–

w imieniu Apothekerkammer Nordrhein – M. Douglas, Rechtsanwalt, i A. Bongers-Gehlert, Rechtsanwältin,

–

w imieniu DocMorris NV – M. Plesser, Rechtsanwalt, A. Robert, avocate, i K. Wodarz, Rechtsanwältin,

–

w imieniu rządu estońskiego – M. Kriisa, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu rządu polskiego – B. Majczyna, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – E. Mathieu, M. Noll-Ehlers i A. Spina, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 86 ust. 1 i art. 87 ust. 3 dyrektywy 2001/83/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 listopada 2001 r. w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi (Dz.U. 2001, L 311, s. 67), zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/62/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. (Dz.U. 2011, L 174, s. 74) (zwanej dalej „dyrektywą 2001/83”).

2

Wniosek ten został złożony w kontekście sporu pomiędzy Apothekerkammer Nordrhein (izbą aptekarską Nadrenii Północnej, Niemcy) a DocMorris NV, spółką prawa niderlandzkiego prowadzącą aptekę wysyłkową z siedzibą w Niderlandach, w przedmiocie żądania odszkodowawczego, z którym spółka ta wystąpiła, opartego na twierdzeniu, że izba aptekarska Nadrenii Północnej doprowadziła do przyjęcia przez sąd niemiecki nakazujących zaprzestanie akcji reklamowych środków tymczasowych, które od chwili ich zarządzenia były nieuzasadnione.

3

Zgodnie z motywami 2, 45 i 50 dyrektywy 2001/83:

[…]

[…]

4

Artykuł 85c ust. 1 tej dyrektywy ma następujące brzmienie:

„Bez uszczerbku dla przepisów krajowych zakazujących oferowania ludności w sprzedaży na odległość, w drodze usług społeczeństwa informacyjnego, produktów leczniczych wydawanych na receptę, państwa członkowskie zapewniają, by produkty lecznicze były oferowane w sprzedaży na odległość w drodze usług społeczeństwa informacyjnego w rozumieniu dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego [Dz.U. 1998, L 204, s. 37] przy zachowaniu następujących warunków:

[…]”.

5

Artykuł 86 ust. 1 wspomnianej dyrektywy stanowi:

„Do celów niniejszego tytułu »reklama produktów leczniczych« obejmuje dowolną formę obwoźnej informacji, działalności agitacyjnej lub motywowania ukierunkowanego na zachęcanie do przepisywania, dostarczania, sprzedaży lub konsumpcji produktów leczniczych; w szczególności obejmuje:

6

Artykuł 87 ust. 3 owej dyrektywy przewiduje:

„Reklama produktu leczniczego:

7

Zgodnie z art. 88 ust. 1 i 2 dyrektywy 2001/83:

„1.   Państwa członkowskie wprowadzają zakaz reklamy o zasięgu ogólnospołecznym produktów leczniczych, które:

[…]

2.   Produkty lecznicze, które mogą być objęte reklamą o zasięgu ogólnospołecznym, są to produkty, które, z uwagi na ich skład oraz cel działania, są przeznaczone i opracowane do stosowania bez interwencji lekarza do celów diagnostycznych lub bez recepty lub bez monitorowania przebiegu leczenia, w miarę potrzeb, po zasięgnięciu opinii farmaceuty”.

8

Artykuł 1 ust. 1 i 2 dyrektywy 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego (dyrektywy o handlu elektronicznym) (Dz.U. 2000, L 178, s. 1), ma następujące brzmienie:

„1.   Niniejsza dyrektywa dąży do przyczynienia się do właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego przez zapewnienie swobodnego przepływu usług społeczeństwa informacyjnego między państwami członkowskimi.

2.   Niniejsza dyrektywa zbliża, w zakresie potrzebnym do osiągnięcia celu określonego w ust. 1, niektóre przepisy krajowe w sprawie usług społeczeństwa informacyjnego odnoszące się do rynku wewnętrznego, siedzib usługodawców, informacji handlowych, umów zawieranych drogą elektroniczną, odpowiedzialności pośredników, kodeksów postępowania, pozasądowych dróg rozstrzygania sporów, dochodzenia praw przed sądem oraz współpracy między państwami członkowskimi”.

9

Artykuł 2 tej dyrektywy przewiduje w lit. h):

„Do celów niniejszej dyrektywy następujące pojęcia oznaczają:

[…]

10

Artykuł 3 ust. 2 i 4 wspomnianej dyrektywy przewiduje:

„2.   Państwa członkowskie nie mogą z powodów wchodzących w zakres koordynowanej dziedziny ograniczać swobodnego przepływu usług społeczeństwa informacyjnego pochodzących z innego państwa członkowskiego.

[…]

4.   Państwa członkowskie mogą podejmować środki mające na celu odstąpienie od ust. 2 w odniesieniu do określonej usługi społeczeństwa informacyjnego, jeżeli spełnione są następujące warunki:

11

Paragraf 7 ust. 1 zdanie pierwsze Gesetz über die Werbung auf dem Gebiete des Heilwesens (Heilmittelwerbegesetz) (ustawy o reklamie produktów leczniczych), w brzmieniu mającym zastosowanie do okoliczności faktycznych postępowania głównego (zwanej dalej „HWG”), przewiduje:

„Niedopuszczalne jest oferowanie, zapowiadanie lub przyznawanie korzyści i innych prezentów reklamowych (towarów lub usług), zaś w przypadku pracowników służby zdrowia – ich przyjmowanie, chyba że:

1)   owe korzyści lub prezenty reklamowe są przedmiotami o niewielkiej wartości […]. Korzyści lub prezenty reklamowe w odniesieniu do produktów leczniczych są niedopuszczalne, jeżeli są one przyznawane z naruszeniem przepisów dotyczących cen obowiązujących na mocy [Arzneimittelgesetz (ustawy o produktach leczniczych)];

2)   owe korzyści lub prezenty reklamowe:

[…]

Korzyści lub prezenty reklamowe w odniesieniu do produktów leczniczych przewidziane w lit. a) są niedopuszczalne, jeżeli są one przyznawane z naruszeniem przepisów dotyczących cen obowiązujących na mocy ustawy o produktach leczniczych […]

[…]”.

12

DocMorris prowadzi aptekę wysyłkową z siedzibą w Niderlandach, która dostarcza klientom w Niemczech produkty lecznicze wydawane na receptę lekarską oraz produkty lecznicze wydawane bez takiej recepty.

13

Od 2012 r. prowadziła ona różne akcje reklamowe związane z zakupem wydawanych na receptę lekarską produktów leczniczych stanowiących część jej gamy produktów.

14

Izba aptekarska Nadrenii Północnej, uznawszy, że owe akcje reklamowe naruszają system narzuconych cen mający zastosowanie do produktów leczniczych wydawanych na receptę lekarską na mocy niemieckich przepisów dotyczących produktów leczniczych, doprowadziła do przyjęcia w latach 2013–2015 nakazujących zaprzestanie wspomnianych akcji reklamowych środków tymczasowych, które w drodze postanowień zarządził Landgericht Köln (sąd krajowy w Kolonii, Niemcy).

15

W pierwszej kolejności w dniu 8 maja 2013 r. Landgericht Köln (sąd krajowy w Kolonii) wydał postanowienie o zarządzeniu środków tymczasowych w odniesieniu do akcji reklamowej, w ramach której klientom DocMorris za przesłanie recepty lekarskiej i wzięcie udziału w kontroli produktów leczniczych oferowano gratyfikację wynoszącą od 2,50 EUR do 20 EUR na receptę.

16

W drugiej kolejności w dniu 26 września 2013 r. sąd ten wydał postanowienie o zarządzeniu środków tymczasowych w odniesieniu do akcji reklamowej, w ramach której przewidziano program poleceń. Gdy znajomy klienta DocMorris przesyłał receptę lekarską, ów klient otrzymywał bon o wartości około 150 EUR na pobyt w hotelu lub ofertę przystąpienia do Allgemeiner Deutscher Automobil-Club (niemieckiego automobilklubu) po obniżonej cenie. Ów znajomy otrzymywał również bon zakupowy o wartości 5 EUR na zamówienie produktów leczniczych wydawanych bez recepty lekarskiej, a także produktów zdrowotnych i pielęgnacyjnych.

17

W trzeciej kolejności w dniu 5 listopada 2013 r. wspomniany sąd wydał postanowienie o zarządzeniu środków tymczasowych w odniesieniu do akcji reklamowej, w ramach której przewidziano natychmiastową obniżkę w wysokości 10 EUR w przypadku przesłania recepty lekarskiej.

18

W czwartej kolejności w dniu 4 listopada 2014 r. ów sąd wydał postanowienie o zarządzeniu środków tymczasowych w odniesieniu do akcji reklamowej, w ramach której klientom DocMorris oferowano otrzymanie – po przesłaniu recepty lekarskiej – bonów o wartości 10 EUR na późniejszy zakup produktów leczniczych wydawanych bez takiej recepty, a także produktów zdrowotnych i pielęgnacyjnych.

19

W piątej i ostatniej kolejności w dniu 29 września 2015 r. Landgericht Köln (sąd krajowy w Kolonii) wydał postanowienie o zarządzeniu środków tymczasowych w odniesieniu do akcji reklamowej, w ramach której klientowi oferowano otrzymanie – po przesłaniu przez niego recepty lekarskiej – obniżki w wysokości 5 EUR, która była bezpośrednio odliczana od kwoty rachunku za przepisane produkty lecznicze.

20

W następstwie wyroku Trybunału z dnia 19 października 2016 r., Deutsche Parkinson Vereinigung (C‑148/15, EU:C:2016:776), Landgericht Köln (sąd krajowy w Kolonii) wyrokami z dni 21 i 22 marca 2017 r. uchylił cztery z tych pięciu postanowień; postanowienie wydane w dniu 26 września 2013 r. dotyczące programu poleceń pozostało w mocy.

21

Po uchyleniu tych czterech postanowień DocMorris wystąpiła przeciwko izbie aptekarskiej Nadrenii Północnej z żądaniem odszkodowawczym, twierdząc, że środki tymczasowe, w ramach których nałożono na nią wysokie kary administracyjne, były od chwili ich zarządzenia nieuzasadnione.

22

Sąd pierwszej instancji, to jest Landgericht Düsseldorf (sąd krajowy w Düsseldorfie, Niemcy), oddalił to żądanie.

23

Jednakże Oberlandesgericht Düsseldorf (wyższy sąd krajowy w Düsseldorfie, Niemcy) w następstwie rozpatrzenia odwołania wydał wyrok częściowy co do istoty sprawy, w którym zmienił wyrok Landgericht Düsseldorf (sądu krajowego w Düsseldorfie), uwzględnił opiewające na około 18,5 mln EUR żądanie odszkodowawcze, z którym wystąpiła DocMorris, zasadniczo uwzględnił jej żądanie stwierdzenia dodatkowej szkody wynikającej z wykonania środków tymczasowych oraz zezwolił na wniesienie skargi rewizyjnej od wydanego przezeń wyroku.

24

W związku z tym izba aptekarska Nadrenii Północnej wniosła skargę rewizyjną do Bundesgerichtshof (federalnego trybunału sprawiedliwości, Niemcy), będącego sądem odsyłającym, w której podtrzymuje ona swój wniosek o oddalenie w całości żądania odszkodowawczego.

25

Sąd odsyłający zauważa, że jedynie dwie z akcji reklamowych rozpatrywanych w zawisłym przed nim sporze, to jest te, które były przedmiotem postanowień z dni 5 listopada 2013 r. i 29 września 2015 r., są objęte zakresem stosowania § 7 ust. 1 zdanie pierwsze człon drugi pkt 2 zdanie pierwsze lit. a) HWG i z tego względu są zgodne z prawem, ponieważ dotyczyły korzyści lub prezentów reklamowych przybierających postać określonej lub wyliczanej w określony sposób kwoty pieniężnej. Uważa on, że akcje reklamowe, które były przedmiotem postanowień z dni 8 maja 2013 r., 26 września 2013 r. i 4 listopada 2014 r., nie są natomiast objęte zakresem stosowania tego przepisu HWG, w związku z czym są niezgodne z prawem.

26

Sąd odsyłający pragnie zapewnić zgodność wykładni właściwych przepisów HWG z dyrektywą 2001/83 i w tym kontekście zastanawia się, czy akcje reklamowe rozpatrywane w zawisłym przed nim sporze, które dotyczą zakupu produktów leczniczych wydawanych na receptę lekarską, stanowiących część gamy produktów apteki, są objęte zakresem stosowania tej dyrektywy. Odnosząc się w szczególności do wyroków Trybunału: z dnia 1 października 2020 r., A (Reklama i sprzedaż produktów leczniczych przez Internet) (C‑649/18, EU:C:2020:764), z dnia 15 lipca 2021 r., DocMorris (C‑190/20, EU:C:2021:609) i z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA (C‑530/20, EU:C:2022:1014), sąd ten zastanawia się, czy akcje te są objęte zakresem pojęcia „reklamy produktów leczniczych” w rozumieniu art. 86 ust. 1 wspomnianej dyrektywy, czy, przeciwnie, mają one wyłącznie na celu wywarcie wpływu na wybór apteki, w której klient zakupi produkt leczniczy wydawany na taką receptę, a taki wybór nie wchodzi w zakres stosowania owej dyrektywy.

27

Przy założeniu, że dyrektywa 2001/83 znajduje zastosowanie, sąd odsyłający zastanawia się ponadto, czy dyrektywa ta stoi na przeszkodzie wykładni właściwych przepisów HWG, zgodnie z którą akcje reklamowe związane z zakupem produktów leczniczych wydawanych na receptę lekarską realizowane za pomocą prezentów reklamowych przybierających postać bonów na późniejszy zakup innych produktów są zakazane, podczas gdy akcje reklamowe realizowane za pomocą prezentów reklamowych przybierających postać obniżek cen i płatności o skutku natychmiastowym są dozwolone.

28

Zdaniem sądu odsyłającego prezenty reklamowe przybierające postać bonów zakupowych stwarzają ryzyko wywarcia niewłaściwego wpływu na klienta odnośnej apteki, ponieważ takie akcje reklamowe służą zachęcaniu do późniejszego zakupu innych produktów. Ryzyko to podważa zamierzony przez właściwe przepisy HWG ochronny cel, jakim jest zwalczanie bezkrytycznego samoleczenia oraz nadmiernej konsumpcji i niewłaściwego stosowania produktów terapeutycznych, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia.

29

Jak wynika z pkt 25 niniejszego wyroku, akcje reklamowe realizowane za pomocą prezentów reklamowych przybierających postać obniżek cen i płatności o skutku natychmiastowym są natomiast na mocy właściwych przepisów HWG dozwolone. Sąd odsyłający zastanawia się jednak, czy dozwolenie na realizowanie takich akcji reklamowych jest zgodne z dyrektywą 2001/83.

30

W tych okolicznościach Bundesgerichtshof (federalny trybunał sprawiedliwości) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

31

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 86 ust. 1 dyrektywy 2001/83 należy interpretować w ten sposób, że akcje reklamowe realizowane w związku z zakupem wydawanych na receptę lekarską produktów leczniczych pochodzących z całej gamy produktów apteki są objęte zakresem pojęcia „reklamy produktów leczniczych” w rozumieniu tego przepisu.

32

Artykuł 86 ust. 1 dyrektywy 2001/83 definiuje pojęcie „reklamy produktów leczniczych” w sposób bardzo szeroki, jako obejmujące „dowolną formę obwoźnej informacji, działalności agitacyjnej lub motywowania ukierunkowanego na zachęcanie do przepisywania, dostarczania, sprzedaży lub konsumpcji produktów leczniczych”, w tym w szczególności „reklamę produktów leczniczych adresowaną do ogółu społeczeństwa”, która nie jest wyraźnie wyłączona poprzez art. 86 ust. 2 dyrektywy 2001/83 (zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA,C‑530/20, EU:C:2022:1014, pkt 32).

33

Ponieważ przepis ten nie zawiera odesłania do prawa krajowego, pojęcie to należy uznać za autonomiczne pojęcie prawa Unii, które trzeba interpretować w sposób jednolity na jej terytorium, biorąc pod uwagę nie tylko brzmienie wspomnianego przepisu, lecz także kontekst, w jaki się on wpisuje, oraz cele regulacji, której część on stanowi (wyrok z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA,C‑530/20, EU:C:2022:1014, pkt 31).

34

W tym względzie Trybunał orzekł już, że z wykładni językowej, systemowej i celowościowej art. 86 ust. 1 dyrektywy 2001/83 wynika, że pojęcie „reklamy produktów leczniczych” w rozumieniu tego przepisu obejmuje dowolną formę działań, o których mowa w pkt 32 niniejszego wyroku, w odniesieniu zarówno do określonego produktu leczniczego, jak i do nieokreślonych produktów leczniczych (zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA,C‑530/20, EU:C:2022:1014, pkt 47).

35

Ponadto z brzmienia art. 86 ust. 1 dyrektywy 2001/83 wynika, że cel przekazu stanowi zasadniczą cechę charakterystyczną pojęcia „reklamy produktów leczniczych” w rozumieniu tego przepisu i decydujące kryterium służące odróżnieniu reklamy od zwykłej informacji. W sytuacji gdy przekaz jest ukierunkowany na zachęcanie do przepisywania, dostarczania, sprzedaży lub konsumpcji produktów leczniczych, mamy do czynienia z reklamą w rozumieniu dyrektywy 2001/83 (zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA,C‑530/20, EU:C:2022:1014, pkt 52).

36

Natomiast pojęcie „reklamy produktów leczniczych” w rozumieniu art. 86 ust. 1 dyrektywy 2001/83 nie obejmuje akcji reklamowych, które mają na celu wywarcie wpływu nie na dokonywany przez klienta wybór danego produktu leczniczego, lecz na następujący później wybór apteki, w której klient ten zakupi ów produkt leczniczy (zob. podobnie wyroki: z dnia 15 lipca 2021 r., DocMorris,C‑190/20, EU:C:2021:609, pkt 21, 22; a także z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA,C‑530/20, EU:C:2022:1014, pkt 50).

37

Wynika stąd, że aby rozstrzygnąć, czy akcja reklamowa realizowana w związku z zakupem wydawanych na receptę lekarską produktów leczniczych pochodzących z całej gamy produktów apteki jest objęta zakresem pojęcia „reklamy produktów leczniczych” w rozumieniu art. 86 ust. 1 dyrektywy 2001/83, należy ustalić, czy akcja ta służy zachęceniu do przepisywania, dostarczania, sprzedaży lub konsumpcji produktów leczniczych, choćby nieokreślonych, czy też ma ona wyłącznie na celu wywarcie wpływu na wybór apteki, w której klient zakupi produkty lecznicze wydawane na receptę lekarską.

38

W szczególności, co się tyczy akcji reklamowych takich, jak te rozpatrywane w postępowaniu głównym, w świetle powyższych uwag należy dokonać wśród nich rozróżnienia w zależności od tego, czy przekaz reklamowy ogranicza się do produktów leczniczych wydawanych na receptę lekarską, czy też dotyczy również produktów leczniczych wydawanych bez takiej recepty.

39

Z jednej strony akcję reklamową taką jak ta, której dotyczy postanowienie Landgericht Köln (sądu krajowego w Kolonii) z dnia 8 maja 2013 r. i w ramach której klientom DocMorris za przesłanie recepty lekarskiej i wzięcie udziału w kontroli produktów leczniczych oferowano gratyfikację wynoszącą od 2,50 EUR do 20 EUR na receptę, należy uznać w istocie za wiążącą się z płatnością. Tak samo jest w przypadku akcji reklamowych, takich jak te, których dotyczą postanowienia owego sądu z dni 5 listopada 2013 r. i 29 września 2015 r. i które wiązały się z obniżką ceny lub płatności o skutku natychmiastowym.

40

Wynika stąd, że przekaz tych akcji reklamowych dotyczy nieokreślonych produktów leczniczych wydawanych na receptę lekarską i nie odnosi się do innych rodzajów produktów leczniczych.

41

Otóż nie można uznać, że przekaz wspomnianych akcji zachęca do przepisywania lub konsumpcji nieokreślonych produktów leczniczych wydawanych na receptę, ponieważ wyłączną odpowiedzialność za decyzję o przepisaniu takich produktów leczniczych ponosi lekarz. Jak wynika bowiem z motywu 50 dyrektywy 2001/83, lekarz przepisujący musi być obiektywny w wykonywaniu swoich funkcji oraz, na mocy zasad etyki zawodowej, jest zobowiązany do nieprzepisania danego produktu leczniczego, jeżeli nie jest on właściwy z punktu widzenia leczenia jego pacjenta (zob. podobnie wyrok z dnia 22 kwietnia 2010 r., Association of the British Pharmaceutical Industry,C‑62/09, EU:C:2010:219, pkt 40). Jak zauważył rzecznik generalny w pkt 49 opinii, w przypadku gdy pacjent otrzymuje receptę lekarską, jedynym wyborem, jakiego musi on dokonać w odniesieniu do produktu leczniczego wydawanego na receptę, jest wybór apteki, w której zakupi ów produkt leczniczy.

42

Wynika stąd, że akcje reklamowe, o których mowa w pkt 39 niniejszego wyroku, dotyczą wyboru apteki, w której pacjent zakupi produkt leczniczy wydawany na receptę lekarską, w związku z czym akcje te nie są objęte zakresem pojęcia „reklamy produktów leczniczych” w rozumieniu art. 86 ust. 1 dyrektywy 2001/83 (zob. podobnie wyrok z dnia 15 lipca 2021 r., DocMorris,C‑190/20, EU:C:2021:609, pkt 21, 22).

43

Z drugiej strony akcja reklamowa taka jak ta, której dotyczy postanowienie Landgericht Köln (sądu krajowego w Kolonii) z dnia 26 września 2013 r., nie odnosi się wyłącznie do produktów leczniczych wydawanych na receptę lekarską, lecz również do innych produktów, w szczególności produktów leczniczych wydawanych bez takiej recepty. W ramach wspomnianej akcji przewidziano bowiem program poleceń polegający na tym, że gdy znajomy klienta DocMorris przesyłał receptę lekarską, ów klient otrzymywał bon na pobyt w hotelu lub ofertę przystąpienia do niemieckiego automobilklubu po obniżonej cenie, zaś jego znajomy otrzymywał bon zakupowy na zamówienie produktów leczniczych wydawanych bez recepty, a także produktów zdrowotnych i pielęgnacyjnych. Tak samo jest w przypadku akcji reklamowej takiej jak ta, której dotyczy postanowienie tego sądu z dnia 4 listopada 2014 r. i w ramach której również przewidziano oferowanie klientom DocMorris otrzymania – po przesłaniu recepty lekarskiej – bonów na późniejszy zakup produktów leczniczych wydawanych bez recepty, a także produktów zdrowotnych i pielęgnacyjnych.

44

W odróżnieniu zatem od akcji reklamowych, o których mowa w pkt 39 niniejszego wyroku, akcje reklamowe, o których mowa w punkcie poprzednim, zachęcają do zakupu produktów leczniczych wydawanych bez recepty lekarskiej. Ze względu na brak obowiązku zwrócenia się do lekarza przepisującego odbiorca bonów zakupowych, zachęcony wynikającą z tych bonów korzyścią ekonomiczną, może je wykorzystać w celu zaopatrzenia się w produkty lecznicze wydawane bez recepty po obniżonej cenie.

45

Należy stwierdzić, że owe akcje reklamowe – z uwagi na to, że zachęcają do konsumpcji produktów leczniczych wydawanych bez recepty lekarskiej – są objęte zakresem pojęcia „reklamy produktów leczniczych” w rozumieniu art. 86 ust. 1 dyrektywy 2001/83.

46

Stwierdzenia tego nie może podważyć okoliczność, że bony zakupowe oferowane w ramach akcji reklamowych, o których mowa w pkt 43 niniejszego wyroku, można również wykorzystać w celu zakupu produktów innych niż produkty lecznicze wydawane bez recepty lekarskiej, takich jak produkty zdrowotne i pielęgnacyjne, które można w związku z tym uznać za również objęte owymi akcjami reklamowymi.

47

W pierwszej kolejności Trybunał orzekł już, że pojęciem „reklamy produktów leczniczych” w rozumieniu art. 86 ust. 1 dyrektywy 2001/83 są objęte akcje reklamowe, które zachęcają do zakupu produktów leczniczych poprzez wskazanie, że wspomniane produkty lecznicze są sprzedawane w pakiecie z innymi produktami sprzedawanymi przez aptekę (zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA,C‑530/20, EU:C:2022:1014, pkt 53, 54).

48

W drugiej kolejności z motywu 2 dyrektywy 2001/83 wynika, że jej podstawowym celem jest ochrona zdrowia publicznego. W tym względzie Trybunał orzekł już, że reklama produktów leczniczych może być szkodliwa dla zdrowia publicznego ze względu na zagrożenia, jakie mogą wiązać się z nadmiernym lub nierozważnym stosowaniem produktów leczniczych wydawanych bez recepty lekarskiej (zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA,C‑530/20, EU:C:2022:1014, pkt 40).

49

Należy bowiem podkreślić bardzo szczególny charakter produktów leczniczych, których skutki terapeutyczne odróżniają je w sposób istotny od innych towarów. Konsekwencją tych skutków terapeutycznych jest to, że jeśli produkty lecznicze są konsumowane bez potrzeby lub w sposób niewłaściwy, mogą one w poważnym stopniu zaszkodzić zdrowiu, czego pacjent może nie być świadomy podczas ich przyjmowania (zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA,C‑530/20, EU:C:2022:1014, pkt 41).

50

Podstawowy cel ochrony zdrowia publicznego byłby zaś poważnie zagrożony, gdyby art. 86 ust. 1 dyrektywy 2001/83 należało interpretować w ten sposób, że akcja reklamowa, która służy zachęceniu do zakupu produktów leczniczych wydawanych bez recepty lekarskiej, nie jest objęta pojęciem „reklamy produktów leczniczych” w rozumieniu tego przepisu, a zatem nie podlega zakazom, warunkom i ograniczeniom przewidzianym w tej dyrektywie w dziedzinie reklamy, w przypadku gdy przekaz tej akcji reklamowej dotyczy również produktów innych niż produkty lecznicze.

51

W trzeciej kolejności, zważywszy, że pojęcie „reklamy produktów leczniczych” zdefiniowano w art. 86 ust. 1 dyrektywy 2001/83 w sposób bardzo szeroki, pojęcie to obejmuje akcje reklamowe, które są skierowane do klienta apteki i które poprzez wykorzystanie programu poleceń służą zachęceniu do konsumpcji wydawanych bez recepty lekarskiej produktów leczniczych przez znajomego tego klienta. Ze względu bowiem na to, że „reklama produktów leczniczych adresowana do ogółu społeczeństwa” jest, zgodnie z brzmieniem tego przepisu, formą „reklamy produktów leczniczych”, to ostatnie pojęcie obejmuje akcje reklamowe, których celem jest to, by zawarty w nich przekaz powtórzono wśród członków tego ogółu społeczeństwa.

52

W czwartej kolejności akcję reklamową, w ramach której przewidziano program poleceń i której dotyczy postanowienie Landgericht Köln (sądu krajowego w Kolonii) z dnia 26 września 2013 r., należy odróżnić od akcji reklamowej rozpatrywanej w sprawie, w której zapadł wyrok z dnia 15 lipca 2021 r., DocMorris (C‑190/20, EU:C:2021:609). Sprawa ta dotyczyła prowadzonej przez aptekę akcji reklamowej w postaci gry promocyjnej umożliwiającej uczestnikom wygranie przedmiotów codziennego użytku innych niż produkty lecznicze, przy czym udział w tej grze był uzależniony od przysłania zamówienia na produkt leczniczy wydawany na receptę lekarską. Przekaz akcji reklamowej rozpatrywanej w owej sprawie nijak nie dotyczył zatem produktów leczniczych wydawanych bez takiej recepty.

53

Ponadto zdaniem sądu odsyłającego akcja reklamowa, której dotyczy postanowienie Landgericht Köln (sądu krajowego w Kolonii) z dnia 8 maja 2013 r., jest w świetle § 7 ust. 1 zdanie pierwsze HWG niezgodna z prawem, ponieważ taka akcja reklamowa wiąże się z oferowaniem klientom apteki, którzy prześlą receptę lekarską i wezmą udział w kontroli produktów leczniczych, gratyfikacji wynoszącej od 2,50 EUR do 20 EUR, przy czym poznanie dokładnej wysokości tej gratyfikacji nie jest możliwe.

54

Niemniej z pkt 42 niniejszego wyroku wynika, że taka akcja reklamowa nie jest objęta zakresem pojęcia „reklamy produktów leczniczych” w rozumieniu art. 86 ust. 1 dyrektywy 2001/83.

55

W tych okolicznościach należy jeszcze ustalić, czy uregulowania krajowe, takie jak te przewidziane w § 7 ust. 1 zdanie pierwsze HWG, które zakazują wspomnianej akcji reklamowej, nie są jednak niezgodne z innymi przepisami prawa Unii.

56

Jak wynika bowiem z utrwalonego orzecznictwa Trybunału, w ramach ustanowionej w art. 267 TFUE procedury współpracy między sądami krajowymi a Trybunałem do tego ostatniego należy udzielenie sądowi krajowemu użytecznej odpowiedzi, która umożliwi mu rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu. W konsekwencji, nawet jeśli formalnie sąd odsyłający ograniczył swoje pytanie do wykładni konkretnego przepisu prawa Unii, to okoliczność ta nie stoi na przeszkodzie temu, by Trybunał udzielił mu odpowiedzi dotyczącej prawa Unii we wszystkich aspektach wykładni, które mogą być użyteczne dla rozstrzygnięcia zawisłej przed sądem odsyłającym sprawy, bez względu na to, czy sąd ten odniósł się do nich w treści swych pytań, czy też nie. W tym zakresie do Trybunału należy wyprowadzenie z całości informacji przedstawionych mu przez sąd krajowy, a w szczególności z uzasadnienia postanowienia odsyłającego, tych aspektów owego prawa, które wymagają wykładni w świetle przedmiotu sporu w postępowaniu głównym (wyrok z dnia 15 lipca 2021 r., DocMorris,C‑190/20, EU:C:2021:609, pkt 23).

57

W tym względzie z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, nie wynika jasno, czy akcja reklamowa, o której mowa w pkt 53 niniejszego wyroku, jest realizowana wyłącznie za pomocą nośników fizycznych (zob. podobnie wyrok z dnia 15 lipca 2021 r., DocMorris,C‑190/20, EU:C:2021:609, pkt 26), czy też w różnorakiej formie, zarówno za pośrednictwem strony internetowej odnośnej apteki, jak i za pomocą nośników fizycznych [zob. podobnie wyrok z dnia 1 października 2020 r., A (Reklama i sprzedaż produktów leczniczych przez Internet), C‑649/18, EU:C:2020:764, pkt 48].

58

W tym pierwszym przypadku, ze względu na to, że ostatecznym celem tej akcji reklamowej jest promocja sprzedaży nieokreślonych produktów leczniczych wydawanych na receptę lekarską, należy odnieść się do postanowień traktatu FUE dotyczących swobodnego przepływu towarów (zob. podobnie wyrok z dnia 15 lipca 2021 r., DocMorris,C‑190/20, EU:C:2021:609, pkt 31, 32).

59

W drugim przypadku, o którym mowa w pkt 57 niniejszego wyroku, ze względu na to, że akcja reklamowa jest realizowana również drogą elektroniczną, jest ona objęta „dziedziną podlegającą koordynacji” w rozumieniu art. 2 lit. h) dyrektywy 2000/31, ponieważ taka reklama w całości, niezależnie od konkretnego sposobu, w jaki jest dokonywana, ma na celu przyciągnięcie do strony internetowej odnośnej apteki potencjalnych konsumentów i promowanie sprzedaży jej produktów przez Internet [zob. podobnie wyrok z dnia 1 października 2020 r., A (Reklama i sprzedaż produktów leczniczych przez Internet), C‑649/18, EU:C:2020:764, pkt 55].

60

Trzeba zatem zbadać, czy art. 34 TFUE i właściwe przepisy dyrektywy 2000/31 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie uregulowaniom krajowym, które w celu ochrony konsumentów zakazują akcji reklamowej, w ramach której klientom apteki mającej siedzibę w innym państwie członkowskim za przesłanie recepty lekarskiej i wzięcie udziału w kontroli produktów leczniczych oferuje się gratyfikację wynoszącą od 2,50 EUR do 20 EUR, w sytuacji gdy poznanie dokładnej wysokości tej gratyfikacji nie jest możliwe.

61

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału ustanowiony w art. 34 TFUE zakaz środków o skutku równoważnym z ograniczeniami ilościowymi obejmuje wszelkie przepisy państw członkowskich mogące bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie, utrudnić przywóz pomiędzy państwami członkowskimi (zob. w szczególności wyroki: z dnia 11 lipca 1974 r., Dassonville,8/74, EU:C:1974:82, pkt 5; z dnia 19 października 2016 r., Deutsche Parkinson Vereinigung,C‑148/15, EU:C:2016:776, pkt 22; z dnia 15 lipca 2021 r., DocMorris,C‑190/20, EU:C:2021:609, pkt 34).

62

W tym względzie Trybunał orzekł już, że przepis krajowy taki jak § 7 ust. 1 zdanie pierwsze HWG, na którym opiera się zakaz akcji reklamowej, której dotyczy postanowienie Landgericht Köln (sądu krajowego w Kolonii) z dnia 8 maja 2013 r., i którego to przepisu celem jest uregulowanie oferowania korzyści i innych prezentów reklamowych mających wartość pieniężną w dziedzinie sprzedaży produktów leczniczych, należy uznać za „regulujący zasady dotyczące sprzedaży” w rozumieniu orzecznictwa Trybunału (zob. podobnie wyrok z dnia 15 lipca 2021 r., DocMorris,C‑190/20, EU:C:2021:609, pkt 37).

63

Jak wynika z wyroku z dnia 24 listopada 1993 r., Keck i Mithouard (C‑267/91 i C‑268/91, EU:C:1993:905), taka zasada dotycząca sprzedaży może jednak nie być objęta zakresem stosowania art. 34 TFUE tylko wtedy, gdy spełnia ona dwa warunki: po pierwsze, jest ona stosowana do wszystkich zainteresowanych podmiotów gospodarczych prowadzących działalność na terytorium kraju, a po drugie, dotyczy w ten sam sposób, z prawnego i faktycznego punktu widzenia, wprowadzania do obrotu towarów krajowych i towarów pochodzących z innych państw członkowskich (zob. podobnie wyrok z dnia 15 lipca 2021 r., DocMorris,C‑190/20, EU:C:2021:609, pkt 35, 38).

64

W odniesieniu do pierwszego z tych warunków należy zauważyć, że w niniejszym przypadku HWG znajduje zastosowanie bez zróżnicowania do wszystkich aptek, które sprzedają produkty lecznicze na terytorium Niemiec, bez względu na to, czy mają one siedzibę na terytorium Republiki Federalnej Niemiec, czy też w innym państwie członkowskim (wyrok z dnia 15 lipca 2021 r., DocMorris,C‑190/20, EU:C:2021:609, pkt 39).

65

W odniesieniu do drugiego warunku należy przypomnieć, że Trybunał orzekł już, iż konkurencja cenowa może stanowić czynnik konkurencyjny, który będzie miał na apteki wysyłkowe większy wpływ niż na apteki tradycyjne, ponieważ czynnik ten warunkuje ich możliwość bezpośredniego dostępu do rynku niemieckiego i zachowania na nim konkurencyjności (zob. podobnie wyrok z dnia 19 października 2016 r., Deutsche Parkinson Vereinigung,C‑148/15, EU:C:2016:776, pkt 24).

66

W niniejszym przypadku akcja reklamowa, w ramach której klientom apteki wysyłkowej za przesłanie recepty lekarskiej i wzięcie udziału w kontroli produktów leczniczych oferuje się gratyfikację wynoszącą od 2,50 EUR do 20 EUR na receptę, służy wprowadzeniu konkurencji cenowej względem aptek tradycyjnych.

67

Z uwagi na powyższe należy stwierdzić, że zakaz tej akcji reklamowej, taki jak przewidziany przez uregulowania niemieckie, dotyka aptek z siedzibą w państwie członkowskim innym niż Republika Federalna Niemiec w większym stopniu niż aptek, które mają swoją siedzibę na jej terytorium, co może utrudniać dostęp do rynku w przypadku towarów pochodzących z innych państw członkowskich w większym stopniu niż w przypadku towarów krajowych, w związku z czym taki zakaz stanowi środek o skutku równoważnym z ograniczeniem ilościowym.

68

Taka przeszkoda może być zaś skutecznie uzasadniona tylko wtedy, gdy jest właściwa do zagwarantowania realizacji zamierzonego, prawnie uzasadnionego celu i nie wykracza poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia (wyrok z dnia 19 października 2016 r., Deutsche Parkinson Vereinigung,C‑148/15, EU:C:2016:776, pkt 34).

69

W tym względzie sąd odsyłający zauważa, że celem ochronnym zamierzonym przez § 7 ust. 1 HWG jest zapobieganie – przy zakupie produktów leczniczych – ryzyku, choćby tylko abstrakcyjnemu, wywarcia niewłaściwego wpływu na odbiorców reklamy. Zdaniem wspomnianego sądu akcja reklamowa, której dotyczy postanowienie Landgericht Köln (sądu krajowego w Kolonii) z dnia 8 maja 2013 r., podważa ten cel, ponieważ ze względu na wskazanie przedziału wysokości gratyfikacji odbiorcy przekazu reklamowego mogliby przeszacować wysokość gratyfikacji, która jest przyznawana w każdym przypadku indywidualnie.

70

Wynika stąd, że – z zastrzeżeniem weryfikacji przez sąd odsyłający – zakaz tej akcji reklamowej wchodzi w zakres ochrony konsumentów, która stanowi nadrzędny wzgląd interesu ogólnego mogący uzasadniać przeszkodę w swobodnym przepływie towarów (zob. podobnie wyrok z dnia 10 września 2014 r., Vilniaus energija,C‑423/13, EU:C:2014:2186, pkt 50).

71

Po pierwsze, jeżeli chodzi o zdatność uregulowań krajowych rozpatrywanych w postępowaniu głównym do osiągnięcia celu ochrony konsumentów, należy stwierdzić, że pozwalają one na zapobiegnięcie przeszacowaniu przez konsumentów wysokości gratyfikacji. W istocie ryzyko przeszacowania tej gratyfikacji może być znaczne w przypadku konsumentów, którzy kupują produkty lecznicze o wysokich cenach lub którzy ze względu na to, że cierpią na chorobę przewlekłą, muszą je kupować regularnie.

72

Po drugie, uregulowania te nie wykraczają poza to, co jest konieczne do ochrony tego celu, w zakresie, w jakim zakazują one akcji reklamowej, której dotyczy postanowienie Landgericht Köln (sądu krajowego w Kolonii) z dnia 8 maja 2013 r. i w ramach której przewidziano przedział wysokości gratyfikacji bez podania do wiadomości konsumentów stosowanej przez odnośną aptekę metody obliczania tejże gratyfikacji. W takich okolicznościach nawet właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument (wyroki: z dnia 13 stycznia 2000 r., Estée Lauder,C‑220/98, EU:C:2000:8, pkt 27; z dnia 16 stycznia 2014 r., Juvelta,C‑481/12, EU:C:2014:11, pkt 23) nie będzie w stanie obliczyć dokładnej wysokości tej gratyfikacji.

73

Wynika stąd, że art. 34 TFUE należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie uregulowaniom krajowym, które zakazują akcji reklamowej, w ramach której klientom apteki wysyłkowej oferuje się gratyfikację wynoszącą od 2,50 EUR do 20 EUR na receptę lekarską, w sytuacji gdy poznanie dokładnej wysokości tej gratyfikacji nie jest możliwe.

74

Należy zauważyć, iż art. 85c ust. 1 dyrektywy 2001/83 stanowi, że państwa członkowskie muszą zapewnić, by produkty lecznicze były oferowane ogółowi społeczeństwa w sprzedaży na odległość w drodze usług społeczeństwa informacyjnego przy zachowaniu szeregu określonych tam warunków. Obowiązek ten pozostaje jednak bez uszczerbku dla przepisów krajowych zakazujących oferowania ogółowi społeczeństwa w sprzedaży na odległość produktów leczniczych wydawanych na receptę lekarską w drodze takich usług.

75

Wynika stąd, że w przypadku gdy państwo członkowskie przeznaczenia dozwala na taką ofertę, co wydaje się mieć miejsce w niniejszym przypadku, to co do zasady nie może ono w odniesieniu do tych usług, na mocy art. 3 ust. 2 dyrektywy 2000/31, ograniczać swobodnego przepływu usług społeczeństwa informacyjnego pochodzących z innego państwa członkowskiego [zob. podobnie wyrok z dnia 1 października 2020 r., A (Reklama i sprzedaż produktów leczniczych przez Internet), C‑649/18, EU:C:2020:764, pkt 60].

76

W niniejszym przypadku nałożony przez państwo członkowskie zakaz akcji reklamowej, taki jak ten, którego dotyczy postanowienie Landgericht Köln (sądu krajowego w Kolonii) z dnia 8 maja 2013 r., może ograniczać możliwość zaprezentowania się potencjalnym klientom w tym państwie członkowskim przez aptekę mającą siedzibę w innym państwie członkowskim i promowania przez nią usługi sprzedaży produktów przez Internet, jaką oferuje ona owym klientom [wyrok z dnia 1 października 2020 r., A (Reklama i sprzedaż produktów leczniczych przez Internet), C‑649/18, EU:C:2020:764, pkt 61].

77

W konsekwencji tego rodzaju zakaz należy uznać za ograniczenie swobody świadczenia usług społeczeństwa informacyjnego.

78

Niemniej jednak zgodnie z art. 3 ust. 4 lit. a) dyrektywy 2000/31 państwa członkowskie mogą, w odniesieniu do danej usługi społeczeństwa informacyjnego, podjąć środki stanowiące odstępstwo od jej art. 3 ust. 2, pod warunkiem, po pierwsze, że środki te są konieczne w celu zagwarantowania porządku publicznego, ochrony zdrowia publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub ochrony konsumentów, po drugie, że zostały podjęte w odniesieniu do usługi społeczeństwa informacyjnego, która rzeczywiście narusza te cele lub faktycznie i poważnie grozi ich naruszeniem, oraz, po trzecie, że są one do tych celów proporcjonalne [wyrok z dnia 1 października 2020 r., A (Reklama i sprzedaż produktów leczniczych przez Internet), C‑649/18, EU:C:2020:764, pkt 63].

79

Co się tyczy warunków konieczności i proporcjonalności, o których mowa w art. 3 ust. 4 lit. a) dyrektywy 2000/31, w celu dokonania oceny zgodności z prawem Unii rozpatrywanych uregulowań krajowych należy uwzględnić orzecznictwo dotyczące art. 34 i 56 TFUE, ponieważ warunki te pokrywają się w znacznym stopniu z warunkami, którym podlega każde naruszenie swobód podstawowych zagwarantowanych w owych artykułach traktatu FUE [wyrok z dnia 1 października 2020 r., A (Reklama i sprzedaż produktów leczniczych przez Internet), C‑649/18, EU:C:2020:764, pkt 64].

80

Z tych samych powodów co te, które przedstawiono już w pkt 70–72 niniejszego wyroku, trzeba zatem stwierdzić, iż art. 3 ust. 4 lit. a) dyrektywy 2000/31 należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie uregulowaniom krajowym, które zakazują akcji reklamowej takiej jak ta, której dotyczy postanowienie Landgericht Köln (sądu krajowego w Kolonii) z dnia 8 maja 2013 r.

81

Mając na uwadze całość powyższych rozważań, na pytanie pierwsze trzeba odpowiedzieć, iż art. 86 ust. 1 dyrektywy 2001/83 należy interpretować w ten sposób, że:

Artykuł 34 TFUE i art. 3 ust. 4 lit. a) dyrektywy 2000/31 należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie uregulowaniom krajowym, które w celu ochrony konsumentów zakazują akcji reklamowej, w ramach której klientom apteki mającej siedzibę w innym państwie członkowskim za przesłanie recepty lekarskiej i wzięcie udziału w kontroli produktów leczniczych oferuje się gratyfikację pieniężną, w sytuacji gdy poznanie dokładnej wysokości tej gratyfikacji nie jest możliwe.

82

Zważywszy na odpowiedź udzieloną na pytanie pierwsze, należy uznać, że poprzez pytanie drugie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 87 ust. 3 dyrektywy 2001/83 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie uregulowaniom krajowym, które zakazują akcji reklamowych realizowanych w związku z zakupem nieokreślonych produktów leczniczych wydawanych na receptę lekarską za pomocą prezentów reklamowych przybierających postać bonów odpowiadających określonej kwocie pieniężnej lub procentowej obniżce przy późniejszym zakupie innych produktów, takich jak produkty lecznicze wydawane bez takiej recepty.

83

Jak wskazano w pkt 48–49 niniejszego wyroku, skoro reklama produktów leczniczych może być szkodliwa dla zdrowia publicznego, w tym wówczas, gdy dotyczy produktów leczniczych wydawanych bez recepty lekarskiej, taka reklama podlega zakazom, warunkom i ograniczeniom przewidzianym w dyrektywie 2001/83 (zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA,C‑530/20, EU:C:2022:1014, pkt 59).

84

Ponadto dyrektywa ta dokonała pełnej harmonizacji w dziedzinie reklamy produktów leczniczych. W konsekwencji, jeżeli państwom członkowskim nie powierzono w wyraźny sposób uprawnienia do ustanowienia odmiennych reguł, jedynymi wymogami, którym mogą one poddać reklamę produktów leczniczych, są wymogi określone w tej dyrektywie (wyrok z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA,C‑530/20, EU:C:2022:1014, pkt 60).

85

Jak zauważono w pkt 45 niniejszego wyroku, akcje reklamowe będące przedmiotem rozpatrywanego pytania prejudycjalnego, choć realizowane w związku z zakupem produktów leczniczych wydawanych na receptę lekarską, zachęcają jedynie do konsumpcji produktów leczniczych wydawanych bez takiej recepty. Wynika stąd, że skoro celem tych akcji jest zachęcanie do konsumpcji tego ostatniego rodzaju produktów leczniczych, art. 88 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2001/83 nie ma do nich zastosowania.

86

Jeśli chodzi o adresowane do ogółu społeczeństwa akcje reklamowe zachęcające do konsumpcji produktów leczniczych wydawanych bez recepty lekarskiej, takie jak te, których dotyczą uregulowania krajowe rozpatrywane w postępowaniu głównym, wśród warunków i ograniczeń regulujących zasadniczą dopuszczalność takiej reklamy, przewidzianą w art. 88 ust. 2 dyrektywy 2001/83, znajdują się te przewidziane w szczególności w art. 87 tej dyrektywy (zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA,C‑530/20, EU:C:2022:1014, pkt 61).

87

Tak więc, nawet jeśli z art. 88 ust. 2 dyrektywy 2001/83 wynika, że reklama produktów leczniczych wydawanych bez recepty lekarskiej jest dozwolona, państwa członkowskie powinny zakazać – aby zapobiec zagrożeniu dla zdrowia publicznego, zgodnie z podstawowym celem, jakim jest jego ochrona, wyrażonym w motywach 2 i 45 tej dyrektywy – włączania do adresowanej do ogółu społeczeństwa reklamy tych produktów leczniczych elementów, które mogą zachęcać do ich nieracjonalnego stosowania (zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA,C‑530/20, EU:C:2022:1014, pkt 63).

88

W tym względzie art. 87 ust. 3 dyrektywy 2001/83 ustanawia wymóg, aby reklama zachęcała do racjonalnego stosowania produktu leczniczego poprzez przedstawianie go w sposób obiektywny i bez wyolbrzymiania jego właściwości, jak też aby nie wprowadzała w błąd. W przepisie tym ponownie zwrócono uwagę na wyrażoną w motywie 45 tej dyrektywy konieczność zapobiegania wszelkiej nadużywanej lub niewłaściwie przygotowanej reklamie, która może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie publiczne (zob. podobnie wyrok z dnia 8 listopada 2007 r., Gintec,C‑374/05, EU:C:2007:654, pkt 55).

89

W odniesieniu do produktów leczniczych wydawanych bez recepty lekarskiej Trybunał orzekł już, że konsument końcowy sam ocenia, bez pomocy lekarza, użyteczność lub konieczność zakupu takich produktów leczniczych. Tymczasem konsument niekoniecznie posiada fachową i obiektywną wiedzę pozwalającą mu ocenić wartość terapeutyczną tych produktów. Reklama może zatem wywierać szczególnie istotny wpływ na dokonywane przez wspomnianego konsumenta ocenę i wybór, zarówno jeśli chodzi o jakość produktu leczniczego, jak i ilość, jaką należy zakupić (zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA,C‑530/20, EU:C:2022:1014, pkt 65).

90

I tak reklama, która odwodzi konsumenta od obiektywnej oceny konieczności zażywania produktu leczniczego, zachęca do nieracjonalnego i nadmiernego stosowania tego produktu leczniczego (zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA,C‑530/20, EU:C:2022:1014, pkt 67 i przytoczone tam orzecznictwo).

91

W niniejszym przypadku konsument, korzystając z rozpatrywanych w postępowaniu głównym bonów zakupowych, może otrzymać po obniżonej cenie produkty pochodzące z całej gamy produktów odnośnej apteki, z wyjątkiem produktów leczniczych wydawanych na receptę lekarską. Konsument może na przykład dokonać wyboru między zakupem produktów leczniczych wydawanych bez takiej recepty a zakupem innych produktów konsumpcyjnych, takich jak produkty zdrowotne i pielęgnacyjne. Akcje reklamowe takie jak te, których dotyczy rozpatrywane pytanie prejudycjalne, zrównują w ten sposób produkty lecznicze wydawane bez recepty lekarskiej z innymi produktami konsumpcyjnymi oferowanymi przez aptekę.

92

Otóż takie zrównanie może prowadzić do nieracjonalnego i nadmiernego stosowania produktów leczniczych wydawanych bez takiej recepty (zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA,C‑530/20, EU:C:2022:1014, pkt 68), ponieważ wiąże się z zakamuflowaniem bardzo szczególnego charakteru tych produktów leczniczych, których skutki terapeutyczne odróżniają je w sposób istotny od innych towarów. Owo zrównanie odwodzi konsumenta od obiektywnej oceny konieczności zażywania wspomnianych produktów leczniczych.

93

W tych okolicznościach należy uznać, że zakaz taki jak ten przewidziany w uregulowaniach rozpatrywanych w postępowaniu głównym odpowiada podstawowemu celowi ochrony zdrowia publicznego, ponieważ nie dopuszcza on rozpowszechniania elementów reklamy, które zachęcają do nieracjonalnego i nadmiernego stosowania produktów leczniczych wydawanych bez recepty lekarskiej (zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2022 r., EUROAPTIEKA,C‑530/20, EU:C:2022:1014, pkt 69).

94

Mając na uwadze powyższe rozważania, na pytanie drugie trzeba odpowiedzieć, iż art. 87 ust. 3 dyrektywy 2001/83 należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie uregulowaniom krajowym, które zakazują akcji reklamowych realizowanych w związku z zakupem nieokreślonych produktów leczniczych wydawanych na receptę lekarską za pomocą prezentów reklamowych przybierających postać bonów odpowiadających określonej kwocie pieniężnej lub procentowej obniżce przy późniejszym zakupie innych produktów, takich jak produkty lecznicze wydawane bez takiej recepty.

95

Zważywszy na odpowiedź udzieloną na pytanie pierwsze, nie ma potrzeby udzielania odpowiedzi na pytanie trzecie.

96

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (piąta izba) orzeka, co następuje: