WYROK TRYBUNAŁU (trzecia izba)
z dnia 19 kwietnia 2012 r. ( *1 )
„Dyrektywa 1999/31/WE — Składowanie odpadów — Dyrektywa 85/337/EWG — Ocena skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne — Decyzja dotycząca dalszego działania mającego zezwolenie składowiska odpadów przy braku oceny oddziaływania na środowisko naturalne — Pojęcie zezwolenia na inwestycję”
W sprawie C-121/11
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Conseil d’État (Belgia) postanowieniem z dnia 24 lutego 2011 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 8 marca 2011 r., w postępowaniu:
Pro-Braine ASBL i in.
przeciwko
Commune de Braine-le-Château,
przy udziale:
Veolia es treatment SA,
TRYBUNAŁ (trzecia izba),
w składzie: K. Lenaerts, prezes izby, E. Juhász (sprawozdawca), G. Arestis, T. von Danwitz i D. Šváby, sędziowie,
rzecznik generalny: J. Kokott,
sekretarz: A. Impellizzeri, administrator,
uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 15 grudnia 2011 r.,
rozważywszy uwagi przedstawione:
— |
w imieniu Pro-Braine ASBL i in. przez adwokata J. Sambona, |
— |
w imieniu Veolia es treatment SA przez adwokata B. Deltoura, |
— |
w imieniu rządu belgijskiego przez T. Materne’a oraz C. Pochet, działających w charakterze pełnomocników, |
— |
w imieniu rządu austriackiego przez A. Poscha oraz G. Holleya, działających w charakterze pełnomocników, |
— |
w imieniu Komisji Europejskiej przez P. Olivera, A. Marghelisa oraz M. Verheija, działających w charakterze pełnomocników, |
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 14 lit. b) dyrektywy Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów (Dz.U. L 182, s. 1) oraz art. 1 ust. 2 dyrektywy Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne 85/337/EWG (Dz.U. L 175, s. 40), zmienionej dyrektywą 2003/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r. (Dz.U. L 156, s. 17) (zwanej dalej „dyrektywą 85/337”). |
2 |
Wniosek ten został złożony w ramach sporu między Pro-Braine ASBL i in. (zwanym dalej „stowarzyszeniem Pro-Braine”) a radą gminy Braine-le-Château w przedmiocie żądania Pro-Braine dotyczącego stwierdzenia nieważności decyzji zezwalającej na dalsze działanie składowiska odpadów końcowych na wysypisku zwanym Cour-au-Bois Nord do wygaśnięcia obowiązującego zezwolenia, to znaczy do dnia 27 grudnia 2009 r., uchylającej dotychczasowe warunki działania i nakładającej nowe warunki. |
Ramy prawne
Uregulowania Unii
3 |
Artykuł 1 dyrektywy 85/337 stanowi: „1. Niniejsza dyrektywa stosuje się do oceny skutków środowiskowych wywieranych przez przedsięwzięcia publiczne i prywatne, które mogą znacząco oddziaływać na środowisko. 2. Do celów niniejszej dyrektywy: »przedsięwzięcie« oznacza:
[…] »zezwolenie na inwestycję« [oznacza]: decyzję właściwej władzy lub władz, na podstawie której wykonawca otrzymuje prawo do wykonania przedsięwzięcia. […]”. |
4 |
Zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy 85/337: „Z zastrzeżeniem art. 2 ust. 3 przedsięwzięcia wymienione w załączniku II państwa członkowskie określają za pomocą:
lub
czy przedsięwzięcie podlega ocenie zgodnie z art. 5–10. Państwa członkowskie mogą postanowić o stosowaniu obydwu procedur, określonych w lit. a) i b)”. |
5 |
Załącznik II do dyrektywy 85/337 wymienia przedsięwzięcia, o których mowa w art. 4 ust. 2 tej dyrektywy. Punkt 11 tego załącznika, zatytułowany „Inne przedsięwzięcia”, wskazuje w tym kontekście między innymi „[u]rządzenia do unieszkodliwiania odpadów (przedsięwzięcia niewymienione w załączniku I)”. |
6 |
Wśród przedsięwzięć wymienionych we wskazanym załączniku figurują również, jak wynika z pkt 13 tego załącznika, „[w]szelkie zmiany bądź rozbudowa przedsięwzięć wymienionych w załączniku I lub II, już zatwierdzonych, zrealizowanych lub będących w trakcie realizacji, które mogą [mieć] znaczące niekorzystne oddziaływanie na środowisko naturalne (zmiana lub rozciągnięcie [rozbudowa] niezawarte w załączniku I)”. |
7 |
Artykuł 8 dyrektywy 1999/31, zatytułowany „Warunki udzielenia zezwolenia”, stanowi: „Państwa członkowskie podejmują środki, aby:
|
8 |
Zgodnie z art. 14 dyrektywy 1999/31, zatytułowanym „Istniejące składowiska odpadów”: „Państwa członkowskie podejmują środki, aby składowiska odpadów, które posiadają zezwolenia lub które już działają w czasie transpozycji niniejszej dyrektywy, nie mogły kontynuować działań, jeżeli nie zostaną podjęte tak szybko, jak to możliwe, lecz nie później niż w ciągu ośmiu lat od daty ustanowionej w art. 18 ust. 1, środki wymienione poniżej:
[…]”. |
Uregulowania krajowe
9 |
Artykuł 180 akapity czwarty i nast. décret du 11 mars 1999, relatif au permis d’environnement (dekretu z dnia 11 marca 1999 r. w sprawie zezwolenia środowiskowego) (Moniteur belge z dnia 8 czerwca 1999 r.), zmienionego dekretem z dnia 19 września 2002 r. (Moniteur belge z dnia 27 września 2002 r.) (zwanego dalej „dekretem z dnia 11 marca 1999 r.”), stanowi: „[…] zezwolenia na działanie składowiska odpadów końcowych wydane przed wejściem w życie niniejszego dekretu pozostają w mocy przez okres wyznaczony z zachowaniem następujących warunków. W terminie trzech miesięcy od wejścia w życie niniejszego dekretu podmiot zajmujący się składowiskiem odpadów końcowych, który uzyskał zezwolenie przed wejściem w życie niniejszego dekretu, przedstawia właściwym władzom plan zagospodarowania składowiska zawierający w szczególności następujące informacje:
Na podstawie planu zagospodarowania składowiska przedłożonego przez podmiot zajmujący się składowiskiem właściwe władze:
[…]”. |
Postępowanie przed sądem krajowym i pytanie prejudycjalne
10 |
Na dalsze działanie składowiska odpadów końcowych Cour-au-Bois Nord znajdującego się na terenie gminy Braine-le-Château zezwolono w drodze arrêté royal du 7 mars 1979 (zarządzenia królewskiego z dnia 7 marca 1979 r.), zmienionego zarządzeniem królewskim z dnia 27 grudnia 1979 r., na okres trzydziestu lat, w celu gromadzenia nietoksycznych odpadów przemysłowych. |
11 |
Wyżej wymienione zezwolenie na dalsze działanie składowiska odpadów zmieniono również w dniu 29 września 1988 r., aby umożliwić przyjmowanie na to składowisko innych rodzajów odpadów – takich jak odpady z gospodarstw domowych i odpady obojętne – prowadzących do sklasyfikowania tego składowiska jako składowiska odpadów klas 2 i 3. Zezwolenie na działanie tego składowiska w zmienionym brzmieniu było przenoszone na kolejne podmioty zajmujące się składowiskiem. |
12 |
W dniu 30 października 2002 r. Office wallon des déchets (waloński urząd ds. odpadów) wezwał Biffa Waste Services SA (zwaną dalej „Biffa Waste Services”), która zajmowała się w tym czasie składowiskiem odpadów końcowych na wysypisku Cour-au-Bois Nord, do przedstawienia planu zagospodarowania dla tego wysypiska zgodnie z art. 180 dekretu z dnia 11 marca 1999 r. |
13 |
W trakcie 2006 r. grupa Veolia es treatment SA nabyła Biffa Waste Services. |
14 |
Na podstawie planu zagospodarowania przedstawionego przez Biffa Waste Services rada gminy Braine-le-Château decyzją z dnia 14 maja 2008 r. zezwoliła na dalsze działanie omawianego składowiska odpadów końcowych do dnia 27 grudnia 2009 r., uchyliła obowiązujące warunki działania i zastąpiła je nowymi. |
15 |
W dniu 18 lipca 2008 r. stowarzyszenie Pro-Braine wniosło do Conseil d’État skargę o stwierdzenie nieważności owej decyzji z dnia 14 maja 2008 r. |
16 |
Skarżąca w postępowaniu przed sądem krajowym w skardze zarzuca co do zasady radzie gminy Braine-le-Château, że ta wydała ową decyzję bez wcześniejszego zastosowania do wniosku o zezwolenie na działanie tego sklasyfikowanego urządzenia procedury oceny skutków wywieranych na środowisko naturalne, a dokładniej, że nie zażądała przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko naturalne i nie zachowała towarzyszących tej ocenie wymogów materialnych i proceduralnych. |
17 |
Zdaniem skarżącej w postępowaniu przed sądem krajowym decyzja z dnia 14 maja 2008 r. jest nieprawidłowa, ponieważ decyzja o dalszym działaniu składowiska odpadów wydana na podstawie art. 180 dekretu z dnia 11 marca 1999 r. stanowi „zezwolenie na inwestycję” w rozumieniu art. 1 ust. 2 dyrektywy 85/337, a składowiska odpadów końcowych klasy 2 stanowią urządzenia, o których mowa w pkt 11 lit. b) załącznika II do dyrektywy 85/337, w pełni podlegające ocenie oddziaływania zgodnie z art. 2 zarządzenia rządu Walonii z dnia 4 lipca 2002 r. ustalającego wykaz przedsięwzięć podlegających ocenie oddziaływania oraz sklasyfikowanych urządzeń i rodzajów działalności. |
18 |
Z tych względów Conseil d’État postanowiła zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym: „Czy ostateczna decyzja pozwalająca na dalsze działanie mającego zezwolenie lub już działającego składowiska odpadów wydana na podstawie art. 14 lit. b) dyrektywy 1999/31 […] stanowi »zezwolenie na inwestycję« w rozumieniu art. 1 ust. 2 dyrektywy 85/337 […]?”. |
W przedmiocie pytania prejudycjalnego
19 |
W pytaniu prejudycjalnym sąd krajowy zmierza do ustalenia, czy ostateczna decyzja zezwalająca na dalsze działanie istniejącego składowiska odpadów, wydana na podstawie art. 14 lit. b) dyrektywy 1999/31, opierając się na planie zagospodarowania przedstawionym przez podmiot zajmujący się składowiskiem, stanowi „zezwolenie na inwestycję” w rozumieniu art. 1 ust. 2 dyrektywy 85/337. |
20 |
Z brzmienia art. 14 dyrektywy 1999/31, zatytułowanego „Istniejące składowiska odpadów”, wynika, że w odniesieniu do składowisk odpadów, które posiadają zezwolenia lub które już działają w czasie transpozycji tej dyrektywy, państwa członkowskie podejmują środki, aby składowiska te mogły nadal funkcjonować, tylko jeżeli podmioty zajmujące się tymi składowiskami spełnią wymogi tej dyrektywy. |
21 |
W tym celu podmioty zajmujące się tymi składowiskami przygotowują i przedstawiają właściwym władzom w celu zatwierdzenia plan zagospodarowania wysypiska, na którym zlokalizowane jest każde składowisko odpadów, włącznie z elementami wymienionymi w art. 8 dyrektywy 1999/31 oraz z wszelkimi środkami korygującymi, które zdaniem podmiotu zajmującego się składowiskiem będą potrzebne do spełnienia wymagań tej dyrektywy, z wyjątkiem wymagań określonych w pkt 1 załącznika I. |
22 |
Zgodnie z art. 14 lit. b) dyrektywy 1999/31 właściwe władze po przedstawieniu planu zagospodarowania podejmują ostateczną decyzję w sprawie dalszego działania składowiska odpadów na podstawie wymienionego planu zagospodarowania oraz tej dyrektywy. |
23 |
Z postanowienia odsyłającego wynika, że na działanie składowiska odpadów na wysypisku Cour-au-Bois Nord zezwolono zarządzeniem królewskim z dnia 7 marca 1979 r., zmienionym zarządzeniem królewskim z dnia 27 grudnia 1979 r., na okres trzydziestu lat, czyli do dnia 27 grudnia 2009 r. Z akt sprawy wynika również, że w okresie postępowania przed sądem krajowym owo składowisko odpadów działało nieprzerwanie od chwili wydania pierwotnego zezwolenia i że zezwolenie na działanie składowiska nie wygasło. |
24 |
Spółka zajmująca się tym składowiskiem odpadów – Biffa Waste Services –w dniu 23 maja 2003 r. przedstawiła administracji gminnej Braine-le-Château plan zagospodarowania na podstawie art. 180 dekretu z dnia 11 marca 1999 r., spełniający wymogi art. 14 dyrektywy 1999/31. |
25 |
Na podstawie tego planu zagospodarowania rada gminy Braine-le-Château zezwoliła w uchwale z dnia 14 maja 2008 r. na dalsze działanie składowiska odpadów Cour-au-Bois Nord do wygaśnięcia obowiązującego zezwolenia, to jest do dnia 27 grudnia 2009 r., uchyliła obowiązujące warunki działania składowiska i zastąpiła je nowymi. |
26 |
Należy zatem zbadać, czy taka decyzja stanowi „zezwolenie na inwestycję” w rozumieniu art. 1 ust. 2 dyrektywy 85/337. |
27 |
W tym względzie należy przypomnieć, że pojęcie zezwolenia na inwestycję jest zdefiniowane w art. 1 ust. 2 dyrektywy 85/337 jako „decyzja właściwej władzy lub władz, na podstawie której wykonawca otrzymuje prawo do wykonania przedsięwzięcia”. Dlatego też o „zezwoleniu na inwestycję” w rozumieniu tej dyrektywy można mówić tylko w przypadku, gdy „przedsięwzięcie” musi zostać wykonane. |
28 |
Definicja pojęcia „przedsięwzięcie” wskazana w art. 1 ust. 2 dyrektywy 85/337 nie precyzuje, czy zmiany bądź rozbudowa istniejących przedsięwzięć mogą jako takie być uważane za „przedsięwzięcia”. |
29 |
W każdym razie „przedsięwzięciami” w rozumieniu dyrektywy 85/337 są w szczególności urządzenia i składowiska wymienione w załączniku II do tejże dyrektywy, do którego to załącznika odsyła jej art. 4 ust. 2. Punkt 11 załącznika II, zatytułowany „Inne przedsięwzięcia”, wskazuje w tym kontekście między innymi „[u]rządzenia do unieszkodliwiania odpadów (przedsięwzięcia niewymienione w załączniku I)” będące kategorią obejmującą składowiska odpadów końcowych. Punkt 13 tego załącznika zalicza do objętych nim przedsięwzięć „[w]szelkie zmiany bądź rozbudow[ę] przedsięwzięć wymienionych w załączniku I lub II, już zatwierdzonych, zrealizowanych lub będących w trakcie realizacji, które mogą [mieć] znaczące niekorzystne oddziaływanie na środowisko naturalne […]”. |
30 |
Z wyżej wymienionych przepisów wynika, że zmiana lub rozbudowa składowiska odpadów końcowych – takiego jak składowisko, którego dotyczy spór przed sądem krajowym – mogą stanowić „przedsięwzięcie” w rozumieniu dyrektywy 85/337 w zakresie, w jakim mogą one w sposób znacząco niekorzystny oddziaływać na środowisko naturalne. |
31 |
Jak Trybunał już orzekł, pojęcie przedsięwzięcia dotyczy robót lub interwencji zmieniających stan fizyczny miejsca (wyrok z dnia 17 marca 2011 r. w sprawie C-275/09 Brussels Hoofdstedelijk Gewest i in., Zb. Orz. s. I-1753, pkt 20, 24, 38). |
32 |
Zwykłe odnowienie obowiązującego zezwolenia na działanie składowiska odpadów końcowych, przy braku robót lub interwencji zmieniających stan fizyczny miejsca, nie może być zakwalifikowane jako „przedsięwzięcie” w rozumieniu art. 1 ust. 2 dyrektywy 85/337. |
33 |
W konsekwencji w zakresie, w jakim „plan zagospodarowania” będący przedmiotem „ostatecznej decyzji” wydanej zgodnie z art. 14 lit. b) dyrektywy 1999/31 dotyczy zmiany lub rozbudowy poprzez dokonanie robót lub interwencji zmieniających stan fizyczny takiego składowiska odpadów końcowych i w jakim może on w sposób znacząco niekorzystny oddziaływać na środowisko naturalne, decyzję tę można byłoby uznać za „zezwolenie na inwestycję” w rozumieniu art. 1 ust. 2 dyrektywy 85/337. |
34 |
Co się tyczy sprawy przed sądem krajowym, Trybunał nie dysponuje wystarczającymi materiałami dowodowymi, które pozwoliłyby mu na dokonanie oceny skutków decyzji rady gminy Braine-le-Château z dnia 14 maja 2008 r. dla składowiska odpadów Cour-au-Bois Nord, co powinno w każdym razie zostać zbadane przez sąd krajowy. |
35 |
Do sądu krajowego należy zatem ustalenie, czy ostateczna decyzja w sprawie planu zagospodarowania przedstawionego zgodnie z art. 14 lit. b) dyrektywy 1999/31 przez zajmujący się składowiskiem podmiot, którego dotyczy postępowanie przed sądem krajowym, zezwala na zmianę lub rozbudowę danego składowiska poprzez dokonanie robót lub interwencji zmieniających jego stan fizyczny, które mogą w sposób znacząco niekorzystny oddziaływać na środowisko naturalne, a w związku z tym mogą stanowić „przedsięwzięcie” w rozumieniu art. 1 ust. 2 dyrektywy 85/337 i pkt 13 tiret pierwsze załącznika II do tej dyrektywy. |
36 |
Przy ocenie istnienia znaczącego niekorzystnego oddziaływania na środowisko naturalne w ramach tego ustalenia należy uwzględnić okoliczność, że plan zagospodarowania zatwierdzony taką ostateczną decyzją ma na celu, jak wynika z motywu 26 dyrektywy 1999/31, podjęcie środków niezbędnych do dostosowania istniejącego składowiska odpadów do przepisów tej dyrektywy i że decyzja ta mieści się zatem w ramach polityki ochrony środowiska naturalnego. |
37 |
Na zadane pytanie należy więc odpowiedzieć, że ostateczna decyzja zezwalająca na dalsze działanie istniejącego składowiska odpadów wydana na podstawie art. 14 lit. b) dyrektywy 1999/31, opierając się na planie zagospodarowania, stanowi „zezwolenie na inwestycję” w rozumieniu art. 1 ust. 2 dyrektywy 85/337, tylko jeżeli decyzja ta zezwala na zmianę lub rozbudowę urządzenia lub wysypiska poprzez dokonanie robót lub interwencji zmieniających jego stan fizyczny, które mogą w sposób znacząco niekorzystny oddziaływać na środowisko naturalne w rozumieniu pkt 13 załącznika II do dyrektywy 85/337 i które tym samym stanowią „przedsięwzięcie” w rozumieniu art. 1 ust. 2 tej dyrektywy. |
W przedmiocie kosztów
38 |
Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi. |
Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje: |
Ostateczna decyzja zezwalająca na dalsze działanie istniejącego składowiska odpadów, wydana na podstawie art. 14 lit. b) dyrektywy Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów, opierając się na planie zagospodarowania, stanowi „zezwolenie na inwestycję” w rozumieniu art. 1 ust. 2 dyrektywy Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne 85/337/EWG, zmienionej dyrektywą 2003/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r., tylko jeżeli decyzja ta zezwala na zmianę lub rozbudowę urządzenia lub wysypiska poprzez dokonanie robót lub interwencji zmieniających jego stan fizyczny, które mogą w sposób znacząco niekorzystny oddziaływać na środowisko naturalne w rozumieniu pkt 13 załącznika II do wspomnianej dyrektywy 85/337i które tym samym stanowią „przedsięwzięcie” w rozumieniu art. 1 ust. 2 tej dyrektywy. |
Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: francuski.