WYROK TRYBUNAŁU (trzecia izba)

z dnia 7 czerwca 2012 r. ( *1 )

„Swobodny przepływ kapitału — Artykuły 63 TFUE i 65 TFUE — Zakładowe fundusze prewencyjne — Inwestycje kapitałowe — Fundusze powiernicze mające siedzibę w innym państwie członkowskim — Dopuszczenie inwestycji w tego rodzaju funduszach jedynie wówczas, gdy posiadają one zezwolenie na sprzedaż swych jednostek uczestnictwa na terytorium krajowym”

W sprawie C-39/11

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Verwaltungsgerichtshof (Austria) postanowieniem z dnia 10 stycznia 2011 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 28 stycznia 2011 r., w postępowaniu:

VBV – Vorsorgekasse AG

przeciwko

Finanzmarktaufsichtsbehörde (FMA),

TRYBUNAŁ (trzecia izba),

w składzie: K. Lenaerts, prezes izby, J. Malenovský, R. Silva de Lapuerta, E. Juhász (sprawozdawca) i G. Arestis, sędziowie,

rzecznik generalny: V. Trstenjak,

sekretarz: A. Impellizzeri, administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 12 stycznia 2012 r.,

rozważywszy uwagi przedstawione:

w imieniu VBV – Vorsorgekasse AG przez C. Leitgeba, Rechtsanwalt,

w imieniu Finanzmarktaufsichtsbehörde (FMA) przez R. Hellwagnera, działającego w charakterze pełnomocnika,

w imieniu rządu czeskiego przez M. Smolka oraz J. Očkovą, działających w charakterze pełnomocników,

w imieniu Komisji Europejskiej przez E. Montaguti oraz K.P. Wojcika, działających w charakterze pełnomocników,

podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

wydaje następujący

Wyrok

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni przepisów prawa Unii w dziedzinie swobodnego przepływu kapitału, w szczególności art. 63 TFUE i 65 TFUE.

2

Wniosek ów został przedstawiony w ramach sporu pomiędzy VBV – Vorsorgekasse AG (zwaną dalej „VBV”) a Finanzmarktaufsichtsbehörde (organem nadzoru rynków finansowych, zwanym dalej „FMA”) w przedmiocie nabycia jednostek uczestnictwa w funduszu powierniczym mającym siedzibę w innym państwie członkowskim niż Republika Austrii.

Ramy prawne

Prawo Unii

3

Artykuł 1 dyrektywy Rady 85/611/EWG z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (Dz.U. L 375, s. 3), zmienionej dyrektywą 2001/108/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 stycznia 2002 r. (Dz.U. L 41, s. 35) (zwanej dalej „dyrektywą 85/611”), zawarty w sekcji I i zatytułowany „Przepisy ogólne i zakres” stanowi, co następuje:

„1.   Państwa członkowskie stosują niniejszą dyrektywę do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe (zwanych dalej UCITS) mających swe siedziby na ich terytorium.

2.   Do celów niniejszej dyrektywy oraz z zastrzeżeniem przepisów art. 2 za UCITS uważa się przedsiębiorstwa:

których jedynym celem jest zbiorowe inwestowanie w zbywalne papiery wartościowe i/lub w inne płynne aktywa finansowe, określone w art. 19 ust. 1, kapitału pochodzącego od obywateli i które działają na zasadzie dywersyfikacji ryzyka,

oraz

których jednostki uczestnictwa są, na żądanie ich posiadaczy, odkupywane lub umarzane bezpośrednio lub pośrednio z aktywów tych przedsiębiorstw. Działania podjęte przez UCITS w celu zapewnienia, aby giełdowa wartość ich jednostek nie różniła się w znaczny sposób od ich nominalnej wartości netto, będą uważane za równoznaczne z takim odkupieniem lub umorzeniem jednostek.

[…]”.

4

Artykuł 19 wskazanej dyrektywy, zawarty w jej sekcji V, zatytułowany „Obowiązki dotyczące polityki inwestycyjnej UCITS”, zawiera szczegółowe przepisy dotyczące papierów wartościowych, które mogą stanowić przedmiot inwestycji UCITS, a także warunki i ograniczenia tych inwestycji.

Prawo austriackie

5

Betriebliches Mitarbeiter- und Selbständigenvorsorgegesetz (ustawa o zakładowym funduszu prewencyjnym dla pracowników i osób pracujących na własny rachunek, BGBl. I, 100/2002) w wersji mającej zastosowanie do stanu faktycznego (BGBl. I, 102/2007) (zwana dalej „BMSVG”) przewiduje w § 6 ust. 1, że wówczas gdy stosunek pracy trwa dłużej niż jeden miesiąc, pracodawca jest zobowiązany do stałego przelewania do właściwego dla pracownika zakładu ubezpieczenia zdrowotnego składki wynoszącej pewien procent miesięcznego wynagrodzenia celem przekazania zakładowemu funduszowi prewencyjnemu owego pracownika. Zgodnie z § 14 ust. 1 BMSVG w przypadku, gdy stosunek pracy ulegnie rozwiązaniu, pracownik ma prawo do uzyskania odprawy z właściwego zakładowego funduszu prewencyjnego.

6

Zgodnie z § 18 ust. 1 i 2 BMSVG zakładowy fundusz prewencyjny jest uprawniony do zarządzania przekazywanymi składkami i do ich inwestowania oraz na podstawie § 28 ust. 1 owej ustawy jest zobowiązany do utworzenia przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania.

7

Paragraf 30 BMSVG, zatytułowany „Przepisy mające zastosowanie do inwestycji”, stanowi, co następuje:

„1.   Zakładowy fundusz prewencyjny jest zobowiązany do zarządzania swą działalnością w interesie uprawnionych do potencjalnych praw, przy czym szczególna staranność powinna zostać dochowana w zakresie bezpieczeństwa, rentowności i potrzeby płynności finansowej oraz w zakresie podziału i właściwej dywersyfikacji aktywów.

2.   Aktywa przekazane przedsiębiorstwu zbiorowego inwestowania mogą być inwestowane jedynie w następujące aktywa i instrumenty:

1)

lokaty bankowe i gotówkę;

2)

pożyczki i kredyty […]

3)

papiery dłużne […]

4)

inne papiery wartościowe oraz świadectwa uczestnictwa;

5)

jednostki uczestnictwa w funduszu powierniczym zgodnie z rozdziałami I i Ia Investmentfondsgesetz 1993 [ustawy o funduszach powierniczych z 1993 r., zwanej dalej „InvFG”] oraz jednostki uczestnictwa w funduszu powierniczym, których sprzedaż jest dopuszczona na podstawie:

a)

rozdziału II InvFG lub

b)

rozdziału III InvFG;

6)

fundusze nieruchomości […].

3.   Inwestycje wskazane w ust. 2 mogą być dokonane jedynie w ramach następujących warunków i ograniczeń:

[…]

4)

Inwestycje wskazane w ust. 2 pkt 5

a)

powinny być dokonywane przez fundusz inwestycyjny mający siedzibę w państwie członkowskim [Europejskiego Obszaru Gospodarczego] (EOG) lub [Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)] […]”.

8

Zgodnie z § 32 ust. 1 BMSVG zakładowy fundusz prewencyjny jest zobowiązany do zlecenia bankowi depozytowemu przechowania zbywalnych papierów wartościowych należących do przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania oraz zarządzania posiadanymi przez nie kontami. Dla udzielenia zlecenia bankowi depozytowemu oraz dla zmiany banku konieczna jest zgoda FMA.

9

Zgodnie z § 43 BMSVG FMA jest zobowiązany do naliczenia odsetek w przypadku przekroczenia przez zakładowy fundusz prewencyjny ograniczeń inwestycji przewidzianych w § 30 wskazanej ustawy.

10

Rozdział II InvFG, do którego odsyła § 30 ust. 2 pkt 5 lit. a) BMSVG, ma następujące brzmienie:

„Rozdział II

Przepisy dotyczące sprzedaży jednostek uczestnictwa w zagranicznych funduszach powierniczych

Zakres stosowania

Artykuł 24

1.   Przepisy niniejszego rozdziału […] mają zastosowanie do złożonych na terytorium krajowym publicznych ofert udziału w aktywach podlegających prawu zagranicznemu, które są inwestowane zgodnie z zasadą podziału ryzyka (jednostki uczestnictwa w zagranicznych funduszach powierniczych).

[…]

Warunki dopuszczalności oferty publicznej

Artykuł 25

Oferta publiczna jednostek uczestnictwa w zagranicznych funduszach powierniczych jest dopuszczalna wówczas, gdy

1)

zagraniczny fundusz inwestycyjny wskaże FMA instytucję kredytową spełniającą warunki art. 23 ust. 1 jako przedstawiciela;

2)

aktywa funduszu są przechowywane przez bank depozytowy lub przez instytucję uprawnioną do wykonywania działalności przechowywania aktywów […];

3)

jedna lub więcej instytucji kredytowych spełniających warunki art. 23 ust. 1 akapit drugi zostaną wskazane jako organy płatnicze, za pośrednictwem których mogą być dokonywane wpłaty przez posiadaczy jednostek uczestnictwa lub przeznaczone dla nich wypłaty […];

[…].

Przedstawiciel

Artykuł 29

1.   Przedstawiciel reprezentuje zagraniczny fundusz inwestycyjny w dziedzinach sądowej i pozasądowej. Domniemuje się, że jest on uprawniony do odbioru pism skierowanych do funduszu inwestycyjnego, spółki zarządzającej, spółki dystrybucyjnej i oferenta publicznego. Uprawnienia te nie mogą zostać ograniczone.

2.   Sąd miejscowo właściwy dla przedstawiciela jest również właściwy w sprawie powództw wniesionych przeciwko zagranicznemu funduszowi inwestycyjnemu, spółce zarządzającej lub spółce dystrybucyjnej w związku ze sprzedażą na terenie krajowym jednostek uczestnictwa w zagranicznym funduszu powierniczym oraz w sprawie powództw wniesionych przeciwko oferentowi publicznemu. Odstępstwo o tych zasad właściwości na podstawie umowy nie jest dopuszczalne.

[…]

Obowiązek powiadomienia

Artykuł 30

1.   Zagraniczny fundusz inwestycyjny jest zobowiązany do powiadomienia FMA o zamiarze sprzedaży na terytorium krajowym jednostek uczestnictwa zagranicznych funduszy powierniczych.

2.   Do powiadomienia należy dołączyć następujące dokumenty:

[Następują tu szczegółowe wskazania dotyczące dokumentów i informacji, które należy dołączyć do wskazanego powiadomienia. Ponadto przewidziano opłatę administracyjną na rzecz FMA związaną z przedstawieniem powiadomienia w wysokości 3700 EUR, a także coroczną opłatę w wysokości 1700 EUR na rzecz tego organu. Brak uiszczenia opłaty w wyznaczonych terminach stanowi podstawę wydania zakazu sprzedaży].

Karencja – Zakaz sprzedaży

Artykuł 31

1.   Sprzedaż jednostek uczestnictwa w zagranicznych funduszach powierniczych może zostać rozpoczęta, po upływie czterech miesięcy od doręczenia pełnego powiadomienia, jeżeli FMA nie wyda zakazu sprzedaży. Należy zabronić rozpoczęcia sprzedaży, jeżeli zagraniczny fundusz inwestycyjny nie spełnia warunków art. 25 lub nie dokonuje w należytej formie powiadomienia wskazanego w art. 30.

[…]

Reklama

Artykuł 32

1.   Reklama odnosząca się do uprawnień przyznanych FMA na podstawie niniejszej ustawy jest zabroniona.

[…]”.

11

Rozdział III InvFG zawiera przepisy mające zastosowanie do wejścia na rynek funduszy powierniczych podlegających prawodawstwu państwa członkowskiego EOG. W rozdziale tym art. 33 owej ustawy, zatytułowany „Warunki”, stanowi, co następuje:

„Przepisy niniejszego rozdziału […] mają zastosowanie do ofert publicznych udziału w aktywach w rozumieniu art. 24 ust. 1, składających się ze zbywalnych papierów wartościowych, instrumentów rynku walutowego i innych aktywów pieniężnych w gotówce wskazanych w art. 19 ust. 1 dyrektywy 85/611 […], podlegających ustawodawstwu innego państwa członkowskiego EOG i inwestowanych zgodnie z zasadą podziału ryzyka (jednostki uczestnictwa w funduszach powierniczych EOG), jeżeli jednostki uczestnictwa są emitowane przez fundusz inwestycyjny mający siedzibę w innym państwie członkowskim i dochowane zostały przepisy dyrektywy 85/611 […]”.

12

Następne artykuły wskazanego rozdziału zawierają przepisy analogiczne do cytowanych powyżej przepisów zawartych w rozdziale II InvFG, z tą różnicą, że w szczególności kwoty opłat wymaganych w związku z przyjęciem powiadomień oraz opłat corocznych są niższe oraz termin karencji nie wynosi czterech, lecz dwa miesiące.

Postępowanie przed sądem krajowym i pytanie prejudycjalne

13

VBV jest zakładowym funduszem prewencyjnym z koncesją w rozumieniu § 18 BMSVG, mającym siedzibę w Wiedniu (Austria). Jest on upoważniony do zarządzania przekazywanymi mu składkami i do ich inwestowania.

14

Między listopadem a grudniem 2009 r. w siedzibie VBV przeprowadzona została kontrola, która dotyczyła w szczególności poszanowania przepisów mających zastosowanie w dziedzinie inwestycji przewidzianych w § 30 BMSVG. W trakcie kontroli stwierdzono, że w dniu 22 sierpnia 2008 r. VBV nabyła, najwyraźniej poza terytorium Austrii, jednostki uczestnictwa za kwotę 5000200 EUR w funduszu powierniczym mającym siedzibę w Luksemburgu, utworzonym w formie funduszu inwestycyjnego o kapitale zmiennym (SICAV). W chwili owego nabycia wskazany fundusz nie był poddany procedurze dopuszczenia do sprzedaży swych jednostek uczestnictwa w Austrii. Decyzją FMA z dnia 28 czerwca 2010 r., na podstawie § 43 BMSVG, na VBV został nałożony obowiązek zapłaty kwoty 349329,04 EUR w związku z przekroczeniem ograniczenia przewidzianego w § 30 ust. 2 pkt 5 lit. a) BMSVG.

15

VBV wniosła na wskazaną decyzję skargę do Verwaltungsgerichtshof i podniosła, że wskazany przepis BMSVG jest sprzeczny ze swobodnym przepływem kapitału, ponieważ powiązanie dopuszczalności nabycia jednostek uczestnictwa w funduszach powierniczych mających siedzibę w innym państwie członkowskim z istnieniem zezwolenia na sprzedaż na terytorium krajowym znacznie ogranicza możliwość inwestycji zakładowego funduszu prewencyjnego. Ograniczenie to jest niewspółmierne i nie jest konieczne do realizacji celów zamierzonych we wskazanych przepisach. Wystarczyłoby bowiem, by ustawodawca krajowy uzależnił nabycie jednostek uczestnictwa w tego rodzaju funduszu od poszanowania przez ów fundusz pewnych ograniczeń w inwestycjach lub pewnego składu aktywów zamiast strategii inwestycyjnych, a nie z formalnym kryterium posiadania zezwolenia na sprzedaż w Austrii. W każdym razie dla funduszu powierniczego z siedzibą w innym państwie członkowskim jest nieinteresujące poddawanie się tego rodzaju – odpłatnej i długotrwałej – procedurze dopuszczenia w odniesieniu do stosunkowo niewielkiego rynku, takiego jak rynek austriacki.

16

Zdaniem FMA celem omawianych przepisów jest ochrona inwestorów i konsumentów. Dążenie do realizacji tego celu leży w interesie ogólnym, który należy zrównać z porządkiem publicznym. Z uwagi na to, że część społeczeństwa austriackiego jest zobowiązana, na mocy przepisów mających zastosowanie w dziedzinie prawa pracy, do uiszczania składek na zakładowe fundusze prewencyjne i do inwestowania swych aktywów za ich pośrednictwem, procedura powiadomienia i dopuszczenia dla zagranicznych funduszy powierniczych jest absolutnie konieczna, aby nie zagrozić wskazanym interesom krajowym. W każdym wypadku tego rodzaju procedura jest ujednolicona i polega na formalnym badaniu wymagającym w szczególności wyznaczenia przedstawiciela krajowego, krajowego organu płatniczego i wskazania banku depozytowego. Umożliwia to wykluczenie braku pewności prawa po stronie zainteresowanych.

17

Verwaltungsgerichtshof wstępnie podziela stanowisko, wedle którego sporne przepisy zawierają środki zagrażające prawu swobodnego przepływu kapitału. Ma on jednak wątpliwość, czy tego rodzaju środki nie mogłyby zostać uzasadnione względami porządku publicznego w rozumieniu art. 65 ust. 1 lit. b) TFUE. Należy bowiem uwzględnić interes ogólny w utrzymaniu porządku publicznego w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa inwestowania części dochodów z pracy ludności. Gdyby tego rodzaju interes ogólny został rzeczywiście uznany za uzasadnienie w odniesieniu w szczególności do regulacji funduszów prewencyjnych ustanowionej w dziedzinie zabezpieczenia emerytalnego i ustania stosunku pracy, należałoby wówczas ocenić, czy tego rodzaju środki mogą zostać uznane za proporcjonalne względem zamierzonych celów.

18

W tych okolicznościach Verwaltungsgerichtshof postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy przepis, który zezwala zakładowemu funduszowi prewencyjnemu na inwestowanie majątku przyporządkowanego przedsiębiorstwu zbiorowego inwestowania jedynie w jednostki uczestnictwa w funduszach powierniczych posiadających zezwolenie na sprzedaż w Austrii, jest zgodny ze swobodą przepływu kapitału ustanowioną w art. 63 TFUE i nast.?”.

W przedmiocie pytania prejudycjalnego

Uwagi wstępne

19

Z akt sprawy przedstawionych Trybunałowi nie wynika, jakoby przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania, które powinno zostać utworzone przez zakładowy fundusz prewencyjny, zgodnie ze spornymi przepisami stanowiło UCITS w rozumieniu dyrektywy 85/611. Ponadto nie wydaje się, by tego rodzaju przedsiębiorstwo spełniało przesłanki przewidziane w definicji UCITS wskazane w art. 1 ust. 2 tej dyrektywy, w szczególności w tiret drugim tego przepisu. Trybunał wychodzi zatem z założenia, że tego rodzaju przedsiębiorstwo nie stanowi UCITS.

20

W związku z powyższym badanie Trybunału zostanie oparte głównie na przepisach traktatu w dziedzinie swobodnego przepływu kapitału.

W przedmiocie pytania

21

Jest przede wszystkim bezsporne, że nabycie jednostek uczestnictwa w funduszu powierniczym stanowi bezpośrednią inwestycję w formie udziałów w kapitale przedsiębiorstwa finansowego i jest w konsekwencji przepływem kapitału w rozumieniu art. 63 TFUE, jak to ponadto wskazano w pkt IV nomenklatury załącznika I do dyrektywy Rady 88/361/EWG z dnia 24 czerwca 1988 r. w sprawie wykonania art. 67 traktatu [artykuł uchylony na mocy traktatu z Amsterdamu] (Dz.U. L 178, s. 5) i zawartych w niej notach wyjaśniających (zob. w zakresie dotyczącym posiadania akcji i nabycia papierów wartościowych wyroki z dnia 4 czerwca 2002 r.: w sprawie C-483/99 Komisja przeciwko Francji, Rec. s. I-4781, pkt 37; w sprawie C-503/99 Komisja przeciwko Belgii, Rec. s. I-4809, pkt 38).

22

Następnie należy wskazać, że przepisy sporne w postępowaniu przed sądem krajowym, w szczególności § 30 ust. 2 pkt 5 lit. a) i b) BMSVG uzależniają, poprzez odesłanie do rozdziałów II i III InvFG, inwestycje aktywów zakładowych funduszów prewencyjnych w jednostkach uczestnictwa funduszów powierniczych pochodzących zarówno z państw trzecich, jak również z państwa członkowskiego od warunku, by te fundusze powiernicze posiadały zezwolenie na sprzedaż swych jednostek uczestnictwa na terytorium krajowym, oraz że na podstawie § 43 BMSVG brak poszanowania tego warunku skutkuje obowiązkiem zapłaty odsetek przez owe fundusze prewencyjne.

23

W tym względzie brak jest możliwości podniesienia argumentu, że przepisy sporne w postępowaniu przed sądem krajowym nakładają na fundusze powiernicze jedynie obowiązek poddania się procedurze zwykłego powiadomienia, a nie procedurze dopuszczenia.

24

W tym względzie należy podkreślić, że sąd krajowy sam kwalifikuje ową procedurę jako „udzielenie zezwolenia”. Ponadto Komisja Europejska słusznie wskazała, że powiadomienie ma na celu umożliwienie FMA dokonania weryfikacji, czy w danym przypadku spełnione zostały przesłanki materialne przewidziane we wskazanych przepisach, w związku z czym omawiana procedura powinna w sposób konieczny zostać zakwalifikowana pod kątem prawnym jako „dopuszczenie” lub „zezwolenie”. Jednocześnie nawet gdyby przyjąć, że owa procedura formalnie odpowiada powiadomieniu, to jednak warunki podlegające spełnieniu, w szczególności obciążenia administracyjne i finansowe, wskazanie przedstawiciela krajowego oraz wskazanie krajowego organu płatniczego, który musi być instytucją kredytową w danym państwie członkowskim, wykraczają poza wymogi zwykle charakteryzujące procedurę powiadomienia.

25

Należy wskazać, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału przepisy tego rodzaju co przepisy sporne w sprawie przed sądem krajowym mogą ze względu na przewidziane sankcje pieniężne zniechęcić zakładowe fundusze prewencyjne do inwestowania swych aktywów w funduszach powierniczych mających siedzibę w innym państwie członkowskim – i w związku z tym stanowić dla nich w tym zakresie przeszkodę – wskutek czego przepisy te należy zakwalifikować jako ograniczenie w przepływie kapitału w rozumieniu art. 63 ust. 1 TFUE zasadniczo przez ten przepis zakazane (zob. podobnie wyroki: z dnia 26 września 2000 r. w sprawie C-478/98 Komisja przeciwko Belgii, Rec. s. I-7587, pkt 18; a także z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie C-171/08 Komisja przeciwko Portugalii, Rec. s. I-6813, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo).

26

Ponadto przepisy sporne w sprawie przed sądem krajowym prowadzą również do ograniczenia względem funduszy powierniczych z siedzibą w innych państwach członkowskich poprzez zobowiązanie ich – celem dokonywania transakcji sprzedaży ich jednostek uczestnictwa – do poddania się na terytorium krajowym procedurze dopuszczenia przewidzianej w owych przepisach.

27

Tego rodzaju przepisy nakładają na fundusze powiernicze z siedzibą w innych państwach członkowskich obowiązek poddania się procedurze dopuszczenia w Austrii, chociaż fundusze te, utworzone i dopuszczone zgodnie z prawem w państwie członkowskim ich siedziby, mają uzasadnione oczekiwanie możliwości przyciągnięcia kapitału pochodzącego z innych państw członkowskich. Wymóg ten stanowi w związku z tym przeszkodę w transgranicznych przepływach kapitału.

28

Co się tyczy uzasadnienia owego ograniczenia, Trybunał wielokrotnie orzekał, iż swobodny przepływ kapitału może być ograniczony w przepisach krajowych, wyłącznie jeżeli jest to uzasadnione jednym z powodów wymienionych w art. 65 TFUE lub nadrzędnymi względami interesu ogólnego w rozumieniu orzecznictwa Trybunału (zob. podobnie wyrok z dnia 21 grudnia 2011 r. w sprawie C-271/09 Komisja przeciwko Polsce, Zb.Orz. s. I-13613, pkt 55 i przytoczone tam orzecznictwo).

29

W tym względzie należy, po pierwsze, stwierdzić, że przepisy sporne w sprawie przed sądem krajowym nie mogą być uzasadnione względami związanymi z porządkiem publicznym lub bezpieczeństwem publicznym przewidzianymi w art. 65 ust. 1 lit. b) TFUE. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem tego rodzaju względy mogą być jedynie przywołane w przypadku realnego i wystarczająco poważnego zagrożenia naruszającego podstawowy interes społeczny i nie mogą ponadto służyć celom czysto gospodarczym (zob. podobnie wyroki: z dnia 27 października 1977 r. w sprawie 30/77 Bouchereau, Rec. s. 1999, pkt 35; z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie C-54/99 Église de scientologie, Rec. s. I-1335, pkt 17 i przytoczone tam orzecznictwo).

30

Po drugie, co się tyczy argumentu, zgodnie z którym sporne ograniczenia są uzasadnione na podstawie art. 65 ust. 1 lit. b) TFUE stanowiącego, że „art. 63 nie narusza prawa państw członkowskich do […] podejmowania wszelkich środków niezbędnych do zapobiegania naruszeniom ich ustaw i aktów wykonawczych, zwłaszcza […] w dziedzinie nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami finansowymi”, wystarczy zauważyć, że sporne przepisy krajowe są wprawdzie źródłem, w aspekcie materialnym, zasad ostrożnościowych znajdujących zastosowanie do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania utworzonych przez zakładowe fundusze emerytalne, niemniej w żaden sposób nie mają na celu zapobiegania naruszeniom ustaw i aktów wykonawczych w dziedzinie nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami finansowymi. Wspomniane przepisy nie mogą zatem wchodzić w zakres wyjątku przewidzianego w przytoczonym artykule (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Polsce, pkt 56).

31

Po trzecie, co się tyczy podnoszonego uzasadnienia opartego na nadrzędnych względach interesu ogólnego, należy przyznać, że interes polegający na zagwarantowaniu stabilności i bezpieczeństwa aktywów zarządzanych przez przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania utworzone przez zakładowy fundusz emerytalny, w szczególności poprzez przyjęcie zasad ostrożnościowych, stanowi nadrzędny wzgląd interesu ogólnego mogący uzasadniać ograniczenia w swobodnym przepływie kapitału (zob. podobnie w zakresie dotyczącym funduszy emerytalnych ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Polsce, pkt 57).

32

Jednakże przepisy tego rodzaju co przepisy sporne w sprawie przed sądem krajowym, które wymagają, by fundusz powierniczy mający siedzibę w innym państwie członkowskim poddał się procedurze dopuszczenia do sprzedaży swych jednostek uczestnictwa na terytorium krajowym, wykraczają poza to, co konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu kontroli. Jak bowiem wynika z akt sprawy przedstawionych Trybunałowi, zakładowy fundusz prewencyjny był już poddany kontroli celem wydania zezwolenia na wykonywanie działalności i stale pozostaje pod szczególnym nadzorem w zakresie dotyczącym zarządzania budżetem.

33

Ponadto krajowy organ nadzoru tego rodzaju co FMA może zgodnie z prawem wymagać od zakładowego funduszu prewencyjnego, aby przedkładał on, nawet w regularnych odstępach czasu, wszelkie konieczne informacje dotyczące składu kapitału i wartości aktywów funduszu powierniczego mającego siedzibę w innym państwie członkowskim, w którym ów fundusz prewencyjny ma zamiar zainwestować lub już zainwestował część swych aktywów, przy czym istnieje ponadto wymóg, by informacje te były dostępne w państwie członkowskim, w którym ów fundusz powierniczy ma swoją siedzibę.

34

Mając na uwadze powyższe rozważania, należy dojść do wniosku, że przepisy tego rodzaju co przepisy sporne w postępowaniu przed sądem krajowym zawierają środki nieproporcjonalne względem zamierzonego celu kontroli.

35

Po czwarte, te same rozważania, które doprowadziły do stwierdzenia nieproporcjonalnego charakteru tego rodzaju przepisów, mają również zastosowanie w zakresie dotyczącym przywołania – jako nadrzędnego względu interesu ogólnego w rozumieniu orzecznictwa Trybunału – ochrony osób uprawnionych do świadczeń z zakładowego funduszu prewencyjnego jako konsumentów.

36

Należy wreszcie wskazać, że regulacja ustanowiona przez BMSVG nie wchodzi w zakres austriackiego systemu zabezpieczenia społecznego. Z akt sprawy przekazanych Trybunałowi wynika, że regulacja ta funkcjonuje na podstawie zasady kapitalizacji, w ramach której uiszczanie przez pracodawcę składek stanowiących procent wynagrodzenia brutto danego pracownika na rzecz zakładowego funduszu prewencyjnego służy finansowaniu odprawy wypłacanej na rzecz owego pracownika w przypadku rozwiązania jego stosunku zatrudnienia. W ramach owej regulacji zakład ubezpieczenia zdrowotnego pracownika działa jedynie jako pośrednik. W konsekwencji pomimo społecznego celu wskazana regulacja nie może zostać uznana za stanowiącą część systemu zabezpieczenia społecznego państwa członkowskiego w świetle prawa Unii (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Polsce, pkt 40).

37

Nie powstaje w związku z tym kwestia, czy mógłby mieć miejsce znaczący wpływ na równowagę finansową owego systemu, a zatem nie można powołać się na art. 153 ust. 4 TFUE jako uzasadnienie przepisów takich jak przepisy sporne w postępowaniu przed sądem krajowym.

38

Mając na uwadze całość powyższych rozważań, na przedstawione pytanie należy odpowiedzieć, że art. 63 ust. 1 TFUE powinien być interpretowany w ten sposób, że sprzeciwia się on obowiązywaniu przepisów krajowych, które zezwalają zakładowemu funduszowi prewencyjnemu lub przedsiębiorstwu zbiorowego inwestowania utworzonemu przez ów fundusz prewencyjny celem zarządzania jego aktywami na inwestowanie tych aktywów w jednostki uczestnictwa funduszy powierniczych mających siedzibę w innym państwie członkowskim jedynie wówczas, gdy ów fundusz powierniczy uzyskał zezwolenie na sprzedaż swych jednostek uczestnictwa na terytorium krajowym.

W przedmiocie kosztów

39

Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.

 

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

 

Artykuł 63 ust. 1 TFUE powinien być interpretowany w ten sposób, że sprzeciwia się on obowiązywaniu przepisów krajowych, które zezwalają zakładowemu funduszowi prewencyjnemu lub przedsiębiorstwu zbiorowego inwestowania utworzonemu przez ów fundusz prewencyjny celem zarządzania jego aktywami na inwestowanie tych aktywów w jednostki uczestnictwa funduszy powierniczych mających siedzibę w innym państwie członkowskim jedynie wówczas, gdy ów fundusz powierniczy uzyskał zezwolenie na sprzedaż swych jednostek uczestnictwa na terytorium krajowym.

 

Podpisy


( *1 ) Język postępowania: niemiecki.