ECO/670
Komunikat w sprawie unii oszczędności i inwestycji
OPINIA
Sekcja ds. Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Spójności Gospodarczej i Społecznej
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego,
Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Banku Centralnego,
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów
„Unia oszczędności i inwestycji – Strategia na rzecz zwiększenia zamożności obywateli i konkurencyjności gospodarczej w UE”
(COM(2025) 124 final)
|
Kontakt
|
eco@eesc.europa.eu
|
|
Administrator
|
Sergio LORENCIO MATALLANA
|
|
Data dokumentu
|
8/7/2025
|
Sprawozdawca: Petru Sorin DANDEA
|
Doradczynie i doradcy
|
Christian M. STIEFMUELLER (z ramienia sprawozdawcy)
|
|
Wniosek o konsultację
|
Komisja Europejska, 13/05/2025
|
|
Podstawa prawna
|
Art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
|
|
Sekcja odpowiedzialna
|
Sekcja ds. Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Spójności Gospodarczej i Społecznej
|
|
Data przyjęcia przez sekcję
|
4/7/2025
|
|
Wynik głosowania
(za/przeciw/wstrzymało się)
|
45/0/1
|
|
Data przyjęcia na sesji plenarnej
|
D/M/2025
|
|
Sesja plenarna nr
|
…
|
|
Wynik głosowania
(za/przeciw/wstrzymało się)
|
…/…/…
|
1.Wnioski i zalecenia
1.1EKES z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji w sprawie unii oszczędności i inwestycji i uważa, że jej urzeczywistnienie mogłoby uwolnić znaczną część niewykorzystanego potencjału jednolitego rynku. Zauważa, że wcześniejsze starania na rzecz stworzenia unii rynków kapitałowych (URK) nie przyniosły zadowalających postępów. Aby unia oszczędności i inwestycji była skuteczna, musi być zaprojektowana z myślą o jasno wyznaczonych celach: o zapewnieniu rzeczywistych, wymiernych korzyści obywatelom i przedsiębiorstwom unijnym, finansowaniu gospodarki realnej, a także o promowaniu sprawiedliwej transformacji, sprawiedliwym podziale kosztów, zwrotów i ryzyka oraz ochronie stabilności rynku finansowego.
1.2Komitet odnotowuje, że rozdrobienie rynków kapitałowych UE stanowi jedną z głównych przeszkód w sprawnym przepływie kapitału na jednolitym rynku. Z zadowoleniem przyjmuje sugestię Komisji, aby skoncentrować się na zwiększaniu interoperacyjności, wzajemnych połączeń i efektywności unijnych infrastruktur transakcyjnych i posttransakcyjnych w drodze wykorzystania najnowocześniejszych technologii. Uważa, że zintegrowane rynki wymagają również zintegrowanego nadzoru. Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) powinien sprawować również ogólnoeuropejski nadzór nad operatorami dużych transgranicznych infrastruktur finansowych w UE i należy mu zapewnić odpowiednie zasoby do wypełniania tej szerszej funkcji. Komitet proponuje, aby kompetencje i możliwości ESMA zostały odpowiednio wzmocnione.
1.3Sugeruje, aby starania UE koncentrowały się na znaczącej luce w finansowaniu kapitałowym, która pozbawia przedsiębiorstwa długoterminowego kapitału obarczonego ryzykiem, a inwestorów – możliwości uczestniczenia w tworzeniu wartości. Należy zachęcać przedsiębiorstwa prywatne, w szczególności MŚP, do dywersyfikacji źródeł finansowania oraz przyjmowania odporniejszych struktur kapitałowych, w mniejszym stopniu opartych na dźwigni finansowej, które są niezbędne do podejmowania ryzyka i wprowadzania innowacji. Zarówno notowane, jak i nienotowane rynki akcji wymagają wzmocnienia w drodze dalszej, jak największej harmonizacji przepisów dotyczących przedsiębiorstw, niewypłacalności i podatków.
1.4UE musi lepiej wykorzystać swoje wciąż potężne zasoby utalentowanych i wysoko wykwalifikowanych obywateli, wiodące na świecie instytucje badawcze i edukacyjne oraz dynamiczne, innowacyjne przedsiębiorstwa; musi odwrócić tendencję do tzw. drenażu mózgów – odpływu wysoko wykwalifikowanych, innowacyjnych badaczy i przedsiębiorców, oferując przedsiębiorcom i pracownikom atrakcyjne zachęty do pozostania i pracy w Europie.
1.5EKES uważa, że bardzo ważne jest przedstawienie przekonującej propozycji, która zachęcałaby oszczędzających w UE do stania się inwestorami detalicznymi i do aktywnego uczestnictwa w rynkach kapitałowych. Udział inwestorów detalicznych w rynkach kapitałowych musi być uzależniony od popytu. Inwestorzy powinni mieć zatem dostęp do jak najszerszego zakresu bezpiecznych, opłacalnych, przejrzystych i osiągających dobre wyniki opcji inwestycyjnych. Warunkiem koniecznym jest otwarty, dynamiczny i konkurencyjny rynek transgranicznych usług inwestycyjnych, w tym przystępnych cenowo i wysokiej jakości usług doradztwa inwestycyjnego. Należy rozważyć wprowadzenie nowych instrumentów takich jak rachunek oszczędnościowo-inwestycyjny; nie zostaną one jednak wdrożone bez spełnienia warunków wstępnych.
1.6Komitet jest zdania, że powodzenie unii oszczędności i inwestycji wymaga jasnych i przejrzystych kluczowych wskaźników efektywności (KPI), i wzywa Komisję do określenia i opublikowania zestawu tych wskaźników, który pozwoli monitorować postępy w urzeczywistnianiu unii oszczędności i inwestycji w miarę upływu czasu. Zaleca wyznaczenie ambitnego, ale realistycznego terminu zakończenia prac nad unią oszczędności i inwestycji, w odniesieniu do którego można by było mierzyć postępy.
2.Uwagi ogólne
2.1Komitet z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji w sprawie unii oszczędności i inwestycji i uważa, że stworzenie takiej unii mogłoby uwolnić znaczną część niewykorzystanego potencjału jednolitego rynku. Obecnie w Europie na lokatach bankowych zgromadzono ponad 10 bilionów EUR. Komitet zauważa, że wcześniejsze starania na rzecz stworzenia unii rynków kapitałowych (URK) nie przyniosły zadowalających postępów. Aby tym razem starania te powiodły się, unia oszczędności i inwestycji musi być zaprojektowana z myślą o jasno wyznaczonych celach: o zapewnieniu rzeczywistych, wymiernych korzyści obywatelom i przedsiębiorstwom unijnym, finansowaniu gospodarki realnej, a także o promowaniu sprawiedliwej transformacji, sprawiedliwym podziale kosztów, zwrotów i ryzyka oraz ochronie stabilności rynku finansowego.
2.2EKES ponownie wyraża pogląd, przedstawiony już w kilku wcześniejszych opiniach, że pogłębienie rynków kapitałowych UE mogłoby pomóc zaspokoić potrzeby inwestycyjne w zakresie cyfryzacji, ekologizacji i polityki obronnej. Według Kompasu konkurencyjności UE potrzebuje co roku setek miliardów euro dodatkowych inwestycji. EKES zwraca jednak uwagę, że są to nadal przede wszystkim oszczędności europejskich obywatelek i obywateli, dlatego należy zachować należytą staranność, aby zapewnić ich inwestowanie (i) w sposób odpowiedzialny z uwzględnieniem indywidualnej zdolności oceny i ponoszenia ryzyka finansowego oraz z zastosowaniem środków służących podnoszeniu poziomu wiedzy finansowej i edukacji oraz odpowiedniej ochrony inwestorów; (ii) w sposób opłacalny z zastosowaniem uczciwych i przejrzystych wskaźników kosztów i wyników oraz konkurencyjnych zwrotów; (iii) w sposób swobodny, za sprawą zapewnienia dostępu do jak najszerszego zakresu transgranicznych opcji inwestycyjnych oraz (iv) zgodnie z ogólnymi celami, którymi są wspieranie sprawiedliwej transformacji, zapewnienie sprawiedliwego podziału kosztów, zwrotów i ryzyka oraz ochrona stabilności rynku finansowego.
2.3Komitet zauważa, że rozdrobienie rynków kapitałowych UE stanowi jedną z głównych przeszkód w sprawnym przepływie kapitału na jednolitym rynku. Z zadowoleniem przyjmuje sugestię Komisji, aby skoncentrować się na zwiększaniu interoperacyjności, wzajemnych połączeń i efektywności unijnych infrastruktur transakcyjnych i posttransakcyjnych w drodze wykorzystania najnowocześniejszych technologii. Odnotowuje, że należy zachęcać do przyjmowania ogólnoeuropejskich platform technologicznych takich jak TARGET2-Securities (T2S) lub inteligentna platforma oprogramowania pośredniczącego (SIMPL) w celu ułatwienia tworzenia łączonych struktur umożliwiających operatorom infrastruktur finansowych współpracę transgraniczną. EKES odsyła do swojej wcześniejszej opinii i ponawia swoje zalecenie dotyczące dalszego rozszerzania T2S, tak aby stał się on pełnoprawnym, ogólnoeuropejskim centralnym depozytem papierów wartościowych (CDPW).
2.4Komitet podziela opinię, że integracja nadzoru nad rynkami kapitałowymi na szczeblu europejskim stanowi zasadniczy element unii oszczędności i inwestycji. Nadzór nad operatorami infrastruktur rynkowych prowadzącymi znaczącą działalność transgraniczną takimi jak centralne depozyty papierów wartościowych i kontrahenci centralni powinien być stopniowo przekazywany do ESMA. Przejęcie tego zadania przez ESMA w całości lub w części będzie możliwe tylko wtedy, gdy instytucji tej zapewni się niezbędne zasoby finansowe i kadrowe. Aby przygotować się na potencjalny dalszy krok w kierunku integracji nadzorczej po spełnieniu odpowiednich warunków, konieczne jest przeprowadzenie reform w zakresie zarządzania ESMA oraz jego relacji z właściwymi organami krajowymi.
2.5EKES sugeruje, aby starania UE koncentrowały się na znaczącej luce w finansowaniu kapitałowym, która pozbawia przedsiębiorstwa długoterminowego kapitału obarczonego ryzykiem, a inwestorów – możliwości uczestniczenia w tworzeniu wartości. Skuteczność tych środków będzie zależeć od tego, czy zaradzą brakom zarówno po stronie podaży, jak i popytu. Po stronie podaży emisja i transgraniczny dostęp do rynków kapitałowych państw członkowskich muszą stać się mniej uciążliwe i bardziej płynne, a instrumenty kapitałowe przedsiębiorstw UE muszą stać się przedmiotem swobodnego obrotu ponad granicami państw członkowskich. Niezbędna może być dalsza harmonizacja prawa spółek, prawa upadłościowego i prawa podatkowego, a także dalsza harmonizacja przepisów dotyczących sprawozdawczości finansowej w odniesieniu do ustawowej sprawozdawczości, która powinna być promowana we wszystkich państwach członkowskich poprzez wprowadzenie międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej. Te przepisy należy jak najbardziej ujednolicić, lecz proces harmonizacji musi zostać uzgodniony w sposób przejrzysty i demokratycznie odpowiedzialny ze względu na jego wrażliwy charakter gospodarczy i społeczny. Po stronie popytu Europejczycy i ich gospodarstwa domowe powinni mieć dostęp do szerszego zakresu dobrze uregulowanych, opłacalnych, przejrzystych i osiągających dobre wyniki produktów inwestycyjnych, które oferują możliwości inwestowania w całej Europie. Należy rozważyć wprowadzenie specjalnych instrumentów takich jak rachunek oszczędnościowo-inwestycyjny. Zanim się je wdroży, muszą być jednak spełnione wyżej wymienione warunki wstępne.
2.6Bez odpowiedniego poziomu wiedzy finansowej inwestorzy detaliczni mogliby być narażeni na znaczne straty, gdyby nagle zaczęli inwestować bezpośrednio na rynkach kapitałowych. Należy zatem jeszcze bardziej poprawić wiedzę finansową inwestorów detalicznych, na przykład poprzez wykorzystanie funduszy krajowych i unijnych. Informacje ustawowe dotyczące produktów finansowych takie jak prospekty emisyjne i kluczowe informacje dla inwestorów muszą zawierać wszechstronne dane – w tym informacje o prawach osób jako inwestorów i konsumentów – w dostępnej i przyjaznej dla użytkownika formie. Strategia powinna koncentrować się na poszerzaniu wiedzy inwestorów detalicznych na temat różnych klas ryzyka, poszczególnych instrumentów finansowych oraz ostrożnych praktyk inwestycyjnych. EKES zauważa jednak, że wiedzy finansowej nie należy postrzegać jako substytutu utrzymania silnej ochrony prawnej osób oszczędzających, inwestorów detalicznych i ogólnie konsumentów.
2.7Szczególną uwagę należy poświęcić osobom młodym w celu rozwijania solidnych umiejętności podejmowania decyzji finansowych już na wczesnym etapie życia i zapobiegania nadmiernemu zadłużeniu, propagowania odpowiedzialnego planowania finansowego z myślą o długoterminowym dobrobycie finansowym oraz zapewnienia wysokiej jakości edukacji finansowej, dostosowanej do unikalnej pozycji osób młodych w ekosystemach inwestycyjnych. Młodzi inwestorzy są szczególnie skłonni do korzystania z nowych możliwości finansowych, ale są oni również w nieproporcjonalnie dużym stopniu narażeni na mylne informacje finansowe i produkty wysokiego ryzyka. Aby ich chronić, UE powinna zapewnić solidną ochronę konsumentów, w tym zabezpieczenia na poziomie platform, szkolenie wprowadzające dla osób po raz pierwszy dokonujących inwestycji oraz ograniczenia w promowaniu spekulacyjnych instrumentów finansowych. Biorąc pod uwagę znaczne zainteresowanie młodych Europejek i Europejczyków społecznymi i zrównoważonymi inwestycjami, te priorytety powinny znaleźć wyraźniejsze odzwierciedlenie w propozycjach Komisji. Ponadto niezbędne jest gromadzenie na skalę UE danych na temat zachowań młodych ludzi w zakresie oszczędzania i inwestowania, dzięki czemu przyszłe uregulowania będą oparte na dowodach, a odpowiedź na potrzeby osób młodych będzie adekwatna.
2.8Komitet uważa, że inwestorzy instytucjonalni, w szczególności podmioty zarządzające aktywami, ubezpieczyciele oraz fundusze emerytalne, nadal będą odgrywać zasadniczą rolę w przekierowywaniu środków gospodarstw domowych na rynki kapitałowe. Dzięki korzyściom skali inwestorzy instytucjonalni mogą inwestować na większej liczbie rynków kapitałowych oraz w bardziej różnorodne instrumenty, oferując tym samym inwestorom pewien stopień dywersyfikacji. Odpowiednio regulowani i objęci odpowiednim nadzorem inwestorzy instytucjonalni powinni również zapewniać poziom ochrony niezbędny dla uczestników, których reprezentują. Komitet zauważa jednak, że wysokie opłaty, nieadekwatne informacje o produkcie i rozczarowujące wyniki inwestycyjne często zniechęcały inwestorów detalicznych do inwestowania na rynkach kapitałowych. Popiera zatem apel Wspólnego Komitetu Europejskich Urzędów Nadzoru (EUN) o przeprowadzenie przeglądu ram regulacyjnych dotyczących tych produktów, podjęcie działań na rzecz zapewnienia inwestorom większej przejrzystości i bezpieczeństwa oraz dążenie do większej harmonizacji przepisów dotyczących dystrybucji produktów.
2.9Zgadza się z propozycją Komisji, aby inwestorom detalicznym zapewnić preferencyjne traktowanie podatkowe, ale zwraca uwagę, że ten środek byłby trudny do wdrożenia ze względu na bardzo zróżnicowane systemy podatkowe w UE. System podatkowy w UE jest rozdrobniony i zwłaszcza w przypadku podatków bezpośrednich – regulowany na poziomie krajowym. Można by zatem rozważyć wykonalność i akceptowalność środków zharmonizowanych w wąskim, ukierunkowanym zakresie. EKES z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Finance Europe, zainicjowaną przez sześć państw członkowskich w czerwcu 2025 r., mającą na celu promowanie europejskich inwestycji za pomocą ogólnoeuropejskiego oznakowania produktów oszczędnościowych. Te wysiłki mają na celu zwiększenie integracji z rozdrobnionymi rynkami finansowymi UE i wspierają długoletni cel, którym jest stworzenie unii oszczędności i inwestycji.
2.10EKES zgadza się z dążeniem do rozwoju dodatkowych emerytur z uwzględnieniem zasady ostrożności, ale uważa, że te emerytury nie mogą zastępować publicznych systemów emerytalnych. Należy promować automatyczne zapisy do dodatkowych systemów, pod warunkiem że struktury opłat będą odpowiednio uregulowane i przejrzyste, a uczestnicy zachowają kontrolę nad swoimi wyborami w zakresie oszczędności emerytalnych i będą mieli stały wgląd w wyniki inwestycyjne. Uregulowania dotyczące dodatkowych prywatnych programów emerytalnych powinny zapewniać odpowiednią ochronę uczestnikom takich funduszy – zwłaszcza ochronę przed narażeniem na inwestycje wysokiego ryzyka lub na inne nieodpowiednie inwestycje. EKES podkreśla, że polityce emerytalnej przyświeca przede wszystkim cel w zakresie polityki społecznej: zapewnienie jak najlepszych świadczeń z zakresu zabezpieczenia społecznego dla pracowników w starszym wieku. Najlepszym sposobem realizacji tego zadania społeczno-politycznego są publiczne programy emerytalne. Mając to na uwadze uważa, że rozwijanie i wzmacnianie pracowniczych programów emerytalnych (filar 2) uzgodnionych w drodze rokowań zbiorowych, podlegających minimalnemu wkładowi ze strony pracodawców oraz będących pod nadzorem organu publicznego wdrażającego wiążące i zrównoważone wytyczne inwestycyjne, mogłoby stanowić właściwy krok naprzód, pod warunkiem że odbywałoby się to w sposób komplementarny do publicznych systemów emerytalnych, a nie ich kosztem.
2.11O atrakcyjności i długoterminowej rentowności dodatkowych, kapitałowych programów emerytalnych dla indywidualnych oszczędzających decyduje ostatecznie i przede wszystkim to, jak dana inwestycja się sprawdza, co z kolei zależy od sposobu zarządzania nią oraz od jej opłacalności. Aby finansowane kapitałowo programy emerytalne zyskały szerszą akceptację w UE, należy zwrócić większą uwagę na restrukturyzację podaży, rozdrobnionej obecnie między krajami. W niektórych państwach członkowskich obowiązkowe składki na dodatkowe programy emerytalne służą do tworzenia specjalnej puli indywidualnych oszczędności emerytalnych – sektor publiczny zapewnia scentralizowane usługi w tym zakresie, np. w drodze agregowania popytu i zapewnienia scentralizowanego dostępu do szerokiej gamy produktów inwestycyjnych. Komitet wzywa Komisję i państwa członkowskie do zbadania takich modeli w sposób usystematyzowany oraz rozważenia środków, które zachęcą państwa członkowskie do przyjmowania najlepszych praktyk w tej dziedzinie.
2.12EKES podkreśla, że mobilizacja publicznych zasobów finansowych musi iść w parze z mobilizacją prywatnych zasobów finansowych. Zaleca zatem ustanowienie, w kolejnych wieloletnich ramach finansowych (WRF), unijnego funduszu inwestycyjnego na rzecz konkurencyjności i odporności. Uważa, że taki unijny fundusz inwestycyjny powinien być finansowany ze zróżnicowanych źródeł, w tym z wkładów państw członkowskich, nowych zasobów własnych oraz wspólnej emisji długu UE; to ostatnie innowacyjne narzędzie zastosowano z powodzeniem podczas pandemii COVID-19, co mogłoby zostać powtórzone w przyszłości w celu finansowania trwałej konkurencyjności i odporności jednolitego rynku. W tym kontekście przywołuje również i w pełni popiera skierowany do Rady apel Komisji o „pilne wznowienie prac nad kwestią nowych zasobów własnych”.
2.13EKES uważa, że wspieranie projektów o podwyższonym ryzyku i długoterminowych projektów w zakresie transformacji jest możliwe dzięki wykorzystaniu i zwiększeniu zdolności Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI), Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego oraz krajowych banków i instytucji prorozwojowych. Jedną z najważniejszych alternatywnych form finansowania dla przedsiębiorstw typu start-up, scale-up i przedsiębiorstw o ugruntowanej pozycji są zwłaszcza dokonywane przez podmioty publiczne i prywatne inwestycje kapitałowe, które są wciąż niedostatecznie wykorzystywane, choć mogą zwiększyć konkurencyjność UE. Komitet uważa, że zarówno UE, jak i państwa członkowskie mogą wspierać rozwój ogólnoeuropejskich funduszy venture capital w drodze udzielania gwarancji, a przede wszystkim bezpośrednich inwestycji. Doświadczenia niektórych państw członkowskich pokazują, że wsparcie publiczne, w tym inwestycje bezpośrednie i solidny system gwarancji, może przyspieszyć rozwój sektora kapitału wysokiego ryzyka. Należy jednak podjąć działania w celu zapewnienia sprawiedliwego podziału ryzyka między inwestorami z sektora publicznego i prywatnego, tak aby sektor publiczny nie ponosił jego nieproporcjonalnie dużej części.
2.14Obowiązujące w państwach członkowskich przepisy podatkowe i wymogi dotyczące wypłacalności sprzyjają finansowaniu przedsiębiorstw w drodze operacji kredytowych, co odbywa się kosztem finansowania na rynkach kapitałowych. Komitet jest zdania, że jest to czynnik hamujący rozwój i integrację europejskich rynków kapitałowych. Aby wyeliminować faworyzowanie finansowania dłużnego, EKES wzywa do przyjęcia bardziej zrównoważonych systemów podatkowych, bez uszczerbku dla sprawiedliwego podziału obciążeń podatkowych lub ogólnej integralności podstaw opodatkowania państw członkowskich. Jako część tego procesu Komisja powinna przedstawić zmienioną wersję inicjatywy dotyczącej ulgi służącej przeciwdziałaniu zjawisku uprzywilejowania finansowania dłużnego w stosunku do kapitałowego (DEBRA). Powinna także zachęcać państwa członkowskie do promowania niezbędnych reform. Ponadto lokalne przepisy dotyczące sprawozdawczości finansowej utrudniają inwestycje transgraniczne i finansowanie większych, średnich i mniejszych przedsiębiorstw poprzez finansowanie kapitałowe. Stosowanie wspólnych zasad sprawozdawczości finansowej w odniesieniu do sprawozdawczości ustawowej we wszystkich państwach członkowskich mogłoby przyczyniać się do poszerzenia możliwości finansowania dla lokalnych przedsiębiorstw, na przykład dzięki przyciąganiu transgranicznych inwestorów kapitałowych.
2.15Aby uniknąć powtórzenia problemów napotkanych w przypadku URK i unii bankowej, Komitet zaleca, aby państwa członkowskie oraz Parlament Europejski poparły inicjatywy Komisji dotyczące unii oszczędności i inwestycji. Biorąc pod uwagę globalny kontekst geopolityczny oraz naglącą potrzebę wygenerowania kapitału niezbędnego do finansowania europejskich przedsiębiorstw i Planu ReArm Europe/Gotowość 2030, wprowadzenie unii oszczędności i inwestycji powinno odbywać się z odnowioną świadomością pilnej potrzeby.
3.Uwagi szczegółowe
3.1Pod koniec 2022 r. w EOG funkcjonowało 310 systemów obrotu papierami wartościowymi, w tym 128 rynków regulowanych, 152 wielostronne platformy obrotu (MTF) i 30 zorganizowanych platform obrotu (OTF). W obszarze posttransakcyjnym w UE funkcjonowało 18 rynków rozliczeniowych i 21 rynków rozrachunkowych. To rozdrobienie utrudnia powstanie głębokich i płynnych rynków kapitałowych, niezbędnych do finansowania przedsiębiorstw unijnych na korzystnych, konkurencyjnych międzynarodowo warunkach oraz do tworzenia atrakcyjnych możliwości inwestycyjnych dla inwestorów z UE. Komitet docenia postępy już osiągnięte dzięki inicjatywom takim jak TARGET2-Securities (T2S), system publikacji informacji skonsolidowanych oraz europejski pojedynczy punkt dostępu (ESAP), a także z zadowoleniem przyjmuje sugestię Komisji, aby skoncentrować się na zwiększaniu interoperacyjności, wzajemnych połączeń i efektywności unijnych infrastruktur transakcyjnych i posttransakcyjnych w drodze wykorzystania najnowocześniejszych technologii.
3.2Komitet zwraca uwagę, że jedną z barier napotykanych przez europejskich oszczędzających chcących uzyskać dostęp do rynku jest brak instrumentów finansowych umożliwiających inwestowanie niewielkich kwot kapitału. Aby zapewnić dostęp inwestorom detalicznym, konieczna jest dywersyfikacja instrumentów inwestycyjnych. Komitet zauważa, że ogólnoeuropejski rachunek inwestycyjno-oszczędnościowy, który powstał na wzór już sprawdzonych i skutecznych rozwiązań stosowanych w niektórych państwach członkowskich, mógłby w istotny sposób przyczynić się do ułatwiania inwestorom detalicznym dostępu do rynków kapitałowych, pod warunkiem że takie produkty będą dobrze uregulowane, opłacalne, przejrzyste i osiągające dobre wyniki oraz zapewnią równy dostęp do możliwie najszerszego zakresu rynków europejskich i innych. Muszą także zapewniać inwestorom – i ogólnie konsumentom – odpowiednią ochronę.
3.3Komitet podziela stanowisko Komisji w sprawie barier utrudniających integrację rynków kapitałowych. Żadna strategia nie przyniesie dużych efektów, jeśli nie będzie skoncentrowana na specyficznych potrzebach przedsiębiorstw typu start-up w innowacyjnych sektorach, które to przedsiębiorstwa są zależne od pozyskiwania i utrzymywania wysoko wykwalifikowanej, wyspecjalizowanej kadry. UE musi odwrócić drenaż mózgów, czyli odpływ wysoko wykwalifikowanych, innowacyjnych badaczy i przedsiębiorców do innych jurysdykcji, a zatem powinna opracować odrębny model. Należy zachęcać przedsiębiorstwa na wczesnym etapie rozwoju do zapewnienia wszystkim stałym, pełnoetatowym pracownikom pełnego i sprawiedliwego udziału w wartości tworzonej wspólnym wysiłkiem poprzez oferowanie im udziałów w firmie. Komitet ma świadomość, że prawo pracy oraz przepisy podatkowe pozostają w gestii państw członkowskich, i uznaje ten fakt. Warto jednak rozważyć harmonizację bodźców podatkowych, na przykład w zakresie zysków kapitałowych z tytułu akcji pracowniczych.
3.4Komitet uważa, że kluczowe z punktu widzenia lepszej integracji rynków kapitałowych oraz systemu bankowego mogłoby być utworzenie – w ramach projektu publiczno-prywatnego – spółki europejskiej oferującej zintegrowane usługi w chmurze, zapewniającej odporną i autonomiczną infrastrukturę techniczną na potrzeby unii oszczędności i inwestycji. Powszechnie wiadomo, że wspólne przeznaczenie przez państwa europejskie środków na rozwój przedsiębiorstw lub projektów przynosiło już pozytywne rezultaty. Obecnie nawet największe instytucje kredytowe, czyli europejskie banki o znaczeniu systemowym, korzystają z usług w chmurze oferowanych przez globalnych, głównie amerykańskich operatorów platform, co może również stanowić problem w zakresie bezpieczeństwa.
3.5Komitet stoi na stanowisku, że powodzenie unii oszczędności i inwestycji wymaga jasnych, przejrzystych kluczowych wskaźników efektywności (KPI), i wzywa Komisję do określenia oraz opublikowania zestawu wskaźników, który pozwoli monitorować postępy we wprowadzaniu unii oszczędności i inwestycji w miarę upływu czasu. Jako potencjalne wskaźniki KPI można wskazać: (i) wzrost wolumenów transgranicznych inwestycji detalicznych; (ii) obniżenie średnich kosztów transakcyjnych na rynkach kapitałowych; (iii) liczbę przedsiębiorstw typu start-up korzystających z ogólnoeuropejskich narzędzi kapitałowych; (iv) kapitał pozyskany przez MŚP na rynkach publicznych i rynkach kapitału wysokiego ryzyka; oraz (v) tempo postępów w harmonizacji przepisów dotyczących niewypłacalności i podatku u źródła. EKES zaleca wyznaczenie ambitnego, ale realistycznego terminu zakończenia prac nad unią oszczędności i inwestycji, w odniesieniu do którego można by było mierzyć postępy.
Bruksela, dnia 4 lipca 2025 r.
Przewodniczący Sekcji ds. Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Spójności Gospodarczej i Społecznej
Ioannis VARDAKASTANIS
_____________