ECO/680
Dodatkowa pomoc dla regionów najbardziej oddalonych
OPINIA
Sekcja ds. Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Spójności Gospodarczej i Społecznej
Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 228/2013 w odniesieniu do dodatkowej pomocy i większej elastyczności dla regionów najbardziej oddalonych dotkniętych poważnymi klęskami żywiołowymi oraz w kontekście cyklonu Chido, który spowodował dewastację Majotty
[COM(2025) 190 final — 2025/0104 (COD)]
Sprawozdawca: Joël DESTOM
|
|
|
|
Wniosek o konsultację
|
Rada Unii Europejskiej, 2/5/2025
Parlament Europejski, 13/5/2025
|
|
Podstawa prawna
|
Art. 42, art. 43 ust. 2 i art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
|
|
Sekcja odpowiedzialna
|
Sekcja ds. Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Spójności Gospodarczej i Społecznej
|
|
Data przyjęcia przez sekcję
|
5/6/2025
|
|
Wynik głosowania
(za/przeciw/wstrzymało się)
|
57/0/3
|
|
Data przyjęcia na sesji plenarnej
|
D/M/2025
|
|
Sesja plenarna nr
|
…
|
|
Wynik głosowania
(za/przeciw/wstrzymało się)
|
…/…/…
|
1.Wnioski i zalecenia
1.1Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji Europejskiej, w którym w pełni uznano strukturalną podatność regionów najbardziej oddalonych na klęski żywiołowe i zmianę klimatu. Przewidziano również mechanizmy elastyczności w celu uwzględnienia wyjątkowych sytuacji klimatycznych i humanitarnych występujących w tych regionach, w tym na Majotcie.
1.2EKES popiera ukierunkowane zmiany w rozporządzeniu (UE) nr 228/2013 mające na celu:
-zapewnienie ciągłości wsparcia w ramach Programu szczególnych opcji na rzecz regionów oddalonych i wyspiarskich (POSEI) na etapach odbudowy, nawet w przypadku braku działalności produkcyjnej,
-zniesienie 10-procentowego pułapu i umożliwienie Majotcie realokacji środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW),
-przedłużenie terminu wyboru beneficjentów na okres po 30 czerwca 2025 r.
1.3Jak już podkreślono we wcześniejszej opinii, EKES wzywa niemniej Komisję i państwa członkowskie do:
-zadbania o to, aby realokacja środków nie odbywała się kosztem projektów strukturalnych w zakresie rozwoju obszarów wiejskich; pomoc w sytuacjach nadzwyczajnych musi być w zamyśle uzupełnieniem długoterminowych strategii na rzecz odporności, a nie je zastępować,
-umieszczenia w rozporządzeniu przepisu zachęcającego do stosowania rozwiązań opartych na przyrodzie na etapie odbudowy po klęsce żywiołowej,
-utrzymania rygorystycznego i przejrzystego rocznego monitorowania zobowiązań podjętych przez beneficjentów.
1.4Komitet apeluje do Komisji o ścisłą współpracę z państwami członkowskimi, władzami lokalnymi i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, aby jak najskuteczniej i jak najszybciej wykorzystać możliwości wsparcia poszkodowanych regionów. Organizacje społeczeństwa obywatelskiego, pracownicy, MŚP i organizacje pozarządowe poważnie ucierpieli wskutek klęsk żywiołowych i należy im przydzielić znaczną część środków na odbudowę po poważnych szkodach.
1.5Ponadto EKES zaleca, by:
-procedura szybkiego uznawania klęsk żywiołowych została sformalizowana na szczeblu europejskim,
-przewidziano stworzenie specjalnego europejskiego funduszu na rzecz radzenia sobie z klęskami klimatycznymi, aby skutecznie reagować na poważne kryzysy bez narażania na szwank polityki strukturalnej finansowanej z EFRROW lub wspólnej polityki rolnej (WPR); byłby on uzupełnieniem Funduszu Solidarności Unii Europejskiej i zapewniałby stabilność przyszłej pomocy w obliczu narastających i poważnych zagrożeń,
-zmiany do rozporządzenia stanowiły część szerszych ram strategicznych długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich UE (LTVRA) i zapewniały spójność między pomocą w sytuacjach nadzwyczajnych, odpornością terytorialną oraz zrównoważonym rozwojem obszarów wiejskich.
1.6EKES uważa, że UE potrzebuje nowego, stabilnego i solidnego mechanizmu finansowania, który musi być elastyczny i zdolny do adaptacji oraz gotowy na wypadek nowych i już pojawiających się kryzysów w nadchodzących latach i dziesięcioleciach. Kluczowe jest to, by funkcjonowanie tego mechanizmu, który będzie bardziej skoncentrowany na podejmowaniu szybkich i pilnych działań, było spójne z całościową polityką UE w zakresie klimatu, środowiska i energii. W dłuższej perspektywie ta polityka przyczyni się to do ograniczenia konieczności podejmowania działań w sytuacjach wyjątkowych i do zapewnienia ochrony zasobów ludzkich i naturalnych.
1.7Ponadto EKES wzywa do ściślejszej koordynacji różnych europejskich instrumentów reagowania na klęski żywiołowe oraz do ustanowienia usystematyzowanych ram zapobiegania, w tym punktu kompleksowej obsługi dla regionów najbardziej oddalonych, skierowanego do nich mechanizmu wczesnego ostrzegania w zakresie klimatu oraz uproszczonych procedur administracyjnych dotyczących przyznawania pomocy. Te środki powinny przyspieszyć rozpatrywanie wniosków w przypadku klęski żywiołowej i tym samym zapewnić szybkie reagowanie dostosowane do potrzeb poszkodowanych obszarów.
2.Kontekst opinii
2.1W grudniu 2024 r. w Majottę uderzył z ogromną siłą cyklon Chido, a następnie w styczniu 2025 r. przeszła nad nią burza tropikalna Dikeledi. Te zdarzenia meteorologiczne spowodowały niespotykane dotąd szkody: ofiary w ludziach, dewastację kluczowej infrastruktury oraz załamanie wszelkich form produkcji.
2.2Ta podwójna klęska żywiołowa ujawniła coraz większą podatność regionów najbardziej oddalonych na zakłócenia klimatu, którą potęgują słabości strukturalne takie jak wyspiarski charakter, oddalenie, bardzo niewielka dywersyfikacja gospodarcza oraz przewaga monokultury.
2.3W tym kontekście wniosek Komisji ma na celu zapewnienie ukierunkowanej elastyczności w rozporządzeniu w sprawie POSEI, co pozwoli na optymalne wykorzystanie środków europejskich w interesie poszkodowanych obszarów.
3.Uwagi ogólne
3.1EKES uznaje ukierunkowanie i zasadność wniosku. Jest on konkretną reakcją na sytuację nadzwyczajną w jednym z regionów najbardziej oddalonych Unii.
3.2Komitet z zadowoleniem przyjmuje wyraźne uznanie przez Komisję ograniczeń związanych z klasyczną zasadą siły wyższej oraz wyznaczenie w rozporządzeniu w sprawie POSEI dłuższego i elastycznego terminu odbudowy.
3.3Komitet wyraża zaniepokojenie wpływem powtarzalności i skali takich zjawisk na finansowanie doraźnych środków nadzwyczajnych kosztem średnio- i długoterminowych strategii rozwoju.
3.4EKES wzywa do przyjęcia całościowego, wyprzedzającego i usystematyzowanego podejścia do odporności terytorialnej regionów najbardziej oddalonych, opartego na trzech kryteriach: zapobieganiu, przystosowaniu się oraz odbudowie.
4.Uwagi szczegółowe
4.1Jeśli chodzi o zobowiązanie każdego beneficjenta POSEI, EKES popiera zasadę uproszczonego formalnego zobowiązania się beneficjenta do przywrócenia zdolności produkcyjnych. Proponuje zwłaszcza wprowadzenie narzędzi monitorowania jakościowego i wsparcia technicznego, zwłaszcza dla małych, a nawet bardzo małych gospodarstw, w celu utrzymania rygorystycznego i przejrzystego rocznego monitorowania zobowiązań podjętych przez beneficjentów.
4.2Co się tyczy zniesienia pułapu EFRROW na Majotcie, EKES sądzi, że ten środek jest konieczny i proporcjonalny. Zaleca bardzo szerokie informowanie obywatelek, obywateli oraz zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego o wpływie na poszczególne projekty.
4.3Odnośnie do rozwiązań proponowanych w zakresie odbudowy Komitet zaleca ustanowienie w rozporządzeniu konkretnego przepisu zachęcającego do stosowania rozwiązań opartych na przyrodzie w ramach środków na rzecz odbudowy po katastrofie.
Bruksela, 5 czerwca 2025 r.
Przewodniczący Sekcji ds. Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Spójności Gospodarczej i Społecznej
Ioannis VARDAKASTANIS
_____________