Sprawa T-86/03

Holcim (France) SA

przeciwko

Komisji Wspólnot Europejskich

Wykonanie wyroku Sądu – Stwierdzenie nieważności decyzji nakładającej grzywnę na skarżącą – Odmowa zapłaty przez Komisję odsetek od kwoty grzywny – Naprawienie szkody

Postanowienie Sądu Pierwszej Instancji (druga izba) z dnia 4 maja 2005 r.  II-0000

Streszczenie postanowienia

1.     Skarga o stwierdzenie nieważności – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki – Wyrok uchylający grzywnę nałożoną na przedsiębiorstwo za naruszenie reguł konkurencji lub obniżający jej kwotę – Obowiązek podjęcia działań zapewniających wykonanie wyroku – Zakres – Zwrot nienależnie zapłaconej kwoty i zapłata odsetek za zwłokę

(art. 233 WE)

2.     Skarga o stwierdzenie nieważności – Wyrok stwierdzający nieważność – Wyrok uchylający grzywnę nałożoną na przedsiębiorstwo za naruszenie reguł konkurencji lub obniżający jej kwotę – Niewykonanie obowiązku podjęcia działań zapewniających wykonanie wyroku – Przysługujące środki prawne

(art. 232 WE, 233 WE, 235 WE i art. 288 akapit drugi WE)

3.     Skarga o odszkodowanie – Termin do wniesienia skargi – Pięcioletni termin przedawnienia – Wniosek o odszkodowanie skierowany do instytucji, po którym nie złożono skargi o stwierdzenie nieważności lub skargi na bezczynność – Brak wpływu

(art. 230 WE i 232 WE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 46)

1.     Obowiązki, jakie ciążą na Komisji na podstawie art. 233 WE celem zapewnienia wykonania wyroku uchylającego grzywnę nałożoną na przedsiębiorstwo za naruszenie reguł konkurencji lub obniżającego jej kwotę obejmują w pierwszej kolejności obowiązek zwrotu przez Komisję całości lub części kwoty grzywny zapłaconej przez dane przedsiębiorstwo, jako że zapłatę tę należy uznać za nienależną w następstwie orzeczenia uchylającego grzywnę. Obowiązek ten obejmuje nie tylko kwotę główną nienależnie zapłaconej grzywny, lecz również odsetki za zwłokę narosłe od tej kwoty.

Wynika więc z tego, że nie przyznając żadnych odsetek za zwłokę od kwoty głównej grzywny zwróconej w następstwie takiego wyroku, Komisja nie podejmuje działań niezbędnych w celu wykonania tego wyroku i narusza w ten sposób obowiązki ciążące na niej na podstawie art. 233 WE.

(por. pkt 30, 31)

2.     Środkami prawnymi przysługującymi zainteresowanemu w przypadku zarzutu niewykonania obowiązków, jakie ciążą na Komisji na podstawie art. 233 WE w zakresie wykonania wyroku uchylającego grzywnę nałożoną na przedsiębiorstwo za naruszenie reguł konkurencji lub obniżającego jej kwotę są – do wyboru – albo skarga na bezczynność przewidziana w art. 232 WE, albo skarga o odszkodowanie przewidziana w art. 235 WE i art. 288 akapit drugi WE.

(por. pkt 33)

3.     Artykuł 46 statutu Trybunału Sprawiedliwości odnoszący się do terminu przedawnienia roszczeń wynikających z odpowiedzialności pozaumownej instytucji nie może być interpretowany w ten sposób, że osoba, która złożyła uprzedni wniosek do właściwej instytucji w przewidzianym terminie pięciu lat musi zostać uznana za nieuprawnioną, jeśli nie wniesie skargi o odszkodowanie w terminie dwóch miesięcy przewidzianym w art. 230 WE, w przypadku gdy decyzja oddalająca ten wniosek została jej notyfikowana, albo w terminie dwóch miesięcy przewidzianym w art. 232 akapit drugi WE, w przypadku gdy instytucja, której to dotyczy, nie zajęła stanowiska w terminie dwóch miesięcy, licząc od dnia złożenia tego wniosku.

Z samej treści drugiego i trzeciego zdania art. 46 statutu Trybunału wynika bowiem, że przepis ten nie ma na celu skrócenia pięcioletniego terminu przedawnienia, ale ochronę zainteresowanych poprzez uniknięcie uwzględnienia niektórych okresów przy obliczaniu omawianego terminu. Tak więc trzecie zdanie art. 46 statutu Trybunału ma na celu jedynie odroczenie wygaśnięcia terminu pięciu lat, jeżeli skarga lub uprzedni wniosek wniesione w tym terminie rozpoczną bieg terminów przewidzianych w art. 230 WE lub art. 232 WE. W żadnym wypadku jego zastosowanie nie może skutkować skróceniem pięcioletniego okresu przedawnienia ustanowionego w zdaniu pierwszym art. 46.

(por. pkt 38, 39)

POSTANOWIENIE SĄDU PIERWSZEJ INSTANCJI (druga izba)

z dnia 4 maja 2005 r.(*)

Wykonanie wyroku Sądu – Stwierdzenie nieważności decyzji nakładającej grzywnę na skarżącą – Odmowa zapłaty przez Komisję odsetek od kwoty grzywny – Naprawienie szkody

W sprawie T‑86/03

Holcim (France) SA, dawniej Groupe Origny SA, z siedzibą w Paryżu (Francja), reprezentowana przez M.‑P. Hutin‑Houillon, adwokat, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,

strona skarżąca,

przeciwko

Komisji Wspólnot Europejskich, reprezentowanej przez R. Lyala i C. Ingen‑Housz, działających w charakterze pełnomocników, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,

strona pozwana,

mającej za przedmiot wniosek o naprawienie, na podstawie art. 233 WE i 288 WE, domniemanej szkody poniesionej przez skarżącą w następstwie odmowy wypłaty przez Komisję odsetek za zwłokę od kwoty zwróconej w wykonaniu wyroku Sądu Pierwszej Instancji stwierdzającego nieważność decyzji nakładającej na skarżącą karę grzywny,

SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI
WSPÓLNOT EUROPEJSKICH (druga izba),

w składzie: J. Pirrung, prezes, N. J. Forwood i S. Papasavvas, sędziowie,

sekretarz: H. Jung,

wydaje następujące

Postanowienie

 Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu

1       W dniu 30 listopada 1994 r. Komisja wydała decyzję 94/815/WE dotyczącą postępowania na podstawie art. 85 traktatu WE (sprawa IV/33.126 i IV/33.322 – Ciment) (Dz.U. L 343, str. 1, zwaną dalej „decyzją Ciment”), w której między innymi stwierdziła uczestnictwo Cedest SA w szeregu naruszeń na wspólnotowym rynku cementu i nałożyła na spółkę grzywnę w wysokości 2 522 000 ECU.

2       Pismem zarejestrowanym w sekretariacie Sądu w dniu 17 lutego 1995 r. pod numerem T‑38/95 Groupe Origny SA (zwana dalej „Origny”), która wstąpiła w prawa Cedest, wniosła skargę o stwierdzenie nieważności tej decyzji.

3       W dniu 5 maja 1995 r. Origny zapłaciła całą grzywnę nałożoną na Cedest.

4       Wyrokiem z dnia 15 marca 2000 r. w sprawach połączonych T‑25/95, T‑26/95, od T‑30/95 do T‑32/95, od T‑34/95 do T‑39/95, od T‑42/95 do T‑46/95, T‑48/95, od T‑50/95 do T‑65/95, od T‑68/95 do T‑71/95, T‑87/95, T‑88/95, T‑103/95 i T‑104/95 Cimenteries CBR i in. przeciwko Komisji, Rec. str. II‑491 (zwanym dalej „wyrokiem Ciment”) Sąd Pierwszej Instancji uchylił w szczególności art. 1, art. 3 ust. 3 lit. a) i art. 9 decyzji Komisji w stosunku do Origny i obciążył Komisję kosztami postępowania związanymi ze sprawą T‑38/95.

5       Faksem z dnia 24 maja 2000 r. Origny poinformowała Komisję, dołączając szczegółowe informacje dotyczące rachunku bankowego, na który powinien zostać dokonany przelew głównej kwoty 2 522 000 EUR, należnej na podstawie wyroku Ciment, o wysokości odsetek za zwłokę, należnych według niej od tej kwoty za okres od 7 maja 1995 r. do czasu przelewu kwoty głównej.

6       W dniu 27 lipca 2000 r. Komisja przelała na wskazane powyżej konto kwotę 2 522 000 EUR. Natomiast nie spełniła żądania zapłaty odsetek za zwłokę.

7       Pismem z dnia 16 listopada 2000 r. skierowanym do Komisji Origny ponowiła żądanie zapłaty odsetek za zwłokę, przedstawiając nowe wyliczenie, dokonane na dzień 27 lipca 2000 r.

8       Pismem z dnia 29 grudnia 2000 r. Komisja udzieliła Origny odpowiedzi, w której stwierdziła, że nie ma prawa do zapłaty żądanych odsetek, powołując się na brak przepisu wspólnotowego lub ogólnej zasady prawa przewidującej zapłatę odsetek za zwłokę w podobnych przypadkach.

9       W wyroku z dnia 10 października 2001 r. w sprawie T‑171/99 Corus UK przeciwko Komisji, Rec. str. II‑2967 (zwanym dalej „wyrokiem w sprawie Corus”) Sąd Pierwszej Instancji orzekł, że w przypadku wyroku uchylającego lub obniżającego grzywnę nałożoną na przedsiębiorstwo za naruszenie reguł konkurencji zawartych w traktacie EWWiS, Komisja jest zobowiązana, na podstawie art. 34 akapit pierwszy zdanie drugie EWWiS do zwrotu nie tylko nadpłaconej kwoty grzywny, lecz również odsetek narosłych od tej kwoty (zob. pkt 52 i 53 wyroku).

10     Pismem z dnia 21 marca 2002 r. skierowanym do Komisji Origny – odwołując się do wyroku w sprawie Corus – podniosła, że nie przyznając jej odsetek za zwłokę od kwoty głównej wypłaconej w wyniku wyroku Ciment, Komisja nie podjęła działania niezbędnego do wykonania tego wyroku zgodnie z art. 233 WE. Wezwała zatem Komisję do ponownego rozpatrzenia jej żądania.

11     Komisja nie nadała żadnego biegu temu pismu, jak również monitowi z dnia 3 czerwca 2002 r.

 Przebieg postępowania i żądania stron

12     Pismem zarejestrowanym w sekretariacie Sądu w dniu 6 marca 2003 r. skarżąca wniosła na podstawie art. 233 i art. 288 traktatu WE skargę w niniejszej sprawie.

13     Skarżąca wnosi do Sądu o:

–       nakazanie Komisji zapłaty kwoty 1 488 287,50 EUR odpowiadającej kwocie należnych odsetek za zwłokę;

–       podwyższenie tej kwoty o odsetki za zwłokę za okres od dnia 27 lipca 2000 r. do dnia ogłoszenia wyroku;

–       stwierdzenie, że od tych dwóch kwot będą należne odsetki od dnia ogłoszenia tego wyroku do momentu całkowitej zapłaty.

14     Odrębnym aktem, złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 10 czerwca 2003 r., Komisja podniosła zarzut niedopuszczalności na podstawie art. 114 § 1 regulaminu Sądu, w którym wnosi ona do Sądu o:

–       odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej;

–       obciążenie strony skarżącej kosztami postępowania.

15     W uwagach w sprawie zarzutu niedopuszczalności, złożonych w sekretariacie Sądu w dniu 21 lipca 2003 r., skarżąca wnosi o oddalenie zarzutu niedopuszczalności i podtrzymuje inne żądania skargi.

16     Pismem sekretariatu Sądu z dnia 20 grudnia 2004 r. strony zostały wezwane do przedstawienia uwag na piśmie w sprawie ewentualnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu wyroku Trybunału z dnia 9 grudnia 2004 r. w sprawie C‑123/03 P Komisja przeciwko Greencore, Zb.Orz. str. I‑11647 (zwanego dalej „wyrokiem w sprawie Greencore”). Skarżąca i Komisja odniosły się do tego wezwania pismami złożonymi w sekretariacie odpowiednio w dniach 14 i 18 stycznia 2005 r.

 W przedmiocie dopuszczalności

17     Na podstawie art. 114 § 1 regulaminu Sąd może na wniosek jednej ze stron stwierdzić niedopuszczalność bez rozpatrywania sprawy co do istoty. Zgodnie z art. 114 § 3 pozostała część postępowania w przedmiocie wniosku odbywa się ustnie, jeżeli Sąd nie zadecyduje inaczej. W niniejszym przypadku Sąd uznaje, że na podstawie analizy akt sprawy ma wystarczającą wiedzę, aby rozstrzygnąć w przedmiocie wniosku pozwanej bez otwierania procedury ustnej.

 Argumenty uczestników

18     Komisja podnosi, że skarga o odszkodowanie oparta na art. 288 akapit drugi WE jest wprawdzie środkiem autonomicznym w ramach środków prawnych prawa wspólnotowego, w związku z czym niedopuszczalność wniosku o stwierdzenie nieważności nie prowadzi sama w sobie do niedopuszczalności żądania odszkodowania, jednakże skargę o odszkodowanie należy uznać, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, za niedopuszczalną, gdy w rzeczywistości ma ona na celu usunięcie z obrotu prawnego aktu o charakterze indywidualnym, który stał się ostateczny, a gdyby została uwzględniona, skutkowałaby unicestwieniem jego skutków prawnych (wyrok Trybunału z dnia 26 lutego 1986 r. w sprawie 175/84 Krohn przeciwko Komisji, Rec. str. 753, pkt 32 i 33, wyroki Sądu z dnia 15 marca 1995 r. w sprawie T‑514/93 Cobrecaf i in. przeciwko Komisji, Rec. str. II‑621, pkt 58 i 59, z dnia 17 października 2002 r. w sprawie T‑180/00 Astipesca przeciwko Komisji, Rec. str. II‑3985, pkt 139 i z dnia 3 kwietnia 2003 r. w sprawach połączonych T‑44/01, T‑119/01 i T‑126/01 Vieira i Vieira Argentina przeciwko Komisji, Rec. str. II‑1209, pkt 213).

19     W niniejszym przypadku indywidualna decyzja o oddaleniu żądania skarżącej zmierzającego do zapłaty odsetek za zwłokę została wydana przez Komisję w dniu 29 grudnia 2000 r. Decyzja ta stała się ostateczna w momencie, gdy strona skarżąca nie wniosła skargi o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 230 WE w terminie dwóch miesięcy od dnia jej notyfikacji, przedłużonym o termin uwzględniający odległość.

20     Zgodnie z wyżej wymienionym orzecznictwem, skarga w niniejszej sprawie powinna zostać więc odrzucona jako niedopuszczalna, jako że zmierza do usunięcia skutków powyższej decyzji, zobowiązując Komisję do wypłaty odsetek za zwłokę, której ta uprzednio odmówiła.

21     W uwagach dotyczących wyroku w sprawie Greencore Komisja utrzymuje, że potwierdza on a contrario tezę, którą podnosi ona w ramach niniejszego postępowania. Skarżąca nie zareagowała we właściwym czasie na decyzję z dnia 29 grudnia 2000 r., poprzez którą Komisja wyraźnie odmówiła zapłaty odsetek za zwłokę żądanych pismem z dnia 16 listopada 2000 r., nie może więc zakwestionować już tej odmowy ani w drodze skargi o stwierdzenie nieważności, ani w drodze skargi o odszkodowanie skierowanej przeciw zaniechaniu udzielenia odpowiedzi na kolejne żądanie złożone w dniu 21 marca 2002 r.

22     Skarżąca podnosi w skardze, że zapłata odsetek za zwłokę od kwoty głównej grzywny zwróconej w wyniku wyroku stwierdzającego nieważność stanowi środek wykonania tego wyroku, który Komisja zobowiązana jest podjąć na podstawie art. 233 i art. 288 WE, nawet przy braku jakiegokolwiek uchybienia mogącego spowodować odpowiedzialność Wspólnoty. Zaniechanie przez Komisję podjęcia takiego działania otwiera w tej sytuacji prawo do dochodzenia odszkodowania na podstawie art. 233 akapit drugi i art. 288 WE.

23     W uwagach w sprawie zarzutu niedopuszczalności skarżąca kwestionuje znaczenie powołanego powyżej w pkt 18 wyroku Vieira i Vieira Argentyna przeciwko Komisji, przywołanego przez Komisję. W sprawie, w której zapadł ten wyrok, skarga o odszkodowanie wniesiona przez Vieira Argentina została bowiem odrzucona jako niedopuszczalna, ponieważ w rzeczywistości skarga ta zmierzała do zapłaty kwoty mającej na celu zrównoważenie skutków prawnych nierozłącznie związanych z decyzją o zawieszeniu pomocy finansowej, wobec której strona skarżąca nie wniosła we właściwym czasie skargi o stwierdzenie nieważności, podczas gdy taka skarga, gdyby została uwzględniona, spowodowałaby zniesienie omawianych skutków prawnych, biorąc pod uwagę działania, jakie Komisja byłaby zobowiązana podjąć zgodnie z art. 233 WE w celu wykonania wyroku (zob. pkt 215 wyroku). Tymczasem w niniejszym przypadku skarżąca terminowo wniosła skargę o stwierdzenie nieważności decyzji Ciment. W wyroku Ciment stwierdzono nieważność tej decyzji i zapłata żądanych odsetek stanowiła jedynie jeden z kroków, jakie Komisja zobowiązana była podjąć w wykonaniu tego wyroku. Skarga o odszkodowanie zmierza więc do ukarania Komisji za niedopełnienie obowiązku przewidzianego w art. 233 akapit pierwszy WE i jest ona odrębna od skargi o stwierdzenie nieważności, gdyż nie ma na celu zniesienia określonego aktu, lecz naprawienie szkody wyrządzonej przez instytucję (zob. wyrok Sądu z dnia 24 października 2000 r. w sprawie T‑178/98 Fresch Marine przeciwko Komisji, Rec. str. II‑3331, pkt 45).

24     Skarżąca dodaje, że art. 233 WE, zgodnie z jego drugim akapitem, nakłada na instytucje, których to dotyczy, obowiązek naprawienia dodatkowej szkody, która wynika ewentualnie z aktu niezgodnego z prawem, którego nieważność stwierdzono. W tym względzie art. 233 WE nie uzależnia naprawienia szkody od kolejnego naruszenia, różnego od bezprawności aktu, którego nieważność stwierdzono, ale przewiduje naprawienie szkody, która wynika z tego aktu i która trwa po stwierdzeniu jego nieważności oraz wykonaniu przez administrację wyroku stwierdzającego nieważność (wyrok Trybunału z dnia 14 maja 1998 r. w sprawie C‑259/96 P Rada przeciwko De Nil i Impens, Rec. str. I‑2915, pkt 2).

25     W niniejszym przypadku skarga wniesiona przez skarżącą zmierza właśnie do naprawienia szkody wynikającej nie z decyzji z dnia 29 grudnia 2000 r. o odmowie wypłaty żądanych odsetek za zwłokę, ale z decyzji Ciment. Szkoda trwa po stwierdzeniu nieważności tej ostatniej decyzji z powodu nieprawidłowego w świetle art. 233 akapit pierwszy WE wykonania wyroku Ciment przez Komisję. Logicznie rzecz biorąc, takie nieprawidłowe wykonanie może spotkać się z sankcją jedynie w ramach skargi o odszkodowanie przewidzianej w art. 233 akapit drugi WE.

26     W uwagach w sprawie wyroku Greencore skarżąca utrzymuje, że nie ma on znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszego sporu, jako że Trybunał orzekał w ramach skargi o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 230 WE, a nie, jak to ma miejsce w niniejszym przypadku, w ramach skargi o odszkodowanie na podstawie art. 233 i art. 288 WE.

27     Skarżąca dodaje, że dopuszczalność i zasadność skargi o odszkodowanie w przypadku takim, jak w niniejszej sprawie, zostały potwierdzone w wyroku w sprawie Corus, biorąc pod uwagę równoważność pomiędzy, z jednej strony, art. 34 akapit pierwszy zd. drugie EWWiS i art. 233 WE, a z drugiej strony art. 34 akapit drugi EWWIS i art. 288 WE. Natomiast w świetle omawianego wyroku skarga o stwierdzenie nieważności nie stanowi właściwego środka prawnego w celu dochodzenia zapłaty odsetek za zwłokę w takim przypadku.

28     Skarga o odszkodowanie przedawnia się z upływem pięciu lat, począwszy od zaistnienia faktu stanowiącego jej podstawę, czyli w niniejszym przypadku od nieprawidłowego wykonania przez Komisję wyroku Ciment, tak więc niniejsza skarga jest zdaniem skarżącej dopuszczalna.

 Ocena Sądu

29     W celu rozstrzygnięcia o dopuszczalności skargi o odszkodowanie w niniejszej sprawie należy najpierw ustalić, po pierwsze, obowiązki ciążące na Komisji na podstawie art. 233 WE i związane z wykonaniem wyroku uchylającego lub obniżającego grzywnę nałożoną na przedsiębiorstwo z tytułu naruszenia reguł konkurencji zawartych w traktacie, a po drugie, środki prawne przysługujące temu przedsiębiorstwu w przypadku zarzutu naruszenia omawianych obowiązków przez Komisję.

30     Po pierwsze, jeśli chodzi o ustalenie obowiązków, jakie ciążą na Komisji na podstawie art. 233 WE w wykonaniu wyroku uchylającego lub obniżającego grzywnę nałożoną na przedsiębiorstwo za naruszenie reguł konkurencji zawartych w traktacie, obejmują one w pierwszej kolejności obowiązek zwrotu przez Komisję całości lub części kwoty grzywny zapłaconej przez dane przedsiębiorstwo, jako że zapłatę tę należy uznać za nienależną w następstwie orzeczenia uchylającego grzywnę. Obowiązek ten obejmuje nie tylko kwotę główną nienależnie zapłaconej grzywny, lecz również odsetki za zwłokę narosłe od tej kwoty (zob. analogicznie, jeśli chodzi o postanowienie równoważne z art. 34 akapit pierwszy zdanie drugie EWWiS, wyrok w sprawie Corus, pkt 52 i 53).

31     Wynika więc z tego, że nie przyznając żadnych odsetek za zwłokę od kwoty głównej grzywny zwróconej w następstwie takiego wyroku, Komisja nie podejmuje działań niezbędnych w celu wykonania tego wyroku i narusza w ten sposób obowiązki ciążące na niej na podstawie art. 233 WE (zob. analogicznie wyrok w sprawie Corus, pkt 58).

32     W tym względzie należy dodać, że o ile szkoda zarzucana przez skarżącą, polegająca na braku możliwości korzystania z kwoty 2 522 000 EUR od dnia 5 maja 1995 r. do dnia 27 lipca 2000 r., wynika z decyzji Ciment, o tyle zarzucane w ramach niniejszej sprawy naruszenie polega nie na wydaniu tej decyzji, lecz na niewypłaceniu przez Komisję odsetek za zwłokę od tej kwoty w wykonaniu wyroku Ciment (zob. analogicznie wyrok w sprawie Corus, pkt 42 i następne).

33     Następnie jeśli chodzi o ustalenie środków prawnych przysługujących zainteresowanemu w przypadku zarzutu niewykonania omawianych obowiązków przez Komisję, z orzecznictwa wynika, że są nimi – do wyboru – albo skarga na bezczynność przewidziana w art. 232 WE (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 26 kwietnia 1988 r. w sprawach połączonych 97/86, 99/86, 193/86 i 215/86 Asteris i in. przeciwko Komisji, Rec. str. 2181, pkt 22–24 i 32 oraz ww. wyrok w sprawie Greencore, pkt 46, opinia rzecznika generalnego M. Jacobsa w sprawie Greencore, Zb.Orz. str. I‑11647, pkt 22, wyroki Sądu z dnia 18 września 1996 r. w sprawie T‑387/94 Asia Motor France i in. przeciwko Komisji, Rec. str. II‑961, pkt 40 i z dnia 19 lutego 2004 r. w sprawach połączonych T‑297/01 i T‑298/01 SIC przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 31), albo skarga o odszkodowanie przewidziana w art. 233 WE i art. 288 akapit drugi WE (zob. podobnie wyroki Sądu z dnia 8 października 1992 r. w sprawie T‑84/91 Meskens przeciwko Parlamentowi, Rec. str. II‑2335, pkt 81, utrzymany w mocy wyrokiem Trybunału z dnia 9 sierpnia 1994 r. w sprawie C‑412/92 P Parlament przeciwko Meskens, Rec. str. I‑3757, z dnia 28 września 1999 r. w sprawie T‑48/97 Frederiksen przeciwko Parlamentowi, RecFP str. I‑A‑167 i II‑867, pkt 96 oraz z dnia 12 grudnia 2000 r. w sprawie T‑11/00 Hautem przeciwko BEI, Rec. str. II‑4019, pkt 43 i 51, postanowienie prezesa drugiej izby Sądu z dnia 4 listopada 2003 r. w sprawie T‑161/03 Cascades przeciwko Komisji, dotychczas niepublikowane w Zbiorze, zob. również analogicznie art. 34 akapit drugi EWWiS i wyrok w sprawie Corus, pkt 49).

34     Każdy z tych dwóch alternatywnych środków prawnych podlega szczególnym warunkom i ograniczeniom proceduralnym.

35     Jednakże, jeśli zainteresowany wybiera drogę skargi na bezczynność, winien zastosować się do postanowienia art. 232 akapit drugi WE, zgodnie z którym:

„[Skarga na bezczynność] jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy dana instytucja została uprzednio wezwana do działania. Jeśli w terminie dwóch miesięcy od tego wezwania instytucja nie zajęła stanowiska, skarga może być wniesiona w ciągu następnych dwóch miesięcy”.

36     Z utrwalonego orzecznictwa wynika przy tym, że odmowa działania zgodnie z takim wezwaniem wyrażona przez omawianą instytucję stanowi zajęcie stanowiska kończące bezczynność i jest aktem zaskarżalnym w rozumieniu art. 230 WE (zob. na przykład ww. w pkt 33 wyrok w sprawie Asteris i in. przeciwko Komisji, pkt 32 i 33).

37     Jeśli natomiast zainteresowany wybierze alternatywną drogę skargi o odszkodowanie, winien dla odmiany zastosować się do przepisów art. 46 statutu Trybunału Sprawiedliwości, zgodnie z którym:

„Roszczenia wynikające z odpowiedzialności pozaumownej Wspólnot ulegają przedawnieniu z upływem pięciu lat od zdarzenia stanowiącego podstawę tej odpowiedzialności. Okres przedawnienia przerywa wniesienie skargi do Trybunału lub uprzednie wniesienie przez poszkodowanego wniosku do właściwej instytucji Wspólnoty. W ostatnim przypadku wniosek [skarga] musi być wniesiony[a] w ciągu dwóch miesięcy, zgodnie z artykułem 230 [...] WE [...]; postanowienia drugiego akapitu artykułu 232 [...] WE [...] stosuje się odpowiednio”.

38     Przepis ten nie może być jednak interpretowany w tym znaczeniu, że osoba, która złożyła uprzedni wniosek do właściwej instytucji w przewidzianym terminie pięciu lat, musi zostać uznana za nieuprawnioną, jeśli nie wniesie skargi o odszkodowanie w terminie dwóch miesięcy przewidzianym w art. 230 WE, w przypadku gdy decyzja oddalająca ten wniosek została jej notyfikowana, albo w terminie dwóch miesięcy przewidzianym w art. 232 akapit drugi WE, w przypadku gdy instytucja, której to dotyczy, nie zajęła stanowiska w terminie dwóch miesięcy, licząc od dnia złożenia tego wniosku.

39     Z samej treści drugiego i trzeciego zdania art. 46 statutu Trybunału wynika bowiem, że przepis ten nie zmierza do skrócenia pięcioletniego terminu przedawnienia, ale że ma on na celu ochronę zainteresowanych poprzez uniknięcie uwzględnienia niektórych okresów przy obliczaniu omawianego terminu. Tak więc trzecie zdanie art. 46 statutu Trybunału ma na celu jedynie odroczenie wygaśnięcia terminu pięciu lat, jeżeli skarga lub uprzedni wniosek, wniesione w tym terminie, rozpoczną bieg terminów przewidzianych w art. 230 WE lub art. 232 WE. W żadnym wypadku jego zastosowanie nie może skutkować skróceniem pięcioletniego okresu przedawnienia ustanowionego w zdaniu pierwszym art. 46 [zob. odnośnie do identycznego przepisu art. 43 poprzedniego statutu (WE) Trybunału wyrok Trybunału z dnia 14 lipca 1967 r. w sprawach połączonych 5/66, 7/66 i od 13/66 do 24/66 Kampffmeyer i in. przeciwko Komisji, Rec. str. 317 i 337, zwany dalej „wyrokiem w sprawie Kampffmeyer” i wyrok z dnia 5 kwietnia 1973 r. w sprawie 11/72 Giordano przeciwko Komisji, Rec. str. 417, zwany dalej „wyrokiem w sprawie Giordano” pkt 5–7, postanowienie Sądu z dnia 4 sierpnia 1999 r. w sprawie T‑106/98 Fratelli Murri przeciwko Komisji, Rec. str. II‑2553, pkt 29].

40     Zarzucane w tym przypadku naruszenie polega na zaniechaniu przez Komisję podjęcia działania niezbędnego w celu wykonania wyroku Ciment, a pięcioletni termin przedawnienia przewidziany w art. 46 zdanie pierwsze statutu Trybunału upłynął w dniu 15 marca 2005 r., biorąc pod uwagę rozsądny termin, którym musi dysponować zainteresowana instytucja w celu wypełnienia swoich obowiązków wynikających z art. 233 WE (zob. analogicznie art. 34 akapit drugi EWWiS i wyrok w sprawie Corus, pkt 44).

41     Prawdą jest, że skarżąca – zamiast wnieść natychmiast skargę o odszkodowanie do Sądu, do czego upoważniał ją art. 46 statutu Trybunału – postanowiła najpierw zwrócić się do Komisji faksem z dnia 24 maja 2000 r., później pismem z dnia 16 listopada 2000 r., na podstawie których instytucja ta została wezwana do zapłaty odsetek za zwłokę.

42     Jeżeliby faks skarżącej z dnia 24 maja 2000 r. interpretować jako wezwanie do działania w rozumieniu art. 232 akapit drugi zdanie pierwsze WE, to w braku stanowiska Komisji w sprawie tego wezwania w terminie dwóch miesięcy skarżąca mogła skierować do Sądu skargę na bezczynność w terminie kolejnych dwóch miesięcy, zgodnie z art. 232 akapit drugi zdanie drugie WE.

43     Bez względu na to, ponieważ pismo Komisji z dnia 29 grudnia 2000 r., jak wynika z jego brzmienia (zob. pkt 8 powyżej), wyrażało jasno odmowę działania zgodnie z żądaniem z dnia 16 listopada 2000 r., strona skarżąca mogła wnieść skargę o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 230 WE (zob. pkt 36 powyżej).

44     W tym względzie należy podkreślić, że w wyroku w sprawie Greencore (pkt 47) Trybunał wyraźnie stwierdził, iż pismo Komisji odmawiające przedsiębiorstwu prawa domagania się wypłaty odsetek za zwłokę w okolicznościach, które odpowiadają w istocie sytuacji opisanej powyżej w pkt 43, zawiera odmowę zapłaty odsetek i stanowi w związku z tym akt zaskarżalny w rozumieniu art. 230 WE.

45     Należy też dodać, że w tym samym wyroku w sprawie Greencore (pkt 46) Trybunał stwierdził, iż nieskorzystanie przez omawiane przedsiębiorstwo z procedury przewidzianej w art. 232 WE w okolicznościach, które odpowiadają co do istoty sytuacji opisanej w pkt 42 powyżej, nie ma żadnego wpływu na dopuszczalność skargi o stwierdzenie nieważności wniesionej w późniejszym czasie.

46     Jednakże w świetle orzecznictwa Trybunału powołanego w pkt 39 żadnej z trzech okoliczności podniesionych w pkt 41–43 powyżej nie można uznać za mającą znaczenie dla oceny dopuszczalności skargi o odszkodowanie w niniejszej sprawie.

47     W szczególności z wyroku w sprawie Greencore nie wynika, by Trybunał orzekał w przedmiocie przypadku zastosowania art. 46 statutu Trybunału, ani też a fortiori, aby zdecydował się na dokonanie zmiany linii orzecznictwa w stosunku do wyroków w sprawach Kampffmeyer i Giordano.

48     Należy uznać za ustalone, że żadnego zarzutu niedopuszczalności, ani opartego na przedawnieniu skargi na bezczynność przysługującej ewentualnie skarżącej wobec braku odpowiedzi Komisji na jej faks z dnia 24 maja 2000 r., ani na przedawnieniu skargi o stwierdzenie nieważności przysługującej zainteresowanej w następstwie wyraźnego odrzucenia jej wniosku z dnia 16 listopada 2000 r., nie można postawić skardze o odszkodowanie w niniejszej sprawie.

49     Stwierdzenia tego nie podważa orzecznictwo powołane przez Komisję (zob. pkt 18 powyżej), zgodnie z którym skarga o odszkodowanie musi zostać uznana za niedopuszczalną, jeśli w rzeczywistości ma na celu usunięcie z obrotu prawnego aktu o charakterze indywidualnym, który stał się ostateczny, a gdyby została uwzględniona, prowadziłaby do unicestwienia jego skutków prawnych.

50     Jak bowiem stwierdza słusznie strona skarżąca (zob. pkt 23 powyżej), orzecznictwo to jest wyjątkowo uzasadnione w świetle zasady autonomiczności skargi o odszkodowanie w stosunku do innych środków prawnych w sytuacjach, gdy zainteresowany mógł mieć na podstawie art. 230 WE legitymację do żądania stwierdzenia nieważności tego samego aktu, co do którego twierdzi, po upływie terminu na wniesienie skargi o stwierdzenie jego nieważności, że jest on przyczyną szkody po jego stronie. Orzecznictwo to ma więc zastosowanie wyłącznie w sytuacji, gdy zarzucana szkoda wynika z indywidualnego aktu administracyjnego, który stał się ostateczny, a który zainteresowana strona mogła zakwestionować w drodze skargi o stwierdzenie nieważności. Stąd w powołanym w pkt 18 wyroku w sprawie Krohn przeciwko Komisji Trybunał stwierdził (pkt 32), że sam fakt istnienia indywidualnej decyzji, która stała się ostateczna, nie może stanowić przeszkody dla dopuszczalności skargi o odszkodowanie, zastrzegając jednakże (pkt 33) możliwość wystąpienia przypadku wyjątkowego, który w każdym bądź razie nie ma miejsca w niniejszej sprawie.

51     W niniejszym przypadku bowiem szkoda zarzucana przez stronę skarżącą nie wynika z pisma Komisji z dnia 29 grudnia 2000 r. ani z żadnego innego indywidualnego aktu administracyjnego, który mógł zostać zaskarżony, ale ze stanowiącego uchybienie zaniechania przez Komisję podjęcia działań niezbędnych w celu wykonania wyroku Ciment, z naruszeniem zobowiązań, które na niej ciążą na podstawie art. 233 WE. Ponieważ skarżącej nie przysługiwała skarga o stwierdzenie nieważności przeciwko takiemu zaniechaniu, powołane przez Komisję orzecznictwo pozostaje w tym przypadku bez znaczenia.

52     Ponadto należy przypomnieć, że w świetle pkt 46 wyroku w sprawie Greencore (zob. pkt 45 powyżej) fakt, że skarżąca nie skorzystała z procedury przewidzianej w art. 232 WE w celu skłonienia Komisji do zapłaty żądanych odsetek, nie ma żadnego wpływu na dopuszczalność skargi o odszkodowanie w niniejszej sprawie.

53     Należy zatem oddalić jako bezzasadny zarzut niedopuszczalności podniesiony przez Komisję i zarządzić dalsze prowadzenie postępowania.

 W przedmiocie kosztów

54     Należy odłożyć rozstrzygnięcie w sprawie kosztów do orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie.

Z powyższych względów

SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI (druga izba)

postanawia:

1)      Zarzut niedopuszczalności podniesiony przez Komisję zostaje oddalony.

2)      Zostanie ustalony termin umożliwiający Komisji przedstawienie odpowiedzi na skargę.

3)      Rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

Sporządzono w Luksemburgu w dniu 4 maja 2005 r.

* Język postępowania: francuski.