(1)

Τα κράτη μέλη και η Ένωση πρέπει να εργαστούν για την ανάπτυξη συντονισμένης στρατηγικής για την απασχόληση, και ιδίως για την προώθηση ειδικευμένου, εκπαιδευμένου και ευπροσάρμοστου εργατικού δυναμικού, καθώς και αγορών εργασίας που να είναι προσανατολισμένες προς το μέλλον και να ανταποκρίνονται στις εξελίξεις της οικονομίας, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της πλήρους απασχόλησης και κοινωνικής προόδου, της ισορροπημένης οικονομικής ανάπτυξης, υψηλού επιπέδου προστασίας και βελτίωσης της ποιότητας του περιβάλλοντος, που ορίζονται στο άρθρο 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ). Τα κράτη μέλη πρέπει να θεωρούν την προώθηση της απασχόλησης θέμα κοινού ενδιαφέροντος και να συντονίζουν τη σχετική τους δράση στο πλαίσιο του Συμβουλίου, λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές πρακτικές που έχουν σχέση με τον τομέα των εργασιακών σχέσεων.

(2)

Η Ένωση πρέπει να καταπολεμά τον κοινωνικό αποκλεισμό και τις διακρίσεις και να προωθεί την κοινωνική δικαιοσύνη και προστασία, την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών, την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών και την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού, όπως ορίζεται στο άρθρο 3 ΣΕΕ. Κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή των πολιτικών και των δράσεων της, η Ένωση συνεκτιμά τις απαιτήσεις που συνδέονται με την προαγωγή υψηλού επιπέδου απασχόλησης, με τη διασφάλιση της κατάλληλης κοινωνικής προστασίας, με την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, με το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και κατάρτισης και προστασίας της ανθρώπινης υγείας όπως ορίζεται στο άρθρο 9 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).

(3)

Σύμφωνα με τη ΣΛΕΕ, η Ένωση έχει αναπτύξει και εφαρμόσει μηχανισμούς συντονισμού των οικονομικών πολιτικών και των πολιτικών απασχόλησης. Ως μέρος των εν λόγω μηχανισμών, οι κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών («κατευθυντήριες γραμμές») που παρατίθενται στο παράρτημα της απόφασης (ΕΕ) 2020/1512 του Συμβουλίου (4), μαζί με τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως παρατίθενται στη σύσταση (ΕΕ) 2015/1184 του Συμβουλίου (5), αποτελούν τις ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές. Καθοδηγούν την υλοποίηση της πολιτικής στο επίπεδο των κρατών μελών και της Ένωσης, αντικατοπτρίζοντας την αλληλεξάρτηση μεταξύ των κρατών μελών. Οι προκύπτουσες συντονισμένες εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές και μεταρρυθμίσεις δημιουργούν ένα κατάλληλο συνολικό μείγμα βιώσιμων οικονομικών πολιτικών και πολιτικών απασχόλησης, το οποίο αναμένεται να επιτύχει θετικά δευτερογενή αποτελέσματα.

(4)

Οι κατευθυντήριες γραμμές συνάδουν με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, την ισχύουσα ενωσιακή νομοθεσία και τις διάφορες ενωσιακές πρωτοβουλίες, μεταξύ άλλων τις συστάσεις του Συμβουλίου της 10ης Μαρτίου 2014 (6), της 15ης Φεβρουαρίου 2016 (7), της 19ης Δεκεμβρίου 2016 (8), της 15ης Μαρτίου 2018 (9), της 22ας Μαΐου 2018, (10) της 22ας Μαΐου 2019 (11), της 8ης Νοεμβρίου 2019 (12), της 30ής Οκτωβρίου 2020 (13), και της 24ης Νοεμβρίου 2020 (14), τη σύσταση (ΕΕ) 2021/402 της Επιτροπής (15) και τη σύσταση του (ΕΕ) 2021/1004 του Συμβουλίου (16).

(5)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο συνδυάζει τα διάφορα μέσα σε ένα γενικό πλαίσιο με στόχο τον ολοκληρωμένο πολυμερή συντονισμό και την εποπτεία των οικονομικών πολιτικών και των πολιτικών απασχόλησης. Κατά την επιδίωξη της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, της παραγωγικότητας, της δικαιοσύνης και της σταθερότητας, το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο ενσωματώνει τις αρχές του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων και τον κοινωνικό πίνακα αποτελεσμάτων που αποτελεί το εργαλείο παρακολούθησης, ενώ προβλέπει στενή συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, την κοινωνία των πολιτών και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Στηρίζει την επίτευξη των στόχων για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Οι πολιτικές για την απασχόληση και οι οικονομικές πολιτικές της Ένωσης και των κρατών μελών θα πρέπει να συμβαδίζουν με τη μετάβαση της Ευρώπης σε μια κλιματικά ουδέτερη, περιβαλλοντικά βιώσιμη και ψηφιακή οικονομία για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, να εξασφαλίζουν ικανοποιητικές συνθήκες εργασίας, να ενθαρρύνουν την καινοτομία, να προωθούν την κοινωνική δικαιοσύνη και τις ίσες ευκαιρίες, καθώς και την αντιμετώπιση των ανισοτήτων και των περιφερειακών διαφορών.

(6)

Η κλιματική αλλαγή και οι προκλήσεις που συνδέονται με το περιβάλλον, η παγκοσμιοποίηση, η ψηφιοποίηση, η τεχνητή νοημοσύνη, η τηλεργασία, η οικονομία των πλατφορμών και η δημογραφική αλλαγή μεταμορφώνουν τις ευρωπαϊκές οικονομίες και κοινωνίες. Η Ένωση και τα κράτη μέλη της πρέπει να συνεργαστούν για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των εν λόγω διαρθρωτικών παραγόντων και την προσαρμογή των υφιστάμενων συστημάτων, βάσει των αναγκών, αναγνωρίζοντας τη στενή αλληλεξάρτηση των οικονομιών, των αγορών εργασίας και των συναφών πολιτικών των κρατών μελών. Η εν λόγω πρόκληση απαιτεί συντονισμένη, φιλόδοξη και αποτελεσματική δράση πολιτικής σε ενωσιακό αλλά και σε εθνικό επίπεδο, σε συμμόρφωση με τη ΣΛΕΕ και την ενωσιακή νομοθεσία σχετικά με την οικονομική διακυβέρνηση, και με συνεκτίμηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Η εν λόγω δράση πολιτικής θα πρέπει να περιλαμβάνει προώθηση των βιώσιμων επενδύσεων, ανανέωση της δέσμευσης για κατάλληλα προγραμματισμένες μεταρρυθμίσεις που θα βελτιώσουν την οικονομική ανάπτυξη, τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας, την παραγωγικότητα, τις ικανοποιητικές συνθήκες εργασίας, την κοινωνική και εδαφική συνοχή, την ανοδική σύγκλιση, την ανθεκτικότητα και την άσκηση δημοσιονομικής ευθύνης. Στο πλαίσιο της εν λόγω δράσης θα πρέπει να συνδυάζονται μέτρα σχετικά την προσφορά και τη ζήτηση και να λαμβάνονται παράλληλα υπόψη οι επιπτώσεις τους στο περιβάλλον, την απασχόληση και την κοινωνία.

(7)

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή διακήρυξαν τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων (17) («πυλώνας». Ο πυλώνας ορίζει είκοσι βασικές αρχές και δικαιώματα που έχουν σκοπό να στηρίξουν εύρυθμες και δίκαιες αγορές εργασίας και συστήματα πρόνοιας, που διαρθρώνονται σε τρεις κατηγορίες: ίσες ευκαιρίες και πρόσβαση στην αγορά εργασίας, δίκαιοι όροι εργασίας, και κοινωνική προστασία και ένταξη. Οι αρχές και τα δικαιώματα παρέχουν κατευθύνσεις στη στρατηγική της Ένωσης, εξασφαλίζοντας ότι οι μεταβάσεις στην κλιματική ουδετερότητα και στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα, ο ψηφιακός μετασχηματισμός και οι δημογραφικές αλλαγές διακρίνονται από κοινωνική δικαιοσύνη. Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων μαζί με τον κοινωνικό πίνακα αποτελεσμάτων αποτελούν πλαίσιο αναφοράς για την παρακολούθηση των εργασιακών και κοινωνικών επιδόσεων των κρατών μελών, για την προώθηση των μεταρρυθμίσεων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και τον συνδυασμό του «κοινωνικού τομέα» και της «αγοράς» στη σημερινή σύγχρονη οικονομία, μεταξύ άλλων μέσω της προώθησης της κοινωνικής οικονομίας. Στις 4 Μαρτίου 2021 η Επιτροπή υπέβαλε σχέδιο δράσης για την εφαρμογή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων (το «σχέδιο δράσης»), το οποίο περιλαμβάνει φιλόδοξους αλλά ρεαλιστικούς πρωταρχικούς στόχους και συμπληρωματικούς επιμέρους στόχους για το 2030 στους τομείς της απασχόλησης, των δεξιοτήτων, της εκπαίδευσης και της κοινωνικής προστασίας.

(8)

Στις 8 Μαΐου 2021 στην κοινωνική σύνοδο κορυφής του Πόρτο, οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων των κρατών μελών αναγνώρισαν τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων ως θεμελιώδες στοιχείο της ανάκαμψης, επισημαίνοντας ότι η υλοποίησή του θα ενισχύσει την πορεία της Ένωσης προς μια ψηφιακή, πράσινη και δίκαιη μετάβαση και θα συμβάλει στην επίτευξη ανοδικής κοινωνικής και οικονομικής σύγκλισης και στην αντιμετώπιση των δημογραφικών προκλήσεων. Τόνισαν ότι η κοινωνική διάσταση, ο κοινωνικός διάλογος και η ενεργός συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων βρίσκονται στο επίκεντρο μιας άκρως ανταγωνιστικής κοινωνικής οικονομίας της αγοράς. Διαπίστωσαν ότι το σχέδιο δράσης παρείχε χρήσιμη καθοδήγηση για την εφαρμογή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, μεταξύ άλλων, στους τομείς της απασχόλησης, των δεξιοτήτων, της υγείας και της κοινωνικής προστασίας. Εξέφρασαν ικανοποίηση για τους νέους πρωταρχικούς στόχους της Ένωσης για το 2030 όσον αφορά την απασχόληση (το 78 % του πληθυσμού ηλικίας 20-64 ετών θα πρέπει να απασχολείται), τις δεξιότητες (το 60 % όλων των ενηλίκων θα πρέπει να συμμετέχουν σε κατάρτιση κάθε χρόνο) και τη μείωση της φτώχειας (τουλάχιστον κατά 15 εκατομμύρια, συμπεριλαμβανομένων πέντε εκατομμυρίων παιδιών) καθώς και τον αναθεωρημένο κοινωνικό πίνακα αποτελεσμάτων με σκοπό την παρακολούθηση της προόδου για την εφαρμογή των αρχών του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων στο πλαίσιο του συντονισμού πολιτικής εντός του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Επιπλέον, επεσήμαναν ότι, καθώς η Ευρώπη ανακάμπτει σταδιακά από την πανδημία COVID-19, προτεραιότητα θα είναι η μετάβαση από την προστασία στη δημιουργία θέσεων εργασίας και η βελτίωση της ποιότητας των θέσεων εργασίας, και τόνισαν ότι η εφαρμογή των αρχών του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων θα είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της δημιουργίας περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας για όλους στο πλαίσιο μιας ανάκαμψης χωρίς αποκλεισμούς. Τόνισαν την προσήλωσή τους στην ενότητα και την αλληλεγγύη, πράγμα που σημαίνει επίσης ότι εξασφαλίζονται ίσες ευκαιρίες για όλους και ότι κανείς δεν μένει στο περιθώριο.

Δήλωσαν ότι είναι αποφασισμένοι, όπως ορίζεται στο στρατηγικό θεματολόγιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου 2019-2024, να συνεχίσουν να εμβαθύνουν την εφαρμογή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τις αντίστοιχες αρμοδιότητες και τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Τέλος, τόνισαν ότι είναι σημαντικό να παρακολουθείται στενά, αλλά και σε υψηλότατο επίπεδο, η πρόοδος που έχει επιτευχθεί όσον αφορά την εφαρμογή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων και των πρωταρχικών στόχων της Ένωσης για το 2030.

(9)

Οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών μηχανισμών αναπροσαρμογής των μισθών, θα πρέπει να ακολουθούν τις εθνικές πρακτικές κοινωνικού διαλόγου, με στόχο την εξασφάλιση δίκαιων μισθών που θα επιτρέπουν ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο και βιώσιμη ανάπτυξη. Θα πρέπει να παρέχουν την αναγκαία ευκαιρία για ευρεία εξέταση των κοινωνικοοικονομικών ζητημάτων, συμπεριλαμβανομένων των βελτιώσεων στη βιωσιμότητα, την ανταγωνιστικότητα, την καινοτομία, τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας, τις συνθήκες εργασίας, τη φτώχεια των εργαζομένων, την εκπαίδευση και τις δεξιότητες, τη δημόσια υγεία και ένταξη και τα πραγματικά εισοδήματα. Τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι μετριάζονται οι κοινωνικές, εργασιακές και οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 και ότι οι μεταβάσεις είναι κοινωνικά δίκαιες. Θα πρέπει δε να συνεχιστεί η ενίσχυση της ανάκαμψης και των προσπαθειών για μια ανθεκτική και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνία στην οποία οι άνθρωποι προστατεύονται και τους παρέχεται η δυνατότητα να προβλέπουν και να διαχειρίζονται τις αλλαγές και να είναι σε θέση να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνία και την οικονομία. Απαιτείται ένα συνεκτικό σύνολο ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας που θα περιλαμβάνει προσωρινά κίνητρα πρόσληψης και μετάβασης, πολιτικές για τις δεξιότητες και βελτιωμένες υπηρεσίες απασχόλησης για τη στήριξη των μεταβάσεων στην αγορά εργασίας, όπως τονίζεται στη σύσταση (ΕΕ) 2021/402.

(10)

Οι διακρίσεις σε όλες τις μορφές τους θα πρέπει να αντιμετωπιστούν, να διασφαλιστεί η ισότητα των φύλων και να υποστηριχθεί η απασχόληση των νέων. Θα πρέπει να εξασφαλιστούν πρόσβαση και ευκαιρίες για όλους, και να μειωθούν η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός, μεταξύ άλλων όσον αφορά τα παιδιά, ιδίως με τη διασφάλιση της αποτελεσματικής λειτουργίας των αγορών εργασίας και των κατάλληλων συστημάτων κοινωνικής προστασίας χωρίς αποκλεισμούς, καθώς και με την άρση των εμποδίων για την πρόσβαση στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και την αγορά εργασίας, μεταξύ άλλων μέσω επενδύσεων στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα καθώς και στις ψηφιακές δεξιότητες. Η έγκαιρη και ισότιμη πρόσβαση σε προσιτές υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας και υγειονομικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένης της προληπτικής ιατρικής και της προαγωγής της υγειονομικής περίθαλψης, είναι ιδιαίτερα σημαντικές στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19 και με δεδομένο τις γηράσκουσες κοινωνίες. Οι δυνατότητες των ατόμων με αναπηρίες να συμβάλουν στην οικονομική μεγέθυνση και την κοινωνική ανάπτυξη θα πρέπει να αξιοποιηθούν περαιτέρω. Καθώς δημιουργούνται νέα οικονομικά και επιχειρηματικά μοντέλα στους χώρους εργασίας στην Ένωση, αλλάζουν επίσης οι σχέσεις εργασίας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι σχέσεις εργασίας που πηγάζουν από τις νέες μορφές απασχόλησης διατηρούν και ενισχύουν το κοινωνικό πρότυπο της Ευρώπης.

(11)

Οι ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως βάση για όλες τις ανά χώρα συστάσεις που ενδέχεται να απευθύνει το Συμβούλιο στα κράτη μέλη. Μετά την δρομολόγηση του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/241 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (18), η Επιτροπή προσάρμοσε τον κύκλο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2021 και πρότεινε μόνο συστάσεις για τη δημοσιονομική κατάσταση των κρατών μελών το 2021, όπως προβλέπεται στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(12)

Τα κράτη μέλη πρέπει να κάνουν πλήρη χρήση του REACT-EU που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/2221 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (19) που ενισχύει τα κονδύλια της πολιτικής για τη συνοχή έως το 2023, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+ που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/1057 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (20), του νέου Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, και άλλων ενωσιακών ταμείων, συμπεριλαμβανομένων του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης και του ταμείου InvestEU που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/1056 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (21) και του ταμείου InvestEU που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/523 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (22), για την ενίσχυση της απασχόλησης, των κοινωνικών επενδύσεων, της κοινωνικής ένταξης και της προσβασιμότητας, και την προώθηση των ευκαιριών αναβάθμισης των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού και απόκτησης νέων δεξιοτήτων, της διά βίου μάθησης και της υψηλής ποιότητας εκπαίδευσης και κατάρτισης για όλους, συμπεριλαμβανομένων του ψηφιακού γραμματισμού και των ψηφιακών δεξιοτήτων.

Τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να αξιοποιήσουν πλήρως το αναθεωρημένο Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση για τους απολυμένους εργαζόμενους που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/691 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (23) προκειμένου να στηριχθούν οι εργαζόμενοι που απολύονται εξαιτίας συμβάντων τα οποία προκαλούν μείζονες αναδιαρθρώσεις, όπως η πανδημία COVID-19, κοινωνικοοικονομικών μετασχηματισμών που είναι αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης, καθώς και των τεχνολογικών και περιβαλλοντικών αλλαγών. Αν και οι ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές απευθύνονται στα κράτη μέλη και στην Ένωση, θα πρέπει να εφαρμόζονται σε συνεργασία με όλες τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές, με τη στενή σύμπραξη των κοινοβουλίων, καθώς και των κοινωνικών εταίρων και εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών.

(13)

Η Επιτροπή Απασχόλησης και η Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας πρέπει να παρακολουθούν τον τρόπο υλοποίησης των σχετικών πολιτικών υπό το πρίσμα των κατευθυντήριων γραμμών για τις πολιτικές απασχόλησης, σε εκπλήρωση των οικείων και βασισμένων στη Συνθήκη εντολών τους. Οι εν λόγω επιτροπές και άλλα προπαρασκευαστικά όργανα του Συμβουλίου που μετέχουν στον συντονισμό των οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών πρέπει να συνεργάζονται στενά. Ο διάλογος πολιτικής ανάμεσα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή θα πρέπει να συνεχιστεί, ιδίως όσον αφορά τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών.

(14)

Ζητήθηκε η γνώμη της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας,