Η έρευνα και η καινοτομία στην υπηρεσία της ανταγωνιστικότητας των περιφερειών της Ευρώπης

Η λελογισμένη χρήση των διαφόρων πηγών ευρωπαϊκής χρηματοδότησης αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο, με το οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) υποστηρίζει την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των κρατών μελών της. Με την παρούσα ανακοίνωση, η Επιτροπή διατυπώνει ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές οι οποίες απευθύνονται στις εθνικές αρχές και στις περιφέρειες προκειμένου να μπορέσουν να συνδυάσουν καλύτερα τα προγράμματα πολιτικής συνοχής με το 7ο πρόγραμμα-πλαίσιο έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης (7e ΠΠ-ΕΤΑ), καθώς και με το πρόγραμμα-πλαίσιο για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία. Πέραν αυτών, συνιστάται επίσης η καλύτερη χρήση των ευρωπαϊκών κονδυλίων από τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 16ης Αυγούστου 2007, με τίτλο «Ανταγωνιστικές ευρωπαϊκές περιφέρειες μέσω της έρευνας και της καινοτομίας. Συμβολή στη μεγέθυνση και την απασχόληση» [COM(2007) 474 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η ανάπτυξη της οικονομίας της γνώσης αποτελεί ένα από τα κύρια διακυβεύματα της ανανεωμένης σύμπραξης για τη μεγέθυνση και την απασχόληση.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) διαθέτει επί του παρόντος τρία μεγάλα μέσα τα οποία της επιτρέπουν να ανταποκρίνεται στα ανωτέρω:

Με την παρούσα ανακοίνωση η Επιτροπή αποσκοπεί:

• να προβάλει τις συνέργειες που μπορούν να αναπτυχθούν στον σχεδιασμό των ευρωπαϊκών μέσων χρηματοδότησης που αφορούν την έρευνα, την καινοτομία και τη συνοχή·
• να προωθήσει τη μετατροπή των εν λόγω συνεργειών σχεδιασμού σε συνέργειες δράσης που θα αναηφθούν από τις εθνικές και περιφερειακές αρχές, καθώς και τους τοπικούς φορείς·
• να δώσει σφαιρική εικόνα του τρόπου με τον οποίο τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες χρησιμοποιούν τις πολιτικές και τα μέσα έρευνας, καινοτομίας και συνοχής·
• να ανοίξει προοπτικές για τη βελτιστοποίηση της εν λόγω χρήσης.

Υλοποίηση των συνεργειών με σεβασμό των διαφορών

Οι ευρωπαϊκές πολιτικές έρευνας, καινοτομίας και συνοχής επιδιώκουν έχουν έναν κοινό στόχο: να συνδυασθεί η ανάπτυξη με τη δημιουργία περισσότερων και ποιοτικότερων θέσεων εργασίας.

Ωστόσο, τα μέσα επίτευξης του στόχου αυτού είναι διαφορετικά:

• η πολιτική έρευνας επικεντρώνεται στην προώθηση της αριστείας σε διεθνές επίπεδο·
• η πολιτική καινοτομίας ευνοεί τον μετασχηματισμό των γνώσεων σε οικονομικές διεξόδους και σε νέες λύσεις για την αντιμετώπιση των κοινωνικών αναγκών·
• η πολιτική συνοχής επικεντρώνεται στην προώθηση της αριστείας σε περιφερειακή κλίμακα.

Με αυτό τον τρόπο η Επιτροπή διασφαλίζει ότι, πέραν των νομικών διαφορών, των διαφορών προσέγγισης (γεωγραφικό ή θεματικό εύρος) και των μεθοδολογικών διαφορών (χρηματοδότηση μέσω προσκλήσεων υποβολής προσφορών ή επιλογή με ανοικτή πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, κ.λπ.), τα διάφορα προγράμματα είναι δυνατόν να χρησιμοποιούνται με τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η σύγκλιση προς τον εν λόγω κοινό στόχο.

Μεταξύ των μέτρων που διευκολύνουν την αλληλεπίδραση μεταξύ προγραμμάτων συγκαταλέγεται η εναρμόνιση των χρονικών περιόδων κάλυψης (2007-2013).

Ενίσχυση των συνεργειών μεταξύ των πολιτικών έρευνας, καινοτομίας και συνοχής

Το Συμβούλιο της ΕΕ (Συμβούλιο «Ανταγωνιστικότητας»), καθώς και πολλές συμβουλευτικές ομάδες όπως η CREST (Επιτροπή Επιστημονικής και Τεχνικής ΄Ερευνας της ΕΕ), η EURAB (Ευρωπαϊκή Συμβουλευτική Επιτροπή για την Έρευνα), η ESFRI (Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Φόρουμ για τις Υποδομές Έρευνας), καθώς και η επιτροπή ITRE (Επιτροπή Βιομηχανίας, Εξωτερικού Εμπορίου, Έρευνας και Ενέργειας) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εξέδωσαν πρόσφατα συστάσεις προκειμένου να ενισχύσουν τις συνέργειες μεταξύ των πολιτικών έρευνας, καινοτομίας και συνοχής:

• θα ήταν προς όφελος των εθνικών και περιφερειακών αρχών να καταστρώσουν ειδική στρατηγική για συντονισμένη χρήση των προγραμμάτων-πλαισίων και των προγραμμάτων πολιτικής συνοχής στο πλαίσιο της αντίστοιχης στρατηγικής έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας (ΕΤΑ&Κ)·
• η πολιτική συνοχής και τα προγράμματα-πλαίσια παρέχουν δυνατότητες που πρέπει να αξιοποιηθούν με σκοπό την ενίσχυση της διαχείρισης των στρατηγικών ΕΤΑ&Κ μέσω ανταλλαγών και δημιουργίας δικτύων·
• πρέπει να επιδιωχθούν αποτελεσματικές συνέργειες, μεταξύ αυτών η ενίσχυση της ικανότητας της ΕΤΑ&Κ, η ανάπτυξη της αριστείας, ο συνυπολογισμός των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), η βελτίωση της συνεργασίας σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, καθώς και η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της Ε&Α·
• είναι προφανές ότι είναι αναγκαία η βελτιστοποίηση της επικοινωνίας και της συνεργασίας μεταξύ εθνικών και περιφερειακών φορέων·
• πρέπει να καταδειχθεί η συμπληρωματικότητα μεταξύ του ειδικού προγράμματος «Ικανότητες» (7ο ΠΠ-ΕΤΑ) και των προγραμμάτων πολιτικής συνοχής·
• είναι πρόδηλη η ανάγκη ενίσχυσης των συνεργειών μεταξύ της πολιτικής συνοχής και του 7ου ΠΠ-ΕΤΑ σε θέματα υποδομών έρευνας, καθώς και η σημασία της αποτελεσματικής συμμετοχής των «νέων» κρατών μελών στην υλοποίηση του ευρωπαϊκού χάρτη πορείας για τις υποδομές έρευνας.

Καλύτερη χρησιμοποίηση της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης

Η Επιτροπή προβλέπει πολλές δράσεις προκειμένου να επιτύχει καλύτερη χρησιμοποίηση της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης από τους διαφόρους φορείς έρευνας, καινοτομίας και συνοχής:

• σύνταξη πρακτικού οδηγού με σκοπό να διευκολυνθεί η πρόσβαση των ερευνητικών ιδρυμάτων και των επιχειρήσεων στις πηγές χρηματοδότησης της ΕΕ·
• καθιέρωση μηχανισμών που διευκολύνουν την από κοινού αξιοποίηση των ιδεών, καθώς και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, αμοιβαίας υποστήριξης και συμβουλών·
• βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών με τις εθνικές και περιφερειακές αρχές όσον αφορά τους οργανισμούς που λαμβάνουν επιχορηγήσεις στο πλαίσιο του 7ου ΠΠ-ΕΤΑκαι του ΠΠ-Α&Κ, με ενδεχόμενο στόχο τη συμπληρωματική ενίσχυση που προέρχεται από εθνικά, περιφερειακά και ευρωπαϊκά κονδύλια.

Η Επιτροπή προτίθεται να προβεί την άνοιξη του 2009 σε απολογισμό της γενικότερης προόδου που έχει επιτευχθεί σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.

Το πλαίσιο

Η έρευνα και η καινοτομία παρέχουν δυνατότητες να αντιμετωπισθεί σημαντικός αριθμός διακυβευμάτων με τα οποία έρχεται σήμερα αντιμέτωπη η ΕΕ και ταυτόχρονα να ενισχυθεί η μεγέθυνση, η κοινωνική ευθύνη και η αειφόρος ανάπτυξη. Εξάλλου, οι δύο αυτοί τομείς παρουσιάζουν έλλειμμα σε ανθρώπινο κεφάλαιο.

Η έρευνα και η καινοτομία αποτελούν επίσης ουσιαστικά μέσα για την αειφόρο διαχείριση των πόρων (κυρίως των ενεργειακών), την καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος ή ακόμη τη δημογραφική εξέλιξη. Σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την προστιθέμενη αξία των προϊόντων και των υπηρεσιών τους. Σε αυτή την προοπτική, στο ανανεωμένο θεματολόγιο της Λισαβόνας τέθηκε ως πρώτος στόχος την ευρωπαϊκή μεγέθυνση με βάση την καινοτομία.

Οι δράσεις υπέρ της καινοτομίας είναι αποτελεσματικότερες σε περιφερειακό επίπεδο. Πράγματι, η φυσική εγγύτητα ευνοεί τις συμπράξεις μεταξύ φορέων. Οι περιφερειακές συσπειρώσεις διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στην προώθηση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας. Τα περιφερειακά διευθυντικά στελέχη και οι επιχειρηματίες της περιφέρειας είναι ολοένα και περισσότερο σε θέση να αποκτήσουν διαρκές ανταγωνιστικό πλεονέκτημα από τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες. Ωστόσο, οι αποκλίσεις ως προς τα μέσα και τις επιδόσεις είναι σημαντικές από τη μια περιφέρεια στην άλλη. Συνεπώς, ο κίνδυνος δημιουργίας χάσματος είναι όντως πραγματικός.

Οι κοινές ή συμπληρωματικές δράσεις προτεραιότητας των πολιτικών έρευνας, κανοτομίας και συνοχής στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισαβόνας είναι:

• η οικοδόμηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (EΧΕ (en fr))
• η βελτίωση των αποτελεσμάτων σε θέματα Ε & Α και καινοτομίας·
• η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και των περιφερειών της Ευρώπης·
• η σταθεροποίηση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής στη διευρυμένη ΕΕ·
• η προώθηση των εθνικών, περιφερειακών και διαπεριφερειακών στρατηγικών σε θέματα καινοτομίας.
• η ενθάρρυνση της καινοτομίας και των συσπειρώσεων καινοτομίας.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 04.06.2008