–

w imieniu Baltic Cable AB – M. Wärnsby, L. Hallberg i S. Andersson, advokater,

–

w imieniu Energimarknadsinspektionen – G. Morén, C. Vendel Nylander, R. Thuresson i E. Vidlund, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu hiszpańskiego – początkowo A. Rubio González, a następnie L. Aguilera Ruiz, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu fińskiego – S. Hartikainen, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu Parlamentu Europejskiego – I. McDowell i A. Neergaard, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Rady Unii Europejskiej – A. Lo Monaco, J. Kneale i A. Norberg, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – O. Beynet i K. Simonsson, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 16 ust. 6 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 714/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci w odniesieniu do transgranicznej wymiany energii elektrycznej i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1228/2003 (Dz.U. 2009, L 211, s. 15).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Baltic Cable AB a Energimarknadsinspektionen (krajową inspekcją rynku energii, Szwecja, zwaną dalej „Ei”) w przedmiocie wykorzystania pobieranych przez Baltic Cable przychodów wynikających z alokacji zdolności linii wysokiego napięcia o charakterze transgranicznym zapewniającej wzajemne połączenie szwedzkich i niemieckich sieci przesyłowych.

3

Motywy 44 i 59 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylającej dyrektywę 2003/54/WE (Dz.U. 2009, L 211, s. 55) mają następujące brzmienie:

[…]

4

Zgodnie z brzmieniem jej art. 1 dyrektywa 2009/72 „ustanawia wspólne zasady dotyczące wytwarzania, przesyłu, dystrybucji i dostaw energii elektrycznej, wraz z przepisami dotyczącymi ochrony konsumentów, w celu ulepszenia i zintegrowania konkurencyjnych rynków energii [w Unii]. […]”.

5

Artykuł 2 dyrektywy 2009/72 stanowi:

„Na użytek niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

[…]

[…]

[…]”.

6

Zgodnie z art. 12 lit. a) i h) tej dyrektywy:

„Każdy operator systemu przesyłowego jest odpowiedzialny za:

[…]

7

Artykuł 13 ust. 4 dyrektywy 2009/72 stanowi:

„Każdy niezależny operator systemu jest odpowiedzialny za przyznawanie dostępu stronom trzecim i zarządzanie takim dostępem, w tym również za pobieranie opłat za dostęp i opłat ograniczeniowych, a także płatności w ramach mechanizmu rekompensat dla operatorów działających między systemami przesyłowymi zgodnie z art. 13 rozporządzenia […] nr 714/2009, jak również za eksploatację, utrzymywanie oraz rozbudowę systemu przesyłowego oraz za zapewnienie długoterminowej zdolności systemu do zaspokajania uzasadnionego zapotrzebowania za pomocą planowania inwestycyjnego. […]”.

8

Artykuł 37 ust. 3 i 9 tej dyrektywy stanowi:

„3.   Oprócz obowiązków powierzonych mu na mocy ust. 1 niniejszego artykułu, w przypadku gdy zgodnie z art. 13 wyznaczony został niezależny operator systemu, organ regulacyjny:

[…]

[…]

9.   Organy regulacyjne monitorują zarządzanie ograniczeniami przesyłowymi krajowych sieci energii elektrycznej, w tym i połączeń wzajemnych, oraz wdrażanie zasad zarządzania ograniczeniami. W tym celu operatorzy systemów przesyłowych lub podmioty rynkowe przedstawiają krajowym organom regulacyjnym swoje zasady zarządzania ograniczeniami, w tym mechanizmy alokacji zdolności. Krajowe organy regulacyjne mogą zwrócić się o zmianę tych zasad”.

9

Motywy 21 i 24 rozporządzenia nr 714/2009 stanowią:

[…]

10

Zgodnie z art. 1 lit. a) tego rozporządzenia:

„Niniejsze rozporządzenie ma na celu:

11

Artykuł 2 ust. 1 omawianego rozporządzenia stanowi:

„Na użytek niniejszego rozporządzenia stosuje się definicje zawarte w art. 2 [dyrektywy 2009/72], z wyjątkiem definicji »połączenia wzajemnego«, którą zastępuje się następującą definicją:

12

Artykuł 2 ust. 2 lit. c) rozporządzenia nr 714/2009 stanowi, że „ograniczenie” oznacza „sytuację, w której połączenie wzajemne łączące krajowe systemy przesyłowe nie jest w stanie przyjąć wszystkich fizycznych przepływów energii elektrycznej, wynikających z handlu międzynarodowego zgodnie z zapotrzebowaniem uczestników rynku, ze względu na brak zdolności połączeń wzajemnych lub odnośnych krajowych systemów przesyłowych”.

13

Zgodnie z art. 2 ust. 2 lit. g) tego rozporządzenia „nowe połączenie wzajemne” oznacza połączenie wzajemne nieukończone do dnia 4 sierpnia 2003 r.

14

Zgodnie z art. 14 ust. 1 i 4 rozporządzenia nr 714/2009:

„1.   Opłaty za dostęp do sieci stosowane przez operatorów sieci są przejrzyste, uwzględniają potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa sieci i odzwierciedlają rzeczywiście poniesione koszty w zakresie, w jakim odpowiadają one kosztom ponoszonym przez operatora sieci o porównywalnej wydajności i strukturze, oraz stosowane są w sposób niedyskryminacyjny. Opłaty te nie mogą być związane z odległością.

[…]

4.   Ustalanie opłat za dostęp do sieci na mocy niniejszego artykułu pozostaje bez uszczerbku dla opłat dotyczących zgłoszonego eksportu i zgłoszonego importu wynikających z zarządzania ograniczeniami, o których mowa w art. 16”.

15

Artykuł 16 tego rozporządzenia, zatytułowany „Ogólne zasady zarządzania ograniczeniami”, przewiduje:

„1.   Problemy ograniczeń sieci są rozwiązywane za pomocą niedyskryminacyjnych rozwiązań rynkowych dających skuteczne sygnały ekonomiczne zaangażowanym uczestnikom rynku i operatorom systemów przesyłowych. Preferowanymi metodami rozwiązywania problemów ograniczeń sieci są metody nieoparte na transakcjach, tj. metody, które nie zawierają elementu wyboru między umowami poszczególnych uczestników rynku.

2.   Procedury ograniczania transakcji są stosowane jedynie w sytuacjach awaryjnych, w przypadku gdy operator systemu przesyłowego musi działać szybko, a przekierowanie lub wymiana kompensacyjna nie są możliwe. Każda taka procedura stosowana jest w sposób niedyskryminacyjny.

Z wyjątkiem przypadków siły wyższej uczestnicy rynku, którym przydzielono zdolność, otrzymują rekompensatę za każde ograniczenie.

3.   Uczestnikom rynku udostępniane są maksymalne zdolności połączeń wzajemnych lub sieci przesyłowych mających wpływ na przepływy transgraniczne, przy zachowaniu standardów bezpieczeństwa eksploatacji sieci.

4.   Ze stosownym wyprzedzeniem w stosunku do danego okresu eksploatacyjnego uczestnicy rynku informują odpowiednich operatorów systemów przesyłowych, czy zamierzają wykorzystać przydzielone im zdolności. Każda niewykorzystana przydzielona zdolność jest ponownie wprowadzana na rynek w sposób otwarty, przejrzysty i niedyskryminacyjny.

5.   W miarę możliwości technicznych operatorzy systemów przesyłowych bilansują zapotrzebowanie na wszelkie przepływy mocy w przeciwnym kierunku na ograniczonym przesyłowo połączeniu wzajemnym, aby maksymalnie wykorzystać zdolność tego połączenia. Z pełnym uwzględnieniem bezpieczeństwa sieci, nie można odmówić przeprowadzenia transakcji zmniejszających ograniczenia.

6.   Wszelkie przychody wynikające z alokacji połączeń wzajemnych wykorzystywane są do następujących celów:

Jeżeli przychody nie mogą zostać efektywnie wykorzystane do celów określonych w akapicie pierwszym lit. a) lub b), wówczas mogą zostać wykorzystane – z zastrzeżeniem zatwierdzenia przez organy regulacyjne danych państw członkowskich – w maksymalnej kwocie określonej przez te organy regulacyjne, jako dochód brany pod uwagę przez organy regulacyjne przy zatwierdzaniu metod kalkulacji lub ustalania taryf w sieciach.

Pozostała część przychodów zostaje umieszcz[o]na na odrębnym koncie wewnętrznym do czasu, kiedy będzie mogła być wykorzystana do celów przewidzianych w akapicie pierwszym lit. a) lub b). Organ regulacyjny informuje Agencję o zatwierdzeniu, o którym mowa w akapicie drugim”.

16

Zgodnie z art. 17 ust. 1 i 3 rozporządzenia nr 714/2009:

„1.   Nowe połączenia wzajemne prądu stałego mogą być, na wniosek, zwolnione na czas ograniczony ze stosowania przepisów art. 16 ust. 6 niniejszego rozporządzenia oraz art. 9, 32 i art. 37 ust. 6 i 10 dyrektywy [2009/72], jeżeli spełnione są następujące warunki:

[…]

3.   Ustęp 1 ma również zastosowanie do przypadków znaczącego wzrostu zdolności istniejących połączeń wzajemnych”.

17

Załącznik I do rozporządzenia nr 714/2009, zatytułowany „Wytyczne w sprawie zarządzania i alokacji dostępnej zdolności przesyłowej połączeń wzajemnych pomiędzy systemami krajowymi” przewiduje między innymi:

„1.7. […] OSP [(operatorzy systemów przesyłowych)] nie ograniczają zdolności połączenia wzajemnego w celu rozwiązania ograniczeń w swoich własnych rejonach sterowania, chyba że robią to z wymienionych wyżej powodów lub ze względu na bezpieczeństwo operacyjne. […]

[…]

2.1. Metody zarządzania ograniczeniami mają charakter rynkowy, aby sprzyjać wydajnemu handlowi transgranicznemu. W tym celu zdolność można alokować wyłącznie w drodze przetargów typu explicit (zdolność) lub implicit (zdolność i energia). Obie metody mogą funkcjonować jednocześnie dla tego samego połączenia wzajemnego. Handel śróddzienny może odbywać się w drodze notowań ciągłych.

[…]

2.6. OSP określają odpowiednią strukturę dla alokacji zdolności dla różnych ram czasowych. […]

[…]

3.1. OSP, którzy biorą udział w alokacji zdolności w ramach połączenia wzajemnego, koordynują i realizują taką alokację przy użyciu wspólnych procedur alokacji. […]

[…]

5.2. OSP publikują ogólne opisy metod zarządzania ograniczeniami stosowanych w różnych okolicznościach w celu zmaksymalizowania zdolności dostępnej na rynku, a także ogólne systemy wyliczania zdolności połączenia wzajemnego dla różnych okresów na podstawie elektrycznych i fizycznych warunków w sieci. Każdy taki system podlega przeglądowi przeprowadzanemu przez organy regulacyjne danych państw członkowskich”.

18

Zgodnie z brzmieniem pkt 6 tego załącznika, zatytułowanego „Wykorzystywanie dochodu z ograniczeń”:

„[…]

6.3. Dochód z ograniczeń jest dzielony między zaangażowanych OSP zgodnie z kryteriami ustalonymi między tymi OSP i poddanymi przeglądowi przez właściwe organy regulacyjne.

6.4. OSP z wyprzedzeniem ustalają sposób wykorzystania wszelkich dochodów z ograniczeń, jakie mogą uzyskać, a następnie przedstawiać sprawozdania z faktycznego wykorzystania takich dochodów. Organy regulacyjne weryfikują, czy sposób wykorzystania takiego dochodu jest zgodny z niniejszym rozporządzeniem i z tymi wytycznymi, i czy łączna kwota dochodu z ograniczeń uzyskanego w ramach alokacji zdolności połączenia wzajemnego została przeznaczona na jeden lub więcej spośród trzech celów określonych w art. 16 ust. 6 niniejszego rozporządzenia.

[…]

6.6. Preferuje się, by dochód z ograniczeń wykorzystywany na inwestycje służące zachowaniu lub zwiększeniu zdolności połączeń wzajemnych był przeznaczany na uprzednio wskazane szczegółowe projekty, które przyczyniają się do zmniejszenia istniejących ograniczeń i mogą zostać wdrożone w rozsądnym czasie, zwłaszcza biorąc pod uwagę proces uzyskiwania zezwoleń”.

19

Baltic Cable jest szwedzką spółką posiadającą i obsługującą od 1994 r. elektryczną linię wysokiego napięcia zapewniającą wzajemne połączenie szwedzkich i niemieckich sieci przesyłowych.

20

Decyzją z dnia 9 czerwca 2016 r. Ei na podstawie art. 16 ust. 6 akapit pierwszy rozporządzenia nr 714/2009 nakazała Baltic Cable wpisanie przychodów z ograniczeń, to znaczy przychodów, jakie ta ostatnia uzyskała z alokacji zdolności tych połączeń wzajemnych w okresie od 1 lipca 2013 r. do 30 czerwca 2014 r. oraz od 1 lipca 2014 r. do 30 czerwca 2015 r. na odrębnym koncie wewnętrznym do momentu, w którym będą one mogły zostać wykorzystane do celów zagwarantowania rzeczywistej dostępności przydzielonej zdolności przesyłowej lub utrzymywania lub zwiększania zdolności połączeń wzajemnych poprzez inwestycje w sieć, w szczególności w nowych połączeniach wzajemnych.

21

Decyzją z dnia 2 listopada 2017 r. Ei oddaliła wniosek Baltic Cable, złożony na podstawie art. 16 ust. 6 akapit drugi rozporządzenia nr 714/2009 o zgodę na wykorzystanie przychodów z ograniczeń jako dochodów branych pod uwagę przez organy regulacyjne przy zatwierdzaniu metod kalkulacji lub ustalania taryf w sieciach.

22

Baltic Cable wniosła skargę na te dwie decyzje do Förvaltningsrätten i Linköping (sądu administracyjnego w Linköping, Szwecja). Tytułem głównym podnosi ona, że art. 16 rozporządzenia nr 714/2009 dotyczy wyłącznie OSP w rozumieniu art. 2 ust. 4 dyrektywy 2009/72, a nie przedsiębiorstw, które podobnie jak Baltic Cable zarządzają jedynie połączeniem wzajemnym.

23

Tytułem ewentualnym Baltic Cable podnosi, że art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009 należy interpretować w ten sposób, iż przedsiębiorstwa obsługujące wyłącznie połączenie wzajemne mogą swobodnie rozporządzać wszystkimi przychodami z ograniczeń pochodzącymi z połączenia wzajemnego, w które zainwestowały.

24

W każdym razie przedsiębiorstwa te powinny być uprawnione do korzystania ze swoich przychodów z ograniczeń, zgodnie z art. 16 ust. 6 akapit drugi rozporządzenia nr 714/2009.

25

Wreszcie Baltic Cable podnosi, że ponieważ jej przychody z ograniczeń stanowią około 70% jej dochodów, decyzje Ei, o których mowa w pkt 20 i 21 niniejszego wyroku, są sprzeczne z prawem własności. Decyzje te naruszają również zasadę proporcjonalności poprzez nadmierne naruszenie zdolności Baltic Cable do kontynuowania działalności i szkodzą w ten sposób celom polegającym na skutecznym utrzymaniu zdolności połączeń wzajemnych realizowanym przez rozporządzenie nr 714/2009, podczas gdy istnieją mniej restrykcyjne środki realizacji tych celów poprzez skorzystanie z możliwości przewidzianych w art. 16 ust. 6 akapit drugi tego rozporządzenia. Wreszcie te same decyzje naruszają zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań w zakresie, w jakim, wydając uprzednio rozstrzygnięcie w przedmiocie pułapu przychodów Baltic Cable, Ei zaakceptowała sposób, w jaki Baltic Cable zamierzała wykorzystać swoje przychody z ograniczeń.

26

Ei utrzymuje, że art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009 dotyczy każdej osoby, która uzyskuje przychody z ograniczeń, a w związku z tym Baltic Cable podlega temu przepisowi w odniesieniu do korzystania ze swoich przychodów z ograniczeń.

27

Pomocniczo, na wypadek gdyby art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009 miał zastosowanie wyłącznie do OSP, Ei podnosi, że Baltic Cable należy uznać za OSP.

28

Twierdzi ona ponadto, że w zakresie, w jakim Baltic Cable jest pozbawiona klientów, którzy wnoszą opłaty sieciowe, Baltic Cable nie może skorzystać z odstępstw przewidzianych w art. 16 ust. 6 akapit drugi rozporządzenia nr 714/2009, które skutkują bowiem obniżeniem wspomnianych opłat.

29

Przyznając, że zastosowanie art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009 do Baltic Cable miałoby dla niej konsekwencje, które można uznać za nieproporcjonalne, Ei uważa, że wzgląd ten nie upoważnia jej do zastosowania tego przepisu w sposób contra legem.

30

Sąd odsyłający uważa, że w świetle brzmienia art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009 jego zakres stosowania nie jest ograniczony wyłącznie do OSP, mimo że nie można od razu wykluczyć odmiennej wykładni.

31

Zdaniem tego sądu z art. 16 ust. 6 akapit pierwszy lit. a) i b) rozporządzenia nr 714/2009 wynika jasno, że przedsiębiorstwo, które obsługuje połączenie wzajemne, nie może wykorzystywać przychodów z ograniczeń w celu osiągnięcia rentowności. Natomiast rozszerzająca wykładnia tego przepisu mogłaby zezwalać na wykorzystanie tych przychodów w celu pokrycia kosztów obsługi i utrzymania tego połączenia wzajemnego.

32

Sąd odsyłający ma jednak wątpliwości co do tego, czy art. 16 ust. 6 akapit drugi rozporządzenia nr 714/2009 pozwala organowi krajowemu na zezwolenie przedsiębiorstwu takiemu jak Baltic Cable nieposiadającemu klientów dokonujących bezpośrednio opłat sieciowych, które mogłyby zostać obniżone, na wykorzystanie swoich przychodów z ograniczeń do celów innych niż określone w art. 16 ust. 6 akapit pierwszy tego rozporządzenia.

33

Wreszcie, na wypadek gdyby art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009 miał zastosowanie do przedsiębiorstwa takiego jak Baltic Cable, sąd ten zastanawia się nad ważnością tego przepisu w świetle zasady proporcjonalności.

34

Uznając w tych okolicznościach, że zawisły przed nim spór dotyczy wykładni i ważności prawa Unii, Förvaltningsrätten i Linköping (sąd administracyjny w Linköping) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

35

Poprzez pytania pierwsze i drugie, które należy przeanalizować łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009 należy interpretować w ten sposób, że ma on zastosowanie do przedsiębiorstwa, które obsługuje jedynie transgraniczne połączenie wzajemne.

36

Artykuł 16 ust. 6 akapit pierwszy rozporządzenia nr 714/2009 przewiduje, że przychody z ograniczeń są wykorzystywane do zagwarantowania rzeczywistej dostępności przydzielonej zdolności lub do utrzymywania lub zwiększania zdolności połączeń wzajemnych poprzez inwestycje w sieć, w szczególności w nowych połączeniach wzajemnych.

37

Ze względu na to, że przepis ten nie określa osób podlegających takiemu obowiązkowi, przy dokonywaniu jego wykładni należy wziąć pod uwagę jego kontekst oraz cele regulacji, której część on stanowi (zob. podobnie wyrok z dnia 7 czerwca 2005 r., VEMW i in., C‑17/03, EU:C:2005:362, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo).

38

Co się tyczy kontekstu, w jaki wpisuje się art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009, należy zauważyć, że niemal wszystkie przepisy art. 16 tego rozporządzenia, w tym jego ust. 1, który ze względu na swoją treść ogólną wprowadza całość przepisów art. 16, odnoszą się wyraźnie do OSP, podkreślając różne obowiązki, jakie muszą oni ponosić w ramach zarządzania ograniczeniami, przy czym ten ostatni termin obejmuje, jak wynika z art. 2 ust. 2 lit. c) rozporządzenia nr 714/2009, jedynie sytuacje związane z połączeniem wzajemnym takim jak zdefiniowane w art. 2 ust. 1 tego rozporządzenia.

39

Tymczasem brzmienie art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009 w żaden sposób nie wskazuje, że przepis ten powinien być wyłączony z zakresu ogólnej systematyki wspomnianego art. 16. Wynika z tego, że należy uznać, iż przepis ten dotyczy wyłącznie OSP.

40

Interpretację tę potwierdza załącznik I do rozporządzenia nr 714/2009, zatytułowany „Wytyczne w sprawie zarządzania i alokacji dostępnej zdolności przesyłowej połączeń wzajemnych pomiędzy systemami krajowymi”, którego przepisy odnoszą się z kolei systematycznie do OSP. W szczególności pkt 1.7 wspomnianego załącznika przewiduje zatem, że OSP nie ograniczają zdolności połączeń wzajemnych w celu rozwiązania ograniczeń w swoich własnych rejonach sterowania, podczas gdy pkt 5.2 tego załącznika stanowi, że OSP publikują ogólne opisy metod zarządzania ograniczeniami stosowanych w różnych okolicznościach w celu zmaksymalizowania zdolności dostępnej na rynku, a także ogólne systemy wyliczania zdolności połączenia wzajemnego dla różnych okresów. Z pkt 1.7, 2.6 i 3.1 wspomnianego załącznika wynika również, że OSP są odpowiedzialni za alokację zdolności przesyłowej na poziomie wzajemnych połączeń.

41

Wynika z tego, jak potwierdzają zresztą art. 12 lit. h), a także art. 13 ust. 4 i art. 37 ust. 3 lit. f) dyrektywy 2009/72, że przychody z ograniczeń są pobierane przez OSP, którzy są w ten sposób zobowiązani do ich wykorzystania zgodnie z art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009.

42

W tych okolicznościach należy zbadać, czy pojęcie OSP w rozumieniu rozporządzenia nr 714/2009 obejmuje przedsiębiorstwa obsługujące jedynie połączenie wzajemne.

43

W tym względzie, w odniesieniu przede wszystkim do pojęcia „połączenia wzajemnego”, art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 714/2009 definiuje je jako „linię przesyłową” łączącą „krajowe systemy przesyłowe państw członkowskich”. Wynika z tego, że w odniesieniu do przesyłu energii elektrycznej rozporządzenie wprowadza rozróżnienie między połączeniem wzajemnym i siecią, przy czym pierwsze nie jest „siecią”, lecz „linią” przesyłową.

44

Następnie, w myśl art. 2 pkt 4 dyrektywy 2009/72, która na mocy art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 714/2009 ma zastosowanie do celów tego rozporządzenia, OSP oznacza osobę fizyczną lub prawną odpowiedzialną za eksploatację, zapewnianie utrzymania i, w razie konieczności, rozbudowę systemu przesyłowego na danym obszarze, a także, w stosownych przypadkach, za jego wzajemne połączenia z innymi systemami oraz za zapewnianie długoterminowej zdolności systemu do zaspokajania uzasadnionych potrzeb w zakresie przesyłania energii elektrycznej.

45

Wynika z tego, że pojęcie OSP obejmuje osobę, która jest odpowiedzialna w szczególności za eksploatację i konserwację nie tylko sieci przesyłowej, lecz również, w zależności od przypadku, za jedno lub więcej połączeń wzajemnych.

46

Wreszcie, mając na względzie brzmienie art. 2 pkt 4 dyrektywy 2009/72, okazuje się, że prawodawca Unii nie przewidział wyraźnie przypadku, w którym OSP obsługiwałby wyłącznie „linię przesyłową”, a zatem w szczególności połączenie wzajemne. Niemniej jednak nie można uznać, że zamiarem prawodawcy Unii było wykluczenie operatora, który prowadzi i utrzymuje wyłącznie jedno lub kilka połączeń wzajemnych z zakresu pojęcia OSP w rozumieniu tego przepisu i rozporządzenia nr 714/2009.

47

Należy bowiem najpierw zauważyć, że definicja OSP przypomniana w pkt 44 niniejszego wyroku kładzie nacisk na odpowiedzialność danej osoby za eksploatację, zapewnianie utrzymania i, w razie konieczności, rozbudowę infrastruktury pozwalającej na przesyłanie energii elektrycznej, bez względu na to, czy stanowi ona „sieć” czy „linię”.

48

Następnie art. 17 rozporządzenia nr 714/2009, który przewiduje odstępstwo od art. 16 ust. 6 tego rozporządzenia na rzecz nowych połączeń wzajemnych, stanowi w ust. 1 lit. c), że aby skorzystać z tego odstępstwa, rzeczone połączenia wzajemne muszą być własnością osoby fizycznej lub prawnej odrębnej od OSP, w sieciach, w których to połączenie zostanie zbudowane. Z prac przygotowawczych nad rozporządzeniem (WE) nr 1228/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2003 r. w sprawie warunków dostępu do sieci w odniesieniu do transgranicznej wymiany energii elektrycznej (Dz.U. 2003, L 176, s. 1), które zostało uchylone i zastąpione rozporządzeniem nr 714/2009, a w szczególności z uzasadnienia zmienionego wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie warunków dostępu do sieci w odniesieniu do transgranicznej wymiany energii elektrycznej [COM(2002) 304 final], wynika, że przepis ten dotyczy połączeń wzajemnych, w przypadku których inwestorzy nie mogą liczyć na opłaty ustanowione za korzystanie z systemów połączonych połączeniem wzajemnym.

49

Wynika z tego, że prawodawca Unii musiał wyjść z założenia, zgodnie z którym zakresem stosowania art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009 są objęte przedsiębiorstwa obsługujące jedynie połączenie wzajemne.

50

Wreszcie, działalność ograniczająca się do obsługi i utrzymania połączeń wzajemnych przyczynia się do transgranicznej wymiany energii elektrycznej i tym samym może poprawić konkurencję na wewnętrznym rynku energii elektrycznej. W konsekwencji wyłączenie takiej działalności z zakresu pojęcia OSP byłoby sprzeczne z celem rozporządzenia nr 714/2009 określonym w jego art. 1 lit. a).

51

Wynika z tego, że pojęcie OSP w rozumieniu rozporządzenia nr 714/2009 obejmuje przedsiębiorstwa obsługujące jedynie transgraniczne połączenie wzajemne.

52

W świetle wszystkich powyższych rozważań na pytania pierwsze i drugie należy odpowiedzieć, iż art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009 należy interpretować w ten sposób, że ma on zastosowanie do przedsiębiorstwa, które obsługuje jedynie transgraniczne połączenie wzajemne.

53

W pytaniu trzecim sąd odsyłający zasadniczo zmierza do ustalenia, czy art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009 należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy OSP obsługuje jedynie transgraniczne połączenie wzajemne, to koszty ponoszone w związku z obsługą i utrzymaniem tego połączenia wzajemnego można uznać za inwestycje w sieć w celu utrzymania lub zwiększenia zdolności połączeń wzajemnych w rozumieniu art. 16 ust. 6 akapit pierwszy lit. b) tego rozporządzenia.

54

Na wstępie należy przypomnieć, jak wynika z tytułu art. 16 rozporządzenia nr 714/2009, że przepisy tego artykułu ustanawiają zbiór zasad związanych z zarządzaniem ograniczeniami.

55

Z kolei pojęcie ograniczenia jest zdefiniowane w art. 2 ust. 2 lit. c) rozporządzenia nr 714/2009 jako sytuacja wynikająca z braku zdolności połączeń wzajemnych lub odnośnych systemów przesyłowych.

56

W tych ramach art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009 reguluje „przychody wynikające z alokacji połączeń wzajemnych”.

57

Jak wynika z art. 1 lit. a) rozporządzenia nr 714/2009, wspomniana alokacja zdolności połączeń wzajemnych podlega zharmonizowanym regułom, które powinny umożliwić ustanowienie sprawiedliwych zasad dotyczących transgranicznej wymiany energii elektrycznej, zwiększając w ten sposób konkurencję na rynku wewnętrznym energii elektrycznej. Zgodnie z pkt 2.1 załącznika I do tego rozporządzenia alokacja następuje w drodze przetargów.

58

Z łącznej lektury przepisów przytoczonych w pkt 54–57 niniejszego wyroku wynika, że im mniej dostępna zdolność danego połączenia wzajemnego jest wystarczająca w stosunku do popytu, tym bardziej przychody, o których mowa w art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009, mogą okazać się istotne dla danego OSP. W związku z tym, jak podkreślił rzecznik generalny w pkt 43 opinii, OSP nie mają co do zasady zachęty ekonomicznej do zmniejszania ograniczeń.

59

Tymczasem w celu obniżenia lub przynajmniej zahamowania ograniczenia art. 16 ust. 6 akapit pierwszy rozporządzenia nr 714/2009 wymaga, by przychody te były wykorzystywane, zgodnie z lit. a), do zagwarantowania rzeczywistej dostępności przydzielonej zdolności, lub zgodnie z lit. b), do utrzymywania lub zwiększania zdolności połączeń wzajemnych poprzez inwestycje w sieć, w szczególności w nowych połączeniach wzajemnych.

60

W niniejszej sprawie sąd odsyłający zastanawia się w szczególności nad zakresem art. 16 ust. 6 akapit pierwszy lit. b) rozporządzenia nr 714/2009.

61

Jak wynika z brzmienia tego przepisu, prawodawca Unii podkreślił konieczność, aby przychody, o których mowa w tym przepisie, w tym przychody przeznaczone na utrzymanie istniejących połączeń wzajemnych, wchodziły w zakres „inwestycji” niezależnie od tego, czy chodzi o inwestycję pozwalającą na zwiększenie zdolności połączeń wzajemnych, czy o inwestycję pozwalającą na ich utrzymanie. W tym względzie pkt 6.6 załącznika I do rozporządzenia nr 714/2009 stanowi, że preferuje się, aby dochód z ograniczeń przesyłowych wykorzystywany na takie inwestycje był przeznaczany na uprzednio wskazane szczegółowe projekty, które przyczyniają się do zmniejszenia istniejących ograniczeń przesyłowych i mogą zostać wdrożone w rozsądnym czasie, zwłaszcza biorąc pod uwagę proces uzyskiwania zezwoleń.

62

W konsekwencji koszty obsługi i utrzymania połączenia wzajemnego, jako że nie stanowią takich inwestycji, nie mogą być objęte zakresem stosowania art. 16 ust. 6 akapit pierwszy lit. b) rozporządzenia nr 714/2009.

63

W świetle całości powyższych rozważań na pytanie trzecie należy odpowiedzieć, iż art. 16 ust. 6 akapit pierwszy lit. b) rozporządzenia nr 714/2009 należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy OSP obsługuje jedynie transgraniczne połączenie wzajemne, to kosztów ponoszonych w związku z obsługą i utrzymaniem tego połączenia wzajemnego nie można uznać za inwestycje w sieć w celu utrzymania lub zwiększenia zdolności połączeń wzajemnych w rozumieniu tego przepisu.

64

Poprzez pytanie czwarte sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 16 ust. 6 akapit drugi rozporządzenia nr 714/2009 należy interpretować w ten sposób, że jeżeli krajowy organ regulacyjny stosuje ten przepis do OSP obsługującego jedynie transgraniczne połączenie wzajemne, to może on zezwolić takiemu OSP na wykorzystanie jego przychodów z ograniczeń w celu osiągnięcia rentowności lub do obsługi i utrzymania wspomnianego połączenia wzajemnego.

65

Zgodnie z art. 16 ust. 6 akapit drugi rozporządzenia nr 714/2009, jeżeli przychody z ograniczeń nie mogą zostać efektywnie wykorzystane do zagwarantowania rzeczywistej dostępności przydzielonej zdolności lub utrzymywania lub zwiększania zdolności połączeń wzajemnych poprzez inwestycje w sieć, w szczególności w nowych połączeniach wzajemnych, wówczas mogą zostać wykorzystane – z zastrzeżeniem zatwierdzenia przez organy regulacyjne danych państw członkowskich – w maksymalnej kwocie określonej przez te organy regulacyjne, jako dochód brany pod uwagę przez organy regulacyjne przy zatwierdzaniu metod kalkulacji lub ustalania taryf w sieciach.

66

W tym względzie należy przede wszystkim zauważyć, że w przeciwieństwie do OSP odpowiedzialnych tylko za połączenie wzajemne, OSP, którzy obsługują jednocześnie połączenie wzajemne i sieć przesyłową, mają, jak wynika z samego brzmienia art. 16 ust. 6 akapit pierwszy lit. b) rozporządzenia nr 714/2009, możliwość inwestowania nie tylko w to połączenie lub w nowe połączenia wzajemne, ale również w samą sieć przesyłową, w zakresie, w jakim –jak wynika z pojęcia ograniczenia zdefiniowanego w art. 2 ust. 2 lit. c) rozporządzenia nr 714/2009 – sieć ta może stanowić źródło problemów z ograniczeniami ze względu na brak zdolności.

67

Następnie, w odróżnieniu od OSP obsługujących jedynie połączenie wzajemne, OSP będący także operatorem sieci przesyłowej, zgodnie z art. 14 rozporządzenia nr 714/2009 pobiera opłaty za dostęp do tej sieci, które, jak wynika z art. 17 ust. 1 lit. e) rozporządzenia nr 714/2009, umożliwiają mu pokrycie kosztów eksploatacji i utrzymania połączeń wzajemnych, które musi ponieść. Opłaty te mogą ponadto umożliwić OSP, którzy je otrzymują, prowadzenie działalności w celu osiągnięcia rentowności.

68

Wreszcie art. 16 ust. 6 akapit drugi rozporządzenia nr 714/2009 pod pewnymi warunkami zezwala OSP na wykorzystanie swoich przychodów z ograniczeń do obniżenia wysokości opłat za dostęp do sieci. Tymczasem ze względu na to, że OSP nie obsługują żadnego systemu przesyłowego i w związku z tym nie pobierają takich opłat, OSP obsługujący wyłącznie połączenia wzajemne nie są w stanie wykorzystać swoich przychodów z ograniczeń do celów przewidzianych w art. 16 ust. 6 akapit drugi rozporządzenia nr 714/2009.

69

Aby wyciągnąć konsekwencje z różnic przedstawionych w pkt 66–68 niniejszego wyroku, należy w pierwszej kolejności wziąć pod uwagę art. 16 ust. 1 rozporządzenia nr 714/2009, zgodnie z którym między innymi problemy ograniczeń sieci powinny być rozwiązywane za pomocą „niedyskryminacyjnych rozwiązań”. Przepis ten odzwierciedla ogólną zasadę niedyskryminacji, obecnie zapisaną w art. 21 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

70

W związku z tym art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009 należy interpretować w świetle ust. 1 tego artykułu oraz wspomnianej zasady, tak aby zapewnić, by w ramach stosowania wspomnianego ust. 6 OSP obsługujący jedynie połączenie wzajemne nie byli traktowani w sposób dyskryminacyjny w stosunku do tych, którzy ponadto zarządzają siecią przesyłową.

71

W drugiej kolejności należy zauważyć, że art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009 powinno się interpretować w świetle motywu 21 tego rozporządzenia, zgodnie z którym można odstąpić od zasad dotyczących wykorzystania przychodów z ograniczeń, jeżeli uzasadnia to szczególny charakter danego połączenia wzajemnego.

72

W tym względzie art. 17 rozporządzenia nr 714/2009 zezwala na to, aby nowe połączenia wzajemne korzystały z odstępstwa od art. 16 ust. 6 tego rozporządzenia, wymagając w tym celu spełnienia szeregu warunków szczególnych, w tym warunku przewidzianego w art. 17 ust. 1 lit. c) tego rozporządzenia, polegającego na tym, aby dane połączenie wzajemne było własnością osoby fizycznej lub prawnej odrębnej od OSP w systemach, w których to połączenie zostanie zbudowane.

73

Czyniąc to, prawodawca Unii zamierzał w odniesieniu do nowych połączeń wzajemnych złagodzić zakres obowiązków wynikających z art. 16 ust. 6 akapit pierwszy lit. b) rozporządzenia nr 714/2009, w szczególności w sytuacji, gdy połączenie jest zarządzane przez OSP odrębnego od tych, którzy zarządzają systemami połączonymi tym połączeniem.

74

Ponadto art. 17 ust. 3 rozporządzenia nr 714/2009, na podstawie którego ust. 1 tego artykułu ma zastosowanie do przypadków znaczącego wzrostu zdolności istniejących połączeń wzajemnych, stanowi, że okoliczność, iż dane połączenie wzajemne stanowi własność OSP odrębnego od tych, których systemy są połączone tym połączeniem, ma również znaczenie dla wprowadzenia odstępstwa od zasad przewidzianych w art. 16 ust. 6 tego rozporządzenia dotyczących wykorzystania przychodów z ograniczeń osiągniętych z istniejących połączeń wzajemnych.

75

W trzeciej kolejności art. 16 ust. 1 rozporządzenia nr 714/2009 wymaga, aby problemy związane z ograniczeniami były rozwiązywane za pomocą rozwiązań „rynkowych”.

76

Z kolei art. 12 lit. a) dyrektywy 2009/72 przewiduje w szczególności, że każdy OSP powinien mieć możliwość prowadzenia działalności „w warunkach opłacalności ekonomicznej”.

77

Tymczasem różnice, o których mowa w pkt 66–68 niniejszego wyroku, istniejące między OSP obsługującym jednocześnie sieć przesyłową i połączenie wzajemne, a OSP obsługującym jedynie połączenie wzajemne, mogą właśnie postawić OSP należących do tej drugiej kategorii w sytuacji, w której uzyskiwane przez nich przychody z ograniczeń nie mogą, jak przewiduje art. 16 ust. 6 akapit drugi rozporządzenia nr 714/2009, zostać wykorzystane w skuteczny sposób do celów wymienionych w lit. a) lub b) akapit pierwszy tego ust. 6, ponieważ przypisanie całości tych przychodów do tych celów skutkowałoby uniemożliwieniem rzeczonym OSP dalszego prowadzenia ich działalności w warunkach opłacalności ekonomicznej, z braku możliwości pokrycia przez nich kosztów obsługi i utrzymania połączenia wzajemnego oraz osiągnięcia odpowiedniego zysku.

78

Biorąc pod uwagę rozważania przedstawione w pkt 69–77 niniejszego wyroku, krajowe organy regulacyjne, które – jak wynika z motywu 24 rozporządzenia nr 714/2009 – odgrywają zasadniczą rolę w przyczynianiu się do płynnego funkcjonowania rynku wewnętrznego energii elektrycznej, przy stosowaniu art. 16 ust. 6 akapit drugi tego rozporządzenia do OSP obsługującego jedynie połączenie wzajemne, powinny umożliwić temu ostatniemu prowadzenie działalności w warunkach opłacalności ekonomicznej, odpowiadających warunkom rynkowym przesyłu energii elektrycznej, w tym osiągnięcie odpowiedniego zysku, w szczególności w celu uniknięcia dyskryminacji w stosunku do innych zaangażowanych OSP. Jeżeli jest to konieczne w tym celu, organ ten powinien zezwolić wspomnianemu OSP, w drodze odstępstwa od tego, co przewiduje art. 16 ust. 6 akapit pierwszy rozporządzenia nr 714/2009, na wykorzystanie otrzymywanej przez niego części przychodów z ograniczeń do pokrycia kosztów obsługi i utrzymania połączeń wzajemnych oraz osiągnięcie odpowiedniego zysku ze swojej działalności.

79

Mając na względzie całość powyższych rozważań, na pytanie czwarte należy odpowiedzieć, że art. 16 ust. 6 akapit drugi rozporządzenia nr 714/2009 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku gdy krajowy organ regulacyjny stosuje ten przepis do OSP obsługującego jedynie transgraniczne połączenie wzajemne, to może on zezwolić takiemu OSP na wykorzystanie części jego przychodów z ograniczeń w celu osiągnięcia rentowności, a także do obsługi i utrzymania połączenia wzajemnego w celu uniknięcia dyskryminacji w stosunku do innych zaangażowanych OSP i umożliwienia mu prowadzenia działalności w warunkach opłacalności ekonomicznej, w tym osiągnięcia odpowiedniego zysku.

80

Poprzez pytanie piąte sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy w okolicznościach określonych w tym pytaniu oraz w wypadku, gdy art. 16 ust. 6 rozporządzenia nr 714/2009 ma zastosowanie do OSP, który obsługuje jedynie transgraniczne połączenie wzajemne, przepis ten należy uznać za sprzeczny z zasadą proporcjonalności, czy też z inną zasadą ogólną prawa Unii.

81

Z brzmienia tego pytania wynika, że sąd odsyłający zadał je jedynie na wypadek, gdyby odpowiedzi na poprzednie pytania oznaczały, że taki OSP nie ma prawa wykorzystywać swoich przychodów z ograniczeń do pokrycia kosztów obsługi i utrzymania w celu osiągnięcia rentowności.

82

Z uwagi na odpowiedź udzieloną przez Trybunał na pytania od pierwszego do czwartego zbędne jest udzielanie odpowiedzi na pytanie piąte.

83

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje: