Verontreiniging vanaf schepen en strafrechtelijke sancties

KERNPUNTEN

• De huidige wetgeving stelt dat verontreiniging door lozing vanaf schepen in principe een misdrijf vormt. Volgens de richtlijn heeft dit betrekking op de lozing van olie of andere vervuilende stoffen vanaf vaartuigen. Kleine lozingen worden niet automatisch als misdrijf beschouwd, behalve wanneer herhaaldelijke lozingen tot een verslechtering van de waterkwaliteit leiden.
• De personen verantwoordelijk voor het lozen van vervuilende stoffen kunnen aan strafrechtelijke sancties worden onderworpen indien ze met opzet of roekeloos¹ hebben gehandeld of schuldig zijn aan ernstige nalatigheid. Iemand aansporen of helpen om een vervuilende stof te lozen kan ook tot strafrechtelijke sancties leiden.
• De richtlijn is van toepassing op alle soorten vaartuigen, ongeacht hun vlag.
• Vervuilende lozingen zijn verboden in:
  • de binnenwateren, inclusief de havens, van een EU-land;
  • de territoriale wateren van een EU-land;
  • door de internationale scheepvaart gebruikte zeestraten waarop het doorvaartrecht van toepassing is zoals vastgesteld in het Verdrag van de Verenigde Naties inzake het recht van de zee van 1982;
  • de exclusieve economische zone (EEZ)² van een EU-land;
  • de volle zee.

Uitzonderingen

• Dit regime is niet van toepassing op lozingen vanaf oorlogsschepen of andere schepen die eigendom zijn van of varen voor een staat en tijdelijk uitsluitend voor niet-commerciële overheidsdiensten worden gebruikt.
• Uitzonderingen op het verbod op het lozen van vervuilende stoffen kunnen worden toegestaan wanneer de veiligheid van personen of het schip op het spel staat.

Rechtspersonen

Richtlijn 2009/123/EG wijzigt Richtlijn 2005/35/EG met het oog op het verbeteren van de regels inzake verontreiniging vanaf schepen en om ervoor te zorgen dat de verantwoordelijken voor het lozen van vervuilende stoffen aan de gepaste sancties worden onderworpen. Ze eist dat EU-landen regels invoeren inzake de aansprakelijkheid van privaatrechtelijke rechtspersonen³ zoals ondernemingen.

• Een onderneming kan worden onderworpen aan strafrechtelijke sancties indien een persoon die een leidende positie in de onderneming bekleedt een misdrijf voor zijn voordeel heeft gepleegd, ongeacht of deze persoon individueel of als deel van de onderneming heeft gehandeld.
• De onderneming is ook verantwoordelijk voor misdrijven die door een persoon worden gepleegd door onoplettendheid, in het bijzonder door een gebrek aan toezicht of controle.
• De aansprakelijkheid van de onderneming sluit geen strafrechtelijke procedures uit tegen de betrokken personen.

Het toepassen van sancties

Richtlijn 2009/123/EG eist ook dat de nationale autoriteiten van EU-landen ervoor zorgen dat effectieve, proportionele en ontradende sancties worden toegepast, ook voor minder ernstige gevallen. Ze moeten samenwerken wanneer een schip schuldig is bevonden aan illegale lozing in hun bevoegdheidsgebied, vooraleer het schip een haven van een ander EU-land aandoet.