z dnia 20 stycznia 2021 r. ( *1 )
Odesłanie prejudycjalne – Podatki – Podatek od wartości dodanej (VAT) – Dyrektywa 2006/112/WE – Artykuł 2 – Artykuł 9 – Pojęcia „działalności gospodarczej” i „podatnika” – Transakcje polegające na wykorzystywaniu majątku w sposób ciągły w celu uzyskania z tego tytułu dochodu – Nabycie przez wierzyciela nieruchomości w ramach postępowania egzekucyjnego wszczętego w celu odzyskania pożyczek zabezpieczonych hipoteką i sprzedaż tych nieruchomości – Zwykłe wykonywanie prawa własności przez uprawnionego
W sprawie C‑655/19
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Curtea de Apel Alba Iulia (sąd apelacyjny w Alba Iulia, Rumunia) postanowieniem z dnia 22 marca 2018 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 30 sierpnia 2019 r., w postępowaniu:
Administraţia Judeţeană a Finanţelor Publice Sibiu,
Direcţia Generală Regională a Finanţelor Publice Braşov
przeciwko
LN,
TRYBUNAŁ (szósta izba),
w składzie: L. Bay Larsen, prezes izby, C. Toader i N. Jääskinen (sprawozdawca), sędziowie,
rzecznik generalny: A. Rantos,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– |
w imieniu LN – G. Comăniţă, adwokat, |
– |
w imieniu rządu rumuńskiego – E. Gane, A. Rotăreanu i S.-A. Purza, w charakterze pełnomocników, |
– |
w imieniu Komisji Europejskiej – A. Armenia i R. Lyal, w charakterze pełnomocników, |
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 2 i 9 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U. 2006, L 347, s. 1, zwanej dalej „dyrektywą VAT”). |
2 |
Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Administrația Județeană a Finanțelor Publice Sibiu (AJFP Sibiu) (regionalnym organem administracji ds. finansów publicznych w Sybinie, Rumunia) i Direcția Generală Regională a Finanțelor Publice Brașov (DGRFP Brașov) (regionalną dyrekcją generalną ds. finansów publicznych w Braszowie, Rumunia) a LN w przedmiocie dodatkowego obciążenia podatkiem od wartości dodanej (VAT). |
Ramy prawne
Prawo Unii
3 |
Artykuł 2 ust. 1 lit. a) dyrektywy VAT stanowi, że opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów na terytorium państwa członkowskiego przez podatnika działającego w takim charakterze. |
4 |
Artykuł 9 ust. 1 tej dyrektywy przewiduje: „»Podatnikiem« jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. »Działalność gospodarcza« obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu”. |
Prawo rumuńskie
5 |
Artykuł 1251 Legea nr. 571/2003 privind Codul fiscal (ustawy nr 571/2003 ustanawiającej kodeks podatkowy) z dnia 22 grudnia 2003 r. (M. Of., część I, nr 927, z dnia 23 grudnia 2003 r.), w brzmieniu mającym zastosowanie do okoliczności faktycznych w postępowaniu głównym (zwanej dalej „kodeksem podatkowym”), przewiduje: „1. Do celów niniejszego tytułu poniższe terminy i wyrażenia mają następujące znaczenie: […] 18) »podatnikiem« w rozumieniu art. 127 ust. 1 jest osoba fizyczna, grupa osób, instytucja publiczna, osoba prawna, jak również każdy podmiot mogący prowadzić działalność gospodarczą; […] 20) »osobą niebędącą podatnikiem« jest osoba, która nie spełnia warunków wymaganych w art. 127 ust. 1, aby mogła zostać uznana za podatnika; 21) »osoba« oznacza podatnika, osobę prawną niebędącą podatnikiem lub osobę niebędącą podatnikiem; […]”. |
6 |
Artykuł 127 tego kodeksu ma następujące brzmienie: „1. Za podatnika uznaje się każdego, kto prowadzi samodzielnie w dowolnym miejscu jakikolwiek rodzaj działalności gospodarczej spośród wymienionych w ust. 2, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. 2. Do celów niniejszego tytułu działalność gospodarcza obejmuje działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu. 21. Przypadki, w których osoby fizyczne dokonujące dostaw nieruchomości stają się podatnikami, określa się w drodze przepisów wykonawczych. […]”. |
7 |
Artykuł 152 tego kodeksu stanowi: „1. Podatnik mający siedzibę w Rumunii, którego roczny zadeklarowany lub zrealizowany obrót jest niższy niż 35000 EUR, którego równowartość w [lejach rumuńskich (RON)] ustala się według kursu wymiany ogłoszonego przez Banca Națională a României [(Bank Rumunii)] w dniu przystąpienia i zaokrągla w górę do następnego tysiąca, może stosować zwolnienie z podatku, zwane dalej »szczególnym systemem zwolnień«, do transakcji, o których mowa w art. 126 ust. 1, z wyjątkiem wewnątrzwspólnotowych dostaw nowych środków transportu zwolnionych zgodnie z art. 143 ust. 2 lit. b). 2. Obrót, który służy jako punkt odniesienia do celów stosowania ust. 1, składa się z całkowitej kwoty, z wyłączeniem VAT, w przypadku przewidzianym w ust. 7 i 71, dostaw towarów i świadczenia usług dokonanych przez podatnika w danym roku kalendarzowym, podlegających opodatkowaniu lub, w stosownych przypadkach, mogących podlegać opodatkowaniu, gdyby nie zostały one dokonane przez małe przedsiębiorstwo, transakcji wynikających z działalności gospodarczej, w odniesieniu do których miejsce dostawy lub świadczenia usług jest uważane za znajdujące się za granicą, w przypadku gdy podatek podlegałby odliczeniu, gdyby te transakcje zostały dokonane w Rumunii zgodnie z art. 145 ust. 2 lit. b), transakcji zwolnionych z prawem do odliczenia oraz transakcji zwolnionych bez prawa do odliczenia, przewidzianych w art. 141 ust. 2 lit. a), b), e) i f), jeżeli transakcje te nie mają charakteru pomocniczego w stosunku do działalności podstawowej, z wyjątkiem następujących transakcji:
[…] 6. Podatnik, do którego stosuje się szczególny system zwolnień i którego obrót przewidziany w ust. 2 jest równy progowi kwalifikującemu do zwolnienia w danym roku kalendarzowym lub wyższy od tego progu, składa wniosek o rejestrację do celów VAT, zgodnie z art. 153, w terminie 10 dni od dnia osiągnięcia lub przekroczenia tego progu. […] Szczególny system zwolnień stosuje się do dnia rejestracji do celów VAT zgodnie z art. 153. Jeżeli zainteresowany podatnik nie złoży wniosku o rejestrację lub złoży taki wniosek z opóźnieniem, właściwe organy podatkowe mogą nałożyć na niego obowiązek zapłaty podatku oraz odpowiednie dodatkowe zobowiązania od dnia, w którym podatnik powinien był zostać zarejestrowany do celów VAT zgodnie z art. 153 [...]”. |
8 |
Artykuł 153 tego kodeksu przewiduje: „1. Podatnik, który ma siedzibę w Rumunii, zgodnie z art. 1251 ust. 2 lit. b), i który prowadzi lub zamierza prowadzić działalność gospodarczą obejmującą transakcje podlegające opodatkowaniu lub zwolnione z VAT z prawem do odliczenia, zwraca się do właściwego organu podatkowego o rejestrację do celów VAT w następujący sposób: […]
[…] 6. Właściwe organy podatkowe dokonują rejestracji do celów VAT zgodnie z niniejszym artykułem wszystkich osób, które zgodnie z przepisami niniejszego tytułu są zobowiązane do złożenia wniosku o rejestrację zgodnie z ust. 1, 2, 4 lub 5. 7. Jeżeli osoba zobowiązana do zarejestrowania się zgodnie z ust. 1, 2, 4 lub 5 nie złoży wniosku o rejestrację, właściwe organy podatkowe zarejestrują do celów VAT taką osobę z urzędu. […]”. |
9 |
Punkt 3 Hotărârea Guvernului nr. 44/2004 pentru aprobarea Normelor metodologice de aplicare a Legii 571/2003 privind Codul fiscal (dekretu rządowego nr 44/2004 zatwierdzającego normy metodologiczne stosowania ustawy nr 571/2003 ustanawiającej kodeks podatkowy) z dnia 22 stycznia 2004 r. (M. Of., część I, nr 112, z dnia 6 lutego 2004 r.), w brzmieniu mającym zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym, przewiduje: „1. W rozumieniu art. 127 ust. 2 kodeksu podatkowego wykorzystywanie dóbr materialnych lub niematerialnych zgodnie z podstawową zasadą systemu VAT, według której podatek powinien być neutralny, dotyczy każdego rodzaju transakcji, niezależnie od ich formy prawnej, jak stwierdził Trybunał w sprawach C‑186/89, van Tiem, C‑306/94, Régie dauphinoise, i C‑77/01, Empresa de Desenvolvimento Mineiro SA (EDM). 2. Zgodnie z ust. 1 przyjmuje się, że osoby fizyczne nie prowadzą działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu, w sytuacji gdy uzyskują dochody ze sprzedaży lokalu mieszkalnego stanowiącego własność osobistą lub innych rzeczy wykorzystywanych przez nie na własne potrzeby. Kategoria rzeczy wykorzystywanych na własne potrzeby obejmuje budynki oraz, w stosownych przypadkach, związany z nimi grunt, będące osobistą własnością osób fizycznych, które były wykorzystywane do celów mieszkaniowych, w tym domy letniskowe i wszelkie inne rzeczy używane osobiście przez osobę fizyczną, jak również mienie wszelkiego rodzaju odziedziczone zgodnie z prawem lub nabyte na podstawie środków naprawczych przewidzianych w ustawach dotyczących przywrócenia prawa własności. 3. Przyjmuje się, że osoba fizyczna, która nie nabyła statusu podatnika w zakresie innej działalności, prowadzi działalność gospodarczą obejmującą wykorzystywanie towarów lub wartości niematerialnych i prawnych, jeśli działa w takim charakterze w sposób niezależny, a działalność jest prowadzona w celu uzyskania dochodów w sposób ciągły w rozumieniu art. 127 ust. 2 kodeksu podatkowego. 4. W przypadku budowy przez osobę fizyczną nieruchomości przeznaczonej na sprzedaż przyjmuje się, że działalność gospodarcza rozpoczyna się w chwili, w której dana osoba zamierzała podjąć taką działalność, a zamiar osoby powinien być oceniany na podstawie obiektywnych okoliczności, na przykład faktu, że osoba ta zaczęła ponosić wydatki lub dokonuje wstępnych inwestycji w celu rozpoczęcia działalności gospodarczej. Działalność gospodarcza jest uznana za ciągłą od jej rozpoczęcia i obejmuje również dostawę wybudowanej nieruchomości lub jej części, także w przypadku pojedynczej nieruchomości. 5. W przypadku nabycia gruntów lub budynków przez osobę fizyczną z przeznaczeniem na sprzedaż dostawa tych dóbr stanowi działalność gospodarczą o charakterze ciągłym, jeżeli osoba fizyczna dokonuje więcej niż jednej transakcji w danym roku kalendarzowym. Jednakże w przypadku gdy osoba fizyczna buduje już nieruchomość z przeznaczeniem na sprzedaż, zgodnie z ust. 4, ponieważ uznaje się, iż działalność gospodarcza jest już prowadzona i ma charakter stały, żadna inna transakcja dokonana w późniejszym okresie nie może zostać uznana za okazjonalną transakcję. Nawet jeśli pierwsza dostawa jest uważana za okazjonalną, ponieważ w tym samym roku miała miejsce druga dostawa, pierwsza dostawa nie jest opodatkowana, lecz jest uwzględniana przy obliczaniu progu przewidzianego w art. 152 kodeksu podatkowego. Dostawy budynków i gruntów, zwolnione z podatku zgodnie z art. 141 ust. 2 lit. f) kodeksu podatkowego, są uwzględniane zarówno w celu stwierdzenia ciągłego charakteru działalności gospodarczej, jak i przy obliczaniu progu zwolnienia przewidzianego w art. 152 kodeksu podatkowego”. |
Postępowanie główne i pytania prejudycjalne
10 |
W 2009 r. LN udzielił osobie trzeciej kilku pożyczek na łączną kwotę 80400 EUR, zabezpieczonych hipoteką na kilku nieruchomościach. Ponieważ pożyczki nie mogły zostać zwrócone, rzeczone nieruchomości zostały wystawione na licytację, a trzy z nich zostały przysądzone LN. |
11 |
W 2010 r. LN zawarł dwie umowy sprzedaży, z których pierwsza dotyczyła jednej z trzech nieruchomości wymienionych w poprzednim punkcie, a druga – gruntu nabytego w 2005 r. Pozostałe dwie nieruchomości, które zostały przysądzone LN, były przedmiotem odrębnych umów sprzedaży w latach 2011 i 2012. |
12 |
W 2016 r. podczas kontroli podatkowej AJFP Sibiu stwierdził, że transakcje dokonane od 2010 r. przyniosły na dzień 30 czerwca 2010 r. dochody w wysokości 611364 RON (około 145000 EUR), w związku z czym zostały one uznane za działalność gospodarczą o charakterze ciągłym wykonywaną w celu uzyskania dochodu. AJFP Sibiu uznał zatem, że LN powinien był zostać zarejestrowany do celów VAT od dnia 10 lipca 2010 r. z tego względu, że przekroczony został próg obrotu wynoszący 35000 EUR, poniżej którego zastosowanie znajduje szczególny system zwolnień przewidziany w art. 152 ust. 1 i 2 kodeksu podatkowego. |
13 |
Według AJFP Sibiu dwie nieruchomości sprzedane przez LN w 2010 r. nie były wykorzystywane do użytku osobistego, lecz zostały nabyte z zamiarem ich odsprzedaży w celu uzyskania z nich dochodu. |
14 |
W odniesieniu do sprzedaży dokonanej w 2011 r. AJFP Sibiu uznał, że sprzedaż ta powinna być zwolniona z VAT, a dostawa danego towaru nastąpiła po dniu 31 grudnia roku następującego po pierwszym zasiedleniu. Jeżeli chodzi o sprzedaż dokonaną w 2012 r., organ podatkowy uznał natomiast, że transakcja ta podlega opodatkowaniu VAT. |
15 |
W tych okolicznościach decyzją z dnia 28 marca 2016 r. AJFP Sibiu nałożył na LN dodatkowe obciążenie VAT oraz odsetki i kary za zwłokę. |
16 |
Odwołanie wniesione przez LN od tej decyzji podatkowej zostało oddalone decyzją regionalnej dyrekcji generalnej ds. finansów publicznych w Braszowie z dnia 8 listopada 2016 r. |
17 |
LN wniósł do Tribunalul Sibiu (sądu okręgowego w Sybinie, Rumunia) skargę, w ramach której zakwestionował w szczególności uprawnienie organu podatkowego do opodatkowania osoby fizycznej, która nie dokonała dobrowolnej rejestracji do celów VAT, i uznania czynności prawnych polegających na sprzedaży nieruchomości takich jak będące przedmiotem postępowania głównego za działalność gospodarczą. |
18 |
Tribunalul Sibiu (sąd okręgowy w Sybinie) uwzględnił skargę wniesioną przez LN. Sąd ten uznał bowiem, że działalność gospodarcza polega zasadniczo na uzyskiwaniu ciągłego dochodu, tak że zwykłe nabycie i sprzedaż nieruchomości same nie mogą stanowić działalności gospodarczej. Ponadto uznał on, że w niniejszym przypadku późniejsza sprzedaż nieruchomości nabytych w drodze licytacji była jedynie sposobem, jakim dysponował pozwany w postępowaniu głównym w celu odzyskania pożyczek udzielonych przez niego w 2009 r. |
19 |
Organ podatkowy wniósł kasację od tego wyroku do Curtea de Apel Alba Iulia (sądu apelacyjnego w Alba Iulia, Rumunia). |
20 |
Zdaniem tego sądu powstaje pytanie, czy czynność prawną, w drodze której wierzyciel, który udzielił pożyczek zabezpieczonych hipoteką na nieruchomościach, uzyskuje w drodze przysądzenia te nieruchomości w ramach postępowania egzekucyjnego, a następnie dokonuje ich sprzedaży, należy uznać za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi dyrektywy VAT podlegającą jako taka opodatkowaniu VAT zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. a) tej dyrektywy. W tym kontekście wspomniany sąd zastanawia się również nad kwestią, czy osobę, która dokonała tej czynności prawnej, należy uznać za podatnika w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit pierwszy rzeczonej dyrektywy. |
21 |
W tej sytuacji Curtea de Apel Alba Iulia (sąd apelacyjny w Alba Iulia) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
|
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
22 |
Poprzez swoje dwa pytania, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 2 ust. 1 lit. a) i art. 9 ust. 1 dyrektywy VAT należy interpretować w ten sposób, że transakcja, w ramach której dana osoba uzyskuje w drodze przysądzenia nieruchomość będącą przedmiotem egzekucji wszczętej w celu odzyskania uprzednio udzielonej pożyczki, a następnie dokonuje sprzedaży tej nieruchomości, stanowi działalność gospodarczą, i czy osobę tę należy w związku z tą transakcją uważać za podatnika. |
23 |
Z postanowienia odsyłającego wynika, że czynności prawne rozpatrywane w postępowaniu głównym polegały na sprzedaży nieruchomości uprzednio przysądzonych wierzycielowi będącemu pożyczkodawcą w wyniku postępowania egzekucyjnego z tytułu hipotek zabezpieczających jego wierzytelność względem dawnego właściciela nieruchomości. |
24 |
W tym względzie należy na wstępie podkreślić, że o ile dyrektywa VAT zakreśla bardzo szeroko zakres zastosowania VAT, o tyle podatkiem tym objęta jest wyłącznie działalność o charakterze gospodarczym. Zgodnie z art. 2 tej dyrektywy, dotyczącym opodatkowanych transakcji, VAT podlegają bowiem, poza przywozem towarów, odpłatne wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, odpłatne dostawy towarów i odpłatne świadczenie usług dokonane przez podatnika na terytorium państwa członkowskiego (wyrok z dnia 2 czerwca 2016 r., Lajvér, C‑263/15, EU:C:2016:392, pkt 20, 21 i przytoczone tam orzecznictwo). |
25 |
Ponadto z orzecznictwa Trybunału wynika, że w tym kontekście pojęcie „podatnika” należy definiować w związku z pojęciem „działalności gospodarczej” w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi dyrektywy VAT. Wynika z tego, że to właśnie istnienie takiej działalności uzasadnia uznanie za podatnika (zob. analogicznie wyrok z dnia 15 września 2011 r., Słaby i in., C‑180/10 i C‑181/10, EU:C:2011:589, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo), przy czym zgodnie z art. 9 ust. 1 akapit pierwszy tej dyrektywy jest nim każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą. |
26 |
Pojęcie „działalności gospodarczej” zostało zdefiniowane w art. 9 ust. 1 akapit drugi tej dyrektywy jako obejmujące wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, przy czym przepis ten uściśla ponadto, że za taką działalność uznaje się w szczególności „wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu”. |
27 |
Co się tyczy pojęcia „wykorzystywania” w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi dyrektywy VAT, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem pojęcie to odnosi się, zgodnie z wymogami zasady neutralności wspólnego systemu VAT, do wszelkich czynności, niezależnie od ich formy prawnej, które służą stałemu czerpaniu zysków z danego dobra (wyroki: z dnia 6 października 2009 r., SPÖ Landesorganisation Kärnten, C‑267/08, EU:C:2009:619, pkt 20 i przytoczone tam orzecznictwo; a także z dnia 2 czerwca 2016 r., Lajvér, C‑263/15, EU:C:2016:392, pkt 24 i przytoczone tam orzecznictwo). |
28 |
Natomiast zwykłe nabycie lub sprzedaż rzeczy nie stanowi wykorzystywania w sposób ciągły majątku rzeczowego w celu uzyskania z tego tytułu dochodu w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi dyrektywy VAT, jako że jedynym przychodem z takich transakcji może być ewentualny zysk ze sprzedaży tej rzeczy (wyrok z dnia 15 września 2011 r., Słaby i in., C‑180/10 i C‑181/10, EU:C:2011:589, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo). |
29 |
Podobnie zwykłe wykonywanie prawa własności przez jego właściciela nie może samo z siebie być uznawane za działalność gospodarczą [zob. podobnie wyroki: z dnia 15 września 2011 r., Słaby i in., C‑180/10 i C‑181/10, EU:C:2011:589, pkt 36; z dnia 9 lipca 2015 r., Trgovina Prizma, C‑331/14, EU:C:2015:456, pkt 23; a także z dnia 13 czerwca 2019 r., IO (VAT – działalność członka rady nadzorczej), C‑420/18, EU:C:2019:490, pkt 29]. |
30 |
Z jednej strony, co się tyczy kryteriów, które można brać pod uwagę w celu ustalenia, czy dana działalność stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi dyrektywy VAT, z orzecznictwa Trybunału wynika, że liczba i zakres transakcji sprzedaży nie mogą stanowić kryterium rozróżnienia między działalnością podmiotu gospodarczego działającego prywatnie, która znajduje się poza zakresem stosowania tej dyrektywy, a działalnością podmiotu gospodarczego, którego transakcje stanowią działalność gospodarczą (wyroki: z dnia 15 września 2011 r., Słaby i in., C‑180/10 i C‑181/10, EU:C:2011:589, pkt 37; a także z dnia 17 października 2019 r., Paulo Nascimento Consulting, C‑692/17, EU:C:2019:867, pkt 25). |
31 |
Z drugiej strony w odniesieniu do sprzedaży działki budowlanej Trybunał wyjaśnił już, że istotnym kryterium oceny jest fakt, iż zainteresowany podjął aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców lub usługodawców. Działania takie nie należą bowiem do zakresu zwykłego zarządu majątkiem prywatnym, w związku z czym wynikających z nich czynności nie można uważać za zwykłe wykonywanie prawa własności (zob. podobnie wyrok z dnia 9 lipca 2015 r., Trgovina Prizma, C‑331/14, EU:C:2015:456, pkt 24 i przytoczone tam orzecznictwo). Takie inicjatywy wpisują się raczej w ramy działalności prowadzonej w celu uzyskania z tego tytułu ciągłego dochodu, którą można zakwalifikować jako działalność gospodarczą. |
32 |
To w świetle tych okoliczności należy ustalić, czy czynność prawna, poprzez którą wierzyciel udzielający pożyczek zabezpieczonych hipoteką na nieruchomościach, któremu nieruchomości te zostały przysądzone w ramach postępowania egzekucyjnego, dokonuje po upływie określonego terminu ich sprzedaży, stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi dyrektywy VAT, czy też wchodzi ona po prostu w zakres wykonywania prawa własności przez uprawnionego. |
33 |
W niniejszej sprawie z informacji przekazanych przez sąd odsyłający wynika, że w 2009 r. pozwany w postępowaniu głównym udzielił tej samej osobie fizycznej kilku pożyczek zabezpieczonych hipoteką na nieruchomości oraz że ze względu na to, iż pożyczki te nie zostały zwrócone, trzy z tych nieruchomości zostały przysądzone wierzycielowi w ramach postępowania licytacyjnego przeprowadzonego w tym samym roku 2009. Następnie wierzyciel dokonał sprzedaży tych trzech nieruchomości w latach 2010–2012. |
34 |
Z informacji, którymi dysponuje Trybunał, wynika również, w pierwszej kolejności, że czynności prawne będące przedmiotem postępowania głównego zostały dokonane przez pozwanego w postępowaniu głównym w celu odtworzenia jego majątku i odzyskania jego wierzytelności w następstwie braku spłaty udzielonych pożyczek. W drugiej kolejności, mając na celu odzyskanie wierzytelności i odtworzenie majątku, pozwany w postępowaniu głównym nie podjął aktywnych działań w zakresie obrotu nieruchomościami, a w szczególności nie wykorzystał środków podobnych do wykorzystywanych przez producentów, handlowców lub usługodawców w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi dyrektywy VAT. |
35 |
Otóż, z zastrzeżeniem weryfikacji przez sąd odsyłający, okoliczności te wydają się wskazywać, że sprzedaż nieruchomości będących przedmiotem postępowania głównego w rzeczywistości należała do zwykłego wykonywania prawa własności oraz prawidłowego zarządzania majątkiem prywatnym, a w konsekwencji nie wchodzi w zakres prowadzenia działalności gospodarczej. |
36 |
Podobnie żadna z pozostałych informacji przedstawionych przez sąd odsyłający nie pozwala wykazać gospodarczego charakteru, w rozumieniu art. 9 ust. 1 dyrektywy VAT, działalności prowadzonej przez pozwanego w postępowaniu głównym. |
37 |
W związku z tym nie można zgodzić się ze stanowiskiem rządu rumuńskiego, według którego okoliczność, że pozwany w postępowaniu głównym sam stawił się na licytacji i nabył w ramach tego postępowania nieruchomości, których dotyczyły zabezpieczenia hipoteczne, nie czekając na odzyskanie pożyczonych kwot w ramach egzekucji zabezpieczeń od dłużnika, potwierdza, że doszło do wykorzystywania w sposób ciągły majątku rzeczowego w celu uzyskania z tego tytułu dochodu, a w konsekwencji pozwanego w postępowaniu głównym należy uznać za podatnika VAT. |
38 |
Ta ostatnia okoliczność wydaje się bowiem raczej wskazywać, że sprzedaż nieruchomości będących przedmiotem postępowania głównego, przy uwzględnieniu szczególnych cech tych transakcji, przedstawionych w poprzednich punktach niniejszego wyroku, wpisuje się w ramy zarządzania majątkiem osobistym pozwanego w postępowaniu głównym. |
39 |
W tych okolicznościach czynności prawne dokonywane przez pozwanego należy uznać za objęte zakresem zarządzania majątkiem prywatnym, ponieważ – jak wynika z informacji, którymi dysponuje Trybunał, czego weryfikacja należy do sądu odsyłającego, po pierwsze, celem zainteresowanego było odzyskanie swoich wierzytelności i odtworzenie jego majątku, a po drugie, nie podjął on aktywnych działań związanych z obrotem nieruchomościami. Wynika z tego, że zainteresowanego nie można uznać za podatnika VAT w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit pierwszy dyrektywy VAT z tytułu sprzedaży nieruchomości będących przedmiotem postępowania głównego, w związku z czym transakcje te nie powinny były zostać objęte tym podatkiem. |
40 |
Na wszelki wypadek należy wyjaśnić, że spór w postępowaniu głównym przedstawiony przez sąd odsyłający oraz pytania prejudycjalne nie dotyczą transakcji sprzedaży nieruchomości uważanych za stanowiące bezpośrednią kontynuację prowadzonej przez LN działalności gospodarczej polegającej na udzielaniu pożyczki. |
41 |
Mając na względzie całość powyższych rozważań, na zadane pytania należy odpowiedzieć, że art. 2 ust. 1 lit. a) i art. 9 ust. 1 dyrektywy VAT należy interpretować w ten sposób, że transakcja, w ramach której dana osoba uzyskuje w drodze przysądzenia nieruchomość będącą przedmiotem egzekucji wszczętej w celu odzyskania uprzednio udzielonej pożyczki, a następnie dokonuje sprzedaży tej nieruchomości, nie stanowi sama w sobie działalności gospodarczej, jeżeli transakcja ta wchodzi w zakres zwykłego wykonywania prawa własności oraz prawidłowego zarządzania majątkiem prywatnym, w związku z czym osoby tej nie można uważać za podatnika w odniesieniu do tej transakcji. |
W przedmiocie kosztów
42 |
Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi. |
Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) orzeka, co następuje: |
Artykuł 2 ust. 1 lit. a) i art. 9 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że transakcja, w ramach której dana osoba uzyskuje w drodze przysądzenia nieruchomość będącą przedmiotem egzekucji wszczętej w celu odzyskania uprzednio udzielonej pożyczki, a następnie dokonuje sprzedaży tej nieruchomości, nie stanowi sama w sobie działalności gospodarczej, jeżeli transakcja ta wchodzi w zakres zwykłego wykonywania prawa własności oraz prawidłowego zarządzania majątkiem prywatnym, w związku z czym osoby tej nie można uważać za podatnika w odniesieniu do tej transakcji. |
Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: rumuński.