–

w imieniu Generalstaatsanwaltschaft München – J. Ettenhofer i F. Halabi, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu niemieckiego – J. Möller i M. Hellmann, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu czeskiego – A. Edelmannová, M. Smolek i J. Vláčil, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu hiszpańskiego – L. Aguilera Ruiz, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu rządu chorwackiego – G. Vidović Mesarek, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu rządu litewskiego – K. Dieninis i R. Dzikovič, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu polskiego – B. Majczyna, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – L. Baumgart, S. Grünheid i H. Leupold, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 18 i 21 TFUE.

2

Wniosek ten został złożony w ramach wniosku o ekstradycję skierowanego przez organy Bośni i Hercegowiny do organów Republiki Federalnej Niemiec w odniesieniu do S.M., posiadającego obywatelstwo chorwackie, bośniackie i serbskie, w celu wykonania kary pozbawienia wolności.

3

Artykuł 1 Europejskiej konwencji o ekstradycji, sporządzonej w Paryżu w dniu 13 grudnia 1957 r., stanowi:

„Umawiające się strony zobowiązują się do wzajemnego wydawania, zgodnie z postanowieniami i na warunkach określonych w niniejszej konwencji, wszystkich osób ściganych za popełnienie przestępstwa albo poszukiwanych w celu wykonania kary lub środka zabezpieczającego, orzeczonych przez właściwe organy strony wzywającej”.

4

Artykuł 6 tej konwencji, zatytułowany „Wydanie własnych obywateli”, przewiduje:

„1.   

2.   Jeżeli strona wezwana odmówi wydania własnego obywatela, powinna ona na wniosek strony wzywającej przekazać sprawę właściwym organom w celu wszczęcia, w stosownych wypadkach, postępowania karnego. W tym celu przekazuje się bezpłatnie akta, informacje i przedmioty pozostające w związku z przestępstwem w drodze przewidzianej w artykule 12 ustęp 1. Stronę wzywającą zawiadamia się o sposobie załatwienia jej wniosku”.

5

W chwili złożenia dokumentu ratyfikacyjnego, w dniu 2 października 1976 r., Republika Federalna Niemiec złożyła oświadczenie w rozumieniu art. 6 ust. 1 lit. b) Europejskiej konwencji o ekstradycji, o następującej treści:

„Ekstradycja obywateli niemieckich z Republiki Federalnej Niemiec do innego kraju jest zakazana na mocy art. 16 ust. 2 zdanie pierwsze [Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland (ustawy zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec) z dnia 23 maja 1949 r. (BGBl. 1949 I, s. 1)] i w konsekwencji należy odmówić jej dokonania we wszystkich przypadkach.

Termin »obywatele« w rozumieniu art. 6 ust. 1 lit. b) Europejskiej konwencji o ekstradycji obejmuje wszystkich Niemców w rozumieniu art. 116 ust. 1 ustawy zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec”.

6

Zgodnie z art. 2 Konwencji Rady Europy z dnia 21 marca 1983 r. o przekazywaniu osób skazanych (zwanej dalej „konwencją o przekazywaniu osób skazanych”) osoby skazane na terytorium państwa będącego stroną tej konwencji (państwo skazania) mogą zostać przekazane na terytorium ich państwa pochodzenia (państwo wykonania) w celu odbycia kary, którą wobec nich orzeczono. W ten sposób, zgodnie z art. 9 ust. 1 lit. b) tej konwencji, kara wymierzona w państwie skazania może zostać zastąpiona karą przewidzianą przez prawo państwa wykonania za takie samo przestępstwo.

7

Zgodnie z motywami tej konwencji celem takiego przekazania jest w szczególności wspieranie resocjalizacji osób skazanych poprzez umożliwienie cudzoziemcom, którzy zostali pozbawieni wolności na skutek popełnienia przez nich przestępstwa, odbywania orzeczonej kary w ich własnych społeczeństwach.

8

Od dnia 1 listopada 1995 r. konwencja o przekazywaniu osób skazanych wiąże wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej. Konwencja ta, która wiąże również Bośnię i Hercegowinę, weszła w życie w Niemczech w dniu 1 lutego 1992 r.

9

Artykuł 16 ust. 2 ustawy zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec stanowi:

„Ekstradycja obywatela niemieckiego jest zakazana. W drodze ustawy mogą zostać ustalone odmienne zasady wydania do jednego z państw członkowskich [Unii] lub międzynarodowego trybunału, o ile zostaną zachowane zasady państwa prawnego”.

10

Artykuł 116 ust. 1 ustawy zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec stanowi:

„Obywatelem niemieckim w rozumieniu przepisów niniejszej ustawy zasadniczej jest, z zastrzeżeniem innej regulacji ustawowej, ten, kto posiada niemiecką przynależność państwową lub jako uchodźca lub wypędzony o niemieckiej przynależności narodowej lub jako małżonek takiej osoby lub jej potomek przebywał legalnie na terytorium Rzeszy Niemieckiej w granicach z dnia 31 grudnia 1937 roku”.

11

Paragraf 48 Gesetz über die internationale Rechtshilfe in Strafsachen (ustawy o międzynarodowej pomocy sądowej w sprawach karnych) z dnia 23 grudnia 1982 r. (BGBl. 1982 I, s. 2071), w brzmieniu mającym zastosowanie do okoliczności faktycznych rozpatrywanych w postępowaniu głównym (zwanej dalej „IRG”), stanowi:

„Pomoc prawna może zostać udzielona w ramach postępowania karnego w formie wykonania kary lub innej sankcji wymierzonej za granicą prawomocnym wyrokiem […]”.

12

Zgodnie z §§ 54 i 55 IRG w zakresie, w jakim możliwe jest wykonanie zagranicznego orzeczenia w Niemczech, orzeczona sankcja zostaje przekształcona w najbardziej zbliżoną sankcję w prawie niemieckim, a orzeczenie zagraniczne podlega stwierdzeniu wykonalności. Zgodnie z § 57 ust. 1 IRG wykonanie sankcji jest realizowane przez prokuraturę niemiecką, „o ile państwo zagraniczne wyrazi zgodę na wykonanie”.

13

W dniu 5 listopada 2020 r. organy Bośni i Hercegowiny zwróciły się do Republiki Federalnej Niemiec o ekstradycję S.M., posiadającego obywatelstwo chorwackie, bośniackie i serbskie, w celu wykonania kary sześciu miesięcy pozbawienia wolności za łapownictwo, orzeczonej wyrokiem sądu rejonowego w Bosanskiej Krupie (Bośnia i Hercegowina) z dnia 24 marca 2017 r. S.M. zamieszkuje w Niemczech wraz z małżonką od połowy 2017 r. W państwie tym pracuje od dnia 22 maja 2020 r. i został zwolniony po tymczasowym umieszczeniu go w reżimie aresztu ekstradycyjnego.

14

Organy niemieckie poinformowały organy chorwackie o wniosku o ekstradycję skierowanym przeciwko S.M., co nie spotkało się z jakąkolwiek reakcją tych ostatnich.

15

Generalstaatsanwaltschaft München (prokuratura generalna w Monachium, Niemcy), powołując się na wyrok z dnia 13 listopada 2018 r., Raugevicius (C‑247/17, zwany dalej „wyrokiem Raugevicius”, EU:C:2018:898), wniosła o uznanie ekstradycji S.M. za niedopuszczalną.

16

Zdaniem Oberlandesgericht München (wyższego sądu krajowego w Monachium, Niemcy), który jest sądem odsyłającym w niniejszej sprawie, zasadność wniosku prokuratury generalnej w Monachium zależy od tego, czy art. 18 i 21 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie ekstradycji obywatela Unii, nawet jeśli w świetle umów międzynarodowych wezwane państwo członkowskie jest zobowiązane do przeprowadzenia jego ekstradycji.

17

Sąd ten uważa, że na pytanie to nie udzielono odpowiedzi w wyroku Raugevicius, ponieważ w sprawie, w której zapadł wspomniany wyrok, Republika Finlandii była, w świetle mających zastosowanie traktatów międzynarodowych, uprawniona do niedokonywania ekstradycji obywatela litewskiego do Federacji Rosyjskiej.

18

Podobnie, zdaniem sądu odsyłającego szczególne porozumienia o ekstradycji lub Europejska konwencja o ekstradycji, będące przedmiotem spraw zakończonych wyrokami: z dnia 6 września 2016 r., Petruhhin (C‑182/15, EU:C:2016:630); z dnia 10 kwietnia 2018 r., Pisciotti (C‑191/16, EU:C:2018:222); a także z dnia 17 grudnia 2020 r., Generalstaatsanwaltschaft Berlin (Ekstradycja na Ukrainę) (C‑398/19, EU:C:2020:1032), pozostawiały wezwanemu państwu członkowskiemu wybór decyzji, do którego państwa wzywającego należy dokonać ekstradycji osoby ściganej. Przekazanie do państwa członkowskiego pochodzenia ściganego obywatela Unii byłoby zatem możliwe we wspomnianych przypadkach, przy czym dane państwa członkowskie nie naruszyłyby w ten sposób swoich zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych wobec zainteresowanych państw trzecich.

19

Natomiast w niniejszej sprawie Republika Federalna Niemiec jest zobowiązana wobec Bośni i Hercegowiny do ekstradycji S.M. na podstawie art. 1 Europejskiej konwencji o ekstradycji.

20

Zgodnie z tym przepisem Republika Federalna Niemiec oraz Bośnia i Hercegowina są zobowiązane do wzajemnego wydawania osób ściganych przez organy państwa wzywającego w celu wykonania kary, o ile spełnione są warunki określone w tej konwencji, a żadne inne postanowienie wspomnianej konwencji nie przewiduje wyjątków.

21

W niniejszej sprawie warunki określone w konwencji w celu ekstradycji S.M. są spełnione i nie ma przeszkód dla takiej ekstradycji na podstawie właściwych przepisów Europejskiej konwencji o ekstradycji. W szczególności wspomniana ekstradycja, jak również akty, na których się ona opiera, przestrzegają minimalnych norm prawa międzynarodowego mających zastosowanie w Republice Federalnej Niemiec i nie naruszają podstawowych zasad prawa konstytucyjnego ani podstawowego stopnia ochrony praw podstawowych.

22

Zdaniem sądu odsyłającego istnieją zatem wątpliwości co do tego, czy orzecznictwo wynikające z wyroku Raugevicius ma zastosowanie do przypadku takiego jak rozpatrywany w postępowaniu głównym.

23

W tym względzie sąd odsyłający podkreśla, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału brak równego traktowania wynikający z faktu, że obywatel Unii posiadający obywatelstwo państwa członkowskiego innego niż wezwane państwo członkowskie może zostać poddany ekstradycji, w przeciwieństwie do obywatela wezwanego państwa członkowskiego, stanowi ograniczenie przewidzianego w art. 21 TFUE prawa do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich.

24

Takie ograniczenie może być uzasadnione jedynie wtedy, gdy jest oparte na obiektywnych względach i proporcjonalne do słusznego celu realizowanego przez wezwane państwo członkowskie. Trybunał uznał w tym względzie, że cel polegający na zapobieganiu ryzyku bezkarności osób, które popełniły przestępstwo, należy uznać za zgodny z prawem, mogący co do zasady uzasadniać środek restrykcyjny, jakim jest ekstradycja.

25

Kwestia czy konieczność rozważenia środków mniej restrykcyjny niż ekstradycja może oznaczać, że wezwane państwo członkowskie narusza swoje zobowiązania wynikające z prawa międzynarodowego, nie została jednak poruszona w orzecznictwie Trybunału.

26

Sąd odsyłający wyjaśnia również, że możliwe jest wykonanie w Niemczech kary pozbawienia wolności orzeczonej przez sąd rejonowy w Bosanskiej Krupie. Skoro S.M. znajduje się już na terytorium Niemiec, konwencja o przekazywaniu osób skazanych, która została ratyfikowana zarówno przez Republikę Federalną Niemiec, jak i przez Bośnię i Hercegowinę, nie jest istotna. Wykonanie kary jest zatem regulowane przez prawo niemieckie, które nie wymaga ani tego, aby osoba ścigana miała obywatelstwo niemieckie, ani wyrażenia przez nią zgody. Wspomniane wykonanie kary jest jednak możliwe tylko wtedy i tylko w zakresie, w jakim państwo skazania wyrazi na to zgodę. Nie ma to miejsca w niniejszym przypadku, ponieważ organy bośniackie wystąpiły o ekstradycję S.M., a nie o przejęcie przez organy niemieckie wykonania wspomnianej kary.

27

W tych okolicznościach Oberlandesgericht München (wyższy sąd krajowy w Monachium) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy określone w [wyroku Raugevicius] zasady dotyczące stosowania art. 18 i 21 TFUE pozwalają na oddalenie wniosku państwa trzeciego o ekstradycję obywatela Unii w celu wykonania kary, złożonego na podstawie [Europejskiej konwencji o ekstradycji], nawet jeśli wezwane państwo członkowskie jest zobowiązane, na podstawie tej konwencji, do ekstradycji obywatela Unii w świetle traktatów międzynarodowych, ponieważ zdefiniowało ono pojęcie »obywateli« zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. b) [wspomnianej] konwencji w taki sposób, że obejmuje ono jedynie własnych obywateli, a nie innych obywateli Unii?”.

28

Poprzez pytanie prejudycjalne sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 18 i 21 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, by państwo członkowskie, w przypadku wniosku państwa trzeciego o ekstradycję w celu wykonania kary pozbawienia wolności obywatela innego państwa członkowskiego mającego stałe miejsce zamieszkania na terytorium tego pierwszego państwa członkowskiego, którego prawo krajowe zakazuje ekstradycji jedynie własnych obywateli poza terytorium Unii i przewiduje możliwość odbycia takiej kary na swoim terytorium, pod warunkiem że państwo trzecie wyrazi na to zgodę, dokonało ekstradycji tego obywatela Unii, zgodnie z obowiązkami, jakie ciążą na nim na mocy konwencji międzynarodowej, jeżeli nie może ono skutecznie przejąć wykonania tej kary, w sytuacji braku takiej zgody.

29

W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że wyrok Raugevicius dotyczył, tak jak w sprawie w postępowaniu głównym, wniosku o ekstradycję pochodzącego od państwa trzeciego, z którym Unia nie zawarła umowy o ekstradycję. Trybunał orzekł w pkt 45 tego wyroku, że jeśli – w sytuacji gdy nie istnieją przepisy prawa Unii regulujące ekstradycję obywateli państw członkowskich do państw trzecich – państwa te mają kompetencje do ustanawiania takich przepisów, to zobowiązane są one do wykonywania tej kompetencji w poszanowaniu prawa Unii, w szczególności zakazu dyskryminacji przewidzianego w art. 18 TFUE oraz zagwarantowanego w art. 21 ust. 1 TFUE prawa do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich.

30

Ze względu na swój status obywatela Unii obywatel państwa członkowskiego legalnie przebywający na terytorium innego państwa członkowskiego ma prawo powołać się na art. 21 ust. 1 TFUE i jest objęty zakresem stosowania traktatów w rozumieniu art. 18 TFUE, w którym to postanowieniu uregulowano zasadę niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową [wyrok z dnia 17 grudnia 2020 r., Generalstaatsanwaltschaft Berlin (Ekstradycja na Ukrainę), C‑398/19, EU:C:2020:1032, pkt 30 i przytoczone tam orzecznictwo].

31

Okoliczność, że obywatel państwa członkowskiego innego niż państwo członkowskie, do którego wpłynął wniosek o ekstradycję, posiada również obywatelstwo państwa trzeciego, które wnioskuje o jego ekstradycję, nie może uniemożliwić temu obywatelowi powoływania się na prawa i wolności przyznane przez status obywatela Unii, w szczególności prawa zagwarantowane w art. 18 i 21 TFUE. Trybunał wielokrotnie orzekał bowiem, że podwójne obywatelstwo państwa członkowskiego i państwa trzeciego nie może pozbawić zainteresowanego tych praw i wolności [zob. podobnie wyrok Raugevicius, pkt 29; wyrok z dnia 17 grudnia 2020 r., Generalstaatsanwaltschaft Berlin (Ekstradycja na Ukrainę), C‑398/19, EU:C:2020:1032, pkt 32].

32

W niniejszej sprawie z postanowienia odsyłającego wynika, że S.M., który posiada w szczególności obywatelstwo chorwackie, skorzystał, jako obywatel Unii, z przewidzianego w art. 21 ust. 1 TFUE prawa do swobodnego przemieszczania się i przebywania w innym państwie członkowskim, w niniejszym przypadku w Republice Federalnej Niemiec, wobec czego jego sytuacja jest objęta zakresem stosowania traktatów w rozumieniu art. 18 TFUE, mimo że jest również obywatelem państwa trzeciego, które wystąpiło z wnioskiem o jego ekstradycję.

33

W drugiej kolejności z orzecznictwa Trybunału wynika, że przepisy państwa członkowskiego dotyczące ekstradycji, które, tak jak ma to miejsce w postępowaniu głównym, wprowadzają odmienne traktowanie w zależności od tego, czy osoba, której dotyczy wniosek o ekstradycję, jest obywatelem tego państwa członkowskiego, czy też obywatelem innego państwa członkowskiego, w zakresie, w jakim prowadzą do nieprzyznawania obywatelom innych państw członkowskich, którzy przebywają zgodnie z prawem na terytorium wezwanego państwa członkowskiego, ochrony przed ekstradycją, z jakiej korzystają obywatele tego ostatniego państwa członkowskiego, mogą naruszać swobodę przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich [zob. podobnie wyrok Raugevicius, pkt 28; wyrok z dnia 17 grudnia 2020 r., Generalstaatsanwaltschaft Berlin (Ekstradycja na Ukrainę), C‑398/19, EU:C:2020:1032, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo].

34

Wynika z tego, że w sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym nierówne traktowanie polegające na zezwoleniu na ekstradycję obywatela Unii będącego obywatelem państwa członkowskiego innego niż wezwane państwo członkowskie skutkuje ograniczeniem swobody przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich w rozumieniu art. 21 TFUE [wyrok Raugevicius, pkt 30; wyrok z dnia 17 grudnia 2020 r., Generalstaatsanwaltschaft Berlin (Ekstradycja na Ukrainę), C‑398/19, EU:C:2020:1032, pkt 40 i przytoczone tam orzecznictwo].

35

Takie ograniczenie może być uzasadnione jedynie wtedy, gdy jest oparte na obiektywnych względach i proporcjonalne do słusznego celu realizowanego przez prawo krajowe [wyrok Raugevicius, pkt 31; wyrok z dnia 17 grudnia 2020 r., Generalstaatsanwaltschaft Berlin (Ekstradycja na Ukrainę), C‑398/19, EU:C:2020:1032, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo].

36

W tym względzie Trybunał uznał, że cel w postaci zapobiegania ryzyku bezkarności osób, które popełniły przestępstwo, powinien zostać uznany za słuszny i pozwala na uzasadnienie środka ograniczającego podstawową swobodę, taką jak swoboda przewidziana w art. 21 TFUE, pod warunkiem że środek ten jest niezbędny dla ochrony interesów, jakie ma on zapewnić, i gdy cele te nie mogą zostać osiągnięte za pomocą mniej restrykcyjnych środków [wyrok Raugevicius, pkt 32; wyrok z dnia 17 grudnia 2020 r., Generalstaatsanwaltschaft Berlin (Ekstradycja na Ukrainę), C‑398/19, EU:C:2020:1032, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo].

37

W tym względzie, choć zasada ne bis in idem, zagwarantowana w prawie krajowym, może stanowić przeszkodę dla ścigania przez państwo członkowskie osób objętych wnioskiem o ekstradycję w celu wykonania kary, to nie zmienia to faktu, że w celu zapobiegania ryzyku bezkarności takich osób w prawie krajowym lub międzynarodowym istnieją mechanizmy umożliwiające odbycie przez te osoby kary w szczególności w państwie, którego są one obywatelami, oraz zwiększające w ten sposób ich szanse na resocjalizację po odbyciu kary (zob. podobnie wyrok Raugevicius, pkt 36).

38

Dotyczy to w szczególności konwencji o przekazywaniu osób skazanych, której stronami są wszystkie państwa członkowskie Unii, jak również Bośnia i Hercegowina. Konwencja ta umożliwia bowiem osobie skazanej na terytorium państwa sygnatariusza rzeczonej konwencji, stosownie do jej art. 2, wniesienie o przekazanie tej osoby na terytorium państwa, z którego ona pochodzi, w celu odbycia w tym państwie orzeczonej kary, zaś w motywach tej konwencji wskazano, że celem takiego przekazania jest w szczególności wspieranie resocjalizacji osób skazanych poprzez umożliwienie cudzoziemcom pozbawionym wolności wskutek popełnienia przez nich przestępstwa odbywania orzeczonej kary w społeczeństwach, z których się wywodzą (zob. podobnie wyrok Raugevicius, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo).

39

Ponadto niektóre państwa, takie jak Republika Federalna Niemiec, przewidują możliwość udzielenia pomocy prawnej w ramach postępowania karnego w formie wykonania kary orzeczonej za granicą.

40

Jak wskazał zaś rzecznik generalny w pkt 50 opinii, w przypadku wniosku o ekstradycję w celu wykonania kary pozbawienia wolności, środek alternatywny w stosunku do ekstradycji, który w mniejszym stopniu naruszałby wykonywanie prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu obywatela Unii, mającego stałe miejsce zamieszkania w wezwanym państwie członkowskim, polega właśnie na możliwości, o ile taka istnieje w prawie wezwanego państwa członkowskiego, wykonania tej kary na terytorium tego państwa członkowskiego.

41

Ponadto, jeżeli taka możliwość istnieje, Trybunał orzekł, że w świetle celu w postaci zapobiegania bezkarności obywatele wezwanego państwa członkowskiego z jednej strony oraz obywatele innych państw członkowskich mający stałe miejsce zamieszkania w tym państwie członkowskim i wykazujący zatem pewien stopień integracji ze społeczeństwem tego państwa z drugiej strony znajdują się w porównywalnej sytuacji (zob. podobnie wyrok Raugevicius, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo).

42

W związku z tym art. 18 i 21 TFUE wymagają, aby obywatele innych państw członkowskich mający stałe miejsce zamieszkania w wezwanym państwie członkowskim, których dotyczy wniosek o ekstradycję sporządzony przez państwo trzecie w celu wykonania kary pozbawienia wolności, mieli możliwość odbycia kary na terytorium tego państwa członkowskiego, na takich samych warunkach jak obywatele tego ostatniego państwa.

43

W niniejszej sprawie sąd odsyłający wychodzi z założenia, że S.M., który od 2017 r. mieszka wraz ze swoją małżonką na terytorium Republiki Federalnej Niemiec i pracuje tam od 2020 r., należy uznać za obywatela Unii mającego stałe miejsce zamieszkania w tym państwie członkowskim.

44

Ponadto zgodnie z informacjami przekazanymi Trybunałowi przez sąd odsyłający możliwe jest wykonanie na terytorium Niemiec kary orzeczonej w Bośni i Hercegowinie wobec S.M. Zgodnie bowiem z § 48 i § 57 ust. 1 IRG wykonanie na terytorium niemieckim kary orzeczonej w państwie trzecim jest dopuszczalne, o ile to państwo trzecie wyrazi na to zgodę.

45

Sąd odsyłający podnosi jednak, że w niniejszym przypadku wykonanie tej kary na terytorium Niemiec prowadziłoby do naruszenia przez Republikę Federalną Niemiec obowiązku ekstradycji, ciążącego na wezwanym państwie członkowskim na mocy Europejskiej konwencji o ekstradycji.

46

W tym względzie sąd ten wskazuje, że termin „obywatele” w rozumieniu Europejskiej konwencji o ekstradycji obejmuje, w odniesieniu do Republiki Federalnej Niemiec, wyłącznie osoby, które posiadają obywatelstwo tego państwa członkowskiego, zgodnie z oświadczeniem złożonym przez to państwo na podstawie art. 6 ust. 1 lit. b) tej konwencji. W tych okolicznościach, w odróżnieniu od sprawy, w której zapadł wyrok Raugevicius, ewentualna odmowa przez Republikę Federalną Niemiec ekstradycji S.M. do Bośni i Hercegowiny stoi w sprzeczności ze zobowiązaniami, które wspomniana konwencja nakłada na to państwo członkowskie.

47

W świetle tych rozważań należy uściślić w trzeciej kolejności, że – jak zauważył rzecznik generalny w pkt 32 opinii – orzecznictwo Trybunału wynikające z wyroku Raugevicius nie ustanowiło automatycznego i bezwzględnego prawa na rzecz obywateli Unii do niepodlegania ekstradycji poza terytorium Unii.

48

Jak wynika bowiem z pkt 35–42 niniejszego wyroku, w przypadku istnienia przepisu krajowego, który wprowadza, tak jak w sprawie w postępowaniu głównym, odmienne traktowanie obywateli wezwanego państwa członkowskiego i obywateli Unii mających stałe miejsce zamieszkania w tym państwie, zakazując jedynie ekstradycji tych pierwszych, na tym państwie członkowskim ciąży obowiązek aktywnego poszukiwania środka alternatywnego w stosunku do ekstradycji, który w mniejszym stopniu naruszałby wykonywanie praw i wolności, jakie obywatele Unii wywodzą z art. 18 i 21 TFUE, w sytuacji gdy wydany został wobec nich przez państwo trzecie wniosek o ekstradycję.

49

A zatem, jeżeli zastosowanie takiego środka alternatywnego w stosunku do ekstradycji polega, tak jak w niniejszej sprawie, na tym, że obywatele Unii, którzy mają stałe miejsce zamieszkania w wezwanym państwie członkowskim, mogą odbyć karę w tym państwie członkowskim na takich samych warunkach jak obywatele tego państwa członkowskiego, lecz zastosowanie tego środka jest uzależnione od uzyskania zgody państwa trzeciego wnioskującego o ekstradycję, art. 18 i 21 TFUE wymagają, aby wezwane państwo członkowskie aktywnie dążyło do uzyskania zgody tego państwa trzeciego. W tym celu wezwane państwo członkowskie jest zobowiązane do wykorzystania wszystkich mechanizmów współpracy i pomocy w sprawach karnych, którymi dysponuje w ramach stosunków z tym państwem trzecim.

50

Jeżeli państwo trzecie wnioskujące o ekstradycję wyrazi zgodę na wykonanie kary pozbawienia wolności na terytorium wezwanego państwa członkowskiego, wspomniane państwo członkowskie ma możliwość zezwolenia obywatelom Unii, których dotyczy ten wniosek i którzy mają stałe miejsce zamieszkania na tym terytorium, na odbywanie tam kary, a tym samym zapewnienia im takiego samego traktowania, jakie zastrzega dla własnych obywateli w zakresie ekstradycji.

51

W takim przypadku z informacji przedstawionych Trybunałowi wynika, że zastosowanie takiego środka alternatywnego w stosunku do ekstradycji umożliwiłoby również wezwanemu państwu członkowskiemu wykonanie jego kompetencji zgodnie ze zobowiązaniami wynikającymi z konwencji, które wiążą je z państwem trzecim wnioskującym o ekstradycję. Z zastrzeżeniem weryfikacji, której powinien dokonać sąd odsyłający, zgoda tego państwa trzeciego na wykonanie całej kary, której dotyczy wniosek o ekstradycję, na terytorium wezwanego państwa członkowskiego, może bowiem co do zasady spowodować, iż wykonanie tego wniosku będzie zbędne.

52

W związku z tym, gdyby w niniejszej sprawie Republika Federalna Niemiec uzyskała zgodę Bośni i Hercegowiny na to, by S.M. odbywał karę orzeczoną w tym państwie trzecim na terytorium wspomnianego państwa członkowskiego, zastosowanie takiego środka alternatywnego w stosunku do ekstradycji, wymaganego przez art. 18 i 21 TFUE, nie musiałoby skutkować naruszeniem przez to państwo zobowiązań ciążących na nim na mocy Europejskiej konwencji o ekstradycji wobec tego państwa trzeciego, co powinien zbadać sąd odsyłający.

53

Jeżeli natomiast pomimo zastosowania mechanizmów, o których mowa w pkt 49 niniejszego wyroku, owo państwo trzecie nie wyrazi zgody na odbycie rozpatrywanej kary pozbawienia wolności na terytorium wezwanego państwa członkowskiego, środek alternatywny w stosunku do ekstradycji wymagany przez art. 18 i 21 TFUE nie może zostać zastosowany. W takiej sytuacji rzeczone państwo członkowskie może dokonać ekstradycji danej osoby zgodnie z obowiązkami, które na nim ciążą na podstawie tej konwencji, jako że odmowa dokonania takiej ekstradycji nie pozwoliłaby w tym przypadku na zapobieżenie ryzyku bezkarności tej osoby.

54

W takim przypadku ekstradycja danej osoby stanowi w świetle tego celu środek niezbędny i proporcjonalny do osiągnięcia wspomnianego celu, tak że rozpatrywane w postępowaniu głównym ograniczenie prawa do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich w rozumieniu art. 21 TFUE jest uzasadnione w świetle orzecznictwa przytoczonego w pkt 35 i 36 niniejszego wyroku.

55

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału wezwane państwo członkowskie powinno jednak rozpatrzyć, czy ekstradycja nie naruszy praw wskazanych w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności w jej art. 19 (wyrok Raugevicius, pkt 49; zob. także podobnie wyrok z dnia 2 kwietnia 2020 r., Ruska Federacija, C‑897/19 PPU, EU:C:2020:262, pkt 64 i przytoczone tam orzecznictwo).

56

W świetle całości powyższych rozważań na przedstawione pytanie należy odpowiedzieć, iż art. 18 i 21 TFUE należy interpretować w ten sposób, że:

57

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje:

Artykuły 18 i 21 TFUE należy interpretować w ten sposób, że: