–

w imieniu CAJASUR Banco SA – V. Rodríguez de Vera Casado,

–

w imieniu rządu hiszpańskiego – A. Pérez-Zurita Gutiérrez, J. Ruiz Sánchez i J. Rodríguez de la Rúa Puig, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – J. Baquero Cruz i N. Ruiz García, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 6 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. 1993, L 95, s. 29).

2

Wniosek ten złożono w ramach sporu pomiędzy CAJASUR Banco SA a JO i IM w przedmiocie kosztów poniesionych w ramach wszczętego przez tych ostatnich postępowania sądowego mającego na celu stwierdzenie nieważności warunku zawartego w ogólnych warunkach umowy kredytu hipotecznego, w szczególności ze względu na jego nieuczciwy charakter.

3

Zgodnie z brzmieniem art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13:

„Państwa członkowskie stanowią, że na mocy prawa krajowego nieuczciwe warunki w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców [przedsiębiorców] z konsumentami nie będą wiążące dla konsumenta, a umowa w pozostałej części będzie nadal obowiązywała strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków”.

4

Artykuł 7 ust. 1 tej dyrektywy przewiduje:

„Zarówno w interesie konsumentów, jak i konkurentów państwa członkowskie zapewnią stosowne i skuteczne środki mające na celu zapobieganie dalszemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców [przedsiębiorców] z konsumentami”.

5

Zgodnie z art. 1303 Código Civil (kodeksu cywilnego):

„W przypadku stwierdzenia nieważności zobowiązania zawartego w umowie strony umowy są zobowiązane do wzajemnego zwrotu rzeczy będących przedmiotem umowy, jej pożytków i ceny zapłaconej za te rzeczy wraz z odsetkami, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w kolejnych artykułach”.

6

Artykuł 395 Ley 1/2000, de Enjuiciamiento Civil (ustawy 1/2000 – kodeks postępowania cywilnego) z dnia 7 stycznia 2000 r. (BOE nr 7 z dnia 8 stycznia 2000 r., s. 575), w brzmieniu mającym zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym, (zwanej dalej „LEC”), który określa zasady dotyczące obciążenia kosztami postępowania w przypadku uznania roszczenia, stanowi:

„1.   Jeżeli pozwany uzna roszczenie, zanim złoży odpowiedź na pozew, nie zostanie on obciążony kosztami postępowania, chyba że sąd stwierdzi złą wiarę pozwanego, którą to okoliczność sąd musi należycie uzasadnić.

Przyjmuje się, że w każdym razie zła wiara istnieje, jeżeli przed wniesieniem powództwa skierowano do pozwanego wiarygodne i uzasadnione wezwanie do zapłaty, jeżeli wszczęto postępowanie mediacyjne lub skierowano do pozwanego wniosek o przeprowadzenie postępowania pojednawczego”.

7

Strony w postępowaniu głównym zawarły umowę kredytu hipotecznego. W 2018 r. JO i IM wnieśli do Juzgado de Primera Instancia no 18 bis de Málaga (sądu pierwszej instancji nr 18 bis w Maladze, Hiszpania) powództwo o stwierdzenie nieważności zawartego w ogólnych warunkach tej umowy warunku dotyczącego kosztów hipotecznych i o zwrot kwoty zapłaconej na podstawie owego warunku ze względu na jego nieuczciwy charakter. W następstwie wytoczenia tego powództwa CAJASUR Banco uznał nieuczciwy charakter wspomnianego warunku, lecz stwierdziwszy, że kwota dochodzona z tego tytułu jest nadmierna, zgodził się na zwrot jedynie części owej kwoty.

8

Wyrokiem z dnia 2 marca 2020 r. Juzgado de Primera Instancia no 18 bis de Málaga (sąd pierwszej instancji nr 18 bis w Maladze) stwierdził nieważność rzeczonego warunku z mocy prawa ze względu na jego nieuczciwy charakter i nakazał z tego tytułu CAJASUR Banco, po pierwsze, zwrot na rzecz JO i IM części żądanej kwoty, a po drugie, pokrycie kosztów postępowania.

9

CAJASUR Banco wniósł apelację do Audiencia Provincial de Málaga (sądu okręgowego w Maladze, Hiszpania), który jest sądem odsyłającym, wyłącznie w odniesieniu do tego obciążenia kosztami postępowania. Ów bank podnosi, że skoro uznał roszczenie przed złożeniem odpowiedzi na pozew, wspomniane obciążenie kosztami postępowania jest sprzeczne z art. 395 LEC w zakresie, w jakim artykuł ten przewiduje, iż takie obciążenie może nastąpić jedynie w razie stwierdzenia złej wiary pozwanego. W tym względzie przypomina on, że zgodnie ze wspomnianym artykułem przyjmuje się, iż zła wiara istnieje, jeżeli przed wytoczeniem powództwa skierowano do pozwanego wiarygodne i uzasadnione wezwanie do zapłaty, jeżeli wobec pozwanego wszczęto postępowanie mediacyjne lub jeżeli skierowano do niego wniosek o przeprowadzenie postępowania pojednawczego.

10

Jak wynika z postanowienia odsyłającego, stanowisko to jest zgodne z utrwalonym orzecznictwem Tribunal Supremo (sądu najwyższego, Hiszpania) dotyczącym stosowania tego artykułu.

11

Z postanowienia odsyłającego wynika też, że JO i IM nie podjęli w stosunku do CAJASUR Banco czynności poprzedzającej wytoczenie powództwa.

12

W tych okolicznościach Audiencia Provincial de Málaga (sąd okręgowy w Maladze) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

13

Zdaniem rządu hiszpańskiego wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym należy uznać za niedopuszczalny, ponieważ sąd odsyłający nie zaprezentował w nim prawidłowo ram prawnych i faktycznych sporu w postępowaniu głównym. Ów sąd nie przedstawił bowiem Trybunałowi okoliczności faktycznych i prawnych koniecznych do udzielenia użytecznej odpowiedzi na zadane pytania, które mają charakter hipotetyczny, ponieważ zgodnie z prawem krajowym sąd ten mógłby rozstrzygnąć spór w postępowaniu głównym bez występowania do Trybunału z pytaniami prejudycjalnymi w tym względzie.

14

Należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w ramach postępowania, o którym mowa w art. 267 TFUE, opartego na wyraźnym rozdziale zadań sądów krajowych i Trybunału, ocena stanu faktycznego sprawy oraz wykładnia i zastosowanie prawa krajowego należą wyłącznie do sądu krajowego. Podobnie jedynie do sądu krajowego, przed którym zawisł spór i na którym spoczywa odpowiedzialność za przyszły wyrok, należy, przy uwzględnieniu szczególnych okoliczności danej sprawy, zarówno ocena niezbędności orzeczenia prejudycjalnego, jak i ocena znaczenia pytań, z którymi zwraca się on do Trybunału, dla rozstrzygnięcia sprawy. W konsekwencji, jeżeli zadane pytania dotyczą wykładni prawa Unii, Trybunał jest co do zasady zobowiązany do wydania orzeczenia (wyroki: z dnia 14 czerwca 2012 r., Banco Español de Crédito, C‑618/10, EU:C:2012:349, pkt 76; z dnia 22 września 2022 r., Servicios prescriptor y medios de pagos EFC, C‑215/21, EU:C:2022:723, pkt 26).

15

Tak więc odrzucenie przez Trybunał wniosku sądu krajowego o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym jest możliwe tylko wtedy, gdy jest oczywiste, że wykładnia prawa Unii, o którą wnioskowano, nie ma żadnego związku ze stanem faktycznym lub przedmiotem sporu przed sądem krajowym, gdy problem jest natury hipotetycznej bądź gdy Trybunał nie dysponuje elementami stanu faktycznego albo prawnego, które są konieczne do udzielenia użytecznej odpowiedzi na przedstawione mu pytania (wyroki: z dnia 14 czerwca 2012 r., Banco Español de Crédito, C‑618/10, EU:C:2012:349, pkt 77; z dnia 22 września 2022 r., Servicios prescriptor y medios de pagos EFC, C‑215/21, EU:C:2022:723, pkt 27).

16

W niniejszym przypadku nie ma to miejsca.

17

Należy bowiem stwierdzić, że wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy w szczególności wykładni art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 i ma na celu ustalenie, czy przepis ten stoi na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego, takiemu jak art. 395 LEC, dotyczącemu podziału kosztów w postępowaniach sądowych wszczętych przez konsumentów w celu wykonania praw, które wywodzą oni z tej dyrektywy.

18

Ponadto z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, wynika, że stosownie do art. 395 LEC, zgodnie z jego wykładnią dokonaną w orzecznictwie krajowym, konsument w rozumieniu dyrektywy 93/13 może zostać obciążony kosztami postępowania sądowego, które wszczął w związku z warunkami umowy zawartej z przedsiębiorcą, pomimo stwierdzenia przez właściwy sąd nieuczciwego charakteru jednego z tych warunków.

19

W świetle powyższych rozważań należy uznać, że wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym jest dopuszczalny.

20

Chociaż w pytaniu pierwszym sąd odsyłający odnosi się w szczególności do art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, z uzasadnienia postanowienia odsyłającego wynika, że ów sąd zastanawia się zasadniczo nad wykładnią art. 6 dyrektywy 93/13 w świetle zakresu zasady skuteczności, o której mowa w pytaniu drugim.

21

W związku z tym należy stwierdzić, że poprzez swoje pytania, które trzeba zbadać łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 w związku z zasadą skuteczności należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, zgodnie z którym w braku podjęcia przez konsumenta w stosunku do przedsiębiorcy, z którym zawarł on umowę zawierającą nieuczciwy warunek, czynności poprzedzającej wytoczenie powództwa konsument ten powinien pokryć własne koszty związane z postępowaniem sądowym wszczętym przez niego przeciwko temu przedsiębiorcy w celu dochodzenia praw przyznanych mu przez dyrektywę 93/13, jeżeli rzeczony przedsiębiorca uznał roszczenie wspomnianego konsumenta przed złożeniem odpowiedzi na pozew, nawet jeśli stwierdzono nieuczciwy charakter tego warunku.

22

Na wstępie należy przypomnieć, że z uwagi na charakter i znaczenie interesu publicznego związanego z ochroną konsumentów, będących stroną słabszą niż przedsiębiorca, dyrektywa 93/13 zobowiązuje państwa członkowskie, jak wynika z jej art. 7 ust. 1 w związku z motywem dwudziestym czwartym tego aktu, do zapewnienia stosownych i skutecznych środków „mając[ych] na celu zapobieganie dalszemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców [przedsiębiorców] z konsumentami” (wyrok z dnia 30 kwietnia 2014 r., Kásler i Káslerné Rábai, C‑26/13, EU:C:2014:282, pkt 78 i przytoczone tam orzecznictwo).

23

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w braku stosownych uregulowań unijnych w tej dziedzinie właściwymi procedurami służącymi zapewnieniu ochrony konsumentów przewidzianej w dyrektywie 93/13 są – zgodnie z zasadą autonomii proceduralnej państw członkowskich – procedury ustanowione w wewnętrznym porządku prawnym tych państw. Niemniej jednak procedury te nie mogą być mniej korzystne od procedur dotyczących podobnych sytuacji o charakterze wewnętrznym (zasada równoważności) ani zorganizowane w taki sposób, by czyniły wykonywanie uprawnień przyznanych przez prawo Unii nadmiernie utrudnionym lub praktycznie niemożliwym (zasada skuteczności) (wyrok z dnia 10 czerwca 2021 r., BNP Paribas Personal Finance, od C‑776/19 do C‑782/19, EU:C:2021:470, pkt 27 i przytoczone tam orzecznictwo).

24

W tym względzie z orzecznictwa Trybunału wynika, że podział kosztów postępowania sądowego przed sądami krajowymi wchodzi w zakres autonomii proceduralnej państw członkowskich, pod warunkiem poszanowania zasad równoważności i skuteczności (wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578, pkt 95).

25

Jeśli chodzi o zasadę skuteczności, jedyną z tych zasad, o której mowa we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, należy zauważyć, że każdy przypadek, w którym nasuwa się pytanie, czy krajowe przepisy proceduralne czynią niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym stosowanie prawa Unii, należy rozpatrywać z uwzględnieniem miejsca danego przepisu w całej procedurze, jej cech szczególnych i jej przebiegu przed poszczególnymi sądami krajowymi. Z tej perspektywy należy rozważyć w razie potrzeby zasady leżące u podstaw krajowego systemu sądownictwa, takie jak ochrona prawa do obrony, zasada pewności prawa i prawidłowy przebieg postępowania (zob. w szczególności wyrok z dnia 10 czerwca 2021 r., BNP Paribas Personal Finance, od C‑776/19 do C‑782/19, EU:C:2021:470, pkt 28 i przytoczone tam orzecznictwo).

26

Dyrektywa 93/13 przyznaje konsumentowi prawo zwrócenia się do sądu z żądaniem stwierdzenia nieuczciwego charakteru warunku w umowie, którą zawarł z przedsiębiorcą, i wyłączenia stosowania owego warunku. W tym względzie Trybunał orzekł, że uzależnienie podziału kosztów takiego postępowania wyłącznie od kwot nienależnie zapłaconych, których zwrot orzeczono, może zniechęcać konsumenta do korzystania z tego prawa ze względu na koszty, z jakimi może wiązać się wytoczenie powództwa (zob. podobnie wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578, pkt 98 i przytoczone tam orzecznictwo).

27

Ponadto Trybunał orzekł, że art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 oraz zasadę skuteczności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie uregulowaniom pozwalającym na obciążenie konsumenta częścią kosztów postępowania, stosownie do wysokości kwot nienależnie zapłaconych, które zostały mu zwrócone w wyniku stwierdzenia nieważności warunku umownego ze względu na jego nieuczciwy charakter, jeśli takie uregulowania stanowią istotną przeszkodę mogącą zniechęcić konsumentów do korzystania z przyznanego dyrektywą 93/13 prawa do skutecznej kontroli sądowej potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków umownych (wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578, pkt 99).

28

Należy również zauważyć, że o ile poszanowanie zasady skuteczności nie sięga tak dalece, by skompensować w całości całkowitą bierność danego konsumenta, o tyle należy zbadać, czy w świetle szczególnych cech danego postępowania krajowego istnieje znaczne ryzyko, że konsument ten zostanie zniechęcony do dochodzenia praw przysługujących mu na podstawie dyrektywy 93/13 [zob. podobnie wyrok z dnia 22 września 2022 r., Vicente (Postępowanie o zapłatę wynagrodzenia adwokata), C‑335/21, EU:C:2022:720, pkt 56 i przytoczone tam orzecznictwo].

29

W niniejszej sprawie sąd odsyłający zauważa, że art. 395 LEC, zgodnie z jego wykładnią dokonaną przez Tribunal Supremo (sąd najwyższy), przewiduje, iż obciążenie pozwanego kosztami postępowania sądowego jest wymagane tylko wtedy, gdy zostanie wykazana zła wiara pozwanego, którą uznaje się za istniejącą, w przypadku gdy przed wytoczeniem powództwa pozwany bezskutecznie otrzymał od powoda wiarygodne i uzasadnione wezwanie do zapłaty, gdy ów powód wszczął postępowanie mediacyjne lub gdy wspomniany pozwany został wezwany do postępowania pojednawczego przez powoda.

30

W tym względzie należy zauważyć, że w ramach typowych postępowań wszczynanych na podstawie art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 „konsument” w rozumieniu tej dyrektywy jest najczęściej powodem, zaś „sprzedawca lub dostawca [przedsiębiorca]” w rozumieniu tej dyrektywy jest najczęściej pozwanym, co oznacza, że art. 395 LEC, zgodnie z jego wykładnią dokonaną przez Tribunal Supremo (sąd najwyższy), wymaga faktycznie od konsumenta, aby przed wytoczeniem jakiegokolwiek powództwa do sądu skierował do danego przedsiębiorcy wiarygodne i uzasadnione wezwanie do zapłaty, aby wszczął postępowanie mediacyjne z udziałem tego przedsiębiorcy lub aby wezwał go do postępowania pojednawczego. W przeciwnym razie, w przypadku uznania roszczenia przez rzeczonego przedsiębiorcę przed złożeniem odpowiedzi na pozew, domniemywa się, że ów przedsiębiorca działa w dobrej wierze i nie może on zostać obciążony kosztami postępowania, i to nawet jeśli wszczęte w ten sposób postępowanie sądowe pozwoliło na stwierdzenie nieuczciwego charakteru warunku zawartego w danej umowie.

31

Chociaż – jak wskazał rząd hiszpański – cele realizowane przez ów art. 395 LEC, a mianowicie odciążenie krajowego systemu sądowniczego i należyte sprawowanie wymiaru sprawiedliwości, należy uznać za zgodne z prawem i chociaż – jak zauważył rzecznik generalny w pkt 48 opinii – podjęcie jednej z czynności poprzedzających wytoczenie powództwa, o których mowa w tym artykule, wydaje się stanowić dla zainteresowanego konsumenta rozsądny wymóg proceduralny, to jednak obowiązek podjęcia czynności poprzedzającej wytoczenie powództwa ciąży w ostateczności wyłącznie na tym konsumencie.

32

Tymczasem w dziedzinie nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez przedsiębiorcę z konsumentem, będącej przedmiotem bogatego orzecznictwa krajowego, obowiązek taki powinien ciążyć w równym stopniu na obu umawiających się stronach. Jeżeli bowiem nieuczciwy charakter niektórych standardowych warunków został stwierdzony w utrwalonym orzecznictwie krajowym, można również oczekiwać od instytucji bankowych, że podejmą inicjatywę polegającą na zwróceniu się do swoich klientów, których umowy zawierają takie warunki, przed wytoczeniem przez nich jakiegokolwiek powództwa do sądu, w celu uchylenia skutków tych warunków.

33

Ponadto, nawet jeśli nie jest wykluczone, że interes ogólny w należytym sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości może jako taki przeważać nad indywidualnymi interesami konsumentów, to jednak przepisy proceduralne służące realizacji tego interesu ogólnego nie mogą uniemożliwiać lub nadmiernie utrudniać wykonywania praw, które konsumenci wywodzą z dyrektywy 93/13 (zob. podobnie wyrok z dnia 12 lutego 2015 r., Baczó i Vizsnyiczai, C‑567/13, EU:C:2015:88, pkt 51, 52 i przytoczone tam orzecznictwo).

34

Poza tym uregulowanie krajowe takie jak art. 395 LEC, które nakłada na danego konsumenta całą odpowiedzialność za inicjatywę w zakresie podjęcia czynności poprzedzającej wytoczenie powództwa, nie zachęca przedsiębiorców do dobrowolnego i spontanicznego wyciągnięcia wszystkich konsekwencji z orzecznictwa dotyczącego nieuczciwych warunków umownych i sprzyja w ten sposób utrzymywaniu się skutków tych warunków. Wreszcie, nakładając na konsumenta dodatkowe ryzyko finansowe, takie uregulowanie mogłoby stworzyć przeszkodę mogącą zniechęcić wspomnianego konsumenta do wykonywania przysługującego mu prawa do skutecznej kontroli sądowej potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków zawartych w umowie wiążącej go z przedsiębiorcą.

35

Wreszcie nie można zarzucać konsumentowi, który zawarł umowę zawierającą nieuczciwy warunek, że wystąpił do właściwego sądu krajowego w celu wykonania praw zagwarantowanych mu przez dyrektywę 93/13 w przypadku bezczynności danego przedsiębiorcy, pomimo stwierdzenia w utrwalonym orzecznictwie krajowym nieuczciwego charakteru analogicznych warunków, które powinno było skłonić tego przedsiębiorcę do zwrócenia się z własnej inicjatywy do owego konsumenta i do niezwłocznego położenia kresu skutkom tego nieuczciwego warunku.

36

Tymczasem zdaniem sądu odsyłającego istnieje utrwalone orzecznictwo Tribunal Supremo (sądu najwyższego) stwierdzające nieuczciwy charakter tego samego rodzaju warunku umownego co warunek rozpatrywany w postępowaniu głównym. Sąd odsyłający wskazuje w tym względzie, że instytucje bankowe zwykle nie informują konsumentów o skutkach orzecznictwa krajowego dotyczącego nieuczciwych warunków umownych, lecz czekają na doręczenie im przedsądowego wezwania do wykonania zobowiązania, które następnie akceptują, lub też na wszczęcie postępowania sądowego, w którym to przypadku niezwłocznie uznają roszczenie przed złożeniem odpowiedzi na pozew, tak aby uniknąć ponoszenia kosztów postępowania.

37

Jak wskazał rzecznik generalny w pkt 50 opinii, mając na uwadze wiedzę, jaką owe instytucje bankowe powinny posiadać w tej dziedzinie, oraz słabszą pozycję konsumentów względem wspomnianych instytucji, zachowania, o których mowa w pkt 36 niniejszego wyroku, mogą stanowić poważne poszlaki wskazujące na złą wiarę takich instytucji. Istotne jest więc, aby właściwy sąd mógł dokonać niezbędnych ustaleń w tym zakresie i w razie potrzeby wyciągnąć niezbędne konsekwencje.

38

W świetle całości powyższych rozważań art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 w związku z zasadą skuteczności należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, zgodnie z którym w braku podjęcia przez konsumenta w stosunku do przedsiębiorcy, z którym zawarł on umowę zawierającą nieuczciwy warunek, czynności poprzedzającej wytoczenie powództwa konsument ten powinien pokryć własne koszty związane z postępowaniem sądowym wszczętym przez niego przeciwko temu przedsiębiorcy w celu dochodzenia praw przyznanych mu przez dyrektywę 93/13, jeżeli rzeczony przedsiębiorca uznał roszczenie wspomnianego konsumenta przed złożeniem odpowiedzi na pozew, nawet jeśli stwierdzono nieuczciwy charakter tego warunku, z zastrzeżeniem, że właściwy sąd krajowy może wziąć pod uwagę istnienie utrwalonego orzecznictwa krajowego stwierdzającego nieuczciwy charakter analogicznych warunków oraz postawę tego przedsiębiorcy, by stwierdzić jego złą wiarę i stosownie do okoliczności obciążyć go tymi kosztami.

39

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (czwarta izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich w związku z zasadą skuteczności

należy interpretować w ten sposób, że:

nie stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, zgodnie z którym w braku podjęcia przez konsumenta w stosunku do przedsiębiorcy, z którym zawarł on umowę zawierającą nieuczciwy warunek, czynności poprzedzającej wytoczenie powództwa konsument ten powinien pokryć własne koszty związane z postępowaniem sądowym wszczętym przez niego przeciwko temu przedsiębiorcy w celu dochodzenia praw przyznanych mu przez dyrektywę 93/13, jeżeli rzeczony przedsiębiorca uznał roszczenie wspomnianego konsumenta przed złożeniem odpowiedzi na pozew, nawet jeśli stwierdzono nieuczciwy charakter tego warunku, z zastrzeżeniem, że właściwy sąd krajowy może wziąć pod uwagę istnienie utrwalonego orzecznictwa krajowego stwierdzającego nieuczciwy charakter analogicznych warunków oraz postawę tego przedsiębiorcy, by stwierdzić jego złą wiarę i stosownie do okoliczności obciążyć go tymi kosztami.