WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)
z dnia 18 lipca 2007 r. ( *1 )
„Odwołanie — Członek personelu tymczasowego — Rozwiązanie umowy”
W sprawie C-213/06 P
mającej za przedmiot odwołanie w trybie art. 56 statutu Trybunału Sprawiedliwości, wniesione w dniu 8 maja 2006 r.,
Europejska Agencja Odbudowy (EAR), reprezentowana przez adwokatów S. Orlandiego oraz J.-N. Louisa, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,
strona skarżąca,
w której drugą stroną jest:
Georgios Karatzoglou, były członek personelu tymczasowego Europejskiej Agencji Odbudowy, zamieszkały w Ioanninie (Grecja), reprezentowany przez S. Pappasa, dikigoros,
strona skarżąca w pierwszej instancji,
TRYBUNAŁ (pierwsza izba),
w składzie: P. Jann, prezes izby, R. Schintgen, A. Tizzano (sprawozdawca), A. Borg Barthet i E. Levits, sędziowie,
rzecznik generalny: D. Ruiz-Jarabo Colomer,
sekretarz: R. Grass,
uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 10 maja 2007 r.,
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
Europejska Agencja Odbudowy (EAR) wnosi w swoim odwołaniu o uchylenie wyroku Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich z dnia 23 lutego 2006 r. w sprawie T-471/04 Karatzoglou przeciwko EAR (Zb.Orz. SP str. I-A-2-35 i II-A-2-157, zwany dalej „zaskarżonym wyrokiem”), w którym stwierdzona została nieważność jej decyzji z dnia 26 lutego 2004 r. w sprawie rozwiązania umowy o pracę z G. Karatzoglou (zwana dalej „sporną decyzją”). |
Ramy prawne
2 |
EAR została utworzona na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 2454/1999 z dnia 15 listopada 1999 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1628/96 w sprawie pomocy dla Bośni i Hercegowiny, Chorwacji, Federalnej Republiki Jugosławii oraz Byłej Jugosłowiańskiej Republiki Macedonii (Dz.U. L 299, str. 1). |
3 |
Zgodnie z motywem dziewiętnastym rozporządzenia nr 2454/1999, EAR została utworzona dla potrzeb odbudowy tych państw, a po osiągnięciu tego celu miała zostać przedstawiona propozycja jej rozwiązania. |
4 |
Przepisy dotyczące działania EAR zostały zawarte w rozporządzeniu Rady (WE) nr 2667/2000 z dnia 5 grudnia 2000 r. w sprawie Europejskiej Agencji Odbudowy (Dz.U. L 306, str. 7). Rozporządzenie to było kilkakrotnie zmieniane, ostatnio rozporządzeniem Rady (WE) nr 1756/2006 z dnia 28 listopada 2006 r. (Dz.U. L 332, str. 18, zwanym dalej „rozporządzeniem nr 2667/2000”), które między innymi przedłużyło mandat EAR do dnia 31 grudnia 2008 r. |
5 |
Zgodnie z art. 10 rozporządzenia nr 2667/2000: „Personel [EAR] podlega zasadom i przepisom mającym zastosowanie do urzędników i innych pracowników Wspólnot Europejskich […]. Personel [EAR] jest złożony ze ściśle określonej liczby urzędników mianowanych lub oddelegowanych przez Komisję lub państwa członkowskie do wypełnienia obowiązków zarządzania. Pozostały personel jest złożony z innych pracowników zatrudnionych przez [EAR] na okres ściśle ograniczony do jej [EAR]”. |
6 |
Artykuły 2 i 3 rozporządzenia Rady (EWG, Euratom, EWWiS) nr 259/68 z dnia 29 lutego 1968 r. ustanawiającego Regulamin pracowniczy urzędników i warunki zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich oraz ustanawiające specjalne środki stosowane tymczasowo wobec urzędników Komisji (Dz.U. L 56, str. 1), pozostające w mocy do dnia 30 kwietnia 2004 r., ustanawiają odpowiednio, regulamin pracowniczy urzędników Wspólnot Europejskich (zwany dalej „regulaminem pracowniczym”) i warunki zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich (zwane dalej „WZIP”). |
7 |
Rozdział 9 tytułu II WZIP zatytułowany „Rozwiązanie stosunku pracy”, w brzmieniu obowiązującym w okresie właściwym dla okoliczności faktycznych niniejszej sprawy, składał się z art. 47?50 i określał różne możliwości rozwiązania umów o pracę z członkami personelu tymczasowego. |
8 |
W szczególności, art. 47 ust. 2 lit. a) WZIP stanowił, że stosunek pracy nawiązany z członkiem personelu tymczasowego ulega rozwiązaniu, jeśli umowa została zawarta na czas nieokreślony, „z chwilą upłynięcia okresu wypowiedzenia przewidzianego w umowie”. |
Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu
9 |
G. Karatzoglou został, zgodnie z art. 4 jego umowy o pracę (zwanej dalej „umową”), zatrudniony przez EAR z dniem 7 listopada 2001 r. w charakterze członka personelu tymczasowego na okres 18 miesięcy. |
10 |
Artykuł 5 lit. b) umowy przewiduje: „Umowa ta może zostać rozwiązana przez instytucję lub członka personelu z jakiejkolwiek przyczyny wymienionej w art. 47?50 [WZIP] zgodnie z warunkami określonymi w tych przepisach […]”. |
11 |
Z końcem początkowego 18?miesięcznego okresu zatrudnienia strony postanowiły kontynuować stosunki umowne na podstawie umowy na czas nieokreślony. W tym celu aneksem z dnia 7 maja 2003 r. (zwanym dalej „aneksem”) dokonały zmian w umowie początkowej. |
12 |
Artykuł 4 umowy, w brzmieniu zmienionym aneksem, stanowi: „Umowa zostaje zawarta na czas nieokreślony. Jednakże czas jej trwania nie będzie przekraczał trwania mandatu [EAR]. [EAR] zachowuje sobie prawo rozwiązania umowy w następstwie znaczącego ograniczenia lub zaprzestania swojej działalności przed końcem mandatu [EAR].” |
13 |
Na podstawie aneksu wszystkie inne artykuły umowy początkowej, w tym art. 5, pozostały niezmienione. |
14 |
Pismem z dnia 26 lutego 2004 r., dyrektor EAR poinformował G. Karatzoglou o rozwiązaniu umowy w następujący sposób: „Z przykrością informuję Pana, że została podjęta decyzja o rozwiązaniu Pańskiej umowy o pracę z [EAR]. Zgodnie z art. 47 ust. 2 [WZIP] i art. 5 lit. b) akapit drugi Pańskiej umowy, okres wypowiedzenia trwa trzy miesiące począwszy od dnia 27 lutego 2004 r.” |
15 |
W dniu 27 maja 2004 r. G. Karatzoglou wniósł zażalenie, w rozumieniu art. 90 regulaminu pracowniczego, na sporną decyzję. Zażalenie to zostało oddalone w sposób dorozumiany, ponieważ EAR nie odpowiedziała na nie w czteromiesięcznym terminie przewidzianym przez regulamin pracowniczy. |
Skarga wniesiona do Sądu i zaskarżony wyrok
16 |
Pismem złożonym w dniu 6 grudnia 2004 r. w sekretariacie Sądu, G. Karatzoglou wniósł skargę o stwierdzenie nieważności spornej decyzji. |
17 |
Skarga ta opierała się na pięciu zarzutach, dotyczących odpowiednio:
|
18 |
Sąd zbadał drugi zarzut podniesiony przez skarżącego, dotyczący naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań. W pkt 33 i 34 wyroku przypomniał orzecznictwo wspólnotowe, zgodnie z którym prawo powołania się na zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań przysługuje każdej jednostce znajdującej się w sytuacji, w której administracja wspólnotowa, udzielając konkretnych zapewnień, wzbudziła u niej uzasadnione nadzieje, przy czym zapewnienia takie muszą być jednakże zgodne z przepisami regulaminu pracowniczego. |
19 |
W świetle tej zasady, Sąd zbadał, czy art. 4 umowy, w brzmieniu zmienionym aneksem, udzielił G. Karatzoglou uzasadnionego zapewnienia, że jego umowa zostanie rozwiązana jedynie w przypadku znaczącego ograniczenia lub zaprzestania działalności przez EAR przed końcem jej mandatu. |
20 |
W pkt 36 i 37 zaskarżonego wyroku, sąd przyznał, że dokonana aneksem zmiana art. 4 umowy „stworzyła niejasną sytuację odnośnie do treści umowy”. Z jednej strony umowa wciąż odwoływała się, w niezmienionym art. 5, do sposobów rozwiązania umowy przewidzianych w art. 47?50 WZIP, co między innymi umożliwiało EAR rozwiązać umowę z członkiem personelu tymczasowego bez uzasadnienia. Z drugiej strony jednak, dodanie akapitu drugiego w art. 4 mogło, zdaniem Sądu, „powodować u skarżącego wrażenie, że EAR ograniczył swoje prawo rozwiązania umowy do przypadków ograniczenia lub zaprzestania działalności EAR przed końcem jej mandatu”. |
21 |
Sąd uznał zatem, w pkt 38 i 39 zaskarżonego wyroku, że G. Karatzoglou mógł wierzyć, że art. 4 umowy, w brzmieniu zmienionym aneksem, miał na celu wskazanie z góry przyczyny ewentualnego rozwiązania umowy, czyli znaczącego ograniczenia lub zaprzestania działalności przez EAR przed końcem jej mandatu, a tym samym w ramach umowy po zmianach wprowadzonych aneksem, art. 5 lit. b) tej umowy mógł być stosowany jedynie częściowo. Ponadto, uznał, że G. Karatzoglou mógł oczekiwać, że nieprecyzyjne postanowienia umowy o pracę będą interpretowane na korzyść słabszej strony umowy. |
22 |
Sąd wywnioskował z tego, w pkt 41?45 zaskarżonego wyroku, że „tak stworzone po stronie skarżącego przekonanie” należało uznać za uzasadnione, zważywszy w szczególności, że żaden przepis WZIP nie zakazywał EAR ograniczenia swego prawa do rozwiązywania umowy za pośrednictwem postanowień umownych. |
23 |
Sąd, nie zbadawszy innych zarzutów, po uwzględnieniu drugiego zarzutu, stwierdził nieważność spornej decyzji. |
Żądania stron przed Trybunałem
24 |
EAR wnosi do Trybunału o:
|
25 |
G. Karatzoglou wnosi do Trybunału o:
|
W przedmiocie dopuszczalności odwołania
26 |
G. Karatzoglou podnosi niedopuszczalność odwołania w związku z przekroczeniem terminu na jego wniesienie. Według niego dwumiesięczny termin przewidziany w art. 56 statutu Trybunału Sprawiedliwości upłynął w dniu 8 maja 2006 r., tymczasem odwołanie zostało wniesione w dniu 9 maja 2006 r. |
27 |
Należy wszakże stwierdzić, że odwołanie zostało wniesione za pośrednictwem faksu w dniu 8 maja 2006 r., czyli w terminie dwumiesięcznym wyznaczonym w art. 56. Data przywołana przez G. Karatzoglou jest datą wniesienia oryginału odwołania. |
28 |
Tymczasem, art. 37 § 6 regulaminu Trybunału przewiduje, że „data wpływu do sekretariatu za pośrednictwem faksu lub innego technicznego środka komunikacji dostępnego w Trybunale, kopii podpisanego oryginału pisma procesowego […] jest, dla celów zachowania terminów procesowych, datą wpływu, o ile podpisany oryginał pisma procesowego […] zostanie złożony w sekretariacie nie później niż dziesięć dni po tej dacie”. |
29 |
Należy zatem stwierdzić, że warunek wymagany w tym przepisie został spełniony w niniejszej sprawie. Odwołanie uznaje się zatem za dopuszczalne. |
W przedmiocie odwołania
30 |
W swoim odwołaniu EAR zarzuca Sądowi, że ten dopuścił się wielu błędów co do prawa. Zasadniczo EAR zauważa w pierwszym zarzucie, że Sąd dokonał interpretacji warunków umowy w sposób oczywiście sprzeczny z wolą stron, a w drugim zarzucie, że niesłusznie stwierdził naruszenie zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań. |
31 |
W drugim zarzucie, który należy zbadać w pierwszej kolejności, EAR twierdzi w szczególności, że przesłanki, od których orzecznictwo wspólnotowe uzależnia możliwość powoływania się na zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań nie zostały spełnione w niniejszej sprawie. Odwołując się do utrwalonego orzecznictwa Sądu (zob. wyrok z dnia 7 listopada 2002 r. w sprawie T-199/01 G przeciwko Komisji, RecFP str. I-A-217 i II -1085, pkt 38), EAR podnosi, że żadne „konkretne, bezwarunkowe i spójne zapewnienie” nie mogło wynikać z postanowień ze sobą sprzecznych, takich jakie znajdowały się w umowie. Ponadto, zapewnienia rzekomo udzielone G. Karatzoglou nie byłyby zgodne z zasadami obowiązującymi EAR, a w szczególności w art. 23 rozporządzenia nr 2454/1999, który zobowiązuje EAR do zatrudniania pracowników wyłącznie na czas ściśle ograniczony do jej potrzeb. |
32 |
G. Karatzoglou odpowiada, że Sąd słusznie uznał, że zostały mu udzielone konkretne, bezwarunkowe i spójne zapewnienia odnośnie do ograniczenia przyczyn rozwiązania jego umowy. EAR nie ograniczyła się do udzielenia mu niejasnych zapewnień, lecz zawarła z nim aneks do umowy zmieniający ramy prawne jego zatrudnienia. Ponadto uzasadnione oczekiwania, na które powołuje się G. Karatzoglou są całkowicie zgodne z obowiązującym prawem, zważywszy na to, że żaden przepis WZIP nie zakazuje właściwym organom ograniczenia swojego prawa do rozwiązania umów o pracę za pośrednictwem postanowień zawartych w umowach. |
33 |
W tym względzie należy w pierwszej kolejności przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, zasada ochrony uzasadnionych oczekiwań stanowi jedną z zasad podstawowych Wspólnoty (zob. w szczególności, wyrok z dnia 5 maja 1981 r. w sprawie 112/80 Dürbeck, Rec. str. 1095, pkt 48). Z orzecznictwa wynika również, że prawo powoływania się na tę zasadę przysługuje każdej jednostce znajdującej się w sytuacji, w której administracja wspólnotowa, udzielając konkretnych zapewnień, wzbudziła u niej uzasadnione nadzieje (wyroki: z dnia 16 grudnia 1987 r. w sprawie 111/86 Delauche przeciwko Komisji, Zb.Orz. str. 5345, pkt 24, z dnia 25 maja 2000 r. w sprawie C-82/98 P Kögler przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, Rec. str. I-3855, pkt 33, jak również z dnia 22 czerwca 2006 r. w sprawach połączonych C-182/03 i C-217/03 Belgia i Forum 187 przeciwko Komisji, Rec. str. I-5479, pkt 147). Udzielone zapewnienia powinny być ponadto zgodne z obowiązującymi przepisami (zob. podobnie, wyroki: z dnia 20 czerwca 1985 r. w sprawie 228/84 Pauvert przeciwko Trybunałowi Obrachunkowemu, Rec. str. 1969, pkt 14 i 15, jak również z dnia 6 lutego 1986 r. w sprawie 162/84 Vlachou przeciwko Trybunałowi Obrachunkowemu, Rec. str. 481, pkt 6). |
34 |
Tymczasem należy podnieść, że o ile Sąd właściwie przywołał to orzecznictwo w pkt 33 i 34 zaskarżonego wyroku, o tyle, w niniejszej sprawie, w błędny sposób zastosował kryteria w nim określone. |
35 |
W szczególności, należy stwierdzić, że z tego wyroku wynika, że żadne „konkretne zapewnienia” nie zostały udzielone G. Karatzoglou, które pozwoliłyby wzbudzić jakiekolwiek uzasadnione oczekiwania co do czasu trwania umowy o pracę zainteresowanego. |
36 |
Sąd podniósł, w pkt 36 zaskarżonego wyroku, że „dokonana aneksem zmiana art. 4 początkowej umowy […] stworzyła niejasną sytuację odnośnie do treści umowy”. W pkt 37 tego wyroku, Sąd wyjaśnił, że „bez dodania akapitu drugiego do art. 4, EAR miała bezsprzecznie prawo do rozwiązania umowy [G. Karatzoglou] z jednej z przyczyn wymienionych w art. 47?50 WZIP, z zastrzeżeniem przestrzegania warunków ustalonych w tych przepisach, jak przewidziano w art. 5 lit. b) umowy początkowej. Natomiast, dodanie akapitu drugiego w art. 4 mogło powodować [u zainteresowanego] wrażenie, że EAR ograniczył swoje prawo rozwiązania umowy do przypadków ograniczenia lub zaprzestania działalności przez EAR przed końcem jej mandatu”. |
37 |
Z powyższego wynika, że Sąd sam przyznał, że sytuacja umowna G. Karatzoglou była co najmniej niepewna. |
38 |
Tymczasem taka niejasność nie może, w przeciwieństwie do tego co uznał Sąd w pkt 38?40 zaskarżonego wyroku, stanowić podstaw „konkretnych zapewnień”. W istocie, nowy art. 4 umowy mógł być interpretowany zarówno w sposób podnoszony przez G. Karatzoglou, jak i w sposób przedstawiony przez EAR (zob. podobnie, ww. wyrok w sprawie Kögler przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, pkt 34). |
39 |
Ponadto, należy podnieść, że żaden inny element mogący wywoływać przekonanie u G. Karatzoglou co do czasu trwania umowy nie wynika z zaskarżonego wyroku. Wniosek Sądu dotyczący istnienia takich zapewnień spoczywa wyłącznie na sytuacji umownej wynikającej ze zmiany art. 4 umowy początkowej G. Karatzoglou. |
40 |
W tym względzie, nie można ponadto zresztą podnieść zasady, do której odniósł się Sąd w pkt 39 zaskarżonego wyroku, że słabsza strona umowy pracy może oczekiwać tego, że nieprecyzyjne postanowienia umowy będą interpretowane na jej korzyść. |
41 |
Wystarczy stwierdzić, że okoliczność, że G. Karatzoglou można uważać za słabszą stronę umowy pozostaje bez znaczenia dla stwierdzenia braku konkretnych zapewnień udzielonych w niniejszej sprawie przez administrację wspólnotową. Względy związane z sytuacją umowną G. Karatzoglou wobec jego pracodawcy nie mogą usunąć braku jednej z koniecznych przesłanek do stwierdzenia istnienia uzasadnionych oczekiwań. |
42 |
Z tego wynika, że w niniejszej sprawie, przesłanki wymagane do tego, aby uznać naruszenie zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań nie zostały spełnione. |
43 |
Tym samym, Sąd dopuścił się błędu co do prawa, uznając, że sporna decyzja naruszyła uzasadnione oczekiwania G. Karatzoglou w związku z tym, że jego umowa mogła być rozwiązana tylko w przypadku ograniczenia lub zaprzestania działalności przez EAR przed końcem jej mandatu. |
44 |
Zważywszy na powyższe, należy uwzględnić drugi zarzut odwołania. |
45 |
Ponieważ nie ma potrzeby badania pozostałych zarzutów podnoszonych w uzasadnieniu odwołania, należy w rezultacie, uchylić zaskarżony wyrok. |
W przedmiocie skierowania sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd
46 |
Zgodnie z art. 61 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości, w wypadku uchylenia orzeczenia Sądu Pierwszej Instancji, Trybunał Sprawiedliwości może wydać orzeczenie ostateczne w sprawie, jeśli stan postępowania na to pozwala lub skierować sprawę do ponownego rozpoznania przez Sąd Pierwszej Instancji. |
47 |
Zważywszy na to, że Sąd zbadał tylko jeden z pięciu zarzutów podnoszonych przez G. Karatzoglou, Trybunał uznał, że nie może wydać orzeczenie w sprawie. Tym samym należy skierować tę sprawę do Sądu, aby ten orzekł w przedmiocie żądań zainteresowanego dotyczących stwierdzenia nieważności spornej decyzji i zastrzec w przedmiocie kosztów. |
Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje: |
|
|
|
Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: angielski.