32015R0340

EUR-Lex

Access to European Union law

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

EUROPA
EUR-Lex home
Rozporządzenie - 2015/340 - EN - EUR-Lex

Help

Search tips

Need more search options? Use the Advanced search

Document 32015R0340

Help

Rozporządzenie Komisji (UE) 2015/340 z dnia 20 lutego 2015 r. ustanawiające wymagania techniczne i procedury administracyjne dotyczące licencji i certyfikatów kontrolerów ruchu lotniczego zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008, zmieniające rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 923/2012 i uchylające rozporządzenie Komisji (UE) nr 805/2011 Tekst mający znaczenie dla EOG

Dz.U. L 63 z 06/03/2015, p. 1–122 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

Legal status of the document In force: This act has been changed. Current consolidated version: 04/08/2024

ELI: http://data.europa.eu/eli/reg/2015/340/oj

HTML

PDF

Official Journal

6.3.2015

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 63/1

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2015/340

z dnia 20 lutego 2015 r.

ustanawiające wymagania techniczne i procedury administracyjne dotyczące licencji i certyfikatów kontrolerów ruchu lotniczego zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008, zmieniające rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 923/2012 i uchylające rozporządzenie Komisji (UE) nr 805/2011

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

KOMISJA EUROPEJSKA,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008 z dnia 20 lutego 2008 r. w sprawie wspólnych zasad w zakresie lotnictwa cywilnego i utworzenia Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego oraz uchylające dyrektywę Rady 91/670/EWG, rozporządzenie (WE) nr 1592/2002 i dyrektywę 2004/36/WE (1), w szczególności jego art. 8c ust. 10 i art. 10 ust. 5,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)

Kontrolerzy ruchu lotniczego oraz osoby i organizacje zaangażowane w ich szkolenie, egzaminowanie, kontrolę oraz badania lekarskie i ocenę muszą spełniać stosowne zasadnicze wymagania określone w załączniku Vb do rozporządzenia (WE) nr 216/2008. W szczególności powinni oni być certyfikowani lub licencjonowani po wykazaniu, że spełniają zasadnicze wymagania.

(2)

Licencja europejska okazała się skutecznym środkiem uznania i certyfikowania wiedzy i umiejętności kontrolerów ruchu lotniczego, którzy, jako grupa zawodowa, odgrywają szczególną rolę w zapewnianiu bezpiecznej kontroli ruchu lotniczego. Wprowadzenie ogólnounijnych standardów w zakresie wiedzy i umiejętności ograniczyło niespójności w tej dziedzinie i przyczyniło się tym samym do sprawniejszej organizacji pracy w ramach rozwijającej się obecnie współpracy regionalnej pomiędzy instytucjami zapewniającymi służby żeglugi powietrznej. Utrzymanie i udoskonalenie wspólnego systemu licencjonowania kontrolerów ruchu lotniczego w Unii jest istotnym elementem europejskiego systemu kontroli ruchu lotniczego. Z tych względów należy określić wymagania techniczne i procedury administracyjne związane z licencjonowaniem i certyfikowaniem kontrolerów ruchu lotniczego, które będą odpowiadały najnowszemu stanowi wiedzy.

(3)

Zapewnianie służb żeglugi powietrznej wymaga wysoko wykwalifikowanego personelu, w szczególności kontrolerów ruchu lotniczego, których wiedzę i umiejętności potwierdza się w postaci licencji wydanej na podstawie szczegółowych wymagań określonych w niniejszym rozporządzeniu. W uprawnieniu wpisanym do licencji powinien zostać określony rodzaj służby ruchu lotniczego, do której zapewniania uprawniony jest kontroler ruchu lotniczego. Uprawnienia uzupełniające wpisane do licencji powinny odzwierciedlać zarówno określone umiejętności kontrolera jak i wydane przez właściwe organy upoważnienie do zapewniania służb w określonym sektorze, określonej grupie sektorów lub na określonych stanowiskach pracy.

(4)

Organy sprawujące nadzór i dokonujące weryfikacji zgodności na podstawie niniejszego rozporządzenia powinny być w wystarczającym stopniu niezależne od kontrolerów ruchu lotniczego przy wydawaniu licencji lub przedłużaniu okresu ważności uprawnień uzupełniających, przy zawieszaniu lub cofaniu licencji, uprawnień, uprawnień uzupełniających lub certyfikatów w przypadkach, gdy warunki niezbędne do ich wydania nie są już spełnione. Organy te powinny być również w wystarczającym stopniu niezależne od instytucji zapewniających służby żeglugi powietrznej i organizacji szkoleniowych. Ponadto organy te powinny wykazywać ciągłą zdolność do skutecznego realizowania swoich zadań. Właściwe organy, na których spoczywa odpowiedzialność określona w niniejszym rozporządzeniu, mogą mieć postać instytucji wyznaczonej(-ych) lub utworzonej(-ych) zgodnie z art. 4 rozporządzenia (WE) nr 549/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady (2). Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego (zwana dalej „Agencją”) powinna działać jako właściwy organ do celów wydawania i wznawiania certyfikatów przyznawanych organizacjom szkolącym kontrolerów ruchu lotniczego znajdującym się poza terytorium państw członkowskich, a także, w stosownych przypadkach, ich personelowi. Pełniąc rolę takiego organu, powinna ona spełniać stosowne wymagania w tym zakresie.

(5)

Z uwagi na szczególne cechy ruchu lotniczego w Unii należy wprowadzić i zapewnić skuteczne stosowanie wspólnych standardów w zakresie wiedzy i umiejętności kontrolerów ruchu lotniczego zatrudnionych przez instytucje zapewniające służby żeglugi powietrznej, w celu zapewnienia zarządzania ruchem lotniczym oraz służb żeglugi powietrznej (ATM/ANS) na powszechny użytek.

(6)	Państwa członkowskie powinny mieć możliwość stosowania niniejszego rozporządzenia wobec swojego personelu wojskowego zapewniającego służby na powszechny użytek, o którym mowa w art. 1 ust. 2 lit. c) rozporządzenia (WE) nr 216/2008.

(7)

Wśród czynników składających się na przyczyny incydentów i wypadków istotną rolę odgrywa często niska jakość komunikacji. Z tego względu należy określić szczegółowe wymagania dotyczące biegłości językowej, jaką muszą się wykazywać kontrolerzy ruchu lotniczego. Wymagania te oparte są na wymaganiach przyjętych przez Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) i wprowadzają środki zapewniające egzekwowanie tych uznanych na szczeblu międzynarodowym standardów. W odniesieniu do wymagań dotyczących biegłości językowej stosuje się zasady niedyskryminacji, przejrzystości i proporcjonalności, w celu wspierania swobodnego przepływu pracowników i jednocześnie zapewnienia bezpieczeństwa. Okres ważności uprawnień uzupełniających w zakresie biegłości językowej powinien być proporcjonalny do poziomu biegłości zgodnie z przepisami niniejszego rozporządzenia.

(8)

Wspólne zasady dotyczące uzyskiwania i utrzymywania ważności licencji kontrolerów ruchu lotniczego są niezbędne w celu zwiększenia wzajemnego zaufania państw członkowskich do odnośnych systemów w tych państwach. Aby zapewnić najwyższy poziom bezpieczeństwa należy zatem wprowadzić jednolite wymagania dotyczące szkoleń, kwalifikacji oraz wiedzy i umiejętności kontrolerów ruchu lotniczego. Wymagania takie przyczynią się również do zapewnienia bezpiecznych, wysokiej jakości służb kontroli ruchu lotniczego i do uznawania licencji w całej Unii Europejskiej, zwiększając tym samym swobodę przepływu kontrolerów ruchu lotniczego oraz ich dostępność.

(9)

Europejska Organizacja ds. Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej (Eurocontrol) określiła stosowne standardy dotyczące szkolenia wstępnego, zawarte w specyfikacji dotyczącej podstawowych, jednolitych treści szkolenia wstępnego kontrolerów ruchu lotniczego. W celu uwzględnienia postępów naukowych i technicznych oraz ułatwienia przyjęcia jednorodnego podejścia do szkolenia wstępnego, które stanowi kluczowy element w zapewnianiu mobilności kontrolerów ruchu lotniczego, standardy te powinny stać się przepisami prawa unijnego. Należy również określić wymagania dotyczące szkolenia w jednostce i szkolenia uzupełniającego, z uwzględnieniem stosownych zasadniczych wymagań zgodnie z art. 8c rozporządzenia (WE) nr 216/2008. Wobec braku europejskich wymagań dotyczących szkoleń państwa członkowskie mogą nadal opierać się na standardach opracowanych przez ICAO.

(10)

We współpracy z grupą ekspertów Eurocontrol opracował wymagania dotyczące oceniania stanu zdrowia kontrolerów ruchu lotniczego, które są już stosowane przez państwa członkowskie razem z wymaganiami zawartymi w załączniku I ICAO. Wymagania te powinny zostać transponowane do prawa unijnego w celu zapewnienia ich jednolitego stosowania we wszystkich państwach członkowskich.

(11)

W celu zapewnienia wypełniania przez państwa członkowskie ich zadań i obowiązków w zakresie bezpieczeństwa w sposób prawidłowy i uporządkowany przy użyciu systemu administracji i zarządzania stosowanego przez właściwe organy i organizacje działające w ich imieniu, zgodnie z krajowym programem bezpieczeństwa ICAO, w niniejszym rozporządzeniu należy określić wymaganie, które ma być stosowane przez właściwe organy.

(12)

Certyfikacja organizacji szkoleniowych jest jednym z decydujących czynników przyczyniających się do wysokiej jakości szkolenia kontrolerów ruchu lotniczego, a więc także do bezpiecznego zapewniania kontroli ruchu lotniczego. Należy zatem zaostrzyć wymagania w odniesieniu do organizacji szkoleniowych. Należy umożliwić certyfikowanie szkolenia w zależności od rodzaju szkolenia, jako pakietu usług szkoleniowych lub jako pakietu usług szkoleniowych i służb żeglugi powietrznej, z uwzględnieniem szczególnych cech szkolenia oferowanego przez poszczególne organizacje.

(13)

Ogólne warunki uzyskiwania licencji w zakresie, w jakim odnoszą się one do wieku i wymogów dotyczących stanu zdrowia, nie powinny mieć zastosowania do posiadaczy obecnych licencji. Licencje i orzeczenia lekarskie wydawane przez państwa członkowskie zgodnie z dyrektywą 2006/23/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (3) oraz rozporządzeniem Komisji (UE) nr 805/2011 (4) należy traktować jako wydane zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, aby zapewnić ciągłość przywilejów wynikających z posiadanych licencji oraz ułatwić wszystkim posiadaczom licencji i właściwym organom dostosowanie się do nowych wymagań.

(14)	Ze względu na potrzebę spójności należy dostosować definicję substancji psychotropowej zawartą w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) nr 923/2012 (5).

(15)	Niniejsze rozporządzenie zostało opracowane na podstawie wcześniejszych osiągnięć i unijnych wymagań prawnych, w związku z tym w celu zapewnienia przejrzystości należy uchylić rozporządzenie (UE) nr 805/2011.

(16)	Zgodnie z art. 17 ust. 2 lit. b) oraz art. 19 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 216/2008 Agencja udzieliła Komisji pomocy w przygotowaniu środków przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu.

(17)	Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią komitetu utworzonego na podstawie art. 65 rozporządzenia (WE) nr 216/2008,

PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

Artykuł 1

Przedmiot i zakres stosowania

1. Niniejsze rozporządzenie określa szczegółowe zasady dotyczące:

a)	warunków wydawania, zawieszania i cofania licencji kontrolerów ruchu lotniczego i praktykantów-kontrolerów ruchu lotniczego, powiązanych uprawnień i uprawnień uzupełniających oraz przywilejów i obowiązków posiadaczy licencji;

b)	warunków wydawania, ograniczania, zawieszania i cofania orzeczeń lekarskich dla kontrolerów ruchu lotniczego i praktykantów-kontrolerów ruchu lotniczego oraz przywilejów i obowiązków posiadaczy takich orzeczeń;

c)	certyfikacji lekarzy orzeczników przeprowadzających badania lotniczo-lekarskie oraz centrów medycyny lotniczej dla kontrolerów ruchu lotniczego i praktykantów-kontrolerów ruchu lotniczego;

d)	certyfikacji organizacji szkolących kontrolerów ruchu lotniczego;

e)	warunków walidacji, przedłużania ważności, wznawiania i korzystania z takich licencji, uprawnień, uprawnień uzupełniających i certyfikatów.

2. Niniejsze rozporządzenie stosuje się do:

a)	praktykantów-kontrolerów ruchu lotniczego i kontrolerów ruchu lotniczego realizujących swoje zadania w ramach zakresu stosowania rozporządzenia (WE) nr 216/2008;

b)	osób i organizacji zaangażowanych w licencjonowanie, szkolenie, egzaminowanie, kontrolę oraz badania lekarskie i ocenę kandydatów zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

Artykuł 2

Zgodność z wymaganiami i procedurami

1. Praktykanci-kontrolerzy ruchu lotniczego, kontrolerzy ruchu lotniczego oraz osoby zaangażowane w licencjonowanie, szkolenie, egzaminowanie, kontrolę oraz badania lekarskie i ocenę kandydatów, do których odnosi się art. 1 ust. 2 lit. a) i b), posiadają kwalifikacje i uzyskali od właściwego organu, o którym mowa w art. 6, licencję zgodnie z przepisami określonymi w załącznikach I, III i IV.

2. Organizacje, o których mowa w art. 1 ust. 2 lit. b), posiadają kwalifikacje zgodnie z wymaganiami technicznymi i procedurami administracyjnymi określonymi w załącznikach I, III i IV i są certyfikowane przez właściwy organ, o którym mowa w art. 6.

3. Orzekanie o stanie zdrowia osób, o których mowa w art. 1 ust. 2 lit. a) i b), przebiega zgodnie z wymaganiami technicznymi i procedurami administracyjnymi określonymi w załącznikach III i IV.

4. Kontrolerów ruchu lotniczego zatrudnionych przez instytucje zapewniające służby żeglugi powietrznej w przestrzeni powietrznej terytorium podlegającego postanowieniom Traktatu, których główne miejsce prowadzenia działalności i ewentualnie siedziba statutowa znajdują się poza terytorium, do którego zastosowanie mają postanowienia Traktatu, należy uznać za kontrolerów posiadających licencję wydaną zgodnie z ust. 1, jeżeli spełniają oni obydwa poniższe warunki:

a)	posiadają oni licencję kontrolera ruchu lotniczego wydaną przez państwo trzecie zgodnie z załącznikiem I do konwencji chicagowskiej;

b)	wykazali na użytek właściwego organu, o którym mowa w art. 6, że zostali przeszkoleni i pomyślnie przeszli egzaminy i procedurę oceny równoważne do egzaminów i procedur wymaganych zgodnie z załącznikiem I część ATCO, podczęść D sekcje 1–4.

Zadania i funkcje przydzielone kontrolerom ruchu lotniczego, o których mowa w pierwszym akapicie, nie powinny wykraczać poza zakres uprawnień przyznanych im w licencji wydanej przez państwo trzecie.

5. Instruktorów prowadzących szkolenia praktyczne oraz osoby oceniające, zatrudnionych przez organizację szkoleniową, która znajduje się poza terytorium państw członkowskich, uznaje się za instruktorów i osoby oceniające posiadających kwalifikacje zgodnie z ust. 1, jeśli spełniają oni obydwa poniższe warunki:

posiadają oni licencję kontrolera ruchu lotniczego wydaną przez państwo trzecie zgodnie z załącznikiem I do konwencji chicagowskiej obejmującą uprawnienie i, w stosownym przypadku, uprawnienie uzupełniające odpowiadające uprawnieniu będącemu przedmiotem szkolenia lub oceny, do przeprowadzania których są oni upoważnieni;

b)	wykazali na użytek właściwego organu, o którym mowa w art. 6, że zostali przeszkoleni i pomyślnie przeszli egzaminy i procedurę oceny równoważne do egzaminów i procedur wymaganych zgodnie z załącznikiem I część ATCO, podczęść D sekcja 5.

Uprawnienia, o których mowa w pierwszym akapicie, określa się w certyfikacie wydanym przez państwo trzecie i ogranicza do przeprowadzania szkoleń i ocen na rzecz organizacji szkoleniowych, które znajdują się poza terytorium państw członkowskich.

Artykuł 3

Zapewnianie służb kontroli ruchu lotniczego

1. Służby kontroli ruchu lotniczego są zapewniane wyłącznie przez wykwalifikowanych kontrolerów ruchu lotniczego, którzy uzyskali licencję zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

2. Z zastrzeżeniem art. 1 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 216/2008 państwa członkowskie w możliwie najszerszym zakresie zapewniają, aby służby zapewniane lub udostępniane przez personel wojskowy na powszechny użytek, o których mowa w art. 1 ust. 2 lit. c) wspomnianego rozporządzenia, gwarantowały poziom bezpieczeństwa odpowiadający co najmniej poziomowi określonemu w zasadniczych wymaganiach zawartych w załączniku Vb do wspomnianego rozporządzenia.

3. Państwa członkowskie mogą stosować niniejsze rozporządzenie do swego personelu wojskowego wykonującego służbę na użytek powszechny.

Artykuł 4

Definicje

Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

1)	„sytuacja anormalna” oznacza okoliczności, w tym pogorszone warunki, które nie występują zwykle ani powszechnie i na wypadek których kontroler ruchu lotniczego nie uzyskał umiejętności automatycznego reagowania;

2)	„akceptowalne sposoby spełnienia wymagań (ang. acceptable means of compliance, AMC)” oznaczają niewiążące standardy przyjęte przez Agencję w celu przedstawienia środków służących zapewnieniu zgodności z rozporządzeniem (WE) nr 216/2008 i przepisami wykonawczymi do niego;

„służba kontroli ruchu lotniczego (ang. air traffic control, ATC)” oznacza służbę zapewnianą w celu:

zapobiegania kolizjom:

—	statków powietrznych, oraz

—	na polu manewrowym – między statkiem powietrznym a przeszkodami; oraz

b)	usprawniania i utrzymywania uporządkowanego przepływu ruchu lotniczego;

4)	„organ kontroli ruchu lotniczego” jest terminem ogólnym oznaczającym w zależności od przypadku ośrodek kontroli obszaru, organ kontroli zbliżania lub organ kontroli lotniska;

„alternatywne sposoby spełnienia wymagań” oznaczają sposoby stanowiące alternatywę dla istniejących akceptowalnych sposobów spełnienia wymagań lub nowe środki służące zapewnieniu zgodności z rozporządzeniem (WE) nr 216/2008 i przepisami wykonawczymi do niego, w odniesieniu do których Agencja nie przyjęła żadnych powiązanych akceptowalnych sposobów spełnienia wymagań;

6)	„ocena” oznacza ocenę praktycznych umiejętności, na podstawie której wydaje się, przedłuża lub wznawia licencję, uprawnienie lub uprawnienie(-a) uzupełniające i która dotyczy sposobu zachowania osoby ocenianej oraz praktycznego stosowania wiedzy i zrozumienia tematyki przez tę osobę;

7)	„uprawnienie uzupełniające osoby oceniającej” oznacza upoważnienie wpisane do licencji i stanowiące jej część, które określa uprawnienia posiadacza licencji do oceny praktycznych umiejętności praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego i kontrolera ruchu lotniczego;

8)	„stres związany z incydentem krytycznym” oznacza wykazywanie przez daną osobę nietypowych lub skrajnych reakcji emocjonalnych, fizycznych lub behawioralnych w wyniku niespodziewanego zdarzenia, wypadku, incydentu lub poważnego incydentu;

9)	„sytuacja awaryjna” oznacza poważną i niebezpieczną sytuację wymagającą natychmiastowych działań;

10)	„egzamin” oznacza sformalizowany sprawdzian służący ocenie wiedzy danej osoby i zrozumienia przez nią tematyki;

11)

„materiały zawierające wytyczne” oznaczają niewiążące materiały opracowane przez Agencję, które pomagają przedstawić znaczenie wymagania lub specyfikacji i które stosuje się w celu wsparcia interpretacji rozporządzenia (WE) nr 216/2008, przepisów wykonawczych do niego i akceptowalnych sposobów spełnienia wymagań;

12)	„oznaczenie lokalizacji ICAO” oznacza czteroliterowy kod utworzony zgodnie z zasadami określonymi przez ICAO w najnowszej zaktualizowanej wersji podręcznika „DOC 7910” i przypisany do miejsca usytuowania stałej stacji lotniczej;

13)	„uprawnienie uzupełniające w zakresie biegłości językowej” oznacza wpis w licencji stanowiący jej część i określający biegłość językową posiadacza;

14)	„licencja” oznacza dokument wystawiony oraz zatwierdzony zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, uprawniający jego prawowitego posiadacza do korzystania z przywilejów wynikających z uprawnień i uprawnień uzupełniających;

15)	„szkolenie operacyjne” oznacza etap szkolenia w jednostce, podczas którego wcześniej uzyskana wiedza na temat czynności rutynowych i umiejętności związanych z pracą jest stosowana w praktyce pod nadzorem wykwalifikowanego instruktora szkolenia operacyjnego w rzeczywistych sytuacjach w ruchu;

16)	„uzupełniające uprawnienie instruktora szkolenia operacyjnego” oznacza upoważnienie wpisane do licencji i stanowiące jej część, w którym określa się uprawnienia do prowadzenia szkolenia operacyjnego i szkolenia na szkoleniowych urządzeniach symulacji ruchu lotniczego;

17)

„trenażer specjalizowany (ang. part-task trainer, PTT)” oznacza szkoleniowe urządzenie symulacji ruchu lotniczego służące do szkolenia w zakresie określonych i wybranych zadań operacyjnych bez konieczności wykonania przez osobę uczącą się wszystkich zadań, które są zwykle związane z pełnym środowiskiem operacyjnym;

18)	„docelowe wyniki” oznaczają jasno i jednoznacznie określone wyniki, których osiągnięcia oczekuje się od osoby podejmującej szkolenie, warunki, na jakich wyniki te są osiągane, oraz standardy, które musi spełniać osoba podejmująca szkolenie;

19)	„czasowa niezdolność” oznacza tymczasowy stan uniemożliwiający posiadaczowi licencji korzystanie z przywilejów wynikających z posiadanej licencji w okresie ważności uprawnień, uprawnień uzupełniających i orzeczenia lekarskiego;

20)	„substancja psychoaktywna” oznacza alkohol, opioidy, pochodne konopi indyjskich, środki uspokajające i nasenne, kokainę, inne stymulatory psychiczne, halucynogenne i lotne rozpuszczalniki, z wyłączeniem kofeiny i tytoniu;

21)	„uprawnienie uzupełniające” oznacza upoważnienie wpisane do licencji i stanowiące jej część, w którym określa się szczególne warunki, przywileje lub ograniczenia odnoszące się do stosownego uprawnienia;

22)

„wznowienie” oznacza czynność administracyjną podejmowaną po wygaśnięciu uprawnienia, uprawnienia uzupełniającego lub certyfikatu, która polega na wznowieniu przywilejów wynikających z uprawnienia, uprawnienia uzupełniającego lub certyfikatu na kolejny, określony okres, pod warunkiem spełnienia określonych wymagań;

23)

„przedłużenie” oznacza czynność administracyjną podejmowaną w okresie ważności uprawnienia, uprawnienia uzupełniającego lub certyfikatu, która umożliwia posiadaczowi dalsze korzystanie z przywilejów wynikających z uprawnień, uprawnień uzupełniających lub certyfikatu przez kolejny określony okres, pod warunkiem spełnienia określonych wymagań;

24)	„sektor” oznacza część obszaru kontroli lub rejonu bądź górnego rejonu informacji powietrznej;

25)	„symulator” oznacza szkoleniowe urządzenie symulacji ruchu lotniczego, które przedstawia istotne cechy prawdziwego środowiska operacyjnego i odtwarza warunki operacyjne, w których osoba podejmująca szkolenie może bezpośrednio ćwiczyć wykonywanie zadań w czasie rzeczywistym;

26)	„szkoleniowe urządzenie symulacji ruchu lotniczego” oznacza urządzenie dowolnego rodzaju, w tym symulatory i trenażery specjalizowane, służące do symulacji warunków operacyjnych;

27)	„uprawnienie uzupełniające instruktora szkolenia na szkoleniowych urządzeniach symulacji ruchu lotniczego” oznacza upoważnienie wpisane do licencji i stanowiące jej część, w którym określa się uprawnienia do prowadzenia szkolenia na szkoleniowych urządzeniach symulacji ruchu lotniczego;

28)	„kurs szkoleniowy” oznacza szkolenie teoretyczne lub praktyczne przygotowane w zorganizowanych ramach i mające określony czas trwania;

29)	„organizacja szkoleniowa” oznacza organizację, która uzyskała certyfikat właściwego organu uprawniający do prowadzenia jednego lub kilku rodzajów szkoleń;

30)	„uprawnienie uzupełniające w jednostce” oznacza upoważnienie wpisane do licencji i stanowiące jej część, w którym określa się oznaczenie lokalizacji ICAO oraz sektor, grupę sektorów lub stanowiska pracy, których dotyczą uprawnienia posiadacza licencji;

31)

„walidacja” oznacza proces, w wyniku którego na podstawie pomyślnego ukończenia kursu kwalifikującego do nadania uprawnienia uzupełniającego w jednostce związanego z uprawnieniem lub uprawnieniem uzupełniającym posiadacz może rozpocząć korzystanie z przywilejów wynikających z tego uprawnienia lub uprawnienia uzupełniającego.

Artykuł 5

Właściwy organ

1. Państwa członkowskie powołują lub ustanawiają co najmniej jeden właściwy organ odpowiedzialny za certyfikację i sprawowanie nadzoru nad osobami i organizacjami podlegającymi niniejszemu rozporządzeniu.

2. W ramach funkcjonalnego bloku przestrzeni powietrznej lub w przypadku zapewniania służb transgranicznych właściwe organy wyznacza się w porozumieniu z zainteresowanymi państwami członkowskimi.

3. Jeżeli państwo członkowskie powołuje lub ustanawia więcej niż jeden właściwy organ, zakresy kompetencji poszczególnych właściwych organów muszą być w stosownych przypadkach jasno określone w odniesieniu do odpowiedzialności i obszaru geograficznego. Działania tych organów muszą być skoordynowane, tak aby zapewniały one skuteczny nadzór nad wszystkimi osobami i organizacjami podlegającymi niniejszemu rozporządzeniu w zakresie ich odnośnych kompetencji.

4. Właściwy organ (właściwe organy) jest (są) niezależny(-e) od instytucji zapewniających służby żeglugi powietrznej i organizacji szkoleniowych. Niezależność ta osiągana jest poprzez odpowiednie rozdzielenie, co najmniej na poziomie funkcjonalnym, właściwych organów z jednej strony, i instytucji zapewniających służby żeglugi powietrznej oraz organizacji szkoleniowych z drugiej strony. Właściwe organy wykonują swe uprawnienia w sposób bezstronny i przejrzysty.

Wymaganie zawarte w pierwszym akapicie ma zastosowanie również do Agencji, w przypadku gdy pełni ona funkcję właściwego organu zgodnie z art. 6 ust. 2 lit. b) i art. 3 lit. a) ppkt (ii).

5. Państwa członkowskie zapewniają, by właściwe organy dysponowały zdolnością niezbędną do prowadzenia działań certyfikacyjnych i nadzorczych przewidzianych w ich programach certyfikacji i nadzoru, w tym wystarczającymi zasobami, by spełnić wymagania określone w załączniku II (część ATCO.AR). Państwa członkowskie korzystają w szczególności z ocen sporządzonych przez właściwe organy zgodnie z załącznikiem II pkt ATCO.AR.A.005 lit. a) w celu wykazania, że dysponują one odpowiednią zdolnością.

6. W odniesieniu do personelu właściwych organów wykonującego działania nadzorcze i certyfikacyjne na podstawie niniejszego rozporządzenia państwa członkowskie zapewniają, by nie występował bezpośredni lub pośredni konflikt interesów, w szczególności związany z więzami rodzinnymi lub interesami finansowymi personelu, którego to dotyczy.

7. Właściwy organ (właściwe organy) powołany(-e) lub ustanowiony(-e) przez państwo członkowskie do celów rozporządzenia (UE) nr 805/2011 uznaje się za właściwy organ do celów niniejszego rozporządzenia, chyba że zainteresowane państwo członkowskie określiło inaczej. W takim przypadku państwa członkowskie powiadamiają Agencję o nazwie (nazwach) i adresie (adresach) właściwego organu (właściwych organów), który(-e) został(-y) przez nie powołany(-e) lub ustanowiony(-e) w zastosowaniu niniejszego artykułu, jak również o wszelkich zmianach w tym zakresie.

Artykuł 6

Właściwy organ do celów załączników I, III i IV

1. Do celów załącznika I za właściwy organ uznaje się organ (organy) powołany(-e) lub ustanowiony(-e) przez państwo członkowskie, do którego(-ych) dana osoba występuje o wydanie licencji.

2. Do celów załącznika III oraz nadzoru nad zgodnością z wymaganiami dotyczącymi instytucji zapewniających służby żeglugi powietrznej określonymi w załączniku I właściwy organ to:

organ powołany lub ustanowiony przez państwo członkowskie jako organ właściwy w sprawach nadzoru w głównym miejscu prowadzenia przez wnioskodawcę działalności lub w miejscu ewentualnej siedziby statutowej wnioskodawcy, chyba że w dwustronnej lub wielostronnej umowie między państwami członkowskimi lub ich właściwymi organami postanowiono inaczej;

b)	Agencja, jeśli główne miejsce prowadzenia działalności wnioskodawcy lub jego ewentualna siedziba statutowa znajdują się poza terytorium państw członkowskich.

3. Do celów załącznika IV właściwy organ to:

w przypadku centrów medycyny lotniczej:

(i)	organ wyznaczony przez państwo członkowskie, na terytorium którego znajduje się główne miejsce prowadzenia działalności centrum medycyny lotniczej;

(ii)	Agencja, jeśli centrum medycyny lotniczej mieści się w państwie trzecim;

w przypadku lekarzy orzeczników przeprowadzających badania lotniczo-lekarskie:

(i)	organ wyznaczony przez państwo członkowskie, na terytorium którego znajduje się główne miejsce prowadzenia praktyki przez lekarza orzecznika przeprowadzającego badania lotniczo-lekarskie;

(ii)	jeśli główne miejsce prowadzenia praktyki przez lekarza orzecznika przeprowadzającego badania lotniczo-lekarskie znajduje się w państwie trzecim, organ wyznaczony przez państwo członkowskie, do którego wnioskodawca występuje o wydanie certyfikatu.

Artykuł 7

Przepisy przejściowe

1. Licencje, uprawnienia i uprawnienia uzupełniające wydane zgodnie z odpowiednimi przepisami krajowymi na podstawie dyrektywy 2006/23/WE oraz licencje, uprawnienia i uprawnienia uzupełniające wydane zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 805/2011 uznaje się za wydane zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

2. Uprawnienie kontroli obszaru proceduralnej (ang. Area Control Procedural, ACP) wraz z uprawnieniem uzupełniającym kontroli oceanicznej (ang. Oceanic Control, OCN), wydane na podstawie przepisów krajowych opartych na art. 31 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 805/2011, uznaje się za wydane zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

3. Orzeczenia lekarskie i certyfikaty dla organizacji szkoleniowych, lekarzy orzeczników przeprowadzających badania lotniczo-lekarskie i centrów medycyny lotniczej, zatwierdzenia programów utrzymania poziomu wiedzy i umiejętności w jednostce oraz planów szkoleń, wydane zgodnie z odpowiednimi przepisami krajowymi na podstawie dyrektywy 2006/23/WE oraz zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 805/2011, uznaje się za wydane zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

Artykuł 8

Zastępowanie licencji oraz dostosowanie przywilejów, kursów szkoleniowych i programów utrzymania poziomu wiedzy i umiejętności w jednostce

1. Najpóźniej do dnia 31 grudnia 2015 r. lub – w przypadku państwa członkowskiego korzystającego z odstępstwa przewidzianego w art. 11 ust. 2 – do dnia 31 grudnia 2016 r. państwa członkowskie zastępują licencje, o których mowa w art. 7 ust. 1, licencjami, których format jest zgodny z formatem określonym w dodatku 1 w załączniku II do niniejszego rozporządzenia.

2. Najpóźniej do dnia 31 grudnia 2015 r. lub – w przypadku państwa członkowskiego korzystającego z odstępstwa przewidzianego w art. 11 ust. 2 – do dnia 31 grudnia 2016 r. państwa członkowskie zastępują certyfikaty dla organizacji szkolących kontrolerów ruchu lotniczego, o których mowa w art. 7 ust. 3, certyfikatami, których format jest zgodny z formatem określonym w dodatku 2 w załączniku II do niniejszego rozporządzenia.

3. Najpóźniej do dnia 31 grudnia 2015 r. lub – w przypadku państwa członkowskiego korzystającego z odstępstwa przewidzianego w art. 11 ust. 2 – do dnia 31 grudnia 2016 r. państwa członkowskie zastępują certyfikaty dla lekarzy orzeczników przeprowadzających badania lotniczo-lekarskie i certyfikaty dla centrów medycyny lotniczej, o których mowa w art. 7 ust. 3, certyfikatami, których format jest zgodny z formatem określonym w dodatkach 3 i 4 w załączniku II do niniejszego rozporządzenia.

4. Najpóźniej do dnia 31 grudnia 2015 r. lub – w przypadku państwa członkowskiego korzystającego z odstępstwa przewidzianego w art. 11 ust. 2 – do dnia 31 grudnia 2016 r. przywileje egzaminatorów i osób oceniających pełniących te funkcje w ramach szkolenia wstępnego zgodnie z art. 20 rozporządzenia (UE) nr 805/2011 oraz przywileje wykwalifikowanych egzaminatorów i wykwalifikowanych osób oceniających pełniących te funkcje w ramach szkolenia w jednostce oraz szkolenia uzupełniającego i zatwierdzonych przez właściwy organ zgodnie z art. 24 rozporządzenia (UE) nr 805/2011 przekształca się w stosownych przypadkach w przywileje wynikające z uprawnienia uzupełniającego osoby oceniającej zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

5. Najpóźniej do dnia 31 grudnia 2015 r. lub – w przypadku państwa członkowskiego korzystającego z odstępstwa przewidzianego w art. 11 ust. 2 – do dnia 31 grudnia 2016 r. właściwe organy mogą w stosownych przypadkach przekształcić przywileje krajowych instruktorów szkolenia na symulatorach lub szkoleniowych urządzeniach symulacji ruchu lotniczego w przywileje wynikające z uprawnienia uzupełniającego instruktora szkolenia na szkoleniowych urządzeniach symulacji ruchu lotniczego, zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

6. Najpóźniej do dnia 31 grudnia 2015 r. lub – w przypadku państwa członkowskiego korzystającego z odstępstwa przewidzianego w art. 11 ust. 2 – do dnia 31 grudnia 2016 r. instytucje zapewniające służby żeglugi powietrznej dostosowują swoje programy utrzymania poziomu wiedzy i umiejętności w jednostce, tak aby programy te były zgodne z wymaganiami określonymi w niniejszym rozporządzeniu.

7. Najpóźniej do dnia 31 grudnia 2015 r. lub – w przypadku państwa członkowskiego korzystającego z odstępstwa przewidzianego w art. 11 ust. 2 – do dnia 31 grudnia 2016 r. organizacje szkolące kontrolerów ruchu lotniczego dostosowują swoje plany szkoleń, tak aby plany te były zgodne z wymaganiami określonymi w niniejszym rozporządzeniu.

8. Świadectwa ukończenia kursów szkoleniowych, które zaczęły się przed datą, od której stosuje się niniejsze rozporządzenie, zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 805/2011, akceptuje się do celów wydawania stosownych licencji, uprawnień i uprawnień uzupełniających zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, pod warunkiem że szkolenie i ocena zostały zakończone najpóźniej do dnia 30 czerwca 2016 r. lub – w przypadku państwa członkowskiego korzystającego z odstępstwa przewidzianego w art. 11 ust. 2 – do dnia 30 czerwca 2017 r.

Artykuł 9

Zmiany w rozporządzeniu wykonawczym (UE) nr 923/2012

Artykuł 2 pkt 104 rozporządzenia wykonawczego (UE) nr 923/2012 otrzymuje brzmienie:

„104)

»substancja psychotropowa« oznacza alkohol, opioidy, pochodne konopi indyjskich, środki uspokajające i nasenne, kokainę, inne stymulatory psychiczne, halucynogenne i lotne rozpuszczalniki, wyłączając kofeinę i tytoń;”

Artykuł 10

Uchylenie

Uchyla się rozporządzenie (UE) nr 805/2011.

Artykuł 11

Wejście w życie i stosowanie

1. Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Rozporządzenie stosuje się od dnia 30 czerwca 2015 r.

2. W drodze odstępstwa od ust. 1 państwa członkowskie mogą zdecydować o niestosowaniu całości lub części przepisów zawartych w załącznikach I–IV przed dniem 31 grudnia 2016 r.

Jeśli państwo członkowskie korzysta z tej możliwości, powiadamia o tym Komisję i Agencję najpóźniej do dnia 1 lipca 2015 r. W powiadomieniu tym podaje się zakres odstępstwa lub odstępstw oraz program wdrażania uwzględniający przewidywane działania i ich harmonogram. W takim przypadku stosuje się nadal odpowiednie przepisy rozporządzenia (UE) nr 805/2011.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Sporządzono w Brukseli dnia 20 lutego 2015 r.

W imieniu Komisji

Jean-Claude JUNCKER

Przewodniczący

(1) Dz.U. L 79 z 19.3.2008, s. 1.

(2) Rozporządzenie (WE) nr 549/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 marca 2004 r. ustanawiające ramy tworzenia Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej (Dz.U. L 96 z 31.3.2004, s. 10).

(3) Dyrektywa 2006/23/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie wspólnotowej licencji kontrolera ruchu lotniczego (Dz.U. L 114 z 27.4.2006, s. 22).

(4) Rozporządzenie Komisji (UE) nr 805/2011 z dnia 10 sierpnia 2011 r. ustanawiające szczegółowe zasady licencjonowania kontrolerów ruchu lotniczego oraz wydawania określonych certyfikatów na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008 (Dz.U. L 206 z 11.8.2011, s. 21).

(5) Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 923/2012 z dnia 26 września 2012 r. ustanawiające wspólne zasady w odniesieniu do przepisów lotniczych i operacyjnych dotyczących służb i procedur żeglugi powietrznej oraz zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 1035/2011 oraz rozporządzenia (WE) nr 1265/2007, (WE) nr 1794/2006, (WE) nr 730/2006, (WE) nr 1033/2006 i (UE) nr 255/2010 (Dz.U. L 281 z 13.10.2012, s. 1).

SPIS TREŚCI

ZAŁĄCZNIK I –

CZĘŚĆ ATCO – WYMAGANIA DOTYCZĄCE UDZIELANIA LICENCJI KONTROLERÓW RUCHU LOTNICZEGO

PODCZĘŚĆ A –

WYMAGANIA OGÓLNE

ATCO.A.001

Zakres

ATCO.A.005

Wniosek o wydanie licencji, uprawnień i uprawnień uzupełniających

ATCO.A.010

Wymiana licencji

ATCO.A.015

Korzystanie z praw wynikających z licencji a czasowa niezdolność

ATCO.A.020

Cofanie i zawieszanie licencji, uprawnień i uprawnień uzupełniających

PODCZĘŚĆ B –

LICENCJE, UPRAWNIENIA I UPRAWNIENIA UZUPEŁNIAJĄCE

ATCO.B.001

Licencja praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego

ATCO.B.005

Licencja kontrolera ruchu lotniczego

ATCO.B.010

Uprawnienia kontrolera ruchu lotniczego

ATCO.B.015

Uprawnienia uzupełniające

ATCO.B.020

Uprawnienia uzupełniające w jednostce

ATCO.B.025

Program utrzymania poziomu wiedzy i umiejętności w jednostce

ATCO.B.030

Uprawnienie uzupełniające w zakresie biegłości językowej

ATCO.B.035

Ważność uprawnienia uzupełniającego w zakresie biegłości językowej

ATCO.B.040

Ocena biegłości językowej

ATCO.B.045

Szkolenie językowe

PODCZĘŚĆ C –

WYMAGANIA DOTYCZĄCE INSTRUKTORÓW I OSÓB OCENIAJĄCYCH

SEKCJA 1 –

INSTRUKTORZY

ATCO.C.001

Instruktorzy szkolenia teoretycznego

ATCO.C.005

Instruktorzy szkolenia praktycznego

ATCO.C.010

Prawa instruktora szkolenia operacyjnego (OJTI)

ATCO.C.015

Wniosek o uprawnienie uzupełniające instruktora szkolenia operacyjnego

ATCO.C.020

Ważność uprawnienia uzupełniającego instruktora szkolenia operacyjnego

ATCO.C.025

Tymczasowe upoważnienie OJTI

ATCO.C.030

Prawa instruktora szkolenia na szkoleniowych urządzeniach symulacji ruchu lotniczego (STDI)

ATCO.C.035

Wniosek o uprawnienie uzupełniające instruktora szkolenia na szkoleniowych urządzeniach symulacji ruchu lotniczego

ATCO.C.040

Ważność uprawnienia uzupełniającego instruktora szkolenia na szkoleniowych urządzeniach symulacji ruchu lotniczego

SEKCJA 2 –

OSOBY OCENIAJĄCE

ATCO.C.045

Prawa osoby oceniającej

ATCO.C.050

Partykularne interesy

ATCO.C.055

Wniosek o uprawnienie uzupełniające osoby oceniającej

ATCO.C.060

Ważność uprawnienia uzupełniającego osoby oceniającej

ATCO.C.065

Tymczasowe upoważnienie osoby oceniającej

PODCZĘŚĆ D –

SZKOLENIE KONTROLERÓW RUCHU LOTNICZEGO

SEKCJA 1 –

WYMAGANIA OGÓLNE

ATCO.D.001

Cele szkolenia kontrolerów ruchu lotniczego

ATCO.D.005

Rodzaje szkolenia kontrolerów ruchu lotniczego

SEKCJA 2 –

WYMAGANIA DOTYCZĄCE SZKOLENIA WSTĘPNEGO

ATCO.D.010

Elementy szkolenia wstępnego

ATCO.D.015

Plan szkolenia wstępnego

ATCO.D.020

Kursy szkolenia podstawowego i kursy szkoleniowe w zakresie uprawnień

ATCO.D.025

Egzaminy i oceny ze szkolenia podstawowego

ATCO.D.030

Docelowe wyniki szkolenia podstawowego

ATCO.D.035

Egzaminy i oceny w ramach szkolenia w zakresie uprawnień

ATCO.D.040

Docelowe wyniki szkolenia w zakresie uprawnień

SEKCJA 3 –

WYMAGANIA DOTYCZĄCE SZKOLENIA W JEDNOSTCE

ATCO.D.045

Elementy szkolenia w jednostce

ATCO.D.050

Warunki wstępne szkolenia w jednostce

ATCO.D.055

Plan szkoleń w jednostce

ATCO.D.060

Kurs w zakresie uprawnień uzupełniających w jednostce

ATCO.D.065

Wykazywanie się wiedzą teoretyczną i zrozumieniem tematyki

ATCO.D.070

Oceny dokonywane w trakcie kursów w zakresie uprawnień uzupełniających w jednostce

SEKCJA 4 –

WYMAGANIA DOTYCZĄCE SZKOLENIA UZUPEŁNIAJĄCEGO

ATCO.D.075

Szkolenie uzupełniające

ATCO.D.080

Szkolenie odświeżające

ATCO.D.085

Szkolenie przejściowe

SEKCJA 5 –

SZKOLENIE INSTRUKTORÓW I OSÓB OCENIAJĄCYCH

ATCO.D.090

Szkolenie instruktorów szkolenia praktycznego

ATCO.D.095

Szkolenie osób oceniających

DODATEK 1 do załącznika I –

SKALA KLASYFIKACJI BIEGŁOŚCI JĘZYKOWEJ – WYMAGANIA DOTYCZĄCE BIEGŁOŚCI JĘZYKOWEJ

DODATEK 2 do załącznika I –

SZKOLENIE PODSTAWOWE

Przedmiot 1:

WPROWADZENIE DO KURSU

Przedmiot 2:

PRAWO LOTNICZE

Przedmiot 3:

ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

Przedmiot 4:

METEOROLOGIA

Przedmiot 5:

NAWIGACJA

Przedmiot 6:

STATKI POWIETRZNE

Przedmiot 7:

CZYNNIKI LUDZKIE

Przedmiot 8:

URZĄDZENIA I SYSTEMY

Przedmiot 9:

ŚRODOWISKO ZAWODOWE

DODATEK 3 do załącznika I –

UPRAWNIENIE KONTROLI LOTNISKA WIZUALNEJ (ADV)

Przedmiot 1:

WPROWADZENIE DO KURSU

Przedmiot 2:

PRAWO LOTNICZE

Przedmiot 3:

ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

Przedmiot 4:

METEOROLOGIA

Przedmiot 5:

NAWIGACJA

Przedmiot 6:

STATKI POWIETRZNE

Przedmiot 7:

CZYNNIKI LUDZKIE

Przedmiot 8:

URZĄDZENIA I SYSTEMY

Przedmiot 9:

ŚRODOWISKO ZAWODOWE

Przedmiot 10:

SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE

Przedmiot 11:

LOTNISKA

DODATEK 4 do załącznika I –

UPRAWNIENIE KONTROLI LOTNISKA INSTRUMENTALNEJ DLA WIEŻY – ADI (TWR)

Przedmiot 1:

WPROWADZENIE DO KURSU

Przedmiot 2:

PRAWO LOTNICZE

Przedmiot 3:

ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

Przedmiot 4:

METEOROLOGIA

Przedmiot 5:

NAWIGACJA

Przedmiot 6:

STATKI POWIETRZNE

Przedmiot 7:

CZYNNIKI LUDZKIE

Przedmiot 8:

URZĄDZENIA I SYSTEMY

Przedmiot 9:

ŚRODOWISKO ZAWODOWE

Przedmiot 10:

SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE

Przedmiot 11:

LOTNISKA

DODATEK 5 do załącznika I –

UPRAWNIENIE KONTROLI ZBLIŻANIA PROCEDURALNEJ (APP)

Przedmiot 1:

WPROWADZENIE DO KURSU

Przedmiot 2:

PRAWO LOTNICZE

Przedmiot 3:

ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

Przedmiot 4:

METEOROLOGIA

Przedmiot 5:

NAWIGACJA

Przedmiot 6:

STATKI POWIETRZNE

Przedmiot 7:

CZYNNIKI LUDZKIE

Przedmiot 8:

URZĄDZENIA I SYSTEMY

Przedmiot 9:

ŚRODOWISKO ZAWODOWE

Przedmiot 10:

SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE

Przedmiot 11:

LOTNISKA

DODATEK 6 do załącznika I –

UPRAWNIENIE KONTROLI OBSZARU PROCEDURALNEJ (ACP)

Przedmiot 1:

WPROWADZENIE DO KURSU

Przedmiot 2:

PRAWO LOTNICZE

Przedmiot 3:

ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

Przedmiot 4:

METEOROLOGIA

Przedmiot 5:

NAWIGACJA

Przedmiot 6:

STATKI POWIETRZNE

Przedmiot 7:

CZYNNIKI LUDZKIE

Przedmiot 8:

URZĄDZENIA I SYSTEMY

Przedmiot 9:

ŚRODOWISKO ZAWODOWE

Przedmiot 10:

SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE

DODATEK 7 do załącznika I –

UPRAWNIENIE KONTROLI ZBLIŻANIA DOZOROWANEJ (APS)

Przedmiot 1:

WPROWADZENIE DO KURSU

Przedmiot 2:

PRAWO LOTNICZE

Przedmiot 3:

ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

Przedmiot 4:

METEOROLOGIA

Przedmiot 5:

NAWIGACJA

Przedmiot 6:

STATKI POWIETRZNE

Przedmiot 7:

CZYNNIKI LUDZKIE

Przedmiot 8:

URZĄDZENIA I SYSTEMY

Przedmiot 9:

ŚRODOWISKO ZAWODOWE

Przedmiot 10:

SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE

Przedmiot 11:

LOTNISKA

DODATEK 8 do załącznika I –

UPRAWNIENIE KONTROLI OBSZARU DOZOROWANEJ (ACS)

Przedmiot 1:

WPROWADZENIE DO KURSU

Przedmiot 2:

PRAWO LOTNICZE

Przedmiot 3:

ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

Przedmiot 4:

METEOROLOGIA

Przedmiot 5:

NAWIGACJA

Przedmiot 6:

STATKI POWIETRZNE

Przedmiot 7:

CZYNNIKI LUDZKIE

Przedmiot 8:

URZĄDZENIA I SYSTEMY

Przedmiot 9:

ŚRODOWISKO ZAWODOWE

Przedmiot 10:

SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE

ZAŁĄCZNIK II –

CZĘŚĆ ATCO.AR – WYMAGANIA DOTYCZĄCE WŁAŚCIWYCH ORGANÓW

PODCZĘŚĆ A –

WYMAGANIA OGÓLNE

ATCO.AR.A.001

Zakres

ATCO.AR.A.005

Personel

ATCO.AR.A.010

Zadania właściwych organów

ATCO.AR.A.015

Sposoby spełnienia wymagań

ATCO.AR.A.020

Informowanie Agencji

ATCO.AR.A.025

Natychmiastowe przeciwdziałanie problemowi w zakresie bezpieczeństwa

PODCZĘŚĆ B –

ZARZĄDZANIE

ATCO.AR.B.001

System zarządzania

ATCO.AR.B.005

Przydział zadań kwalifikowanym jednostkom

ATCO.AR.B.010

Zmiany w systemie zarządzania

ATCO.AR.B.015

Prowadzenie rejestrów

PODCZĘŚĆ C –

NADZÓR I EGZEKWOWANIE PRZEPISÓW

ATCO.AR.C.001

Nadzór

ATCO.AR.C.005

Program sprawowania nadzoru

ATCO.AR.C.010

Niezgodności i środki wykonawcze wobec personelu

PODCZĘŚĆ D –

WYDAWANIE, PRZEDŁUŻANIE, WZNAWIANIE, ZAWIESZANIE I COFANIE LICENCJI, UPRAWNIEŃ I UPRAWNIEŃ UZUPEŁNIAJĄCYCH

ATCO.AR.D.001

Procedury wydawania, przedłużania i wznawiania licencji, uprawnień, uprawnień uzupełniających i upoważnień

ATCO.AR.D.005

Cofnięcie i zawieszenie licencji, uprawnień i uprawnień uzupełniających

PODCZĘŚĆ E –

PROCEDURA CERTYFIKACJI ORGANIZACJI SZKOLĄCYCH KONTROLERÓW RUCHU LOTNICZEGO I ZATWIERDZANIA KURSÓW SZKOLENIOWYCH

ATCO.AR.E.001

Wniosek i procedura certyfikacji organizacji szkoleniowych

ATCO.AR.E.005

Zatwierdzanie kursów szkoleniowych i planów szkoleń

ATCO.AR.E.010

Zmiany w organizacjach szkoleniowych

ATCO.AR.E.015

Niezgodności i działania naprawcze

PODCZĘŚĆ F –

SPECJALNE WYMAGANIA DOTYCZĄCE CERTYFIKACJI W ZAKRESIE MEDYCYNY LOTNICZEJ

SEKCJA 1 –

WYMAGANIA OGÓLNE

ATCO.AR.F.001

Centra medycyny lotniczej i certyfikacja w zakresie medycyny lotniczej

SEKCJA 2 –

DOKUMENTACJA

ATCO.AR.F.005

Orzeczenie lekarskie

ATCO.AR.F.010

Certyfikat lekarza orzecznika przeprowadzającego badania lotniczo-lekarskie (AME)

ATCO.AR.F.015

Certyfikat centrum medycyny lotniczej (AeMC)

ATCO.AR.F.020

Formularze lotniczo-lekarskie

DODATEK 1 do załącznika II –

Format licencji – LICENCJA KONTROLERA RUCHU LOTNICZEGO

DODATEK 2 do załącznika II –

CERTYFIKAT ORGANIZACJI SZKOLĄCEJ KONTROLERÓW RUCHU LOTNICZEGO (ATCO TO)

DODATEK 3 do załącznika II –

CERTYFIKAT LEKARZA ORZECZNIKA PRZEPROWADZAJĄCEGO BADANIA LOTNICZO–LEKARSKIE (AME)

100

DODATEK 4 do załącznika II –

CERTYFIKAT CENTRUM MEDYCYNY LOTNICZEJ (AeMC)

102

ZAŁĄCZNIK III –

CZĘŚĆ ATCO.OR – WYMAGANIA DOTYCZĄCE ORGANIZACJI SZKOLĄCYCH KONTROLERÓW RUCHU LOTNICZEGO I CENTRÓW MEDYCYNY LOTNICZEJ

103

PODCZĘŚĆ A –

WYMAGANIA OGÓLNE

103

ATCO.OR.A.001

Zakres

103

PODCZĘŚĆ B –

WYMAGANIA DOTYCZĄCE ORGANIZACJI SZKOLĄCYCH KONTROLERÓW RUCHU LOTNICZEGO

103

ATCO.OR.B.001

Wniosek o certyfikat organizacji szkoleniowej

103

ATCO.OR.B.005

Sposoby spełnienia wymagań

103

ATCO.OR.B.010

Warunki zatwierdzania organizacji szkoleniowej i korzystania przez nią z praw wynikających z certyfikatu

104

ATCO.OR.B.015

Zmiany w organizacjach szkoleniowych

104

ATCO.OR.B.020

Zachowanie ważności

104

ATCO.OR.B.025

Dostęp do obiektów i danych organizacji szkoleniowych

104

ATCO.OR.B.030

Niezgodności

104

ATCO.OR.B.035

Natychmiastowe przeciwdziałanie problemowi w zakresie bezpieczeństwa

105

ATCO.OR.B.040

Zgłaszanie zdarzeń

105

PODCZĘŚĆ C –

ZARZĄDZANIE ORGANIZACJAMI SZKOLĄCYMI KONTROLERÓW RUCHU LOTNICZEGO

105

ATCO.OR.C.001

System zarządzania organizacji szkoleniowych

105

ATCO.OR.C.005

Zlecone czynności

105

ATCO.OR.C.010

Wymagania odnoszące się do personelu

106

ATCO.OR.C.015

Zaplecze i sprzęt

106

ATCO.OR.C.020

Prowadzenie rejestrów

106

ATCO.OR.C.025

Finansowanie i ubezpieczenia

106

PODCZĘŚĆ D –

WYMAGANIA DOTYCZĄCE KURSÓW SZKOLENIOWYCH I PLANÓW SZKOLEŃ

107

ATCO.OR.D.001

Wymagania dotyczące kursów szkoleniowych i planów szkoleń

107

ATCO.OR.D.005

Wyniki egzaminów i oceny oraz certyfikaty

107

PODCZĘŚĆ E –

WYMAGANIA DOTYCZĄCE CENTRÓW MEDYCYNY LOTNICZEJ

107

ATCO.OR.E.001

Centra medycyny lotniczej

107

ZAŁĄCZNIK IV –

CZĘŚĆ ATCO.MED – WYMAGANIA ZDROWOTNE WOBEC KONTROLERÓW RUCHU LOTNICZEGO

108

PODCZĘŚĆ A –

WYMAGANIA OGÓLNE

108

SEKCJA 1 –

PRZEPISY OGÓLNE

108

ATCO.MED.A.001

Właściwy organ

108

ATCO.MED.A.005

Zakres

108

ATCO.MED.A.010

Definicje

108

ATCO.MED.A.015

Tajemnica lekarska

109

ATCO.MED.A.020

Pogorszenie kondycji zdrowotnej

109

ATCO.MED.A.025

Obowiązki centrum medycyny lotniczej i lekarza orzecznika przeprowadzającego badania lotniczo-lekarskie

109

SEKCJA 2 –

WYMAGANIA DOTYCZĄCE ORZECZEN LEKARSKICH

110

ATCO.MED.A.030

Orzeczenia lekarskie

110

ATCO.MED.A.035

Wniosek o wydanie orzeczenia lekarskiego

110

ATCO.MED.A.040

Wydawanie, przedłużanie i wznawianie orzeczeń lekarskich

110

ATCO.MED.A.045

Okres ważności, przedłużanie i wznawianie orzeczeń lekarskich

111

ATCO.MED.A.046

Zawieszanie lub cofanie orzeczeń lekarskich

111

ATCO.MED.A.050

Przekazywanie sprawy

112

PODCZĘŚĆ B –

WYMAGANIA DOTYCZĄCE ORZECZEŃ LEKARSKICH KONTROLERÓW RUCHU LOTNICZEGO

112

SEKCJA 1 –

PRZEPISY OGÓLNE

112

ATCO.MED.B.001

Ograniczenia w odniesieniu do orzeczeń lekarskich

112

SEKCJA 2 –

WYMAGANIA ZDROWOTNE DOTYCZĄCE ORZECZEŃ LEKARSKICH KLASY 3

112

ATCO.MED.B.005

Przepisy ogólne

112

ATCO.MED.B.010

Układ sercowo-naczyniowy

113

ATCO.MED.B.015

Układ oddechowy

115

ATCO.MED.B.020

Układ trawienny

116

ATCO.MED.B.025

Układ metaboliczny oraz wewnątrzwydzielniczy

116

ATCO.MED.B.030

Hematologia

116

ATCO.MED.B.035

Układ moczowo-płciowy

117

ATCO.MED.B.040

Choroba zakaźna

117

ATCO.MED.B.045

Położnictwo i ginekologia

117

ATCO.MED.B.050

Układ mięśniowo-szkieletowy

117

ATCO.MED.B.055

Psychiatria

118

ATCO.MED.B.060

Psychologia

118

ATCO.MED.B.065

Neurologia

118

ATCO.MED.B.070

Narząd wzroku

119

ATCO.MED.B.075

Widzenie barw

120

ATCO.MED.B.080

Otorynolaryngologia

120

ATCO.MED.B.085

Dermatologia

120

ATCO.MED.B.090

Onkologia

121

PODCZĘŚĆ C –

LEKARZE ORZECZNICY PRZEPROWADZAJĄCY BADANIA LOTNICZO-LEKARSKIE (AME)

121

ATCO.MED.C.001

Prawa

121

ATCO.MED.C.005

Wniosek

121

ATCO.MED.C.010

Wymagania dotyczące wydawania certyfikatu lekarza orzecznika przeprowadzającego badania lotniczo-lekarskie (AME)

121

ATCO.MED.C.015

Kursy szkoleniowe z zakresu medycyny lotniczej

122

ATCO.MED.C.020

Zmiany w certyfikacie AME

122

ATCO.MED.C.025

Ważność certyfikatów lekarza orzecznika przeprowadzającego badania lotniczo-lekarskie

122

ZAŁĄCZNIK I

CZĘŚĆ ATCO

WYMAGANIA DOTYCZĄCE UDZIELANIA LICENCJI KONTROLERÓW RUCHU LOTNICZEGO

PODCZĘŚĆ A

WYMAGANIA OGÓLNE

ATCO.A.001 Zakres

W niniejszej części, zawartej w niniejszym załączniku, określono wymagania dotyczące wydawania, cofania i zawieszania licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego i licencji kontrolera ruchu lotniczego oraz związanych z nimi uprawnień i uprawnień uzupełniających, a także warunki ich ważności i korzystania z nich.

ATCO.A.005 Wniosek o wydanie licencji, uprawnień i uprawnień uzupełniających

a)	Wniosek o wydanie licencji, uprawnień i uprawnień uzupełniających przedkłada się właściwemu organowi zgodnie z procedurą ustanowioną przez ten organ.

b)	Wniosek o wydanie dodatkowych uprawnień lub uprawnień uzupełniających, przedłużenie lub wznowienie uprawnień uzupełniających oraz ponowne wydanie licencji przedkłada się właściwemu organowi, który wydał tę licencję.

c)	Licencja jest własnością osoby, której została wydana, chyba że zostanie cofnięta przez właściwy organ. Posiadacz licencji składa na niej swój podpis.

d)	Licencja określa wszelkie istotne informacje dotyczące przywilejów wynikających z licencji i spełnia wymagania określone w dodatku 1 do załącznika II.

ATCO.A.010 Wymiana licencji

Jeżeli posiadacz licencji zamierza korzystać z przywilejów wynikających z licencji w państwie członkowskim, w którym właściwym organem nie jest organ, który wydał licencję, posiadacz licencji przedkłada wniosek w celu wymiany swojej licencji na licencję wydaną przez właściwy organ państwa członkowskiego, w którym ma korzystać z przywilejów, zgodnie z procedurą ustanowioną przez ten organ, chyba że porozumienia zawarte między państwami członkowskimi stanowią inaczej. W tym celu zaangażowane organy przekazują sobie wszystkie istotne informacje potrzebne do dokonania wymiany licencji zgodnie z procedurami, o których mowa w ATCO.AR.B.001 lit. c).

b)	Do celów wymiany licencji i korzystania z praw wynikających z licencji w państwie członkowskim innym niż państwo, w którym została wydana licencja, posiadacz licencji musi spełnić ustanowione przez dane państwo członkowskie wymagania w zakresie biegłości językowej, o których mowa w ATCO.B.030.

c)	Nowa licencja obejmuje uprawnienia, uprawnienia uzupełniające, wpisy do licencji oraz wszystkie ważne uprawnienia uzupełniające w jednostce wynikające z licencji; zawiera także odpowiednio: daty ich pierwszego wydania oraz – w stosownych przypadkach – daty wygaśnięcia.

d)	Po otrzymaniu nowej licencji posiadacz licencji przedkłada wniosek, o którym mowa w ATCO.A.005, wraz ze swoją licencją kontrolera ruchu lotniczego w celu uzyskania nowych uprawnień, uprawnień uzupełniających, wpisów do licencji lub uprawnień uzupełniających w jednostce.

e)	Po wymianie poprzednio wydana licencja jest zwracana organowi, który ją wydał.

ATCO.A.015 Korzystanie z praw wynikających z licencji a czasowa niezdolność

a)	Korzystanie z praw wynikających z licencji jest uzależnione od ważności uprawnień, uprawnień uzupełniających i orzeczenia lekarskiego.

Posiadacze licencji nie mogą korzystać z praw wynikających z licencji, jeżeli mają oni jakiekolwiek wątpliwości co do swojej zdolności do bezpiecznego korzystania z praw wynikających z licencji, i w takich przypadkach niezwłocznie powiadamiają odpowiednią instytucję zapewniającą służby żeglugi powietrznej o czasowej niezdolności do korzystania z praw wynikających z licencji.

c)	Instytucje zapewniające służby żeglugi powietrznej mogą stwierdzić czasową niezdolność posiadacza licencji w przypadku otrzymania informacji o jakichkolwiek wątpliwościach co do zdolności posiadacza licencji do bezpiecznego korzystania z praw wynikających z licencji.

Instytucje zapewniające służby żeglugi powietrznej opracowują i stosują obiektywne, przejrzyste i niedyskryminujące procedury umożliwiające posiadaczom licencji zgłaszającym czasową niezdolność do korzystania z praw wynikających z licencji zgodnie z lit. b) stwierdzenie czasowej niezdolności posiadacza licencji zgodnie z lit. c), zaradzenie operacyjnym skutkom przypadków czasowej niezdolności i poinformowanie właściwego organu zgodnie z tą procedurą.

e)	Procedury, o których mowa w lit. d), są uwzględnione w programie utrzymania poziomu wiedzy i umiejętności w jednostce zgodnie z ATCO.B.025 lit. a) pkt 13.

ATCO.A.020 Cofanie i zawieszanie licencji, uprawnień i uprawnień uzupełniających

a)	Jeśli posiadacz licencji nie spełnia wymagań określonych w niniejszej części, właściwy organ może zawiesić lub cofnąć licencje, uprawnienia lub uprawnienia uzupełniające zgodnie z ATCO.AR.D.005.

b)	W przypadku cofnięcia licencji posiadacz licencji jest zobowiązany do bezzwłocznego zwrotu licencji właściwemu organowi zgodnie z procedurami administracyjnymi ustanowionymi przez ten organ.

c)	Wraz z wydaniem licencji kontrolera ruchu lotniczego licencja praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego zostaje cofnięta i podlega zwrotowi właściwemu organowi, który wydaje licencję kontrolera ruchu lotniczego.

PODCZĘŚĆ B

LICENCJE, UPRAWNIENIA I UPRAWNIENIA UZUPEŁNIAJĄCE

ATCO.B.001 Licencja praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego

Posiadacze licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego są upoważnieni do zapewniania służb kontroli ruchu lotniczego pod nadzorem instruktora szkolenia operacyjnego zgodnie z uprawnieniami i uprawnieniami uzupełniającymi wpisanymi do licencji oraz do podjęcia szkolenia w zakresie uprawnień uzupełniających.

Kandydaci ubiegający się o licencję praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego:

1)	ukończyli co najmniej 18 lat;

2)	pomyślnie ukończyli szkolenie wstępne w organizacji szkoleniowej spełniającej wymagania określone w załączniku III (część ATCO.OR), odpowiednie dla danego uprawnienia i w stosownym przypadku dla uprawnienia uzupełniającego, zgodnie z częścią ATCO podczęść D sekcja 2;

3)	posiadają ważne orzeczenie lekarskie;

4)	wykazali się biegłością językową na odpowiednim poziomie zgodnie z wymaganiami określonymi w ATCO.B.030.

c)	Licencja praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego zawiera uprawnienie(-a) uzupełniające w zakresie języka, co najmniej jedno uprawnienie i w stosownych przypadkach jedno uprawnienie uzupełniające.

Posiadacz licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego, który nie zaczął korzystać z praw wynikających z tej licencji w ciągu roku od dnia jej wydania lub przerwał korzystanie z tych praw na ponad rok, może rozpocząć lub kontynuować szkolenie w jednostce dotyczące tego uprawnienia wyłącznie po poddaniu się ocenie wcześniejszego poziomu wiedzy i umiejętności pod kątem dalszego spełniania wymagań dotyczących posiadania tego uprawnienia, przeprowadzonej przez organizację szkoleniową spełniającą wymagania określone w załączniku III (część ATCO.OR) i certyfikowaną jako organizacja uprawniona do prowadzenia szkolenia wstępnego odpowiedniego dla tego uprawnienia, oraz po spełnieniu wymagań szkoleniowych wynikających z tej oceny.

ATCO.B.005 Licencja kontrolera ruchu lotniczego

a)	Posiadacze licencji kontrolera ruchu lotniczego są upoważnieni do zapewniania służb kontroli ruchu lotniczego zgodnie z uprawnieniami i uprawnieniami uzupełniającymi wpisanymi do licencji oraz do korzystania z praw wynikających z zawartych w niej uprawnień uzupełniających.

b)	Prawa wynikające z licencji kontrolera ruchu lotniczego obejmują prawa nadane na podstawie licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego określone w ATCO.B.001 lit. a).

Wnioskodawcy ubiegający się o pierwsze wydanie licencji kontrolera ruchu lotniczego:

1)	posiadają licencję praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego;

2)	ukończyli szkolenie w zakresie uprawnień uzupełniających w jednostce oraz zdali stosowne egzaminy i pomyślnie przeszli ocenę zgodnie z wymaganiami określonymi w części ATCO podczęść D sekcja 3;

3)	posiadają ważne orzeczenie lekarskie;

4)	wykazali się biegłością językową na odpowiednim poziomie zgodnie z wymaganiami określonymi w ATCO.B.030.

Nadanie ważności licencji kontrolera ruchu lotniczego następuje poprzez dokonanie wpisu jednego lub kilku uprawnień oraz stosownych uprawnień uzupełniających, uprawnień uzupełniających w jednostce i uprawnień uzupełniających w zakresie biegłości językowej uzyskanych w wyniku ukończonego pomyślnie szkolenia.

Posiadacz licencji kontrolera ruchu lotniczego, który w ciągu roku od dnia wydania licencji nie zaczął korzystać z praw wynikających z któregokolwiek z uprawnień, może rozpocząć szkolenie w jednostce dotyczące tego uprawnienia wyłącznie po poddaniu się ocenie wcześniejszego poziomu wiedzy i umiejętności pod kątem spełniania w dalszym ciągu wymagań dotyczących tego uprawnienia, przeprowadzonej przez organizację szkoleniową spełniającą wymagania określone w załączniku III (część ATCO.OR) i certyfikowaną jako organizacja uprawniona do prowadzenia szkolenia wstępnego odpowiedniego dla tego uprawnienia, oraz po spełnieniu wymagań szkoleniowych wynikających z tej oceny.

ATCO.B.010 Uprawnienia kontrolera ruchu lotniczego

Licencje zawierają jedno lub kilka spośród poniższych uprawnień, co umożliwia wskazanie rodzaju służby, do której zapewniania upoważniony jest posiadacz licencji:

1)	uprawnienie kontroli lotniska wizualnej (ADV), które wskazuje, że posiadacz licencji ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania służby kontroli ruchu lotniczego dla ruchu lotniskowego na lotnisku, które nie ma opublikowanych żadnych procedur podejścia lub odlotu według wskazań przyrządów;

uprawnienie kontroli lotniska instrumentalnej (ADI), które wskazuje, że posiadacz licencji ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania służby kontroli ruchu lotniczego dla ruchu lotniskowego na lotnisku, które opublikowało procedury podejścia lub odlotu według wskazań przyrządów; uprawnieniu temu towarzyszy co najmniej jedno uprawnienie uzupełniające opisane w ATCO.B.015 lit. a);

3)	uprawnienie kontroli zbliżania proceduralnej (APP), które wskazuje, że posiadacz licencji ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania służby kontroli ruchu lotniczego dla przylatujących, odlatujących lub przelatujących statków powietrznych bez wykorzystywania urządzeń dozorowania;

4)	uprawnienie kontroli zbliżania dozorowanej (APS), które wskazuje, że posiadacz licencji ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania służby kontroli ruchu lotniczego dla przylatujących, odlatujących lub przelatujących statków powietrznych z wykorzystaniem urządzeń dozorowania;

5)	uprawnienie kontroli obszaru proceduralnej (ACP), które wskazuje, że posiadacz licencji ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania służby kontroli ruchu lotniczego dla statków powietrznych bez wykorzystywania urządzeń dozorowania;

6)	uprawnienie kontroli obszaru dozorowanej (ACS), które wskazuje, że posiadacz licencji ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania służby kontroli ruchu lotniczego dla statków powietrznych z wykorzystaniem urządzeń dozorowania.

Posiadacz uprawnienia, który przerwał korzystanie z praw związanych z tym uprawnieniem na bezpośrednio poprzedzający okres co najmniej czterech kolejnych lat, może rozpocząć szkolenie w jednostce dotyczące tego uprawnienia wyłącznie po poddaniu się ocenie wcześniejszego poziomu wiedzy i umiejętności pod kątem spełniania w dalszym ciągu warunków posiadania tego uprawnienia, przeprowadzonej przez organizację szkoleniową spełniającą wymagania określone w załączniku III (część ATCO.OR) i certyfikowaną jako organizacja uprawniona do prowadzenia szkolenia odpowiedniego dla tego uprawnienia, oraz po spełnieniu wymagań szkoleniowych wynikających z tej oceny.

ATCO.B.015 Uprawnienia uzupełniające

Uprawnienie kontroli lotniska instrumentalnej (ADI) zawiera co najmniej jedno z następujących uprawnień uzupełniających:

1)	uprawnienie uzupełniające kontroli startów i lądowań (AIR), które wskazuje, że posiadacz licencji ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania kontroli w powietrzu dla ruchu w pobliżu lotniska i na drodze startowej;

2)	uprawnienie uzupełniające kontroli ruchu naziemnego (GMC), które wskazuje, że posiadacz licencji ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania kontroli ruchu naziemnego;

3)	uprawnienie uzupełniające kontroli lotniska (TWR), które wskazuje, że posiadacz licencji ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania służby kontroli lotniska. Uprawnienie uzupełniające kontroli lotniska obejmuje prawa wynikające z uprawnień uzupełniających AIR i GMC;

uprawnienie uzupełniające dozorowania ruchu naziemnego (GMS), przyznawane dodatkowo do uprawnienia uzupełniającego kontroli ruchu naziemnego lub uprawnienia uzupełniającego kontroli lotniska; wskazuje ono, że posiadacz licencji ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania kontroli ruchu naziemnego za pomocą systemów naprowadzania ruchu na lotnisku;

uprawnienie uzupełniające kontroli za pomocą radaru (RAD), przyznawane dodatkowo do uprawnienia uzupełniającego kontroli startów i lądowań lub uprawnienia uzupełniającego kontroli lotniska; wskazuje ono, że posiadacz licencji ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania kontroli na lotnisku za pomocą radarowych urządzeń dozorowania.

Uprawnienie kontroli zbliżania dozorowanej (APS) może zawierać co najmniej jedno z następujących uprawnień uzupełniających:

uprawnienie uzupełniające kontroli podejścia za pomocą radaru podejścia precyzyjnego (PAR), które wskazuje, że posiadacz licencji ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania kontroli naziemnej podejścia precyzyjnego z wykorzystaniem urządzeń radarowych podejścia precyzyjnego dla statków powietrznych przy podejściu końcowym do drogi startowej;

uprawnienie uzupełniające kontroli zbliżania za pomocą radaru dozorowania (SRA), które wskazuje, że posiadacz licencji ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania kontroli naziemnej podejścia nieprecyzyjnego z wykorzystaniem urządzeń dozorowania dla statków powietrznych przy podejściu końcowym do drogi startowej;

uprawnienie uzupełniające kontroli rejonu kontrolowanego lotniska (TCL), które wskazuje, że posiadacz licencji ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania służb kontroli ruchu lotniczego z wykorzystaniem wszystkich urządzeń dozorowania dla statków powietrznych poruszających się w zatwierdzonym obszarze kontrolowanym lotniska lub w przyległych sektorach.

Uprawnienie kontroli obszaru proceduralnej (ACP) może zawierać uprawnienie uzupełniające kontroli oceanicznej (OCN), które wskazuje, że posiadacz licencji ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania służb kontroli ruchu lotniczego dla statków powietrznych poruszających się w Obszarze Kontroli Oceanicznej.

Uprawnienie kontroli obszaru dozorowanej (ACS) może zawierać jedno z następujących uprawnień uzupełniających:

2)	uprawnienie uzupełniające kontroli oceanicznej (OCN), które wskazuje, że posiadacz licencji ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania służb kontroli ruchu lotniczego dla statków powietrznych poruszających się w Obszarze Kontroli Oceanicznej.

ATCO.B.020 Uprawnienia uzupełniające w jednostce

a)	Uprawnienie uzupełniające w jednostce uprawnia posiadacza licencji do zapewniania służb kontroli ruchu lotniczego dla określonego sektora, określonej grupy sektorów lub stanowisk pracy w ramach odpowiedzialności organu służb ruchu lotniczego.

b)	Wnioskodawcy ubiegający się o uprawnienie uzupełniające w jednostce muszą najpierw pomyślnie ukończyć kurs w zakresie uprawnień uzupełniających w jednostce zgodnie z wymaganiami określonymi w części ATCO podczęść D sekcja 3.

c)	Wnioskodawcy ubiegający się o uprawnienie uzupełniające w jednostce po wymianie licencji, o której mowa w ATCO.A.010, oprócz wymagań określonych w lit. b) muszą spełnić wymagania określone w ATCO.D.060 lit. f).

d)	Właściwy organ może określić dodatkowe wymagania, które oprócz wymagań określonych w lit. b) muszą spełnić kontrolerzy ruchu lotniczego zapewniający służby kontroli ruchu lotniczego dla statków powietrznych wykonujących próby w locie.

e)	Uprawnienia uzupełniające w jednostce są ważne przez okres określony w programie utrzymania poziomu wiedzy i umiejętności w jednostce. Okres ten nie przekracza trzech lat.

f)	Okres ważności uprawnień uzupełniających w jednostce, które wydaje się po raz pierwszy lub wznawia, rozpoczyna się nie później niż 30 dni od daty pomyślnego przejścia oceny.

Uprawnienia uzupełniające w jednostce przedłuża się, jeśli:

1)	wnioskodawca korzystał z praw wynikających z licencji przez minimalną liczbę godzin określoną w programie utrzymania poziomu wiedzy i umiejętności w jednostce;

2)	wnioskodawca podjął szkolenie odświeżające w okresie ważności uprawnienia uzupełniającego w jednostce zgodnie z programem utrzymania poziomu wiedzy i umiejętności w jednostce;

3)	wiedza i umiejętności wnioskodawcy zostały ocenione zgodnie z programem utrzymania poziomu wiedzy i umiejętności w jednostce nie wcześniej niż 3 miesiące przed datą wygaśnięcia uprawnienia uzupełniającego w jednostce.

h)	Uprawnienia uzupełniające w jednostce przedłuża się pod warunkiem spełnienia wymagań określonych w lit. g) w ciągu 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę wygaśnięcia. W takich przypadkach okres ważności liczy się od tej daty wygaśnięcia.

i)	W przypadku przedłużenia uprawnienia uzupełniającego w jednostce przed okresem przewidzianym w lit. h) okres jego ważności rozpoczyna się nie później niż 30 dni od daty pomyślnego przejścia oceny, pod warunkiem że spełniono również wymagania określone w lit. g) pkt 1 i 2.

j)	W przypadku wygaśnięcia uprawnienia uzupełniającego w jednostce posiadacz licencji musi pomyślnie ukończyć kurs w zakresie uprawnienia uzupełniającego w jednostce zgodnie z wymaganiami określonymi w części ATCO, podczęść D, sekcja 3 w celu wznowienia uprawnienia.

ATCO.B.025 Program utrzymania poziomu wiedzy i umiejętności w jednostce

Programy utrzymania poziomu wiedzy i umiejętności w jednostce są ustalane przez instytucję zapewniającą służby żeglugi powietrznej i zatwierdzane przez właściwy organ. Program obejmuje przynajmniej następujące elementy:

1)	ważność uprawnienia uzupełniającego w jednostce zgodnie z ATCO.B.020 lit. e);

2)	maksymalny nieprzerwany okres, w którym w czasie ważności uprawnienia uzupełniającego w jednostce nie korzysta się z praw z niego wynikających. Okres ten nie przekracza 90 dni kalendarzowych;

minimalną liczbę godzin korzystania z praw wynikających z uprawnienia uzupełniającego w jednostce w określonym okresie, który nie przekracza 12 miesięcy, do celów ATCO.B.020 lit. g) pkt 1. W przypadku instruktorów szkolenia operacyjnego korzystających z praw wynikających z uprawnienia uzupełniającego OJTI czas spędzony na szkoleniu oblicza się dla maksymalnie 50 % godzin wymaganych do przedłużenia uprawnienia uzupełniającego w jednostce;

4)	procedury dotyczące przypadków, w których posiadacz licencji nie spełnia wymagań określonych w lit. a) pkt 2 i 3;

5)	procesy oceny wiedzy i umiejętności, w tym oceny przedmiotów szkolenia odświeżającego zgodnie z ATCO.D.080 lit. b);

6)	procesy przeprowadzania egzaminów sprawdzających wiedzę teoretyczną i zrozumienie tematyki, które są niezbędne do korzystania z praw wynikających z uprawnień i uprawnień uzupełniających;

7)	procesy określania tematów i podtematów, celów i metod na potrzeby szkolenia uzupełniającego;

8)	minimalny czas trwania i częstotliwość szkoleń odświeżających;

9)	procesy przeprowadzania egzaminów sprawdzających wiedzę teoretyczną lub ocen umiejętności praktycznych uzyskanych podczas szkolenia przejściowego, w tym zaliczenia z egzaminów;

10)	procesy realizowane w przypadku niezdania egzaminu lub nieuzyskania pozytywnej oceny, w tym procedury odwoławcze;

11)	kwalifikacje, role i obowiązki personelu szkolącego;

12)	procedurę zapewniającą przećwiczenie przez instruktorów szkolenia praktycznego technik szkoleniowych w zakresie procedur będących przedmiotem planowanego szkolenia zgodnie z ATCO.C.010 lit. b) pkt 3 i ATCO.C.030 lit. b) pkt 3;

13)	procedury stwierdzania przypadków czasowej niezdolności do korzystania z praw wynikających z licencji i postępowania z takimi przypadkami oraz informowania właściwego organu zgodnie z ATCO.A.015 lit. d);

14)	określenie rejestrów dotyczących szkolenia uzupełniającego i ocen, które należy prowadzić, zgodnie z ATCO.AR.B.015;

15)	proces oraz przyczyny dokonywania przeglądów i zmian programu utrzymania poziomu wiedzy i umiejętności w jednostce oraz jego przedstawianie właściwemu organowi. Przegląd programu utrzymania poziomu wiedzy i umiejętności w jednostce odbywa się co najmniej raz na trzy lata.

W celu spełnienia wymagania określonego w lit. a) pkt 3 instytucje zapewniające służby żeglugi powietrznej prowadzą rejestry dotyczące godzin korzystania z praw wynikających z uprawnienia uzupełniającego w jednostce przez posiadacza licencji pracującego w sektorach, grupie sektorów lub na stanowiskach pracy w organie kontroli ruchu lotniczego oraz udostępniają te dane na żądanie właściwym organom i posiadaczowi licencji.

c)	Ustanawiając procedury, o których mowa w lit. a) pkt 4 i 13, instytucje zapewniające służby żeglugi powietrznej zapewniają stosowanie mechanizmów gwarantujących sprawiedliwe traktowanie posiadaczy licencji, którym nie można przedłużyć ważności uprawnień uzupełniających.

ATCO.B.030 Uprawnienie uzupełniające w zakresie biegłości językowej

Kontrolerzy ruchu lotniczego i praktykanci-kontrolerzy ruchu lotniczego mogą korzystać z praw wynikających z licencji, pod warunkiem że mają ważne uprawnienie uzupełniające w zakresie biegłości językowej w języku angielskim oraz w stosownych przypadkach w języku(-ach) wymaganym(-ych) przez państwo członkowskie ze względów bezpieczeństwa w organie kontroli ruchu lotniczego zgodnie z opublikowanymi zbiorami informacji lotniczych. W uprawnieniu uzupełniającym w zakresie biegłości językowej podaje się język(-i), poziom(-y) biegłości i datę(-y) wygaśnięcia.

b)	Poziom biegłości językowej ustalany jest według skali klasyfikacji podanej w dodatku 1 do załącznika I.

Wnioskodawca ubiegający się o jakiekolwiek uprawnienie uzupełniające w zakresie biegłości językowej musi wykazać się, zgodnie ze skalą klasyfikacji, o której mowa w lit. b), biegłością językową na poziomie co najmniej operacyjnym (poziom 4).

Oznacza to, że kandydat musi:

1)	skutecznie porozumiewać się wyłącznie za pomocą głosu (telefon/radiotelefon) oraz w sytuacjach kontaktu osobistego;

2)	porozumiewać się w zakresie powszechnych, konkretnych i związanych z pracą tematów w sposób precyzyjny i zrozumiały;

3)	wykorzystywać właściwe strategie komunikacyjne w celu wymiany komunikatów oraz rozpoznawania i wyjaśniania nieporozumień w kontekście ogólnym lub związanym z pracą;

4)	pomyślnie i ze stosunkową łatwością radzić sobie z wyzwaniami językowymi powstałymi w wyniku komplikacji lub nieoczekiwanego obrotu zdarzeń, które występują w kontekście rutynowych sytuacji w pracy lub zadań komunikacyjnych, z którymi jest już zaznajomiony; oraz

5)	mówić dialektem lub z akcentem, który jest zrozumiały dla wspólnoty aeronautycznej.

Nie naruszając przepisów lit. c), instytucja zapewniająca służby żeglugi powietrznej może wymagać poziomu rozszerzonego (poziomu 5) skali klasyfikacji biegłości językowej przedstawionej w dodatku 1 do załącznika I, jeżeli okoliczności operacyjne związane z danym uprawnieniem lub uprawnieniem uzupełniającym uzasadniają wymaganie wyższego poziomu biegłości językowej niezbędnego ze względów bezpieczeństwa. Wymaganie takie musi być niedyskryminujące, proporcjonalne, przejrzyste i obiektywnie uzasadnione przez instytucję zapewniającą służby żeglugi powietrznej, która chce zastosować wyższy poziom biegłości językowej, a także zatwierdzone przez właściwy organ.

e)	Dowodem biegłości językowej jest certyfikat poświadczający wynik oceny.

ATCO.B.035 Ważność uprawnienia uzupełniającego w zakresie biegłości językowej

Okres ważności uprawnienia uzupełniającego w zakresie biegłości językowej dla poszczególnych poziomów ustalonych zgodnie z dodatkiem 1 do załącznika I jest następujący:

1)	w przypadku poziomu operacyjnego (poziom 4) – trzy lata od daty oceny; lub

2)	w przypadku poziomu rozszerzonego (poziom 5) – sześć lat od daty oceny;

w przypadku poziomu biegłego (poziom 6):

(i)	dziewięć lat od daty oceny w odniesieniu do języka angielskiego;

(ii)	czas nieokreślony w odniesieniu do dowolnego innego języka lub dowolnych innych języków, o których mowa w ATCO.B.030 lit. a).

b)	Okres ważności uprawnień uzupełniających w zakresie biegłości językowej, które wydaje się po raz pierwszy lub wznawia, rozpoczyna się nie później niż 30 dni od daty uzyskania pozytywnej oceny biegłości językowej.

c)	Uprawnienia uzupełniające w zakresie biegłości językowej przedłuża się po pomyślnym przejściu oceny biegłości językowej przeprowadzonej w ciągu trzech miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę wygaśnięcia. W takich przypadkach nowy okres ważności liczy się od tej daty wygaśnięcia.

d)	W przypadku przedłużenia uprawnienia uzupełniającego w zakresie biegłości językowej przed okresem przewidzianym w lit. c) okres jego ważności rozpoczyna się nie później niż 30 dni od daty pomyślnego przejścia oceny biegłości językowej.

e)	W przypadku wygaśnięcia uprawnienia uzupełniającego w zakresie biegłości językowej posiadacz licencji musi pomyślnie przejść ocenę biegłości językowej, aby jego uprawnienie uzupełniające mogło zostać wznowione.

ATCO.B.040 Ocena biegłości językowej

Oceny biegłości językowej dokonuje się przy wykorzystaniu metody zatwierdzonej przez właściwy organ, która obejmuje:

1)	proces przeprowadzania oceny;

2)	kwalifikacje osób oceniających;

3)	procedurę odwoławczą.

b)	Podmioty dokonujące oceny biegłości językowej spełniają wymagania określone przez właściwe organy zgodnie z ATCO.AR.A.010.

ATCO.B.045 Szkolenie językowe

W celu utrzymania niezbędnego poziomu biegłości językowej kontrolerów ruchu lotniczego instytucje zapewniające służby żeglugi powietrznej umożliwiają wzięcie udziału w szkoleniu językowym:

1)	posiadaczom uprawnienia uzupełniającego w zakresie biegłości językowej na poziomie operacyjnym (poziom 4);

2)	posiadaczom licencji niemającym możliwości regularnego wykorzystywania swoich umiejętności w celu utrzymania odpowiedniego poziomu umiejętności językowych.

b)	Szkolenie językowe może być również oferowane w formie szkolenia ustawicznego.

PODCZĘŚĆ C

WYMAGANIA DOTYCZĄCE INSTRUKTORÓW I OSÓB OCENIAJĄCYCH

SEKCJA 1

Instruktorzy

ATCO.C.001 Instruktorzy szkolenia teoretycznego

a)	Szkolenie teoretyczne prowadzą wyłącznie odpowiednio wykwalifikowani instruktorzy.

Instruktor szkolenia teoretycznego jest odpowiednio wykwalifikowany, jeżeli:

1)	posiada licencję kontrolera ruchu lotniczego lub kwalifikacje zawodowe odpowiednie do przedmiotu nauczania lub wykazał się odpowiednią wiedzą i odpowiednim doświadczeniem przed organizacją szkoleniową;

2)	wykazał się umiejętnościami w zakresie nauczania przed organizacją szkoleniową.

ATCO.C.005 Instruktorzy szkolenia praktycznego

Szkolenie praktyczne może prowadzić wyłącznie osoba, która posiada licencję kontrolera ruchu lotniczego wraz z uprawnieniem uzupełniającym instruktora szkolenia operacyjnego (OJTI) lub uprawnieniem uzupełniającym instruktora szkolenia na szkoleniowych urządzeniach symulacji ruchu lotniczego (STDI).

ATCO.C.010 Prawa instruktora szkolenia operacyjnego (OJTI)

Posiadacze uprawnienia uzupełniającego OJTI są upoważnieni do prowadzenia szkolenia praktycznego na operacyjnych stanowiskach pracy, których dotyczy posiadane przez nich ważne uprawnienie uzupełniające w jednostce, i na szkoleniowych urządzeniach symulacji ruchu lotniczego określonych w posiadanych przez nich uprawnieniach oraz do sprawowania nadzoru nad tymi stanowiskami i urządzeniami.

Posiadacze uprawnienia uzupełniającego OJTI korzystają z praw wynikających z uprawnienia uzupełniającego, wyłącznie jeśli:

1)	od co najmniej dwóch lat korzystają z prawa wynikającego z uprawnienia będącego przedmiotem szkolenia;

2)	przez bezpośrednio poprzedzający okres co najmniej sześciu miesięcy korzystali z prawa wynikającego z ważnego uprawnienia uzupełniającego w jednostce będącego przedmiotem szkolenia;

3)	przećwiczyli umiejętności nauczania procedur będących przedmiotem planowanego szkolenia.

c)	Na wniosek organizacji szkoleniowej właściwy organ może skrócić okres dwóch lat, o którym mowa w lit. b) pkt 1, do nie mniej niż jednego roku.

ATCO.C.015 Wniosek o uprawnienie uzupełniające instruktora szkolenia operacyjnego

Wnioskodawcy ubiegający się o uprawnienie uzupełniające OJTI muszą:

a)	posiadać licencję kontrolera ruchu lotniczego wraz z ważnym uprawnieniem uzupełniającym w jednostce;

b)	korzystać z praw wynikających z licencji kontrolera ruchu lotniczego przez okres co najmniej dwóch lat bezpośrednio poprzedzający złożenie wniosku. Na wniosek organizacji szkoleniowej właściwy organ może skrócić ten okres do nie mniej niż jednego roku; oraz

c)	w ciągu roku poprzedzającego złożenie wniosku pomyślnie ukończyć kurs z zakresu praktycznych technik szkoleniowych, w trakcie którego przekazuje się niezbędną wiedzę i kształci niezbędne umiejętności pedagogiczne, oraz zostać odpowiednio ocenieni.

ATCO.C.020 Ważność uprawnienia uzupełniającego instruktora szkolenia operacyjnego

a)	Uprawnienie uzupełniające OJTI jest ważne przez trzy lata.

b)	Uprawnienie to może zostać przedłużone po pomyślnym ukończeniu szkolenia odświeżającego w zakresie praktycznych umiejętności nauczania w okresie jego ważności, pod warunkiem spełnienia wymagań określonych w ATCO.C.015 lit. a) i b).

W przypadku wygaśnięcia uprawnienia uzupełniającego OJTI można je wznowić po:

1)	przejściu szkolenia odświeżającego w zakresie praktycznych umiejętności nauczania; oraz

2)	pomyślnym przejściu oceny wiedzy i umiejętności instruktora szkolenia praktycznego

w ciągu roku poprzedzającego wystąpienie z wnioskiem o wznowienie pod warunkiem spełnienia wymagań określonych w ATCO.C.015 lit. a) i b).

d)	W przypadku pierwszego wydania i wznowienia okres ważności uprawnienia uzupełniającego OJTI rozpoczyna się nie później niż 30 dni od daty pomyślnego przejścia oceny.

e)	W razie niespełnienia wymagań określonych w ATCO.C.015 lit. a) i b) uprawnienie uzupełniające OJTI można wymienić na uprawnienie uzupełniające STDI pod warunkiem zapewnienia zgodności z wymaganiami określonymi w ATCO.C.040 lit. b) i c).

ATCO.C.025 Tymczasowe upoważnienie OJTI

a)	Jeżeli niemożliwe jest zachowanie zgodności z wymaganiami przewidzianymi w ATCO.C.010 lit. b) pkt 2, właściwy organ może przyznać tymczasowe upoważnienie OJTI na podstawie analizy bezpieczeństwa przedstawionej przez instytucję zapewniającą służby żeglugi powietrznej.

b)	Tymczasowe upoważnienie OJTI, o którym mowa w lit. a), można wydać posiadaczom ważnego uprawnienia uzupełniającego OJTI wydanego zgodnie z ATCO.C.015.

Tymczasowe upoważnienie OJTI, o którym mowa w lit. a), ogranicza się do nauczania niezbędnego w sytuacjach wyjątkowych, a jego ważność nie może przekraczać jednego roku lub terminu wygaśnięcia ważności uprawnienia uzupełniającego OJTI wydanego zgodnie z ATCO.C.015, w zależności od tego, który termin jest wcześniejszy.

ATCO.C.030 Prawa instruktora szkolenia na szkoleniowych urządzeniach symulacji ruchu lotniczego (STDI)

Posiadacze uprawnienia uzupełniającego STDI są upoważnieni do prowadzenia szkolenia praktycznego na szkoleniowych urządzeniach symulacji ruchu lotniczego:

1)	w zakresie tematów o charakterze praktycznym podczas szkolenia wstępnego;

2)	w przypadku szkolenia w jednostce innego niż szkolenie operacyjne; oraz

3)	w przypadku szkolenia uzupełniającego.

STDI prowadzący szkolenie przedoperacyjne posiada lub posiadał odpowiednie uprawnienie uzupełniające w jednostce.

Posiadacze uprawnienia uzupełniającego STDI korzystają z praw wynikających z tego uprawnienia, wyłącznie jeśli:

1)	posiadają co najmniej dwuletnie doświadczenie w zakresie uprawnienia będącego przedmiotem szkolenia;

2)	wykazali się znajomością aktualnych praktyk operacyjnych;

3)	przećwiczyli techniki nauczania procedur będących przedmiotem planowanego szkolenia.

Niezależnie od przepisów lit. b) pkt 1

1)	do celów szkolenia podstawowego odpowiednie jest każde posiadane uprawnienie;

2)	do celów szkolenia w zakresie uprawnień, szkolenie w zakresie określonych i wybranych zadań operacyjnych może zostać przeprowadzone przez STDI posiadającego uprawnienie, które jest właściwe dla danego określonego i wybranego zadania operacyjnego.

ATCO.C.035 Wniosek o uprawnienie uzupełniające instruktora szkolenia na szkoleniowych urządzeniach symulacji ruchu lotniczego

Wnioskodawcy ubiegający się o uprawnienie uzupełniające STDI muszą:

a)	korzystać z praw wynikających z licencji kontrolera ruchu lotniczego w związku z każdym uprawnieniem od co najmniej dwóch lat; oraz

b)	w ciągu roku poprzedzającego złożenie wniosku pomyślnie ukończyć kurs z zakresu praktycznych technik szkoleniowych, w trakcie którego przekazuje się niezbędną wiedzę i kształci niezbędne umiejętności pedagogiczne z wykorzystaniem metod teoretycznych i praktycznych, oraz zostać odpowiednio ocenieni.

ATCO.C.040 Ważność uprawnienia uzupełniającego instruktora szkolenia na szkoleniowych urządzeniach symulacji ruchu lotniczego

a)	Uprawnienie uzupełniające STDI jest ważne przez trzy lata.

b)	Uprawnienie to może zostać przedłużone po pomyślnym ukończeniu szkolenia odświeżającego w zakresie praktycznych umiejętności nauczania oraz aktualnych praktyk operacyjnych w okresie ważności tego uprawnienia.

W przypadku wygaśnięcia uprawnienia uzupełniającego STDI można je wznowić po:

1)	przejściu szkolenia odświeżającego w zakresie praktycznych umiejętności nauczania i aktualnych praktyk operacyjnych; oraz

2)	pomyślnym przejściu oceny wiedzy i umiejętności instruktora szkolenia praktycznego

w roku poprzedzającym złożenie wniosku o wznowienie.

d)	W przypadku pierwszego wydania i wznowienia okres ważności uprawnienia uzupełniającego STDI rozpoczyna się nie później niż 30 dni od daty pomyślnego przejścia oceny.

SEKCJA 2

Osoby oceniające

ATCO.C.045 Prawa osoby oceniającej

a)	Oceny dokonuje wyłącznie osoba posiadająca uprawnienie uzupełniające osoby oceniającej.

Posiadacze uprawnienia uzupełniającego osoby oceniającej są upoważnieni do dokonywania ocen:

1)	podczas szkolenia wstępnego prowadzącego do wydania licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego lub w stosownych przypadkach wydania nowego uprawnienia lub uprawnienia uzupełniającego;

2)	wcześniejszego poziomu wiedzy i umiejętności do celów ATCO.B.001 lit. d) i ATCO.B.010 lit. b);

3)	praktykantów-kontrolerów ruchu lotniczego na potrzeby wydania uprawnienia uzupełniającego w jednostce i w stosownych przypadkach uprawnień uzupełniających;

4)	kontrolerów ruchu lotniczego na potrzeby wydania uprawnienia uzupełniającego w jednostce i w stosownych przypadkach uprawnień uzupełniających, a także przedłużenia i wznowienia uprawnienia uzupełniającego w jednostce;

5)	kandydatów na instruktorów szkolenia praktycznego lub kandydatów na osoby oceniające pod warunkiem zapewnienia zgodności z wymaganiami określonymi w lit. d) pkt 2–4.

Posiadacze uprawnienia uzupełniającego osoby oceniającej korzystają z praw wynikających z tego uprawnienia, wyłącznie jeśli:

1)	posiadają co najmniej dwuletnie doświadczenie w zakresie uprawnienia i uprawnienia uzupełniającego lub uprawnień uzupełniających będących przedmiotem oceny; oraz

2)	wykazali się znajomością aktualnych praktyk operacyjnych.

Posiadacze uprawnienia uzupełniającego osoby oceniającej korzystają z praw wynikających z tego uprawnienia, wyłącznie jeśli oprócz wymagań określonych w lit. c) spełniają następujące wymagania:

1)	w przypadku ocen prowadzących do wydania, przedłużenia i wznowienia uprawnienia uzupełniającego w jednostce – posiadają również uprawnienie uzupełniające w jednostce związane z oceną przez bezpośrednio poprzedzający okres co najmniej jednego roku;

2)	w przypadku oceny wiedzy i umiejętności kandydata ubiegającego się o wydanie lub wznowienie uprawnienia uzupełniającego STDI – posiadają uprawnienie uzupełniające STDI lub OJTI i korzystają z praw wynikających z tego uprawnienia uzupełniającego od co najmniej trzech lat;

3)	w przypadku oceny wiedzy i umiejętności kandydata ubiegającego się o wydanie lub wznowienie uprawnienia uzupełniającego OJTI – posiadają uprawnienie uzupełniające OJTI i korzystają z praw wynikających z tego uprawnienia uzupełniającego od co najmniej trzech lat;

4)	w przypadku oceny wiedzy i umiejętności kandydata ubiegającego się o wydanie lub wznowienie uprawnienia uzupełniającego osoby oceniającej – korzystają z praw wynikających z uprawnienia uzupełniającego osoby oceniającej od co najmniej trzech lat.

Przy dokonywaniu oceny do celów wydania i wznowienia uprawnienia uzupełniającego w jednostce oraz w celu zapewnienia nadzoru nad operacyjnym stanowiskiem pracy, osoba oceniająca posiada również uprawnienie uzupełniające OJTI lub obecny jest instruktor szkolenia operacyjnego posiadający ważne uprawnienie uzupełniające w jednostce związane z oceną.

ATCO.C.050 Partykularne interesy

Osoby oceniające nie dokonują oceny, jeżeli istnieją przesłanki mogące negatywnie wypłynąć na ich obiektywność.

ATCO.C.055 Wniosek o uprawnienie uzupełniające osoby oceniającej

Wnioskodawcy ubiegający się o uprawnienie uzupełniające osoby oceniającej muszą:

a)	korzystać z praw wynikających z licencji kontrolera ruchu lotniczego od co najmniej dwóch lat; oraz

b)	w ciągu roku poprzedzającego złożenie wniosku pomyślnie ukończyć kurs osoby oceniającej, w trakcie którego przekazuje się niezbędną wiedzę i kształci niezbędne umiejętności z wykorzystaniem metod teoretycznych i praktycznych, oraz zostać odpowiednio ocenieni.

ATCO.C.060 Ważność uprawnienia uzupełniającego osoby oceniającej

a)	Uprawnienie uzupełniające osoby oceniającej jest ważne przez trzy lata.

b)	Uprawnienie to może zostać przedłużone po pomyślnym ukończeniu szkolenia odświeżającego w zakresie umiejętności prowadzenia oceny oraz aktualnych praktyk operacyjnych w okresie ważności tego uprawnienia.

W przypadku wygaśnięcia uprawnienia uzupełniającego osoby oceniającej można je wznowić po:

1)	przejściu szkolenia odświeżającego w zakresie umiejętności niezbędnych do dokonywania oceny oraz aktualnych praktyk operacyjnych; oraz

2)	pomyślnym przejściu oceny wiedzy i umiejętności osoby oceniającej

w roku poprzedzającym złożenie wniosku o wznowienie.

d)	W przypadku pierwszego wydania i wznowienia okres ważności uprawnienia uzupełniającego osoby oceniającej rozpoczyna się nie później niż 30 dni od daty pomyślnego przejścia oceny.

ATCO.C.065 Tymczasowe upoważnienie osoby oceniającej

W przypadku gdy wymóg przewidziany w ATCO.C. 045 lit. d) pkt 1 nie może zostać spełniony, właściwy organ może upoważnić posiadaczy uprawnienia uzupełniającego osoby oceniającej wydanego zgodnie z ATCO.C.055 do przeprowadzania ocen, o których mowa w ATCO.C.045 lit. b) pkt 3 i 4, w wyjątkowych sytuacjach lub w celu zapewnienia niezależności tej oceny, pod warunkiem, że spełnione są wymagania określone w lit. b) i c).

Do celów uwzględnienia sytuacji wyjątkowych posiadacz uprawnienia uzupełniającego osoby oceniającej musi posiadać również uprawnienie uzupełniające w jednostce wraz z powiązanym uprawnieniem oraz – w stosownych przypadkach – uprawnienie uzupełniające istotne dla oceny, przez bezpośrednio poprzedzający okres co najmniej jednego roku. Takie upoważnienie ogranicza się do ocen niezbędnych w sytuacjach wyjątkowych, a okres jego obowiązywania nie może przekraczać jednego roku lub terminu wygaśnięcia ważności uprawnienia uzupełniającego osoby oceniającej wydanego zgodnie z ATCO.C.055, w zależności od tego, który termin jest wcześniejszy.

W sytuacjach, w których stale powtarzające się okoliczności wymagają zapewnienia niezależności oceny, posiadacz uprawnienia uzupełniającego osoby oceniającej musi posiadać również uprawnienie uzupełniające w jednostce wraz z powiązanym uprawnieniem oraz – w stosownych przypadkach – uprawnienie uzupełniające istotne dla oceny, przez bezpośrednio poprzedzający okres co najmniej jednego roku. Termin wygaśnięcia ważności upoważnienia zostaje określony przez właściwy organ, jednak nie może on przekraczać terminu wygaśnięcia ważności uprawnienia uzupełniającego osoby oceniającej wydanego zgodnie z ATCO.C. 055.

d)	Do celów wydania tymczasowego upoważnienia osoby oceniającej na podstawie przesłanek, o których mowa w lit. b) i c), właściwy organ może zażądać przedstawienia analizy bezpieczeństwa przez instytucję zapewniającą służby żeglugi powietrznej.

PODCZĘŚĆ D

SZKOLENIE KONTROLERÓW RUCHU LOTNICZEGO

SEKCJA 1

Wymagania ogólne

ATCO.D.001 Cele szkolenia kontrolerów ruchu lotniczego

Szkolenie kontrolerów ruchu lotniczego obejmuje całość kursów teoretycznych, ćwiczenia praktyczne obejmujące symulację i szkolenie operacyjne wymagane w celu zdobycia i zachowania umiejętności niezbędnych do zapewniania bezpiecznych, prawidłowych i sprawnych służb kontroli ruchu lotniczego.

ATCO.D.005 Rodzaje szkolenia kontrolerów ruchu lotniczego

Rodzaje szkolenia kontrolerów ruchu lotniczego są następujące:

szkolenie wstępne, prowadzące do wydania licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego lub wydania dodatkowego uprawnienia i w stosownych przypadkach uprawnienia uzupełniającego, obejmujące:

(i) „szkolenie podstawowe”: szkolenie teoretyczne i praktyczne mające na celu przekazanie podstawowej wiedzy i praktycznych umiejętności związanych z podstawowymi procedurami operacyjnymi;

(ii) „szkolenie w zakresie uprawnień”: szkolenie teoretyczne i praktyczne mające na celu przekazanie wiedzy i praktycznych umiejętności związanych z konkretnym uprawnieniem i w stosownych przypadkach uprawnieniem uzupełniającym;

szkolenie w jednostce, prowadzące do wydania licencji kontrolera ruchu lotniczego, wydania uprawnienia uzupełniającego, walidacji uprawnienia (uprawnień) lub uprawnienia uzupełniającego (uprawnień uzupełniających) lub wydania lub wznowienia uprawnienia uzupełniającego w jednostce. Obejmuje ono następujące etapy:

(i)	etap szkolenia przygotowawczego, mającego na celu przede wszystkim przekazanie wiedzy dotyczącej procedur operacyjnych specyficznych dla miejsca i specyficznych aspektów zadań oraz umożliwienie ich zrozumienia; oraz

(ii)

etap szkolenia operacyjnego, będący ostatnim etapem szkolenia w jednostce, na którym wcześniej uzyskana wiedza na temat czynności rutynowych i umiejętności związanych z pracą jest stosowana w praktyce pod nadzorem wykwalifikowanego instruktora szkolenia operacyjnego w rzeczywistych sytuacjach w ruchu;

(iii)

z zastrzeżeniem ppkt (i) i (ii) w przypadku uprawnienia uzupełniającego (uprawnień uzupełniających) w jednostce wymagającego(-ych) umiejętności radzenia sobie z sytuacjami związanymi ze złożonym i natężonym ruchem wymagany jest etap szkolenia poprzedzającego szkolenie operacyjne, mający na celu zwiększenie zdolności wykonywania wcześniej poznanych czynności rutynowych związanych z uprawnieniem i korzystania z umiejętności związanych z uprawnieniem oraz przygotowanie do rzeczywistych sytuacji w ruchu, do których może dojść w tej jednostce;

szkolenie uzupełniające, mające na celu utrzymanie ważności uprawnień uzupełniających wpisanych do licencji, na które składają się:

(i)	szkolenie odświeżające;

(ii)	w odpowiednich przypadkach szkolenie przejściowe.

Oprócz rodzajów szkolenia, o których mowa w lit. a), kontrolerzy ruchu lotniczego mogą wziąć udział w następujących rodzajach szkolenia:

1)	szkolenie instruktorów szkolenia praktycznego, prowadzące do wydania, przedłużenia lub wznowienia uprawnień uzupełniających OJTI lub STDI;

2)	szkolenie osób oceniających, prowadzące do wydania, przedłużenia lub wznowienia uprawnień uzupełniających osoby oceniającej.

SEKCJA 2

Wymagania dotyczące szkolenia wstępnego

ATCO.D.010 Elementy szkolenia wstępnego

Szkolenie wstępne, skierowane do kandydata ubiegającego się o licencję praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego lub wydanie dodatkowego uprawnienia lub w stosownych przypadkach uprawnienia uzupełniającego, obejmuje:

1)	szkolenie podstawowe, obejmujące wszystkie przedmioty, tematy i podtematy określone w dodatku 2 do załącznika I; oraz

szkolenie w zakresie uprawnień, obejmujące przedmioty, tematy i podtematy dotyczące co najmniej jednego z następujących uprawnień:

(i)	uprawnienie kontroli lotniska wizualnej – ADV, zdefiniowane w dodatku 3 do załącznika I;

(ii)	uprawnienie kontroli lotniska instrumentalnej dla wieży – ADI (TWR), zdefiniowane w dodatku 4 do załącznika I;

(iii)

uprawnienie kontroli zbliżania proceduralnej – APP, zdefiniowane w dodatku 5 do załącznika I;

(iv)	uprawnienie kontroli obszaru proceduralnej – ACP, zdefiniowane w dodatku 6 do załącznika I;

(v)	uprawnienie kontroli zbliżania dozorowanej – APS, zdefiniowane w dodatku 7 do załącznika I;

(vi)	uprawnienie kontroli obszaru dozorowanej – ACS, zdefiniowane w dodatku 8 do załącznika I.

b)	Szkolenie w zakresie dodatkowego uprawnienia obejmuje przedmioty, tematy i podtematy mające zastosowanie do co najmniej jednego z uprawnień określonych w lit. a) pkt 2.

c)	Szkolenie mające na celu umożliwienie wznowienia uprawnienia po negatywnej ocenie wcześniejszego poziomu wiedzy i umiejętności zgodnie z ATCO.B.010 lit. b) dostosowuje się do wyniku tej oceny.

d)	Szkolenie w zakresie uprawnienia uzupełniającego innego niż określone w ATCO.B.015 lit. a) pkt 3 obejmuje przedmioty, tematy i podtematy opracowane przez organizację szkoleniową i zatwierdzone jako część kursu szkoleniowego.

e)	Szkolenie podstawowe lub szkolenie w zakresie uprawnień może zostać uzupełnione przedmiotami, tematami i podtematami dodatkowymi względem zagadnień dotyczących funkcjonalnego bloku przestrzeni powietrznej (FAB) lub środowiska krajowego bądź dla nich specyficznymi.

ATCO.D.015 Plan szkolenia wstępnego

Plan szkolenia wstępnego jest ustalany przez organizację szkoleniową i zatwierdzany przez właściwy organ. Obejmuje on przynajmniej następujące elementy:

a)	elementy wstępnego kursu szkoleniowego prowadzonego zgodnie z ATCO.D.010;

b)	strukturę szkolenia wstępnego prowadzonego zgodnie z ATCO.D.020 lit. b);

c)	proces prowadzenia kursu(-ów) szkolenia wstępnego;

d)	metody szkoleniowe;

e)	minimalny i maksymalny czas trwania kursu(-ów) szkolenia wstępnego;

f)	w odniesieniu do ATCO.D.010 lit. b) – proces dostosowania kursu(-ów) szkolenia wstępnego w celu należytego uwzględnienia pomyślnie ukończonego podstawowego kursu szkoleniowego;

g)	procesy egzaminowania i oceniania zgodnie z ATCO.D.025 i ATCO.D.035 oraz docelowe wyniki zgodnie z ATCO.D.030 i ATCO.D.040;

h)	kwalifikacje, role i obowiązki personelu szkolącego;

i)	proces przedterminowego zakończenia szkolenia;

j)	procedurę odwoławczą;

k)	określenie rejestrów dotyczących szkolenia wstępnego, które należy prowadzić;

l)	proces oraz przyczyny dokonywania przeglądu i zmiany planu szkolenia wstępnego oraz przedstawianie go właściwemu organowi. Przegląd planu szkolenia wstępnego odbywa się co najmniej raz na trzy lata.

ATCO.D.020 Kursy szkolenia podstawowego i kursy szkoleniowe w zakresie uprawnień

a)	Szkolenie podstawowe i szkolenie w zakresie uprawnień prowadzone jest w formie kursów oddzielnych lub zintegrowanych.

b)	Kursy szkolenia podstawowego i kursy szkoleniowe w zakresie uprawnień lub zintegrowany kurs szkolenia wstępnego są przygotowywane i prowadzone przez organizacje szkoleniowe oraz zatwierdzane przez właściwy organ.

Jeżeli szkolenie wstępne prowadzone jest jako kurs zintegrowany, dokonuje się wyraźnego rozróżnienia między egzaminami i ocenami z zakresu:

1)	szkolenia podstawowego; oraz

2)	każdego szkolenia w zakresie uprawnień.

d)	Dowodem pomyślnego ukończenia szkolenia wstępnego lub szkolenia w zakresie uprawnień na potrzeby wydania dodatkowego uprawnienia jest certyfikat wydany przez organizację szkoleniową.

e)	Dowodem pomyślnego ukończenia szkolenia podstawowego jest certyfikat wydany przez organizację szkoleniową na wniosek kandydata.

ATCO.D.025 Egzaminy i oceny ze szkolenia podstawowego

a)	Kursy szkolenia podstawowego obejmują egzamin(-y) teoretyczny(-e) i ocenę(-y).

b)	Zaliczenie egzaminu(-ów) teoretycznego(-ych) uzyskuje kandydat, który otrzymał co najmniej 75 % punktów możliwych do uzyskania na danym egzaminie.

c)	Ocenę(-y) dotyczącą(-e) osiągnięcia docelowych wyników wymienionych w ATCO.D.030 przeprowadza się na trenażerze specjalizowanym lub symulatorze.

d)	Zaliczenie w ramach oceny uzyskuje kandydat, który konsekwentnie wykazuje się wymaganymi wynikami określonymi w ATCO.D.030 oraz postawą niezbędną do wykonywania bezpiecznych operacji w ramach służby kontroli ruchu lotniczego.

ATCO.D.030 Docelowe wyniki szkolenia podstawowego

Ocena(-y) obejmuje(-ą) weryfikację osiągnięcia następujących docelowych wyników:

a)	sprawdzanie i używanie urządzeń na stanowisku pracy;

b)	uzyskiwanie i utrzymywanie orientacji sytuacyjnej poprzez monitorowanie ruchu i w stosownych przypadkach identyfikację statków powietrznych;

c)	monitorowanie i aktualizowanie obrazowania danych lotu;

d)	utrzymywanie stałego nasłuchu na właściwej częstotliwości;

e)	wydawanie stosownych zezwoleń, instrukcji i komunikatów dla ruchu;

f)	stosowanie zatwierdzonej frazeologii;

g)	skuteczna łączność;

h)	stosowanie separacji;

i)	stosowanie niezbędnej koordynacji;

j)	stosowanie ustalonych procedur w symulowanej przestrzeni powietrznej;

k)	wykrywanie potencjalnych konfliktów między statkami powietrznymi;

l)	uwzględnianie priorytetowego charakteru działań;

m)	wybór odpowiednich metod separacji.

ATCO.D.035 Egzaminy i oceny w ramach szkolenia w zakresie uprawnień

a)	Kursy szkoleniowe w zakresie uprawnień obejmują egzamin(-y) teoretyczny(-e) i ocenę(-y).

b)	Zaliczenie z egzaminu(-ów) teoretycznego(-ych) uzyskuje kandydat, który otrzymał co najmniej 75 % punktów możliwych do uzyskania na danym egzaminie.

c)	Podstawę oceny (ocen) stanowią docelowe wyniki szkolenia w zakresie uprawnień opisane w ATCO.D.040.

d)	Ocenę(-y) przeprowadza się na symulatorze.

e)	Zaliczenie w ramach oceny uzyskuje kandydat, który konsekwentnie wykazuje się wymaganymi wynikami określonymi w ATCO.D.040 oraz postawą niezbędną do wykonywania bezpiecznych operacji w ramach służby kontroli ruchu lotniczego.

ATCO.D.040 Docelowe wyniki szkolenia w zakresie uprawnień

a)	W odniesieniu do każdego kursu szkoleniowego w zakresie uprawnień określa się docelowe wyniki szkolenia w zakresie uprawnień oraz zadania związane z tymi wynikami.

Docelowe wyniki szkolenia w zakresie uprawnień, które musi osiągnąć kandydat, są następujące:

1)	wykazanie się zdolnością do zarządzania ruchem lotniczym w sposób zapewniający bezpieczne, prawidłowe i sprawne służby; oraz

2)	radzenie sobie z sytuacjami związanymi ze złożonym i natężonym ruchem.

Z zastrzeżeniem lit. b) zgodnie z docelowymi wynikami szkolenia w zakresie uprawnienia kontroli lotniska wizualnej (ADV) i uprawnienia kontroli lotniska instrumentalnej (ADI) kandydaci muszą:

1)	radzić sobie z obciążeniem pracą i zapewniać służby ruchu lotniczego w określonym obszarze odpowiedzialności za lotnisko; oraz

2)	stosować techniki kontroli lotniska i procedury operacyjne w odniesieniu do ruchu lotniskowego.

Z zastrzeżeniem lit. b) zgodnie z docelowymi wynikami szkolenia w zakresie uprawnienia kontroli zbliżania proceduralnej kandydaci muszą:

1)	radzić sobie z obciążeniem pracą i zapewniać służby ruchu lotniczego w określonym obszarze odpowiedzialności za kontrolę zbliżania;

2)	stosować kontrolę zbliżania proceduralną, techniki planowania i procedury operacyjne w odniesieniu do ruchu przylatującego, oczekującego, odlatującego i przelatującego.

Z zastrzeżeniem lit. b) zgodnie z docelowymi wynikami szkolenia w zakresie uprawnienia kontroli zbliżania dozorowanej kandydaci muszą:

1)	radzić sobie z obciążeniem pracą i zapewniać służby ruchu lotniczego w określonym obszarze odpowiedzialności za kontrolę zbliżania;

2)	stosować kontrolę zbliżania dozorowaną, techniki planowania i procedury operacyjne w odniesieniu do ruchu przylatującego, oczekującego, odlatującego i przelatującego.

Z zastrzeżeniem lit. b) zgodnie z docelowymi wynikami szkolenia w zakresie uprawnienia kontroli obszaru proceduralnej kandydaci muszą:

1)	radzić sobie z obciążeniem pracą i zapewniać służby ruchu lotniczego w określonym obszarze odpowiedzialności za kontrolę obszaru; oraz

2)	stosować kontrolę obszaru proceduralną, techniki planowania i procedury operacyjne w odniesieniu do ruchu w obszarze.

Z zastrzeżeniem lit. b) zgodnie z docelowymi wynikami szkolenia w zakresie uprawnienia kontroli obszaru dozorowanej kandydaci muszą:

1)	radzić sobie z obciążeniem pracą i zapewniać służby ruchu lotniczego w określonym obszarze odpowiedzialności za kontrolę obszaru; oraz

2)	stosować kontrolę obszaru dozorowaną, techniki planowania i procedury operacyjne w odniesieniu do ruchu w obszarze.

SEKCJA 3

Wymagania dotyczące szkolenia w jednostce

ATCO.D.045 Elementy szkolenia w jednostce

a)	Szkolenie w jednostce obejmuje kurs(-y) szkoleniowy(-e) w zakresie każdego uprawnienia uzupełniającego ustanowionego w organie kontroli ruchu lotniczego zgodnie z definicją zawartą w planie szkoleń tej jednostki.

b)	Kurs(-y) w zakresie uprawnień uzupełniających w jednostce są przygotowywane i prowadzone przez organizacje szkoleniowe zgodnie z ATCO.D.060 oraz zatwierdzane przez właściwy organ.

Szkolenie w jednostce obejmuje szkolenie w zakresie:

1)	procedur operacyjnych;

2)	specyficznych aspektów zadań;

3)	sytuacji anormalnych lub awaryjnych; oraz

4)	czynników ludzkich.

ATCO.D.050 Warunki wstępne szkolenia w jednostce

Szkolenie w jednostce mogą rozpocząć wyłącznie osoby posiadające:

a)	licencję praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego wraz z odpowiednim uprawieniem oraz w stosownych przypadkach uprawnieniem uzupełniającym; lub

b)	licencję kontrolera ruchu lotniczego wraz z odpowiednim uprawieniem oraz w stosownych przypadkach uprawnieniem uzupełniającym

pod warunkiem, że spełnione zostały wymagania określone w ATCO.B.001 lit. d) i ATCO.B.010 lit. b).

ATCO.D.055 Plan szkoleń w jednostce

a)	Plan szkoleń w jednostce jest ustalany przez organizację szkoleniową dla każdego organu kontroli ruchu lotniczego i zatwierdzany przez właściwy organ.

Plan szkoleń w jednostce obejmuje przynajmniej następujące elementy:

1)	uprawnienia i uprawnienia uzupełniające, których dotyczą prowadzone szkolenia;

2)	strukturę szkolenia w jednostce;

3)	wykaz kursów w zakresie uprawnień uzupełniających w jednostce zgodnie z ATCO.D.060;

4)	proces prowadzenia kursu w zakresie uprawnień uzupełniających w jednostce;

5)	metody szkoleniowe;

6)	minimalny czas trwania kursu(-ów) w zakresie uprawnień uzupełniających w jednostce;

7)	proces dostosowania kursu(-ów) w zakresie uprawnień uzupełniających w jednostce w celu należytego uwzględnienia uzyskanych uprawnień i uprawnień uzupełniających oraz w stosownych przypadkach doświadczenia kandydatów;

8)	procesy dotyczące wykazywania się wiedzą teoretyczną i zrozumieniem tematyki zgodnie z ATCO.D.065, w tym liczbę, częstotliwość i rodzaj egzaminów oraz zaliczenia z egzaminów, które odpowiadają co najmniej 75 % punktów możliwych do uzyskania na tych egzaminach;

9)	procesy oceny zgodnie z ATCO.D.070, w tym liczbę i częstotliwość ocen;

10)	kwalifikacje, role i obowiązki personelu szkolącego;

11)	proces przedterminowego zakończenia szkolenia;

12)	procedurę odwoławczą;

13)	określenie rejestrów dotyczących szkolenia w jednostce, które należy prowadzić;

14)	wykaz określonych sytuacji anormalnych i awaryjnych specyficznych dla poszczególnych uprawnień uzupełniających w jednostce;

15)	proces oraz przyczyny dokonywania przeglądu i zmiany planu szkoleń w jednostce oraz przedstawianie go właściwemu organowi. Przegląd planu szkoleń w jednostce odbywa się co najmniej raz na trzy lata.

ATCO.D.060 Kurs w zakresie uprawnień uzupełniających w jednostce

Kurs w zakresie uprawnień uzupełniających w jednostce składa się z odpowiednich etapów szkolenia w jednostce na potrzeby wydania lub wznowienia uprawnienia uzupełniającego w jednostce wpisywanego do licencji. Każdy kurs obejmuje:

1)	etap szkolenia przygotowawczego;

2)	etap szkolenia operacyjnego.

W razie konieczności uwzględnia się etap szkolenia poprzedzającego szkolenie operacyjne zgodnie z ATCO.D.005 lit. a) pkt 2.

b)	Etapy szkolenia w jednostce, o których mowa w lit. a), organizuje się oddzielnie lub w sposób zintegrowany.

c)	W przypadku kursów w zakresie uprawnień uzupełniających w jednostce określa się program szkolenia oraz docelowe wyniki zgodnie z ATCO.D.045 lit. c); kursy te prowadzi się zgodnie z planem szkoleń w jednostce.

d)	Kursy w zakresie uprawnień uzupełniających w jednostce, które obejmują szkolenie w zakresie uprawnienia uzupełniającego (uprawnień uzupełniających) zgodnie z ATCO.B.015, są uzupełniane dodatkowym szkoleniem umożliwiającym uzyskanie odpowiednich umiejętności związanych z uprawnieniem uzupełniającym.

e)	Szkolenie w zakresie uprawnienia uzupełniającego innego niż określone w ATCO.B.015 lit. a) pkt 3 obejmuje przedmioty, cele przedmiotów, tematy i podtematy opracowane przez organizację szkoleniową i zatwierdzone jako część kursu szkoleniowego.

f)	Kursy w zakresie uprawnień uzupełniających w jednostce podjęte po wymianie licencji dostosowuje się w taki sposób, aby zawierały elementy szkolenia wstępnego, które są specyficzne dla funkcjonalnego bloku przestrzeni powietrznej lub środowiska krajowego.

ATCO.D.065 Wykazywanie się wiedzą teoretyczną i zrozumieniem tematyki

Wiedzą teoretyczną i zrozumieniem tematyki wykazuje się podczas egzaminów.

ATCO.D.070 Oceny dokonywane w trakcie kursów w zakresie uprawnień uzupełniających w jednostce

a)	Ocenę kandydata przeprowadza się w środowisku operacyjnym w zwykłych warunkach operacyjnych przynajmniej jeden raz na koniec szkolenia operacyjnego.

b)	Jeżeli kurs w zakresie uprawnień uzupełniających w jednostce obejmuje etap szkolenia poprzedzającego szkolenie operacyjne, umiejętności kandydata ocenia się na szkoleniowym urządzeniu symulacji ruchu lotniczego przynajmniej na koniec tego etapu.

Z zastrzeżeniem lit. a) szkoleniowe urządzenie symulacji ruchu lotniczego można wykorzystać podczas oceny dokonywanej na potrzeby uprawnienia uzupełniającego w jednostce w celu umożliwienia kandydatowi wykazania się umiejętnościami stosowania przećwiczonych procedur, które nie wystąpiły w środowisku operacyjnym podczas oceny.

SEKCJA 4

Wymagania dotyczące szkolenia uzupełniającego

ATCO.D.075 Szkolenie uzupełniające

Szkolenie uzupełniające składa się z odświeżających oraz kursów szkolenia przejściowego i jest prowadzone zgodnie z wymaganiami określonymi w programie utrzymania poziomu wiedzy i umiejętności w jednostce zgodnie z ATCO.B.025.

ATCO.D.080 Szkolenie odświeżające

a)	Odświeżające kursy szkoleniowe są przygotowywane i prowadzone przez organizacje szkoleniowe oraz zatwierdzane przez właściwy organ.

Szkolenie odświeżające ma na celu przegląd, utrwalenie lub podwyższenie aktualnego poziomu wiedzy i umiejętności kontrolerów ruchu lotniczego z myślą o zapewnieniu bezpiecznego, prawidłowego i sprawnego przepływu ruchu lotniczego; obejmuje ono przynajmniej:

1)	szkolenie w zakresie standardowych praktyk i procedur z zastosowaniem zatwierdzonej frazeologii i skutecznej komunikacji;

2)	szkolenie w zakresie sytuacji anormalnych i awaryjnych z zastosowaniem zatwierdzonej frazeologii i skutecznej komunikacji; oraz

3)	szkolenie w zakresie czynników ludzkich.

c)	Określa się program odświeżającego kursu szkoleniowego, a jeżeli dany przedmiot utrwala umiejętności kontrolerów ruchu lotniczego, opracowuje się również docelowe wyniki.

ATCO.D.085 Szkolenie przejściowe

a)	Kurs(-y) szkolenia przejściowego jest (są) przygotowywany(-e) i prowadzony(-e) przez organizacje szkoleniowe oraz zatwierdzany(-e) przez właściwy organ.

b)	Szkolenie przejściowe ma na celu zapewnienie wiedzy i umiejętności odpowiednich z uwagi na zmianę środowiska operacyjnego i jest prowadzone przez organizacje szkoleniowe, jeżeli z oceny zmiany pod kątem bezpieczeństwa wynika, że szkolenie takie jest potrzebne.

Kursy szkolenia przejściowego obejmują ustalenie:

1)	stosownej metody szkoleniowej i czasu trwania kursu, z uwzględnieniem charakteru i zakresu zmiany; oraz

2)	metod egzaminowania lub oceniania dotyczących szkolenia przejściowego.

d)	Szkolenie przejściowe przeprowadza się przed skorzystaniem przez kontrolerów ruchu lotniczego z praw wynikających z licencji w zmienionym środowisku operacyjnym.

SEKCJA 5

Szkolenie instruktorów i osób oceniających

ATCO.D.090 Szkolenie instruktorów szkolenia praktycznego

Szkolenie instruktorów szkolenia praktycznego jest przygotowywane oraz prowadzone przez organizacje szkoleniowe i obejmuje:

1)	kurs z zakresu praktycznych technik nauczania OJTI lub STDI, w tym ocenę;

2)	odświeżający kurs szkoleniowy z zakresu praktycznych umiejętności nauczania;

3)	metodę(-y) oceny wiedzy i umiejętności instruktorów szkolenia praktycznego.

b)	Kursy szkoleniowe i metody oceny, o których mowa w lit. a), zatwierdza właściwy organ.

ATCO.D.095 Szkolenie osób oceniających

Szkolenie osób oceniających jest przygotowywane oraz prowadzone przez organizacje szkoleniowe i obejmuje:

1)	kurs szkoleniowy dla osób oceniających, w tym ocenę;

2)	odświeżający kurs szkoleniowy w zakresie umiejętności niezbędnych do dokonywania oceny;

3)	metodę(-y) oceny wiedzy i umiejętności osób oceniających.

b)	Kursy szkoleniowe i metodę oceny, o których mowa w lit. a), zatwierdza właściwy organ.

Dodatek 1 do załącznika I

SKALA KLASYFIKACJI BIEGŁOŚCI JĘZYKOWEJ – WYMAGANIA DOTYCZĄCE BIEGŁOŚCI JĘZYKOWEJ

Skala klasyfikacji biegłości w języku: poziomy: biegły, rozszerzony i operacyjny

Poziom	Wymowa Zakłada gwarę i/lub akcent zrozumiały dla wspólnoty aeronautycznej	Struktura Stosowne konstrukcje gramatyczne i wzory zdań są określone funkcjami językowymi właściwymi dla zadania	Słownictwo	Łatwość wysławiania się	Zrozumienie	Zrozumienie
Biegły 6	Wymowa, akcent, rytm, i intonacja, mimo prawdopodobnego wpływu pierwszego języka lub regionalnej odmiany, w zasadzie nigdy nie kolidują w łatwym zrozumieniu.	Zarówno, podstawowe, jak i złożone konstrukcje gramatyczne oraz wzory zdań są spójne i dobrze opanowane.	Zakres słownictwa i trafność są wystarczające dla skutecznej komunikacji w szerokiej gamie znanych i nieznanych zagadnień. Słownictwo jest idiomatyczne, uwzględnia subtelne różnice w znaczeniu, i nadaje się do szybkiego reagowania.	Potrafi mówić szczegółowo, bez wymuszania i wysiłku. Różnicuje wymowę dla efektów stylistycznych, np. dla uwypuklenia sedna sprawy. Spontanicznie stosuje w rozmowie właściwe znaczniki i łączniki.	Zrozumienie jest dokładne i spójne w prawie wszystkich kontekstach i obejmuje zrozumienie subtelności językowych i kulturowych.	Łatwa reakcja w prawie wszystkich sytuacjach. Jest wrażliwy na słowne i niesłowne repliki, i stosownie na nie reaguje.
Rozszerzony 5	Wymowa, akcent, rytm, i intonacja, mimo wpływu pierwszego języka lub regionalnej odmiany, rzadko kolidują w łatwym zrozumieniu.	Podstawowe konstrukcje gramatyczne i wzory zdań są spójne i dobrze opanowane. Widać starania konstruowania składni złożonej, ale z błędami, które czasami kolidują ze znaczeniem.	Zakres słownictwa i trafność są wystarczające dla skutecznej komunikacji w zagadnieniach powszechnych, zasadniczych i związanych z pracą. Wypowiedzi są spójne i trafne. Czasami słownictwo jest idiomatyczne.	Potrafi mówić szczegółowo, z właściwą łatwością na tematy znane, ale nie różnicuje potoku słów jako narzędzia stylistycznego. W rozmowie potrafi stosować właściwe znaczniki i łączniki.	Zrozumienie jest dokładne w sprawach powszechnych, zasadniczych i związanych z pracą, i w większości dokładne, gdy mówiący staje w obliczu komplikacji językowej lub sytuacyjnej, lub w obliczu niespodziewanego obrotu zdarzeń. Jest w stanie zrozumieć lub rejestrować zakres odmian mowy (dialekt i/lub akcent).	Odpowiedzi są natychmiastowe, właściwe, i zawiera informacje. Skutecznie radzi sobie w relacji mówca/słuchacz.
Operacyjny 4	Wymowa, akcent, rytm, i intonacja wykazują wpływ pierwszego języka lub regionalnej odmiany, ale tylko czasami kolidują to w łatwym zrozumieniu.	Podstawowe konstrukcje gramatyczne i wzory zdań są wykorzystywane twórczo i zwykle dobrze opanowane. Mogą występować błędy, szczególnie w okolicznościach nadzwyczajnych i niespodziewanych, które rzadko kiedy kolidują ze znaczeniem.	Zakres słownictwa i trafność są zazwyczaj wystarczające dla skutecznej komunikacji w zagadnieniach powszechnych, zasadniczych i związanych z pracą. Wypowiedzi często są trafne, gdy w okolicznościach nadzwyczajnych i niespodziewanych brakuje słownictwa.	Z właściwym tempem wytwarza napięcie językowe. Sporadycznie może tracić biegłość w szczegółowym przekazie usłyszanego lub formułowanego słowa przy wzajemnym spontanicznym reagowaniu, co nie przeszkadza w skutecznej komunikacji. Potrafi ograniczyć stosowanie znaczników i łączników w rozmowie. Nie łatwo rozproszyć jego uwagę.	Zrozumienie, w większości, jest dokładne w sprawach powszechnych, zasadniczych i związanych z pracą, jeśli akcent i odmiana są dostatecznie przystępne dla międzynarodowej wspólnoty użytkowników. Mówca, w obliczu komplikacji językowej lub sytuacyjnej, względnie nieoczekiwanego obrotu zdarzeń, rozumie wolniej lub wymaga procesu wyjaśnień.	Odpowiedzi są zwykle natychmiastowe, właściwe i zawierają informacje. Inicjuje i utrzymuje wymianę zdań, nawet gdy ma do czynienia z niespodziewanym obrotem zdarzeń. Odpowiednio radzi sobie z oczywistymi nieporozumieniami przez sprawdzenie, potwierdzenie lub wyjaśnienie.

Skala klasyfikacji biegłości w języku: poziomy: poniżej operacyjny, podstawowy, poniżej podstawowy

Poziom	Wymowa Zakłada gwarę i/lub akcent zrozumiały dla wspólnoty aeronautycznej	Struktura Stosowne konstrukcje gramatyczne i wzory zdań są określone funkcjami językowymi właściwymi dla zadania	Słownictwo	Łatwość wysławiania się	Zrozumienie	Zrozumienie
Wzajemne reagowanie 3	Poniżej operacyjny Wymowa, akcent, rytm, i intonacja wykazują wpływ pierwszego języka lub regionalnej odmiany i często kolidują w łatwym zrozumieniu.	Podstawowe konstrukcje gramatyczne i wzory zdań towarzyszące sytuacjom, które można przewidzieć, są nie zawsze dobrze opanowane. Błędy często kolidują ze znaczeniem.	Często zakres słownictwa i trafności jest wystarczający do komunikowania się w zagadnieniach powszechnych, zasadniczych i związanych z pracą, jednak zakres jest ograniczony a dobór słów jest często niewłaściwy. Często mały zasób słów, niepozwalający na trafne wypowiadanie się.	Wytwarza napięcie językowe, ale zwroty i przestankowanie jest często niewłaściwe. Niezdecydowanie i powolność w przetwarzaniu mogą być przeszkodą w skutecznej komunikacji. Można rozproszyć jego uwagę.	Często zrozumienie jest dokładne w sprawach powszechnych, zasadniczych i dotyczących pracy, jeśli akcent i odmiana są dostatecznie przystępne dla międzynarodowej wspólnoty użytkowników. Może sobie nie poradzić ze zrozumieniem komplikacji językowej lub sytuacyjnej, względnie nieoczekiwanego obrotu zdarzeń.	Czasami odpowiedzi są natychmiastowe, właściwe i zawierają informacje. Potrafi inicjować i utrzymywać wymianę zdań z umiarkowaną łatwością na znane tematy i w sytuacjach możliwych do przewidzenia. Generalnie, niezadowalający, gdy ma do czynienia z niespodziewanym obrotem zdarzeń.
Podstawowy 2	Wymowa, akcent, rytm, i intonacja wykazują wpływ pierwszego języka lub regionalnej odmiany i zawsze kolidują w łatwym zrozumieniu.	Wykazuje ograniczone opanowanie zaledwie kilku prostych zapamiętanych konstrukcji gramatycznych i wzorów zdań.	Ograniczony zasób słownictwa obejmujący zaledwie pojedyncze słowa i zapamiętane zwroty.	Potrafi wypowiedzieć bardzo krótkie, pojedyncze i zapamiętane wyrażenia robiąc częste przerwy, wykorzystując rozproszenie uwagi na szukanie formuł i wypowiadanie mniej znanych słów.	Zrozumienie ogranicza się do odrębnych, zapamiętanych zwrotów, jeśli są wypowiadane z uwaga i powoli.	Czas odpowiedzi jest długi i często odpowiedź jest niewłaściwa. Wzajemna reakcja ogranicza się do prostej rutynowej wymiany zdań.
Poniżej podstawowy 1	Wyniki poniżej poziomu podstawowego.	Wyniki poniżej poziomu podstawowego.	Wyniki poniżej poziomu podstawowego.	Wyniki poniżej poziomu podstawowego.	Wyniki poniżej poziomu podstawowego.	Wyniki poniżej poziomu podstawowego.

Dodatek 2 do załącznika I

SZKOLENIE PODSTAWOWE

(Dotyczy: załącznika I – część ATCO podczęść D, sekcja 2, ATCO.D. 010 lit. a) pkt 1))

SPIS TREŚCI

PRZEDMIOT 1:

WPROWADZENIE DO KURSU

PRZEDMIOT 2:

PRAWO LOTNICZE

PRZEDMIOT 3:

ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

PRZEDMIOT 4:

METEOROLOGIA

PRZEDMIOT 5:

NAWIGACJA

PRZEDMIOT 6:

STATKI POWIETRZNE

PRZEDMIOT 7:

CZYNNIKI LUDZKIE

PRZEDMIOT 8:

URZĄDZENIA I SYSTEMY

PRZEDMIOT 9:

ŚRODOWISKO ZAWODOWE

PRZEDMIOT 1: WPROWADZENIE DO KURSU

TEMAT INTRB 1 – ORGANIZACJA KURSU

Podtemat INTRB 1.1 –

Prezentacja kursu

Podtemat INTRB 1.2 –

Zarządzanie kursem

Podtemat INTRB 1.3 –

Materiały naukowe i dokumentacja szkoleniowa

TEMAT INTRB 2 – WPROWADZENIE DO KURSU SZKOLENIOWEGO ATC

Podtemat INTRB 2.1 –

Treść i organizacja kursu

Podtemat INTRB 2.2 –

Zasady szkolenia

Podtemat INTRB 2.3 –

Proces oceny

TEMAT INTRB 3 – WPROWADZENIE DO PRZYSZŁOŚCI ATCO

Podtemat INTRB 3.1 –

Perspektywy zatrudnienia

PRZEDMIOT 2: PRAWO LOTNICZE

TEMAT LAWB 1 – WPROWADZENIE DO PRAWA LOTNICZEGO

Podtemat LAWB 1.1 –

Zastosowanie prawa lotniczego

TEMAT LAWB 2 – ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE

Podtemat LAWB 2.1 –

ICAO

Podtemat LAWB 2.2 –

Agencje europejskie i inne

Podtemat LAWB 2.3 –

Zrzeszenia lotnicze

TEMAT LAWB 3 – ORGANIZACJE KRAJOWE

Podtemat LAWB 3.1 –

Cel i funkcje

Podtemat LAWB 3.2 –

Krajowe procedury ustawodawcze

Podtemat LAWB 3.3 –

Właściwy organ

Podtemat LAWB 3.4 –

Krajowe zrzeszenia lotnicze

TEMAT LAWB 4 – ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM W ZAKRESIE ATS

Podtemat LAWB 4.1 –

Przepisy bezpieczeństwa

Podtemat LAWB 4.2 –

System zarządzania bezpieczeństwem

TEMAT LAWB 5 – PRZEPISY I REGULACJE

Podtemat LAWB 5.1 –

Jednostki miary

Podtemat LAWB 5.2 –

Wydawanie licencji i certyfikacja ATCO

Podtemat LAWB 5.3 –

Nadzór nad ANS i ATS

Podtemat LAWB 5.4 –

Przepisy ruchu lotniczego

Podtemat LAWB 5.5 –

Przestrzeń powietrzna a trasy ATS

Podtemat LAWB 5.6 –

Plan lotu

Podtemat LAWB 5.7 –

Lotniska

Podtemat LAWB 5.8 –

Procedury oczekiwania w lotach IFR

Podtemat LAWB 5.9 –

Procedury oczekiwania w lotach VFR

PRZEDMIOT 3: ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

TEMAT ATMB 1 – ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

Podtemat ATMB 1.1 –

Stosowanie jednostek miar

Podtemat ATMB 1.2 –

Służba kontroli ruchu lotniczego (ATC)

Podtemat ATMB 1.3 –

Służba informacji powietrznej (FIS)

Podtemat LAWB 1.4 –

Służba alarmowa

Podtemat ATMB 1.5 –

Służba doradcza ruchu lotniczego

Podtemat ATMB 1.6 –

Przepustowość systemu ATS a zarządzanie przepływem ruchu lotniczego

Podtemat LAWB 1.7 –

Zarządzanie przestrzenią powietrzną (ASM)

TEMAT ATMB 2 – POMIAR WYSOKOŚCI I PRZYDZIELANIE POZIOMU LOTU

Podtemat ATMB 2.1 –

Pomiar wysokości

Podtemat ATMB 2.2 –

Poziom przejściowy

Podtemat ATMB 2.3 –

Przydział poziomu lotu

TEMAT ATMB 3 – RADIOTELEFONIA (RTF)

Podtemat ATMB 3.1 –

Ogólne zasady eksploatacji RTF

TEMAT ATMB 4 – ZEZWOLENIA ATC I INSTRUKCJE ATC

Podtemat ATMB 4.1 –

Rodzaj i treść zezwoleń ATC

Podtemat ATMB 4.2 –

Instrukcje ATC

TEMAT ATMB 5 – KOORDYNACJA

Podtemat ATMB 5.1 –

Zasady, rodzaje i zakres koordynacji

Podtemat ATMB 5.2 –

Kiedy i dlaczego konieczna jest koordynacja

Podtemat ATMB 5.3 –

Środki koordynacji

TEMAT ATMB 6 – OBRAZOWANIE DANYCH

Podtemat ATMB 6.1 –

Pozyskiwanie danych

Podtemat ATMB 6.2 –

Zarządzanie danymi

TEMAT ATMB 7 – SEPARACJE

Podtemat ATMB 7.1 –

Separacja pionowa i jej procedury

Podtemat ATMB 7.2 –

Separacja pozioma i jej procedury

Podtemat ATMB 7.3 –

Separacja wizualna

Podtemat ATMB 7.4 –

Separacja na lotnisku i jej procedury

Podtemat ATMB 7.5 –

Separacja w oparciu o systemy kontroli dozorowanej ATS

Podtemat ATMB 7.6 –

Separacja dla turbulencji w śladzie aerodynamicznym

TEMAT ATMB 8 – POKŁADOWE SYSTEMY UNIKANIA KOLIZJI I NAZIEMNE SIECI BEZPIECZEŃSTWA

Podtemat ATMB 8.1 –

Pokładowe systemy unikania kolizji

Podtemat ATMB 8.2 –

Naziemne sieci bezpieczeństwa

TEMAT ATMB 9 – PODSTAWOWE UMIEJĘTNOŚCI PRAKTYCZNE

Podtemat ATMB 9.1 –

Proces zarządzania ruchem

Podtemat ATMB 9.2 –

Podstawowe umiejętności praktyczne znajdujące zastosowanie w ramach wszystkich uprawnień

Podtemat ATMB 9.3 –

Podstawowe umiejętności praktyczne znajdujące zastosowanie na lotniskach

Podtemat ATMB 9.4 –

Podstawowe umiejętności praktyczne znajdujące zastosowanie w ramach dozoru

PRZEDMIOT 4: METEOROLOGIA

TEMAT METB 1 – WPROWADZENIE DO METEOROLOGII

Podtemat METB 1.1 –

Stosowanie jednostek miar

Podtemat METB 1.2 –

Lotnictwo a meteorologia

Podtemat METB 1.3 –

Organizacja służby meteorologicznej

TEMAT METB 2 – ATMOSFERA

Podtemat METB 2.1 –

Skład i struktura

Podtemat METB 2.2 –

Atmosfera wzorcowa

Podtemat METB 2.3 –

Ciepło a temperatura

Podtemat METB 2.4 –

Woda w atmosferze

Podtemat METB 2.5 –

Ciśnienie atmosferyczne

TEMAT METB 3 – CYRKULACJA ATMOSFERYCZNA

Podtemat METB 3.1 –

Cyrkulacja powietrza w ujęciu ogólnym

Podtemat METB 3.2 –

Masy powietrza i fronty atmosferyczne

Podtemat METB 3.3 –

Układy mezoskalowe

Podtemat ATMB 3.4 –

Wiatr

TEMAT METB 4 – ZJAWISKA METEOROLOGICZNE

Podtemat METB 4.1 –

Chmury

Podtemat METB 4.2 –

Rodzaje opadów

Podtemat METB 4.3 –

Widzialność

Podtemat METB 4.4 –

Zagrożenia meteorologiczne

TEMAT METB 5 – INFORMACJE METEOROLOGICZNE DLA LOTNICTWA

Podtemat METB 5.1 –

Komunikaty i zgłoszenia

PRZEDMIOT 5: NAWIGACJA

TEMAT NAVB 1 – WPROWADZENIE DO NAWIGACJI

Podtemat NAVB 1.1 –

Stosowanie jednostek miar

Podtemat NAVB 1.2 –

Cel i zastosowanie nawigacji

TEMAT NAVB 2 – ZIEMIA

Podtemat NAVB 2.1 –

Położenie i ruch Ziemi

Podtemat NAVB 2.2 –

Układ współrzędnych, kierunek i odległość

Podtemat METB 2.3 –

Magnetyzm

TEMAT NAVB 3 – MAPY LOTNICZE

Podtemat NAVB 3.1 –

Sporządzanie map i rzuty na płaszczyznę

Podtemat NAVB 3.2 –

Mapy stosowane w lotnictwie

TEMAT NAVB 4 – PODSTAWY NAWIGACJI

Podtemat NAVB 4.1 –

Wpływ wiatru

Podtemat NAVB 4.2 –

Prędkość

Podtemat NAVB 4.3 –

Nawigacja wzrokowa

Podtemat NAVB 4.4 –

Kwestie nawigacyjne w planowaniu lotu

TEMAT NAVB 5 – NAWIGACJA WEDŁUG WSKAZAŃ PRZYRZĄDÓW

Podtemat NAVB 5.1 –

Systemy naziemne

Podtemat NAVB 5.2 –

Systemy nawigacji bezwładnościowej

Podtemat NAVB 5.3 –

Systemy satelitarne

Podtemat NAVB 5.4 –

Procedura podejścia wg wskazań przyrządów

TEMAT NAVB 6 – NAWIGACJA W OPARCIU O CHARAKTERYSTYKI SYSTEMÓW

Podtemat NAVB 6.1 –

Zasady i zalety nawigacji obszarowej

Podtemat NAVB 6.2 –

Wprowadzenie do nawigacji w oparciu o charakterystyki systemów (PBN)

Podtemat NAVB 6.3 –

Zastosowania PBN

TEMAT NAVB 7 – POSTĘPY W ZAKRESIE NAWIGACJI

Podtemat NAVB 7.1 –

Zmiany w przyszłości

PRZEDMIOT 6: STATKI POWIETRZNE

TEMAT ACFTB 1 – WPROWADZENIE DO STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFTB 1.1 –

Stosowanie jednostek miar

Podtemat ACFTB 1.2 –

Lotnictwo i statki powietrzne

TEMAT ACFTB 2 – ZASADY LOTU

Podtemat ACFTB 2.1 –

Siły oddziałujące na statki powietrzne

Podtemat ACFTB 2.2 –

Elementy konstrukcyjne a kontrola nad statkiem powietrznym

Podtemat ACFTB 2.3 –

Obwiednia warunków lotu

TEMAT ACFTB 3 – KATEGORIE STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFTB 3.1 –

Kategorie statków powietrznych

Podtemat ACFTB 3.2 –

Kategorie turbulencji w śladzie aerodynamicznym

Podtemat ACFTB 3.3 –

Kategorie podejść wg ICAO

Podtemat ACFTB 3.4 –

Kategorie środowiskowe

TEMAT ACFTB 4 – DANE DOTYCZĄCE STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFTB 4.1 –

Uznanie

Podtemat ACFTB 4.2 –

Dane dotyczące charakterystyki

TEMAT ACFTB 5 – SILNIKI STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFTB 5.1 –

Silniki tłokowe

Podtemat ACFTB 5.2 –

Silniki odrzutowe

Podtemat ACFTB 5.3 –

Silniki turbośmigłowe

Podtemat ACFTB 5.4 –

Paliwa lotnicze

TEMAT ACFTB 6 – SYSTEMY I PRZYRZĄDY STANOWIĄCE WYPOSAŻENIE STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFTB 6.1 –

Przyrządy lotnicze

Podtemat ACFTB 6.2 –

Instrumenty nawigacyjne

Podtemat ACFTB 6.3 –

Oprzyrządowanie silników

Podtemat ACFTB 6.4 –

Systemy stanowiące wyposażenie statków powietrznych

TEMAT ACFTB 7 – CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFTB 7.1 –

Czynniki oddziałujące podczas startu

Podtemat ACFTB 7.2 –

Czynniki oddziałujące w fazie wznoszenia

Podtemat ACFTB 7.3 –

Czynniki oddziałujące podczas przelotu

Podtemat ACFTB 7.4 –

Czynniki oddziałujące podczas zniżania i w początkowej fazie podejścia

Podtemat ACFTB 7.5 –

Czynniki oddziałujące w fazie podejścia końcowego i podczas lądowania

Podtemat ACFTB 7.6 –

Czynniki ekonomiczne

Podtemat ACFTB 7.7 –

Czynniki środowiskowe

PRZEDMIOT 7: CZYNNIKI LUDZKIE

TEMAT HUMB 1 – WPROWADZENIE DO CZYNNIKÓW LUDZKICH

Podtemat HUMB 1.1 –

Techniki zdobywania wiedzy

Podtemat HUMB 1.2 –

Znaczenie czynnika ludzkiego w przypadku ATC

Podtemat HUMB 1.3 –

Czynniki ludzkie a ATC

TEMAT HUMB 2 – WYDOLNOŚĆ LUDZKA

Podtemat HUMB 2.1 –

Zachowanie jednostki

Podtemat HUMB 2.2 –

Kultura bezpieczeństwa i etyka zawodowa

Podtemat HUMB 2.3 –

Zdrowie i dobrostan

Podtemat HUMB 2.4 –

Praca zespołowa

Podtemat HUMB 2.5 –

Podstawowe potrzeby osób w miejscu pracy

Podtemat HUMB 2.6 –

Stres

TEMAT HUMB 3 – BŁĄD LUDZKI

Podtemat HUMB 3.1 –

Zagrożenia wynikające z błędu

Podtemat HUMB 3.2 –

Definicja błędu ludzkiego

Podtemat HUMB 3.3 –

Klasyfikacja błędu ludzkiego

Podtemat HUMB 3.4 –

Analiza ryzyka i zarządzanie ryzykiem

TEMAT HUMB 4 – KOMUNIKACJA

Podtemat HUMB 4.1 –

Znaczenie dobrej komunikacji w przypadku ATC

Podtemat HUMB 4.2 –

Proces komunikacji

Podtemat HUMB 4.3 –

Tryby komunikacji

TEMAT HUMB 5 – ŚRODOWISKO PRACY

Podtemat HUMB 5.1 –

Ergonomia a potrzeba właściwego zaprojektowania miejsca pracy

Podtemat HUMB 5.2 –

Wyposażenie i narzędzia

Podtemat HUMB 5.3 –

Automatyzacja

PRZEDMIOT 8: URZĄDZENIA I SYSTEMY

TEMAT EQPSB 1 – URZĄDZENIA ATC

Podtemat EQPSB 1.1 –

Główne rodzaje urządzeń ATC

TEMAT EQPSB 2 – URZĄDZENIA RADIOWE

Podtemat EQPSB 2.1 –

Działanie urządzeń radiowych w teorii

Podtemat EQPSB 2.2 –

Radionamierzanie

TEMAT EQPSB 3 – URZĄDZENIA KOMUNIKACYJNE

Podtemat EQPSB 3.1 –

Komunikacja radiowa

Podtemat EQPSB 3.2 –

Komunikacja głosowa między organami/pozycjami ATS

Podtemat EQPSB 3.3 –

Komunikacja za pomocą łącza danych

Podtemat EQPSB 3.4 –

Środki komunikacji stosowane przez przewoźników

TEMAT EQPSB 4 – WPROWADZENIE DO DOZORU

Podtemat EQPSB 4.1 –

Koncepcja dozoru w ATS

TEMAT EQPSB 5 – URZĄDZENIA RADAROWE

Podtemat EQPSB 5.1 –

Zasady działania urządzeń radarowych

Podtemat EQPSB 5.2 –

Radar pierwotny

Podtemat EQPSB 5.3 –

Radar wtórny

Podtemat EQPSB 5.4 –

Wykorzystanie urządzeń radarowych

Podtemat EQPSB 5.5 –

Tryb S

TEMAT EQPSB 6 – AUTOMATYCZNE ZALEŻNE DOZOROWANIE

Podtemat EQPSB 6.1 –

Zasady automatycznego zależnego dozorowania

Podtemat EQPSB 6.2 –

Wykorzystanie automatycznego zależnego dozorowania

TEMAT EQPSB 7 – MULTILATERACJA

Podtemat EQPSB 7.1 –

Zasady multilateracji

Podtemat EQPSB 7.2 –

Wykorzystanie multilateracji

TEMAT EQPSB 8 – PRZETWARZANIE DANYCH Z DOZORU

Podtemat EQPSB 8.1 –

Sieć wymiany danych z dozoru

Podtemat EQPSB 8.2 –

Zasady funkcjonowania sieci wymiany danych z dozoru

TEMAT EQPSB 9 – URZĄDZENIA PRZYSZŁOŚCI

Podtemat EQPSB 9.1 –

Nowe osiągnięcia

TEMAT EQPSB 10 – AUTOMATYZACJA W ATS

Podtemat EQPSB 10.1 –

Zasady automatyzacji

Podtemat EQPSB 10.2 –

Stała telekomunikacyjna sieć lotnicza (AFTN)

Podtemat EQPSB 10.3 –

Internetowe systemy wymiany danych

Podtemat EQPSB 10.4 –

Systemy wykorzystywane do automatycznej dystrybucji informacji

TEMAT EQPSB 11 – STANOWISKA PRACY

Podtemat EQPSB 11.1 –

Wyposażenie na stanowisku pracy

Podtemat EQPSB 11.2 –

Kontrola lotniska

Podtemat EQPSB 11.3 –

Kontrola zbliżania

Podtemat EQPSB 11.4 –

Kontrola obszaru

PRZEDMIOT 9: ŚRODOWISKO ZAWODOWE

TEMAT PENB 1 – SZKOLENIE ZAPOZNAWCZE

Podtemat PENB 1.1 –

ATS a obiekty wyposażenia lotniska

TEMAT PENB 2 – UŻYTKOWNICY PRZESTRZENI POWIETRZNEJ

Podtemat PENB 2.1 –

Lotnictwo cywilne

Podtemat PENB 2.2 –

Wojsko

Podtemat PENB 2.3 –

Oczekiwania i wymagania pilotów

TEMAT PENB 3 – REALACJE Z KLIENTAMI

Podtemat PENB 3.1 –

Relacje z klientami

TEMAT PENB 4 – OCHRONA ŚRODOWISKA

Podtemat PENB 4.1 –

Ochrona środowiska

Dodatek 3 do załącznika I

UPRAWNIENIE KONTROLI LOTNISKA WIZUALNEJ (ADV)

(Dotyczy: załącznika I – część ATCO podczęść D, sekcja 2, ATCO.D. 010 lit. a) pkt 2) ppkt (i))

SPIS TREŚCI

PRZEDMIOT 1:

WPROWADZENIE DO KURSU

PRZEDMIOT 2:

PRAWO LOTNICZE

PRZEDMIOT 3:

ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

PRZEDMIOT 4:

METEOROLOGIA

PRZEDMIOT 5:

NAWIGACJA

PRZEDMIOT 6:

STATKI POWIETRZNE

PRZEDMIOT 7:

CZYNNIKI LUDZKIE

PRZEDMIOT 8:

URZĄDZENIA I SYSTEMY

PRZEDMIOT 9:

ŚRODOWISKO ZAWODOWE

PRZEDMIOT 10:

SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE

PRZEDMIOT 11:

LOTNISKA

PRZEDMIOT 1: WPROWADZENIE DO KURSU

TEMAT INTR 1 – ORGANIZACJA KURSU

Podtemat INTR 1.1 –

Prezentacja kursu

Podtemat INTR 1.2 –

Zarządzanie kursem

Podtemat INTR 1.3 –

Materiały naukowe i dokumentacja szkoleniowa

TEMAT INTR 2 – WPROWADZENIE DO KURSU SZKOLENIOWEGO ATC

Podtemat INTR 2.1 –

Treść i organizacja kursu

Podtemat INTR 2.2 –

Zasady szkolenia

Podtemat INTR 2.3 –

Proces oceny

PRZEDMIOT 2: PRAWO LOTNICZE

TEMAT LAW 1 – WYDAWANIE LICENCJI/CERTYFIKATÓW KWALIFIKACJI ATCO

Podtemat LAW 1.1 –

Prawa i warunki

TEMAT LAW 2 – PRZEPISY I REGULACJE

Podtemat LAW 2.1 –

Zgłoszenia

Podtemat LAW 2.2 –

Przestrzeń powietrzna

TEMAT LAW 3 – ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM W ZAKRESIE ATC

Podtemat LAW 3.1 –

Proces przekazywania informacji zwrotnej

Podtemat LAW 3.2 –

Badanie zdarzenia lotniczego

PRZEDMIOT 3: ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

TEMAT ATM 1 – ZAPEWNIANIE SŁUŻB

Podtemat ATM 1.1 –

Służba kontroli lotniska

Podtemat ATMB 1.2 –

Służba informacji powietrznej (FIS)

Podtemat ATM 1.3 –

Służba alarmowa

Podtemat ATM 1.4 –

Przepustowość systemu ATS a zarządzanie przepływem ruchu lotniczego

TEMAT ATM 2 – KOMUNIKACJA

Podtemat ATM 2.1 –

Skuteczna komunikacja

TEMAT ATM 3 – ZEZWOLENIA ATC I INSTRUKCJE ATC

Podtemat ATM 3.1 –

Zezwolenia ATC

Podtemat ATM 3.2 –

Instrukcje ATC

TEMAT ATM 4 – KOORDYNACJA

Podtemat ATM 4.1 –

Kiedy i dlaczego konieczna jest koordynacja

Podtemat ATM 4.2 –

Narzędzia i metody koordynacji

Podtemat ATM 4.3 –

Procedury koordynacji

TEMAT ATM 5 – POMIAR WYSOKOŚCI I PRZYDZIELANIE POZIOMU LOTU

Podtemat ATM 5.1 –

Pomiar wysokości

TEMAT ATM 6 – SEPARACJE

Podtemat ATM 6.1 –

Separacja między odlatującymi statkami powietrznymi

Podtemat ATM 6.2 –

Separacja między lądującym statkiem powietrznym a statkiem powietrznym lądującym lub odlatującym przed nim

Podtemat ATM 6.3 –

Separacja czasowa podłużna stosowana do turbulencji w śladzie aerodynamicznym

Podtemat ATM 6.4 –

Zmniejszone minima separacji

TEMAT ATM 7 – POKŁADOWE SYSTEMY UNIKANIA KOLIZJI I NAZIEMNE SIECI BEZPIECZEŃSTWA

Podtemat ATM 7.1 –

Pokładowe systemy unikania kolizji

Podtemat ATM 7.2 –

Naziemne sieci bezpieczeństwa

TEMAT ATM 8 – OBRAZOWANIE DANYCH

Podtemat ATM 8.1 –

Zarządzanie danymi

TEMAT ATM 9 – (SYMULOWANE) ŚRODOWISKO OPERACYJNE

Podtemat ATM 9.1 –

Integralność środowiska operacyjnego

Podtemat ATM 9.2 –

Weryfikacja aktualności procedur operacyjnych

Podtemat ATM 9.3 –

Przekazywanie/Przejmowanie obowiązków

TEMAT ATM 10 – ZAPEWNIANIE SŁUŻBY KONTROLI LOTNISKA

Podtemat ATM 10.1 –

Odpowiedzialność za zapewnienie służby

Podtemat ATM 10.2 –

Funkcje organu kontroli lotniska

Podtemat ATM 10.3 –

Proces zarządzania ruchem

Podtemat ATM 10.4 –

Lotnicze światło naziemne

Podtemat ATM 10.5 –

Informacje przekazywane na statek powietrzny przez organ kontroli lotniska

Podtemat ATM 10.6 –

Kontrola ruchu lotniskowego

Podtemat ATM 10.7 –

Kontrola ruchu w kręgu nadlotniskowym

Podtemat ATM 10.8 –

Droga startowa w użyciu

PRZEDMIOT 4: METEOROLOGIA

TEMAT MET 1 – ZJAWISKA METEOROLOGICZNE

Podtemat MET 1.1 –

Zjawiska meteorologiczne

TEMAT MET 2 – ŹRÓDŁA DANYCH METEOROLOGICZNYCH

Podtemat MET 2.1 –

Instrumenty meteorologiczne

Podtemat MET 2.2 –

Inne źródła danych meteorologicznych

PRZEDMIOT 5: NAWIGACJA

TEMAT NAV 1 – MAPY LOTNICZE

Podtemat NAV 1.1 –

Mapy lotnicze

TEMAT NAV 2 – NAWIGACJA WEDŁUG WSKAZAŃ PRZYRZĄDÓW

Podtemat NAV 2.1 –

Systemy nawigacyjne

Podtemat NAV 2.2 –

Podejście ustabilizowane

PRZEDMIOT 6: STATKI POWIETRZNE

TEMAT ACFT 1 – URZĄDZENIA NA STATKACH POWIETRZNYCH

Podtemat ACFT 1.1 –

Urządzenia na statkach powietrznych

TEMAT ACFT 2 – KATEGORIE STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFT 2.1 –

Turbulencje w śladzie aerodynamicznym

TEMAT ACFT 3 – CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFT 3.1 –

Czynniki oddziałujące podczas startu

Podtemat ACFT 3.2 –

Czynniki oddziałujące w fazie wznoszenia

Podtemat ACFT 3.3 –

Czynniki oddziałujące w fazie podejścia końcowego i podczas lądowania

Podtemat ACFT 3.4 –

Czynniki ekonomiczne

Podtemat ACFT 3.5 –

Czynniki środowiskowe

TEMAT ACFT 4 – DANE DOTYCZĄCE STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFT 4.1 –

Rozpoznanie typów statków powietrznych

Podtemat ACFT 4.2 –

Dane dotyczące charakterystyki

PRZEDMIOT 7: CZYNNIKI LUDZKIE

TEMAT HUM 1 – CZYNNIKI PSYCHOLOGICZNE

Podtemat HUM 1.1 –

Czynniki kognitywne

TEMAT HUM 2 – CZYNNIKI MEDYCZNE I FIZJOLOGICZNE

Podtemat HUM 2.1 –

Zmęczenie

Podtemat HUM 2.2 –

Sprawność fizyczna

TEMAT HUM 3 – CZYNNIKI SPOŁECZNE I ORGANIZACYJNE

Podtemat HUM 3.1 –

Zarządzanie zasobami zespołu (TRM)

Podtemat HUM 3.2 –

Praca zespołowa i role w zespole

Podtemat HUM 3.3 –

Odpowiedzialne zachowanie

TEMAT HUM 4 – STRES

Podtemat HUM 4.1 –

Stres

Podtemat HUM 4.2 –

Zarządzanie stresem

TEMAT HUM 5 – BŁĄD LUDZKI

Podtemat HUM 5.1 –

Błąd ludzki

Podtemat EQPSB 5.2 –

Łamanie zasad

TEMAT HUM 6 – WSPÓŁDZIAŁANIE

Podtemat HUM 6.1 –

Komunikacja

Podtemat HUM 6.2 –

Współdziałanie w tym samym obszarze odpowiedzialności

Podtemat HUM 6.3 –

Współdziałanie między różnymi obszarami odpowiedzialności

Podtemat HUM 6.4 –

Współpraca na linii kontroler/pilot

PRZEDMIOT 8: URZĄDZENIA I SYSTEMY

TEMAT EQPS 1 – KOMUNIKACJA GŁOSOWA

Podtemat EQPS 1.1 –

Komunikacja radiowa

Podtemat EQPS 1.2 –

Komunikacja głosowa – inne

TEMAT EQPS 2 – AUTOMATYZACJA W ATS

Podtemat EQPS 2.1 –

Stała telekomunikacyjna sieć lotnicza (AFTN)

Podtemat EQPS 2.2 –

Systemy automatycznej wymiany danych

TEMAT EQPS 3 – STANOWISKO PRACY KONTROLERA

Podtemat EQPS 3.1 –

Eksploatacja i monitorowanie urządzeń

Podtemat EQPS 3.2 –

Obrazowanie sytuacji i systemy informacyjne

Podtemat EQPS 3.3 –

Systemy danych o locie

TEMAT EQPS 4 – URZĄDZENIA PRZYSZŁOŚCI

Podtemat EQPS 4.1 –

Nowe osiągnięcia

TEMAT EQPS 5 – OGRANICZENIA ORAZ POGORSZENIE PARAMETRÓW URZĄDZEŃ I SYSTEMÓW

Podtemat EQPS 5.1 –

Reagowanie na ograniczenia

Podtemat EQPS 5.2 –

Pogorszenie parametrów urządzeń komunikacyjnych

Podtemat EQPS 5.3 –

Pogorszenie parametrów urządzeń nawigacyjnych

PRZEDMIOT 9: ŚRODOWISKO ZAWODOWE

TEMAT PEN 1 – SZKOLENIE ZAPOZNAWCZE

Podtemat PEN 1.1 –

Wizyta studyjna na lotnisku

TEMAT PEN 2 – UŻYTKOWNICY PRZESTRZENI POWIETRZNEJ

Podtemat PEN 2.1 –

Uczestnicy cywilnych operacji ATS

Podtemat PEN 2.2 –

Uczestnicy wojskowych operacji ATS

TEMAT PEN 3 – REALACJE Z KLIENTAMI

Podtemat PEN 3.1 –

Zapewnianie służb a wymagania użytkowników

TEMAT PEN 4 – OCHRONA ŚRODOWISKA

Podtemat PEN 4.1 –

Ochrona środowiska

PRZEDMIOT 10: SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE

TEMAT ABES 1 – SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE (ABES)

Podtemat ABES 1.1 –

Przegląd ABES

TEMAT ABES 2 – PODNOSZENIE KWALIFIKACJI

Podtemat ABES 2.1 –

Skuteczność komunikacji

Podtemat ABES 2.2 –

Unikanie przeciążenia umysłowego

Podtemat ABES 2.3 –

Współpraca na linii powietrze/ziemia

TEMAT ABES 3 – PROCEDURY NA WYPADEK SYTUACJI ANORMALNYCH I AWARYJNYCH

Podtemat ABES 3.1 –

Stosowanie procedur na wypadek ABES

Podtemat ABES 3.2 –

Awaria urządzenia radiowego

Podtemat ABES 3.3 –

Bezprawna ingerencja i zagrożenie zamachem bombowym na statku powietrznym

Podtemat ABES 3.4 –

Statek powietrzny, którego załoga utraciła orientację geograficzną lub niezidentyfikowany statek powietrzny

Podtemat ABES 3.5 –

Wtargnięcie na drogę startową

PRZEDMIOT 11: LOTNISKA

TEMAT AGA 1 – DANE O LOTNISKU, JEGO ROZKŁAD I KOORDYNACJA

Podtemat AGA 1.1 –

Definicje

Podtemat AGA 1.2 –

Koordynacja

TEMAT AGA 2 – POLE RUCHU NAZIEMNEGO

Podtemat AGA 2.1 –

Pole ruchu naziemnego

Podtemat AGA 2.2 –

Pole manewrowe

Podtemat AGA 2.3 –

Drogi startowe

TEMAT AGA 3 – PRZESZKODY

Podtemat AGA 3.1 –

Przestrzeń powietrzna wolna od przeszkód wokół lotnisk

TEMAT AGA 4 – URZĄDZENIA RÓŻNE

Podtemat AGA 4.1 –

Położenie

Dodatek 4 do załącznika I

UPRAWNIENIE KONTROLI LOTNISKA INSTRUMENTALNEJ DLA WIEŻY – ADI (TWR)

(Dotyczy: załącznika I – CZĘŚĆ ATCO podczęść D, sekcja 2, ATCO.D. 010 lit. a) pkt 2) ppkt (ii))

SPIS TREŚCI

PRZEDMIOT 1:

WPROWADZENIE DO KURSU

PRZEDMIOT 2:

PRAWO LOTNICZE

PRZEDMIOT 3:

ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

PRZEDMIOT 4:

METEOROLOGIA

PRZEDMIOT 5:

NAWIGACJA

PRZEDMIOT 6:

STATKI POWIETRZNE

PRZEDMIOT 7:

CZYNNIKI LUDZKIE

PRZEDMIOT 8:

URZĄDZENIA I SYSTEMY

PRZEDMIOT 9:

ŚRODOWISKO ZAWODOWE

PRZEDMIOT 10:

SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE

PRZEDMIOT 11:

LOTNISKA

PRZEDMIOT 1: WPROWADZENIE DO KURSU

TEMAT INTR 1 – ORGANIZACJA KURSU

Podtemat INTR 1.1 –

Prezentacja kursu

Podtemat INTR 1.2 –

Zarządzanie kursem

Podtemat INTR 1.3 –

Materiały naukowe i dokumentacja szkoleniowa

TEMAT INTR 2 – WPROWADZENIE DO KURSU SZKOLENIOWEGO ATC

Podtemat INTR 2.1 –

Treść i organizacja kursu

Podtemat INTR 2.2 –

Zasady szkolenia

Podtemat INTR 2.3 –

Proces oceny

PRZEDMIOT 2: PRAWO LOTNICZE

TEMAT LAW 1 – WYDAWANIE LICENCJI/CERTYFIKATÓW KWALIFIKACJI ATCO

Podtemat LAW 1.1 –

Prawa i warunki

TEMAT LAW 2 – PRZEPISY I REGULACJE

Podtemat LAW 2.1 –

Zgłoszenia

Podtemat LAW 2.2 –

Przestrzeń powietrzna

TEMAT LAW 3 – ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM W ZAKRESIE ATC

Podtemat LAW 3.1 –

Proces przekazywania informacji zwrotnej

Podtemat LAW 3.2 –

Badanie zdarzenia lotniczego

PRZEDMIOT 3: ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

TEMAT ATM 1 – ZAPEWNIANIE SŁUŻB

Podtemat ATM 1.1 –

Służba kontroli lotniska

Podtemat ATMB 1.2 –

Służba informacji powietrznej (FIS)

Podtemat ATM 1.3 –

Służba alarmowa

Podtemat ATM 1.4 –

Przepustowość systemu ATS a zarządzanie przepływem ruchu lotniczego

TEMAT ATM 2 – KOMUNIKACJA

Podtemat ATM 2.1 –

Skuteczna komunikacja

TEMAT ATM 3 – ZEZWOLENIA ATC I INSTRUKCJE ATC

Podtemat ATM 3.1 –

Zezwolenia ATC

Podtemat ATM 3.2 –

Instrukcje ATC

TEMAT ATM 4 – KOORDYNACJA

Podtemat ATM 4.1 –

Kiedy i dlaczego konieczna jest koordynacja

Podtemat ATM 4.2 –

Narzędzia i metody koordynacji

Podtemat ATM 4.3 –

Procedury koordynacji

TEMAT ATM 5 – POMIAR WYSOKOŚCI I PRZYDZIELANIE POZIOMU LOTU

Podtemat ATM 5.1 –

Pomiar wysokości

Podtemat ATM 5.2 –

Przewyższenie nad terenem

TEMAT ATM 6 – SEPARACJE

Podtemat ATM 6.1 –

Separacja między odlatującymi statkami powietrznymi

Podtemat ATM 6.2 –

Separacja między odlatującymi statkami powietrznymi a przylatującymi statkami powietrznymi

Podtemat ATM 6.3 –

Separacja między lądującym statkiem powietrznym a statkiem powietrznym lądującym lub odlatującym przed nim

Podtemat ATM 6.4 –

Separacja czasowa podłużna stosowana do turbulencji w śladzie aerodynamicznym

Podtemat ATM 6.5 –

Zmniejszone minima separacji

TEMAT ATM 7 – POKŁADOWE SYSTEMY UNIKANIA KOLIZJI I NAZIEMNE SIECI BEZPIECZEŃSTWA

Podtemat ATM 7.1 –

Pokładowe systemy unikania kolizji

Podtemat ATM 7.2 –

Naziemne sieci bezpieczeństwa

TEMAT ATM 8 – OBRAZOWANIE DANYCH

Podtemat ATM 8.1 –

Zarządzanie danymi

TEMAT ATM 9 – (SYMULOWANE) ŚRODOWISKO OPERACYJNE

Podtemat ATM 9.1 –

Integralność środowiska operacyjnego

Podtemat ATM 9.2 –

Weryfikacja aktualności procedur operacyjnych

Podtemat ATM 9.3 –

Przekazywanie/Przejmowanie obowiązków

TEMAT ATM 10 – ZAPEWNIANIE SŁUŻBY KONTROLI LOTNISKA

Podtemat ATM 10.1 –

Odpowiedzialność za zapewnienie służby

Podtemat ATM 10.2 –

Funkcje organu kontroli lotniska

Podtemat ATM 10.3 –

Proces zarządzania ruchem

Podtemat ATM 10.4 –

Lotnicze światło naziemne

Podtemat ATM 10.5 –

Informacje przekazywane na statek powietrzny przez organ kontroli lotniska

Podtemat ATM 10.6 –

Kontrola ruchu lotniskowego

Podtemat ATM 10.7 –

Kontrola ruchu w kręgu nadlotniskowym

Podtemat ATM 10.8 –

Droga startowa w użyciu

TEMAT ATM 11 – ZAPEWNIANIE KONTROLI LOTNISKA – INSTRUMENTALNEJ

Podtemat ATM 11.1 –

Operacje wykonywane przy ograniczonej widzialności i loty specjalne VFR

Podtemat ATM 11.2 –

Ruch wychodzący

Podtemat ATM 11.3 –

Ruch przychodzący

Podtemat ATM 11.4 –

Służba kontroli lotniska z zaawansowanym wsparciem systemu

PRZEDMIOT 4: METEOROLOGIA

TEMAT MET 1 – ZJAWISKA METEOROLOGICZNE

Podtemat MET 1.1 –

Zjawiska meteorologiczne

TEMAT MET 2 – ŹRÓDŁA DANYCH METEOROLOGICZNYCH

Podtemat MET 2.1 –

Instrumenty meteorologiczne

Podtemat MET 2.2 –

Inne źródła danych meteorologicznych

PRZEDMIOT 5: NAWIGACJA

TEMAT NAV 1 – MAPY LOTNICZE

Podtemat NAV 1.1 –

Mapy lotnicze

TEMAT NAV 2 – NAWIGACJA WEDŁUG WSKAZAŃ PRZYRZĄDÓW

Podtemat NAV 2.1 –

Systemy nawigacyjne

Podtemat NAV 2.2 –

Podejście ustabilizowane

Podtemat NAV 2.3 –

Odloty i przyloty według wskazań przyrządów

Podtemat NAV 2.4 –

Systemy satelitarne

Podtemat NAV 2.5 –

Zastosowania PBN

PRZEDMIOT 6: STATKI POWIETRZNE

TEMAT ACFT 1 – URZĄDZENIA NA STATKACH POWIETRZNYCH

Podtemat ACFT 1.1 –

Urządzenia na statkach powietrznych

TEMAT ACFT 2 – KATEGORIE STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFT 2.1 –

Turbulencje w śladzie aerodynamicznym

Podtemat ACFT 2.2 –

Zastosowanie kategorii podejść wg ICAO

TEMAT ACFT 3 – CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFT 3.1 –

Czynniki oddziałujące podczas startu

Podtemat ACFT 3.2 –

Czynniki oddziałujące w fazie wznoszenia

Podtemat ACFT 3.3 –

Czynniki oddziałujące w fazie podejścia końcowego i podczas lądowania

Podtemat ACFT 3.4 –

Czynniki ekonomiczne

Podtemat ACFT 3.5 –

Czynniki środowiskowe

TEMAT ACFT 4 – DANE DOTYCZĄCE STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFT 4.1 –

Rozpoznanie typów statków powietrznych

Podtemat ACFT 4.2 –

Dane dotyczące charakterystyki

PRZEDMIOT 7: CZYNNIKI LUDZKIE

TEMAT HUM 1 – CZYNNIKI PSYCHOLOGICZNE

Podtemat HUM 1.1 –

Czynniki kognitywne

TEMAT HUM 2 – CZYNNIKI MEDYCZNE I FIZJOLOGICZNE

Podtemat HUM 2.1 –

Zmęczenie

Podtemat HUM 2.2 –

Sprawność fizyczna

TEMAT HUM 3 – CZYNNIKI SPOŁECZNE I ORGANIZACYJNE

Podtemat HUM 3.1 –

Zarządzanie zasobami zespołu (TRM)

Podtemat HUM 3.2 –

Praca zespołowa i role w zespole

Podtemat HUM 3.3 –

Odpowiedzialne zachowanie

TEMAT HUM 4 – STRES

Podtemat HUM 4.1 –

Stres

Podtemat HUM 4.2 –

Zarządzanie stresem

TEMAT HUM 5 – BŁĄD LUDZKI

Podtemat HUM 5.1 –

Błąd ludzki

Podtemat EQPSB 5.2 –

Łamanie zasad

TEMAT HUM 6 – WSPÓŁDZIAŁANIE

Podtemat HUM 6.1 –

Komunikacja

Podtemat HUM 6.2 –

Współdziałanie w tym samym obszarze odpowiedzialności

Podtemat HUM 6.3 –

Współdziałanie między różnymi obszarami odpowiedzialności

Podtemat HUM 6.4 –

Współpraca na linii kontroler/pilot

PRZEDMIOT 8: URZĄDZENIA I SYSTEMY

TEMAT EQPS 1 – KOMUNIKACJA GŁOSOWA

Podtemat EQPS 1.1 –

Komunikacja radiowa

Podtemat EQPS 1.2 –

Komunikacja głosowa – inne

TEMAT EQPS 2 – AUTOMATYZACJA W ATS

Podtemat EQPS 2.1 –

Stała telekomunikacyjna sieć lotnicza (AFTN)

Podtemat EQPS 2.2 –

Systemy automatycznej wymiany danych

TEMAT EQPS 3 – STANOWISKO PRACY KONTROLERA

Podtemat EQPS 3.1 –

Eksploatacja i monitorowanie urządzeń

Podtemat EQPS 3.2 –

Obrazowanie sytuacji i systemy informacyjne

Podtemat EQPS 3.3 –

Systemy danych o locie

TEMAT EQPS 4 – URZĄDZENIA PRZYSZŁOŚCI

Podtemat EQPS 4.1 –

Nowe osiągnięcia

TEMAT EQPS 5 – OGRANICZENIA ORAZ POGORSZENIE PARAMETRÓW URZĄDZEŃ I SYSTEMÓW

Podtemat EQPS 5.1 –

Reagowanie na ograniczenia

Podtemat EQPS 5.2 –

Pogorszenie parametrów urządzeń komunikacyjnych

Podtemat EQPS 5.3 –

Pogorszenie parametrów urządzeń nawigacyjnych

PRZEDMIOT 9: ŚRODOWISKO ZAWODOWE

TEMAT PEN 1 – SZKOLENIE ZAPOZNAWCZE

Podtemat PEN 1.1 –

Wizyta studyjna na lotnisku

TEMAT PEN 2 – UŻYTKOWNICY PRZESTRZENI POWIETRZNEJ

Podtemat PEN 2.1 –

Uczestnicy cywilnych operacji ATS

Podtemat PEN 2.2 –

Uczestnicy wojskowych operacji ATS

TEMAT PEN 3 – REALACJE Z KLIENTAMI

Podtemat PEN 3.1 –

Zapewnianie służb a wymagania użytkowników

TEMAT PEN 4 – OCHRONA ŚRODOWISKA

Podtemat PEN 4.1 –

Ochrona środowiska

PRZEDMIOT 10: SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE

TEMAT ABES 1 – SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE (ABES)

Podtemat ABES 1.1 –

Przegląd ABES

TEMAT ABES 2 – PODNOSZENIE KWALIFIKACJI

Podtemat ABES 2.1 –

Skuteczność komunikacji

Podtemat ABES 2.2 –

Unikanie przeciążenia umysłowego

Podtemat ABES 2.3 –

Współpraca na linii powietrze/ziemia

TEMAT ABES 3 – PROCEDURY NA WYPADEK SYTUACJI ANORMALNYCH I AWARYJNYCH

Podtemat ABES 3.1 –

Stosowanie procedur na wypadek ABES

Podtemat ABES 3.2 –

Awaria urządzenia radiowego

Podtemat ABES 3.3 –

Bezprawna ingerencja i zagrożenie zamachem bombowym na statku powietrznym

Podtemat ABES 3.4 –

Statek powietrzny, którego załoga utraciła orientację geograficzną lub niezidentyfikowany statek powietrzny

Podtemat ABES 3.5 –

Wtargnięcie na drogę startową

PRZEDMIOT 11: LOTNISKA

TEMAT AGA 1 – DANE O LOTNISKU, JEGO ROZKŁAD I KOORDYNACJA

Podtemat AGA 1.1 –

Definicje

Podtemat AGA 1.2 –

Koordynacja

TEMAT AGA 2 – POLE RUCHU NAZIEMNEGO

Podtemat AGA 2.1 –

Pole ruchu naziemnego

Podtemat AGA 2.2 –

Pole manewrowe

Podtemat AGA 2.3 –

Drogi startowe

TEMAT AGA 3 – PRZESZKODY

Podtemat AGA 3.1 –

Przestrzeń powietrzna wolna od przeszkód wokół lotnisk

TEMAT AGA 4 – URZĄDZENIA RÓŻNE

Podtemat AGA 4.1 –

Położenie

Dodatek 5 do załącznika I

UPRAWNIENIE KONTROLI ZBLIŻANIA PROCEDURALNEJ (APP)

(Dotyczy: załącznika I – CZĘŚĆ ATCO podczęść D, sekcja 2, ATCO.D.010 lit. a) pkt 2) ppkt (iii))

SPIS TREŚCI

PRZEDMIOT 1:

WPROWADZENIE DO KURSU

PRZEDMIOT 2:

PRAWO LOTNICZE

PRZEDMIOT 3:

ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

PRZEDMIOT 4:

METEOROLOGIA

PRZEDMIOT 5:

NAWIGACJA

PRZEDMIOT 6:

STATKI POWIETRZNE

PRZEDMIOT 7:

CZYNNIKI LUDZKIE

PRZEDMIOT 8:

URZĄDZENIA I SYSTEMY

PRZEDMIOT 9:

ŚRODOWISKO ZAWODOWE

PRZEDMIOT 10:

SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE

PRZEDMIOT 11:

LOTNISKA

PRZEDMIOT 1: WPROWADZENIE DO KURSU

TEMAT INTR 1 – ORGANIZACJA KURSU

Podtemat INTR 1.1 –

Prezentacja kursu

Podtemat INTR 1.2 –

Zarządzanie kursem

Podtemat INTR 1.3 –

Materiały naukowe i dokumentacja szkoleniowa

TEMAT INTR 2 – WPROWADZENIE DO KURSU SZKOLENIOWEGO ATC

Podtemat INTR 2.1 –

Treść i organizacja kursu

Podtemat INTR 2.2 –

Zasady szkolenia

Podtemat INTR 2.3 –

Proces oceny

PRZEDMIOT 2: PRAWO LOTNICZE

TEMAT LAW 1 – WYDAWANIE LICENCJI/CERTYFIKATÓW KWALIFIKACJI ATCO

Podtemat LAW 1.1 –

Przywileje i warunki

TEMAT LAW 2 – PRZEPISY I REGULACJE

Podtemat LAW 2.1 –

Zgłoszenia

Podtemat LAW 2.2 –

Przestrzeń powietrzna

TEMAT LAW 3 – ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM W ZAKRESIE ATC

Podtemat LAW 3.1 –

Proces przekazywania informacji zwrotnej

Podtemat LAW 3.2 –

Badanie zdarzenia lotniczego

PRZEDMIOT 3: ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

TEMAT ATM 1 – ZAPEWNIANIE SŁUŻB

Podtemat ATM 1.1 –

Służba kontroli ruchu lotniczego (ATC)

Podtemat ATMB 1.2 –

Służba informacji powietrznej (FIS)

Podtemat ATM 1.3 –

Służba alarmowa

Podtemat ATM 1.4 –

Przepustowość systemu ATS a zarządzanie przepływem ruchu lotniczego

Podtemat ATM 1.5 –

Zarządzanie przestrzenią powietrzną (ASM)

TEMAT ATM 2 – KOMUNIKACJA

Podtemat ATM 2.1 –

Skuteczna komunikacja

TEMAT ATM 3 – ZEZWOLENIA ATC I INSTRUKCJE ATC

Podtemat ATM 3.1 –

Zezwolenia ATC

Podtemat ATM 3.2 –

Instrukcje ATC

TEMAT ATM 4 – KOORDYNACJA

Podtemat ATM 4.1 –

Kiedy i dlaczego konieczna jest koordynacja

Podtemat ATM 4.2 –

Narzędzia i metody koordynacji

Podtemat ATM 4.3 –

Procedury koordynacji

TEMAT ATM 5 – POMIAR WYSOKOŚCI I PRZYDZIELANIE POZIOMU LOTU

Podtemat ATM 5.1 –

Pomiar wysokości

Podtemat ATM 5.2 –

Przewyższenie nad terenem

TEMAT ATM 6 – SEPARACJE

Podtemat ATM 6.1 –

Separacja pionowa

Podtemat ATM 6.2 –

Separacja pozioma

Podtemat ATM 6.3 –

Delegowanie odpowiedzialności za separację

TEMAT ATM 7 – POKŁADOWE SYSTEMY UNIKANIA KOLIZJI I NAZIEMNE SIECI BEZPIECZEŃSTWA

Podtemat ATM 7.1 –

Pokładowe systemy unikania kolizji

TEMAT ATM 8 – OBRAZOWANIE DANYCH

Podtemat ATM 8.1 –

Zarządzanie danymi

TEMAT ATM 9 – (SYMULOWANE) ŚRODOWISKO OPERACYJNE

Podtemat ATM 9.1 –

Integralność środowiska operacyjnego

Podtemat ATM 9.2 –

Weryfikacja aktualności procedur operacyjnych

Podtemat ATM 9.3 –

Przekazywanie/Przejmowanie obowiązków

TEMAT ATM 10 – ZAPEWNIANIE SŁUŻB KONTROLI

Podtemat ATM 10.1 –

Odpowiedzialność i przetwarzanie informacji

Podtemat ATM 10.2 –

Kontrola zbliżania

Podtemat ATM 10.3 –

Proces zarządzania ruchem

Podtemat ATM 10.4 –

Obsługa ruchu

TEMAT ATM 11 – WSTRZYMANIE

Podtemat ATM 11.1 –

Ogólne procedury wstrzymania

Podtemat ATM 11.2 –

Statek powietrzny na podejściu

PRZEDMIOT 4: METEOROLOGIA

TEMAT MET 1 – ZJAWISKA METEOROLOGICZNE

Podtemat MET 1.1 –

Zjawiska meteorologiczne

TEMAT MET 2 – ŹRÓDŁA DANYCH METEOROLOGICZNYCH

Podtemat MET 2.1 –

Źródła informacji meteorologicznych

PRZEDMIOT 5: NAWIGACJA

TEMAT NAV 1 – MAPY LOTNICZE

Podtemat NAV 1.1 –

Mapy lotnicze

TEMAT NAV 2 – NAWIGACJA WEDŁUG WSKAZAŃ PRZYRZĄDÓW

Podtemat NAV 2.1 –

Systemy nawigacyjne

Podtemat NAV 2.2 –

Podejście ustabilizowane

Podtemat NAV 2.3 –

Odloty i przyloty według wskazań przyrządów

Podtemat NAV 2.4 –

Pomoc nawigacyjna

Podtemat NAV 2.5 –

Systemy satelitarne

Podtemat NAV 2.6 –

Zastosowania PBN

PRZEDMIOT 6: STATKI POWIETRZNE

TEMAT ACFT 1 – URZĄDZENIA NA STATKACH POWIETRZNYCH

Podtemat ACFT 1.1 –

Urządzenia na statkach powietrznych

TEMAT ACFT 2 – KATEGORIE STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFT 2.1 –

Turbulencje w śladzie aerodynamicznym

Podtemat ACFT 2.2 –

Zastosowanie kategorii podejść wg ICAO

TEMAT ACFT 3 – CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFT 3.1 –

Czynniki oddziałujące w fazie wznoszenia

Podtemat ACFT 3.2 –

Czynniki oddziałujące podczas przelotu

Podtemat ACFT 3.3 –

Czynniki oddziałujące podczas zniżania i w początkowej fazie podejścia

Podtemat ACFT 3.4 –

Czynniki oddziałujące w fazie podejścia końcowego i podczas lądowania

Podtemat ACFT 3.5 –

Czynniki ekonomiczne

Podtemat ACFT 3.6 –

Czynniki środowiskowe

TEMAT ACFT 4 – DANE DOTYCZĄCE STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFT 4.1 –

Dane dotyczące charakterystyki

PRZEDMIOT 7: CZYNNIKI LUDZKIE

TEMAT HUM 1 – CZYNNIKI PSYCHOLOGICZNE

Podtemat HUM 1.1 –

Czynniki kognitywne

TEMAT HUM 2 – CZYNNIKI MEDYCZNE I FIZJOLOGICZNE

Podtemat HUM 2.1 –

Zmęczenie

Podtemat HUM 2.2 –

Sprawność fizyczna

TEMAT HUM 3 – CZYNNIKI SPOŁECZNE I ORGANIZACYJNE

Podtemat HUM 3.1 –

Zarządzanie zasobami zespołu (TRM)

Podtemat HUM 3.2 –

Praca zespołowa i role w zespole

Podtemat HUM 3.3 –

Odpowiedzialne zachowanie

TEMAT HUM 4 – STRES

Podtemat HUM 4.1 –

Stres

Podtemat HUM 4.2 –

Zarządzanie stresem

TEMAT HUM 5 – BŁĄD LUDZKI

Podtemat HUM 5.1 –

Błąd ludzki

Podtemat EQPSB 5.2 –

Łamanie zasad

TEMAT HUM 6 – WSPÓŁDZIAŁANIE

Podtemat HUM 6.1 –

Komunikacja

Podtemat HUM 6.2 –

Współdziałanie w tym samym obszarze odpowiedzialności

Podtemat HUM 6.3 –

Współdziałanie między różnymi obszarami odpowiedzialności

Podtemat HUM 6.4 –

Współpraca na linii kontroler/pilot

PRZEDMIOT 8: URZĄDZENIA I SYSTEMY

TEMAT EQPS 1 – KOMUNIKACJA GŁOSOWA

Podtemat EQPS 1.1 –

Komunikacja radiowa

Podtemat EQPS 1.2 –

Komunikacja głosowa – inne

TEMAT EQPS 2 – AUTOMATYZACJA W ATS

Podtemat EQPS 2.1 –

Stała telekomunikacyjna sieć lotnicza (AFTN)

Podtemat EQPS 2.2 –

Systemy automatycznej wymiany danych

TEMAT EQPS 3 – STANOWISKO PRACY KONTROLERA

Podtemat EQPS 3.1 –

Eksploatacja i monitorowanie urządzeń

Podtemat EQPS 3.2 –

Obrazowanie sytuacji i systemy informacyjne

Podtemat EQPS 3.3 –

Systemy danych o locie

TEMAT EQPS 4 – URZĄDZENIA PRZYSZŁOŚCI

Podtemat EQPS 4.1 –

Nowe osiągnięcia

TEMAT EQPS 5 – OGRANICZENIA ORAZ POGORSZENIE PARAMETRÓW URZĄDZEŃ I SYSTEMÓW

Podtemat EQPS 5.1 –

Reagowanie na ograniczenia

Podtemat EQPS 5.2 –

Pogorszenie parametrów urządzeń komunikacyjnych

Podtemat EQPS 5.3 –

Pogorszenie parametrów urządzeń nawigacyjnych

PRZEDMIOT 9: ŚRODOWISKO ZAWODOWE

TEMAT PEN 1 – SZKOLENIE ZAPOZNAWCZE

Podtemat PEN 1.1 –

Wizyta studyjna w organie kontroli zbliżania

TEMAT PEN 2 – UŻYTKOWNICY PRZESTRZENI POWIETRZNEJ

Podtemat PEN 2.1 –

Uczestnicy cywilnych operacji ATS

Podtemat PEN 2.2 –

Uczestnicy wojskowych operacji ATS

TEMAT PEN 3 – REALACJE Z KLIENTAMI

Podtemat PEN 3.1 –

Zapewnianie służb a wymagania użytkowników

TEMAT PEN 4 – OCHRONA ŚRODOWISKA

Podtemat PEN 4.1 –

Ochrona środowiska

PRZEDMIOT 10: SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE

TEMAT ABES 1 – SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE (ABES)

Podtemat ABES 1.1 –

Przegląd ABES

TEMAT ABES 2 – PODNOSZENIE KWALIFIKACJI

Podtemat ABES 2.1 –

Skuteczność komunikacji

Podtemat ABES 2.2 –

Unikanie przeciążenia umysłowego

Podtemat ABES 2.3 –

Współpraca na linii powietrze/ziemia

TEMAT ABES 3 – PROCEDURY NA WYPADEK SYTUACJI ANORMALNYCH I AWARYJNYCH

Podtemat ABES 3.1 –

Stosowanie procedur na wypadek ABES

Podtemat ABES 3.2 –

Awaria urządzenia radiowego

Podtemat ABES 3.3 –

Bezprawna ingerencja i zagrożenie zamachem bombowym na statku powietrznym

Podtemat ABES 3.4 –

Statek powietrzny, którego załoga utraciła orientację geograficzną lub niezidentyfikowany statek powietrzny

Podtemat ABES 3.5 –

Przekierowania

PRZEDMIOT 11: LOTNISKA

TEMAT AGA 1 – DANE O LOTNISKU, JEGO ROZKŁAD I KOORDYNACJA

Podtemat AGA 1.1 –

Definicje

Podtemat AGA 1.2 –

Koordynacja

TEMAT AGA 2 – POLE RUCHU NAZIEMNEGO

Podtemat AGA 2.1 –

Pole ruchu naziemnego

Podtemat AGA 2.2 –

Pole manewrowe

Podtemat AGA 2.3 –

Drogi startowe

TEMAT AGA 3 – PRZESZKODY

Podtemat AGA 3.1 –

Przestrzeń powietrzna wolna od przeszkód wokół lotnisk

TEMAT AGA 4 – URZĄDZENIA RÓŻNE

Podtemat AGA 4.1 –

Położenie

Dodatek 6 do załącznika I

UPRAWNIENIE KONTROLI OBSZARU PROCEDURALNEJ (ACP)

(Dotyczy: załącznika I – CZĘŚĆ ATCO podczęść D, sekcja 2, ATCO.D. 010 lit. a) pkt 2) ppkt (iv))

SPIS TREŚCI

PRZEDMIOT 1:

WPROWADZENIE DO KURSU

PRZEDMIOT 2:

PRAWO LOTNICZE

PRZEDMIOT 3:

ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

PRZEDMIOT 4:

METEOROLOGIA

PRZEDMIOT 5:

NAWIGACJA

PRZEDMIOT 6:

STATKI POWIETRZNE

PRZEDMIOT 7:

CZYNNIKI LUDZKIE

PRZEDMIOT 8:

URZĄDZENIA I SYSTEMY

PRZEDMIOT 9:

ŚRODOWISKO ZAWODOWE

PRZEDMIOT 10:

SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE

PRZEDMIOT 1: WPROWADZENIE DO KURSU

TEMAT INTR 1 – ORGANIZACJA KURSU

Podtemat INTR 1.1 –

Prezentacja kursu

Podtemat INTR 1.2 –

Zarządzanie kursem

Podtemat INTR 1.3 –

Materiały naukowe i dokumentacja szkoleniowa

TEMAT INTR 2 – WPROWADZENIE DO KURSU SZKOLENIOWEGO ATC

Podtemat INTR 2.1 –

Treść i organizacja kursu

Podtemat INTR 2.2 –

Zasady szkolenia

Podtemat INTR 2.3 –

Proces oceny

PRZEDMIOT 2: PRAWO LOTNICZE

TEMAT LAW 1 – WYDAWANIE LICENCJI/CERTYFIKATÓW KWALIFIKACJI ATCO

Podtemat LAW 1.1 –

Prawa i warunki

TEMAT LAW 2 – PRZEPISY I REGULACJE

Podtemat LAW 2.1 –

Zgłoszenia

Podtemat LAW 2.2 –

Przestrzeń powietrzna

TEMAT LAW 3 – ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM W ZAKRESIE ATC

Podtemat LAW 3.1 –

Proces przekazywania informacji zwrotnej

Podtemat LAW 3.2 –

Badanie zdarzenia lotniczego

PRZEDMIOT 3: ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM

TEMAT ATM 1 – ZAPEWNIANIE SŁUŻB

Podtemat ATM 1.1 –

Służba kontroli ruchu lotniczego (ATC)

Podtemat ATMB 1.2 –

Służba informacji powietrznej (FIS)

Podtemat ATM 1.3 –

Służba alarmowa

Podtemat ATM 1.4 –

Przepustowość systemu ATS a zarządzanie przepływem ruchu lotniczego

Podtemat ATM 1.5 –

Zarządzanie przestrzenią powietrzną (ASM)

TEMAT ATM 2 – KOMUNIKACJA

Podtemat ATM 2.1 –

Skuteczna komunikacja

TEMAT ATM 3 – ZEZWOLENIA ATC I INSTRUKCJE ATC

Podtemat ATM 3.1 –

Zezwolenia ATC

Podtemat ATM 3.2 –

Instrukcje ATC

TEMAT ATM 4 – KOORDYNACJA

Podtemat ATM 4.1 –

Kiedy i dlaczego konieczna jest koordynacja

Podtemat ATM 4.2 –

Narzędzia i metody koordynacji

Podtemat ATM 4.3 –

Procedury koordynacji

TEMAT ATM 5 – POMIAR WYSOKOŚCI I PRZYDZIELANIE POZIOMU LOTU

Podtemat ATM 5.1 –

Pomiar wysokości

Podtemat ATM 5.2 –

Przewyższenie nad terenem

TEMAT ATM 6 – SEPARACJE

Podtemat ATM 6.1 –

Separacja pionowa

Podtemat ATM 6.2 –

Separacja pozioma

TEMAT ATM 7 – POKŁADOWE SYSTEMY UNIKANIA KOLIZJI I NAZIEMNE SIECI BEZPIECZEŃSTWA

Podtemat ATM 7.1 –

Pokładowe systemy unikania kolizji

TEMAT ATM 8 – OBRAZOWANIE DANYCH

Podtemat ATM 8.1 –

Zarządzanie danymi

TEMAT ATM 9 – (SYMULOWANE) ŚRODOWISKO OPERACYJNE

Podtemat ATM 9.1 –

Integralność środowiska operacyjnego

Podtemat ATM 9.2 –

Weryfikacja aktualności procedur operacyjnych

Podtemat ATM 9.3 –

Przekazywanie/Przejmowanie obowiązków

TEMAT ATM 10 – ZAPEWNIANIE SŁUŻB KONTROLI

Podtemat ATM 10.1 –

Odpowiedzialność i przetwarzanie informacji

Podtemat ATM 10.2 –

Kontrola obszaru

Podtemat ATM 10.3 –

Proces zarządzania ruchem

Podtemat ATM 10.4 –

Obsługa ruchu

TEMAT ATM 11 – WSTRZYMANIE

Podtemat ATM 11.1 –

Ogólne procedury wstrzymania

Podtemat ATM 11.2 –

Wstrzymywanie statków powietrznych

PRZEDMIOT 4: METEOROLOGIA

TEMAT MET 1 – ZJAWISKA METEOROLOGICZNE

Podtemat MET 1.1 –

Zjawiska meteorologiczne

TEMAT MET 2 – ŹRÓDŁA DANYCH METEOROLOGICZNYCH

Podtemat MET 2.1 –

Źródła informacji meteorologicznych

PRZEDMIOT 5: NAWIGACJA

TEMAT NAV 1 – MAPY LOTNICZE

Podtemat NAV 1.1 –

Mapy lotnicze

TEMAT NAV 2 – NAWIGACJA WEDŁUG WSKAZAŃ PRZYRZĄDÓW

Podtemat NAV 2.1 –

Systemy nawigacyjne

Podtemat NAV 2.2 –

Pomoc nawigacyjna

Podtemat NAV 2.3 –

Zastosowania PBN

PRZEDMIOT 6: STATKI POWIETRZNE

TEMAT ACFT 1 – URZĄDZENIA NA STATKACH POWIETRZNYCH

Podtemat ACFT 1.1 –

Urządzenia na statkach powietrznych

TEMAT ACFT 2 – KATEGORIE STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFT 2.1 –

Turbulencje w śladzie aerodynamicznym

TEMAT ACFT 3 – CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CHARAKTERYSTYKĘ STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFT 3.1 –

Czynniki oddziałujące w fazie wznoszenia

Podtemat ACFT 3.2 –

Czynniki oddziałujące podczas przelotu

Podtemat ACFT 3.3 –

Czynniki oddziałujące w fazie zniżania

Podtemat ACFT 3.4 –

Czynniki ekonomiczne

Podtemat ACFT 3.5 –

Czynniki środowiskowe

TEMAT ACFT 4 – DANE DOTYCZĄCE STATKÓW POWIETRZNYCH

Podtemat ACFT 4.1 –

Dane dotyczące charakterystyki

PRZEDMIOT 7: CZYNNIKI LUDZKIE

TEMAT HUM 1 – CZYNNIKI PSYCHOLOGICZNE

Podtemat HUM 1.1 –

Czynniki kognitywne

TEMAT HUM 2 – CZYNNIKI MEDYCZNE I FIZJOLOGICZNE

Podtemat HUM 2.1 –

Zmęczenie

Podtemat HUM 2.2 –

Sprawność fizyczna

TEMAT HUM 3 – CZYNNIKI SPOŁECZNE I ORGANIZACYJNE

Podtemat HUM 3.1 –

Zarządzanie zasobami zespołu (TRM)

Podtemat HUM 3.2 –

Praca zespołowa i role w zespole

Podtemat HUM 3.3 –

Odpowiedzialne zachowanie

TEMAT HUM 4 – STRES

Podtemat HUM 4.1 –

Stres

Podtemat HUM 4.2 –

Zarządzanie stresem

TEMAT HUM 5 – BŁĄD LUDZKI

Podtemat HUM 5.1 –

Błąd ludzki

Podtemat EQPSB 5.2 –

Łamanie zasad

TEMAT HUM 6 – WSPÓŁDZIAŁANIE

Podtemat HUM 6.1 –

Komunikacja

Podtemat HUM 6.2 –

Współdziałanie w tym samym obszarze odpowiedzialności

Podtemat HUM 6.3 –

Współdziałanie między różnymi obszarami odpowiedzialności

Podtemat HUM 6.4 –

Współpraca na linii kontroler/pilot

PRZEDMIOT 8: URZĄDZENIA I SYSTEMY

TEMAT EQPS 1 – KOMUNIKACJA GŁOSOWA

Podtemat EQPS 1.1 –

Komunikacja radiowa

Podtemat EQPS 1.2 –

Komunikacja głosowa – inne

TEMAT EQPS 2 – AUTOMATYZACJA W ATS

Podtemat EQPS 2.1 –

Stała telekomunikacyjna sieć lotnicza (AFTN)

Podtemat EQPS 2.2 –

Systemy automatycznej wymiany danych

TEMAT EQPS 3 – STANOWISKO PRACY KONTROLERA

Podtemat EQPS 3.1 –

Eksploatacja i monitorowanie urządzeń

Podtemat EQPS 3.2 –

Obrazowanie sytuacji i systemy informacyjne

Podtemat EQPS 3.3 –

Systemy danych o locie

TEMAT EQPS 4 – URZĄDZENIA PRZYSZŁOŚCI

Podtemat EQPS 4.1 –

Nowe osiągnięcia

TEMAT EQPS 5 – OGRANICZENIA ORAZ POGORSZENIE PARAMETRÓW URZĄDZEŃ I SYSTEMÓW

Podtemat EQPS 5.1 –

Reagowanie na ograniczenia

Podtemat EQPS 5.2 –

Pogorszenie parametrów urządzeń komunikacyjnych

Podtemat EQPS 5.3 –

Pogorszenie parametrów urządzeń nawigacyjnych

PRZEDMIOT 9: ŚRODOWISKO ZAWODOWE

TEMAT PEN 1 – SZKOLENIE ZAPOZNAWCZE

Podtemat PEN 1.1 –

Wizyta studyjna w ośrodku kontroli obszaru

TEMAT PEN 2 – UŻYTKOWNICY PRZESTRZENI POWIETRZNEJ

Podtemat PEN 2.1 –

Uczestnicy cywilnych operacji ATS

Podtemat PEN 2.2 –

Uczestnicy wojskowych operacji ATS

TEMAT PEN 3 – REALACJE Z KLIENTAMI

Podtemat PEN 3.1 –

Zapewnianie służb a wymagania użytkowników

TEMAT PEN 4 – OCHRONA ŚRODOWISKA

Podtemat PEN 4.1 –

Ochrona środowiska

PRZEDMIOT 10: SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE

TEMAT ABES 1 – SYTUACJE ANORMALNE I AWARYJNE (ABES)

Podtemat ABES 1.1 –

Przegląd ABES

TEMAT ABES 2 – PODNOSZENIE KWALIFIKACJI

Podtemat ABES 2.1 –

Skuteczność komunikacji

Podtemat ABES 2.2 –

Unikanie przeciążenia umysłowego

Podtemat ABES 2.3 –

Współpraca na linii powietrze/ziemia

TEMAT ABES 3 – PROCEDURY NA WYPADEK SYTUACJI ANORMALNYCH I AWARYJNYCH

Choose the experimental features you want to try