1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 49 TFUE i 56 TFUE, art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”), art. 3 i 10 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. L 95, s. 29), a także niektórych przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz.U. L 133, s. 66).

2

Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu między L. Tudoran, F.I. Tudoranem i I. Tudoranem a spółką SC Suport Colect SRL (zwaną dalej „spółką Suport Colect”) w przedmiocie szczegółowych warunków spłaty długu wynikającego z umowy kredytu zaciągniętego na zakup nieruchomości i zabezpieczonego hipoteką.

3

Artykuł 10 ust. 1 akapit drugi dyrektywy 93/13 stanowi:

„Przepisy niniejszej dyrektywy będą mieć zastosowanie do wszystkich umów zawartych po dniu 31 grudnia 1994 r.”.

4

Artykuł 2 ust. 2 dyrektywy 2008/48 brzmi następująco:

„Niniejszej dyrektywy nie stosuje się do:

[…]”.

5

Artykuł 372 Codul de procedură civilă (kodeksu postępowania cywilnego) przewiduje:

„Egzekucja może odbywać się wyłącznie na podstawie orzeczenia sądowego lub innego aktu pisemnego, który zgodnie z ustawą stanowi tytuł egzekucyjny”.

6

Zgodnie z art. 379 ust. 1 Codul de procedură civilă:

„Egzekucja z ruchomości lub z nieruchomości może odbywać się jedynie w wypadku, gdy wierzytelność jest pewna, wyrażona w kwocie pieniężnej i wymagalna”.

7

Artykuł 399 Codul de procedură civilă stanowi:

„Osoby zainteresowane lub osoby, które poniosły szkodę w wyniku egzekucji, mogą wnieść sprzeciw od przymusowej egzekucji oraz od jakiejkolwiek czynności w postępowaniu egzekucyjnym”.

8

Artykuł 120 Ordonanța de Urgență nr. 99 din 6 decembrie 2006 privind instituțiile de credit și adecvarea capitalului (rozporządzenia z mocą ustawy nr 99 z dnia 6 grudnia 2006 r. dotyczącego instytucji kredytowych i adekwatności kapitałowej) (Monitorul Oficial al României nr 1027; zwanego dalej „Ordonanța de Urgență nr 99”) precyzuje:

„Umowy kredytu, w tym umowy zabezpieczenia rzeczowego lub osobistego, zawarte przez instytucję kredytową stanowią tytuły egzekucyjne”.

9

W dniu 5 października 2006 r. wnoszący sprzeciw w postępowaniu głównym zawarli z Banca Comercială Română SA umowę kredytu na kwotę 17200 EUR w celu zakupu nieruchomości położonej w Câmpalung (Rumunia).

10

Umowa ta przewiduje stałą stopę procentową w pierwszym roku po uruchomieniu kredytu. Po upływie roku na stopę procentową składa się zmienna stopa referencyjna, obliczana na podstawie stopy procentowej ogłaszanej w siedzibie banku, powiększonej o stopę zmienną nazywaną „obsługą długu przez kredytobiorcę”, która reprezentuje zdolność tego ostatniego do terminowej spłaty długu wyrażoną jako stosunek dni zwłoki w płatności do terminu płatności.

11

Ponadto umowa ta przewiduje podwyższenie stopy procentowej w okresie obowiązywania umowy w zależności od zdolności kredytobiorcy do zwrotu zaciągniętego kredytu. I tak nowa stopa procentowa jest podwyższana w zależności od rozmiaru zaległości w spłacie kredytu.

12

W dniu 11 października 2006 r. F.I. Tudoran i L. Tudoran ustanowili na rzecz tego banku hipotekę o najwyższym pierwszeństwie w celu zabezpieczenia zobowiązań wynikających z umowy kredytu z dnia 5 października 2006 r.

13

W dniu 12 maja 2009 r. w związku z niewywiązaniem się przez nich ze zobowiązań umownych bank skierował do wnoszących sprzeciw w postępowaniu głównym zawiadomienie. W zawiadomieniu tym zostali oni wezwani do zapłaty w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia kwoty 233,91 EUR. W przypadku niedokonania zapłaty pozostała do spłaty kwota kredytu miała stać się wymagalna, a bank miał wszcząć postępowanie egzekucyjne.

14

Wierzytelność wobec wnoszących sprzeciw w postępowaniu głównym była przedmiotem dwóch kolejnych przelewów. Ostatecznie została nabyta przez Suport Colect na podstawie umowy przelewu wierzytelności z dnia 5 sierpnia 2009 r.

15

W dniu 18 maja 2012 r. spółka Suport Colect wszczęła postępowanie egzekucyjne wobec wnoszących sprzeciw w postępowaniu głównym.

16

W dniu 15 marca 2013 r. komornik, do którego wystąpiła spółka Suport Colect, wydał na podstawie umowy kredytu zabezpieczonego hipoteką zawartej przez wnoszących sprzeciw w postępowaniu głównym nakaz zapłaty w celu odzyskania kwoty 16980,75 EUR.

17

Nakaz ten posłużył jako podstawa czynności egzekucyjnych polegających na zajęciu wynagrodzenia za pracę i zajęciu nieruchomości.

18

W dniu 13 czerwca 2013 r. wnoszący sprzeciw w postępowaniu głównym wnieśli do Judecătoria Câmpulung sprzeciw od wszystkich dokonanych czynności egzekucyjnych. Wnoszą oni o stwierdzenie nieważności tych aktów oraz o uchylenie wydanego wobec nich nakazu zapłaty.

19

Co do istoty wnoszący sprzeciw w postępowaniu głównym utrzymują, że egzekucja opiera się na wierzytelności, która nie spełnia przesłanek określonych w art. 379 ust. 1 Codul de procedură civilă, ponieważ nie jest ona pewna, wyrażona w kwocie pieniężnej i wymagalna. W istocie w żaden sposób nie wskazano dokładnej kwoty wspomnianej wierzytelności.

20

Po zleceniu sporządzenia opinii z zakresu rachunkowości w celu ustalenia dokładnej wysokości wierzytelności sąd odsyłający nurtują pytania co do zgodności warunków dotyczących określenia stopy procentowej, takich jak zawarte w umowie kredytu będącej przedmiotem postępowania głównego, z dyrektywami 93/13 i 2003/48, jak również co do zgodności art. 120 Ordonanța de Urgență nr 99 z art. 49 TFUE i 56 TFUE oraz z art. 47 karty.

21

W powyższych okolicznościach Judecătoria Câmpulung postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

22

Sąd odsyłający wniósł o rozpatrzenie jego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w trybie przyspieszonym, zgodnie z art. 105 regulaminu postępowania przed Trybunałem.

23

Jednakże na podstawie 53 § 2 regulaminu postępowania, jeżeli Trybunał jest oczywiście niewłaściwy do rozpoznania sprawy lub jeżeli wniosek lub skarga są oczywiście niedopuszczalne, może on, po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, w każdej chwili wydać postanowienie z uzasadnieniem, bez dalszych czynności procesowych.

24

Ponieważ w niniejszym wypadku należy skorzystać z tego przepisu, nie ma potrzeby rozpatrywania wniosku o zastosowanie trybu przyspieszonego.

25

Poprzez pierwsze pytanie prejudycjalne sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy dyrektywy 93/13 i 2008/48 należy interpretować w ten sposób, że ich przepisy znajdują zastosowanie do umowy kredytu na zakup nieruchomości zawartej przed przystąpieniem Rumunii do Unii Europejskiej, jednak wywołującej skutki również obecnie, a w istocie do ustalenia, czy Trybunał jest właściwy do udzielenia odpowiedzi na pytania drugie i czwarte.

26

Co się tyczy w pierwszej kolejności dyrektywy 93/13, z postanowienia odsyłającego wynika, że będąca przedmiotem postępowania głównego umowa kredytu została zawarta w dniu 5 października 2006 r., a hipoteka stanowiąca jego zabezpieczenie została ustanowiona w dniu 11 października 2006 r., czyli przed dniem 1 stycznia 2007 r., w którym Rumunia przystąpiła do Unii.

27

Tymczasem, po pierwsze, Trybunał jest właściwy do dokonywania wykładni prawa Unii jedynie w zakresie dotyczącym jego stosowania w państwie członkowskim od momentu przystąpienia tego państwa do Unii (postanowienie Pohotovosť, C‑153/13, EU:C:2014:1854, pkt 24 i przytoczone tam orzecznictwo).

28

Po drugie, ponieważ z art. 10 ust. 1 akapit drugi dyrektywy 93/13 wynika, że dyrektywa ta ma zastosowanie do umów zawartych po dniu 31 grudnia 1994 r., w którym to upłynął termin do dokonania jej transpozycji, do celów ustalenia, czy rzeczona dyrektywa znajduje zastosowanie w tym przypadku, należy wziąć pod uwagę datę zawarcia umowy będącej przedmiotem postępowania głównego, natomiast okres, w którym wywołuje ona skutki prawne pozostaje bez znaczenia.

29

W rezultacie, zważywszy, że umowa kredytu będąca przedmiotem postępowania głównego została zawarta w dniu 5 października 2006 r., a hipoteka stanowiąca zabezpieczenie tego kredytu została ustanowiona w dniu 11 października 2006 r., należy stwierdzić, że dyrektywa 93/13 nie znajduje zastosowania w sporze w postępowaniu głównym.

30

Co się tyczy w drugiej kolejności dyrektywy 2008/48, wystarczy stwierdzić, że na podstawie art. 2 ust. 2 lit. a) i b) tego aktu z zakresu stosowania tej dyrektywy wykluczone są umowy o kredyt, który zabezpieczony jest hipoteką, oraz umowy o kredyt przeznaczony na sfinansowanie nabycia lub utrzymania prawa własności nieruchomości gruntowej lub istniejącego lub planowanego budynku.

31

A zatem dyrektywa 2008/48 nie znajduje zastosowania do okoliczności sprawy w postępowaniu głównym w zakresie, w jakim z odesłania prejudycjalnego wynika, że umowa będąca przedmiotem postępowania głównego stanowi umowę kredytu przeznaczonego na zakup nieruchomości i zabezpieczonego hipoteką.

32

W rezultacie ani przepisy dyrektywy 93/13, ani przepisy dyrektywy 2008/48 nie znajdują zastosowania w sporze w postępowaniu głównym.

33

Z uwagi na odpowiedź udzieloną na pytanie pierwsze pytania drugie i czwarte należy pozostawić bez odpowiedzi.

34

Poprzez pytanie piąte sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 49 TFUE i 56 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, takiemu jak to znajdujące zastosowanie w postępowaniu głównym, które uznaje umowę kredytu bankowego za tytuł egzekucyjny.

35

Należy zauważyć, że Trybunał w celu zweryfikowania swojej właściwości jest zobowiązany zbadać okoliczności, w jakich sąd krajowy kieruje do niego wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (zob. podobnie wyrok Volker und Markus Schecke i Eifert, C‑92/09 i C‑93/09, EU:C:2010:662, pkt 39; a także wyrok Susisalo i in., C‑84/11, EU:C:2012:374, pkt 16).

36

W tym względzie należy przypomnieć, że Trybunał nie ma właściwości, aby odpowiedzieć na pytanie prejudycjalne, jeżeli jest oczywiste, że przepis prawa Unii przedłożony mu do dokonania wykładni nie może znaleźć zastosowania (wyrok Caixa d’Estalvis i Pensions de Barcelona, C‑139/12, EU:C:2014:174, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo).

37

Co się tyczy przepisów prawa Unii, o których wykładnię wnosi się w niniejszej sprawie, należy zauważyć, że postanowienia traktatu FUE w dziedzinie swobody przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług nie mają zastosowania do sytuacji, w której wszystkie elementy ograniczają się do obrębu jednego państwa członkowskiego (zob. w odniesieniu do swobody przedsiębiorczości wyrok Komisja/Francja, C‑389/05, EU:C:2008:411, pkt 49 i przytoczone tam orzecznictwo; a także w odniesieniu do swobody świadczenia usług wyrok Omalet, C‑245/09, EU:C:2010:808, pkt 12 i przytoczone tam orzecznictwo).

38

Należy niemniej przypomnieć, że w niektórych, ściśle określonych przypadkach, czysto wewnętrzny charakter danej sytuacji nie stanowi przeszkody dla tego, by Trybunał udzielił odpowiedzi na pytanie zadane w trybie art. 267 TFUE.

39

Może tak być zwłaszcza wówczas, gdy prawo krajowe wymaga od sądu odsyłającego umożliwienia obywatelom państwa członkowskiego, którego organem jest ten sąd, skorzystania z takich samych praw, jakie w tej samej sytuacji przysługiwałyby na mocy prawa Unii obywatelowi innego państwa członkowskiego (zob. podobnie wyrok Guimont, C‑448/98, EU:C:2000:663, pkt 23; wyrok Servizi Ausiliari Dottori Commercialisti, C‑451/03, EU:C:2006:208, pkt 29; a także wyrok Cipolla i in., C‑94/04 i C‑202/04, EU:C:2006:758, pkt 30) lub gdy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy przepisów prawa Unii, do których prawo krajowe odsyła w celu ustalenia norm mających zastosowanie do sytuacji czysto wewnętrznych tego państwa (zob. podobnie w szczególności wyrok Dzodzi, C‑297/88 i C‑197/89, EU:C:1990:360, pkt 36; wyrok Poseidon Chartering, C‑3/04, EU:C:2006:176, pkt 15; a także wyrok Romeo, C‑313/12, EU:C:2013:718, pkt 21).

40

W niniejszej sprawie należy stwierdzić, że wszystkie okoliczności sporu w postępowaniu głównym zamykają się w obrębie jednego państwa członkowskiego, ponieważ dotyczy on postępowania egzekucyjnego w przedmiocie wierzytelności powstałej na mocy umowy kredytu zabezpieczonego hipoteką, zawartej między obywatelami rumuńskimi a bankiem rumuńskim, które to postępowanie zostało wszczęte przez spółkę prawa rumuńskiego, której przysługuje rzeczona wierzytelność.

41

Tymczasem z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym nie wynika, by sąd odsyłający był zobowiązany na podstawie prawa krajowego traktować strony w postępowaniu głównym w sposób określony według sposobu, w jaki na podstawie prawa Unii byłby traktowany znajdujący się w tej samej sytuacji podmiot gospodarczy innego państwa członkowskiego. Nie można też dostrzec, by sąd ten musiał opierać się na wykładni przepisów prawa Unii w celu ustalenia treści znajdującego zastosowanie w tej sprawie prawa krajowego.

42

Z powyższego wynika, że pytanie piąte jest niedopuszczalne ze względu na to, iż postanowienie odsyłające nie zawiera konkretnych informacji pozwalających ustalić związek między art. 49 TFUE i 56 TFUE a ustawodawstwem krajowym znajdującym zastosowanie w okolicznościach sporu w postępowaniu głównym, którego wszystkie okoliczności zamykają się w obrębie danego państwa członkowskiego.

43

Poprzez pytanie trzecie sąd odsyłający pragnie ustalić, czy zagwarantowaną w art. 47 karty zasadę sądowej ochrony praw przyznanych jednostkom przez prawo Unii należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie przepisowi krajowemu, takiemu jak art. 120 Ordonanța de Urgență nr 99, który przewiduje, że umowa kredytu zawarta przez instytucję kredytową stanowi tytuł egzekucyjny.

44

Co się tyczy wymogów wynikających z ochrony praw podstawowych, utrwalone orzecznictwo wskazuje, że wiążą one państwa członkowskie we wszystkich wypadkach, w których stosują one prawo Unii (zob. postanowienie Estow i in., C‑339/10, EU:C:2010:680, pkt 13; a także postanowienie Chartry, C‑457/09, EU:C:2011:101, pkt 22).

45

Jednocześnie art. 51 ust. 1 karty przewiduje, że postanowienia tej karty mają zastosowanie do państw członkowskich wyłącznie w zakresie, w jakim stosują one prawo Unii. Artykuł 6 ust. 1 TUE i art. 51 ust. 2 karty precyzują z kolei, że postanowienia karty w żaden sposób nie rozszerzają kompetencji Unii określonych w traktatach.

46

Otóż z jednej strony, jak wynika z pkt 32 i 42 niniejszego postanowienia, ani przepisy dyrektyw 93/13 i 2008/48, ani art. 49 TFUE i 56 TFUE nie znajdują zastosowania w sporze w postępowaniu głównym.

47

Z drugiej strony postanowienie odsyłające nie zawiera żadnej konkretnej informacji, która pozwoliłaby uznać, że sprawa w postępowaniu głównym jest powiązana ze względu na swój przedmiot z innymi przepisami prawa Unii lub dotyczy uregulowania krajowego będącego przejawem stosowania prawa Unii w rozumieniu art. 51 ust. 1 karty.

48

W rezultacie Trybunał jest oczywiście niewłaściwy do udzielenia odpowiedzi na trzecie z postawionych przez sąd odsyłający pytań.

49

Bez potrzeby rozpatrzenia pytania szóstego z ogółu powyższych rozważań wynika, iż na podstawie art. 53 § 2 regulaminu postępowania należy uznać, po pierwsze, że Trybunał jest oczywiście niewłaściwy do udzielenia odpowiedzi na trzecie pytanie prejudycjalne, a po drugie, że pytanie piąte jest oczywiście niedopuszczalne.

50

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) postanawia, co następuje:

Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, jak również dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG nie znajdują zastosowania w sporze w postępowaniu głównym.

Ponadto, po pierwsze, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest oczywiście niewłaściwy do udzielenia odpowiedzi na trzecie z pytań prejudycjalnych zadanych przez Judecătoria Câmpulung w postanowieniu z dnia 25 lutego 2014 r.; po drugie, piąte z pytań prejudycjalnych zadanych przez ten sąd jest oczywiście niedopuszczalne.