Sprawa C‑514/03
Komisja Wspólnot Europejskich
przeciwko
Królestwu Hiszpanii
Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Artykuły 43 WE i 49 WE – Ograniczenia w swobodzie przedsiębiorczości oraz w swobodnym świadczeniu usług – Prywatne agencje ochrony – Wymogi – Osobowość prawna – Minimalny kapitał zakładowy – Kaucja – Minimalna liczba pracowników – Dyrektywy 89/48/EWG oraz 92/51/EWG – Uznawanie kwalifikacji zawodowych
Opinia rzecznika generalnego J. Kokott przedstawiona w dniu 7 lipca 2005 r. I ‑ 0000
Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 26 stycznia 2006 r. I ‑ 0000
Streszczenie wyroku
1. Swobodny przepływ osób – Swoboda przedsiębiorczości – Swoboda świadczenia usług – Ograniczenia
(art. 43 WE i 49 WE)
2. Swobodny przepływ osób – Swoboda przedsiębiorczości – Swoboda świadczenia usług – Uznawanie dyplomów i dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji – Dyrektywa 92/51
(dyrektywa Rady 92/51)
1. Uchybia zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy art. 43 WE i 49 WE, państwo członkowskie, które nakłada na zagraniczne prywatne agencje ochrony szereg wymogów warunkujących wykonywanie ich działalności na terytorium krajowym, tj. obowiązek:
‑ posiadania statusu osoby prawnej;
‑ posiadania określonego minimalnego kapitału zakładowego;
‑ wpłacenia kaucji do instytucji krajowej;
‑ zatrudnienia pracowników w określonej minimalnej liczbie, o ile dane przedsiębiorstwo prowadzi działalność w innych dziedzinach niż transport i dystrybucja materiałów wybuchowych;
‑ ogólny – posiadania przez ich pracowników specjalnego zezwolenia administracyjnego wydanego przez władze krajowe.
(por. pkt 31, 36, 41, 48, 50, 55, 56 i sentencja)
2. Uchybia zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy dyrektywy 92/51 w sprawie drugiego ogólnego systemu uznawania kształcenia i szkolenia zawodowego, uzupełniającego dyrektywę 89/48, państwo członkowskie nieustanawiające przepisów niezbędnych dla zagwarantowania uznania poświadczeń kompetencji zawodowych do wykonywania działalności prywatnego detektywa.
(por. pkt 65 i sentencja)
WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)
z dnia 26 stycznia 2006 r.(*)
Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Artykuły 43 WE i 49 WE – Ograniczenia w swobodzie przedsiębiorczości oraz w swobodnym świadczeniu usług – Prywatne agencje ochrony – Wymogi – Osobowość prawna – Minimalny kapitał zakładowy – Kaucja – Minimalna liczba pracowników – Dyrektywy 89/48/EWG oraz 92/51/EWG – Uznawanie kwalifikacji zawodowych
W sprawie C‑514/03
mającej za przedmiot skargę o stwierdzenie, na podstawie art. 226 WE, uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, wniesioną w dniu 8 grudnia 2003 r.,
Komisja Wspólnot Europejskich, reprezentowana przez M. Patakię oraz L. Escobara Guerrera, działających w charakterze pełnomocników, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,
strona skarżąca,
przeciwko
Królestwu Hiszpanii, reprezentowanemu przez E. Braquehaisa Conesa, działającego w charakterze pełnomocnika, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,
strona pozwana,
TRYBUNAŁ (pierwsza izba),
w składzie: P. Jann, prezes izby, K. Schiemann, N. Colneric, J. N. Cunha Rodrigues i E. Levits (sprawozdawca), sędziowie,
rzecznik generalny: J. Kokott,
sekretarz: R. Grass,
uwzględniając procedurę pisemną,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 7 lipca 2005 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 W swojej skardze Komisja Wspólnot Europejskich zwraca się do Trybunału o stwierdzenie, że nakładając:
– na prywatne agencje ochrony oraz na pracowników tych agencji sformułowany w przepisach wykonawczych obowiązek posiadania obywatelstwa hiszpańskiego;
– w ramach przepisów dotyczących rejestracji cudzoziemców na prywatne agencje ochrony obowiązek:
a) posiadania we wszystkich przypadkach statusu osoby prawej,
b) posiadania określonego kapitału zakładowego, bez uwzględnienia faktu, że przedsiębiorstwo nie podlega takim samym obowiązkom w państwie jego siedziby,
c) wpłacenia kaucji do Caja General de Depósitos, bez uwzględnienia ewentualnego wpłacenia kaucji w państwie członkowskim pochodzenia,
d) zatrudnienia pracowników w określonej minimalnej liczbie;
– na pracowników zagranicznej prywatnej agencji ochrony obowiązek uzyskania w Hiszpanii nowego specjalnego zezwolenia, podczas gdy porównywalne zezwolenie uzyskali oni już w państwie członkowskim siedziby tego przedsiębiorstwa,
oraz nie podporządkowując zawodów związanych z ochroną prywatną wspólnotowemu reżimowi prawnemu dotyczącemu wzajemnego uznawania kwalifikacji zawodowych,
Królestwo Hiszpanii uchybiło zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy art. 43 WE i 49 WE oraz dyrektyw Rady 89/48/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie ogólnego systemu uznawania dyplomów ukończenia studiów wyższych, przyznawanych po ukończeniu kształcenia i szkolenia zawodowego, trwających co najmniej trzy lata (Dz.U. L 19, str. 16) i 92/51/EWG z dnia 18 czerwca 1992 r. w sprawie drugiego ogólnego systemu uznawania kształcenia i szkolenia zawodowego, uzupełniającego dyrektywę 89/48 (Dz.U. L 209, str. 25).
Ramy prawne
Uregulowania wspólnotowe
2 Dyrektywy 89/48 i 92/51 mają na celu wprowadzenie systemów uznawania dyplomów zmierzających do umożliwienia obywatelom europejskim wykonywania tych wszystkich rodzajów działalności zawodowej, które w przyjmującym państwie członkowskim są warunkowane zakończeniem kształcenia i szkolenia odbywanego po ukończeniu szkoły średniej. Podczas gdy dyrektywa 89/48 dotyczy dyplomów uniwersyteckich przyznawanych po ukończeniu kształcenia i szkolenia zawodowego trwających co najmniej trzy lata, dyrektywa 92/51 ma zastosowanie wobec dyplomów przyznawanych po ukończeniu kursu z zakresu przekraczającego poziom szkoły średniej trwającego przynajmniej jeden rok lub odpowiedni okres wskazany w art. 1 tej dyrektywy.
3 Artykuł 1 dyrektywy 92/51 stanowi:
„Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się poniższe definicje:
[…]
c) »poświadczenie kompetencji«: każdy dowód kwalifikacji:
– potwierdzający kształcenie i szkolenie, niebędący częścią zestawu stanowiącego dyplom w rozumieniu dyrektywy 89/48/EWG albo dyplomu lub świadectwa w rozumieniu niniejszej dyrektywy,
albo
– wydany przez władze powołane zgodnie z krajowymi przepisami ustawowymi, wykonawczymi lub administracyjnymi państwa członkowskiego bez konieczności przedstawiania dowodów wcześniejszego kształcenia i szkolenia, jako wynik ustalenia indywidualnych cech, umiejętności i wiedzy, który ma zasadnicze znaczenie dla wykonywania zawodu przez wnioskodawcę;
[…]
e) »zawód regulowany«: regulowana działalność zawodowa lub zespół regulowanych działalności, które stanowią ten zawód w państwie członkowskim;
f) »regulowana działalność zawodowa«: działalność zawodowa lub jeden z jej trybów, których podjęcie lub wykonywanie na terytorium państwa członkowskiego wymaga, bezpośrednio bądź pośrednio, na mocy przepisów ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych, posiadania dowodu wykształcenia i szkolenia albo poświadczenia kompetencji. Tryb wykonywania regulowanej działalności zawodowej stanowią w szczególności:
– wykonywanie działalności, używając tytułu zawodowego w sytuacji gdy tytuł ten zastrzeżony jest dla posiadaczy dowodów wykształcenia i szkolenia lub poświadczenia kompetencji, których uzyskanie jest regulowane przepisami ustawowymi, wykonawczymi lub administracyjnymi […],
[…]”.
4 Artykuł 8 dyrektywy 92/51 brzmi następująco:
„Jeżeli w przyjmującym państwie członkowskim podjęcie lub wykonywanie zawodu regulowanego wymaga posiadania poświadczenia kompetencji, właściwe władze nie mogą z powodu braku odpowiednich kwalifikacji odmówić obywatelowi państwa członkowskiego prawa do podjęcia lub wykonywania tego zawodu na tych samych warunkach, które odnoszą się do obywateli danego kraju:
a) jeśli wnioskodawca posiada poświadczenie kompetencji wymagane w innym państwie członkowskim do podjęcia lub wykonywania tego samego zawodu na jego terytorium, a poświadczenie to zostało przyznane w innym państwie członkowskim;
albo
b) jeśli wnioskodawca przedstawia dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji zdobytych w innych państwach członkowskich,
dających gwarancje, szczególnie w dziedzinie zdrowia, bezpieczeństwa, ochrony środowiska i ochrony konsumenta, odpowiadające tym, które wymagane są przez krajowe przepisy ustawowe, wykonawcze lub administracyjne przyjmującego państwa członkowskiego.
Jeżeli wnioskodawca nie przedstawia dowodu wspomnianego poświadczenia kompetencji lub dowodu takich kwalifikacji, zastosowanie mają przepisy ustawowe, wykonawcze lub administracyjne przyjmującego państwa członkowskiego.
Uregulowania krajowe
5 W Hiszpanii działalność w zakresie ochrony prywatnej uregulowana jest w ustawie nr 23/1992 z dnia 30 lipca 1992 r. w sprawie ochrony prywatnej (BOE nr 186 z dnia 4 sierpnia 1992 r., str. 27116, zwanej dalej „ustawą w sprawie ochrony prywatnej”, oraz w dekrecie królewskim nr 2364/1994 z dnia 9 grudnia 1994 r. zatwierdzającym rozporządzenie w sprawie ochrony prywatnej (BOE nr 8 z dnia 10 stycznia 1995 r., str. 779, zwanym dalej „rozporządzeniem w sprawie ochrony prywatnej”).
6 Artykuł 5 ust. 1 ustawy w sprawie ochrony prywatnej zawiera wyczerpującą listę sześciu kategorii usług, które mogą być świadczone przez prywatne agencje ochrony, tj.:
– monitoring i ochrona mienia, instytucji, przedstawień, zawodów lub zgromadzeń;
– ochrona określonych osób;
– przechowanie, pilnowanie, przeliczanie i sortowanie bilonu, banknotów, papierów wartościowych oraz przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych, jak również transport i rozdzielanie tych przedmiotów;
– montaż i obsługa urządzeń zabezpieczających, instalacji oraz systemów bezpieczeństwa;
– prowadzenie central zgłoszeń, weryfikacji i przekazywania sygnałów alarmowych oraz ich komunikowanie publicznym siłom bezpieczeństwa, jak również świadczenie usług w zakresie przeprowadzania interwencji, o ile nie należą one do zakresu działania publicznych sił bezpieczeństwa;
– planowanie i pomoc dotyczące przewidzianej przez prawo działalności w zakresie bezpieczeństwa.
7 Na podstawie art. 7 ust. 1 tej ustawy przedsiębiorstwo, które zamierza świadczyć takie usługi, musi uzyskać zezwolenie administracyjne w formie wpisu do rejestru prowadzonego przez ministerstwo spraw wewnętrznych. W celu uzyskania takiego wpisu dane przedsiębiorstwo musi mieć odpowiadającą jednej z czterech typów spółek zdefiniowanych w prawie krajowym formę, z czym związane jest posiadanie osobowości prawnej. Ponadto rozporządzenie w sprawie ochrony prywatnej uzależnia wydanie ww. zezwolenia od spełnienia innych wymogów, które różnią się w zależności od rodzaju lub rodzajów działalności prowadzonych przez dane przedsiębiorstwo.
8 Dane przedsiębiorstwo musi również posiadać minimalny kapitał zakładowy i przedstawić gwarancję. Kwoty kapitału zakładowego i gwarancji są zróżnicowane nie tylko w zależności od rodzaju lub rodzajów działalności wykonywanej przez przedsiębiorstwo, lecz także w zależności od zasięgu geograficznego wewnątrz terytorium krajowego. Jeśli chodzi o gwarancję, to należy ją złożyć do instytucji hiszpańskiej Caja General de Depósitos.
9 W załączniku do rozporządzenia w sprawie ochrony prywatnej na prywatne agencje ochrony nakłada się pewne szczególne obowiązki zależne od rodzaju działalności, jaką prowadzą. W przypadku gdy działalność ta polega na transporcie i rozdzielaniu przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych albo na montażu i obsłudze urządzeń zabezpieczających, instalacji oraz systemów bezpieczeństwa, wymagane jest, aby:
„1. Przedmioty wartościowe lub niebezpieczne
a) […]
b) Druga faza
1.° Zespół złożony z szefa ochrony oraz przynajmniej trzydziestu strażników, jeżeli zakres działania ma zasięg krajowy, oraz sześciu strażników plus po trzech na prowincję, jeżeli zakres działania obejmuje region autonomiczny.
[…]
2. Materiały wybuchowe
a) […]
b) Druga faza
1. Zespół złożony z przynajmniej dwóch strażników wyszkolonych w zakresie materiałów wybuchowych przypadających na każdy pojazd do przewozu środków wybuchowych, jakim dysponuje przedsiębiorstwo, oraz szefa ochrony, gdy liczba strażników przekracza piętnastu.
[…]
5. Montaż i obsługa urządzeń zabezpieczających, instalacji oraz systemów bezpieczeństwa
[…]
2. Druga faza
a) Zespół złożony z przynajmniej jednego inżyniera technika i pięciu instalatorów w przypadku przedsiębiorstw, których zakres działania ma zasięg krajowy, oraz z jednego inżyniera technika i dwóch instalatorów w przypadku przedsiębiorstw, których zakres działania obejmuje region autonomiczny ”.
10 Zgodnie z art. 10 ustawy w sprawie ochrony prywatnej w związku z art. 53 rozporządzenia w sprawie ochrony prywatnej każdy pracownik ochrony prywatnej musi uzyskać zezwolenie ministerstwa spraw wewnętrznych. W tym celu osoba taka musi być pełnoletnia, nie może osiągnąć granicy wieku określonej w przepisach wykonawczych, musi posiadać zdolność fizyczną i psychiczną niezbędną do wykonywania swoich zadań oraz musi złożyć z wynikiem pozytywnym wymagane egzaminy stwierdzające wiedzę oraz zdolności.
11 Jeśli chodzi w szczególności o wykonywanie zawodu detektywa prywatnego, art. 54 ust. 5 lit. b) rozporządzenia w sprawie ochrony prywatnej stawia ponadto wymóg, aby zainteresowane osoby posiadały dyplom detektywa prywatnego. Wydanie takiego dyplomu jest uzależnione od spełnienia warunku posiadania odpowiedniego poziomu wykształcenia, ukończenia specjalnych kursów oraz złożenia z pozytywnym wynikiem egzaminu przydatności zawodowej.
12 Dyrektywy 89/48 i 92/51 zostały przetransponowane do krajowego porządku prawnego, odpowiednio, dekretem królewskim nr 1665/1991 z dnia 25 października 1991 r. regulującym ogólny system uznawania dyplomów ukończenia studiów wyższych wydawanych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, które wymagają kształcenia i szkolenia zawodowego, trwających co najmniej trzy lata (BOE nr 280 z dnia 22 listopada 1991 r., str. 37916) oraz dekretem królewskim nr1396/1995 z dnia 4 sierpnia 1995 r. regulującym drugi ogólny system uznawania kształcenia i szkolenia zawodowego państw członkowskich oraz innych państw sygnatariuszy porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym i uzupełniającym, co zostało ustanowione dekretem królewskim nr 1665/1991 (BOE nr 197 z dnia 18 sierpnia 1995 r., str. 25657). Załączniki do tych dwóch dekretów zawierają wykazy zawodów regulowanych objętych przedmiotowymi mechanizmami uznawania. Jednakże zawody wskazane w rozporządzeniu w sprawie ochrony prywatnej nie znajdują się w tych wykazach.
Postępowanie poprzedzające wniesienie skargi i procedura pisemna przed Trybunałem
13 W 1997 r. Komisja wystąpiła przeciwko Królestwu Hiszpanii z pierwszą skargą o stwierdzenie uchybienia państwa członkowskiego dotyczącą niektórych przepisów ustawy i rozporządzenia w sprawie ochrony prywatnej. W wyroku z dnia 29 października 1998 r. w sprawie C‑114/97 Komisja przeciwko Hiszpanii (Rec. str. I‑6717) wydanym w ramach tego postępowania, Trybunał orzekł, że utrzymując w mocy art. 7, 8 i 10 ustawy w sprawie ochrony prywatnej, które zastrzegają udzielenie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie ochrony prywatnej dla przedsiębiorstw z siedzibą w Hiszpanii, oraz udzielając licencje pracownika ochrony prywatnej wyłącznie obywatelom hiszpańskim, Królestwo Hiszpanii uchybiło zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy traktatu WE.
14 Pismem z dnia 29 listopada 1999 r. Komisja poinformowała rząd hiszpański, że krajowe przepisy ustawowe i wykonawcze w dziedzinie ochrony prywatnej nadal stanowią naruszenie prawa wspólnotowego.
15 Komisja, wobec braku odpowiedzi rządu hiszpańskiego w wyznaczonym terminie, skierowała do niego w dniu 24 lipca 2000 r. uzasadnioną opinię wzywając Królestwo Hiszpanii do podjęcia niezbędnych środków w celu usunięcia uchybień w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia tej opinii. Uznawszy uwagi przedstawione przez władze hiszpańskie w odpowiedzi na uzasadnioną opinię za niewystarczające, Komisja wystąpiła z niniejszą skargą.
16 Komisja w swojej replice przyjęła do wiadomości fakt, że w wyniku wydania ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii władze hiszpańskie zmieniły ustawę oraz rozporządzenie w sprawie ochrony prywatnej poprzez usunięcie warunku dotyczącego obywatelstwa. Komisja wycofała zatem zarzut związany z tym warunkiem, utrzymując pozostałe zarzuty.
W przedmiocie skargi
17 Na uzasadnienie skargi Komisja podnosi sześć zarzutów, zasadniczo dotyczących wymogów sformułowanych w prawie hiszpańskim dla prowadzenia w Hiszpanii działalności prywatnej ochrony.
18 Zarzuty te można zdefiniować następująco:
1) niezgodność z art. 43 WE i art. 49 WE wymogu, zgodnie z którym prywatna agencja ochrony musi zawsze posiadać osobowość prawną;
2) niezgodność z art. 43 WE i art. 49 WE wymogu, aby przedsiębiorstwo takie musiało posiadać określony minimalny kapitał zakładowy;
3) niezgodność z art. 43 WE i art. 49 WE wymogu, aby przedsiębiorstwo takie musiało wpłacić kaucję do hiszpańskiej instytucji Caja General de Depósitos;
4) niezgodność z art. 43 WE i art. 49 WE warunku, aby przedsiębiorstwo takie musiało zatrudniać określoną minimalną liczbę pracowników;
5) niezgodność z art. 43 WE i art. 49 WE wymogu, aby pracownicy przydzieleni do ochrony wykonywanej w Hiszpanii mieli obowiązek uzyskania specjalnego zezwolenia;
6) naruszenie dyrektyw 89/48 i 92/51 z uwagi na brak uznawania kwalifikacji zawodowych.
19 Przed dokonaniem analizy zasadności każdego z zarzutów należy wymienić argumenty przytoczone przez strony na wstępie oraz przypomnieć zasady ogólne sformułowane w utrwalonym orzecznictwie Trybunału.
Uwagi ogólne
Argumentacja stron
20 Komisja przyznaje, że działalność w zakresie ochrony prywatnej nie była przedmiotem harmonizacji na poziomie wspólnotowym, Tymczasem surowe przepisy prawa hiszpańskiego w tej dziedzinie nie respektują podstawowych wymogów zdefiniowanych w utrwalonym orzecznictwie Trybunału dotyczącym art. 43 WE i art. 49 WE. Komisja w szczególności zaprzecza istnieniu utrzymywanego podobieństwa między ochroną prywatną i publiczną. Jej zdaniem przyczynianie się przedsiębiorstw, których dotyczy postępowanie, do bezpieczeństwa publicznego nie jest odmienne od przyczyniania się, do którego może zostać zobowiązany każdy. W niniejszej sprawie Komisja twierdzi, że fakt podporządkowania zagranicznej prywatnej agencji ochrony takim samym wymogom co przedsiębiorstw hiszpańskich – bez uwzględnienia obowiązków, gwarancji i instrukcji nałożonych ewentualnie na to samo przedsiębiorstwo w innym państwie członkowskim – stanowi nieuzasadnione ograniczenie prowadzenia działalności na terytorium hiszpańskim i czynnik wysoce zniechęcający do transgranicznego świadczenia usług w tej branży, zwłaszcza jeśli chodzi o małe i średnie przedsiębiorstwa.
21 Zdaniem rządu hiszpańskiego ochrona prywatna jest ściśle związana z bezpieczeństwem publicznym, której stanowi przedłużenie. W ten sposób spora część działalności w ramach tej branży zakłada użycie pewnych środków, które normalnie są niedozwolone (w szczególności broni). Działalność ta może mieć także poważny wpływ na swobodne wykonywanie praw oraz wolności obywatelskich. W konsekwencji w ramach tej branży państwo członkowskie mogłoby w sposób zgodny z prawem uciekać się do środków interwencji i kontroli, które byłyby nieuzasadnione w innych dziedzinach. Skoro więc jest mowa o dziedzinie niezharmonizowanej na poziomie wspólnotowym, jej uregulowanie w innych państwach członkowskich mogłoby być radykalnie odmienne niż uregulowanie hiszpańskie, stąd też konieczność przestrzegania szczególnych wymogów obowiązujących w Hiszpanii, w szczególności tych związanych z problemem terroryzmu.
Ocena Trybunału
22 Komisja w swojej skardze odwołuje się zarówno do art. 43 WE, który gwarantuje swobodę przedsiębiorczości, jak i do art. 49 WE, odnoszącego się do swobodnego świadczenia usług. W tym względzie należy przypomnieć, że kluczowym czynnikiem dla określenia odpowiednich zakresów stosowania tych dwóch przepisów jest kwestia, czy dany podmiot gospodarczy ma siedzibę w państwie członkowskim, w którym oferuje dane usługi (przyjmujące państwo członkowskie). Jeżeli ma on tam swój główny zakład lub podmiot zależny, to jego sytuacja wchodzi w zakres zastosowania zasady swobody przedsiębiorczości w rozumieniu art. 43 WE. W przeciwnym razie taki podmiot należy zakwalifikować jako „usługodawcę transgranicznego” i wchodzi on w zakres zastosowania zasady swobodnego świadczenia usług, przewidzianej w art. 49 WE (zob. podobnie wyroki z dnia 30 listopada 1995 r. w sprawie C‑55/94 Gebhard, Rec. str. I‑4165, pkt 25–28 oraz z dnia 11 grudnia 2003 r. w sprawie C‑215/01 Schnitzer, Rec. str. I‑14847, pkt 28–32). W niniejszej sytuacji przedmiotowe krajowe przepisy ustawowe i wykonawcze wydają się być stosowane bez różnicy zarówno w stosunku do prywatnych agencji ochrony z siedzibą na terytorium hiszpańskim, jak i do agencji mających siedzibę w innych państwach członkowskich i prowadzących swoją działalność w Hiszpanii okazjonalnie lub tymczasowo.
23 Usługi prywatnej ochrony nie stanowią obecnie przedmiotu harmonizacji na poziomie wspólnotowym. Jednakże choć prawdą jest w takiej sytuacji, że państwa członkowskie pozostają w zasadzie właściwe dla określenia warunków wykonywania działalności w tym sektorze, to jednak powinny one wykonywać swoje kompetencje w tej dziedzinie w poszanowaniu podstawowych wolności gwarantowanych przez traktat (zob. wyroki z dnia 3 października 2000 r. w sprawie C‑58/98 Corsten, Rec. str. I‑7919, pkt 31, z dnia 1 lutego 2001 r. w sprawie C‑108/96 Mac Quen i in., Rec. str. I‑837, pkt 24, oraz z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie C‑294/00 Gräbner, Rec. str. I‑6515, pkt 26).
24 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem art. 59 traktatu WE (obecnie, po zmianie, art. 49 WE) wymaga nie tylko zniesienia wszelkich form dyskryminacji wobec usługodawcy mającego siedzibę w innym państwie członkowskim ze względu na jego przynależność narodową, ale także zniesienia wszelkich ograniczeń, nawet jeśli są one stosowane zarówno wobec usługodawców krajowych, jak i tych pochodzących z innych państw członkowskich, ponieważ z natury rzeczy mają one za cel zakaz lub większe utrudnianie działalności usługodawcy mającego siedzibę w innym państwie członkowskim, gdzie świadczy on analogiczne usługi (wyroki z dnia 9 sierpnia 1994 r. w sprawie C‑43/93 Vander Elst, Rec. str. I‑3803, pkt 14, oraz z dnia 29 listopada 2001 r. w sprawie C‑17/00 De Coster, Rec. str. I‑9445, pkt 29).
25 Trybunał zresztą orzekł już, że omawiany art. 59 WE stoi na przeszkodzie stosowaniu wszelkich przepisów krajowych, które świadczenie usług między państwami członkowskimi czynią trudniejszym niż świadczenie usług wyłącznie wewnątrz jednego państwa członkowskiego (ww. wyrok w sprawie De Coster, pkt 30).
26 Należy przypomnieć także, że wszelkie przepisy krajowe, które mogą utrudnić lub uczynić mniej atrakcyjnymi realizowanie tych wolności, są dopuszczalne jedynie jeżeli spełniają cztery wymogi: muszą być stosowane w sposób niedyskryminujący, muszą odpowiadać bezwzględnym wymogom interesu ogólnego, muszą być właściwe dla realizacji zamierzonego celu i nie powinny wykraczać ponad to, co jest niezbędne do jego osiągnięcia (zob. w szczególności wyroki z dnia 31 marca 1993 r. w sprawie C‑19/92 Kraus, Rec. str. I‑1663, pkt 32, z dnia 4 lipca 2000 r. w sprawie C‑424/97 Haim, Rec. str. I‑5123, pkt 57, oraz ww. wyrok w sprawie Mac Quen i in., pkt 26).
27 W zasadzie taki przepis, gdy wyraża się poprzez nałożenie pewnych warunków wykonywania gwarantowanych praw, może być uzasadniony jedynie o tyle, o ile wskazany interes publiczny nie jest już chroniony przez przepisy, którym usługodawca podlega w państwie członkowskim, w którym ma siedzibę (ww. wyrok w sprawie Corsten, pkt 35). Innymi słowy, jak stwierdził rzecznik generalny w pkt 45 swojej opinii, władze przyjmującego państwa członkowskiego zasadniczo powinny brać pod uwagę wymogi, jakie dane pomioty gospodarcze oraz ich personel spełniają już w swoich państwach pochodzenia.
28 Wreszcie odnośnie do argumentu rządu hiszpańskiego dotyczącego podobieństwa między dziedziną ochrony prywatnej i publicznej Trybunał orzekł już, że wyjątek przewidziany w art. 46 ust. 1 WE, uprawniający państwa członkowskie do utrzymania specjalnych reżimów prawnych w stosunku do obywateli zagranicznych, uzasadnionych względami bezpieczeństwa publicznego, nie stosuje się do reżimu prawnego prywatnych agencji ochrony (ww. wyroki w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii, pkt 45 i 46, jak również z dnia 9 marca 2000 r. w sprawie C‑355/98 Komisja przeciwko Belgii, Rec. str. I‑1221, pkt 28 i 30).
W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego formy prawnej przedsiębiorstwa
Argumentacja stron
29 Zdaniem Komisji obowiązek posiadania osobowości prawnej nałożony na prywatną agencję ochrony w prawie wszystkich przypadkach oznacza, że osoby mające siedzibę w innym państwie członkowskim i świadczące tam zgodnie z prawem usługi, takie jak te będące przedmiotem niniejszego postępowania, są zmuszone do posiadania osobowości prawnej w celu uzyskania prawa do prowadzenia swojej działalności w Hiszpanii, nawet tymczasowo lub okazjonalnie. Ponieważ wymóg ten nie ma co do zasady żadnego bezpośredniego związku z samą działalnością przedsiębiorstwa, nie jest w stanie zapewnić ochrony adresatów tych usług oraz utrzymania bezpieczeństwa publicznego. Wszystkie wymogi stawiane przez uregulowania hiszpańskie mogłyby być skutecznie spełnione bez posiadania przez przedsiębiorstwo osobowości prawnej.
30 Rząd hiszpański odpowiada, że ewentualne świadczenie usług przez osoby fizyczne nie tylko spowodowałoby całą serię problemów, lecz byłoby również nie do zaakceptowania z punktu widzenia bezpieczeństwa publicznego. Po pierwsze, w celu umożliwienia osobom fizycznym świadczenia wszystkich spornych usług należałoby poddać ponownej weryfikacji istniejące obowiązki w dziedzinie posiadania broni, które w Hiszpanii są bardzo surowe. Po drugie, świadczenie niektórych usług przez osobę fizyczną wykluczałoby skuteczną komunikację między strażnikiem a siedzibą spółki, komunikację, która może mieć zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa osób chronionych oraz osoby samego strażnika. Po trzecie, istniałoby ryzyko różnorodności mundurów personelu ochrony. Złagodzenie wyżej wymienionych zasad ogólnie rzecz biorąc zmniejszyłoby gwarancje bezpieczeństwa uważane za właściwe przez władze hiszpańskie.
Ocena Trybunału
31 Na wstępie należy przypomnieć, że Trybunał orzekł już w kwestii uregulowania analogicznego do krytykowanego przez Komisję uregulowania hiszpańskiego, że warunek posiadania przez prywatne agencje ochrony osobowości prawnej dla prowadzenia działalności w Hiszpanii, stanowi ograniczenie sprzeczne z art. 43 WE i art. 49 WE (wyrok Trybunału z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C‑171/02 Komisja przeciwko Portugalii, Rec. str. I‑5645, pkt 41–44).
32 W niniejszej sprawie rząd hiszpański dla uzasadnienia tego ograniczenia powołuje się na ochronę bezpieczeństwa odbiorców usług oraz reszty ludności. Jednakże wymóg posiadania osobowości prawnej, z powodów obszerniej przedstawionych przez rzecznika generalnego w pkt 52 swojej opinii, nie stanowi odpowiedniego środka dla osiągnięcia realizowanych celów. Żaden z problemów praktycznych wymienionych przez ten rząd w istocie nie ma bezpośredniego związku z formą prawną przedsiębiorstwa.
33 W tych okolicznościach pierwszy zarzut jest zasadny.
W przedmiocie zarzutu drugiego, dotyczącego wymogu posiadania minimalnego kapitału zakładowego
Argumentacja stron
34 Komisja podnosi, że w celu ustanowienia siedziby w Hiszpanii lub świadczenia tam usług transgranicznych prywatna agencja ochrony musi spełnić wymóg posiadania określonego minimalnego kapitału zakładowego. Jednakże taki wymóg nie może być uzasadniony ani względami bezpieczeństwa publicznego, ani ochroną odbiorców usług. W rzeczywistości prywatne agencje ochrony z innych państw członkowskich realizują najwyraźniej te cele bez wymogu posiadania określonego kapitału zakładowego.
35 Rząd hiszpański przypomina, że skoro usługi prywatnej ochrony należą do dziedziny niezharmonizowanej na poziomie wspólnotowym, to mogą występować znaczące różnice między Królestwem Hiszpanii a innymi państwami członkowskimi, zwłaszcza w odniesieniu do sposobów noszenia i używania broni. Mając zatem na uwadze szczególną sytuację tego państwa członkowskiego z uwagi na zagrożenie terroryzmem, uzasadnione jest ustanowienie bardziej surowych wymogów niż w innych państwach członkowskich. Wprawdzie prywatne agencje ochrony podlegają w Hiszpanii wymogowi dwóch dodatkowych zabezpieczeń, tj. kaucji oraz obowiązkowego ubezpieczenia, każde z nich pełni odrębną funkcję. Te dwa zabezpieczenia nie wystarczają jednak do realizacji zamierzonych celów bezpieczeństwa i ochrony obywateli.
Ocena Trybunału
36 W tej kwestii Trybunał orzekł już, że wymóg posiadania określonego minimalnego kapitału zakładowego nałożony na prywatne agencje ochrony stanowi naruszenie art. 43 WE i art. 49 WE (ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Portugalii, pkt 53–57). Uzasadnienia przytoczone przez rząd hiszpański, a w szczególności istniejące w Hiszpanii zagrożenie terroryzmem, nie mają jakiegokolwiek bezpośredniego związku z wysokością kwoty kapitału zakładowego przedsiębiorstwa oraz nie uzasadniają ograniczeń w swobodnym świadczeniu usług i swobodzie przedsiębiorczości.
37 Ponadto istnieją środki mniej uciążliwe, pozwalające na osiągnięcie celu ochrony odbiorców usług, jak np. kaucja lub zawarcie umowy ubezpieczenia. Nawet jeżeli, jak to podnosi rząd hiszpański, w niektórych przypadkach każdy z tych środków może okazać się niewystarczający, nadal istnieje możliwość ich kumulatywnego zastosowania. Rząd hiszpański nie przedstawił zatem argumentów wykazujących dlaczego dwa wymienione powyżej środki byłyby niewystarczające dla osiągnięcia celów bezpieczeństwa i ochrony obywateli.
38 W tych okolicznościach drugi zarzut jest również zasadny.
W przedmiocie zarzutu trzeciego, dotyczącego wpłacenia kaucji do instytucji hiszpańskiej
Argumentacja stron
39 Komisja rozumie, że głównym celem tego wymogu jest oddanie do dyspozycji władz hiszpańskich kwot stanowiących gwarancję pokrycia ryzyka związanego z ewentualną odpowiedzialnością lub w przypadku nałożenia kary grzywny. Podnosi ona jednak, że wymóg ten jest nieproporcjonalny z punktu widzenia stawianych mu celów. W szczególności krajowe przepisy nie zezwalają na uwzględnienie ewentualnej kaucji wpłaconej w państwie członkowskim, w którym znajduje się siedziba przedsiębiorstwa, co w zasadzie powinno wystarczyć.
40 Wpłacenie kaucji lub zawarcie umowy ubezpieczenia są dla rządu hiszpańskiego właściwymi środkami dla zagwarantowania ochrony odbiorców omawianych usług. Wprawdzie rozporządzenie w sprawie prywatnej ochrony nakłada na zainteresowane przedsiębiorstwa obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, to jednak z uwagi na czynniki ekonomiczne właściwe dla rynku ubezpieczeń środek ten może stanowić jedynie ograniczoną gwarancję. Innymi słowy kaucja pełni funkcję uzupełniającą, która nie zastępuje jednak funkcji dwóch innych środków gwarancyjnych, tj. minimalnego kapitału zakładowego i ubezpieczenia.
Ocena Trybunału
41 Należy stwierdzić, że przewidziany w prawie hiszpańskim obowiązek wpłacenia kaucji do Caja General de Depósitos może utrudnić lub uczynić mniej atrakcyjnymi wykonywanie swobody przedsiębiorczości oraz swobodnego świadczenia usług w rozumieniu art. 43 WE i 49 WE. Obowiązek ten powoduje, że świadczenie usług lub utworzenie filii lub innego podmiotu zależnego w Hiszpanii dla prywatnych agencji ochrony mających siedzibę w innych państwach członkowskich wiąże się z wyższymi kosztami niż dla tego rodzaju agencji mających siedzibę w Hiszpanii. Należy ustalić, czy taki wymóg jest uzasadniony.
42 Trybunał orzekł już wyraźnie, że ustanowienie gwarancji w celu ochrony wierzycieli ogranicza w mniejszym stopniu swobodę przedsiębiorczości oraz swobodne świadczenie usług niż określenie minimalnego kapitału zakładowego (ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Portugalii, pkt 55).
43 Tymczasem zgodnie z utrwalonym orzecznictwem ograniczenie, jak to będące przedmiotem postępowania, może być uzasadnione jedynie o ile wskazany interes ogólny nie jest już chroniony przepisami, którym podlega podmiot świadczący usługi w państwie członkowskim, w którym ma on swoją siedzibę (zob. ww. wyrok w sprawie Corsten, pkt 35). Natomiast przywołane hiszpańskie uregulowanie nakłada wymóg wpłacenia kaucji do instytucji hiszpańskiej Caja General de Depósitos bez uwzględnienia ewentualnej gwarancji ustanowionej w państwie członkowskim pochodzenia. Ponadto w obecnym stanie rozwoju mechanizmów transgranicznego dochodzenia wierzytelności i wykonywania zagranicznych orzeczeń wewnątrz Unii taki rygor wydaje się nieproporcjonalny. Obowiązek wpłaty kaucji wykracza poza to, co jest konieczne dla zapewnienia odpowiedniej ochrony wierzycieli.
44 Z uwag rządu hiszpańskiego wynika, że oświadcza on gotowość uwzględnienia kaucji wpłaconej do instytucji finansowych innych państw członkowskich, pod warunkiem przeznaczenia i oddania tych kwot do dyspozycji w związku z działalnością wykonywaną na terytorium hiszpańskim. W tym zakresie wystarczy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem istnienie uchybienia należy oceniać według stanu faktycznego w państwie członkowskim w momencie upływu terminu określonego w uzasadnionej opinii, a zmiany, które nastąpiły w okresie późniejszym, nie mogą być uwzględniane przez Trybunał (zob. w szczególności wyroki z dnia 30 stycznia 2002 r. w sprawie C‑103/00 Komisja przeciwko Grecji, Rec. str. I‑1147, pkt 23, oraz z dnia 30 maja 2002 r. w sprawie C‑323/01, Rec. str. I‑4711, pkt 8). Ponadto chodzi tutaj o zwykłe oświadczenie pozwanego rządu, a nie o konkretny przepis ustawowy czy administracyjny.
45 W tych okolicznościach trzeci zarzut jest zasadny.
W przedmiocie zarzutu czwartego, dotyczącego zatrudnienia pracowników w określonej minimalnej liczbie
Argumentacja stron
46 W opinii Komisji każde zagraniczne przedsiębiorstwo świadczące zgodnie z prawem usługi prywatnej ochrony w państwie członkowskim, w którym ma ona swoją siedzibę, lecz niezatrudniające pracowników w liczbie wymaganej przez przepisy hiszpańskie, jest zobowiązane do zwiększenia liczby pracowników, nawet jeżeli nie wymaga tego prowadzona przez nie działalność. Wymóg ten ma skutek zniechęcający, jeśli chodzi zarówno o wykonywanie prawa do utworzenia podmiotu zależnego, jak i swobodnego świadczenia usług transgranicznych, zwłaszcza w odniesieniu do małych i średnich przedsiębiorstw. Artykuły 43 WE i 49 WE zakazują stosowania tych przepisów w stosunku do przedsiębiorstw mających siedzibę w innym państwie członkowskim, w zakresie w jakim władze hiszpańskie nie uwzględniają wprawdzie nie identycznych, ale wciąż porównywalnych obowiązków, jakie spełnia to przedsiębiorstwo w państwie swojej siedziby.
47 Rząd hiszpański odwołuje się do deklaracji władz hiszpańskich co do zobowiązania się do redukcji, generalnie o 50 %, wymogów minimalnych w zakresie zasobów ludzkich, materialnych i technicznych. Ustawowe wymogi dotyczące liczby pracowników w dziedzinie transportu środków wybuchowych są natomiast uzasadnione względami bezpieczeństwa związanymi w szczególności z sytuacją w Hiszpanii.
Ocena Trybunału
48 Na wstępie należy stwierdzić, że przepisy określające minimalną liczbę pracowników agencji ochrony stanowią ograniczenia w swobodzie przedsiębiorczości oraz w swobodnym świadczeniu usług, ponieważ powodują zwiększenie kosztów ustanowienia filii lub innego podmiotu zależnego w Hiszpanii oraz zniechęcają prywatne agencje ochrony do świadczenia usług na rynku hiszpańskim.
49 Jeśli chodzi o uzasadnienie tego ograniczenia, to należy przypomnieć, że sam fakt, iż państwo członkowskie wydaje przepisy mniej rygorystyczne aniżeli te, które obowiązują w innym państwie członkowskim, nie oznacza samo w sobie, że przepisy bardziej rygorystyczne są nieproporcjonalne i w konsekwencji niezgodne z prawem wspólnotowym (zob. wyroki z dnia 10 maja 1995 r. w sprawie C‑384/93 Alpine Investments, Rec. str. I‑1141, pkt 51, z dnia 12 grudnia 1996 r. w sprawie C‑3/95 Reisebüro Broede, Rec. str. I‑6511, pkt 42, ww. w sprawie Mac Quen i in., pkt 33 i 34, oraz ww. wyrok w sprawie Gräbner, pkt 46 i 47).
50 Z wyjątkiem sektora transportu materiałów wybuchowych rząd hiszpański nie wykazał w sposób wystarczający, że ustanowiony w obowiązujących przepisach hiszpańskich wymóg minimalnej liczby zatrudnionych pracowników nie wykracza poza to, co jest konieczne dla osiągnięcia realizowanych celów, tj. zagwarantowania zamierzonego poziomu bezpieczeństwa w dziedzinie transportu przedmiotów wartościowych i przedmiotów niebezpiecznych oraz instalowania i obsługi systemów bezpieczeństwa i alarmowych. W tym zakresie należy uznać czwarty zarzut za zasadny.
51 Jeśli chodzi o wymóg minimalnej liczby pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwach prowadzących działalność w zakresie transportu materiałów wybuchowych, o której mowa w pkt 2 lit. b) załącznika do rozporządzenia w sprawie prywatnej ochrony, to należy stwierdzić, że jest on uzasadniony. Wymóg ten, w świetle rozważań rządu hiszpańskiego dotyczących bezpieczeństwa, wydaje się w istocie słuszny dla realizacji tego celu, nie wykraczając poza to, co jest konieczne dla jego realizacji.
52 Czwarty zarzut należy zatem odrzucić w zakresie w jakim hiszpańskie przepisy stawiają wymóg zatrudnienia pracowników w określonej minimalnej liczbie wobec przedsiębiorstw prowadzących działalność w zakresie transportu lub dystrybucji środków wybuchowych.
W przedmiocie zarzutu piątego, dotyczącego zezwolenia dla pracowników
Argumentacja stron
53 Komisja przypomina, że w Hiszpanii personel zagranicznej prywatnej agencji ochrony powinien w każdym przypadku uzyskać specjalne zezwolenie administracyjne. Tymczasem nie istnieje jakakolwiek klauzula dotycząca uznania zezwoleń już wydanych w państwie członkowskim, w którym mieści się siedziba danego przedsiębiorstwa, nawet jeśli wymogi w tej dziedzinie są tam analogiczne do tych, które obowiązują w Hiszpanii. Ta formalność stanowi istotne ograniczenie w swobodnym świadczeniu usług, ponieważ zagraniczne przedsiębiorstwo nie może przenieść do Hiszpanii swojego personelu dopuszczonego w państwie, w którym ma siedzibę.
54 Rząd hiszpański wyjaśnia, że przepisy krajowe zawierają w stosunku do personelu prywatnej agencji ochrony wymogi kształcenia najdłuższego w Europie. Wymogi te zatem bardzo się różnią od wymogów obowiązujących w innych państwach członkowskich, tak że w zasadzie nie można mówić w przypadku tych państw o „analogicznych wymogach” pozwalających na dokonanie porównania reżimów prawnych.
Ocena Trybunału
55 Trybunał orzekł już, że wymóg, aby pracownicy prywatnej agencji ochrony mieli obowiązek uzyskania nowego specjalnego zezwolenia w przyjmującym państwie członkowskim, stanowi nieuzasadnione ograniczenie w swobodnym świadczeniu usług tego przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 49 WE, ponieważ nie uwzględnia kontroli i weryfikacji dokonanych już w państwie członkowskim pochodzenia (ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Portugalii, pkt 66, oraz wyrok z dnia 7 października 2004 r. w sprawie C‑189/03 Komisja przeciwko Niderlandom, Rec. str. I‑9289, pkt 30).
56 Tak samo, jeśli chodzi o swobodę przedsiębiorczości w rozumieniu art. 43 WE, wskazany powyżej wymóg może utrudnić ustanowienie podmiotu zależnego w przyjmującym państwie członkowskim. Stanowi on zatem ograniczenie wykonywania swobody przedsiębiorczości zagranicznych prywatnych agencji ochrony w Hiszpanii.
57 Jeśli chodzi o uzasadnienie tego ograniczenia Trybunał orzekł, że przedsiębiorstwo mające siedzibę w innym państwie członkowskim jest ono w zasadzie zobowiązane do przestrzegania tych samych wymogów, jakie obowiązują w stosunku do przyjmującego państwa członkowskiego (ww. wyrok w sprawie Gebhard, pkt 36). Stąd ogólne zastosowanie procedury dotyczącej wydania zezwolenia wobec zagranicznych prywatnych agencji ochrony nie jest jako takie sprzeczne z art. 43 WE. Tymczasem, jak słusznie zauważyła rzecznik generalna w pkt 84 i 85 swojej opinii, uregulowanie hiszpańskie nie przewiduje możliwości uwzględnienia wymogów, jakie spełniają już niektórzy pracownicy tych przedsiębiorstw w ich państwie członkowskim pochodzenia. Taki rygor wykracza więc poza to, co jest konieczne dla osiągnięcia prawnie uznanego celu kontroli tego personelu.
58 Argument rządu hiszpańskiego, zgodnie z którym owe wymogi bardzo się różnią od wymogów obowiązujących w innych państwach członkowskich, tak że w zasadzie nie można mówić w przypadku tych państw o „analogicznych wymogach” pozwalających na porównanie reżimów prawnych, jest bezzasadny.
59 W tych okolicznościach piąty zarzut jest również zasadny.
W przedmiocie zarzutu szóstego, dotyczącego uznania kwalifikacji zawodowych
Argumentacja stron
60 Komisja przypomina, że zawody będące przedmiotem uregulowania w rozporządzeniu w sprawie ochrony prywatnej są zawodami regulowanymi w rozumieniu dyrektyw 89/48 i 92/51, ponieważ ich wykonywanie wymaga posiadania odpowiednich kwalifikacji. Zawody te nie znajdują się jednak w wykazach załączonych do dekretów dokonujących transpozycji tych dwóch dyrektyw do prawa krajowego, a także żaden inny przepis prawa hiszpańskiego nie przewiduje możliwości uznania kwalifikacji uzyskanych w tej dziedzinie w innych państwach członkowskich. Komisja przypomina, że z uwagi na swój trwały i czasowo nieograniczony charakter kwalifikacje wymagane przez przepisy hiszpańskie stanowią w istocie „poświadczenie kompetencji”, o którym mowa w dyrektywie 92/51.
61 Według rządu hiszpańskiego nie została naruszona żadna z tych dyrektyw. W istocie ani dostęp do zawodów z branży ochrony prywatnej, ani ich wykonywanie, nie są uzależnione od posiadania jakiegokolwiek „poświadczenia kompetencji”. Uzyskanie potwierdzenia wykształcenia wymaganego przez ustawę następuje dopiero po zatrudnieniu zainteresowanego. Ponadto i – wbrew twierdzeniu Komisji – kompetencje wymagane przez ustawę w sprawie ochrony prywatnej są czasowo ograniczone. Na podstawie art. 10 tej ustawy w przypadku gdy członek personelu prywatnej agencji ochrony „nie wykonuje zawodu przez okres dłuższy niż dziesięć lat, musi zostać poddany ponownym egzaminom w celu wykonywania swoich zadań”. W konsekwencji nie chodzi o „poświadczenie kompetencji”, a sytuacja opisana w zarzucie nie wchodzi w zakres zastosowania dyrektyw 89/48 i 92/51.
Ocena Trybunału
62 Należy wpierw stwierdzić, że Komisja podnosi naruszenie zarówno dyrektywy 89/48, jak i dyrektywy 92/51. Trzeba jednak przypomnieć, że te dwie dyrektyw mają różny zakres zastosowania. Dyrektywa 89/48 dotyczy w szczególności dyplomów ukończenia studiów wyższych, przyznawanych po ukończeniu kształcenia i szkolenia zawodowego, trwających co najmniej trzy lata. Ze skargi złożonej przez Komisję nie wynika jednak, że kwalifikacje, jakie muszą posiadać w Hiszpanii członkowie personelu prywatnych agencji ochrony oraz prywatni detektywi, zakładają ukończenie studiów wyższych trwających co najmniej trzy lata. Komisja nie wykazała zatem, w jaki sposób wymienione zawody wchodzą w zakres zastosowania dyrektywy 89/48.
63 Jeśli chodzi o dyrektywę 92/51, to między stronami panuje w tym zakresie zgoda, że personel prywatnych agencji ochrony wykonuje w Hiszpanii zawód regulowany w rozumieniu art. 1 lit. e) tej dyrektywy. Jednak w celu ustalenia, czy ta dyrektywa ma zastosowanie w stosunku do tej działalności, należy zbadać, czy zgodnie z hiszpańskim uregulowaniem wydanie personelowi ochrony prywatnej zezwolenia administracyjnego jest uzależnione od posiadania poświadczenia kompetencji w rozumieniu art. 1 lit. c) tej dyrektywy. Tak więc, jak słusznie wskazuje rzecznik generalny w pkt 96–100 swojej opinii, Komisja nie wskazała jednoznacznie, jakich dokładnie formalnych poświadczeń kwalifikacji wymagają władze hiszpańskie w dziedzinie ochrony prywatnej. Zatem zarzut dotyczący dyrektywy 92/51 jest również niezasadny w tym zakresie.
64 Jeśli chodzi natomiast o zawód detektywa prywatnego, art. 54 ust. 5 lit. b) rozporządzenia w sprawie ochrony prywatnej wymaga, aby osoby, których to dotyczy, posiadały dyplom detektywa prywatnego. Uzyskanie tego dyplomu jest uzależnione od spełnienia warunku posiadania odpowiedniego poziomu wykształcenia, ukończenia specjalnych kursów oraz złożenia z pozytywnym wynikiem egzaminów zgodnie z przepisami szczególnymi rozporządzenia. Należy stwierdzić, że nawet jeśli dokument ten nie stanowi „dyplomu” w ścisłym tego słowa znaczeniu, ponieważ nie stawia wymogu przynajmniej rocznego kształcenia, odpowiada on bez wątpliwości pojęciu „poświadczenia kompetencji” w rozumieniu art. 1 lit. c) tiret drugie dyrektywy 92/51, ponieważ jest wydany jako wynik ustalenia indywidualnych cech, umiejętności i wiedzy zainteresowanego, co ma zasadnicze znaczenie dla wykonywania danego zawodu. Hiszpańskie uregulowanie wchodzi zatem w zakres zastosowania tej dyrektywy.
65 Należy zatem stwierdzić, że w odniesieniu do zawodu prywatnego detektywa nie istnieje obecnie w Hiszpanii – wbrew wymogom dyrektywy 92/51 – jakikolwiek system wzajemnego uznawania kwalifikacji zawodowych.
66 W tych okolicznościach szósty zarzut jest zasadny, w zakresie w jakim odnosi się do uznawania poświadczeń kompetencji zawodowych do wykonywania zawodu prywatnego detektywa.
W przedmiocie kosztów
67 Zgodnie z art. 69 § 2 regulaminu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. W niniejszej sprawie ponieważ Komisja wniosła o obciążenie Królestwa Hiszpanii kosztami postępowania, a Królestwo Hiszpanii przegrało sprawę w zakresie podniesionych przez Komisję zarzutów pierwszego, drugiego, trzeciego i piątego, należy obciążyć je kosztami postępowania poniesionymi w związku z tymi zarzutami.
68 Jeśli chodzi o zarzut dotyczący obywatelstwa, który został wycofany przez Komisję, każda ze stron wnosiła on obciążenie kosztami drugiej strony. Należy zatem zastosować art. 69 § 5 akapit pierwszy regulaminu i obciążyć Komisję kosztami postępowania, chyba że z uwagi na postępowanie pozwanego wydaje się uzasadnione obciążenie go kosztami postępowania. Otóż, jak słusznie przedstawiła rzecznik generalny w pkt 109 i 110 swojej opinii, ponieważ Królestwo Hiszpanii zmieniło rozporządzenie w sprawie prywatnej ochrony dopiero z opóźnieniem, swoim postępowaniem sprowokowało skargę Komisji. W tych okolicznościach należy obciążyć to państwo członkowskie kosztami postępowania związanymi z wycofanym zarzutem.
69 Mając na względzie powyższe rozważania oraz uwzględniając fakt, że czwarty i szósty zarzut skargi Komisji uwzględniono jedynie w części, należy obciążyć Królestwo Hiszpanii kosztami w wysokości trzech czwartych kosztów poniesionych przez Komisję oraz postanowić, że w pozostałym zakresie każda ze stron ponosi własne koszty.
Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:
1) Utrzymując w mocy przepisy ustawy nr 23/1992 z dnia 30 lipca 1992 r. w sprawie ochrony prywatnej oraz dekretu królewskiego nr 2364/1994 z dnia 9 grudnia 1994 r. zatwierdzającego rozporządzenie w sprawie ochrony prywatnej, które nakładają na zagraniczne prywatne agencje ochrony szereg wymogów warunkujących wykonywanie ich działalności w Hiszpanii, tj. obowiązek:
– posiadania statusu osoby prawnej,
– posiadania określonego minimalnego kapitału zakładowego,
– wpłacenia kaucji do instytucji hiszpańskiej,
– zatrudnienia pracowników w określonej minimalnej liczbie, o ile dane przedsiębiorstwo prowadzi działalność w innych dziedzinach niż transport i dystrybucja materiałów wybuchowych,
– ogólny posiadania przez ich pracowników specjalnego zezwolenia administracyjnego wydanego przez władze hiszpańskie oraz
nie ustanawiając przepisów niezbędnych dla zagwarantowania uznania poświadczeń kompetencji zawodowych do wykonywania działalności prywatnego detektywa, Królestwo Hiszpanii uchybiło zobowiązaniom, które na nim ciążą, po pierwsze, na mocy art. 43 WE i 49 WE oraz, po drugie, na mocy dyrektyw Rady 89/48/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie ogólnego systemu uznawania dyplomów ukończenia studiów wyższych, przyznawanych po ukończeniu kształcenia i szkolenia zawodowego, trwających co najmniej trzy lata i dyrektywy 92/51/EWG z dnia 18 czerwca 1992 r. w sprawie drugiego ogólnego systemu uznawania kształcenia i szkolenia zawodowego, uzupełniającego dyrektywę 89/48/EWG.
2) W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.
3) Królestwo Hiszpanii zostaje obciążone kosztami w wysokości trzech czwartych kosztów poniesionych przez Komisję Wspólnot Europejskich i pokrywa własne koszty.
4) Komisja Wspólnot Europejskich pokrywa jedną czwartą własnych kosztów.
Podpisy
* Język postępowania: hiszpański.