—

w imieniu M. Qurbaniego przez M. Kocha, Rechtsanwalt,

—

w imieniu Staatsanwaltschaft Würzburg przez D. Geudera, Leitender Oberstaatsanwalt,

—

w imieniu rządu niemieckiego przez T. Henzego oraz A. Wiedmann, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu niderlandzkiego przez M. Bulterman oraz J. Langera, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu austriackiego przez C. Pesendorfer, działającą w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez W. Bogensbergera oraz M. Condou‑Durande, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 31 Konwencji dotyczącej statusu uchodźców, podpisanej w Genewie w dniu 28 lipca 1951 r., która weszła w życie w dniu 22 kwietnia 1954 r. [Recueil des traités des Nations unies, t. 189, s. 150, nr 2545 (1954)] (zwanej dalej „konwencją genewską”), uzupełnionej Protokołem dotyczącym statusu uchodźców z dnia 31 stycznia 1967 r., który wszedł w życie w dniu 4 października 1967 r.

2

Wniosek ten został przedstawiony w ramach postępowania karnego przeciwko M. Qurbaniemu o fałszerstwo dokumentów, nielegalny wjazd na terytorium, nielegalny pobyt i nielegalny pobyt bez paszportu.

3

Zgodnie z art. 31 konwencji genewskiej, zatytułowanym „Uchodźcy przebywający nielegalnie w państwie przyjęcia”:

„1.   Umawiające się państwa nie będą nakładały kar za nielegalny wjazd lub pobyt na uchodźców przybywających bezpośrednio z terytorium, na którym ich życiu lub wolności zagrażało niebezpieczeństwo w rozumieniu artykułu 1, i weszli lub przebywają na ich terytorium bez zezwolenia, pod warunkiem że zgłoszą się bezzwłocznie do władz i przedstawią wiarygodne przyczyny swojego nielegalnego wjazdu lub pobytu.

2.   Umawiające się państwa nie będą nakładały na poruszanie się takich uchodźców ograniczeń poza tymi, które są niezbędne; ograniczenia takie będą stosowane tylko dopóty, dopóki status tych uchodźców w państwie nie zostanie uregulowany lub dopóki nie zostaną przyjęci w innym państwie. Umawiające się państwa przyznają uchodźcom odpowiedni czas, jak również wszystkie niezbędne ułatwienia dla uzyskania prawa przyjęcia w innym państwie”.

4

Zgodnie z art. 14 dyrektywy Rady 2004/83/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnych norm dla kwalifikacji i statusu obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako uchodźców lub jako osób, które z innych względów potrzebują międzynarodowej ochrony oraz zawartości przyznawanej ochrony (Dz.U. L 304, s. 12; sprostowanie Dz.U. 2005, L 204, s. 24; wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 19, t. 7, s. 96):

„[…]

4.   Państwa członkowskie mogą cofnąć, uchylić lub odmówić odnowienia statusu przyznanego uchodźcy przez rządowy, administracyjny, sądowy lub quasi‑sądowy organ, kiedy:

5.   W sytuacji określonej w ust. 4 państwa członkowskie mogą zdecydować o nieprzyznaniu uchodźcy statusu, w przypadku gdy taka decyzja nie została jeszcze podjęta.

6.   Osoby, w stosunku do których mają zastosowanie ust. 4 i 5, są uprawnione do uzyskania praw określonych lub podobnych do określonych w artykułach 3, 4, 16, 22, 31, 32 i 33 konwencji genewskiej, dopóki pozostają w państwie członkowskim”.

5

Paragraf 267 ust. 1 Strafgesetzbuch (kodeksu karnego) stanowi:

„Kto w celu wprowadzenia w błąd w stosunkach prawnych podrabia lub przerabia dokument, lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega grzywnie albo karze pozbawienia wolności do lat 5”.

6

Mohammad Ferooz Qurbani jest obywatelem afgańskim, który korzystając z usług osoby dokonującej przerzutu przez granicę, przedostał się przez Iran i Turcję do Grecji.

7

W dniu 17 sierpnia 2010 r. oskarżony opuścił Grecję, aby dotrzeć samolotem do Monachium (Niemcy), posługując się sfałszowanym paszportem pakistańskim, w który zaopatrzył się u innej osoby dokonującej przerzutu przez granicę.

8

Na lotnisku w Monachium organy odpowiedzialne za kontrolę wykryły, że paszport przedstawiony przez M. Qurbaniego jest sfałszowany, a sam M. Qurbani został zatrzymany.

9

Oskarżony natychmiast wskazał, że pragnie ubiegać się o status uchodźcy.

10

W dniu 18 sierpnia 2010 r. M. Qurbani został doprowadzony do Bundesamt für Migration und Flüchtlinge (federalnego biura ds. migracji i uchodźców), gdzie złożył formalny wniosek o udzielenie azylu.

11

Z informacji przekazanych przez sąd odsyłający wynika, że postępowanie w przedmiocie wniosku o udzielenie azylu jest nadal w toku.

12

W dniu 11 kwietnia 2011 r. Staatsanwaltschaft Würzburg (prokuratura w Würzburgu) wniosła do Amtsgericht o wydanie przeciwko M. Qurbaniemu w postępowaniu uproszczonym sądowego nakazu karnego z tytułu popełnienia czynów polegających na nielegalnym wjeździe na terytorium kraju, nielegalnym pobycie i nielegalnym pobycie bez paszportu, a także na fałszerstwie dokumentu. Wobec wydanego przez Amtsgericht nakazu M. Qurbani złożył sprzeciw.

13

Wyrokiem z dnia 4 lutego 2013 r. Amtsgericht Würzburg (sąd rejonowy w Würzburgu) uwolnił M. Qurbaniego od wszystkich zarzutów.

14

Według tego sądu prawo do azylu gwarantowane niemiecką konstytucją stoi na przeszkodzie skazaniu oskarżonego za nielegalny pobyt i nielegalny pobyt bez paszportu, a do przestępstw nielegalnego wjazdu na terytorium i fałszerstwa dokumentów ma zastosowanie zwolnienie od kary przewidziane w art. 31 konwencji genewskiej.

15

Staatsanwaltschaft Würzburg wniósł rewizję do Oberlandesgericht Bamberg (wyższego sądu okręgowego w Bambergu), powołując zasadniczo brak możliwości zastosowania w niniejszej sprawie art. 31 konwencji genewskiej z tego względu, że oskarżony wjechał na terytorium Niemiec nie bezpośrednio z państwa prześladowań, lecz przejechawszy przez państwo członkowskie inne niż Republika Federalna Niemiec, w rozpatrywanej sprawie – przez Republikę Grecką. Ponadto artykuł ten dotyczy jedynie nielegalnego wjazdu na terytorium i nie może pozbawić władz niemieckich możliwości wymierzenia kary za przestępstwa, które są z tym wjazdem związane.

16

W tych okolicznościach Oberlandesgericht Bamberg, który powziął wątpliwości dotyczące właściwej wykładni art. 31 konwencji genewskiej, postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

17

Przez swoje pytanie sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 31 konwencji genewskiej należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie temu, by dana osoba mogła, po pierwsze, podlegać sankcji karnej w państwie członkowskim, w którym wystąpiła o udzielenie azylu, za przestępstwa związane z jej nielegalnym wjazdem na terytorium tego państwa członkowskiego, takie jak w szczególności nielegalny wjazd z pomocą osoby dokonującej przerzutu przez granicę i za pomocą sfałszowanego dokumentu tożsamości, a po drugie, powoływać się na przewidziane w tym artykule zwolnienie od kary, w przypadku gdy osoba ta wjechała na terytorium tego państwa członkowskiego, przejechawszy przez inne państwo członkowskie Unii.

18

Należy wskazać na wstępie, że niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym rodzi pytanie o właściwość Trybunału.

19

W tym względzie rządy niemiecki i niderlandzki, a także Komisja Europejska podnoszą brak właściwości Trybunału do udzielenia odpowiedzi na pytania prejudycjalne jako takie, zmierzające do tego, by Trybunał dokonał wykładni bezpośrednio art. 31 konwencji genewskiej.

20

Wobec tego należy przypomnieć, że ze względu na fakt, iż konwencja genewska nie zawiera klauzuli przyznającej Trybunałowi jurysdykcję, Trybunał może przedstawić żądaną wykładnię postanowień tej konwencji, w niniejszej sprawie – wykładnię jej art. 31, tylko jeśli taka jego kompetencja wynika z art. 267 TFUE (wyrok TNT Express Nederland, C‑533/08, EU:C:2010:243, pkt 58).

21

Tymczasem zgodnie z utrwalonym orzecznictwem wynikające z tego przepisu uprawnienie do dokonywania wykładni w trybie prejudycjalnym obejmuje normy, które stanowią część prawa Unii (wyrok TNT Express Nederland, EU:C:2010:243, pkt 59 i przytoczone tam orzecznictwo).

22

W odniesieniu do umów międzynarodowych jest bezsporne, że umowy zawarte przez Unię Europejską stanowią integralną część porządku prawnego Unii, a zatem mogą być przedmiotem wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym. Trybunał nie jest natomiast co do zasady właściwy do dokonywania w ramach postępowania prejudycjalnego wykładni umów międzynarodowych zawartych pomiędzy państwami członkowskimi a państwami trzecimi (wyrok TNT Express Nederland, EU:C:2010:243, pkt 60, 61 i przytoczone tam orzecznictwo).

23

Tylko jeżeli Unia przejęła kompetencje wykonywane uprzednio przez państwa członkowskie w zakresie zastosowania konwencji międzynarodowej niezawartej przez Unię i w konsekwencji postanowienia tej konwencji mają wiążący skutek dla Unii, oraz w zakresie, w jakim przejęła ona te kompetencje, Trybunał jest właściwy do dokonania wykładni takiej konwencji (wyrok TNT Express Nederland, EU:C:2010:243, pkt 62 i przytoczone tam orzecznictwo).

24

W rozpatrywanym przypadku w ramach ustanawiania wspólnego europejskiego systemu azylowego w zakresie zastosowania konwencji genewskiej zostało wprawdzie przyjętych kilka aktów prawnych, jest jednak oczywiste, że państwa członkowskie zachowały pewne kompetencje należące do tego zakresu, zwłaszcza w obszarze objętym art. 31 tej konwencji. Co za tym idzie, Trybunał nie może być właściwy do dokonywania wykładni bezpośrednio ani art. 31 tej konwencji, ani żadnego innego jej artykułu.

25

Fakt, że art. 78 TFUE stanowi, iż wspólna polityka w dziedzinie azylu musi być zgodna z konwencją genewską, a art. 18 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej podkreśla, że gwarantuje się prawo do azylu z poszanowaniem zasad tej konwencji i protokołu dotyczącego statusu uchodźców z dnia 31 stycznia 1967 r., nie jest w stanie podważyć wywiedzionego w poprzednim punkcie stwierdzenia o braku właściwości Trybunału.

26

Ponadto, jak orzeczono już w pkt 71 wyroku B i D (C‑57/09 i C‑101/09, EU:C:2010:661), jakkolwiek w interesie Unii leży, by dla uniknięcia rozbieżności interpretacyjnych mogących powstać w przyszłości postanowienia tej konwencji międzynarodowej przejęte przez prawo krajowe oraz przepisy prawa Unii były interpretowane w sposób jednolity, niezależnie od warunków, w jakich mają zostać zastosowane, to jednak należy stwierdzić, że art. 31 konwencji genewskiej nie został przejęty przez treść prawa Unii, a kilka przepisów tego prawa odnosi się do tego artykułu.

27

W tym względzie Komisja podnosi w swoich uwagach na piśmie, że do art. 31 konwencji genewskiej odsyła art. 14 ust. 6 dyrektywy 2004/83.

28

Tymczasem chociaż w wyrokach Bolbol (C‑31/09, EU:C:2010:351) oraz Abed El Karem El Kott i in. (C‑364/11, EU:C:2012:826) Trybunał uznał się za właściwy do dokonania wykładni przepisów konwencji genewskiej, do których odsyłały przepisy prawa Unii, to jednak należy stwierdzić, że niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym nie zawiera żadnej wzmianki o przepisie prawa Unii, który odsyłałby do art. 31 konwencji genewskiej, a w szczególności żadnej wzmianki o art. 14 ust. 6 dyrektywy 2004/83. Co więcej, należy podkreślić, że wniosek ten nie zawiera żadnego elementu, który pozwalałby zakładać, iż art. 14 ust. 6 dyrektywy 2004/83 ma znaczenie dla sprawy w postępowaniu głównym.

29

Z całości powyższych rozważań wynika, że w niniejszej sprawie nie wywiedziono właściwości Trybunału do dokonania wykładni art. 31 konwencji genewskiej.

30

W tych okolicznościach należy stwierdzić, że Trybunał nie jest właściwy do udzielenia odpowiedzi na pytania zadane w trybie prejudycjalnym przez Oberlandesgericht Bamberg.

31

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (czwarta izba) orzeka, co następuje:

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie jest właściwy do udzielenia odpowiedzi na pytania zadane w trybie prejudycjalnym przez Oberlandesgericht Bamberg (Niemcy) postanowieniem z dnia 29 sierpnia 2013 r. w sprawie C‑481/13.