—

w imieniu United Pan-Europe Communications Belgium SA, Coditel Brabant SPRL i Wolu TV ASBL przez F. de Visschera i E. Cornu, adwokatów,

—

w imieniu Belgian Business Television SA przez F. Van Elsen, adwokata,

—

w imieniu TV5-Monde oraz Media ad Infinitum SA przez A. Berenbooma i A. Joachimowicz, adwokatów,

—

w imieniu Télé Bruxelles ASBL przez C. Doutrelepont i V. Chapoulauda, adwokatów,

—

w imieniu rządu belgijskiego przez A. Hubert, działającą w charakterze pełnomocnika, wspieraną przez A. Berenbooma i A. Joachimowicz, adwokatów,

—

w imieniu rządu austriackiego przez C. Pesendorfer, działającą w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu rządu portugalskiego przez L. Fernandesa oraz J. Marques Lopes, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu Zjednoczonego Królestwa przez T. Harris, działającą w charakterze pełnomocnika, wspieraną przez G. Peretza, barrister,

—

w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich przez F. Arbaulta i M. Shottera, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia prejudycjalnego dotyczy wykładni art. 49 WE, a także 86 WE, w szczególności w związku z art. 82 WE.

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporów między United Pan-Europe Communications Belgium SA (zwaną dalej „UPC”), Coditel Brabant SPRL, Société Intercommunale pour la Diffusion de la Télévision (Brutélé) i Wolu TV ASBL a État belge (państwem belgijskim) w przedmiocie nałożenia przez nie na te telewizje kablowe obowiązku rozpowszechniania w dwujęzycznym regionie Bruxelles-Capitale (stołecznym regionie Brukseli) programów telewizyjnych nadawanych przez określonych nadawców prywatnych wyznaczonych przez władze tego państwa.

3

Artykuł 13 ustawy z dnia 30 marca 1995 r. w sprawie sieci nadawczych i działalności nadawczej w dwujęzycznym regionie Bruxelles-Capitale (Moniteur belge z dnia 22 lutego 1996 r., str. 3797, zwanej dalej „ustawą z 1995 r.”) stanowi:

„Operator posiadający zezwolenie na prowadzenie sieci telewizji kablowej w dwujęzycznym regionie Bruxelles-Capitale jest zobowiązany do rozprowadzania, równocześnie z ich nadawaniem i w całości, następujących programów:

4

Aktem wykonawczym do tego przepisu ustawowego jest zarządzenie ministra z dnia 17 stycznia 2001 r. w sprawie wyznaczenia nadawców, o których mowa w art. 13 tiret drugie ustawy z dnia 30 marca 1995 r. w sprawie sieci nadawczych i działalności nadawczej w dwujęzycznym regionie Bruxelles-Capitale (Moniteur belge z dnia 2 lutego 2001 r., str. 2781, zwane dalej zarządzeniem z dnia 17 stycznia 2001 r., które brzmi następująco:

„[…]

System must carry jest częścią polityki audiowizualnej mającej na celu umożliwienie telewidzom dostępu zarówno do nadawców publicznych, jak i do nadawców prywatnych przyjmujących na siebie obowiązki świadczenia usług publicznych;

System must carry ma na celu ochronę pluralizmu i zawartości kulturalnej oferty programowej w sieciach kablowych oraz zapewnienie wszystkim telewidzom dostępu do tego pluralizmu;

System ten jest bezsprzecznie uzasadniony względami interesu ogólnego;

Wybór prywatnych nadawców korzystających z must carry dokonywany jest w interesie harmonizacji audiowizualnego krajobrazu w Belgii;

Przeprowadzono konsultacje ze wspólnotą francuską i ze wspólnotą flamandzką;

Must carry należy przyznać wyznaczonym nadawcom w zamian za nałożenie na nich znaczących obowiązków, które zgadzają się na siebie przyjąć;

Niektórym z tych wyznaczonych nadawców powierza się pełnienie usług publicznych;

W odniesieniu do asbl Télé Bruxelles [zwanej dalej Télé Bruxelles] i vzw TV Brussel must carry należy przyznać w celu wspierania rozwoju telewizji lokalnej, rozpowszechniającej lokalne wiadomości, przeznaczone dla lokalnych odbiorców;

Zniesienie must carry zagrodziłoby samemu istnieniu tych nadawców, którzy nie byliby w stanie ponosić znacznych kosztów rozpowszechniania programów;

Zarządza się, co następuje:

Artykuł 1. Operator upoważniony do prowadzenia sieci telewizji kablowej w dwujęzycznym regionie Bruxelles-Capitale jest zobowiązany do rozprowadzania, równocześnie z ich nadawaniem i w całości, programów telewizyjnych następujących nadawców:

[…]”.

5

Zarządzeniem ministra z dnia 24 stycznia 2002 r. zmieniającym zarządzenie ministra z dnia 17 stycznia 2001 r. w sprawie wyznaczenia nadawców, o których mowa w art. 13 tiret drugie ustawy z dnia 30 marca 1995 r. w sprawie sieci nadawczych i działalności nadawczej w dwujęzycznym regionie Bruxelles-Capitale (Moniteur belge z dnia 16 lutego 2002 r., str. 6066, zwane dalej „zarządzeniem z dnia 24 stycznia 2002 r.”) dodano do art. 1 zarządzenia z dnia 17 stycznia 2001 r. następujące punkty:

6

Skarżące w postępowaniu przed sądem krajowym są telewizjami kablowymi, które poprzez swoje sieci kablowe rozpowszechniają programy licznych nadawców, w szczególności w dwujęzycznym regionie Bruxelles-Capitale. Z postanowienia odsyłającego wynika, że nośnik ten pozwala na udostępnienie około czterdziestu kanałów w trybie analogowym.

7

W dniu 2 kwietnia 2001 r. te telewizje kablowe wystąpiły do Conseil d’État, każda w dotyczącym ją zakresie, ze skargą o uchylenie zarządzenia z dnia 17 stycznia 2001 r. Następnie w dniu 17 kwietnia 2002 r. wniosły one wspólną skargę o uchylenie zarządzenia z dnia 24 stycznia 2002 r.

8

Wyrokiem z dnia 17 maja 2006 r. Conseil d’État, który połączył te skargi do wspólnego rozpatrzenia, odrzucił skargi Société Intercommunale pour la Diffusion de la Télévision (Brutélé) jako niedopuszczalne z czysto formalnych względów. Jeśli chodzi o skargi pozostałych trzech telewizji kablowych, sąd krajowy oddalił większość zarzutów. Uchylił jednakże zarządzenie z dnia 17 stycznia 2001 r. w zakresie nadającym status „must carry” TV5-Monde ze względu na to, że jest ona spółką prawa francuskiego z siedzibą we Francji, która okazała się międzynarodowym kanałem francuskojęzycznym, z którym wspólnota francuska, aczkolwiek niewielka część kapitału TV5-Monde znajduje się w rękach podległego jej podmiotu, ma zbyt słaby związek, by można było uznać, że nadawca ten „podlega” tej wspólnocie w rozumieniu art. 13 ustawy z 1995 r., a ponadto nic nie wskazuje na to, że TV5-Monde podjęła się wobec tej wspólnoty zobowiązań, w zamian za które miałaby otrzymać status „must carry”.

9

W pozostałym zakresie Conseil d’État stwierdził, że wniesione skargi wymagają wykładni prawa wspólnotowego.

10

Zainteresowane telewizje kablowe podnoszą bowiem po pierwsze, że kwestionowane środki nadają nadawcom prywatnym mającym status „must carry” prawo specjalne, które z naruszeniem art. 3 ust. 1 lit. g) WE i art. 10 WE oraz art. 82 WE i 86 WE może zakłócać konkurencję między nadawcami i działać na niekorzyść nadawców mających siedzibę w innych niż Królestwo Belgii państwach członkowskich, podczas gdy BeTV SA zajmuje pozycję dominującą we francuskojęzycznej Belgii na rynku telewizji płatnej. Zaś sąd krajowy uważa w tym względzie, że pojęcie „prawo specjalne” w rozumieniu art. 86 WE nie zostało zdefiniowane przez Trybunał.

11

Po drugie, wspomniane telewizje kablowe uważają, że kwestionowane środki stanowią nieuzasadnione i niezgodne z art. 3 ust. 1 lit. g) WE, art. 49 WE i art. 86 WE przeszkody dla swobody świadczenia usług ze względu na ograniczenie liczby dostępnych kanałów i zwiększenie ich ceny, podczas gdy prywatni nadawcy mający status „must carry” przy prowadzonych z nimi negocjacjach na temat ceny dostępu odnoszą korzyści z nałożonego na telewizje kablowe obowiązku rozprowadzania. Zaś w tym zakresie sąd krajowy zwraca uwagę, że choć nie jest prawdą, że wykorzystywana przez telewizje kablowe infrastruktura jest w pełni obciążona, to prawdopodobny jest natomiast fakt, że kwestionowane środki mogą stawiać zagranicznych nadawców pragnących, by ich program był rozprowadzany przez telewizje kablowe w dwujęzycznym regionie Bruxelles-Capitale, w mniej korzystnej pozycji negocjacyjnej niż prywatnych nadawców mających status „must carry”.

12

W tych okolicznościach Conseil d’État postanowił zawiesić postępowanie w tym zakresie skarg i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

13

Za pomocą dwóch pierwszych pytań sąd krajowy pragnie ustalić w istocie, czy art. 86 WE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie takim przepisom państwa członkowskiego, jakie są przedmiotem sporu w postępowaniu przed sądem krajowym, stanowiącym, że prywatni nadawcy podlegający organom władzy publicznej tego państwa, którzy zostali przez te organy wyznaczeni, mają prawo do tego, by ich program telewizyjny był, na mocy obowiązku „must carry”, rozpowszechniany w całości przez telewizje kablowe działające na danym obszarze tego państwa.

14

W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 86 ust. 1 WE państwa członkowskie, w odniesieniu do przedsiębiorstw publicznych oraz przedsiębiorstw, którym przyznają prawa specjalne lub wyłączne, nie wprowadzają ani nie utrzymują żadnego środka sprzecznego z normami traktatu, w szczególności z normami przewidzianymi w artykułach 12 WE oraz 81–89 WE.

15

Z jasnego brzmienia art. 86 ust. 1 WE wynika, że artykuł ten nie ma niezależnego zakresu przedmiotowego, to znaczy, że należy go rozumieć w związku z odpowiednimi postanowieniami traktatu (wyrok z dnia 19 kwietnia 2007 r. w sprawie C-295/05 Asemfo, Zb.Orz. str. I-2999, pkt 40).

16

Z postanowienia odsyłającego wynika, że właściwym przepisem w mniemaniu Conseil d’État jest art. 82 WE, zgodnie z którym zakazane jest nadużywanie przez jedno lub większą liczbę przedsiębiorstw pozycji dominującej na wspólnym rynku lub na znacznej jego części.

17

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału sam fakt stworzenia, poprzez przyznanie praw specjalnych lub wyłącznych w rozumieniu art. 86 ust. 1 WE, pozycji dominującej nie jest, jako taki, sprzeczny z art. 82 WE. Państwo członkowskie narusza zakazy ustanowione w tych dwóch przepisach jedynie w przypadkach, gdy dane przedsiębiorstwo jest skłaniane, poprzez samo wykonywanie praw specjalnych lub wyłącznych, do nadużywania zajmowanej pozycji dominującej lub też, gdy te prawa mogą stworzyć sytuację, w której przedsiębiorstwo to zostaje skłonione do popełnienia takiego nadużycia (wyroki z dnia 23 maja 2000 r. w sprawie C-209/98 Sydhavnens Sten & Grus, Rec. str. I-3743, pkt 66; z dnia 25 października 2001 r. w sprawie C-475/99 Ambulanz Glöckner, Rec. str. I-8089, pkt 39 i z dnia 30 marca 2006 r. w sprawie C-451/03 Servizi Ausiliari Dottori Commercialisti, Zb.Orz. str. I-2941, pkt 23).

18

Zatem w postępowaniu przed sądem krajowym chodzi o ustalenie, czy sporne przepisy, to jest ustawa z 1995 r. oraz zarządzenia z dnia 17 stycznia 2001 r. i z dnia 24 stycznia 2002 r., skutkują nie tylko przyznaniem prywatnym wyznaczonym przez nie nadawcom praw specjalnych lub wyłącznych w rozumieniu art. 86 ust. 1 WE, lecz prowadzą również do nadużywania pozycji dominującej w rozumieniu art. 82 WE.

19

Niemniej aby Trybunał był w stanie dać użyteczną odpowiedź na przedstawione mu pytania, trzeba jeszcze, aby sąd krajowy określił ramy dotyczące stanu faktycznego, w jaki wpisują się te pytania, lub aby przynajmniej wyjaśnił sytuacje faktyczne, na jakich te pytania się opierają (zob. podobnie postanowienie z dnia 8 października 2002 r. w sprawie C-190/02 Viacom, Rec. str. I-8287, pkt 15 i przytoczone tam orzecznictwo oraz wyrok z dnia 17 lutego 2005 r. w sprawie C-134/03 Viacom Outdoor, Zb.Orz. str. I-1167, pkt 22).

20

W tym względzie, zgodnie z orzecznictwem Trybunału, wymóg dokładności co do kontekstu faktycznego ma szczególne znaczenie w dziedzinie konkurencji, która charakteryzuje się skomplikowanymi sytuacjami faktycznymi i prawnymi (zob. wyrok z dnia 13 kwietnia 2000 r. w sprawie C-176/96 Lehtonen i Castors Braine, Rec. str. I-2681, pkt 22; ww. wyrok w sprawie Viacom Outdoor, pkt 23 i wyrok z dnia 23 listopada 2006 r. w sprawie C-238/05 Asnef-Equifax i Administración del Estado, Zb.Orz. str. I-11125, pkt 23).

21

Tymczasem w niniejszym przypadku bez względu na to, czy udzielono praw specjalnych lub wyłącznych prywatnym nadawcom, o których mowa w zarządzeniach z dnia 17 stycznia 2001 r. i z dnia 24 stycznia 2002 r., ani postanowienie odsyłające, ani uwagi na piśmie, ani też ustne wyjaśnienia przedstawione na rozprawie nie dają Trybunałowi informacji w zakresie okoliczności faktycznych i prawnych, które umożliwiłyby mu ustalenie, czy warunki dotyczące istnienia pozycji dominującej lub jej nadużycia w rozumieniu art. 82 WE zostały spełnione. W szczególności sąd krajowy nie wskazał, na jakim właściwym rynku i w jaki sposób owi prywatni nadawcy mieliby mieć indywidualną lub zbiorową pozycję dominującą.

22

W tych okolicznościach, jak podnoszą Belgian Business Television SA, Media ad infinitum SA, TV5-Monde, rząd belgijski i Komisja Wspólnot Europejskich, Trybunał nie jest w stanie udzielić użytecznej odpowiedzi na dwa pierwsze pytania.

23

W związku z tym należy stwierdzić niedopuszczalność dwóch pierwszych pytań zadanych przez sąd krajowy.

24

Za pomocą tych pytań, które należy rozpatrywać łącznie, sąd krajowy pragnie się w istocie dowiedzieć, czy art. 49 WE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie takim przepisom państwa członkowskiego, jak przepisy sporne w postępowaniu przed sądem krajowym, które nakładają na telewizje kablowe działające na danym obszarze tego państwa członkowskiego obowiązek rozpowszechniania, na mocy obowiązku „must carry”, programów telewizyjnych emitowanych przez prywatnych nadawców podlegających organom władzy publicznej tego państwa, którzy zostali przez te organy wyznaczeni.

25

Na wstępie należy zauważyć, że wbrew temu, co utrzymywała spora część zainteresowanych stron w uwagach na piśmie, zagadnienia tego nie można analizować w świetle dyrektywy 2002/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników (dyrektywa o usłudze powszechnej) (Dz.U. L 108, str. 51), której art. 31 upoważnia państwa członkowskie pod pewnymi warunkami do stosowania „must carry”, w szczególności w zakresie rozprowadzania programów telewizyjnych.

26

Jak bowiem wynika z postanowienia odsyłającego, dyrektywa ta, niebędąca przedmiotem pytań zadanych przez Conseil d’État, nie ma użytecznego znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu przed sądem krajowym, ponieważ jak zwracała uwagę również UPC na rozprawie, nie obowiązywała ona w chwili wydania zarządzeń z dnia 17 stycznia 2001 r. i z dnia 24 stycznia 2002 r., co do których sąd ten ma dokonać kontroli zgodności z prawem w ramach wspomnianego sporu.

27

Wynika z tego, że pytania trzecie i czwarte należy rozpatrywać jedynie pod kątem art. 49 WE.

28

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału, nadawanie przekazu telewizyjnego, w tym rozprowadzanego drogą telewizji kablowej, stanowi jako takie świadczenie usług w rozumieniu art. 49 WE (zob. podobnie wyroki z dnia 30 kwietnia 1974 r. w sprawie 155/73 Sacchi, Rec. str. 409, pkt 6; z dnia 18 marca 1980 r. w sprawie 52/79 Debauve i in., Rec. str. 833, pkt 8; z dnia 5 października 1994 r. w sprawie C-23/93 TV10, Rec. str. I-4795, pkt 13 i z dnia 29 listopada 2001 r. w sprawie C-17/00 De Coster, Rec. str. I-9445, pkt 28).

29

Jeżeli chodzi o kwestię, czy takie przepisy krajowe, jakie są przedmiotem sporu w postępowaniu przed sądem krajowym, zawierają ograniczenie zabronione przez art. 49 WE, to należy przypomnieć, że w świetle utrwalonego orzecznictwa Trybunału swobodne świadczenie usług wymaga nie tylko zniesienia wszelkich form dyskryminacji wobec usługodawcy mającego siedzibę w innym państwie członkowskim ze względu na jego przynależność państwową, ale także zniesienia wszelkich ograniczeń, nawet jeśli są one stosowane jednakowo wobec usługodawców krajowych, jak i pochodzących z innych państw członkowskich, które mogą obłożyć zakazem, utrudnić lub uczynić mniej atrakcyjną działalność usługodawcy mającego siedzibę w innym państwie członkowskim, gdzie świadczy on legalnie analogiczne usługi (zob. w szczególności ww. wyrok w sprawie De Coster, pkt 29; wyroki z dnia 8 września 2005 r. w sprawach połączonych C-544/03 i C-545/03 Mobistar i Belgacom Mobile, Zb.Orz. str. I-7723, pkt 29; z dnia 5 grudnia 2006 r. w sprawach połączonych C-94/04 i C-202/04 Cipolla i in., Zb.Orz. str. I-11421, pkt 56 i z dnia 11 stycznia 2007 r. w sprawie C-208/05 ITC, Zb.Orz. str. I-181, pkt 55).

30

Trybunał zresztą orzekł już, że art. 49 WE stoi na przeszkodzie stosowaniu wszelkich przepisów krajowych, które świadczenie usług między państwami członkowskimi czynią trudniejszym niż świadczenie usług wyłącznie wewnątrz jednego państwa członkowskiego (zob. ww. wyroki w sprawie De Coster, pkt 30; Mobistar i Belgacom Mobile, pkt 30; Cipolla i in., pkt 57 oraz wyrok z dnia 11 września 2007 r. w sprawie C-76/05 Schwarz i Gootjes-Schwarz, Zb.Orz. str. I-6849, pkt 67).

31

Stosując te zasady, na prawo swobodnego świadczenia usług może powołać się przedsiębiorstwo w stosunku do państwa członkowskiego, w którym ma ono siedzibę, gdy usługi są świadczone na rzecz usługobiorców mających siedzibę w innym państwie członkowskim, i bardziej ogólnie, we wszystkich przypadkach, gdy usługodawca oferuje swe usługi na terytorium państwa członkowskiego innego niż to, w którym ma siedzibę (zob. w szczególności wyrok z dnia 5 października 1994 r. w sprawie C-381/93 Komisja przeciwko Francji, Rec. str. I-5145, pkt 14 i ww. wyrok w sprawie ITC, pkt 56).

32

W niniejszym przypadku należy stwierdzić, że jak słusznie utrzymuje UPC, przez sam fakt nieposiadania statusu „must carry” w dwujęzycznym regionie Bruxelles-Capitale na mocy krajowych przepisów, będących przedmiotem sporu przed sądem krajowym, nadawcy z siedzibą w innych niż Królestwo Belgii państwach członkowskich muszą, skoro w odróżnieniu od nadawców mających ten status nie mają bezwarunkowej gwarancji możliwości dostępu do sieci, którą dysponują telewizje kablowe w tym regionie, negocjować z nimi warunki tego dostępu, konkurując przy tym z innymi nadawcami mającymi siedzibę na terytorium Królestwa Belgii lub w innych państwach członkowskich, którzy również nie mają tego statusu. Okoliczność podniesiona na rozprawie przez Télé Bruxelles i rząd belgijski, iż żaden nadawca z siedzibą w innym państwie członkowskim nie wystąpił o status „must carry”, jest w tym względzie nieistotna.

33

Przepisy krajowe będące przedmiotem sporu przed sądem krajowym określają więc bezpośrednio warunki dostępu do rynku usług w dwujęzycznym regionie Bruxelles-Capitale, nakładając na usługodawców mających siedzibę w innych niż Królestwo Belgii państwach członkowskich i niewyznaczonych w tych przepisach obciążenie, które nie dotyczy usługodawców w nich wyznaczonych. Takie przepisy mogą więc stanowić przeszkodę w świadczeniu usług między państwami członkowskimi (zob. podobnie wyrok z dnia 10 maja 1995 r. w sprawie C-384/93 Alpine Investments, Rec. str. I-1141, pkt 38 i ww. wyrok w sprawie De Coster, pkt 33).

34

Z akt sprawy nie wynika jasno, czy art. 13 ustawy z 1995 r. wymaga, by w celu uzyskania statusu „must carry” nadawcy mieli siedzibę w Belgii. Jednakże nawet gdyby przepis ten był skonstruowany w sposób niezastrzegający wyraźnie tego statusu dla nadawców z siedzibą w Belgii, z tego względu, że stanowi on, jak sam rząd belgijski stwierdził, narzędzie polityki kulturalnej mające głównie na celu zapewnienie obywatelom belgijskim dostępu do lokalnych i krajowych informacji i do własnej kultury, istnieje większa możliwość, że będzie on przyznawany nadawcom mającym siedzibę w Belgii niż nadawcom mającym siedzibę w innych niż Królestwo Belgii państwach członkowskich.

35

W postanowieniu odsyłającym Conseil d’État uchylił ponadto decyzję o przyznaniu statusu „must carry” jedynemu z nadawców mającemu siedzibę w innym niż Królestwo Belgii państwie członkowskim ze względu na to, że nie można było uznać, że nadawca ten „podlega” wspólnocie francuskiej w rozumieniu art. 13 ustawy z 1995 r. Tak więc bezsporny jest fakt, że w następstwie tej decyzji nadawcy mający ten status na mocy zarządzeń z dnia 17 stycznia 2001 r. i z dnia 24 stycznia 2002 r. mieli już wszyscy siedzibę w Belgii. Na rozprawie rząd belgijski sam zresztą wskazał, że fakt, iż jeden z prywatnych nadawców mających ten status zdecydował się ostatnio przenieść swoją główną siedzibę do innego państwa członkowskiego, stanowi czynnik, który byłby brany pod uwagę dla celów przeprowadzenia oceny konieczności utrzymania przez niego tego statusu, choćby treść rozpowszechnianego przez tego nadawcę programu się nie zmieniła.

36

Z tego wynika, że przepisy krajowe będące przedmiotem sporu przed sądem krajowym sprawiają też, że świadczenie usług między państwami członkowskimi jest trudniejsze niż świadczenie usług czysto wewnętrznych z punktu widzenia zainteresowanego państwa członkowskiego.

37

Nie ma w tym względzie znaczenia, wbrew temu, co podnosi rząd belgijski zarówno w uwagach na piśmie, jak i na rozprawie, że przepisy te wywierają również ograniczające skutki w stosunku do nadawców prywatnych mających siedzibę w Belgii, którzy nie mają statusu „must carry” w dwujęzycznym regionie Bruxelles-Capitale. Aby przepisy stanowiły przeszkodę w świadczeniu usług między państwami członkowskimi, nie jest bowiem niezbędne, by wszystkie przedsiębiorstwa danego państwa członkowskiego miały przewagę nad przedsiębiorstwami mającymi siedzibę w innych państwach członkowskich. Wystarczy, że przepisy te są korzystne dla niektórych przedsiębiorstw mających siedzibę na terytorium krajowym (zob. podobnie wyrok z dnia 25 lipca 1991 r. w sprawie C-353/89 Komisja przeciwko Niderlandom, Rec. str. I-4069, pkt 25).

38

W tych okolicznościach należy uznać, że przepisy krajowe będące przedmiotem sporu przed sądem krajowym stanowią ograniczenie swobody świadczenia usług w rozumieniu art. 49 WE.

39

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału takie ograniczenie gwarantowanej w traktacie podstawowej swobody może być uzasadnione, o ile odpowiada nadrzędnym względom interesu ogólnego, jeżeli jest odpowiednie do tego, by zapewnić osiągnięcie zamierzonego celu i nie wykracza poza to, co niezbędne do jego osiągnięcia (zob. w szczególności wyroki z dnia 5 czerwca 1997 r. w sprawie C-398/95 SETTG, Rec. str. I-3091, pkt 21; z dnia 28 października 1999 r. w sprawie C-6/98 ARD, Rec. str. I-7599, pkt 50 i 51 oraz ww. wyrok w sprawie Cipolla i in., pkt 61).

40

Jeśli chodzi po pierwsze o cel zamierzony w krajowych przepisach, będących przedmiotem sporu w postępowaniu przed sądem krajowym, rząd belgijski utrzymuje, że jest nim utrzymanie pluralistycznego i bogatego kulturowo charakteru oferty programowej w sieciach kablowych oraz zapewnienie dostępu wszystkich widzów do pluralizmu i różnorodności programów, w szczególności poprzez zapewnienie belgijskim obywatelom z dwujęzycznego regionu Bruxelles-Capitale, że nie będą pozbawieni dostępu do informacji lokalnych i krajowych lub do swojej kultury. Przepisy te mają zatem na celu harmonizację krajobrazu audiowizualnego w Belgii.

41

W tym względzie przypomnieć należy, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału, polityka kulturalna może znaleźć się wśród nadrzędnych względów interesu ogólnego uzasadniających ograniczenie swobody świadczenia usług. Utrzymanie pluralizmu, które ma zapewnić ta polityka, jest bowiem związane z wolnością wyrażania opinii, chronioną w art. 10 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności podpisanej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., wolnością, która stanowi jedno z podstawowych praw gwarantowanych we wspólnotowym porządku prawnym (zob. wyrok z dnia 25 lipca 1991 r. w sprawie C-288/89 Collectieve Antennevoorziening Gouda, Rec. str. I-4007, pkt 23; ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Niderlandom, pkt 30; wyrok z dnia 3 lutego 1993 r. w sprawie C-148/91 Veronica Omroep Organisatie, Rec. str. I-487, pkt 10 i ww. wyrok w sprawie TV10, pkt 19).

42

Należy zatem przyznać, że przepisy krajowe będące przedmiotem sporu przed sądem krajowym mają na celu interes ogólny, jako że zmierzają do zachowania pluralistycznego charakteru oferty programowej telewizji w dwujęzycznym regionie Bruxelles-Capitale i w ten sposób stanowią element polityki kulturalnej mającej na celu zachowanie, w sektorze audiowizualnym, wolności wyrażania opinii w ramach różnych istniejących w tym regionie nurtów, w szczególności społecznych, kulturowych, językowych, religijnych i filozoficznych.

43

Po drugie, jeśli chodzi o to, czy przepisy te są odpowiednie, aby zapewnić osiągnięcie zamierzonego celu, należy przyznać, jak słusznie stwierdził rzecznik generalny w pkt 13 opinii, że biorąc pod uwagę dwujęzyczność regionu Bruxelles-Capitale, takie krajowe przepisy, jakie są przedmiotem sporu w postępowaniu przed sądem krajowym, stanowią odpowiedni środek do osiągnięcia zamierzonego celu w zakresie kultury, ponieważ w szczególności mogą umożliwić widzom, których językiem jest język niderlandzki, dostęp w sieci kablowej działającej na danym obszarze tego regionu do programów telewizyjnych mających kulturowy i językowy związek ze wspólnotą flamandzką, a widzom, których językiem jest francuski, podobny dostęp do programów telewizyjnych mających kulturowy i językowy związek ze wspólnotą francuską. Tego rodzaju przepisy gwarantują więc widzom w tym regionie, że nie zostaną oni pozbawieni dostępu w swoim języku do informacji lokalnych i krajowych oraz do programów właściwych dla swojej kultury.

44

Po trzecie, jeśli chodzi o niezbędność przepisów będących przedmiotem sporu w postępowaniu przed sądem krajowym do osiągnięcia zamierzonego celu, należy podkreślić, że chociaż zachowanie pluralizmu w imię polityki kulturalnej jest związane z podstawowym prawem wolności wyrażania opinii i że w związku z tym władze krajowe mają szeroki zakres uznania w tym zakresie, to wymagania wynikające ze środków służących wdrożeniu takiej polityki nie mogą w żadnym razie być nieproporcjonalne do tego celu, a sposób ich stosowania nie może wiązać się z dyskryminacją wobec obywateli innych państw członkowskich (zob. podobnie wyroki z dnia 28 listopada 1989 r. w sprawie C-379/87 Groener, Rec. str. 3967, pkt 19 i z dnia 12 czerwca 2003 r. w sprawie C-112/00 Schmidberger, Rec. str. I-5659, pkt 82).

45

W szczególności takie przepisy nie mogą legitymizować dyskrecjonalnych decyzji władz krajowych pozbawiających skuteczności przepisy wspólnotowe dotyczące podstawowej swobody (zob. podobnie wyroki z dnia 20 lutego 2001 r. w sprawie C-205/99 Analir i in., Rec. str. I-1271, pkt 37 i z dnia 22 stycznia 2002 r. w sprawie C-390/99 Canal Satélite Digital, Rec. str. I-607, pkt 35).

46

Zatem przyznanie statusu „must carry” musi po pierwsze podlegać, jak podnosi Komisja, przejrzystej procedurze i opierać się na znanych z góry przez nadawców kryteriach w celu uniknięcia, by władza uznaniowa, którą dysponują państwa członkowskie, była wykonywana w sposób arbitralny. W szczególności każdy nadawca powinien być w stanie określić z góry rodzaj i zakres szczegółowych warunków, które należy spełnić, oraz zobowiązań dotyczących świadczenia usług publicznych, które musi w razie potrzeby na siebie przyjąć, aby otrzymać ten status. W tym względzie zwykłe przytoczenie w uzasadnieniu do krajowych przepisów deklaracji dotyczących zasad i celów w zakresie ogólnej polityki nie może zostać uznane za wystarczające.

47

Następnie przyznanie statusu „must carry” musi opierać się na obiektywnych kryteriach właściwych do zapewnienia pluralizmu i umożliwiających w razie potrzeby, za pomocą zobowiązań z tytułu świadczenia usług publicznych, dostęp w szczególności do informacji krajowych i lokalnych na danym obszarze. Tak więc tego rodzaju statusu nie można przyznawać automatycznie wszystkim kanałom telewizyjnym rozpowszechnianym przez tego samego prywatnego nadawcę, lecz musi on być ściśle ograniczony do tych kanałów, których całkowita treść programowa jest odpowiednia do osiągnięcia takiego celu. Ponadto liczba kanałów zastrzeżonych dla prywatnych nadawców posiadających ten status nie może w oczywisty sposób przekraczać tego, co niezbędne dla osiągnięcia tego celu.

48

Wreszcie kryteria przyznawania statusu „must carry” muszą być niedyskryminacyjne. W szczególności przyznanie tego statusu nie może być poddane prawnemu ani faktycznemu wymogowi posiadania siedziby na terytorium krajowym (zob. podobnie wyrok z dnia 16 grudnia 1992 r. w sprawie C-211/91 Komisja przeciwko Belgii, Rec. str. I-6757, pkt 12).

49

Ponadto w zakresie, w jakim wymagania dotyczące przyznania statusu „must carry”, choć mające jednakowo zastosowanie do wszystkich, mogą zostać łatwiej spełnione przez nadawców mających siedzibę na terytorium krajowym, w szczególności ze względu na treść nadawanych programów, muszą być niezbędne do osiągnięcia zamierzonego słusznego celu leżącego w interesie ogólnym.

50

Do sądu krajowego należy zbadanie, biorąc pod uwagę informacje zawarte w aktach zawisłej przed nim sprawy, czy przepisy krajowe będące przedmiotem sporu przed sądem krajowym spełniają te warunki.

51

Należy zatem odpowiedzieć na pytania trzecie i czwarte, że art. 49 WE należy interpretować w ten sposób, iż nie stoi on na przeszkodzie takim przepisom państwa członkowskiego, jakie są przedmiotem sporu w postępowaniu przed sądem krajowym, nakazującym telewizjom kablowym działającym na danym obszarze tego państwa rozpowszechnianie, na mocy tak zwanego obowiązku „must carry”, programów telewizyjnych nadawanych przez prywatnych nadawców podległych organom władzy publicznej tego państwa i przez nie wyznaczonych, o ile przepisy te:

52

Do sądu krajowego należy ocena, czy warunki te zostały spełnione.

53

Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 49 WE należy interpretować w ten sposób, iż nie stoi on na przeszkodzie takim przepisom państwa członkowskiego, jakie są przedmiotem sporu w postępowaniu przed sądem krajowym, nakazującym telewizjom kablowym działającym na danym obszarze tego państwa rozpowszechnianie, na mocy tak zwanego obowiązku „must carry”, programów telewizyjnych nadawanych przez prywatnych nadawców podległych organom władzy publicznej tego państwa i przez niewyznaczonych, o ile przepisy te:

Do sądu krajowego należy ocena, czy warunki te zostały spełnione.