και την Τουρκία και, περαιτέρω, με τον Νότιο Καύκασο και την Κασπία Θάλασσα καθώς και με τη Μέση Ανατολή μέχρι την Αίγυπτο και την Ερυθρά Θάλασσα.

- Νοτιοδυτικός άξονας : για τη σύνδεση της νοτιοδυτικής ΕΕ με την Ελβετία και το Μαρόκο, περιλαμβανομένης ζεύξης που θα διατρέχει τις χώρες του Μαγκρέμπ συνδέοντας το Μαρόκο, την Αλγερία και τη Τυνησία, και θα εκτείνεται μέχρι την Αίγυπτο.

Μετά την ανάλυση που διενήργησε η Ομάδα Υψηλού Επιπέδου, οι πέντε αυτοί άξονες συμβάλλουν στο μέγιστο δυνατό βαθμό στην τόνωση των διεθνών συναλλαγών, του εμπορίου και της κυκλοφορίας. Οι άξονες αυτοί περιλαμβάνουν ορισμένες διακλαδώσεις σε περιοχές όπου ο όγκος κυκλοφορίας είναι σχετικά χαμηλός λόγω των σημερινών πολιτικών προβλημάτων, με σκοπό να ενισχυθεί με τον τρόπο αυτό μακροπρόθεσμα η περιφερειακή συνεργασία και ολοκλήρωση. Εν προκειμένω, η Επιτροπή υπογραμμίζει τη θεμελιώδη σημασία που έχουν ανοικτά και ασφαλή σύνορα μεταξύ της ΕΕ και των γειτονικών χωρών καθώς και μεταξύ των γειτονικών χωρών για την τόνωση του εμπορίου και την ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας.

Η Επιτροπή προτείνει να εξεταστούν στο τρέχον στάδιο μόνο οι συνδέσεις της ΕΕ με τις γειτονικές χώρες και όχι οι συνδέσεις των γειτονικών χωρών με τρίτες χώρες (βλ. ωστόσο σημείο 2.1.2). Η Επιτροπή υπογραμμίζει επίσης ότι οι πέντε αυτοί άξονες δεν τροποποιούν τις προτεραιότητες που καθορίστηκαν για τα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών της ΕΕ ((βλ. σημείο 1.2.1).

2.1.1. Ενοποίηση των Διευρωπαϊκών Διαδρομών/ζωνών

Συμφωνώντας με τις απόψεις των προέδρων των Διευρωπαϊκών Διαδρόμων, η Επιτροπή προτείνει να ενσωματωθούν πλήρως οι ΠΕΔ στις νέες δομές και να αξιοποιηθεί ως βάση η εμπειρογνωμοσύνη τους. Οι περισσότεροι από τους Πανευρωπαϊκούς Διαδρόμους I, IV, V, VI και VII είναι πλέον στο έδαφος της ΕΕ, και ως εκ τούτου μέρος έργου προτεραιότητας του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών, ενώ οι υπόλοιποι διάδρομοι καλύπτονται από τους προτεινόμενους πέντε άξονες ως εξής:

- Οι τέσσερεις Πανευρωπαϊκές Ζώνες (Θάλασσα του Μπάρεντς, Εύξεινος Πόντος, Ιόνιο Πέλαγος και Μεσόγειος) είναι ενσωματωμένες στις θαλάσσιες αρτηρίες όσον αφορά τις θαλάσσιες συνδέσεις.

- Ο βόρειος άξονας περιλαμβάνει τον ΠΕΔ II και το βόρειο τμήμα του ΠΕΔ IX. Περιλαμβάνει επίσης χερσαία σύνδεση με την Πανευρωπαϊκή Ζώνη της Θάλασσας του Μπάρεντς, που συνδέει τη Νορβηγία μέσω Σουηδίας και Φινλανδίας με την Ρωσία.

- Ο κεντρικός άξονας περιλαμβάνει τον ΠΕΔ III και κλάδο των ΠΕΔ V και IX.

- Ο νοτιανατολικός άξονας συγχωνεύει και προεκτείνει τους ΠΕΔ IV και X, ενσωματώνει τους ΠΕΔ VII και VIII καθώς και κλάδο του ΠΕΔ V. Ο άξονας αυτός προεκτείνεται περαιτέρω προς τη Μέση Ανατολή και συνδέει τον διάδρομο TRACECA με την Τουρκία, την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και τη Γεωργία.

- Ο νοτιοδυτικός άξονας περιλαμβάνει χερσαία σύνδεση με την Πανευρωπαϊκή Ζώνη της Μεσογείου.

2.1.2. Συνεργασία με άλλους οργανισμούς

Η Επιτροπή θεωρεί ουσιώδους σημασίας να αναπτυχθούν οι πέντε άξονες σε στενό συντονισμό με οργανώσεις οι οποίες αναπτύσσουν διεθνείς διαδρόμους μεταφορών σε άλλες περιοχές. Τούτο αφορά ιδίως τον διάδρομο TRACECA στην Κεντρική Ασία, τα διαφρικανικά δίκτυα[10], καθώς και δίκτυα σύνδεσης της Ευρώπης με την Ασία, που έχουν αναπτυχθεί από την Οικονομική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Ασία και τον Ειρηνικό και την Ευρωπαϊκή Διάσκεψη των Υπουργών Μεταφορών.

2.2. Έργα υποδομής

Η Ομάδα Υψηλού Επιπέδου πρότεινε διάφορα έργα υποδομών, τα οποία ταξινομήθηκαν σε δύο κατηγορίες ανάλογα με το βαθμό ωρίμανσής τους. Κατά τη δημόσια διαβούλευση διατυπώθηκαν ανησυχίες ότι η περαιτέρω ανάπτυξη ορισμένων διεθνικών αξόνων θα είχε ενδεχομένως αρνητικές επιπτώσεις στο άμεσο περιβάλλον και ιδιαιτέρως στη βιοποικιλότητα. Η Επιτροπή προτείνει, ως εκ τούτου, να εξεταστούν οι κατάλογοι έργων ως ενδεικτικοί και υπογραμμίζει τη σημασία να καταρτιστούν γενικά ρυθμιστικά σχέδια (master plan) για τους άξονες. Αυτά τα γενικά σχέδια θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο στρατηγικής αξιολόγησης των οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών συνεπειών, σύμφωνα με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές και, όπου χρειάζεται, με τη νομοθεσία της ΕΕ[11].

2.3. Οριζόντια μέτρα για την προώθηση της διαλειτουργικότητας

Η Επιτροπή προτείνει να εγκριθούν τα οριζόντια μέτρα που προτάθηκαν από την Ομάδα Υψηλού Επιπέδου ως βάση συνεργασίας, με σκοπό να καταστούν ταχύτερες και αποτελεσματικότερες οι μεταφορές κατά μήκος αυτών των αξόνων. Τα μέτρα αποσκοπούν στη βαθμιαία προσέγγιση της νομοθεσίας και των πολιτικών των γειτονικών κρατών με το αντίστοιχο κοινοτικό κεκτημένο, αφορούν δε όλους τους τρόπους μεταφορών και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων:

- Την εξασφάλιση τεχνικής, νομικής και διοικητικής διαλειτουργικότητας με τα συστήματα της ΕΕ όσον αφορά, λόγου χάρη, τα σιδηροδρομικά δίκτυα, τα συστήματα σηματοδότησης, τα καθεστώτα χρέωσης των υποδομών.

- Επιτάχυνση των διαδικασιών διέλευσης συνοριακών σταθμών με την υλοποίηση, χωρίς καθυστέρηση, των σχετικών διεθνών συμβάσεων, που έχουν ήδη εγκριθεί από την ΕΕ, με την εισαγωγή «μονοαπευθυντικών» υπηρεσιών με μεριζόμενες ευκολίες, απλούστευση και εναρμόνιση του εμπορίου και των εγγράφων μεταφοράς, σύμφωνα με την πρακτική της ΕΕ.

- Εφαρμογή νέων τεχνολογιών, όπως συστημάτων διαχείρισης κυκλοφορίας και συστημάτων πληροφοριών σε όλα τα είδη μεταφορών (συγκεκριμένα οι ERTMS[12] και SESAR[13]), συμπεριλαμβανομένης της δορυφορικής πλοήγησης (Galileo), οι οποίες να είναι αποτελεσματικές και συμβατές με τις τεχνολογίες που εφαρμόζονται στο έδαφος της ΕΕ.

- Μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας και της προστασίας και των συνθηκών απασχόλησης σε όλους τους τρόπους μεταφοράς, λόγου χάρη με την εναρμόνιση των προτύπων και των διαδικασιών στο ανώτατο επίπεδο επιδόσεων.

- Εφαρμογή διεθνών συμβάσεων, εκτίμηση κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων, διαδικασιών δημοσίων συμβάσεων κλπ, σύμφωνα με τα πρότυπα της ΕΕ, τους κανόνες χρηματοδότησης από τους χορηγούς και τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές.

2.3.1. Συνεργασία της ΕΕ για την υλοποίηση των οριζόντιων μέτρων

Σχέδια δράσης υπό τα πλαίσια συνεργασίας της ΕΕ είναι ένα από τα καίρια εργαλεία για την υλοποίηση των οριζόντιων μέτρων. Αυτά τα σχέδια δράσης αποτελούν αντικείμενο συμφωνίας με τις χώρες εταίρους, αποσκοπώντας στα εξής (βλ. επίσης σημείο 1.2.3):

- Για τις υποψήφιες και τις δυνητικά υποψήφιες χώρες, ο στόχος είναι η σταδιακή ευθυγράμμιση με το κοινοτικό κεκτημένο σε όλους τους τομείς.

- Ως προς τις χώρες που εμπίπτουν στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας, με τα διμερή σχέδια δράσης και τα έγγραφα στρατηγικής καθορίζονται προτεραιότητες σε ευρύ φάσμα πεδίων, όπου περιλαμβάνονται οι μεταφορές και τα τελωνεία, καθώς και σε θέματα οριζόντιου χαρακτήρα, όπως το περιβάλλον και κοινωνικά ζητήματα.

- Διεθνή συνεργασία, συγκεκριμένα στο πλαίσιο της υλοποίησης της στρατηγικής TRACECA μέχρι το 2015 και της διαδικασίας του Μπακού, καθώς και το προγραμματιζόμενο περιφερειακό σχέδιο δράσης για τις μεταφορές στη Μεσόγειο συμπληρώνουν αυτά τα διμερή σχέδια δράσης.

- Διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ όμορων περιοχών στη ΕΕ και στις γειτονικές χώρες θα διαδραματίσει αυξανόμενο ρόλο, συμπεριλαμβανομένων δράσεων για τη βελτίωση των μεταφορών, καθώς και για τη βελτίωση της συνεργασίας σε νομικό και διοικητικό επίπεδο.

Μολονότι τα πλαίσια συνεργασίας της ΕΕ πραγματεύονται ήδη τα περισσότερα από τα οριζόντια μέτρα, η Επιτροπή θεωρεί ότι είναι αναγκαίο να θεωρηθούν σε συσχετισμό με την ανάπτυξη των υποδομών κατά μήκος των κύριων διεθνικών αξόνων. Σκοπός είναι να εξασφαλιστεί ότι τα σημαντικότερα σημεία συμφόρησης κατά μήκος ενός άξονα αντιμετωπίζονται συντονισμένα και έγκαιρα και ότι οι διάφορες διαδικασίες και πρότυπα είναι συμβατά καθόλο το μήκος άξονα που χρησιμοποιείται για διεθνείς μεταφορές προς και από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

3. Υλοποίηση των κατευθυντήριων γραμμών πολιτικής

3.1. Πολυμερής δομή συντονισμού και παρακολούθησης

Οι αυξανόμενες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ΕΕ καθιστούν ακόμη σημαντικότερη τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και τη συνοχή των εξωτερικών πολιτικών της καθώς και την εξασφάλιση καλύτερου στρατηγικού σχεδιασμού, μεγαλύτερη συνοχή μεταξύ των διαφόρων μέσων άσκησης εξωτερικής πολιτικής και βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, των κρατών μελών, των γειτονικών χωρών και άλλων σχετικών ενδιαφερομένων. Η συνεργασία αυτή θα πρέπει:

- Να συσπειρώνει τις χώρες σε ένα πολυμερές σχήμα, ενώ ταυτόχρονα να καθιστά δυνατή την αποτελεσματική περιφερειακή συνεργασία.

- Να προωθεί την διαλειτουργικότητα των δικτύων μεταξύ της ΕΕ και των γειτονικών χωρών και την περαιτέρω προσέγγιση της νομοθεσίας και των πολιτικών στις γειτονικές χώρες με τα πρότυπα της ΕΕ, στοχεύοντας στην εξασφάλιση συνεχούς οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και περιβαλλοντικής αειφορίας.

- Να πραγματεύεται τις ανάγκες ανάπτυξης των έργων υποδομής προς αμοιβαίο συμφέρον και να προσελκύει και να κατευθύνει τις επενδύσεις σε αυτά τα έργα.

- Να παρακολουθεί την εξάλειψη της συμφόρησης που δεν οφείλεται στις υποδομές και την υλοποίηση οριζοντίων μέτρων κατά μήκος των αξόνων.

- Να εξασφαλίζει και να προωθεί την αειφόρο ανάπτυξη συνεκτιμώντας τις οικονομικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις των σχεδίων και έργων υποδομής και των οριζοντίων μέτρων.

3.2. Χρηματοδότηση των μέτρων

Η υλοποίηση αυτού του φιλόδοξου σχεδίου απαιτεί την συλλογική αξιοποίηση όλων των σχετικών χρηματοδοτικών πόρων, τόσο δημόσιων και ιδιωτικών όσο και εθνικών και διεθνών. Μολονότι θα παραμείνει σημαντική η χρηματοδότηση από τους δημόσιους προϋπολογισμούς, ο ρόλος των διεθνών χρηματοπιστωτικών οργανισμών - όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ) και η Παγκόσμια Τράπεζα – είναι καίριος για τη χρηματοδότηση της ισόρροπης ανάπτυξης των κύριων διεθνικών αξόνων και του συνολικού συστήματος μεταφορών.

Η Επιτροπή συνιστά να αξιοποιηθεί η επιτυχής συνεργασία με τους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς που σημειώθηκε στο πλαίσιο της ομάδας καθοδήγησης για τις υποδομές στα Δυτικά Βαλκάνια (βλ. σημείο 1.2.3) και να επεκταθεί η βασική ιδέα σε άλλες περιοχές. Τα κράτη μέλη της ΕΕ και άλλοι χορηγοί θα πρέπει να ενταχθούν σε αυτήν τη συνεργασία, όπου αρμόζει.

Από το 2007 με το Ευρωπαϊκό Μέσο Γειτονίας και Εταιρικής Σχέσης θα παρέχεται οικονομική βοήθεια στις γειτονικές χώρες. Η βοήθεια αυτή θα περιλαμβάνει υποστήριξη των χρηματοπιστωτικών οργανισμών που θα χορηγούν δάνεια σε τομείς προτεραιότητας μέσω της προτεινόμενης «επενδυτικής διευκόλυνσης γειτονίας», καθώς και με ενίσχυση για την υλοποίηση των οριζόντιων μέτρων. Επιπλέον, η συνδρομή της ΕΕ θα μπορούσε να βοηθήσει χώρες να προετοιμαστούν για επενδύσεις με την ενίσχυση μελετών σχετικά με τον καθορισμό των γενικών ρυθμιστικών σχεδίων, την σκοπιμότητα των έργων και τις συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα.

Επιπλέον, η πρόταση της Επιτροπή για τις νέες εντολές εξωτερικής δανειοδότησης από την ΕΤΕπ κατά το χρονικό διάστημα 2007-13 προβλέπει σημαντική αύξηση των ανωτάτων ορίων δανειοδότησης στις γειτονικές χώρες. Ειδικό μνημόνιο συμφωνίας έχει υπογραφεί μεταξύ της Επιτροπής, της ΕΤΕπ και της ΕΤΑΑ για τη διευκόλυνση της συνεργασίας στην Ανατολική Ευρώπη και στον Νότιο Καύκασο, στη Ρωσία και στη Κεντρική Ασία.

Με το μέσο προενταξιακής βοήθειας (IPA) θα παρέχεται οικονομική συνδρομή στις υποψήφιες χώρες και στις δυνητικώς υποψήφιες χώρες (βλ. σημείο 1.1). Το ύψος της στήριξης ποικίλει ανάλογα με το καθεστώς της χώρας ως προς την ΕΕ. Στις υποψήφιες χώρες θα προσφερθεί πλήρης κάλυψη προενταξιακής βοήθειας, συμπεριλαμβανομένης ενίσχυσης για την εκπλήρωση των κριτηρίων προσχώρησης και για την προετοιμασία για την πολιτική συνοχής, συμπεριλαμβανομένων επενδύσεων στις υποδομές, ενώ θα είναι περισσότερο περιορισμένη η κάλυψη μέτρων στις δυνητικώς υποψήφιες χώρες.

3.3. Το θεσμικό σχήμα

Μετά την ανάλυση που παρουσιάστηκε στα προηγούμενα κεφάλαια και την ισχυρή υποστήριξη από τους διάφορους ενδιαφερόμενους της οποίας έγινε αποδέκτης κατά την δημόσια διαβούλευση, η Επιτροπή κρίνει ότι είναι ουσιαστικό ισχυρά δεσμευτικό πλαίσιο συντονισμού. Τούτο θα εξασφαλίσει την ισχυρή δέσμευση και από κοινού ίδια ευθύνη των ενδιαφερομένων χωρών να υλοποιήσουν έγκαιρα και συντονισμένα τα απαραίτητα μέτρα κατά μήκος των αξόνων.

Ένα πλαίσιο συντονισμού θα μπορούσε να προβλέπει την δημιουργία οικονομικώς αποδοτικού θεσμικού σχήματος για την υποστήριξη της υλοποίησης και την παρακολούθηση των αξόνων. Το σχήμα αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη συγκρότηση δομής σε τρία επίπεδα, απαρτιζόμενης από:

- Περιφερειακές διευθύνουσες ομάδες που να παρακολουθούν την υλοποίηση των συμφωνημένων αξόνων και των μέτρων σε τεχνικό επίπεδο. Οι περιφερειακές διευθύνουσες ομάδες θα μπορούσαν επίσης να διοργανώνουν διασκέψεις χορηγών κάθε άξονα και να εμπλέκουν τους κοινωνικούς εταίρους και άλλους ενδιαφερόμενους, όπου αρμόζει. Όλες οι περιφερειακές διευθύνουσες ομάδες θα πρέπει να συναντώνται τακτικά, π.χ. ετησίως, για να εξασφαλίζουν τη συνεκτική υλοποίηση των συμφωνημένων μέτρων, καθώς και για να συμφωνούν επί κοινών μεθόδων για την αξιολόγηση και την παρακολούθηση σε επίπεδο στρατηγικής και έργων.

- Συνεδριάσεις υπουργών για τη λήψη στρατηγικών αποφάσεων όσον αφορά το πλαίσιο συντονισμού, καθώς και τους διεθνικούς άξονες, έργα υποδομής και οριζόντια μέτρα και την περαιτέρω ανάπτυξή τους, με βάση από κοινού σύσταση των περιφερειακών διευθυνουσών ομάδων.

- Γραμματεία που θα παρέχει διοικητική και τεχνική υποστήριξη. Η διαρκής, επαρκής και μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση της Γραμματείας θα πρέπει να εξασφαλιστεί με την πρόβλεψη της συνεισφοράς από τις χώρες που αφορά ο κάθε άξονας ώστε να ενισχυθεί η ανάληψη δέσμευσης και η ίδια ευθύνη τους.

Για να εξασφαλιστεί η οικονομική αποτελεσματικότητα και να αποφευχθεί περιττή αλληλοεπικάλυψη εργασιών, οι υπάρχουσες περιφερειακές διευθύνουσες ομάδες και γραμματείες θα πρέπει να εξασφαλίζουν τις παραπάνω λειτουργίες, εφόσον υπάρχουν (βλ. σημείο 1.2.3).

3.4. Σταδιακή προσέγγιση

Για να επιταχυνθεί η όλη διαδικασία και για να εξασφαλιστεί ότι η μορφή και το περιεχόμενο της δομής συνεργασίας ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις προσδοκίες των ενδιαφερομένων μερών, η Επιτροπή θα υιοθετήσει προσέγγιση δύο σταδίων για την υλοποίηση της πολιτικής:

1. Κατά το πρώτο στάδιο θα δρομολογηθούν διερευνητικές συνομιλίες με όλες τις ενδιαφερόμενες χώρες. Οι συνομιλίες αυτές θα αποσκοπούν στην αξιολόγηση του ενδιαφέροντος και της πρόθεσης αυτών των χωρών να δεσμευτούν για την ενίσχυση των πλαισίων πολυμερούς συντονισμού, εφόσον υπάρχουν, ή να συγκροτήσουν τέτοια πλαίσια, εφόσον αυτά δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα. Στο στάδιο αυτό θα μπορούσαν επίσης να επιδιωχθούν ενδεχομένως μεταβατικές λύσεις, ώστε να καταστεί δυνατή η αδιάκοπη ανάπτυξη των αξόνων.

2. Σε δεύτερο στάδιο, ανάλογα με την έκβαση των διερευνητικών συνομιλιών, η Επιτροπή θα υποβάλει συγκεκριμένες συστάσεις ή/και πρόταση για την υλοποίηση του πλαισίου πολιτικής και συντονισμού.

Παράρτημα 1 – Χάραξη των πέντε διεθνικών αξόνων

[pic]

[1] COM (2006) 726 της 4ης Δεκεμβρίου 2006.

[2] Σύμφωνα με το ψήφισμα 1 244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, της 10ης Ιουνίου 1999.

[3] Απόφαση 884/2004/EΚ

[4] Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Κροατία, Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Μαυροβούνιο, Σερβία και Κοσσυφοπέδιο (σύμφωνα με το ψήφισμα 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ).

[5] Πρόκειται για τις εξής χώρες: Αφγανιστάν, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Βουλγαρία, Γεωργία, Καζακστάν, Δημοκρατία της Κιργισίας, Μολδαβία, Ρουμανία, Τατζικιστάν, Τουρκία, Ουκρανία και Ουζμπεκιστάν. Το Πακιστάν και το Ιράν έχουν υποβάλει αίτηση συμμετοχής στον διάδρομο TRACECA.

[6] Απόφαση C(2004) 3618 της Επιτροπής, της 29ης Σεπτεμβρίου 2004.

[7] Βλ. http://europa.eu.int/comm/ten/transport/external_dimension/index_en.htm

[8] Τα γραπτά και προφορικά σχόλια σε αμφότερες τις διαβουλεύσεις είναι δυνατόν να τηλεφορτωθούν από τον δικτυακό τόπο: http://ec.europa.eu/ten/transport/external_dimension/hlg/index_en.htm

[9] Κανάριες Νήσοι, Αζόρες και Μαδέρα.

[10] Πρόκειται για δίκτυα που έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο της Αφρικανικής Ένωσης και της εταιρικής σχέσης ΕΕ-Αφρικής όσον αφορά τις υποδομές.

[11] Για πρακτικές οδηγίες όσον αφορά την υλοποίηση της κοινωνικοοικονομικής αξιολόγησης και της στρατηγικής περιβαλλοντικής αξιολόγησης βλ. το έργο HEATCO (http://heatco.ier.uni-stuttgart.de/) και το έργο ΒEACON (http://www.transport-sea.net/results.phtml), τα οποία διενεργήθηκαν υπό το 6ο πρόγραμμα πλαίσιο έρευνας.

[12] ERTMS είναι το Ευρωπαϊκό Σύστημα Διαχείρισης της Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας ( European Rail Traffic Management System)

[13] SESAR είναι το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας (European air traffic control infrastructure modernisation programme).