1

Wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczą w istocie wykładni art. 2 i art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, art. 325 ust. 1 TFUE, art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”), art. 1 ust. 1 i art. 2 ust. 1 Konwencji, sporządzonej na podstawie artykułu K.3 Traktatu o Unii Europejskiej, o ochronie interesów finansowych Wspólnot Europejskich, podpisanej w Brukseli w dniu 26 lipca 1995 r. i załączonej do aktu Rady z dnia 26 lipca 1995 r.(Dz.U. 1995, C 316, s. 48, zwanej dalej „konwencją OIF”), oraz zasady pierwszeństwa prawa Unii.

2

Wnioski te zostały złożone w ramach postępowań karnych przeciwko FX, CS i ND (sprawa C‑859/19), BR, CS, DT, EU, FV i GW (sprawa C‑926/19) oraz CD, CLD, GLO, ȘDC i PVV (sprawa C‑929/19) w związku z przestępstwami między innymi korupcji i nadużyć finansowych związanych z podatkiem od wartości dodanej (VAT).

3

Artykuł 1 ust. 1 konwencji OIF ma następujące brzmienie:

„Do celów niniejszej Konwencji nadużycia finansowe naruszające interesy finansowe Wspólnot Europejskich polegają na:

4

Artykuł 2 ust. 1 tej konwencji stanowi:

„Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu zapewnienia, że działanie określone w artykule 1 oraz udział w, nakłanianie do, lub próba zachowania określonego w artykule 1 ustęp 1, są zagrożone przez skuteczne, proporcjonalne i odstraszające sankcje karne, włącznie z, przynajmniej w przypadkach poważnego nadużycia finansowego, karami polegającymi na pozbawieniu wolności, które może prowadzić do ekstradycji, przy czym za poważne nadużycie finansowe uważa się takie nadużycie finansowe, które wiąże się przynajmniej z minimalną kwotą określoną w każdym państwie członkowskim. Taka minimalna kwota nie może być ustalona na poziomie wyższym niż 50000 [EUR]”.

5

Aktem z dnia 27 września 1996 r. Rada Unii Europejskiej sporządziła protokół do Konwencji w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich (Dz.U. 1996, C 313, s. 1). Zgodnie z art. 2 i 3 protokół ten obejmuje czyny korupcji biernej i czynnej.

6

Akt dotyczący warunków przystąpienia Republiki Bułgarii i Rumunii oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej (Dz.U. 2005, L 157, s. 203, zwany dalej „aktem przystąpienia”), który wszedł w życie w dniu 1 stycznia 2007 r., przewiduje w art. 39:

„1.   Jeżeli na podstawie stałego monitorowania przez Komisję zobowiązań podjętych przez Bułgarię i Rumunię w ramach negocjacji w sprawie przystąpienia, a w szczególności sprawozdań Komisji w zakresie monitorowania, istnieją przekonujące dowody, że stan przygotowań do przyjęcia i wprowadzenia w życie dorobku w Bułgarii lub Rumunii jest taki, iż występuje poważne ryzyko, że którekolwiek z tych państw jest w sposób oczywisty nieprzygotowane, aby spełnić wymagania związane z członkostwem do dnia przystąpienia wyznaczonego na 1 stycznia 2007 r. roku w wielu istotnych obszarach, Rada może, stanowiąc jednomyślnie na podstawie zalecenia Komisji, podjąć decyzję, że data przystąpienia tego państwa zostanie przesunięta na dzień 1 stycznia 2008 r. roku.

2.   Niezależnie od postanowień ustępu 1 Rada może, stanowiąc większością kwalifikowaną na podstawie zalecenia Komisji, podjąć decyzję, o której mowa w ustępie 1 w odniesieniu do Rumunii, jeżeli zauważono poważne braki w wypełnianiu przez Rumunię jednego lub kilku zobowiązań i wymogów wymienionych w [z]ałączniku IX, punkt I.

3.   Niezależnie od postanowień ustępu 1 oraz bez uszczerbku dla artykułu 37 Rada może, stanowiąc większością kwalifikowaną na podstawie zalecenia Komisji oraz po szczegółowej ocenie dotyczącej postępów poczynionych przez Rumunię w dziedzinie polityki konkurencji, przeprowadzonej jesienią 2005 roku, podjąć decyzję wspomnianą w ustępie 1 w odniesieniu do Rumunii, jeżeli zauważono poważne braki w wypełnianiu przez Rumunię zobowiązań podjętych na podstawie Układu europejskiego lub jednego, albo większej liczby zobowiązań i wymogów wymienionych w [z]ałączniku IX, punkt II”.

7

Załącznik IX do aktu przystąpienia, zatytułowany „Szczególne zobowiązania podjęte i wymogi przyjęte przez Rumunię przy zakończeniu negocjacji w sprawie przystąpienia w dniu 14 grudnia 2004 r. roku (określone w artykule 39 aktu przystąpienia)”, zawiera w pkt I następujący fragment:

„W związku z artykułem 39 ustęp 2

[…]

[…]”

8

Decyzja Komisji 2006/928/WE z dnia 13 grudnia 2006 r. w sprawie ustanowienia mechanizmu współpracy i weryfikacji postępów Rumunii w realizacji określonych założeń w zakresie reformy systemu sądownictwa oraz walki z korupcją (Dz.U. 2006, L 354, s. 56) została przyjęta, w kontekście przystąpienia Rumunii do Unii Europejskiej przewidzianego na dzień 1 stycznia 2007 r., na podstawie, między innymi, art. 37 i 38 aktu przystąpienia. Motywy 1–6 i 9 tej decyzji mają następujące brzmienie:

[…]

9

Artykuł 1 decyzji 2006/928 przewiduje:

„Do dnia 31 marca każdego roku Rumunia przedkłada Komisji sprawozdanie informujące o postępach w realizacji poszczególnych celów przewidzianych w [z]ałączniku. Pierwsze sprawozdanie zostanie przedłożone Komisji do dnia 31 marca 2007 r.

Komisja może w każdej chwili udzielać pomocy technicznej poprzez różne rodzaje działań lub gromadzić i wymieniać informacje dotyczące wyżej wspomnianych celów. Ponadto Komisja może w tym celu w każdej chwili zorganizować wizyty robocze ekspertów w Rumunii. Władze Rumunii udzielają w takich sytuacjach niezbędnego wsparcia”.

10

Artykuł 2 tej decyzji stanowi:

„Komisja przekaże Parlamentowi Europejskiemu oraz Radzie, po raz pierwszy w czerwcu 2007 r., swoje uwagi i wnioski odnośnie do sprawozdania przedłożonego przez władze Rumunii.

Komisja będzie przedstawiać kolejne sprawozdania w razie konieczności, jednak nie rzadziej niż co pół roku”.

11

Artykuł 4 wspomnianej decyzji stanowi:

„Niniejsza decyzja skierowana jest do państw członkowskich”.

12

Załącznik do tej decyzji ma następujące brzmienie:

„Założone cele do osiągnięcia przez Rumunię, o których mowa w art. 1:

13

Tytuł III Constituția României (konstytucji Rumunii), zatytułowany „Organy publiczne”, zawiera między innymi rozdział VI, dotyczący „władzy sądowniczej”, w którym znajduje się art. 126 tej konstytucji. Zgodnie z tym przepisem:

„1.   Wymiar sprawiedliwości sprawowany jest przez Înalta Curte de Casaţie şi Justiţie [wysoki trybunał kasacyjny i sprawiedliwości, Rumunia, zwany dalej »wysokim trybunałem kasacyjnym i sprawiedliwości«] oraz inne organy sądowe ustanowione ustawą.

[…]

3.   Wysoki trybunał kasacyjny i sprawiedliwości zapewnia jednolitą wykładnię i jednolite stosowanie prawa przez inne sądy, zgodnie ze swoją właściwością.

4.   Skład wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości oraz zasady jego funkcjonowania określa ustawa organiczna.

[…]

6.   Zapewniona jest kontrola sądowa aktów administracyjnych organów publicznych w drodze skarg sądowo-administracyjnych, z wyjątkiem aktów dotyczących stosunków z Parlamentem oraz aktów związanych z dowództwem wojskowym. Sądy administracyjne są właściwe do rozpoznawania skarg wnoszonych przez osoby poszkodowane, w zależności od przypadku, przez rozporządzenia lub przepisy rozporządzeń uznane za niekonstytucyjne”.

14

Tytuł V konstytucji Rumunii, dotyczący Curtea Constituțională (trybunału konstytucyjnego, Rumunia, zwanego dalej „trybunałem konstytucyjnym”), obejmuje jej art. 142–147. Artykuł 146 tej konstytucji przewiduje:

„Trybunał konstytucyjny ma następujące kompetencje:

[…]

d) rozstrzyga o zarzutach dotyczących niezgodności ustaw i rozporządzeń z konstytucją, podniesionych przed sądami lub w arbitrażu handlowym; rzecznik praw obywatelskich może bezpośrednio podnieść zarzut niezgodności z konstytucją;

e) rozstrzyga spory natury konstytucyjnoprawnej między władzami publicznymi, na wniosek prezydenta Rumunii, każdego z przewodniczących izb parlamentu, primului-ministru [premiera] lub przewodniczącego [najwyższej rady sądownictwa];

[…]”.

15

Artykuł 154 ust. 1 Codul penal (kodeksu karnego) stanowi:

„Terminy przedawnienia odpowiedzialności karnej są następujące:

a) 15 lat, jeżeli popełnione przestępstwo jest zagrożone ustawowo karą dożywotniego pozbawienia wolności lub karą pozbawienia wolności na okres powyżej 20 lat;

b) 10 lat, jeżeli popełnione przestępstwo jest zagrożone ustawowo karą pozbawienia wolności na okres nie krótszy niż 10 lat i nie dłuższy niż 20 lat;

c) 8 lat, jeżeli popełnione przestępstwo jest zagrożone ustawowo karą pozbawienia wolności na okres nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy niż 10 lat;

d) 5 lat, jeżeli popełnione przestępstwo jest zagrożone ustawowo karą pozbawienia wolności na okres nie krótszy niż rok i nie dłuższy niż 5 lat;

e) 3 lata, jeżeli popełnione przestępstwo jest zagrożone ustawowo karą pozbawienia wolności na okres krótszy niż rok lub karą grzywny”.

16

Artykuł 155 ust. 4 tego kodeksu stanowi:

„Jeżeli terminy przedawnienia określone w art. 154 zostały przekroczone po raz kolejny, uważa się je za zakończone bez względu na liczbę przerw”.

17

Artykuł 40 ust. 1 Codul de procedură penală (kodeksu postępowania karnego) stanowi:

„Wysoki trybunał kasacyjny i sprawiedliwości rozpoznaje w pierwszej instancji przestępstwa zdrady stanu oraz przestępstwa popełnione przez senatorów, posłów i rumuńskich posłów do Parlamentu Europejskiego, członków rządu, sędziów trybunału konstytucyjnego, członków najwyższej rady sądownictwa, sędziów wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości oraz prokuratorów Parchetul de pe lângă Înalta Curte de Casație și Justiție (prokuratury przy wysokim trybunale kasacyjnym i sprawiedliwości, Rumunia)”.

18

Zgodnie z art. 281 ust. 1 tego kodeksu:

„Nieważność postępowania zachodzi wskutek naruszenia przepisów dotyczących:

[…]

[…]”.

19

Artykuł 426 ust. 1 rzeczonego kodeksu stanowi:

„[S]kargę nadzwyczajną o uchylenie można wnieść przeciwko prawomocnym orzeczeniom wydanym w postępowaniu karnym w następujących przypadkach:

[…]

d) jeżeli skład sądu apelacyjnego jest niezgodny z prawem lub jeżeli zachodzi przypadek, w którym następuje wyłączenie sędziego z mocy ustawy;

[…]”.

20

Artykuł 428 ust. 1 tego kodeksu stanowi:

„Skargę nadzwyczajną o uchylenie prawomocnego orzeczenia z przyczyn określonych w art. 426 lit. a), c)–h) można wnieść w terminie 30 dni od dnia doręczenia orzeczenia sądu apelacyjnego”.

21

Artykuł 5 Legea nr. 78/2000 pentru prevenirea, descoperirea și sancționarea faptelor de corupție (ustawy nr 78/2000 o zapobieganiu, wykrywaniu i ściganiu aktów korupcji) z dnia 18 maja 2000 r. (Monitorul Oficial al României, część I, nr 219 z dnia 18 maja 2000 r.) stanowi w ust. 1:

„Na potrzeby niniejszej ustawy przestępstwa, o których mowa w art. 289–292 kodeksu karnego, stanowią przestępstwa korupcyjne, w tym również wtedy, gdy ich sprawcami są osoby wymienione w art. 308 kodeksu karnego”.

22

Artykuły kodeksu karnego wymienione w art. 5 ust. 1 ustawy nr 78/2000 dotyczą, odpowiednio, przestępstw korupcji biernej (art. 289), korupcji czynnej (art. 290), płatnej protekcji (art. 291) oraz płatnej protekcji w formie czynnej (art. 292).

23

Artykuł 29 ust. 1 tej ustawy przewiduje:

„Na potrzeby postępowania w pierwszej instancji w sprawie przestępstw przewidzianych w niniejszej ustawie ustanawia się wyspecjalizowane składy orzekające”.

24

Artykuł 99 Legea nr. 303/2004 privind statutul judecătorilor și procurorilor (ustawy nr 303/2004 w sprawie statusu sędziów i prokuratorów) z dnia 28 czerwca 2004 r. (opublikowanej ponownie w Monitorul Oficial al României, część I, nr 826 z dnia 13 września 2005 r.), zmienionej Legea nr. 24/2012 (ustawą nr 24/2012) z dnia 17 stycznia 2012 r. (Monitorul Oficial al României, część I, nr 51 z dnia 23 stycznia 2012 r.), (zwanej dalej „ustawą nr 303/2004”), stanowi:

„Przewinienie dyscyplinarne stanowi:

[…]

[…]

[…]”.

25

Artykuł 100 ust. 1 tej ustawy przewiduje:

„Sędziowie i prokuratorzy podlegają, proporcjonalnie do wagi przewinienia, następującym karom dyscyplinarnym:

[…]

26

Artykuł 101 wspomnianej ustawy stanowi:

„Kary dyscyplinarne określone w art. 100 są nakładane przez wydziały najwyższej rady sądownictwa na warunkach określonych w ustawie organicznej regulującej jej funkcjonowanie”.

27

Legea nr. 304/2004 privind organizarea judiciară (ustawa nr 304/2004 o ustroju sądów) z dnia 28 czerwca 2004 r. (opublikowana ponownie w Monitorul Oficial al României, część I, nr 827 z dnia 13 września 2005 r.) została zmieniona w szczególności poprzez:

28

Artykuł 19 ust. 3 ustawy nr 304/2004, zmienionej ostatnio ustawą nr 207/2018 (zwanej dalej „zmienioną ustawą nr 304/2004”), stanowi:

„Na początku każdego roku kolegium wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości, na wniosek jego przewodniczącego lub wiceprzewodniczącego, może zatwierdzić utworzenie specjalistycznych składów orzekających w ramach izb wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości, w zależności od liczby i rodzaju spraw, zakresu działalności każdej izby, a także specjalizacji sędziów i konieczności wykorzystania ich zawodowego doświadczenia”.

29

Artykuł 24 ust. 1 tej ustawy przewiduje:

„Pięcioosobowe składy orzekające rozpoznają apelacje od orzeczeń wydanych w pierwszej instancji przez wydział karny wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości, rozstrzygają w przedmiocie skarg kasacyjnych na orzeczenia wydane w postępowaniu apelacyjnym przez pięcioosobowe składy orzekające, po ich uprzednim przyjęciu do rozpoznania, rozpatrują skargi wniesione na orzeczenia wydane w toku postępowania w pierwszej instancji przez wydział karny wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości, rozstrzygają w sprawach dyscyplinarnych zgodnie z ustawą i w innych sprawach w ramach kompetencji powierzonych im przez ustawę”.

30

Artykuł 29 ust. 1 wspomnianej ustawy ma następujące brzmienie:

„Kolegium wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości ma następujące kompetencje:

a) zatwierdzanie przepisów dotyczących organizacji i funkcjonowania administracyjnego oraz planu zatrudnienia wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości;

[…]

f) wykonywanie pozostałych uprawnień przewidzianych w przepisach dotyczących organizacji i funkcjonowania administracyjnego wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości”.

31

Artykuł 31 ust. 1 tej ustawy stanowi:

„W sprawach karnych orzekają następujące składy sędziowskie:

a) w sprawach objętych zgodnie z ustawą właściwością wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości w pierwszej instancji – skład trzech sędziów;

[…]”.

32

Artykuł 32 zmienionej ustawy nr 304/2004 stanowi:

„1.   Na początku każdego roku, działając na wniosek przewodniczącego lub wiceprzewodniczących wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości, kolegium zatwierdza liczbę i skład pięcioosobowych składów orzekających.

[…]

4.   Sędziowie zasiadający w tych składach orzekających są wyznaczani w drodze losowania, na posiedzeniu jawnym, przez przewodniczącego lub, w razie jego nieobecności, przez jednego z dwóch wiceprzewodniczących wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości. Zmiana członków składów orzekających może nastąpić jedynie w wyjątkowych okolicznościach, w świetle obiektywnych kryteriów ustanowionych w przepisach dotyczących organizacji i funkcjonowania administracyjnego wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości.

5.   Pięcioosobowym składom orzekającym przewodniczy przewodniczący wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości, jeden z dwóch wiceprzewodniczących lub przewodniczący izb, jeżeli zostali wyznaczeni zgodnie z ust. 4 do zasiadania w danym składzie orzekającym.

6.   Jeżeli żadna z powyższych osób nie została wyznaczona do zasiadania w pięcioosobowym składzie orzekającym, poszczególni sędziowie przewodniczą składowi orzekającemu na zasadzie rotacji, w kolejności odpowiadającej ich stażowi pracy w sądownictwie.

7.   Sprawy należące do właściwości pięcioosobowych składów orzekających są przydzielane losowo za pomocą systemu komputerowego”.

33

W brzmieniu nadanym ustawą nr 202/2010 art. 32 ustawy nr 304/2004 stanowił:

„1.   Na początku każdego roku w sprawach karnych tworzone są dwa pięcioosobowe składy orzekające złożone wyłącznie z członków izby karnej wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości.

[…]

4.   Kolegium wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości zatwierdza obsadę składów pięcioosobowych. Sędziowie zasiadający w tych składach orzekających są wyznaczani przez przewodniczącego lub, pod jego nieobecność, przez wiceprzewodniczącego wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości. Zmiana członków składów orzekających może nastąpić jedynie w wyjątkowych okolicznościach, w świetle obiektywnych kryteriów ustanowionych w przepisach dotyczących organizacji i funkcjonowania administracyjnego wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości.

5.   Pięcioosobowemu składowi orzekającemu przewodniczy przewodniczący lub wiceprzewodniczący wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości. Pod ich nieobecność składowi orzekającemu może przewodniczyć prezes izby wyznaczany w tym celu przez przewodniczącego lub, pod jego nieobecność, przez wiceprzewodniczącego wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości.

6.   Sprawy wchodzące w zakres właściwości składów orzekających, o których mowa w ust. 1 i 2, są przydzielane losowo przez system komputerowy”.

34

W wersji wynikającej z ustawy nr 255/2013 art. 32 ust. 1 i 6 ustawy nr 304/2004 miał brzmienie niemal identyczne z brzmieniem wersji, o której mowa w poprzednim punkcie, podczas gdy ust. 4 i 5 tego artykułu przewidywały:

„4.   Kolegium wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości zatwierdza liczbę i obsadę pięcioosobowych składów orzekających na wniosek prezesa izby karnej. Sędziowie zasiadający w tych składach orzekających są wyznaczani w drodze losowania na posiedzeniu jawnym przez przewodniczącego lub, pod jego nieobecność, przez wiceprzewodniczącego wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości. Zmiana członków składów orzekających może nastąpić jedynie w wyjątkowych okolicznościach, w świetle obiektywnych kryteriów ustanowionych w przepisach dotyczących organizacji i funkcjonowania administracyjnego wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości.

5.   Pięcioosobowemu składowi orzekającemu przewodniczy przewodniczący lub wiceprzewodniczący wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości, jeżeli zasiada on w składzie orzekającym, zgodnie z ust. 4, prezes izby karnej lub najstarszy członek, w zależności od przypadku”.

35

Artykuł 33 zmienionej ustawy nr 304/2004 ma następujące brzmienie:

„1.   Przewodniczący albo, pod jego nieobecność, jeden z wiceprzewodniczących wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości przewodniczy izbom połączonym, składowi właściwemu do rozpoznania skarg wnoszonych w interesie prawa oraz składowi właściwemu do orzekania w przedmiocie pytań prawnych, pięcioosobowemu składowi orzekającemu i każdemu składowi orzekającemu w ramach izb, gdy uczestniczy w wydaniu orzeczenia.

[…]

3.   Prezesi izb mogą przewodniczyć każdemu składowi orzekającemu izby, podczas gdy pozostali sędziowie przewodniczą rotacyjnie”.

36

Artykuł 33 ust. 1 ustawy nr 304/2004, w brzmieniu nadanym ustawą nr 202/2010, przewidywał:

„Przewodniczący lub, pod jego nieobecność, wiceprzewodniczący wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości przewodniczy izbom połączonym, pięcioosobowemu składowi orzekającemu oraz każdemu składowi orzekającemu w ramach izb, gdy uczestniczy w wydaniu orzeczenia”.

37

Zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy nr 304/2004, w brzmieniu nadanym ustawą nr 255/2013:

„Przewodniczący albo, pod jego nieobecność, jeden z wiceprzewodniczących wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości przewodniczy izbom połączonym, składowi właściwemu do rozpoznania skarg wnoszonych w interesie prawa oraz składowi właściwemu do orzekania w przedmiocie pytań prawnych, pięcioosobowemu składowi orzekającemu i każdemu składowi orzekającemu w ramach izb, gdy uczestniczy w wydaniu orzeczenia”.

38

Artykuł 28 Regulamentul privind organizarea și funcționarea administrativă a Înaltei Curți de Casație și Justiție (przepisów dotyczących organizacji i funkcjonowania administracyjnego wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości) z dnia 21 września 2004 r., zmienionych przez Hotărârea nr. 3/2014 pentru modificarea și completarea Regulamentului privind organizarea și funcționarea administrativă a Înaltei Curți de Casație și Justiție (decyzję nr 3/2014 zmieniającą i uzupełniającą przepisy dotyczące organizacji i funkcjonowania administracyjnego) z dnia 28 stycznia 2014 r. (Monitorul Oficial al României, część I, nr 75 z dnia 30 stycznia 2014 r.) stanowił:

„1.   Wysoki trybunał kasacyjny i sprawiedliwości obejmuje pięcioosobowe składy orzekające, których kompetencje orzecznicze zostały określone w ustawie.

[…]

4.   Pięcioosobowym składom orzekającym przewodniczą, stosownie do przypadku, przewodniczący, wiceprzewodniczący, przewodniczący izby karnej lub najstarszy członek”.

39

Artykuł 29 ust. 1 tego regulaminu stanowił:

„W celu utworzenia pięcioosobowych składów orzekających w sprawach karnych przewodniczący lub, pod jego nieobecność, jeden z wiceprzewodniczących wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości wyznacza każdego roku, w drodze losowania na posiedzeniu jawnym, czterech lub, w zależności od przypadku, pięciu sędziów izby karnej wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości do każdego składu orzekającego”.

40

Wyrokiem z dnia 17 października 2017 r., wydanym w pierwszej instancji przez skład trzech sędziów, izba karna wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości skazała FX, prokuratora Parchetul de pe lângă Tribunalul Iași (prokuratury przy sądzie okręgowym w Iași, Rumunia), na karę łączną dwóch lat i jedenastu miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywny za przestępstwa korupcji biernej, za dokonywanie transakcji finansowych, stanowiących czynności handlowe, niezgodnych z pełnionymi funkcjami, w celu pozyskania dla siebie pieniędzy, rzeczy lub innych nienależnych korzyści, a także składania fałszywych oświadczeń, popełnionych w latach 2014 i 2015, jednocześnie uniewinniając go z zarzutu popełnienia przestępstwa prania pieniędzy. Tym samym wyrokiem karnym CS i ND zostali uniewinnieni od zarzutu popełnienia przestępstwa składania fałszywych zeznań.

41

FX i Parchetul de pe lângă Înalta Curte de Casație și Justiție – Direcția Națională Anticorupție (prokuratura przy wysokim trybunale kasacyjnym i sprawiedliwości – krajowa dyrekcja ds. zwalczania korupcji, Rumunia, zwana dalej „DNA”) złożyli od tego wyroku apelację. Sprawa w postępowaniu głównym została wpisana do wokandy pięcioosobowego składu orzekającego wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości jako sądu apelacyjnego.

42

W toku postępowania apelacyjnego trybunał konstytucyjny wydał w dniu 7 listopada 2018 r. wyrok nr 685/2018. Wyrokiem tym trybunał konstytucyjny, do którego zwrócił się premier na podstawie art. 146 lit. e) konstytucji Rumunii, stwierdził przede wszystkim istnienie sporu prawnego o charakterze konstytucyjnym między parlamentem a wysokim trybunałem kasacyjnym i sprawiedliwości, wywołanego decyzjami przyjętymi przez kolegium tego ostatniego sądu, które, zgodnie z praktyką obowiązującą w danym okresie, polegały na wyznaczeniu w drodze losowania jedynie czterech z pięciu członków pięcioosobowych składów orzekających w postępowaniu apelacyjnym, a nie wszystkich członków, z naruszeniem art. 32 zmienionej ustawy nr 304/2004, następnie uznał, że wydanie orzeczenia w sprawie w postępowaniu apelacyjnym przez ów niezgodnie z prawem utworzony skład orzekający jest obarczone sankcją bezwzględnej nieważności wydanego orzeczenia i wreszcie wskazał, że zgodnie z art. 147 ust. 4 konstytucji Rumunii wyrok ten miał zastosowanie od dnia jego opublikowania do spraw w toku, do spraw już rozstrzygniętych, o ile dla stron procesowych biegł jeszcze termin na skorzystanie z odpowiednich nadzwyczajnych środków zaskarżenia, oraz do sytuacji przyszłych. W wyniku tego wyroku sprawa główna została wycofana z wykazu spraw i losowo przydzielona do jednego z nowo ukonstytuowanych składów orzekających złożonego z pięciu sędziów.

43

W dniu 3 lipca 2019 r. trybunał konstytucyjny wydał wyrok nr 417/2019 na podstawie wniosku złożonego przez przewodniczącego izby deputowanych, który w tym czasie sam był objęty postępowaniem karnym w sprawie czynów wchodzących w zakres stosowania ustawy nr 78/2000 przed składem pięciu sędziów wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości jako sądem apelacyjnym. W wyroku tym trybunał konstytucyjny przede wszystkim stwierdził istnienie sporu prawnego o charakterze konstytucyjnym pomiędzy parlamentem a wysokim trybunałem kasacyjnym i sprawiedliwości, spowodowanym tym, że ten ostatni nie utworzył wyspecjalizowanego składu orzekającego w pierwszej instancji w przedmiocie przestępstw przewidzianych w art. 29 ust. 1 ustawy nr 78/2000, następnie uznał, że orzeczenie w sprawie przez niewyspecjalizowany skład pociągało za sobą bezwzględną nieważność wydanego orzeczenia, a wreszcie zarządził, aby wszystkie sprawy, w których wysoki trybunał kasacyjny i sprawiedliwości orzekał w pierwszej instancji przed dniem 23 stycznia 2019 r., a w których orzeczenia nie uprawomocniły się, zostały ponownie zbadane przez wyspecjalizowane składy utworzone zgodnie z tym przepisem. W rzeczonym wyroku trybunał konstytucyjny uznał bowiem, że chociaż w tym dniu 23 stycznia 2019 r. kolegium wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości wydało decyzję, zgodnie z którą wszystkie składy orzekające trzech sędziów tego sądu należy uważać za wyspecjalizowane na potrzeby rozpoznawania spraw o korupcję, to jednak decyzja ta mogła zapobiec niezgodności z konstytucją wyłącznie od dnia jej wydania, a nie w odniesieniu do przeszłości.

44

Na poparcie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wysoki trybunał kasacyjny i sprawiedliwości, będący sądem odsyłającym w niniejszej sprawie, wskazuje, że przestępstwa będące przedmiotem postępowania głównego, takie jak przestępstwa korupcji popełnione w związku z postępowaniami w sprawie udzielania zamówień publicznych finansowanych głównie ze środków europejskich, jak również przestępstwa prania pieniędzy, naruszają lub mogą naruszać interesy finansowe Unii.

45

Zdaniem tego sądu w pierwszej kolejności powstaje pytanie, czy art. 19 ust. 1 TUE, art. 325 ust. 1 TFUE, art. 4 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 z dnia 5 lipca 2017 r. w sprawie zwalczania za pośrednictwem prawa karnego nadużyć na szkodę interesów finansowych Unii (Dz.U. 2017, L 198, s. 29), oraz art. 58 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniającej rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylającej dyrektywę 2005/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE (Dz.U. 2015, L 141, s. 73) należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, by sąd krajowy stosował orzeczenie organu spoza systemu sądownictwa, takie jak wyrok nr 417/2019 trybunału konstytucyjnego, który orzekł o zasadności zwykłego środka odwoławczego, nakazując ponowne rozpoznanie spraw, czego konsekwencją było zakwestionowanie postępowania karnego poprzez wszczęcie nowego postępowania sądowego w pierwszej instancji. Państwa członkowskie są bowiem zobowiązane do podjęcia skutecznych i odstraszających środków w celu zwalczania nielegalnych działań naruszających interesy finansowe Unii.

46

W tym kontekście należałoby również ustalić, czy wyrażenie „i wszelkie inne działania nielegalne naruszające interesy finansowe Unii” zawarte w art. 325 ust. 1 TFUE obejmuje przestępstwa korupcji sensu stricto, w szczególności w zakresie, w jakim w art. 4 dyrektywy 2017/1371 zdefiniowano przestępstwa „korupcja bierna” i „korupcja czynna”.

47

Zdaniem sądu odsyłającego, podobnie jak w sprawie C‑357/19, Euro Box Promotion i in., powstaje również pytanie, czy zasada państwa prawnego ustanowiona w art. 2 TUE, interpretowana w świetle art. 47 karty, stoi na przeszkodzie temu, aby interwencja taka jak wynikająca z wyroku nr 417/2019 miała wpływ na sprawowanie wymiaru sprawiedliwości. We wspomnianym wyroku trybunał konstytucyjny, nie dysponując kompetencjami orzeczniczymi, wprowadził wiążące środki wymagające wszczęcia nowych postępowań sądowych ze względu na podnoszony brak wyspecjalizowania w dziedzinie przestępstw korupcji członków składów orzekających izby karnej wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości, podczas gdy wszyscy sędziowie tej izby karnej spełniają, ze względu na sam ich status sędziego tego sądu, ten warunek specjalizacji.

48

W drugiej kolejności, mając na uwadze orzecznictwo Trybunału oraz doniosłość zasady legalności, należałoby wyjaśnić znaczenie pojęcia „sądu ustanowionego uprzednio na mocy ustawy”, zawartego w art. 47 akapit drugi karty w celu ustalenia, czy postanowienie to stoi na przeszkodzie dokonanej przez trybunał konstytucyjny wykładni dotyczącej bezprawnego charakteru składu sądu.

49

W trzeciej kolejności sąd odsyłający zastanawia się nad kwestią, czy sąd krajowy jest zobowiązany odstąpić od stosowania wyroku nr 417/2019 w celu zapewnienia pełnej skuteczności przepisów prawa Unii. Ogólniej rzecz ujmując, należałoby również zbadać, czy nie należy pominąć orzeczenia trybunału konstytucyjnego naruszającego zasadę niezawisłości sędziowskiej w sprawach regulowanych wyłącznie przez prawo krajowe. Pytania te powstają w szczególności ze względu na fakt, że rumuński system odpowiedzialności dyscyplinarnej przewiduje nałożenie kary dyscyplinarnej na sędziego, gdy odmawia on zastosowania się do orzeczeń trybunału konstytucyjnego.

50

Sąd odsyłający jest zdania, że wyrok nr 417/2019, który skutkuje uchyleniem wyroków wydanych w pierwszej instancji przed dniem 23 stycznia 2019 r. przez skład trzech sędziów izby karnej wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości, narusza zasadę skuteczności sankcji karnych w przypadku poważnej nielegalnej działalności naruszającej interesy finansowe Unii. Wspomniany wyrok stwarza bowiem z jednej strony wrażenie bezkarności i z drugiej strony wiąże się z systemowym ryzykiem bezkarności w dziedzinie poważnych przestępstw ze względu na krajowe przepisy dotyczące przedawnienia ścigania, zważywszy na złożoność i czas trwania postępowania poprzedzającego wydanie prawomocnego wyroku w następstwie ponownego rozpoznania danych spraw. Tak więc w postępowaniu głównym postępowanie sądowe, ze względu na swoją złożoność, trwało już około czterech lat na etapie pierwszej instancji.

51

W tych okolicznościach wysoki trybunał kasacyjny i sprawiedliwości postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

52

Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2016 r., wydanym w pierwszej instancji w składzie trzech sędziów, wydział karny wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości skazał FV na karę trzech lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwa nadużyć finansowych popełnione w latach 2010–2013, uniewinniając go jednocześnie od zarzutów popełnienia przestępstwa nadużycia finansowego związanego z VAT, przestępstwa prania pieniędzy, jak również pozostałych zarzucanych mu przestępstw. W tym samym wyroku CS i EU, prokuratorzy, oraz DT, funkcjonariusz policji, zostali skazani odpowiednio na siedem lat, dwa lata i cztery lata za czyny korupcyjne, zrównane z korupcją lub z nią związane, popełnione od 2010 r. Wreszcie tym samym wyrokiem BR, GW, HX i IY oraz SC Uranus Junior 2003 SRL zostali uniewinnieni od zarzucanych im przestępstw.

53

BR, CS, DT, EU, FV i GW, a także DNA, Parchetul de pe lângă Înalta Curte de Casație și Justiție – Direcţia de Investigare a Infracțiunilor de Criminalitate Organizată și Terorism – Structura Centrală (prokuratura przy wysokim trybunale kasacyjnym i sprawiedliwości – dyrekcja śledcza ds. zwalczania przestępczości zorganizowanej i terroryzmu – organ centralny, Rumunia) i Agenția Națională de Administrare Fiscală (krajowa agencja administracji podatkowej, Rumunia) złożyli apelację od wspomnianego wyroku.

54

Sprawa w postępowaniu głównym została wpisana do wokandy pięcioosobowego składu orzekającego wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości jako sądu apelacyjnego. W dniu 7 maja 2018 r. skład ten dopuścił zeznania i dowody pisemne na poparcie zarzutów odwołania oraz wezwał świadków do złożenia zeznań.

55

Po wydaniu w dniu 7 listopada 2018 r. wyroku trybunału konstytucyjnego nr 685/2018, powołanego w pkt 42 niniejszego postanowienia, sprawa została ponownie przydzielona innemu składowi pięciu sędziów. Postanowieniem z dnia 13 maja 2019 r. ten nowy skład dopuścił zeznania i dowody pisemne na poparcie zarzutów odwołania oraz wezwał świadków do złożenia zeznań.

56

Po wydaniu przez trybunał konstytucyjny w dniu 3 lipca 2019 r. wyroku nr 417/2019, o którym mowa w pkt 43 niniejszego postanowienia, jedna część wnoszących odwołanie zwróciła się do sądu odsyłającego o stwierdzenie bezwzględnej nieważności wyroku z dnia 30 czerwca 2016 r. w zakresie, w jakim został on wydany przez skład trzech sędziów niewyspecjalizowanych w sprawach korupcyjnych, i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

57

Wysoki trybunał kasacyjny i sprawiedliwości, będący sądem odsyłającym w niniejszej sprawie zastanawia się nad zgodnością wyroku nr 417/2019 z art. 2 i art. 19 ust. 1 TUE, art. 325 ust. 1 TFUE, art. 47 karty i art. 4 dyrektywy 2017/1371. Co się tyczy w szczególności art. 325 TFUE, sąd ten przedstawia w istocie te same argumenty, które zostały sformułowane w sprawie C‑859/19. Wspomniany sąd dodaje, że w postępowaniu głównym postępowanie karne w pierwszej instancji trwało ponad cztery lata.

58

Sąd odsyłający zauważa, że wyrok nr 417/2019 wprowadził wiążące środki proceduralne wymagające wszczęcia nowych postępowań sądowych ze względu na brak specjalizacji członków składu orzekającego w pierwszej instancji w odniesieniu do przestępstw przewidzianych w ustawie nr 78/2000. W związku z tym wyrokiem istnieje zatem ryzyko bezkarności w znacznej liczbie spraw dotyczących poważnych przestępstw. W tych okolicznościach dochodzi do naruszenia wymogu skuteczności, o którym mowa w art. 325 TFUE, oraz prawa podstawowego oskarżonego do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie.

59

Podobnie sąd odsyłający uważa, że tak jak w sprawie C‑859/19, należy zwrócić się do Trybunału z pytaniem o zgodność interwencji trybunału konstytucyjnego z zasadą państwa prawnego. Podkreślając znaczenie poszanowania wyroków wspomnianego trybunału, sąd odsyłający wyjaśnia, że jego pytanie dotyczy nie orzecznictwa trybunału konstytucyjnego w ogólności, lecz wyłącznie wyroku nr 417/2019, w którym trybunał ten przeciwstawił swoją wykładnię wykładni wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości dotyczącej rozbieżnych przepisów zawartych odpowiednio w ustawie nr 78/2000 i w zmienionej ustawie nr 304/2004, odnoszących się do tworzenia specjalistycznych składów orzekających oraz ingerował w kompetencje tego ostatniego sądu, nakazując ponowne rozpoznanie niektórych spraw.

60

W tych okolicznościach wysoki trybunał kasacyjny i sprawiedliwości postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

61

DNA wszczęła toczące się przed wysokim trybunałem kasacyjnym i sprawiedliwości postępowanie karne przeciwko CD, CLD, GLO, ȘDC, jak również posłowi PVV.

62

W akcie oskarżenia zarzucono im w istocie, że w okresie obejmującym lata 2007–2009 sprzeniewierzyli znaczne kwoty funduszy inwestycyjnych przeznaczonych na ulepszenia technologiczne elektrowni w celu zmniejszenia emisji dwutlenku siarki z tych elektrowni zgodnie z nałożonymi na poziomie Unii wymogami środowiskowymi. W tym celu i w tym kontekście oskarżeni dopuścili się, według aktu oskarżenia, przestępstw korupcji, nadużyć finansowych, w szczególności w zakresie podatku VAT, prania pieniędzy i fałszerstwa.

63

Wyrokiem z dnia 10 maja 2018 r., wydanym w pierwszej instancji w składzie trzech sędziów, wydział karny wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości skazał CD na karę czterech lat pozbawienia wolności za przestępstwa, między innymi, polegające na naruszeniu przepisów dotyczących zamówień publicznych i za sprzeniewierzenia środków publicznych popełnione w latach 2007–2009.

64

CLD, GLO, PVV i ȘDC zostali uniewinnieni od zarzucanych im przestępstw.

65

DNA, CD i Agenția Națională de Administrare Fiscală (krajowa agencja administracji podatkowej) złożyli apelację od wspomnianego wyroku.

66

W toku postępowania apelacyjnego trybunał konstytucyjny wydał wyrok nr 417/2019 z dnia 3 lipca 2019 r.

67

Wysoki trybunał kasacyjny i sprawiedliwości, będący sądem odsyłającym w niniejszej sprawie zastanawia się nad zgodnością tego wyroku z art. 2 i art. 19 ust. 1 TUE, art. 325 ust. 1 TFUE, art. 47 karty i art. 4 dyrektywy 2017/1371. Co się tyczy w szczególności art. 325 TFUE, sąd ten przedstawia w istocie to samo uzasadnienie, które zostało sformułowane w sprawach C‑859/19 i C‑926/19.

68

W odniesieniu do art. 19 ust. 1 TUE, zasady państwa prawnego zawartej w art. 2 TUE oraz art. 47 karty, sąd odsyłający podkreśla w pierwszej kolejności polityczny wymiar powoływania członków trybunału konstytucyjnego oraz jego szczególne położenie w strukturze organów państwa.

69

W drugiej kolejności przewidziana w art. 146 lit. e) konstytucji Rumunii procedura stwierdzenia sporu prawnego o charakterze konstytucyjnym pomiędzy organami publicznymi jest jako taka problematyczna, ponieważ zgodnie z tym samym postanowieniem owe organy polityczne są uprawnione do wszczęcia tej procedury. Ponadto granica między niezgodnością z prawem czynu lub działania a istnieniem sporu prawnego o charakterze konstytucyjnym jest szczególnie nieostra, co pozwala wąskiemu kręgowi podmiotów prawa na korzystanie ze środków zaskarżenia równoległych do środków przewidzianych przed sądami powszechnymi.

70

W trzeciej kolejności sąd odsyłający uważa, że stwierdzenie przez trybunał konstytucyjny w wyroku nr 685/2018 istnienia sporu prawnego o charakterze konstytucyjnym między władzą sądowniczą a władzą ustawodawczą jest problematyczne. W wyroku tym trybunał konstytucyjny przeciwstawił swoją własną wykładnię przepisów ustawodawczych wykładni przyjętej przez wysoki trybunał kasacyjny i sprawiedliwości w ramach wykonywania swojej właściwości i zarzucił temu ostatniemu sądowi systemowe naruszenie woli prawodawcy, a na tej podstawie stwierdził istnienie takiego konfliktu prawnego o charakterze konstytucyjnym.

71

Zdaniem sądu odsyłającego powstaje zatem pytanie, czy art. 2 i 19 TUE oraz art. 47 karty stoją na przeszkodzie temu, by w sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym orzecznictwo wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości mogło być kontrolowane i podważane poprzez interwencję trybunału konstytucyjnego. Sąd odsyłający uważa, że interwencja tego ostatniego w postaci kontroli zgodności z prawem działalności wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości, która miałaby zastąpić ustawowe procedury sądowe, może mieć negatywny wpływ na niezależność wymiaru sprawiedliwości i na samą podstawę państwa prawnego, o którym mowa w art. 2 TUE, ponieważ trybunał konstytucyjny nie jest częścią systemu sądownictwa i nie jest wyposażony w kompetencje orzecznicze.

72

W tych okolicznościach wysoki trybunał kasacyjny i sprawiedliwości postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

73

Decyzją prezesa Trybunału z dnia 19 maja 2022 r. sprawy C‑859/19, C‑926/19 i C‑929/19 zostały połączone do celów pisemnego i ustnego etapu postępowania oraz wydania wyroku.

74

Sąd odsyłający zwrócił się do Trybunału z wnioskiem o rozpoznanie niniejszych spraw w trybie przyspieszonym na podstawie art. 105 § 1 regulaminu postępowania przed Trybunałem.

75

Zważywszy, że Trybunał podjął decyzję, aby orzec w formie postanowienia z uzasadnieniem zgodnie z art. 99 regulaminu postępowania, nie ma potrzeby orzekania w przedmiocie tego wniosku (zob. podobnie postanowienie z dnia 17 maja 2022 r., Estaleiros Navais de Peniche, C‑787/21, niepublikowane, EU:C:2022:414, pkt 17 i przytoczone tam orzecznictwo).

76

Zgodnie z art. 99 regulaminu postępowania Trybunał może w każdej chwili, na wniosek sędziego sprawozdawcy i po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, orzec w formie postanowienia z uzasadnieniem, zwłaszcza gdy odpowiedź na pytanie prejudycjalne można wywieść w sposób jednoznaczny z orzecznictwa.

77

Skoro odpowiedź na pytania przedstawione przez sąd odsyłający można wywieść w sposób jednoznaczny z orzecznictwa Trybunału, w szczególności z wyroków z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in. (C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034) i z dnia 22 lutego 2022 r., RS (Skutki wyroków sądu konstytucyjnego) (C‑430/21, EU:C:2022:99), należy w niniejszych sprawach zastosować tenże przepis.

78

Poprzez pytanie pierwsze w sprawie C‑859/19 oraz pytania pierwsze i czwarte w sprawach C‑926/19 i C‑929/19, które należy zbadać łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 325 ust. 1 TFUE w związku z art. 2 konwencji OIF należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie krajowemu uregulowaniu lub praktyce krajowej, które sprawiają, że wyroki dotyczące korupcji i nadużyć finansowych związanych z podatkiem VAT, które nie zostały wydane w pierwszej instancji przez wyspecjalizowane w tym zakresie składy orzekające lub w postępowaniu apelacyjnym przez składy, których wszyscy członkowie zostali wybrani w drodze losowania, są bezwzględnie nieważne z takim skutkiem, że dane sprawy dotyczące korupcji i nadużyć finansowych związanych z podatkiem VAT muszą być, w razie potrzeby w następstwie skargi nadzwyczajnej o uchylenie prawomocnych wyroków, ponownie rozpoznane w pierwszej lub drugiej instancji.

79

Na wstępie należy zauważyć, że sąd odsyłający w tych sprawach podkreśla znaczenie skutków, jakie orzecznictwo trybunału konstytucyjnego wynikające z wyroków nr 685/2018 i nr 417/2019 i dotyczące składów orzekających wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości może wywierać dla skuteczności ścigania, karania oraz wykonywania kar za przestępstwa korupcji i nadużyć finansowych związanych z podatkiem VAT, takich, jakim podlegali oskarżeni w postępowaniach głównych, wśród których znajdowały się osoby piastujące najwyższe stanowiska w państwie rumuńskim w czasie popełnienia zarzucanych czynów. Zwraca się on zatem do Trybunału w istocie o wyjaśnienie zgodności takiego orzecznictwa z prawem Unii.

80

Chociaż pytania, które przedstawia on w tym względzie, formalnie dotyczą art. 325 ust. 1 TFUE, bez odwoływania się do decyzji 2006/928, to jednak ta ostatnia decyzja oraz założone cele wymienione w załączniku do niej są istotne dla udzielenia odpowiedzi na te pytania. Natomiast, mimo że sąd odsyłający odnosi się również w swoich pytaniach do art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, do art. 58 dyrektywy 2015/849 oraz art. 2 i 4 dyrektywy 2017/1371, analiza, która dotyczyłaby ponadto tych ostatnich postanowień i przepisów, nie wydaje się konieczna do celów udzielenia odpowiedzi na wątpliwości, które leżą u podstaw tych pytań. W dodatku, co się tyczy tych dwóch dyrektyw, należy zauważyć, że okres istotny w sprawach rozpatrywanych w postępowaniach głównych poprzedzał ich wejście w życie, w związku z czym poprzedzał datę, w której dyrektywa 2017/1371 zastąpiła konwencję OIF.

81

W tych okolicznościach na wspomniane pytania należy odpowiedzieć zarówno w świetle art. 325 ust. 1 TFUE w związku z art. 2 konwencji OIF, jak i w świetle decyzji 2006/928.

82

W tym względzie, jak przypomniano w pkt 180 wyroku z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in. (C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034), w obecnym stanie prawa Unii prawo to nie przewiduje przepisów regulujących organizację wymiaru sprawiedliwości w państwach członkowskich, a w szczególności skład orzekający w sprawach dotyczących korupcji i nadużyć finansowych. W związku z tym przepisy te co do zasady należą do kompetencji państw członkowskich. Jednakże przy wykonywaniu tej kompetencji państwa te są zobowiązane do przestrzegania obowiązków wynikających dla nich z prawa Unii.

83

Co się tyczy obowiązków wynikających z art. 325 ust. 1 TFUE, postanowienie to nakłada na państwa członkowskie obowiązek zwalczania nadużyć finansowych i wszelkich innych nielegalnych działań naruszających interesy finansowe Unii za pomocą odstraszających i skutecznych środków (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 181 i przytoczone tam orzecznictwo).

84

W celu zapewnienia ochrony interesów finansowych Unii, do państw członkowskich należy w szczególności podjęcie niezbędnych środków w celu zapewnienia skutecznego i pełnego poboru zasobów własnych, jakimi są dochody wynikające z zastosowania jednolitej stawki do zharmonizowanej podstawy opodatkowania podatkiem VAT. Podobnie państwa członkowskie są zobowiązane do przyjęcia skutecznych środków pozwalających na odzyskanie kwot nienależnie wypłaconych beneficjentowi subwencji częściowo finansowanej z budżetu Unii (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 182 i przytoczone tam orzecznictwo).

85

W związku z tym Trybunał orzekł już w pkt 183 wyroku z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in. (C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034), że pojęcie „interesów finansowych” Unii w rozumieniu art. 325 ust. 1 TFUE obejmuje nie tylko dochody oddane do dyspozycji budżetu Unii, ale również wydatki pokryte z tego budżetu. Wykładnia ta znajduje potwierdzenie w definicji pojęcia „nadużyć finansowych naruszających interesy finansowe [Unii]”, zawartego w art. 1 ust. 1 lit. a) i b) konwencji OIF, która odnosi się do różnych umyślnych działań lub zaniechań w zakresie zarówno wydatków, jak i przychodów.

86

Ponadto, co się tyczy wyrażenia „wszelkie inne działania nielegalne”, zawartego w art. 325 ust. 1 TFUE, należy przypomnieć, że termin „działania nielegalne” w potocznym rozumieniu obejmuje czyny niezgodne z prawem, a użycie zaimka „wszelkie” wskazuje, że wyrażenie to obejmuje bez rozróżnienia wszystkie te działania. Zresztą, w kontekście znaczenia, jakie należy nadać ochronie interesów finansowych Unii, która stanowi jej cel, tego pojęcia „działań nielegalnych” nie można interpretować w sposób zawężający (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 184 i przytoczone tam orzecznictwo).

87

I tak wspomniane pojęcie „działań nielegalnych” obejmuje w szczególności każdą czynność korupcji urzędników publicznych lub jakiekolwiek nadużycie przez nich stanowiska mogące naruszyć interesy finansowe Unii, na przykład w postaci nienależnego poboru funduszy Unii. W tym kontekście niewielkie znaczenie ma to, czy czyny korupcji przekładają się na działanie czy zaniechanie danego urzędnika, biorąc pod uwagę fakt, że zaniechanie może być tak samo szkodliwe dla interesów finansowych Unii, jak działanie i może być ono nierozerwalnie związane z takim działaniem, jak na przykład zaniechanie przeprowadzenia przez urzędnika kontroli i weryfikacji wymaganych w odniesieniu do wydatków objętych budżetem Unii lub zatwierdzenie nieodpowiednich lub nieprawidłowych wydatków z funduszy Unii (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 185).

88

Okoliczność, że art. 2 ust. 1 konwencji OIF w związku z art. 1 ust. 1 tej konwencji odnosi się wyłącznie do nadużyć finansowych naruszających interesy finansowe Unii, nie może podważyć tej wykładni art. 325 ust. 1 TFUE, którego brzmienie odnosi się wyraźnie do „nadużyć finansowych i wszelkich innych działań nielegalnych naruszających interesy finansowe Unii”. Ponadto, jak wynika z art. 1 ust. 1 lit. a) wspomnianej konwencji, niewłaściwe wykorzystanie środków pochodzących z budżetu Unii do celów innych niż te, na które zostały pierwotnie przyznane, stanowi nadużycie finansowe, podczas gdy takie niewłaściwe wykorzystanie może również leżeć u podstaw lub stanowić rezultat czynu korupcyjnego. Wynika z tego, że czyny korupcji mogą być związane z nadużyciami finansowymi, i odwrotnie, popełnienie nadużycia finansowego może zostać ułatwione poprzez czyny korupcji, w związku z czym ewentualne naruszenie interesów finansowych może wynikać w niektórych przypadkach z połączenia nadużyć finansowych związanych z podatkiem VAT i czynów korupcji, co potwierdza protokół do konwencji OIF, który obejmuje, na mocy art. 2 i 3, akty korupcji biernej i czynnej (zob. podobnie wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 186).

89

Należy również przypomnieć, że Trybunał orzekł już, iż nawet nieprawidłowości, które nie wywołują konkretnych skutków finansowych, mogą poważnie wpłynąć na interesy finansowe Unii, w związku z czym art. 325 ust. 1 TFUE może obejmować nie tylko czyny, które powodują faktyczną utratę środków własnych, lecz również usiłowanie popełnienia takich czynów (zob. podobnie wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 187).

90

Należy dodać, że jeśli chodzi o Rumunię, obowiązek walki z korupcją naruszającą interesy finansowe Unii, jaki wynika z art. 325 ust. 1 TFUE, został uzupełniony szczególnymi zobowiązaniami, które to państwo członkowskie przyjęło w chwili zakończenia negocjacji w sprawie przystąpienia w dniu 14 grudnia 2004 r. Zgodnie bowiem z pkt I ppkt 4 załącznika IX do aktu przystąpienia wspomniane państwo członkowskie zobowiązało się w szczególności do „[z]nacznych postępów w walce z korupcją, a w szczególności z korupcją na wysokich szczeblach poprzez zapewnienie rygorystycznego egzekwowania przepisów prawa antykorupcyjnego”. To szczególne zobowiązanie zostało następnie skonkretyzowane poprzez przyjęcie decyzji 2006/928 ustanawiającej założone cele dla zaradzenia niedociągnięciom stwierdzonym przez Komisję przed przystąpieniem Rumunii do Unii, w szczególności w dziedzinie walki z korupcją. I tak w załączniku do tej decyzji, w którym przedstawiono te założone cele, wymieniono w pkt 3 cel „kontynuowania profesjonalnych i bezstronnych dochodzeń w sprawach dotyczących korupcji na wysokim szczeblu” oraz w pkt 4 cel „[p]odjęcia dalszych środków w celu zapobiegania i zwalczania korupcji, zwłaszcza w samorządzie terytorialnym” (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 188).

91

Założone cele, do których osiągnięcia zobowiązała się Rumunia, mają charakter wiążący dla tego państwa członkowskiego w tym znaczeniu, że podlega ono szczególnemu obowiązkowi osiągnięcia tych celów i podjęcia właściwych środków w celu ich zrealizowania w możliwie najkrótszym terminie. Rzeczone państwo członkowskie ma również obowiązek powstrzymania się od wprowadzania jakichkolwiek środków, które mogłyby zagrozić realizacji tych celów. Tymczasem obowiązek skutecznego zwalczania korupcji, a w szczególności korupcji na wysokim szczeblu, który wynika z założonych celów wskazanych w załączniku do decyzji 2006/928 w związku ze szczególnymi zobowiązaniami Rumunii, nie ogranicza się wyłącznie do przypadków korupcji naruszającej interesy finansowe Unii (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 189).

92

Ponadto, po pierwsze, z postanowień art. 325 ust. 1 TFUE, które nakładają obowiązek zwalczania nadużyć finansowych i wszelkich innych nielegalnych działań naruszających interesy finansowe Unii, a po drugie, z przepisów decyzji 2006/928, które wymagają ogólnego zapobiegania korupcji i zwalczania jej, wynika, że Rumunia powinna przewidzieć stosowanie skutecznych i odstraszających sankcji w przypadku takich naruszeń (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 190 i przytoczone tam orzecznictwo).

93

W tym względzie, o ile temu państwu członkowskiemu przysługuje swoboda w wyborze stosowanych sankcji, które mogą przybrać formę sankcji administracyjnych, karnych lub obydwu tych sankcji łącznie, o tyle musi ono zapewnić, zgodnie z art. 325 ust. 1 TFUE, aby poważne nadużycia finansowe lub inne nielegalne działania poważnie naruszające interesy finansowe Unii były zagrożone skutecznymi i odstraszającymi sankcjami karnymi. Ponadto w odniesieniu do przestępstw korupcyjnych w ogólności obowiązek wprowadzenia skutecznych i odstraszających sankcji karnych wynika dla Rumunii z decyzji 2006/928, ponieważ – jak wskazano w pkt 91 niniejszego postanowienia – decyzja ta zobowiązuje wspomniane państwo członkowskie do zwalczania korupcji w sposób skuteczny i niezależnie od ewentualnego naruszenia interesów finansowych Unii, a w szczególności korupcji na wysokim szczeblu (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 191 i przytoczone tam orzecznictwo).

94

Ponadto do Rumunii należy zapewnienie, że przepisy jej prawa karnego i postępowania karnego umożliwiają skuteczne ściganie przestępstw nadużyć finansowych naruszających interesy finansowe Unii i korupcji w ogólności. I tak, o ile przewidziane kary i procedury karne wprowadzone w celu zwalczania tych przestępstw należą do kompetencji tego państwa członkowskiego, o tyle kompetencja ta jest ograniczona nie tylko zasadami proporcjonalności i równoważności, lecz również zasadą skuteczności, która wymaga, by wspomniane kary miały skuteczny i odstraszający charakter. Ten wymóg skuteczności w sposób nieodzowny obejmuje zarówno ściganie i karanie przestępstw nadużyć finansowych naruszających interesy finansowe Unii i generalnie korupcji, jak i wykonywanie nałożonych kar, ponieważ w braku skutecznego wykonania kar nie mogą one mieć charakteru skutecznego i odstraszającego (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 192 i przytoczone tam orzecznictwo).

95

W tym kontekście w pierwszej kolejności to ustawodawca krajowy powinien wprowadzić niezbędne środki. Powinien on w danym wypadku zmienić przepisy i zagwarantować, aby przepisy prawa procesowego mające zastosowanie w przypadku ścigania i karania przestępstw nadużyć finansowych naruszających interesy finansowe Unii oraz generalnie korupcji nie były ukształtowane w taki sposób, aby ze swej natury powodowały systemowe ryzyko bezkarności czynów stanowiących tego rodzaju przestępstwa, oraz zapewnić ochronę praw podstawowych osób oskarżonych (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 193 i przytoczone tam orzecznictwo).

96

Co się tyczy sądów krajowych, ciąży na nich obowiązek zapewnienia pełnej skuteczności obowiązków wynikających z art. 325 ust. 1 TFUE oraz z decyzji 2006/928 i odstąpienia od stosowania przepisów krajowych, które w ramach postępowania dotyczącego poważnych przestępstw nadużyć finansowych naruszających interesy finansowe Unii lub przestępstw korupcyjnych w ogólności stoją na przeszkodzie stosowaniu skutecznych i odstraszających kar w celu zwalczania takich przestępstw (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 194 i przytoczone tam orzecznictwo).

97

Odnosząc się w niniejszej sprawie do kwestii, czy stosowanie orzecznictwa trybunału konstytucyjnego wynikającego z wyroków nr 685/2018 i 417/2019 wiązałoby się z systemowym ryzykiem bezkarności czynów stanowiących poważne przestępstwa nadużyć finansowych naruszających interesy finansowe Unii lub generalnie korupcją, należy zauważyć, że w pkt 195–202 wyroku z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in. (C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034), Trybunał rozpatrywał już tę kwestię, opierając się w istocie na tych samych wskazówkach jak te, które są zawarte w niniejszych wnioskach o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym. Do sądu odsyłającego należy ustalenie, czy przy uwzględnieniu rozważań przedstawionych w tych punktach stosowanie tego orzecznictwa w związku z zastosowaniem przepisów krajowych w dziedzinie przedawnienia, a w szczególności bezwzględnego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 155 ust. 4 kodeksu karnego, wiązałoby się z takim ryzykiem.

98

Wynika z tego, że w przypadku gdyby sąd odsyłający doszedł do wniosku, że stosowanie rzeczonego orzecznictwa w związku z zastosowaniem przepisów krajowych w dziedzinie przedawnienia, wiązałoby się z systemowym ryzykiem bezkarności czynów stanowiących poważne przestępstwa nadużyć finansowych naruszających interesy finansowe Unii lub przestępstw korupcyjnych w ogólności, kar przewidzianych w prawie krajowym dla zwalczania takich przestępstw nie można byłoby uznać za skuteczne i odstraszające, co byłoby niezgodne z art. 325 ust. 1 TFUE w związku z art. 2 konwencji OIF oraz z decyzją 2006/928 (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 203).

99

Niemniej jednak w zakresie, w jakim postępowania karne rozpatrywane w postępowaniach głównych stanowią przejaw stosowania art. 325 ust. 1 TFUE lub decyzji 2006/928, a zatem prawa Unii w rozumieniu art. 51 ust. 1 karty, ów sąd odsyłający musi również zapewnić poszanowanie zagwarantowanych w karcie praw osób, których dotyczą sprawy w postępowaniach głównych, w szczególności praw zagwarantowanych w art. 47 karty. W obszarze prawnokarnym należy przestrzegać tych praw nie tylko na etapie postępowania przygotowawczego, od chwili postawienia zarzutów zainteresowanej osobie, ale także w postępowaniach karnych, jak również w ramach wykonywania kar (zob. analogicznie wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 204 i przytoczone tam orzecznictwo).

100

W tym względzie należy przypomnieć, że art. 47 akapit drugi zdanie pierwsze karty ustanawia prawo każdego do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony uprzednio na mocy ustawy. Wymagając, by sąd był „ustanowiony uprzednio na mocy ustawy”, przepis ten ma na celu uniknięcie sytuacji, w której organizacja systemu sądownictwa zostałaby pozostawiona uznaniu władzy wykonawczej, oraz zapewnienie, by kwestia ta była regulowana ustawą uchwaloną przez władzę ustawodawczą w sposób zgodny z unormowaniami regulującymi wykonywanie jej kompetencji. Wymóg ten ma zastosowanie do podstawy prawnej samego istnienia sądu, jak również do wszystkich innych przepisów prawa krajowego, których nieprzestrzeganie powoduje nieprawidłowość udziału jednego lub kilku sędziów w rozpoznaniu danej sprawy, takich jak przepisy regulujące skład orzekający (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 205 i przytoczone tam orzecznictwo).

101

Tymczasem należy zauważyć, że nieprawidłowość, do której dochodzi przy obsadzie składu orzekającego, pociąga za sobą naruszenie art. 47 akapit drugi zdanie pierwsze karty, w szczególności gdy nieprawidłowość ta ma taki charakter i wagę, że stwarza ona rzeczywiste ryzyko, iż pozostałe władze, w szczególności władza wykonawcza, będą mogły skorzystać z nienależnych im uprawnień dyskrecjonalnych, zagrażając prawidłowości skutku, do którego prowadzi procedura tworzenia składów orzekających, i wzbudzając w ten sposób w przekonaniu jednostek uzasadnione wątpliwości co do niezawisłości i bezstronności danego sędziego lub danych sędziów, co ma miejsce, gdy dotyczy to podstawowych norm stanowiących integralną część ustroju i funkcjonowania tego systemu sądownictwa (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 206 i przytoczone tam orzecznictwo).

102

W niniejszej sprawie, choć trybunał konstytucyjny orzekł w wyrokach nr 685/2018 i nr 417/2019 rozpatrywanych w postępowaniu głównym, że wcześniejsza praktyka wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości, oparta w szczególności na regulaminie organizacji i funkcjonowania administracyjnego, dotycząca specjalizacji i tworzenia składów orzekających w sprawach dotyczących korupcji, nie była zgodna z odpowiednimi przepisami krajowymi, to nie wydaje się, aby wspomniana praktyka była obarczona oczywistym naruszeniem podstawowej zasady rumuńskiego systemu sądownictwa, które odbierałoby status sądu „ustanowionego uprzednio na mocy ustawy” składom orzekającym w sprawach korupcji wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości, ukonstytuowanym zgodnie ze wspomnianą praktyką przed wydaniem tych wyroków trybunału konstytucyjnego. Ocena ta znajduje potwierdzenie, jak zauważył Trybunał w pkt 208 wyroku z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in. (C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034), w decyzji kolegium wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości z dnia 23 stycznia 2019 r., przywołanej w pkt 43 niniejszego postanowienia, oraz w wykładni tej decyzji dokonanej przez trybunał konstytucyjny.

103

I tak wymogi wynikające z art. 47 akapit drugi zdanie pierwsze karty nie stoją na przeszkodzie pominięciu orzecznictwa wynikającego z wyroków nr 685/2018 i nr 417/2019 w niniejszych sprawach (zob. analogicznie wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 209).

104

W świetle powyższych rozważań na pytanie pierwsze w sprawie C‑859/19 oraz na pytania pierwsze i czwarte w sprawach C‑926/19 i C‑929/19 należy odpowiedzieć, że art. 325 ust. 1 TFUE w związku z art. 2 konwencji OIF, jak również decyzję 2006/928 należy interpretować w ten sposób, iż stoją one na przeszkodzie uregulowaniu lub praktyce krajowej, które sprawiają, że wyroki dotyczące korupcji i nadużyć finansowych związanych z VAT, które nie zostały wydane w pierwszej instancji przez składy orzekające złożone z sędziów wyspecjalizowanych w tej dziedzinie lub, w postępowaniu apelacyjnym, przez składy orzekające, których wszyscy członkowie zostali wyłonieni w drodze losowania, są bezwzględnie nieważne, skutkiem czego sprawy dotyczące korupcji i nadużyć finansowych związanych z VAT muszą, w stosownym przypadku wskutek wniesienia skargi nadzwyczajnej o uchylenie prawomocnego orzeczenia, zostać rozpoznane w pierwszej lub w drugiej instancji, jeżeli stosowanie tego uregulowania lub tej praktyki krajowej może prowadzić do systemowego ryzyka bezkarności czynów stanowiących poważne przestępstwa nadużyć finansowych naruszających interesy finansowe Unii lub generalnie korupcji. Obowiązek zapewnienia, aby tego rodzaju przestępstwa podlegały skutecznym i odstraszającym sankcjom, nie zwalnia sądu odsyłającego z konieczności zbadania poszanowania praw podstawowych zagwarantowanych w art. 47 karty. Wymogi wynikające z tego art. 47 akapit drugi zdanie pierwsze karty nie stanowią przeszkody dla niestosowania tego rodzaju uregulowania lub praktyki krajowej, jeżeli takie uregulowanie lub taka praktyka mogą prowadzić do powstania tego rodzaju systemowego ryzyka bezkarności.

105

W pytaniach drugim i trzecim w sprawach C‑859/19, C‑926/19 i C‑929/19, które należy zbadać łącznie, sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 2 i art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, art. 47 karty i decyzję 2006/928, z jednej strony, a także zasadę pierwszeństwa prawa Unii w związku z rzeczonymi postanowieniami i przepisami oraz z art. 325 ust. 1 TFUE, z drugiej strony, należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie krajowemu uregulowaniu lub praktyce krajowej, które sprawiają, że sądy powszechne są związane orzeczeniami krajowego sądu konstytucyjnego i nie mogą z tego względu, pod groźbą popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, odstąpić od zastosowania, z mocy własnych uprawnień, orzecznictwa wynikającego z tych orzeczeń, mimo że uważają, w świetle wyroku Trybunału, że orzecznictwo to jest sprzeczne ze wspomnianymi postanowieniami i przepisami prawa Unii.

106

Sąd odsyłający uważa, że orzecznictwo trybunału konstytucyjnego wynikające z wyroków rozpatrywanych w postępowaniach głównych może godzić w jego niezależność i z tego względu jest niezgodne z prawem Unii, w szczególności z gwarancjami przewidzianymi w art. 2 i art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE oraz w art. 47 karty i z decyzją 2006/928. W tym względzie uważa on, że trybunał konstytucyjny, który nie stanowi części rumuńskiego systemu sądownictwa, przekroczył granice swoich kompetencji, wydając te wyroki, i wkroczył w kompetencje sądów powszechnych, do których należy wykładnia i stosowanie ustawodawstwa niższej rangi niż konstytucja. Sąd odsyłający wskazuje również, że nieprzestrzeganie wyroków trybunału konstytucyjnego stanowi w prawie rumuńskim przewinienie dyscyplinarne, w związku z czym zasadniczo ma wątpliwości co do tego, czy na podstawie prawa Unii może on odstąpić od stosowania tych wyroków rozpatrywanych w postępowaniach głównych bez obawy, że zostanie wszczęte wobec jego członków postępowanie dyscyplinarne.

107

W tym względzie, jak przypomniano w pkt 82 niniejszego postanowienia, chociaż organizacja wymiaru sprawiedliwości w państwach członkowskich, w tym ustanowienie, skład i funkcjonowanie sądu konstytucyjnego, należy do kompetencji tych ostatnich, to wciąż przy wykonywaniu tej kompetencji państwa członkowskie mają obowiązek dotrzymywać zobowiązań wynikających dla nich z prawa Unii.

108

Artykuł 19 TUE, w którym skonkretyzowano zasadę państwa prawnego wyrażoną w art. 2 TUE, powierza sądom państw członkowskich i Trybunałowi zadanie zapewnienia pełnego stosowania prawa Unii we wszystkich państwach członkowskich, jak również ochrony sądowej praw, jakie jednostki wywodzą z tego prawa (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 217 i przytoczone tam orzecznictwo). W szczególności, jak potwierdzono w motywie 3 decyzji 2006/928, wartość państwa prawnego „oznacza […], że państwa członkowskie muszą zapewnić istnienie bezstronnego, niezawisłego i sprawnego systemu administracji i sądownictwa, odpowiednio przystosowanego do między innymi walki z korupcją”.

109

Samo istnienie skutecznej kontroli sądowej służącej zapewnieniu poszanowania prawa Unii jest nieodłączną cechą państwa prawnego. Na tej podstawie i zgodnie z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE państwa członkowskie są zobowiązane do ustanowienia systemu środków odwoławczych i procedur zapewniających jednostkom poszanowanie ich prawa do skutecznej ochrony sądowej w dziedzinach objętych prawem Unii. Zasada skutecznej ochrony sądowej praw, jakie jednostki wywodzą z prawa Unii, do której odnosi się art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, stanowi zasadę ogólną prawa Unii wynikającą z tradycji konstytucyjnych wspólnych państwom członkowskim, wyrażoną w art. 6 i 13 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r., a aktualnie potwierdzoną w art. 47 karty (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 219 i przytoczone tam orzecznictwo).

110

Wynika stąd, że zgodnie z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE każde państwo członkowskie powinno zapewnić, by organy powołane – jako „sąd” w rozumieniu prawa Unii – do orzekania w kwestiach związanych z wykładnią i stosowaniem tego prawa i należące do jego systemu środków odwoławczych w dziedzinach objętych prawem Unii odpowiadały wymogom skutecznej ochrony sądowej, przy czym postanowienie to mówi o „dziedzinach objętych prawem Unii” niezależnie od tego, w jakiej sytuacji państwa członkowskie stosują to prawo w rozumieniu art. 51 ust. 1 karty (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 220 i przytoczone tam orzecznictwo).

111

Tymczasem, w celu zagwarantowania, by organy, które mogą orzekać o kwestiach związanych ze stosowaniem lub z wykładnią prawa Unii, mogły same zapewniać skuteczną ochronę prawną wymaganą na podstawie art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, kluczowe jest zachowanie niezależności takich organów, co potwierdza art. 47 akapit drugi karty, w którym wśród wymogów związanych z prawem podstawowym do skutecznego środka prawnego wymieniono dostęp do „niezawisłego” sądu (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 221 i przytoczone tam orzecznictwo).

112

Ten wymóg niezawisłości sędziowskiej, stanowiącej integralny element sądzenia, wchodzi w zakres istoty prawa do skutecznej ochrony sądowej oraz prawa podstawowego do rzetelnego procesu sądowego, które to prawo ma fundamentalne znaczenie jako gwarancja ochrony wszystkich praw, jakie podmioty prawa wywodzą z prawa Unii, oraz zachowania wartości wspólnych państwom członkowskim określonych w art. 2 TUE, w szczególności wartości państwa prawnego (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 222 i przytoczone tam orzecznictwo). Podobnie, jak wynika w szczególności z motywu 3 decyzji 2006/928 oraz z założonych celów, o których mowa w pkt 1–3 załącznika do tej decyzji, istnienie bezstronnego, niezawisłego i sprawnego systemu sądownictwa ma szczególne znaczenie dla zwalczania korupcji, zwłaszcza na wysokim szczeblu.

113

Tymczasem wymóg niezawisłości sędziowskiej, który wynika z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, obejmuje dwa aspekty. Pierwszy aspekt, o charakterze zewnętrznym, wymaga, aby dany organ wypełniał swoje zadania w pełni autonomicznie, bez podległości w ramach hierarchii służbowej, bez podporządkowania komukolwiek, w sposób wolny od nakazów czy wytycznych z jakiegokolwiek źródła, pozostając w ten sposób pod ochroną przed ingerencją i naciskami z zewnątrz, które mogą zagrozić niezależności osądu jego członków i wpływać na ich rozstrzygnięcia. Drugi aspekt, o charakterze wewnętrznym, łączy się z kolei z pojęciem bezstronności i dotyczy jednakowego dystansu do stron sporu i ich odpowiednich interesów w odniesieniu do jego przedmiotu. Ten ostatni aspekt wymaga przestrzegania obiektywizmu oraz braku wszelkiego interesu w rozstrzygnięciu sporu poza ścisłym stosowaniem przepisu prawa [wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., RS (Skutki wyroków sądu konstytucyjnego), C‑430/21, EU:C:2022:99, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo].

114

Te wymagane na podstawie prawa Unii gwarancje niezawisłości i bezstronności oznaczają, że muszą istnieć zasady pozwalające wykluczyć, w przekonaniu jednostek, wszelką uzasadnioną wątpliwość co do niepodatności tego organu na czynniki zewnętrzne oraz jego neutralności względem ścierających się przed nim interesów [wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., RS (Skutki wyroków sądu konstytucyjnego), C‑430/21, EU:C:2022:99, pkt 82 i przytoczone tam orzecznictwo].

115

W tym względzie ważne jest, by sędziowie byli chronieni przed ingerencją lub naciskami z zewnątrz, które mogłyby zagrozić ich niezawisłości. Unormowania dotyczące statusu sędziów i wykonywania przez nich ich zadań powinny pozwalać w szczególności na wykluczenie nie tylko wszelkiego bezpośredniego wpływu w postaci zaleceń, ale również bardziej pośrednich form oddziaływania, które mogą zaważyć na decyzjach danych sędziów, oraz zapobiec w ten sposób brakowi widocznych oznak niezawisłości lub bezstronności tych sędziów, który mógłby podważyć zaufanie, jakie sądownictwo powinno budzić w jednostkach w społeczeństwie demokratycznym i w państwie prawnym (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 226 i przytoczone tam orzecznictwo).

116

Jeżeli chodzi dokładniej o przepisy regulujące system odpowiedzialności dyscyplinarnej, wymóg niezawisłości zakłada, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, że system ten przewiduje niezbędne gwarancje w celu uniknięcia ryzyka wykorzystywania takiego systemu do politycznej kontroli treści orzeczeń sądowych. W tym celu istotne jest, aby okoliczność, że orzeczenie sądowe zawiera ewentualny błąd w wykładni i stosowaniu przepisów prawa krajowego i prawa Unii, lub w ocenie okoliczności faktycznych i ocenie dowodów, nie mogła sama w sobie prowadzić do pociągnięcia danego sędziego do odpowiedzialności dyscyplinarnej. Zapewnienie, by sędziowie krajowi nie byli narażeni na postępowania lub sankcje dyscyplinarne z racji skorzystania z uprawnienia do zwrócenia się do Trybunału w trybie art. 267 TFUE, która to decyzja leży wyłącznie w ich gestii, stanowi ponadto gwarancję nierozłącznie związaną z ich niezawisłością (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 227 i przytoczone tam orzecznictwo).

117

Ponadto, zgodnie z zasadą podziału władz charakteryzującą funkcjonowanie państwa prawnego, konieczne jest między innymi zagwarantowanie niezależności sądów względem władzy ustawodawczej i wykonawczej [wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., RS (Skutki wyroków sądu konstytucyjnego), C‑430/21, EU:C:2022:99, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo].

118

Tymczasem, chociaż ani art. 2 i art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, ani żaden inny przepis prawa Unii nie narzucają państwom członkowskim określonego modelu konstytucyjnego regulującego stosunki i interakcje pomiędzy poszczególnymi organami państwowymi, w szczególności co się tyczy określania i rozgraniczenia ich kompetencji, to jednak te państwa członkowskie muszą przestrzegać w szczególności wymogów niezawisłości sądów wynikających z tych postanowień prawa Unii (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 229 i przytoczone tam orzecznictwo).

119

W tych okolicznościach art. 2 i art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE oraz decyzja 2006/928 nie stoją na przeszkodzie krajowemu uregulowaniu lub praktyce krajowej, które sprawiają, że orzeczenia sądu konstytucyjnego są wiążące dla sądów powszechnych, pod warunkiem jednak, że prawo krajowe gwarantuje niezależność wspomnianego sądu konstytucyjnego w szczególności względem władzy ustawodawczej i wykonawczej, wymaganą przez te postanowienia i przepisy. Natomiast jeżeli prawo krajowe nie gwarantuje tej niezależności, owe postanowienia i przepisy prawa Unii stoją na przeszkodzie takiemu uregulowaniu krajowemu lub takiej praktyce krajowej, ponieważ taki sąd konstytucyjny nie jest w stanie zapewnić skutecznej ochrony sądowej wymaganej w art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE [wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., RS (Skutki wyroków sądu konstytucyjnego), C‑430/21, EU:C:2022:99, pkt 44 i przytoczone tam orzecznictwo].

120

W niniejszej sprawie wątpliwości wyrażone przez sąd odsyłający w odniesieniu do wymogu niezawisłości sędziowskiej wynikającego z tych postanowień i przepisów prawa Unii dotyczą, po pierwsze, tych samych aspektów dotyczących statusu, składu i funkcjonowania trybunału konstytucyjnego, który wydał wyroki rozpatrywane w postępowaniach głównych, jak te, których dotyczą sprawy, które doprowadziły do wydania wyroku z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in. (C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034). Ponadto niniejsze wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym zawierają w tym względzie, w istocie, te same wskazówki, jak te zawarte we wnioskach w tych sprawach. Jednakże, jak wynika z rozważań przedstawionych w pkt 231–237 tego wyroku, wskazówki te nie pozwalają na ustalenie, że trybunał konstytucyjny nie spełnia wymogów niezawisłości i bezstronności, przypomnianych w pkt 113–119 niniejszego postanowienia, ani że wyroki będące przedmiotem postępowań głównych zapadły w kontekście budzącym uzasadnione wątpliwości co do pełnego poszanowania tych wymogów przez trybunał konstytucyjny.

121

Co się tyczy, z drugiej strony, odpowiedzialności dyscyplinarnej, na pociągnięcie do której są narażeni sędziowie sądów powszechnych na gruncie rozpatrywanych przepisów prawa krajowego w przypadku niezastosowania się do orzeczeń krajowego sądu konstytucyjnego, prawdą jest, że ochrona niezawisłości sędziowskiej nie może w szczególności skutkować całkowitym wyłączeniem przypadków, w których sędzia może ponosić odpowiedzialność dyscyplinarną – w sytuacjach absolutnie wyjątkowych – za treść wydanego przez siebie orzeczenia sądowego. Tak rozumiany wymóg niezawisłości nie ma bowiem z pewnością na celu tuszowania ewentualnych poważnych i całkowicie niewybaczalnych zachowań ze strony sędziów, polegających na przykład na celowym i wynikającym ze złej wiary lub z wyjątkowo poważnych i rażących zaniedbań pogwałceniu przepisów prawa krajowego i prawa Unii, których przestrzeganie mają zapewnić, lub na arbitralnym szafowaniu wyroków lub odmowie wymiaru sprawiedliwości, podczas gdy jako depozytariusze funkcji orzeczniczych mają za zadanie orzekać w sporach poddawanych im pod rozstrzygnięcie przez jednostki [wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., RS (Skutki wyroków sądu konstytucyjnego), C‑430/21, EU:C:2022:99, pkt 83 i przytoczone tam orzecznictwo].

122

Natomiast dla zachowania niezawisłości sądów i uniknięcia w ten sposób sytuacji, w której system odpowiedzialności dyscyplinarnej mógłby przestać służyć jego uzasadnionym celom i mógłby być wykorzystywany do politycznej kontroli orzeczeń sądowych lub wywierania nacisków na sędziów, zasadnicze znaczenie ma to, by okoliczność, że orzeczenie sądowe obarczone jest ewentualnym błędem w zakresie wykładni i stosowania przepisów prawa krajowego i prawa Unii lub w zakresie ustalenia stanu faktycznego lub oceny dowodów, nie mogła sama w sobie prowadzić do pociągnięcia danego sędziego do odpowiedzialności dyscyplinarnej [wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., RS (Skutki wyroków sądu konstytucyjnego), C‑430/21, EU:C:2022:99, pkt 84 i przytoczone tam orzecznictwo].

123

W konsekwencji konieczne jest, by pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności dyscyplinarnej w związku z wydaniem orzeczenia sądowego było ograniczone do absolutnie wyjątkowych wypadków, takich jak te wskazane w pkt 121 niniejszego postanowienia, i podlegało w tym zakresie obiektywnym i sprawdzalnym kryteriom związanym z wymogami dotyczącymi należytego sprawowania wymiaru sprawiedliwości, a także gwarancjom mającym na celu uniknięcie wszelkiego ryzyka nacisków zewnętrznych na treść orzeczeń sądowych i wykluczenie w ten sposób, w przekonaniu jednostek, wszelkiej uzasadnionej wątpliwości co do niepodatności danych sędziów na takie naciski i ich neutralności względem ścierających się przed nimi interesów [wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., RS (Skutki wyroków sądu konstytucyjnego), C‑430/21, EU:C:2022:99, pkt 86 i przytoczone tam orzecznictwo].

124

W niniejszej sprawie informacje zawarte we wnioskach o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym nie wskazują na to, by odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów krajowych sądów powszechnych za nieprzestrzeganie orzeczeń trybunału konstytucyjnego, o której mowa w art. 99 lit. ș) ustawy nr 303/2004, której brzmienie nie zawiera żadnego innego warunku, była ograniczona do przypadków całkowicie wyjątkowych, przywołanych w pkt 121 niniejszego postanowienia, wbrew orzecznictwu przytoczonemu w pkt 122 i 123 tego postanowienia.

125

Z powyższego wynika, że art. 2 i art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE oraz decyzję 2006/928 należy interpretować w ten sposób, iż nie stoją one na przeszkodzie uregulowaniu lub praktyce krajowej, które sprawiają, że orzeczenia sądu konstytucyjnego wiążą sądy powszechne, pod warunkiem jednak, że prawo krajowe zawiera gwarancje niezależności owego sądu konstytucyjnego, w szczególności od władz ustawodawczej i wykonawczej, takie jak wymagane na gruncie powyższych postanowień i przepisów. Natomiast wspomniane postanowienia traktatu UE i rzeczoną decyzję należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które sprawia, że każde niezastosowanie się do orzeczenia krajowego sądu konstytucyjnego przez sędziów krajowych sądów powszechnych może spowodować wszczęcie wobec nich postępowania dyscyplinarnego (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 242).

126

W tych okolicznościach i w odniesieniu do spraw, w których uregulowanie krajowe lub praktyka krajowa rozpatrywane w postępowaniach głównych stanowią przejaw stosowania prawa Unii w rozumieniu art. 51 ust. 1 karty, odrębne badanie art. 47 karty, które mogłoby jedynie potwierdzać wniosek przedstawiony już w poprzednim punkcie niniejszego postanowienia, nie wydaje się konieczne w celu udzielenia odpowiedzi na pytania sądów odsyłających i rozstrzygnięcia zawisłych przed nimi sporów.

127

Sąd odsyłający zauważa, że orzecznictwo trybunału konstytucyjnego wynikające z wyroków rozpatrywanych w postępowaniach głównych, w odniesieniu do którego ma on wątpliwości co do jego zgodności z prawem Unii, ma zgodnie z art. 147 ust. 4 konstytucji Rumunii charakter wiążący i powinno być przestrzegane przez sądy krajowe pod rygorem nałożenia na ich członków kary dyscyplinarnej na podstawie art. 99 lit. ș) ustawy nr 303/2004. W tych okolicznościach zmierza on do ustalenia, czy zasada pierwszeństwa prawa Unii stoi na przeszkodzie takiemu uregulowaniu krajowemu lub praktyce krajowej i zezwala sądowi krajowemu na odstąpienie od stosowania orzecznictwa tego rodzaju, bez narażania jego członków na ryzyko nałożenia kary dyscyplinarnej.

128

W tym względzie Trybunał przypomniał w pkt 245–248 wyroku z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in. (C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034) swoje utrwalone orzecznictwo dotyczące traktatu EWG, w którym ustanowił on zasadę pierwszeństwa prawa wspólnotowego jako stanowiącą część zasadniczych cech wspólnotowego porządku prawnego, wyjaśniając jednocześnie, że te zasadnicze cechy porządku prawnego Unii oraz znaczenie należnego mu poszanowania zostały zresztą potwierdzone ratyfikacją, bez zastrzeżeń traktatów zmieniających traktat EWG, a w szczególności traktatu z Lizbony. Dodał on w pkt 249 tego wyroku, że w art. 4 ust. 2 TUE przewidziano, iż Unia szanuje równość państw członkowskich wobec traktatów. Tymczasem Unia może szanować taką równość tylko wtedy, gdy zgodnie z zasadą pierwszeństwa prawa Unii państwa członkowskie nie mogą przyznać pierwszeństwa, przeciwko porządkowi prawnemu Unii, jednostronnemu środkowi, niezależnie od jego charakteru.

129

Po wejściu w życie traktatu z Lizbony Trybunał wielokrotnie potwierdzał swoje wcześniejsze orzecznictwo dotyczące zasady pierwszeństwa prawa Unii, która to zasada nakłada na wszystkie organy państw członkowskich obowiązek zapewnienia pełnej skuteczności różnych unormowań prawa Unii, przy czym prawo państw członkowskich nie może mieć wpływu na skuteczność przyznaną tym różnym unormowaniom w obrębie terytoriów tych państw [wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., RS (Skutki wyroków sądu konstytucyjnego), C‑430/21, EU:C:2022:99, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo].

130

I tak, zgodnie z zasadą pierwszeństwa prawa Unii fakt powoływania się przez państwo członkowskie na przepisy prawa krajowego, choćby rangi konstytucyjnej, nie może naruszać jedności i skuteczności prawa Unii. Zgodnie bowiem z utrwalonym orzecznictwem skutki powiązane z zasadą pierwszeństwa prawa Unii wiążą wszystkie organy państwa członkowskiego, czemu w szczególności nie mogą stanąć na przeszkodzie przepisy wewnętrzne, w tym również przepisy rangi konstytucyjnej [wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., RS (Skutki wyroków sądu konstytucyjnego), C‑430/21, EU:C:2022:99, pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo].

131

W tym względzie należy w szczególności przypomnieć, że zasada pierwszeństwa wymaga, aby sąd krajowy, którego zadaniem jest stosowanie, w ramach swojej właściwości, przepisów prawa Unii, w braku możliwości dokonania wykładni uregulowania krajowego zgodnej z wymogami prawa Unii, zapewnił pełną skuteczność wymogów tego prawa w zawisłym przed nim sporze, odstępując w razie potrzeby od stosowania, z mocy własnych uprawnień, wszelkich uregulowań lub praktyk krajowych, także późniejszych, które są sprzeczne z bezpośrednio skutecznym przepisem prawa Unii, bez konieczności żądania uprzedniego zniesienia tych uregulowań lub praktyk w drodze ustawodawczej lub w jakimkolwiek innym trybie konstytucyjnym ani bez konieczności oczekiwania na takie uchylenie (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 252 i przytoczone tam orzecznictwo).

132

Tymczasem w odniesieniu do postanowień i przepisów prawa Unii, których dotyczą niniejsze wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, należy przypomnieć, że z orzecznictwa Trybunału wynika, iż art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, art. 325 ust. 1 TFUE oraz założone cele wymienione w załączniku do decyzji 2006/928 są sformułowane w sposób jasny i precyzyjny i nie są obwarowane żadnym warunkiem, wobec czego są one bezpośrednio skuteczne (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 253 i przytoczone tam orzecznictwo).

133

W tym kontekście należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 19 TUE to do sądów krajowych i Trybunału należy zapewnienie pełnego stosowania prawa Unii we wszystkich państwach członkowskich, jak również skutecznej ochrony sądowej praw, jakie jednostki wywodzą z tego prawa, przy czym Trybunał posiada wyłączną kompetencję do dokonania ostatecznej wykładni tego prawa. Tymczasem w ramach wykonywania tej kompetencji do Trybunału należy ostateczne określenie zakresu zasady pierwszeństwa prawa Unii w świetle właściwych przepisów tego prawa, przy czym zakres ten nie może zależeć od wykładni przepisów prawa krajowego ani od przyjętej przez sąd krajowy wykładni przepisów prawa Unii, która nie odpowiada wykładni Trybunału. W tym celu procedura odesłania prejudycjalnego przewidziana w art. 267 TFUE, która jest kluczowym elementem systemu sądowniczego wprowadzonego w traktatach, ustanawia dialog między Trybunałem a sądami państw członkowskich, mając na celu zapewnienie jednolitej wykładni prawa Unii, umożliwiając tym samym zapewnienie jego spójności, pełnej skuteczności i autonomii oraz, wreszcie, odrębnego charakteru prawa ustanowionego w traktatach (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 254 i przytoczone tam orzecznictwo).

134

W niniejszej sprawie sąd odsyłający podnosi, że zgodnie z konstytucją Rumunii jest on związany orzecznictwem wynikającym z wyroków trybunału konstytucyjnego rozpatrywanych w postępowaniach głównych i nie może, pod rygorem narażenia jego członków na ryzyko wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub nałożenia kar dyscyplinarnych, odstąpić od stosowania tego orzecznictwa, nawet jeśli uzna w świetle wyroku wydanego przez Trybunał w trybie prejudycjalnym, że wspomniane orzecznictwo jest sprzeczne z prawem Unii.

135

W tym względzie należy przypomnieć, że orzeczenie wydane przez Trybunał w trybie prejudycjalnym wiąże sąd krajowy w zakresie dotyczącym wykładni rozpatrywanych przepisów prawa Unii w celu rozstrzygnięcia sporu w postępowaniu głównym. Tym samym sądowi krajowemu, który skorzystał z uprawnienia lub zastosował się do obowiązku zwrócenia się do Trybunału z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym na podstawie art. 267 TFUE, nie można uniemożliwiać natychmiastowego zastosowania prawa Unii zgodnie z orzeczeniem lub orzecznictwem Trybunału, pod rygorem osłabienia skuteczności (effet utile) tego postanowienia. Należy dodać, że uprawnienie do uczynienia, w chwili tego stosowania, wszystkiego, co jest konieczne do odstąpienia od stosowania uregulowania krajowego lub praktyki krajowej, które ewentualnie utrudniają pełną skuteczność norm prawa Unii, stanowi integralną część zadań sądu Unii należących do sądu krajowego, który jest zobowiązany do stosowania, w ramach jego kompetencji, norm prawa Unii, w związku z czym wykonywanie tego uprawnienia stanowi nieodłączną gwarancję niezawisłości sędziowskiej wynikającej z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 256, 257 i przytoczone tam orzecznictwo).

136

Tym samym sprzeczne z wymogami wynikającymi z samej natury prawa Unii są wszelkie krajowe uregulowania lub praktyka krajowa, powodujące ograniczenie skuteczności prawa Unii poprzez odmowę przyznania sądowi, w którego kompetencji leży jego zastosowanie, uprawnienia do uczynienia, w momencie stosowania tego prawa, wszystkiego, co niezbędne do pominięcia krajowego przepisu lub praktyki krajowej mogących ewentualnie stać na przeszkodzie pełnej skuteczności bezpośrednio skutecznych unormowań prawa Unii [wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., RS (Skutki wyroków sądu konstytucyjnego), C‑430/21, EU:C:2022:99, pkt 63 i przytoczone tam orzecznictwo].

137

Tymczasem uregulowanie krajowe lub praktyka krajowa, które sprawiają, że wyroki krajowego sądu konstytucyjnego są wiążące dla sądów powszechnych, podczas gdy sądy te uważają, w świetle wyroku wydanego przez Trybunał w trybie prejudycjalnym, że orzecznictwo wynikające z tych wyroków sądu konstytucyjnego jest sprzeczne z prawem Unii, może uniemożliwić tym sądom zapewnienie pełnej skuteczności wymogów tego prawa, który to skutek może zostać wzmocniony przez fakt, że prawo krajowe kwalifikuje ewentualne nieprzestrzeganie tego orzecznictwa sądu konstytucyjnego jako przewinienie dyscyplinarne (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 259).

138

W tym kontekście należy zauważyć, że art. 267 TFUE stoi na przeszkodzie wszelkim krajowym uregulowaniom lub praktyce krajowej, które mogłyby uniemożliwić sądom krajowym, w zależności od przypadku, skorzystanie z uprawnienia lub zastosowanie się do przewidzianego w tym art. 267 obowiązku zwrócenia się do Trybunału z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym. Ponadto zgodnie z orzecznictwem przypomnianym w pkt 116 niniejszego postanowienia okoliczność, że sędziowie krajowi nie są narażeni na postępowanie lub kary dyscyplinarne za skorzystanie z możliwości wniesienia sprawy do Trybunału na podstawie art. 267 TFUE, która należy do ich wyłącznej kompetencji, stanowi nieodłączną gwarancję niezawisłości tych sędziów. Podobnie, w przypadku gdyby w następstwie odpowiedzi Trybunału sędzia krajowego sądu powszechnego uznał, że orzecznictwo krajowego sądu konstytucyjnego jest sprzeczne z prawem Unii, okoliczność, że ten sędzia krajowego sądu nie zastosowałby wspomnianego orzecznictwa zgodnie z zasadą pierwszeństwa tego prawa, w żaden sposób nie może prowadzić do pociągnięcia go do odpowiedzialności dyscyplinarnej (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 260 i przytoczone tam orzecznictwo).

139

Z powyższego wynika, że zasadę pierwszeństwa prawa Unii należy interpretować w ten sposób, iż stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu lub praktyce krajowej, które sprawiają, że krajowe sądy powszechne są związane wyrokami krajowego sądu konstytucyjnego i nie mogą, pod rygorem popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, odstąpić, z mocy własnych uprawnień, od stosowania orzecznictwa wynikającego z tych wyroków, nawet jeżeli uważają one, w świetle wyroku Trybunału, że orzecznictwo to jest sprzeczne z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, art. 325 ust. 1 TFUE lub decyzją 2006/928 (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 262).

140

W świetle całości powyższych rozważań na pytania drugie i trzecie w sprawach C‑859/19, C‑926/19 i C‑929/19 należy udzielić następującej odpowiedzi:

141

Dla stron w postępowaniach głównych niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach.

Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) orzeka, co następuje: