UZASADNIENIE
1.KONTEKST AKTU DELEGOWANEGO
Art. 1 rozporządzenia (UE) 2019/1021 dotyczącego trwałych zanieczyszczeń organicznych („rozporządzenie w sprawie TZO”) ustanawia jako cel tego rozporządzenia ochronę zdrowia ludzkiego i środowiska przed trwałymi zanieczyszczeniami organicznymi („TZO”) m.in. przez zakazanie, jak najszybsze wyeliminowanie lub ograniczenie produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania substancji będących przedmiotem Konwencji sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych.
Eter tetrabromodifenylu (tetraBDE), eter pentabromodifenylu (pentaBDE), eter heksabromodifenylu (heksaBDE), eter heptabromodifenylu (heptaBDE) i eter dekabromodifenylu (dekaBDE) to polibromowane etery difenylowe (PBDE) wymienione w załączniku I do rozporządzenia (UE) 2019/1021. Zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia w sprawie TZO w załączniku I w każdej pozycji dotyczącej polibromowanego eteru difenylowego określono wartość dopuszczalną niezamierzonego zanieczyszczenia śladowego wynoszącą 10 mg/kg (wagowo 0,001 %) dla odpowiedniego PBDE w substancjach. W załączniku I określono ponadto wartość dopuszczalną niezamierzonego zanieczyszczenia śladowego wynoszącą do 500 mg/kg dla sumy stężeń wszystkich PBDE umieszczonych w wykazie, jeżeli są one obecne w mieszaninach lub wyrobach. Zgodnie z kolumną czwartą pkt 2 każdej pozycji dotyczącej PBDE wartość dopuszczalna niezamierzonego zanieczyszczenia śladowego dla PBDE umieszczonych w wykazie i obecnych w mieszaninach i wyrobach podlega przeglądowi.
W następstwie przyjęcia rozporządzenia (UE) 2022/2400 zmieniającego załączniki IV i V do rozporządzenia w sprawie TZO w odniesieniu do m.in. PBDE dopuszczalna wartość stężenia wynosząca 1 000 mg/kg dla sumy stężeń odpowiednich PBDE w odpadach została obniżona do 500 mg/kg. Od dnia 30 grudnia 2025 r. ponownie obniżona wartość dopuszczalna będzie wynosiła 350 mg/kg, a od dnia 30 grudnia 2027 r. – 200 mg/kg.
PBDE mają właściwości substancji trwałych i wykazujących zdolność do bioakumulacji oraz mogą mieć szkodliwe skutki dla ludzi i organizmów wodnych. Wykorzystuje się je jako związki opóźniające zapłon w szerokiej gamie produktów, w tym w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, wyrobach tekstylnych i piankach.
W Unii w dużej mierze stopniowo wyeliminowano produkcję, wprowadzanie do obrotu i stosowanie PBDE. Pierwsze ograniczenia na komercyjne pentaBDE i oktaBDE w Unii nałożono w 2003 r. 1 , natomiast produkcja, wprowadzanie do obrotu i stosowanie dekaBDE było ograniczone, z pewnymi wyłączeniami, w okresie od marca 2019 r. do stycznia 2021 r. na mocy rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów („REACH”). Kongenery komercyjnego pentaBDE (tetra- i pentaBDE) oraz komercyjnego oktaBDE (heksa- i heptaBDE) umieszczono w załączniku A do konwencji sztokholmskiej w 2009 r., a dekaBDE – w 2017 r.
Na skutek dawnych i obecnych praktyk w zakresie recyklingu PBDE występują w odzyskanych materiałach i produktach wykonanych z odzyskanych materiałów, w tym w zabawkach, akcesoriach do włosów, przyborach kuchennych i innych produktach ogólnodostępnych. W ramach szeregu badań przeanalizowano obecność PBDE w wyrobach ogólnodostępnych wykonanych z odzyskanych tworzyw sztucznych i wykryto w nich przede wszystkim dekaBDE.
Techniki analityczne stosowane do oznaczania zawartości bromu to rentgenowska spektroskopia fluorescencyjna (XRF) (do szybkiego i regularnego badania każdej partii) oraz chromatografia gazowa ze spektrometrią mas (GC-MS) (badanie zazwyczaj przeprowadzane wyłącznie w sposób zaplanowany). Zgodnie z badaniem 2 na potrzeby oceny skutków związanych z przeglądem wartości dopuszczalnych mających zastosowanie do odpadów w odniesieniu do TZO wymienionych w załącznikach IV i V do rozporządzenia (UE) 2019/1021 potencjał analityczny metody XRF wynosi 30 mg/kg bromu, co odpowiada około 5 mg/kg PBDE umieszczonego w wykazie jako TZO, podczas gdy potencjał analityczny GC-MS wynosi 0,1 mg/kg.
Biorąc pod uwagę, że: celem konwencji sztokholmskiej i rozporządzenia w sprawie TZO jest ochrona zdrowia ludzkiego i środowiska przed trwałymi zanieczyszczeniami organicznymi; kwestie związane z recyklingiem odpadów zawierających PBDE umieszczone w wykazie jako TZO należy rozpatrywać w kontekście gospodarki o obiegu zamkniętym; określona w załączniku IV dopuszczalna wartość stężenia dla sumy PBDE umieszczonych w wykazie została obniżona do 500 mg/kg, a od dnia 30 grudnia 2025 r. i następnie od dnia 30 grudnia 2027 r. ponownie obniżona wartość będzie wynosiła, odpowiednio, 350 mg/kg i 200 mg/kg; nie ma bezpośrednich ograniczeń analitycznych dla znacznego obniżenia wartości dopuszczalnej niezamierzonego zanieczyszczenia śladowego określonej w załączniku I, Komisja proponuje ustanowienie innych wartości dopuszczalnych niezamierzonego zanieczyszczenia śladowego w odniesieniu do mieszanin i wyrobów wykonanych z odzyskanych materiałów zawierających PBDE umieszczone w wykazie lub mieszanin i wyrobów zawierających takie materiały oraz innych wartości dopuszczalnych w odniesieniu do pozostałych mieszanin i wyrobów.
2.KONSULTACJE PRZEPROWADZONE PRZED PRZYJĘCIEM AKTU
Eksperci wyznaczeni przez państwa członkowskie uczestniczyli we wstępnych dyskusjach oraz zostali poproszeni o konsultację w sprawie projektu aktu delegowanego w ramach kilku posiedzeń grupy ekspertów ds. TZO („posiedzenie właściwych organów ds. TZO”) w dniach 8 czerwca i 23 listopada 2021 r., 2 czerwca i 24 listopada 2022 r., 29 listopada 2023 r., 7 czerwca 2024 r., 13 września 2024 r. i 29 listopada 2024 r., a ich uwagi zostały uwzględnione. Odpowiednie zainteresowane strony również uczestniczyły w dyskusjach w ramach tych posiedzeń, a ich uwagi zostały uwzględnione. Konsultacje publiczne w sprawie projektu aktu delegowanego przeprowadzono w okresie od 18 lutego do 18 marca 2025 r. Uwagi otrzymano od siedmiu organizacji pozarządowych, jednej organizacji działającej na rzecz ochrony środowiska, czterech zainteresowanych stron z branży i czterech obywateli. Organizacje pozarządowe i organizacje działające na rzecz ochrony środowiska poparły obniżenie wartości dopuszczalnej niezamierzonego zanieczyszczenia śladowego. Organizacje te opowiedziały się za ustaleniem wartości dopuszczalnej niezamierzonego zanieczyszczenia śladowego na poziomie 10 mg/kg w odniesieniu do wszystkich mieszanin i wyrobów oraz zaapelowały o szybkie przyjęcie tych wartości dopuszczalnych. Jedna z zainteresowanych stron z branży poparła obniżenie wartości dopuszczalnej niezamierzonego zanieczyszczenia śladowego, a inna opowiedziała się za utrzymaniem jej na poziomie 1 000 mg/kg. Trzecia zainteresowana strona z branży zasugerowała przesunięcie daty rozpoczęcia stosowania wartości dopuszczalnej wynoszącej 200 mg/kg z 2027 r. na 2030 r. Jeden obywatel poparł obniżenie wartości dopuszczalnej niezamierzonego zanieczyszczenia śladowego, a inny skrytykował taki interwencjonizm. Biorąc pod uwagę wszystkie dostępne informacje, w tym informacje otrzymane w ramach różnych konsultacji z grupą ekspertów ds. TZO, Komisja postanowiła podtrzymać pierwotną propozycję dotyczącą aktu delegowanego.
3.ASPEKTY PRAWNE AKTU DELEGOWANEGO
Akt delegowany zmienia istniejące pozycje dotyczące eteru tetrabromodifenylu (tetraBDE), eteru pentabromodifenylu (pentaBDE), eteru heksabromodifenylu (heksaBDE), eteru heptabromodifenylu (heptaBDE) i eteru dekabromodifenylu (dekaBDE) w załączniku I do rozporządzenia (UE) 2019/1021 w celu ich dostosowania do postępu naukowo-technicznego. Podstawą prawną aktu delegowanego jest art. 15 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2019/1021.
ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) …/…
z dnia 24.7.2025 r.
zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1021 w odniesieniu do trwałych zanieczyszczeń organicznych: eteru tetrabromodifenylu, eteru pentabromodifenylu, eteru heksabromodifenylu, eteru heptabromodifenylu i eteru dekabromodifenylu
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
KOMISJA EUROPEJSKA,