(1)

Η περιβαλλοντική, κλιματική και σχετική ενεργειακή νομοθεσία και πολιτική της Ένωσης έχουν επιφέρει ουσιαστικές βελτιώσεις στην κατάσταση του περιβάλλοντος. Εξακολουθούν ωστόσο να υφίστανται μεγάλες περιβαλλοντικές και κλιματικές προκλήσεις, οι οποίες, εάν δεν αντιμετωπιστούν, θα έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις για την Ένωση και την ευημερία των πολιτών της.

(2)

Το Πρόγραμμα για το Περιβάλλον και τη Δράση για το Κλίμα (LIFE), που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1293/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4), για την περίοδο 2014 έως 2020, αποτελεί το τελευταίο από μια σειρά προγραμμάτων της Ένωσης από το 1992 που υποστηρίζουν την υλοποίηση των προτεραιοτήτων στην περιβαλλοντική και κλιματική νομοθεσία και πολιτική. Το LIFE αξιολογήθηκε θετικά σε μια πρόσφατη ενδιάμεση αξιολόγηση, καθώς προδιαγράφεται αποτελεσματικό, αποδοτικό και χρήσιμο. Το πρόγραμμα LIFE για την περίοδο 2014–2020 θα πρέπει, συνεπώς, να συνεχιστεί με ορισμένες τροποποιήσεις που υποδείχθηκαν κατά την ενδιάμεση αξιολόγηση και τις μεταγενέστερες αξιολογήσεις. Ως εκ τούτου, το Πρόγραμμα για το Περιβάλλον και τη Δράση για το Κλίμα (LIFE) («πρόγραμμα LIFE») θα πρέπει να θεσπιστεί για περίοδο επτά ετών, ώστε η διάρκειά του να ευθυγραμμιστεί με τη διάρκεια του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου που καθορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου (5).

(3)

Κατά την επιδίωξη των σκοπών και των στόχων που θέτουν η περιβαλλοντική, κλιματική και σχετική ενεργειακή νομοθεσία, πολιτική και σχέδια, ιδίως των σκοπών που παρουσιάζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 11ης Δεκεμβρίου 2019 σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία («Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία»), καθώς και οι διεθνείς δεσμεύσεις της Ένωσης, το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να συμβάλει σε μία δίκαιη μετάβαση προς μια οικονομία βιώσιμη, κυκλική, ενεργειακά αποδοτική, βασισμένη στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κλιματικά ουδέτερη και ανθεκτική στην αλλαγή του κλίματος, και στην προστασία και τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένων του αέρα, των υδάτων και του εδάφους, όπως και στην προστασία και τη βελτίωση της υγείας, καθώς και στην ανάσχεση και αντιστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας, μεταξύ άλλων με την υποστήριξη της εφαρμογής και της διαχείρισης του δικτύου Natura 2000 και την αντιμετώπιση της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων, είτε μέσω άμεσων παρεμβάσεων στα κράτη μέλη είτε μέσω της υποστήριξης της ενσωμάτωσης των εν λόγω σκοπών σε άλλες πολιτικές. Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει επίσης να στηρίξει την εφαρμογή των προγραμμάτων γενικών δράσεων που εγκρίνονται σύμφωνα με το άρθρο 192 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), όπως το 7ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον (6) και κάθε επόμενο ενωσιακό πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον.

(4)

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευτεί να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη απάντηση στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης της ατζέντας του 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, όπου επισημαίνεται η εγγενής σχέση μεταξύ της διαχείρισης των φυσικών πόρων, ώστε να διασφαλίζονται η μακροπρόθεσμη διαθεσιμότητά τους, και οι οικοσυστημικές υπηρεσίες και η σύνδεση και των δύο με την ανθρώπινη υγεία και τη βιώσιμη και χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς οικονομική ανάπτυξη. Σε αυτό το πνεύμα, το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να αποτυπώνει την αρχή της αλληλεγγύης και παράλληλα να συμβάλλει ουσιαστικά στην οικονομική ανάπτυξη και στην κοινωνική συνοχή.

(5)

Με σκοπό την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης, στον ορισμό και την εφαρμογή όλων των πολιτικών και δράσεων της Ένωσης θα πρέπει να ενσωματωθούν απαιτήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να προωθηθούν οι συνέργειες και η συμπληρωματικότητα με άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα της Ένωσης, μεταξύ άλλων με τη διευκόλυνση της χρηματοδότησης δράσεων που συμπληρώνουν στρατηγικά ολοκληρωμένα έργα και στρατηγικά έργα για τη φύση και προωθούν την υιοθέτηση και αναπαραγωγή λύσεων που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE. Απαιτείται συντονισμός για την αποφυγή διπλής χρηματοδότησης. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να πράξουν τα δέοντα για την αποτροπή διοικητικών επικαλύψεων και διοικητικού φόρτου για τους δικαιούχους έργων, τα οποία προκύπτουν λόγω των υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων που απορρέουν από διάφορα χρηματοδοτικά μέσα.

(6)

Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να συμβάλει στη βιώσιμη ανάπτυξη και στην επίτευξη των στόχων και σκοπών της περιβαλλοντικής, κλιματικής και σχετικής ενεργειακής νομοθεσίας, στρατηγικών, σχεδίων και διεθνών δεσμεύσεων της Ένωσης, ιδίως σε ό,τι αφορά την ατζέντα του 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, τη σύμβαση για τη βιολογική ποικιλότητα (7) και τη συμφωνία του Παρισιού που εγκρίθηκε στο πλαίσιο της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (8) («συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή»), καθώς και, μεταξύ άλλων, τη Σύμβαση της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (ΟΕΕ/ΗΕ) για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα (9) («Σύμβαση του Aarhus»), τη Σύμβαση της ΟΕΕ/ΗΕ σχετικά με τη διαμεθοριακή ρύπανση της ατμόσφαιρας σε μεγάλη απόσταση, τη Σύμβαση της Βασιλείας, του ΟΗΕ, για τον έλεγχο των διασυνοριακών κινήσεων επικίνδυνων αποβλήτων και της επεξεργασίας τους, τη Σύμβαση του Ρότερνταμ, του ΟΗΕ, περί διαδικασίας συναίνεσης μετά από ενημέρωση για ορισμένα επικίνδυνα χημικά προϊόντα και προϊόντα φυτοπροστασίας στο διεθνές εμπόριο και τη Σύμβαση της Στοκχόλμης, του ΟΗΕ, για τους έμμονους οργανικούς ρύπους.

(7)

Η Ένωση αποδίδει μεγάλη σημασία στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των αποτελεσμάτων των έργων που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα LIFE και στην ικανότητα διασφάλισης και διατήρησης των εν λόγω αποτελεσμάτων μετά την υλοποίηση των έργων, μεταξύ άλλων με τη συνέχιση ή με την αναπαραγωγή ή τη μεταφορά των αποτελεσμάτων.

(8)

Η συμμόρφωση με τις δεσμεύσεις της Ένωσης στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή επιβάλλει τον μετασχηματισμό της Ένωσης σε μια κοινωνία βιώσιμη, κυκλική, ενεργειακά αποδοτική, βασισμένη στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κλιματικά ουδέτερη και ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή. Ο μετασχηματισμός αυτός με τη σειρά του απαιτεί δράση που θα στοχεύει ιδιαίτερα τους τομείς που συμβάλλουν περισσότερο στα σημερινά επίπεδα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και ρύπανσης, θα προάγει την ενεργειακή απόδοση και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και θα συμβάλλει στην εφαρμογή του πλαισίου πολιτικής για την ενέργεια και το κλίμα έως το 2030 και των ενοποιημένων εθνικών σχεδίων των κρατών μελών για την ενέργεια και το κλίμα, καθώς και στην υλοποίηση της μακροπρόθεσμης στρατηγικής της Ένωσης για το κλίμα και την ενέργεια, σύμφωνα με τους μακροπρόθεσμους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή. Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να περιλαμβάνει επίσης μέτρα που συμβάλλουν στην υλοποίηση της πολιτικής της Ένωσης για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, προκειμένου να περιοριστεί η τρωτότητα από τις δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

(9)

Τα έργα στο πλαίσιο του νέου υποπρογράμματος «Μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας» του προγράμματος LIFE θα πρέπει να εστιάζουν στην οικοδόμηση δυναμικού και στη διάδοση γνώσεων, δεξιοτήτων, καινοτόμων τεχνικών, μεθόδων και λύσεων για την επίτευξη των στόχων της νομοθεσίας και της πολιτικής της Ένωσης σχετικά με τη μετάβαση προς ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και προς την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης. Τέτοιες δράσεις οικοδόμησης δυναμικού και διάδοσης είναι, κατά κανόνα, δράσεις συντονισμού και στήριξης με υψηλή προστιθέμενη αξία σε επίπεδο Ένωσης, οι οποίες αποσκοπούν στην άρση των φραγμών της αγοράς που παρεμποδίζουν την κοινωνικοοικονομική μετάβαση προς τη βιώσιμη ενέργεια, και εμπλέκουν κυρίως οντότητες μικρού και μεσαίου μεγέθους, καθώς και διάφορους παράγοντες, μεταξύ των οποίων τοπικές και περιφερειακές δημόσιες αρχές και μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί. Οι δράσεις αυτές αποφέρουν πολλαπλά παράλληλα οφέλη, όπως η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, η βελτίωση της ποιότητας του αέρα των εσωτερικών χώρων, η μείωση των τοπικών ρύπων χάρη στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την αύξηση της διανεμόμενης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και η συμβολή στην επίτευξη θετικών οικονομικών αποτελεσμάτων σε τοπικό επίπεδο, καθώς και μιας ανάπτυξης χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς.

(10)

Προκειμένου να ενισχυθούν ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής και οι διεθνείς δεσμεύσεις της Ένωσης όσον αφορά την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, είναι ανάγκη να επιταχυνθεί ο μετασχηματισμός του ενεργειακού τομέα. Οι δράσεις οικοδόμησης δυναμικού που υποστηρίζουν την ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που έως το 2020 χρηματοδοτούνταν από το πρόγραμμα Ορίζων 2020 (10), θα πρέπει να ενσωματωθούν στο νέο υποπρόγραμμα για τη «μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας» του προγράμματος LIFE, καθώς ο σκοπός τους δεν είναι η χρηματοδότηση της αριστείας και η παραγωγή καινοτομίας, αλλά η υποστήριξη της υιοθέτησης ήδη διαθέσιμων τεχνολογιών για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ενεργειακή απόδοση, οι οποίες θα συμβάλουν στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να εξασφαλίζει τη συμμετοχή όλων των συμφεροντούχων και των τομέων που εμπλέκονται στη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας. Η συμπερίληψη αυτών των δράσεων οικοδόμησης δυναμικού στο πρόγραμμα LIFE προσφέρει πλούσιες δυνατότητες συνέργειας μεταξύ των υποπρογραμμάτων και αυξάνει τη συνολική συνοχή της ενωσιακής χρηματοδότησης. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να συλλεχθούν και να δημοσιοποιηθούν δεδομένα σχετικά με τη διείσδυση των υφιστάμενων λύσεων έρευνας και καινοτομίας στα έργα του προγράμματος LIFE, μεταξύ άλλων από το πρόγραμμα Ορίζων Ευρώπη που θεσπίστηκε βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2021/695του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11) («πρόγραμμα Ορίζων Ευρώπη») και τα πρόδρομα αυτού προγράμματα.

(11)

Στην εκτίμηση επιπτώσεων που συνοδεύει την πρόταση της Επιτροπής για την οδηγία (ΕΕ) 2018/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12), η οποία τροποποίησε την οδηγία 2012/27/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13), υπολογίζεται ότι η επίτευξη των ενεργειακών στόχων της Ένωσης για το 2030 θα απαιτήσει πρόσθετες επενδύσεις ύψους 177 δισεκατομμυρίων EUR ετησίως κατά την περίοδο 2021 έως 2030. Τα μεγαλύτερα κενά αφορούν την επένδυση στη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα κτίρια προκειμένου να αυξηθεί η ενεργειακή απόδοση και η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μικρής κλίμακας, όπου απαιτείται διοχέτευση κεφαλαίων σε έργα με ισχυρά κατανεμημένο χαρακτήρα. Ένας από τους σκοπούς του υποπρογράμματος για τη «μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας», που καλύπτει την ενεργειακή απόδοση και την ταχεία ανάπτυξη των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, είναι η οικοδόμηση δυναμικού για την ανάπτυξη και τη συσσώρευση τέτοιων έργων, ώστε να υποστηριχθεί η απορρόφηση κεφαλαίων από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία και να δράσει ως καταλυτικός παράγοντας για τις επενδύσεις στις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση, μεταξύ άλλων με τη χρήση των χρηματοδοτικών μέσων που παρέχει ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/523 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14).

(12)

Το πρόγραμμα LIFE είναι το μόνο πρόγραμμα που καλύπτει συγκεκριμένα την ανάληψη δράσης για το περιβάλλον και το κλίμα και διαδραματίζει, ως εκ τούτου, καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη της εφαρμογής της νομοθεσίας και των πολιτικών της Ένωσης σε αυτούς τους τομείς.

(13)

Οι συνέργειες με το πρόγραμμα Ορίζων Ευρώπη αναμένεται να διευκολύνουν την αναγνώριση και τον προσδιορισμό των αναγκών σε έρευνα και τεχνολογία όσον αφορά την αντιμετώπιση των προκλήσεων στους τομείς του περιβάλλοντος, του κλίματος και της ενέργειας στην Ένωση κατά τη διαδικασία του στρατηγικού σχεδιασμού της έρευνας και καινοτομίας του προγράμματος Ορίζων Ευρώπη. Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί ως καταλύτης για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής, κλιματικής και σχετικής ενεργειακής νομοθεσίας και πολιτικής της Ένωσης, μεταξύ άλλων με την υιοθέτηση και την εφαρμογή των αποτελεσμάτων έρευνας και καινοτομίας του προγράμματος Ορίζων Ευρώπη και βοηθώντας στην εφαρμογή τους σε ευρύτερη κλίμακα, εάν αυτό μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση ζητημάτων σχετικών με το περιβάλλον, το κλίμα ή την ενεργειακή μετάβαση. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας του προγράμματος Ορίζων Ευρώπη μπορεί να προσφέρει υποστήριξη στην κλιμάκωση και την εμπορευματοποίηση επαναστατικών νέων ιδεών που θα μπορούσαν να προκύψουν από την υλοποίηση έργων του προγράμματος LIFE. Ομοίως, θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη οι συνέργειες με το Ταμείο Καινοτομίας στο πλαίσιο του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών, που θεσπίστηκε δυνάμει της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15).

(14)

Δράση η οποία έχει λάβει ενίσχυση από το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να μπορεί να λάβει ενίσχυση και από άλλα ενωσιακά προγράμματα, υπό τον όρο ότι οι ενισχύσεις αυτές δεν καλύπτουν τις ίδιες δαπάνες. Οι δράσεις που λαμβάνουν σωρευτική χρηματοδότηση από διαφορετικά ενωσιακά προγράμματα θα πρέπει να ελέγχονται μόνο μία φορά και με τέτοιο τρόπο ώστε να καλύπτονται όλα τα εμπλεκόμενα προγράμματα της Ένωσης και οι αντίστοιχοι ισχύοντες σε αυτά κανόνες.

(15)

Η ανακοίνωση της Επιτροπής της 3ης Φεβρουαρίου 2017 σχετικά με την Επισκόπηση της Περιβαλλοντικής Εφαρμογής: Κοινές προκλήσεις και πώς να συνδυαστούν οι προσπάθειες με σκοπό να επιτευχθούν καλύτερα αποτελέσματα (EIR) υποδεικνύει ότι χρειάζεται ακόμα σημαντική πρόοδος ώστε να επιταχυνθεί η υλοποίηση του περιβαλλοντικού κεκτημένου της Ένωσης και να ενισχυθεί η ενσωμάτωση περιβαλλοντικών και κλιματικών σκοπών σε άλλες πολιτικές. Κατά συνέπεια, το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να λειτουργήσει ως καταλύτης για την αντιμετώπιση οριζόντιων, συστημικών προκλήσεων, καθώς και των βασικών αιτίων των ανεπαρκειών στην υλοποίηση που προσδιορίζονται στην EIR, και για να επιτελεστεί η απαιτούμενη πρόοδος μέσω της ανάπτυξης, δοκιμής και αναπαραγωγής νέων προσεγγίσεων, μέσω της υποστήριξης της ανάπτυξης, παρακολούθησης και επανεξέτασης πολιτικών, μέσω της βελτίωσης της διακυβέρνησης όσον αφορά θέματα περιβάλλοντος και κλιματικής αλλαγής, καθώς και συναφή ζητήματα ενεργειακής μετάβασης, μεταξύ άλλων μέσω της ενίσχυσης της συμμετοχής των συμφεροντούχων σε όλα τα επίπεδα, της οικοδόμησης δυναμικού, της επικοινωνίας και της ευαισθητοποίησης, μέσω της κινητοποίησης επενδύσεων από ενωσιακά επενδυτικά προγράμματα ή άλλες πηγές και μέσω της υποστήριξης δράσεων με στόχο την άρση των διάφορων εμποδίων στην αποτελεσματική υλοποίηση των βασικών σχεδίων που απαιτεί η περιβαλλοντική νομοθεσία.

(16)

Η ανάσχεση και η αντιστροφή της απώλειας της βιοποικιλότητας και της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων, μεταξύ άλλων και στα θαλάσσια οικοσυστήματα, απαιτεί στήριξη για την ανάπτυξη, την υλοποίηση, την επιβολή και την αξιολόγηση της σχετικής ενωσιακής νομοθεσίας και πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της ανακοίνωσης της Επιτροπής της 20ής Μαΐου 2020 σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 – Επαναφορά της φύσης στη ζωή μας, της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου (16), της οδηγίας 2009/147/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (17) και του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1143/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (18), ιδίως μέσω της δημιουργίας της γνωσιακής βάσης για την κατάρτιση και την υλοποίηση πολιτικών και μέσω της ανάπτυξης, της δοκιμής, της επίδειξης και της εφαρμογής βέλτιστων πρακτικών και λύσεων, όπως η αποτελεσματική διαχείριση, σε μικρή κλίμακα ή προσαρμοσμένων σε συγκεκριμένα τοπικά, περιφερειακά ή εθνικά πλαίσια, συμπεριλαμβανομένων των ενοποιημένων προσεγγίσεων στην υλοποίηση των πλαισίων δράσης προτεραιότητας που θεσπίζονται δυνάμει της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να συμβάλει στην ενσωμάτωση της δράσης για τη βιοποικιλότητα στις πολιτικές της Ένωσης και στην επίτευξη της συνολικής φιλοδοξίας να διατεθεί το 7,5 % των ετήσιων δαπανών στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για τους στόχους βιοποικιλότητας το 2024 και το 10 % των ετήσιων δαπανών στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για τους στόχους βιοποικιλότητας το 2026 και το 2027, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις υφιστάμενες αλληλεπικαλύψεις μεταξύ των στόχων για το κλίμα και αυτών για τη βιοποικιλότητα.

Η Ένωση και τα κράτη μέλη οφείλουν να παρακολουθούν τις δαπάνες τους που σχετίζονται με τη βιοποικιλότητα, προκειμένου να συμμορφώνονται με τις οικείες υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων που απορρέουν από τη σύμβαση για τη βιολογική ποικιλότητα. Θα πρέπει να εκπληρώνονται επίσης οι απαιτήσεις παρακολούθησης που προβλέπονται σε άλλες σχετικές νομοθετικές πράξεις της Ένωσης. Οι ενωσιακές δαπάνες που σχετίζονται με τη βιοποικιλότητα θα πρέπει να παρακολουθούνται με βάση αποτελεσματική, διαφανή και ολοκληρωμένη μεθοδολογία που θα καθοριστεί από την Επιτροπή, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, όπως αναφέρεται στη διοργανική συμφωνία της 16ης Δεκεμβρίου 2020 μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη συνεργασία σε δημοσιονομικά θέματα και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση, καθώς και τους νέους ιδίους πόρους, συμπεριλαμβανομένου ενός οδικού χάρτη για την εισαγωγή νέων ιδίων πόρων (19).

(17)

Πρόσφατες αξιολογήσεις και εκτιμήσεις, συμπεριλαμβανομένων της ενδιάμεσης επανεξέτασης της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα έως το 2020 και του ελέγχου καταλληλότητας της νομοθεσίας για τη φύση, υποδεικνύουν ότι μία από τις κυριότερες αιτίες για την ανεπαρκή εφαρμογή της ενωσιακής νομοθεσίας για τη φύση και της στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα είναι η έλλειψη επαρκούς χρηματοδότησης.

Τα βασικά χρηματοδοτικά μέσα της Ένωσης, όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης που θεσπίστηκε βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1301/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (20) («το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης») και το Ταμείο Συνοχής που θεσπίστηκε βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1300/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (21) («Ταμείο Συνοχής»), το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης που θεσπίστηκε βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1305/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (22) («Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης») και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας που θεσπίζεται βάσει κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 508/2014 («Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας»), θα μπορούσαν να συνεισφέρουν σημαντικά στην κάλυψη αυτών των αναγκών, σε συμπληρωματική βάση. Το πρόγραμμα LIFE θα μπορούσε να βελτιώσει περαιτέρω την αποδοτικότητα της ενσωμάτωσης αυτής μέσω στρατηγικών έργων για τη φύση που έχουν ως κύριο σκοπό να δρουν ως καταλύτης για την εφαρμογή της ενωσιακής νομοθεσίας και πολιτικής για τη φύση και τη βιοποικιλότητα, συμπεριλαμβανομένων των δράσεων που καθορίζονται στα πλαίσια δράσης προτεραιότητας που θεσπίστηκαν δυνάμει της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Τα στρατηγικά έργα για τη φύση θα πρέπει να υποστηρίζουν προγράμματα δράσεων στα κράτη μέλη με στόχο την ενσωμάτωση συναφών σκοπών σχετικών με τη φύση και τη βιοποικιλότητα σε άλλες πολιτικές και χρηματοδοτικά προγράμματα, ώστε να διασφαλίζεται έτσι η κινητοποίηση κατάλληλων κονδυλίων για την υλοποίηση των εν λόγω πολιτικών.

Στο πλαίσιο του δικού τους στρατηγικού σχεδίου για την κοινή γεωργική πολιτική, θα πρέπει να επιτρέπεται στα κράτη μέλη να αποφασίσουν να χρησιμοποιήσουν ένα ορισμένο μερίδιο των κονδυλίων του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου για την Αγροτική Ανάπτυξη, προκειμένου να προσελκύσουν υποστήριξη για δράσεις που συμπληρώνουν στρατηγικά έργα για τη φύση, όπως ορίζεται σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό.

(18)

Η προώθηση της κυκλικής οικονομίας και της αποδοτικής χρήσης των πόρων απαιτεί αλλαγή του τρόπου σχεδίασης, παραγωγής, κατανάλωσης, επιδιόρθωσης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και απόρριψης υλικών και προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των πλαστικών, και έμφαση στο σύνολο του κύκλου ζωής των προϊόντων. Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να συμβάλλει στη μετάβαση σε ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας μέσω της παροχής οικονομικής υποστήριξης που θα στοχεύει σε ποικιλία φορέων, όπως επιχειρήσεις, δημόσιες αρχές και καταναλωτές, ιδίως μέσω της εφαρμογής, της ανάπτυξης και της αναπαραγωγής βέλτιστων τεχνολογιών, πρακτικών και λύσεων προσαρμοσμένων σε συγκεκριμένα τοπικά, περιφερειακά ή εθνικά πλαίσια, μεταξύ άλλων μέσω ολοκληρωμένων προσεγγίσεων για την εφαρμογή της ιεράρχησης των αποβλήτων και μέσω της υλοποίησης σχεδίων διαχείρισης και πρόληψης των αποβλήτων. Στηρίζοντας την εφαρμογή της ανακοίνωσης της Επιτροπής της 16ης Ιανουαρίου 2018 σχετικά με την ευρωπαϊκή στρατηγική για τα πλαστικά σε μια κυκλική οικονομία, θα μπορούσαν να αναληφθούν δράσεις ειδικά για την αντιμετώπιση του προβλήματος των θαλάσσιων απορριμμάτων.

(19)

Ένα υψηλό επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας είναι θεμελιώδους σημασίας για την υγεία και την ευημερία των πολιτών της Ένωσης. Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να στηρίζει τους στόχους της Ένωσης σχετικά με την παραγωγή και χρήση χημικών ουσιών με τρόπους που οδηγούν στην ελαχιστοποίηση σημαντικών δυσμενών συνεπειών στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος ενός μη τοξικού περιβάλλοντος στην Ένωση. Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει επίσης να στηρίζει δραστηριότητες για τη διευκόλυνση της εφαρμογής της οδηγίας 2002/49/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (23) για να επιτευχθούν επίπεδα θορύβου που δεν προκαλούν σοβαρές επιπτώσεις και κινδύνους στην ανθρώπινη υγεία.

(20)

Ο μακροπρόθεσμος στόχος της Ένωσης σε ό,τι αφορά τον αέρα σε επίπεδο πολιτικής είναι η επίτευξη επιπέδων ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα που δεν προκαλούν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις και κινδύνους για την υγεία του ανθρώπου και το περιβάλλον, με παράλληλη ενίσχυση των συνεργειών μεταξύ των βελτιώσεων της ποιότητας του αέρα και της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση είναι υψηλή και οι πολίτες αναμένουν από τις αρμόδιες αρχές να αναλαμβάνουν δράση, ιδίως σε περιοχές όπου ο πληθυσμός και τα οικοσυστήματα εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικών ρύπων. Η οδηγία (ΕΕ) 2016/2284 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (24) τονίζει τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η χρηματοδότηση της Ένωσης στην επίτευξη των σκοπών για τον καθαρό αέρα. Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει, ως εκ τούτου, να υποστηρίζει έργα, μεταξύ αυτών και στρατηγικά ολοκληρωμένα έργα, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιούν δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους, να επιδεικνύουν βέλτιστες πρακτικές και να δρουν ως καταλύτης για την υλοποίηση των σχεδίων και της νομοθεσίας για την ποιότητα του αέρα σε τοπικό, περιφερειακό, πολυπεριφερειακό, εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο.

(21)

Η οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (25) θέσπισε πλαίσιο για την προστασία των επιφανειακών, των παράκτιων, των μεταβατικών και των υπόγειων υδάτων της Ένωσης. Οι σκοποί της εν λόγω οδηγίας θα υποστηρίζονταν από την καλύτερη υλοποίηση και ενσωμάτωση των σκοπών της πολιτικής για τα ύδατα σε άλλους τομείς πολιτικής. Επομένως, το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να υποστηρίζει έργα που συμβάλλουν στην αποτελεσματική εφαρμογή της οδηγίας 2000/60/ΕΚ και άλλων συναφών νομοθετικών πράξεων της Ένωσης για τα ύδατα οι οποίες συνεισφέρουν στην επίτευξη καλής κατάστασης των υδάτινων σωμάτων της Ένωσης, με την εφαρμογή, ανάπτυξη και αναπαραγωγή βέλτιστων πρακτικών, καθώς και μέσω της κινητοποίησης συμπληρωματικών δράσεων στο πλαίσιο άλλων ενωσιακών προγραμμάτων ή χρηματοδοτικών πόρων.

(22)

Η προστασία και η αποκατάσταση του θαλάσσιου περιβάλλοντος είναι ένας από τους γενικούς στόχους της περιβαλλοντικής πολιτικής της Ένωσης. Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να υποστηρίζει τα εξής: τη διαχείριση, συντήρηση, αποκατάσταση και παρακολούθηση της βιοποικιλότητας και των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, ιδίως στις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000, και την προστασία των ειδών οργανισμών σύμφωνα με τα πλαίσια δράσης προτεραιότητας που θεσπίζονται δυνάμει της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, την επίτευξη καλής περιβαλλοντικής κατάστασης σύμφωνα με την οδηγία 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (26), την προώθηση καθαρών και υγιών θαλασσών, την υλοποίηση της ανακοίνωσης της Επιτροπής της 16ης Ιανουαρίου 2018 σχετικά με την ευρωπαϊκή στρατηγική για τα πλαστικά σε μια κυκλική οικονομία, αντιμετωπίζοντας ιδιαίτερα το πρόβλημα της απώλειας αλιευτικών εργαλείων και της ρύπανσης των θαλασσών, και την προώθηση της συμμετοχής της Ένωσης στη διεθνή διακυβέρνηση των ωκεανών, που είναι ουσιώδους σημασίας για την επίτευξη των στόχων της ατζέντας του 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη και για τη διασφάλιση της υγείας των ωκεανών προς όφελος των μελλοντικών γενεών. Τα στρατηγικά ολοκληρωμένα έργα και τα στρατηγικά έργα για τη φύση στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE θα πρέπει να περιλαμβάνουν συναφείς δράσεις με στόχο την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

(23)

Η βελτίωση της διακυβέρνησης σε θέματα περιβάλλοντος και κλιματικής αλλαγής και συναφή ζητήματα ενεργειακής μετάβασης απαιτεί τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών μέσω της ενίσχυσης της ευαισθητοποίησης του κοινού, μεταξύ άλλων μέσω μιας επικοινωνιακής στρατηγικής η οποία θα λαμβάνει υπόψη τα νέα μέσα και τα κοινωνικά δίκτυα, της αύξησης της δραστηριοποίησης των καταναλωτών και της διευρυμένης συμμετοχής των συμφεροντούχων, συμπεριλαμβανομένων των μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ), στις διαβουλεύσεις και την υλοποίηση των σχετικών πολιτικών σε όλα τα επίπεδα. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο το πρόγραμμα LIFE να στηρίξει ευρύ φάσμα ΜΚΟ, καθώς και δίκτυα μη κερδοσκοπικών οντοτήτων, που επιδιώκουν σκοπούς γενικού ενωσιακού συμφέροντος και δραστηριοποιούνται κυρίως στον τομέα του περιβάλλοντος ή το κλίμα, χορηγώντας, με ανταγωνιστικό και διαφανή τρόπο, επιχορηγήσεις λειτουργίας, προκειμένου να βοηθήσει τις εν λόγω ΜΚΟ, δίκτυα και οντότητες να συμβάλουν αποτελεσματικά στην πολιτική της Ένωσης και να οικοδομήσουν και να ενισχύσουν την ικανότητά τους να γίνουν πιο αποτελεσματικοί εταίροι.

(24)

Η βελτίωση της διακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα θα πρέπει να αποτελεί κοινό σκοπό για όλα τα υποπρογράμματα του προγράμματος LIFE, ενώ το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να υποστηρίζει επιπλέον την ανάπτυξη, την υλοποίηση και την επιβολή του περιβαλλοντικού και κλιματικού κεκτημένου, καθώς και τη συμμόρφωση με αυτό, ιδίως όσον αφορά την οριζόντια νομοθεσία για την περιβαλλοντική διακυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένης της νομοθεσίας για την εφαρμογή της σύμβασης του Aarhus.

(25)

Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να προετοιμάζει και να υποστηρίζει τους παράγοντες της αγοράς για τη μετάβαση σε μια οικονομία βιώσιμη, κυκλική, ενεργειακά αποδοτική, βασισμένη στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κλιματικά ουδέτερη και ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή, με τη δοκιμή νέων επιχειρηματικών ευκαιριών, την αναβάθμιση των επαγγελματικών προσόντων, τη διευκόλυνση της πρόσβασης των καταναλωτών σε βιώσιμα προϊόντα και υπηρεσίες, τη συμμετοχή και την ενδυνάμωση των διαμορφωτών κοινής γνώμης και τη δοκιμή νέων μεθόδων προσαρμογής των υφιστάμενων διαδικασιών και του σημερινού επιχειρηματικού τοπίου. Για να υποστηριχθεί η ευρύτερη υιοθέτηση των βιώσιμων λύσεων, θα πρέπει να ενισχυθεί η αποδοχή τους από το ευρύ κοινό και η δραστηριοποίηση των καταναλωτών.

(26)

Το πρόγραμμα LIFE έχει σχεδιαστεί για την υποστήριξη της επίδειξης τεχνικών, προσεγγίσεων και βέλτιστων πρακτικών που μπορούν να αναπαραχθούν και να κλιμακωθούν. Οι καινοτόμες λύσεις θα μπορούσαν να συμβάλουν στη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων και της βιωσιμότητας, ιδίως για την ανάπτυξη βιώσιμων γεωργικών πρακτικών στα πεδία που έχουν ενεργό ρόλο στους τομείς του κλίματος, των υδάτων, του εδάφους, της βιοποικιλότητας και των αποβλήτων. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στις συνέργειες με άλλα προγράμματα και πολιτικές, όπως η Ευρωπαϊκή Σύμπραξη Καινοτομίας για την παραγωγικότητα και τη βιωσιμότητα της γεωργίας και το σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου της ΕΕ.

(27)

Σε ενωσιακό επίπεδο, οι μεγάλες επενδύσεις σε περιβαλλοντικές και κλιματικές δράσεις χρηματοδοτούνται κατά κύριο λόγο από τα μεγάλα χρηματοδοτικά προγράμματα της Ένωσης. Ως εκ τούτου, είναι επιτακτική ανάγκη να ενισχυθούν οι προσπάθειες ενσωμάτωσης κλιματικών πτυχών, για να διασφαλιστούν η βιωσιμότητα, η ενίσχυση της βιοποικιλότητας και η ενίσχυση της θωράκισης ενάντια στην κλιματική αλλαγή των δραστηριοτήτων στο πλαίσιο άλλων ενωσιακών χρηματοδοτικών προγραμμάτων και η ενσωμάτωση διασφαλίσεων για τη βιωσιμότητα σε όλα τα μέσα της Ένωσης. Στο πλαίσιο του ρόλου τους ως καταλύτες, τα στρατηγικά ολοκληρωμένα έργα και τα στρατηγικά έργα για τη φύση που θα αναπτυχθούν βάσει του προγράμματος LIFE θα πρέπει να αξιοποιούν ευκαιρίες χρηματοδότησης από τα εν λόγω χρηματοδοτικά προγράμματα και από άλλες πηγές, όπως εθνικά κονδύλια, και να δημιουργούν συνέργειες.

(28)

Η επιτυχία των έργων στρατηγικού χαρακτήρα για τη φύση και των στρατηγικών ολοκληρωμένων έργων εξαρτάται από τη στενή συνεργασία μεταξύ των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών και των μη κρατικών φορέων που επηρεάζονται από τους στόχους του προγράμματος LIFE. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να εφαρμόζονται οι αρχές της διαφάνειας και της δημοσιοποίησης των αποφάσεων για την ανάπτυξη, την υλοποίηση, την αξιολόγηση και την παρακολούθηση των έργων, ιδίως στην περίπτωση της ενσωμάτωσης κλιματικών πτυχών ή της ύπαρξης πολλαπλών πηγών χρηματοδότησης.

(29)

Εκφράζοντας τη σημασία της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής με συντονισμένο και φιλόδοξο τρόπο, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Ένωσης για την εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή και τη δέσμευση στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, το πρόγραμμα LIFE θα συνεισφέρει στην ενσωμάτωση δράσεων για το κλίμα και στην επίτευξη του συνολικού στόχου κατά ελάχιστον το 30% των δαπανών του προϋπολογισμού της ΕΕ να στηρίζει τους κλιματικούς στόχους. Οι δράσεις στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE αναμένεται ότι θα συνεισφέρουν το 61% του συνολικού χρηματοδοτικού κονδυλίου του προγράμματος LIFE σε κλιματικούς σκοπούς. Οι σχετικές δράσεις θα προσδιορίζονται κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας και της εφαρμογής του προγράμματος LIFE και θα επαναξιολογούνται στο πλαίσιο των σχετικών διαδικασιών αξιολόγησης και επανεξέτασης. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, οι δράσεις στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE θα πρέπει να τηρούν την αρχή «μη πρόκλησης βλάβης».

(30)

Κατά την υλοποίηση του προγράμματος LIFE, θα πρέπει να λαμβάνεται δεόντως υπόψη η στρατηγική για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές, που περιλαμβάνεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 24ης Οκτωβρίου 2017 σχετικά με μια ισχυρότερη και ανανεωμένη στρατηγική εταιρική σχέση με τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της ΕΕ, δεδομένου του άρθρου 349 ΣΛΕΕ και δεδομένων των ιδιαίτερων αναγκών και αδυναμιών των εν λόγω περιοχών. Θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη άλλες πολιτικές της Ένωσης πέρα από τις περιβαλλοντικές, κλιματικές και σχετικές ενεργειακές πολιτικές.

(31)

Προς υποστήριξη της υλοποίησης του προγράμματος LIFE, η Επιτροπή θα πρέπει να συνεργαστεί με το δίκτυο των εθνικών σημείων επαφής του προγράμματος LIFE ώστε να τονώσει τη συνεργασία με στόχο να βελτιωθούν και να καταστούν πιο αποτελεσματικές οι υπηρεσίες των εθνικών σημείων επαφής σε όλη την Ένωση, προκειμένου να αυξηθεί η συνολική ποιότητα των προτάσεων που υποβάλλονται, να οργανώσει σεμινάρια και εργαστήρια, να δημοσιεύσει καταλόγους έργων που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα LIFE ή να αναλάβει άλλες δραστηριότητες, όπως εκστρατείες στα μέσα ενημέρωσης, με στόχο την καλύτερη διάδοση των αποτελεσμάτων των έργων και τη διευκόλυνση της ανταλλαγής εμπειριών, γνώσεων και βέλτιστων πρακτικών και της αναπαραγωγής των αποτελεσμάτων των έργων αυτών σε ολόκληρη την Ένωση, ώστε να προαχθούν η συνεργασία και η επικοινωνία. Οι δραστηριότητες αυτές θα πρέπει να απευθύνονται κατά κύριο λόγο προς τα κράτη μέλη στα οποία υπάρχει χαμηλή απορρόφηση κεφαλαίων και θα πρέπει να διευκολύνουν την επικοινωνία και τη συνεργασία μεταξύ δικαιούχων, αιτούντων και συμφεροντούχων ολοκληρωμένων ή υπό εξέλιξη έργων στον ίδιο τομέα. Είναι σημαντικό οι εν λόγω δραστηριότητες επικοινωνίας και συνεργασίας να απευθύνονται σε περιφερειακές και τοπικές αρχές και σε συμφεροντούχους.

(32)

Η ποιότητα θα πρέπει να αποτελεί το κριτήριο που διέπει τη διαδικασία αξιολόγησης έργου και ανάθεσης στο πρόγραμμα LIFE. Για τη διευκόλυνση της υλοποίησης των σκοπών του προγράμματος LIFE στο σύνολο της Ένωσης και για την προώθηση προτάσεων έργων υψηλής ποιότητας, θα πρέπει να καταστεί διαθέσιμη χρηματοδότηση για έργα τεχνικής βοήθειας που αποσκοπούν στην ουσιαστική συμμετοχή στο πρόγραμμα LIFE. Η Επιτροπή θα πρέπει να επιδιώξει αποτελεσματική και βασισμένη στην ποιότητα γεωγραφική κάλυψη σε ολόκληρη την Ένωση, μεταξύ άλλων βοηθώντας τα κράτη μέλη να αυξήσουν την ποιότητα των έργων μέσω της οικοδόμησης δυναμικού. Η χαμηλή πραγματική συμμετοχή και οι επιλέξιμες δραστηριότητες και τα κριτήρια ανάθεσης του προγράμματος LIFE θα πρέπει να προσδιορίζονται στο πολυετές πρόγραμμα εργασιών με βάση τα ποσοστά συμμετοχής και επιτυχίας των αιτούντων από τα σχετικά κράτη μέλη, λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, τον πληθυσμό και την πληθυσμιακή πυκνότητα, τη συνολική έκταση των περιοχών του δικτύου Natura 2000 για κάθε κράτος μέλος εκπεφρασμένη ως ποσοστό της συνολικής έκτασης Natura 2000 και το ποσοστό του εδάφους ενός κράτους μέλους που καλύπτεται από περιοχές του δικτύου Natura 2000. Οι επιλέξιμες δραστηριότητες θα πρέπει να είναι τέτοιας φύσης ώστε να έχουν ως στόχο τη βελτίωση της ποιότητας των αιτήσεων χρηματοδότησης έργου.

(33)

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής της 18ης Ιανουαρίου 2018 σχετικά με τις ενέργειες της ΕΕ για τη βελτίωση της περιβαλλοντικής συμμόρφωσης και διακυβέρνησης, το Δίκτυο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Εφαρμογή και την Επιβολή του Δικαίου του Περιβάλλοντος (IMPEL), το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Εισαγγελέων για το Περιβάλλον (ENPE) και το Φόρουμ Δικαστών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Περιβάλλον (EUFJE) δημιουργήθηκαν για να διευκολυνθεί η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και για να διαδραματίζουν μοναδικό ρόλο στην επιβολή της ενωσιακής νομοθεσίας για το περιβάλλον. Συνεισφέρουν ιδιαίτερα στην ενίσχυση της συνοχής στην εφαρμογή και την επιβολή της ενωσιακής περιβαλλοντικής νομοθεσίας σε ολόκληρη την Ένωση, στην αποφυγή στρεβλώσεων του ανταγωνισμού και στη βελτίωση της ποιότητας των περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων και των μηχανισμών επιβολής του νόμου μέσω ενός συστήματος δικτύωσης, τόσο σε επίπεδο Ένωσης όσο και σε επίπεδο κρατών μελών, και εξασφαλίζουν την ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών σε διάφορα διοικητικά επίπεδα, μέσω της κατάρτισης και διεξοδικών συζητήσεων σε σχέση με περιβαλλοντικά ζητήματα και ζητήματα επιβολής της νομοθεσίας, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών παρακολούθησης και αδειοδότησης. Δεδομένης της συνεισφοράς τους στους σκοπούς του προγράμματος LIFE, είναι σκόπιμο να επιτραπεί η χορήγηση επιχορηγήσεων στο IMPEL, το ENPE και το EUFJE χωρίς πρόσκληση για υποβολή προτάσεων, προκειμένου να συνεχιστεί η υποστήριξη των δραστηριοτήτων των εν λόγω οργανισμών. Επιπλέον, σε άλλες περιπτώσεις, θα μπορούσε να μην απαιτείται πρόσκληση σύμφωνα με τις γενικές απαιτήσεις του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (27) («δημοσιονομικός κανονισμός»), όπως για παράδειγμα για τους οργανισμούς που έχουν οριστεί από τα κράτη μέλη και λειτουργούν υπό την ευθύνη τους, εφόσον τα εν λόγω κράτη μέλη κατονομάζονται ως δικαιούχοι επιχορήγησης σε νομοθετική πράξη της Ένωσης.

(34)

Είναι σκόπιμο να καθοριστεί συνολικό χρηματοδοτικό κονδύλιο για το πρόγραμμα LIFE, το οποίο πρόκειται να αποτελέσει το ποσό προνομιακής αναφοράς, κατά την έννοια του σημείου 18 της Διοργανικής Συμφωνίας, της 16ης Δεκεμβρίου 2020, μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη συνεργασία σε δημοσιονομικά θέματα και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση, καθώς και τους νέους ιδίους πόρους, συμπεριλαμβανομένου ενός οδικού χάρτη για την εισαγωγή νέων ιδίων πόρων, για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατά την ετήσια διαδικασία του προϋπολογισμού.

(35)

Τα ανώτατα ποσοστά συγχρηματοδότησης των χορηγήσεων που χρηματοδοτούνται δυνάμει του προγράμματος LIFE θα πρέπει να οριστούν σε επίπεδα που είναι αναγκαία για να διατηρηθεί το αποτελεσματικό επίπεδο στήριξης που παρέχεται μέσω του προγράμματος LIFE. Προκειμένου να λαμβάνεται υπόψη η απαραίτητη προσαρμοστικότητα που χρειάζεται για τη διαχείριση του υφιστάμενου φάσματος δράσεων και οντοτήτων, με τα ειδικά ποσοστά συγχρηματοδότησης θα πρέπει να διευκολύνεται η ασφάλεια, ενώ παράλληλα θα διατηρείται ένας βαθμός ευελιξίας αντίστοιχος προς τις ειδικές ανάγκες ή απαιτήσεις. Τα ειδικά ποσοστά συγχρηματοδότησης θα πρέπει πάντοτε να υπόκεινται στα αντίστοιχα μέγιστα ποσοστά συγχρηματοδότησης που έχουν καθοριστεί.

(36)

Ο δημοσιονομικός κανονισμός που εκδόθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ έχει εφαρμογή στον παρόντα κανονισμό. Ο δημοσιονομικός κανονισμός θεσπίζει κανόνες σχετικά με την εκτέλεση του προϋπολογισμού της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των κανόνων σχετικά με τις επιχορηγήσεις, τα βραβεία, τις προμήθειες, την έμμεση εκτέλεση, τα χρηματοδοτικά μέσα, τις εγγυήσεις από τον προϋπολογισμό, τη χρηματοδοτική συνδρομή και την επιστροφή εξόδων που πραγματοποιούν εξωτερικοί εμπειρογνώμονες και προβλέπει ελέγχους της ευθύνης των οικονομικών φορέων. Οι κανόνες που θεσπίζονται βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ περιλαμβάνουν επίσης γενικό καθεστώς αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης.

(37)

Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (28), τους κανονισμούς (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2988/95 (29), (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 (30) και (ΕΕ) 2017/1939 (31) του Συμβουλίου, τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης οφείλεται να προστατεύονται μέσω αναλογικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για την πρόληψη, τον εντοπισμό, τη διόρθωση και τη διερεύνηση παρατυπιών, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων απάτης, της ανάκτησης των απολεσθέντων, αχρεωστήτως καταβληθέντων ή μη ορθώς χρησιμοποιηθέντων κονδυλίων, και, κατά περίπτωση, της επιβολής διοικητικών κυρώσεων. Ειδικότερα, σύμφωνα με τους κανονισμούς (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 και (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) έχει την εξουσία να διενεργεί διοικητικές έρευνες, μεταξύ των οποίων και επιτόπιους ελέγχους και εξακριβώσεις, με σκοπό να διαπιστωθεί αν υπήρξε απάτη, διαφθορά ή άλλη παράνομη δραστηριότητα εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης.

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει την εξουσία, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, να διερευνά και να διώκει αξιόποινες πράξεις που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης κατά τα οριζόμενα στην οδηγία (ΕΕ) 2017/1371 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (32). Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, κάθε πρόσωπο ή οντότητα που είναι αποδέκτης κονδυλίων της Ένωσης υποχρεούται να συνεργάζεται πλήρως για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, να παρέχει τα αναγκαία δικαιώματα και πρόσβαση στην Επιτροπή, την OLAF, το Ελεγκτικό Συνέδριο και, όσον αφορά τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην ενισχυμένη συνεργασία σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, και να διασφαλίζει ότι κάθε τρίτος που συμμετέχει στην εκτέλεση κονδυλίων της Ένωσης παρέχει ισοδύναμα δικαιώματα.

(38)

Τα είδη χρηματοδότησης και οι μέθοδοι εφαρμογής του προϋπολογισμού του προγράμματος LIFE θα πρέπει να επιλέγονται με βάση τη δυνατότητά τους να συμβάλλουν στην επίτευξη των συγκεκριμένων σκοπών των δράσεων και να αποφέρουν αποτελέσματα, λαμβανομένων υπόψη, ιδίως, του κόστους των ελέγχων, του διοικητικού φόρτου και του αναμενόμενου κινδύνου μη συμμόρφωσης. Για τις επιχορηγήσεις, θα πρέπει να εξετάζεται η χρήση κατ’ αποκοπή ποσών, ενιαίων ποσοστών και κλιμάκων κόστους ανά μονάδα. Η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίσει ότι η εφαρμογή του προγράμματος είναι εύκολα κατανοητή και να προωθήσει μια ουσιαστική απλούστευση για τους υπεύθυνους ανάπτυξης έργων.

(39)

Όπου αρμόζει, οι σκοποί πολιτικής του προγράμματος LIFE θα πρέπει να επιδιώκονται μέσω χρηματοδοτικών μέσων και δημοσιονομικών εγγυήσεων στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΕ) 2021/523, μεταξύ άλλων μέσω του ποσού που διατίθεται από το πρόγραμμα LIFE, όπως ορίζεται στα πολυετή προγράμματα εργασιών του εν λόγω προγράμματος.

(40)

Σύμφωνα με το άρθρο 94 της απόφασης 2013/755/ΕΕ του Συμβουλίου (33), οι οντότητες που είναι εγκατεστημένες στις υπερπόντιες χώρες και εδάφη είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση σύμφωνα με τους κανόνες και τους σκοπούς του προγράμματος LIFE και τις πιθανές ρυθμίσεις που ισχύουν στο κράτος μέλος με το οποίο συνδέεται η συγκεκριμένη υπερπόντια χώρα ή έδαφος. Η συμμετοχή τέτοιων οντοτήτων στο πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να εστιάζεται κυρίως σε έργα που εμπίπτουν στο υποπρόγραμμα «Φύση και βιοποικιλότητα».

(41)

Το εθελοντικό σύστημα για τη βιοποικιλότητα και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες στα ευρωπαϊκά υπερπόντια εδάφη (BEST) προάγει τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας βιοποικιλότητας, και της βιώσιμης χρήσης των οικοσυστημικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των προσεγγίσεων οικοσυστημικής βάσης στον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, στις εξόχως απόκεντρες περιοχές και στις υπερπόντιες χώρες και εδάφη της Ένωσης. Μέσω της προπαρασκευαστικής δράσης BEST που εγκρίθηκε το 2011 και του προγράμματος BEST 2.0 και του έργου BEST RUP που ακολούθησαν, το σύστημα BEST βοήθησε στην αύξηση της συνειδητοποίησης της οικολογικής σπουδαιότητας των εξόχως απόκεντρων περιοχών και των υπερπόντιων χωρών και εδαφών και του βασικού ρόλου τους στη διατήρηση της παγκόσμιας βιοποικιλότητας. Η Επιτροπή εκτιμά ότι η ανάγκη χρηματοδοτικής στήριξης για επιτόπια έργα στα εν λόγω εδάφη ανέρχεται σε 8 εκατομμύρια EUR ετησίως. Στις υπουργικές δηλώσεις που εξέδωσαν το 2017 και το 2018, οι υπερπόντιες χώρες και εδάφη εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για αυτό το μικρό πρόγραμμα επιχορηγήσεων για τη βιοποικιλότητα. Ενδείκνυται επομένως το πρόγραμμα LIFE να χρηματοδοτεί μικρές επιχορηγήσεις για τη βιοποικιλότητα, μεταξύ άλλων για δράσεις ανάπτυξης ικανοτήτων και δράσεις που έχουν καταλυτικό αποτέλεσμα, τόσο στις εξόχως απόκεντρες περιοχές όσο και στις υπερπόντιες χώρες και εδάφη.

(42)

Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να είναι ανοικτό σε τρίτες χώρες με βάση τις συμφωνίες μεταξύ της Ένωσης και των εν λόγω χωρών, στις οποίες καθορίζονται οι ειδικές προϋποθέσεις για τη συμμετοχή τους.

(43)

Οι τρίτες χώρες που είναι μέλη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) μπορούν να συμμετέχουν στα προγράμματα της Ένωσης στο πλαίσιο της συνεργασίας που θεσπίζεται δυνάμει της Συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (34), η οποία προβλέπει την υλοποίηση προγραμμάτων με βάση απόφαση που εκδόθηκε δυνάμει της εν λόγω συμφωνίας. Τρίτες χώρες μπορούν επίσης να συμμετέχουν βάσει άλλων νομικών πράξεων. Στον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να θεσπιστεί ειδική διάταξη που θα υποχρεώνει τρίτες χώρες να παρέχουν στον αρμόδιο διατάκτη, στην OLAF και στο Ελεγκτικό Συνέδριο τα αναγκαία δικαιώματα και πρόσβαση ώστε να ασκούν πλήρως τις αντίστοιχες αρμοδιότητές τους.

(44)

Σύμφωνα με τις παραγράφους 22 και 23 της διοργανικής συμφωνίας της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (35), το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να αξιολογείται με βάση πληροφορίες που θα συλλέγονται σύμφωνα με ειδικές απαιτήσεις παρακολούθησης, ενώ παράλληλα θα αποφεύγεται ο διοικητικός φόρτος, ιδίως για τα κράτη μέλη, και η υπερβολική ρύθμιση. Οι εν λόγω απαιτήσεις θα πρέπει, αν χρειάζεται, να περιλαμβάνουν μετρήσιμους δείκτες ως βάση για την αξιολόγηση των επιπτώσεων που θα έχει το πρόγραμμα LIFE στην πράξη. Ο πλήρης αντίκτυπος του προγράμματος LIFE επέρχεται μέσω έμμεσων, μακροπρόθεσμων και δύσκολα μετρήσιμων συνεισφορών στην επίτευξη του πλήρους φάσματος των περιβαλλοντικών και κλιματικών σκοπών της Ένωσης. Για την παρακολούθηση του προγράμματος LIFE, οι άμεσοι δείκτες εκροών και οι απαιτήσεις παρακολούθησης που καθορίζονται με τον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να συμπληρώνονται με τη συνάθροιση ειδικών δεικτών σε επίπεδο έργου, οι οποίοι θα περιγράφονται στα πολυετή προγράμματα εργασιών ή στις προσκλήσεις υποβολής προτάσεων, μεταξύ άλλων σχετικά με το δίκτυο Natura 2000 και τις εκπομπές ορισμένων ατμοσφαιρικών ρύπων.

(45)

Προκειμένου να διασφαλίζονται ενιαίες προϋποθέσεις για την εκτέλεση του παρόντος κανονισμού σε σχέση με την έκδοση των πολυετών προγραμμάτων εργασιών, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες. Οι αρμοδιότητες αυτές θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (36).

(46)

Για να διασφαλιστεί ότι η υποστήριξη που παρέχεται από το πρόγραμμα LIFE και η υλοποίησή του είναι συνεπείς με τις πολιτικές και τις προτεραιότητες της Ένωσης, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ, για την τροποποίηση του παρόντος κανονισμού με την επανεξέταση ή τη συμπλήρωση των δεικτών ή τη συμπλήρωση του παρόντος κανονισμού με τον προσδιορισμό ειδικών δεικτών για κάθε υποπρόγραμμα και είδος έργου και με τη θέσπιση πλαισίου παρακολούθησης και αξιολόγησης. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες θα πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου. Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(47)

Δεδομένου ότι οι σκοποί του παρόντος κανονισμού, δηλαδή η συμβολή στην υψηλού επιπέδου περιβαλλοντική προστασία και τη φιλόδοξη δράση για το κλίμα, η συμβολή στη βιώσιμη ανάπτυξη και η συμβολή στην επίτευξη των σκοπών και των στόχων της νομοθεσίας, των στρατηγικών, των σχεδίων και των διεθνών δεσμεύσεων της Ένωσης για το περιβάλλον, τη βιοποικιλότητα, το κλίμα, την κυκλική οικονομία, τις συναφείς ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση, μέσω χρηστής διακυβέρνησης και προσέγγισης που χρησιμοποιεί την ενεργή ανάμειξη πολλαπλών συμφεροντούχων, δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη, μπορούν όμως, λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων του παρόντος κανονισμού, να επιτευχθούν καλύτερα σε ενωσιακό επίπεδο, η Ένωση μπορεί να θεσπίζει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, η οποία διατυπώνεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών.

(48)

Συνεπώς, ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1293/2013 θα πρέπει να καταργηθεί.

(49)

Είναι σκόπιμο να διασφαλιστεί η ομαλή και χωρίς διακοπή μετάβαση από το προηγούμενο Πρόγραμμα για το Περιβάλλον και τη Δράση για το Κλίμα (LIFE) στο πρόγραμμα LIFE και να ευθυγραμμιστεί η έναρξη του προγράμματος LIFE με την έναρξη του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093. Κατά συνέπεια, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ επειγόντως και θα πρέπει να εφαρμοστεί με αναδρομική ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2021,