UZASADNIENIE
1.KONTEKST AKTU DELEGOWANEGO
Niniejsze rozporządzenie stanowi jeden z elementów szerzej zakrojonej inicjatywy Komisji na rzecz zrównoważonego rozwoju. Inicjatywa ta ma na celu ustanowienie fundamentów unijnych ram, w których kluczowego znaczenia dla architektury systemu finansowego nabiorą aspekty dotyczące zrównoważonego rozwoju, tak aby ułatwić przekształcenie gospodarki europejskiej w bardziej ekologiczny i odporny system o obiegu zamkniętym zgodnie z celami określonymi w ramach Europejskiego Zielonego Ładu.
Po przyjęciu w 2016 r. porozumienia paryskiego w sprawie zmian klimatu oraz Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 i celów zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych Komisja zapowiedziała w Planie działania na rzecz finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego zamiar uwzględnienia aspektów dotyczących zrównoważonego rozwoju przy oferowaniu usług doradztwa finansowego oraz doprecyzowania włączenia tych aspektów w zakres tzw. obowiązków powierniczych w prawodawstwie sektorowym. W komunikacie w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu potwierdzono konieczność zapewnienia długoterminowych sygnałów, które miałyby pokierować przepływy finansowe i kapitałowe w stronę inwestycji ekologicznych oraz zapobiec powstawaniu aktywów osieroconych. Niniejsze rozporządzenie delegowane przyczyni się do realizacji tego celu szczegółowego.
Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/565 uzupełnia dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE (MiFID II) poprzez doprecyzowanie wymogów organizacyjnych dla firm inwestycyjnych oraz warunków prowadzenia działalności przez te firmy. Niniejsze rozporządzenie zmienia rozporządzenie delegowane (UE) 2017/565 w dwojaki sposób:
Po pierwsze, uwzględnia ono preferencje klientów w zakresie zrównoważonego rozwoju jako uzupełnienie oceny adekwatności produktów finansowych. Zgodnie z obowiązującymi ramami MiFID II firmy świadczące usługi doradztwa inwestycyjnego i zarządzania portfelem mają obowiązek uzyskania niezbędnych informacji na temat wiedzy i doświadczenia klientów w dziedzinie inwestowania, ich zdolności do ponoszenia strat oraz ich celów, w tym ich tolerancji ryzyka, tak aby firmy te mogły oferować usługi i produkty, które są odpowiednie dla klienta (ocena adekwatności produktów). Informacje dotyczące celów inwestycyjnych klienta obejmują informacje na temat długości okresu, przez który klient zamierza utrzymywać inwestycję, jego preferencji co do poziomu ryzyka, profilu ryzyka oraz celów inwestycji. Jednakże informacje dotyczące celów inwestycyjnych zasadniczo odnoszą się do celów finansowych, podczas gdy inne, niefinansowe cele klienta, takie jak uwzględnienie preferencji w zakresie zrównoważonego rozwoju, zazwyczaj nie są brane pod uwagę. Istniejące oceny adekwatności zasadniczo nie zawierają pytań dotyczących preferencji klientów w zakresie zrównoważonego rozwoju, a większość klientów sama nie porusza kwestii związanych z takimi preferencjami. W rezultacie w procesie wyboru produktów finansowych firmy inwestycyjne mogłyby lepiej uwzględniać czynniki zrównoważonego rozwoju.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2088 („rozporządzenie SFDR”) nakłada wymóg, zgodnie z którym ujawniane informacje na temat produktu finansowego muszą zawierać opis sposobu, w jaki są lub mają zostać osiągnięte określone w nich poziomy uwzględnienia czynników zrównoważonego rozwoju lub ambicje w tym zakresie. Ponieważ system ten nie jest powiązany ze zbiorem ściśle określonych oznaczeń, opisywać można różnego rodzaju ambicje związane ze zrównoważonym rozwojem. Podczas gdy produkty finansowe, o których mowa w art. 9 rozporządzenia SFDR, muszą mieć na celu zrównoważone inwestycje, zdefiniowane w art. 2 pkt 17 rozporządzenia SFDR, zgodnie z zasadą „nie czyń poważnych szkód”, produkty finansowe objęte zakresem art. 8 rozporządzenia SFDR mogą uwzględniać różne strategie, w tym nawet takie, które – pomimo twierdzenia, że są zorientowane na kwestie z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego, inwestowanie odpowiedzialne społecznie lub kwestie zrównoważonego rozwoju – mogą wykazywać braki, jeśli chodzi o istotność tego związku ze zrównoważonym rozwojem. Z tego względu oraz z uwagi na różne zakresy produktów objętych dyrektywą MiFID II, rozporządzeniem SFDR i rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 („rozporządzenie w sprawie systematyki), projekt niniejszego rozporządzenia gwarantuje, że instrumenty finansowe, które wykazują pewien poziom istotności pod względem zrównoważonego rozwoju, kwalifikują się do zarekomendowania klientom lub potencjalnym klientom, którzy wyrażają wyraźne preferencje w zakresie zrównoważonego rozwoju. Preferencje w zakresie zrównoważonego rozwoju obejmują zatem instrumenty finansowe, które albo wiążą się z inwestycjami, przynajmniej do pewnego stopnia, w działalność zgodną z systematyką na podstawie rozporządzenia w sprawie systematyki lub ze zrównoważonymi inwestycjami zdefiniowanymi w art. 2 pkt 17 rozporządzenia SFDR, które obejmują również działalność zgodną z systematyką, albo które uwzględniają negatywne efekty zewnętrzne inwestycji dla środowiska lub społeczeństwa w kategoriach głównych niekorzystnych skutków decyzji inwestycyjnych dla czynników zrównoważonego rozwoju. Przepisy dotyczące preferencji w zakresie zrównoważonego rozwoju wspierają i wzmacniają cel polityki, jakim jest ograniczenie występowania pseudoekologicznego marketingu i sprzedaży nieadekwatnych produktów oraz ułatwienie transformacji systemu finansowego, tak aby rzeczywiście wspierał przedsiębiorstwa na drodze do zrównoważonego rozwoju, jak również dalsze wspieranie przedsiębiorstw, które działają już zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.
Przepisy dotyczące preferencji w zakresie zrównoważonego rozwoju zapewniają spójność z rozporządzeniem SFDR i rozporządzeniem w sprawie systematyki oraz istotnie zwiększają skuteczność ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem zgodnie z wymogami określonymi w tych rozporządzeniach. Rozporządzenie w sprawie systematyki zawiera wymóg ujawniania stopnia, w jakim inwestycje są dostosowane do unijnej systematyki.
Pod względem operacyjnym, aby ułatwić procesy wewnętrzne, a w szczególności opracowywanie rekomendacji dla klientów lub potencjalnych klientów w oparciu o wcześniejszą analizę instrumentów finansowych, firmy inwestycyjne mogłyby na przykład uszeregować i pogrupować z wyprzedzeniem instrumenty finansowe pod względem części zainwestowanej w działalność gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo, udziału zrównoważonych inwestycji lub uwzględnienia głównych niekorzystnych skutków, w postaci np. kategorii głównych niekorzystnych skutków, rodzajów podjętych zobowiązań oraz wskaźników jakościowych lub ilościowych. Ponieważ inwestycje będące celem instrumentów finansowych mogą mieć różne główne niekorzystne skutki dla czynników zrównoważonego rozwoju, firmy inwestycyjne powinny wyjaśnić klientom lub potencjalnym klientom, że elementy poświadczające uwzględnienie głównych niekorzystnych skutków dla czynników zrównoważonego rozwoju mogą mieć znaczenie dla różnych kwestii środowiskowych, społecznych, pracowniczych lub związanych z ładem korporacyjnym, powinny umożliwiać wykazanie tego uwzględnienia oraz wykazanie odpowiedniego zobowiązania do przeciwdziałania głównym niekorzystnym skutkom z biegiem czasu, a także mogą być wyrażone w formie wskaźników jakościowych lub ilościowych, w tym, choć nie tylko, wskaźników zgodnych z rozporządzeniem SFDR.
Po drugie, na mocy niniejszego rozporządzenia ryzyka dla zrównoważonego rozwoju zostają uwzględnione w wymogach organizacyjnych. Część dotycząca ryzyk dla zrównoważonego rozwoju opiera się na sprawozdaniu końcowym dotyczącym opinii technicznej opublikowanym przez Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA). W opinii technicznej stwierdzono, że w odniesieniu do kwestii uwzględniania ryzyk dla zrównoważonego rozwoju i czynników zrównoważonego rozwoju konieczne jest dokonanie dalszych doprecyzowań w rozporządzeniu delegowanym (UE) 2017/565 oraz w dyrektywie delegowanej Komisji (UE) 2017/593, a także określono w tym względzie konkretne przepisy.
Niniejsze rozporządzenie oraz pozostałe przyjęte równolegle sektorowe akty delegowane, które mają na celu dostosowanie przepisów dotyczących obowiązków powierniczych, służą również wzmocnieniu przepisów rozporządzenia SFDR, rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2089 i rozporządzenia w sprawie systematyki. Na mocy tych przepisów aspekty dotyczące zrównoważonego rozwoju zostają uwzględnione w procesach inwestycyjnym, doradczym i ujawniania informacji w spójny sposób dla różnych sektorów. Kwestie z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego (czyli aspekty dotyczące zrównoważonego rozwoju) nabierają w ten sposób kluczowego znaczenia dla architektury systemu finansowego, tak aby ułatwić przekształcenie gospodarki europejskiej w bardziej ekologiczny i odporny, niskoemisyjny i zasobooszczędny system o obiegu zamkniętym.
Podstawę prawną niniejszego rozporządzenia stanowią uprawnienia określone w art. 16, art. 24 ust. 13 i art. 25 ust. 8 MiFID II.
2.KONSULTACJE PRZEPROWADZONE PRZED PRZYJĘCIEM AKTU
W grudniu 2016 r. Komisja powołała grupę ekspertów wysokiego szczebla ds. zrównoważonego finansowania, która – poprzez przedstawianie zaleceń – miała pomóc w opracowaniu unijnej strategii na rzecz zrównoważonego finansowania. W połowie lipca 2017 r. ta grupa ekspertów opublikowała sprawozdanie okresowe pt. „Finansowanie zrównoważonej gospodarki europejskiej”, a w dniu 18 lipca 2017 r. przedstawiła swoje sprawozdanie końcowe podczas spotkania z zainteresowanymi stronami, po którym przeprowadzono konsultacje w formie ankiety.
Podsumowanie odpowiedzi uzyskanych w trakcie tych konsultacji zostało opublikowane wraz ze sprawozdaniem końcowym grupy ekspertów wysokiego szczebla dotyczącym finansowania zrównoważonej gospodarki europejskiej w dniu 31 stycznia 2018 r. W swoim sprawozdaniu końcowym grupa ekspertów zaleca, aby „nałożyć na doradców inwestycyjnych – w ramach rutynowych czynności doradztwa finansowego – wymóg pytania inwestorów detalicznych o ich preferencje co do wpływu ich inwestycji na zrównoważony rozwój, a następnie uwzględniania tych preferencji”. Zaleciła ona również „omawianie kwestii zarządzania ryzykami długoterminowymi i ryzykami dla zrównoważonego rozwoju”.
W marcu 2018 r. Komisja rozesłała specjalny kwestionariusz poświęcony uwzględnianiu kwestii z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego w ocenie adekwatności produktów finansowych. Konsultacje wykazały, że jedynie mniejszość klientów aktywnie podnosi te kwestie w trakcie procesu doradczego. Przyczyny tej sytuacji to m.in.: i) brak przejrzystości dostępnych informacji na temat instrumentów finansowych związanych ze zrównoważonym rozwojem; (ii) wysokie ryzyko „pseudoekologicznego marketingu” w istniejącej dokumentacji; oraz (iii) brak edukacji na temat wpływu przedmiotowych kwestii na ryzyko i wyniki. Jedynie w nielicznych przypadkach klienci w trakcie procesu doradczego wydają się być w sposób systematyczny zainteresowani czynnikami zrównoważonego rozwoju.
Ponadto projekt rozporządzenia delegowanego zmieniającego przepisy dotyczące oceny adekwatności opublikowano w okresie od dnia 24 maja do dnia 21 czerwca 2018 r., zgodnie z wytycznymi w sprawie lepszego stanowienia prawa, aby umożliwić zainteresowanym stronom zgłaszanie uwag. Komisja otrzymała 51 odpowiedzi dotyczących niniejszego rozporządzenia delegowanego zmieniającego rozporządzenie (UE) 2017/565. Zainteresowane strony z różnych środowisk (np. organizacje pozarządowe, zrzeszenia z branży usług finansowych, organy publiczne) wypowiedziały się na temat różnych aspektów niniejszego rozporządzenia delegowanego. Ogólnie wyrażono wprawdzie silne poparcie dla położenia w ramach procesu inwestycyjnego większego nacisku na cele niefinansowe, ale niektóre zainteresowane strony niechętnie odniosły się do perspektywy zmiany wdrożonych przez nie niedawno procesów opartych na MiFID II. Jak wspomniano powyżej, Komisja jest nie tylko przekonana o pilnej konieczności realizacji przedstawionej przez nią strategii na rzecz zrównoważonego finansowania, ale jest również zdania, że nowo wprowadzone odniesienie do rozporządzenia SFDR oraz zaproponowany termin rozpoczęcia stosowania niniejszego aktu delegowanego (12 miesięcy po wejściu w życie) zapewniają wystarczającą elastyczność.
W odniesieniu do niektórych celów w ramach procesu oceny adekwatności Komisja uwzględniła pewne zmiany, aby umożliwić niezbędne rozróżnienie między celami inwestycyjnymi a preferencjami w zakresie zrównoważonego rozwoju. Rozróżnienie to jest istotne dla uniknięcia sprzedaży nieadekwatnych produktów. Czynniki zrównoważonego rozwoju nie powinny zyskać pierwszeństwa przed osobistym celem inwestycyjnym klienta. Preferencje w zakresie zrównoważonego rozwoju powinny zatem być uwzględniane w ramach procesu oceny adekwatności produktu dopiero po określeniu celu inwestycyjnego klienta. Celem przepisów dotyczących preferencji w zakresie zrównoważonego rozwoju jest zwiększenie wiedzy potencjalnych klientów lub klientów na temat dostępności instrumentów finansowych z ambicjami pod względem zrównoważonego rozwoju. Biorąc pod uwagę przepisy dotyczące preferencji w zakresie zrównoważonego rozwoju, nie będzie potrzeby dostosowywania instrumentów finansowych o różnych poziomach ambicji pod względem zrównoważonego rozwoju. Te instrumenty finansowe będą albo objęte systemem regulacji dotyczących preferencji w zakresie zrównoważonego rozwoju, albo będą mogły być nadal rekomendowane, ale nie jako instrumenty finansowe odpowiadające preferencjom klienta lub potencjalnego klienta w zakresie zrównoważonego rozwoju, zgodnie z definicją w niniejszym rozporządzeniu. Pod względem operacyjnym cechy instrumentów finansowych dotyczące zrównoważonego rozwoju powinny być przedstawiane w przejrzysty sposób, który umożliwia firmom inwestycyjnym prowadzenie dialogu z klientami lub potencjalnymi klientami, tak aby uzyskać wystarczająco szczegółowe zrozumienie osobistych preferencji klientów w zakresie zrównoważonego rozwoju. Aby uniknąć rotacji produktów, w przypadku istniejących klientów, w odniesieniu do których przeprowadzono już ocenę adekwatności produktu, firmy inwestycyjne powinny mieć możliwość określenia osobistych preferencji klienta w zakresie zrównoważonego rozwoju przy okazji kolejnej regularnej aktualizacji istniejącej oceny adekwatności.
Przepisy dotyczące preferencji w zakresie zrównoważonego rozwoju prowadzą do szerszego wykorzystania unijnej systematyki w zakresie zrównoważonej działalności gospodarczej, tj. działalności gospodarczej, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo zgodnie z art. 3 rozporządzenia w sprawie systematyki, oraz sprzyjają realizowaniu zrównoważonych inwestycji zdefiniowanych w art. 2 pkt 17 rozporządzenia SFDR i obejmujących również inwestycje w wyżej wspomniane rodzaje działalności gospodarczej, które kwalifikują się jako zrównoważone środowiskowo. Przepisy te zachęcają również do rekomendowania instrumentów finansowych, które uwzględniają i ograniczają istotne negatywne efekty zewnętrzne spowodowane przez te inwestycje, tj. główne niekorzystne skutki dla czynników zrównoważonego rozwoju.
Komisja zwróciła się do ESMA o wydanie opinii technicznej w sprawie ewentualnych zmian aktów delegowanych, które należy przyjąć zgodnie z MiFID II, w odniesieniu do uwzględnienia czynników zrównoważonego rozwoju i ryzyk dla zrównoważonego rozwoju w obszarach wymogów organizacyjnych, warunków prowadzenia działalności, zarządzania ryzykiem i oceny rynku docelowego.
W dniu 30 kwietnia 2019 r. ESMA opublikował na ten temat stosowne sprawozdanie („Final report on integrating sustainability risks and factors in MiFID II”). W opinii technicznej wzięto pod uwagę poglądy wyrażone przez zainteresowane strony w trakcie konsultacji publicznych, które prowadzono od dnia 19 grudnia 2018 r. do dnia 19 lutego 2019 r. Opinia ta zawiera również analizę kosztów i korzyści. Ponadto w dniu 4 lutego 2019 r. ESMA zorganizował otwarte wysłuchanie publiczne w celu pozyskania dodatkowych opinii. Zasięgnięto również opinii Grupy Interesariuszy z Sektora Giełd i Papierów Wartościowych ustanowionej przy ESMA.
Zgodnie z zasadami lepszego stanowienia prawa niniejszy projekt dyrektywy został opublikowany do drugich konsultacji przez okres od dnia 8 czerwca 2020 r. do dnia 6 lipca 2020 r. Po należytym rozpatrzeniu zgłoszonych uwag do tekstu wprowadzono dalsze zmiany.
W sprawozdaniu tym zajęto się kwestią uwzględnienia czynników zrównoważonego rozwoju i ryzyk dla zrównoważonego rozwoju w wymogach organizacyjnych dotyczących firm inwestycyjnych oraz strukturach zarządzania produktami i nadzoru nad nimi w tych firmach. Zalecenia dotyczące wymogów organizacyjnych przygotowane i poddane publicznym konsultacjom przez ESMA zostały włączone do niniejszego rozporządzenia delegowanego.
3.ASPEKTY PRAWNE AKTU DELEGOWANEGO
Podstawę prawną niniejszego rozporządzenia stanowią art. 16 ust. 12, art. 24 ust. 13 i art. 25 ust. 8 dyrektywy 2014/65/UE.
Niniejsze rozporządzenie obejmuje następujące zmiany w rozporządzeniu (UE) 2017/565:
Art. 1 ma na celu sprecyzowanie, że firmy inwestycyjne oferujące usługi doradztwa finansowego i zarządzania portfelem muszą przeprowadzać obowiązkową ocenę preferencji swoich klientów lub potencjalnych klientów w zakresie zrównoważonego rozwoju. Te firmy inwestycyjne powinny uwzględniać te preferencje w zakresie zrównoważonego rozwoju w procesie wyboru instrumentów finansowych, które są rekomendowane tym klientom. Trzy kategorie instrumentów finansowych powinny być nierozerwalnie związane z preferencjami w zakresie zrównoważonego rozwoju, a mianowicie instrumenty finansowe, w ramach których określoną minimalną część realizowanych inwestycji stanowią zrównoważone inwestycje w działalność gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo zgodnie z art. 3 rozporządzenia w sprawie systematyki, jak również instrumenty finansowe, w ramach których określoną minimalną część realizowanych inwestycji stanowią zrównoważone inwestycje zdefiniowane w art. 2 pkt 17 rozporządzenia SFDR, w przypadku gdy tę minimalną część określa klient lub potencjalny klient. Trzecią kategorię instrumentów finansowych kwalifikujących się jako odpowiadające osobistym preferencjom w zakresie zrównoważonego rozwoju stanowią instrumenty finansowe, które uwzględniają główne niekorzystne skutki dla czynników zrównoważonego rozwoju, w przypadku gdy elementy poświadczające to uwzględnienie określa klienta lub potencjalny klient.
Ponieważ zakresy produktów objętych, z jednej strony, dyrektywą MiFID II oraz, z drugiej strony, rozporządzeniem SFDR i rozporządzeniem w sprawie systematyki są różne, preferencje w zakresie zrównoważonego rozwoju nie ograniczają się do produktów finansowych w rozumieniu rozporządzenia SFDR i rozporządzenia w sprawie systematyki, lecz opierają się na koncepcjach związanych ze zrównoważonym rozwojem zawartych w tych rozporządzeniach. Pozwala to firmom inwestycyjnym rekomendowanie nie tylko funduszy inwestycyjnych, ale również innych odpowiednich instrumentów finansowych.
Przykładowo „instrumenty finansowe, w ramach których określoną minimalną część realizowanych inwestycji stanowią zrównoważone inwestycje”, będą zawsze obejmować produkty finansowe, o których mowa w art. 9 rozporządzenia SFDR, a także produkty finansowe, o których mowa w art. 8 SFDR, o ile takie produkty finansowe przynajmniej w pewnym zakresie mają na celu zrównoważone inwestycje. Ten minimalny zakres jest określany przez klientów lub potencjalnych klientów, a zatem przepisy dotyczące preferencji w zakresie zrównoważonego rozwoju w pełni uwzględniają ich ambicje związane ze zrównoważonym rozwojem. Inne przykłady obejmują instrumenty finansowe, które promują aspekty środowiskowe lub społeczne i między innymi opierają się na strategii polegającej na wykluczeniu określonych rodzajów inwestycji i które można zaliczyć do kategorii produktów odpowiadających preferencjom w zakresie zrównoważonego rozwoju, pod warunkiem że przynajmniej w pewnym stopniu mają one na celu zrównoważone inwestycje lub można w ich przypadku wykazać, że główne niekorzystne skutki zostały uwzględnione oraz zlikwidowane lub ograniczone, stosownie do określonej minimalnej części realizowanych inwestycji lub elementów poświadczających uwzględnienie głównych niekorzystnych skutków dla czynników zrównoważonego rozwoju, zgodnie z tym, co zostało określone przez klienta lub potencjalnego klienta. Oznacza to również, że instrumenty finansowe, które promują aspekty środowiskowe lub społeczne bez określenia minimalnej części zrównoważonych inwestycji lub bez określenia minimalnej części inwestycji w działalność gospodarczą zgodną z unijną taksonomią lub bez uwzględniania głównych niekorzystnych skutków, nie będą kwalifikowały się do zarekomendowania klientom lub potencjalnym klientom na podstawie ich osobistych preferencji w zakresie zrównoważonego rozwoju. Takie instrumenty finansowe mogą być jednak nadal rekomendowane w ramach oceny adekwatności produktów finansowych, ale nie jako instrumenty finansowe odpowiadające osobistym preferencjom w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Ponadto artykułem tym nakłada się na firmy inwestycyjne wymóg sporządzenia sprawozdania dla klienta, które zawiera wyjaśnienie, w jaki sposób rekomendacja dla klienta odpowiada jego celom inwestycyjnym, profilowi ryzyka, zdolności do ponoszenia strat oraz preferencjom w zakresie zrównoważonego rozwoju (ujawnianie informacji ex post).
W art. 1 nałożono również na firmy inwestycyjne wymóg uwzględniania, w kategoriach jakościowych lub ilościowych, ryzyk dla zrównoważonego rozwoju przy spełnianiu wymogów organizacyjnych oraz wymóg uwzględnienia tych ryzyk w polityce zarządzania ryzykiem.
W art. 2 określono datę rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia, w tym okres przejściowy wynoszący 12 miesięcy.
ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) …/…
z dnia 21.4.2021 r.
zmieniające rozporządzenie delegowane (UE) 2017/565 w odniesieniu do uwzględniania czynników, ryzyk i preferencji w zakresie zrównoważonego rozwoju w niektórych wymogach organizacyjnych i warunkach prowadzenia działalności przez firmy inwestycyjne
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
KOMISJA EUROPEJSKA,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniającą dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE, w szczególności jej art. 16 ust. 12, art. 24 ust. 13 i art. 25 ust. 8,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1)Przejście na niskoemisyjną, bardziej zrównoważoną i zasobooszczędną gospodarkę o obiegu zamkniętym zgodnie z celami zrównoważonego rozwoju ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia długoterminowej konkurencyjności gospodarki Unii. W 2016 r. Unia zawarła porozumienie paryskie w sprawie zmian klimatu. W art. 2 ust. 1 lit. c) porozumienia paryskiego ustanowiono cel w postaci podjęcia bardziej zdecydowanych działań w związku ze zmianą klimatu, między innymi przez zapewnienie zgodności przepływów finansowych z dążeniem do niskiego poziomu emisji gazów cieplarnianych i rozwoju odpornego na zmiany klimatu.
(2)W odpowiedzi na to wyzwanie w grudniu 2019 r. Komisja przedstawiła koncepcję Europejskiego Zielonego Ładu. Europejski Zielony Ład stanowi nową strategię na rzecz wzrostu gospodarczego, której celem jest przekształcenie Unii w sprawiedliwe i prosperujące społeczeństwo o nowoczesnej, zasobooszczędnej i konkurencyjnej gospodarce, która począwszy od 2050 r. będzie odnotowywać zerowy poziom emisji gazów cieplarnianych netto i w ramach której wzrost gospodarczy nie będzie już bezpośrednio sprzężony z wykorzystaniem zasobów naturalnych. Osiągnięcie tego celu wymaga zapewnienia jasnych sygnałów dla inwestorów, tak aby zapobiec powstawaniu aktywów osieroconych oraz pozyskiwać zrównoważone finansowanie.
(3)W marcu 2018 r. Komisja opublikowała „Plan działania: finansowanie zrównoważonego wzrostu gospodarczego”, w którym określiła ambitną i kompleksową strategię w zakresie zrównoważonego finansowania. Jednym z celów ustanowionych w tym planie działania jest ukierunkowanie przepływów kapitału na zrównoważone inwestycje w celu osiągnięcia zrównoważonego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu. Opublikowana w maju 2018 r. ocena skutków, stanowiąca podstawę podjętych następnie inicjatyw ustawodawczych, wykazała konieczność doprecyzowania, że uwzględnianie czynników zrównoważonego rozwoju powinno stanowić część obowiązków firm inwestycyjnych względem ich klientów i potencjalnych klientów. Firmy inwestycyjne powinny zatem nie tylko na bieżąco brać pod uwagę wszystkie stosowne ryzyka finansowe, ale również wszystkie stosowne ryzyka dla zrównoważonego rozwoju, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2088, które – jeżeli wystąpią – mogłyby mieć, rzeczywisty lub potencjalny, istotny negatywny wpływ na wartość inwestycji. Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/565 nie odnosi się wyraźnie do ryzyk dla zrównoważonego rozwoju. Z tego względu oraz aby zapewnić należyte wdrożenie i stosowanie wewnętrznych procedur i rozwiązań organizacyjnych, konieczne jest sprecyzowanie, że procesy, systemy i kontrole wewnętrzne w firmach inwestycyjnych muszą odzwierciedlać ryzyka dla zrównoważonego rozwoju oraz że do analizy tych ryzyk potrzebne są zdolności techniczne i wiedza fachowa.
(4)W celu utrzymania wysokiego standardu ochrony inwestorów firmy inwestycyjne powinny przy określaniu rodzajów konfliktów interesów, których istnienie może szkodzić interesom klienta lub potencjalnego klienta, uwzględniać również te rodzaje konfliktów interesów, które wynikają z uwzględniania preferencji klienta w zakresie zrównoważonego rozwoju. W przypadku istniejących klientów, w odniesieniu do których przeprowadzono już ocenę adekwatności produktu, firmy inwestycyjne powinny mieć możliwość określenia osobistych preferencji klienta w zakresie zrównoważonego rozwoju przy okazji kolejnej regularnej aktualizacji istniejącej oceny adekwatności.
(5)Firmy inwestycyjne, które świadczą usługi doradztwa inwestycyjnego i zarządzania portfelem, powinny być w stanie rekomendować swoim klientom i potencjalnym klientom odpowiednie instrumenty finansowe i w związku z tym powinny móc zadawać pytania, które pomogą określić indywidualne preferencje klientów w zakresie zrównoważonego rozwoju. Zgodnie ze spoczywającym na firmie inwestycyjnej obowiązkiem działania w najlepszym interesie klientów, rekomendacje dla klientów i potencjalnych klientów powinny odzwierciedlać zarówno cele finansowe, jak i wszelkie preferencje w zakresie zrównoważonego rozwoju wyrażone przez tych klientów. Konieczne jest zatem sprecyzowanie, że firmy inwestycyjne powinny posiadać odpowiednie rozwiązania służące zapewnieniu, by uwzględnienie czynników zrównoważonego rozwoju w procesie doradztwa i w zarządzaniu portfelem nie prowadziło do sprzedaży nieadekwatnych produktów lub do błędnego przedstawiania instrumentów finansowych lub strategii jako odpowiadających preferencjom w zakresie zrównoważonego rozwoju, mimo iż w rzeczywistości im nie odpowiadają. Aby uniknąć takich praktyk lub takiego wprowadzania w błąd, firmy inwestycyjne, które świadczą usługi doradztwa inwestycyjnego, powinny najpierw ocenić inne cele inwestycyjne, horyzont czasowy oraz osobistą sytuację klienta lub potencjalnego klienta, zanim zapytają go o jego ewentualne preferencje w zakresie zrównoważonego rozwoju.
(6)Dotychczas opracowano instrumenty finansowe o różnych poziomach ambicji związanych ze zrównoważonym rozwojem. Aby umożliwić klientom lub potencjalnym klientom zrozumienie różnych stopni powiązania instrumentów finansowych z aspektami dotyczącymi zrównoważonego rozwoju oraz podjęcia świadomych decyzji inwestycyjnych w kontekście takiego powiązania, firmy inwestycyjne, które świadczą usługi doradztwa inwestycyjnego i zarządzania portfelem, powinny wyjaśnić różnicę między – z jednej strony – instrumentami finansowymi, które, w całości lub w części, mają na celu zrównoważone inwestycje w działalność gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852, lub zrównoważone inwestycje zgodnie z definicją w art. 2 pkt 17 rozporządzenia (UE) 2019/2088 oraz instrumentami finansowymi, które uwzględniają główne niekorzystne skutki dla czynników zrównoważonego rozwoju, które to grupy instrumentów finansowych mogą się kwalifikować do zarekomendowania jako odpowiadające osobistym preferencjom klientów w zakresie zrównoważonego rozwoju, a – z drugiej strony – innymi instrumentami finansowymi nieposiadającymi powyższych specyficznych cech, które to instrumenty nie powinny kwalifikować się do zarekomendowania klientom lub potencjalnym klientom mającym osobiste preferencje w zakresie zrównoważonego rozwoju.
(7)Należy uwzględnić obawy dotyczące pseudoekologicznego marketingu, to jest w szczególności praktyki uzyskiwania w nieuczciwy sposób przewagi konkurencyjnej poprzez rekomendowanie instrumentu finansowego jako przyjaznego dla środowiska lub sprzyjającego zrównoważonemu rozwojowi, podczas gdy w rzeczywistości dany instrument finansowy nie spełnia podstawowych standardów środowiskowych lub innych standardów związanych ze zrównoważonym rozwojem. Aby zapobiec sprzedaży nieadekwatnych produktów i pseudoekologicznemu marketingowi, firmy inwestycyjne nie powinny rekomendować instrumentów finansowych jako odpowiadających osobistym preferencjom w zakresie zrównoważonego rozwoju ani podejmować decyzji o przystąpieniu do transakcji na takich instrumentach, jeżeli te instrumenty finansowe nie odpowiadają tym preferencjom. Firmy inwestycyjne powinny wyjaśnić swoim klientom lub potencjalnym klientom powody, dla których nie dokonują rekomendacji lub nie podejmują decyzji o przystąpieniu do transakcji, oraz powinny udokumentować te powody.
(8)Konieczne jest doprecyzowanie, że instrumenty finansowe, które nie kwalifikują się jako odpowiadające osobistym preferencjom w zakresie zrównoważonego rozwoju, mogą być nadal rekomendowane przez firmy inwestycyjne, ale nie jako odpowiadające osobistym preferencjom w zakresie zrównoważonego rozwoju. Aby umożliwić przedstawienie innych rekomendacji klientom lub potencjalnym klientom w przypadku, gdy instrumenty finansowe nie odpowiadają osobistym preferencjom klienta w zakresie zrównoważonego rozwoju, klient powinien mieć możliwość dostosowania informacji na temat swoich preferencji w zakresie zrównoważonego rozwoju. Aby zapobiec sprzedaży nieadekwatnych produktów i pseudoekologicznemu marketingowi, firmy inwestycyjne powinny prowadzić ewidencję decyzji klienta obejmujących wyjaśnienia klienta uzasadniające dostosowanie udzielonych przez niego informacji.
(9)Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie delegowane (UE) 2017/565.
(10)Właściwym organom i firmom inwestycyjnym należy zapewnić wystarczająco dużo czasu na dostosowanie się do nowych wymogów zawartych w niniejszym rozporządzeniu. W związku z tym należy odroczyć jego stosowanie,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
Artykuł 1
Zmiany w rozporządzeniu delegowanym (UE) 2017/565
W rozporządzeniu delegowanym (UE) 2017/565 wprowadza się następujące zmiany:
1)w art. 2 dodaje się punkty 7, 8 i 9 w brzmieniu:
„7)
»preferencje w zakresie zrównoważonego rozwoju« oznaczają wybór klienta lub potencjalnego klienta dotyczący tego, czy – i w jakim zakresie – do jego inwestycji należy włączyć co najmniej jeden z następujących instrumentów finansowych:
a)instrument finansowy, w odniesieniu do którego klient lub potencjalny klient ustala, że określona minimalna część ma zostać zainwestowana w zrównoważone środowiskowo inwestycje w rozumieniu w art. 2 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852*;
b)instrument finansowy, w odniesieniu do którego klient lub potencjalny klient ustala, że określona minimalna część ma zostać zainwestowana w zrównoważone inwestycje w rozumieniu w art. 2 pkt 17 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2088**;
c)instrument finansowy, który uwzględnia główne niekorzystne skutki dla czynników zrównoważonego rozwoju, w przypadku gdy elementy jakościowe lub ilościowe wskazujące na to uwzględnienie są ustalane przez klienta lub potencjalnego klienta;
8)
»czynniki zrównoważonego rozwoju« oznaczają czynniki zrównoważonego rozwoju w rozumieniu art. 2 pkt 24 rozporządzenia (UE) 2019/2088;
9)
»ryzyka dla zrównoważonego rozwoju« oznaczają ryzyka dla zrównoważonego rozwoju w rozumieniu art. 2 pkt 22 rozporządzenia (UE) 2019/2088.
______________________________________________________________
*Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, zmieniające rozporządzenie (UE) 2019/2088 (Dz.U. L 198 z 22.6.2020, s. 13).
**Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2088 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (Dz.U. L 317 z 9.12.2019, s. 1).”;
2)w art. 21 ust. 1 wprowadza się następujące zmiany:
a)akapit drugi otrzymuje brzmienie:
„Przy spełnianiu wymogów określonych w niniejszym ustępie firmy inwestycyjne uwzględniają ryzyka dla zrównoważonego rozwoju.”;
b)dodaje się akapit w brzmieniu:
„Przy spełnianiu wymogów określonych w niniejszym ustępie firmy inwestycyjne biorą pod uwagę charakter, skalę i stopień złożoności prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, a także charakter i zasięg usług i działań inwestycyjnych wykonywanych w toku tej działalności.”;
3)art. 23 ust. 1 lit. a) otrzymuje brzmienie:
„a)
ustanawiają, wdrażają i utrzymują odpowiednie strategie i procedury zarządzania ryzykiem służące rozpoznawaniu ryzyka związanego ze stosowanymi przez firmę działaniami, procesami i systemami, a w razie potrzeby określają akceptowany przez firmę poziom ryzyka. W trakcie powyższych działań firmy inwestycyjne uwzględniają ryzyka dla zrównoważonego rozwoju;”;
4)art. 33 otrzymuje brzmienie:
„Artykuł 33
Konflikty interesów potencjalnie zagrażające interesom klientów
(art. 16 ust. 3 oraz 23 dyrektywy 2014/65/UE)
W celu określenia rodzajów konfliktów interesów, które powstają w trakcie świadczenia usług inwestycyjnych i usług dodatkowych albo obu tych rodzajów usług łącznie, i których istnienie może zaszkodzić interesom klienta, w tym jego preferencjom w zakresie zrównoważonego rozwoju, firmy inwestycyjne biorą pod uwagę, na zasadzie kryteriów minimalnych, to, czy samej firmy inwestycyjnej, osoby zaangażowanej bądź osoby bezpośrednio lub pośrednio powiązanej z firmą stosunkiem kontroli dotyczy jedna z poniższych sytuacji, niezależnie od tego, czy jest ona skutkiem świadczenia usług inwestycyjnych lub usług dodatkowych albo wykonywania działalności inwestycyjnej, czy też wynika z innych przyczyn:
a)taka firma lub osoba mogą osiągnąć zysk finansowy lub uniknąć straty finansowej kosztem klienta;
b)taka firma lub osoba mają interes w określonym wyniku usługi świadczonej na rzecz klienta lub transakcji przeprowadzanej w imieniu klienta, który to interes jest rozbieżny z interesem klienta;
c)taka firma lub osoba mają powody natury finansowej lub innej do tego, by ponad interes danego klienta przedkładać interes innego klienta lub grupy klientów;
d)taka firma lub osoba prowadzą taką samą działalność jak klient;
e)taka firma lub osoba otrzymują lub otrzymają od osoby innej niż dany klient, w związku z usługą świadczoną na rzecz tego klienta, zachętę w postaci korzyści pieniężnych lub niepieniężnych lub usług.”;
5)art. 52 ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„3.
Firmy inwestycyjne przekazują opis:
a)rodzajów rozważanych instrumentów finansowych;
b)zakresu instrumentów finansowych oraz dostawców przeanalizowanych w podziale na każdy rodzaj instrumentu zgodnie z zakresem usługi;
c)w stosownych przypadkach – czynników zrównoważonego rozwoju uwzględnionych w procesie wyboru instrumentów finansowych;
d)w przypadku świadczenia niezależnego doradztwa – sposobu, w jaki świadczona usługa spełnia warunki świadczenia doradztwa inwestycyjnego w sposób niezależny, oraz czynników uwzględnionych w procesie wyboru zastosowanym przez firmę inwestycyjną w celu zarekomendowania instrumentów finansowych, takich jak ryzyko, koszty i złożoność instrumentów finansowych.”;
6)w art. 54 wprowadza się następujące zmiany:
a)w ust. 2 lit. a) otrzymuje brzmienie:
„a)
spełnia cele inwestycyjne danego klienta, w tym pod względem jego tolerancji ryzyka i wszelkich preferencji w zakresie zrównoważonego rozwoju;”;
b)ust. 5 otrzymuje brzmienie:
„5.
Informacje dotyczące celów inwestycyjnych klienta lub potencjalnego klienta zawierają, stosownie do potrzeb, informacje na temat długości okresu, przez który klient zamierza utrzymywać daną inwestycję, jego preferencji co do poziomu ryzyka, jego tolerancji ryzyka, celu inwestycji oraz dodatkowo jego preferencji w zakresie zrównoważonego rozwoju.”;
c)ust. 9 otrzymuje brzmienie:
„9.
Firmy inwestycyjne dysponują odpowiednimi strategiami i procedurami pozwalającymi na zapewnienie zrozumienia przez nie charakteru i cech, w tym kosztów i ryzyka, usług inwestycyjnych i instrumentów finansowych wybranych dla swoich klientów, w tym wszelkich czynników zrównoważonego rozwoju, oraz na zapewnienie dokonania przez nie oceny, z uwzględnieniem kosztów i złożoności, czy równorzędne usługi inwestycyjne lub instrumenty finansowe mogą odpowiadać profilowi ich klienta, oraz są w stanie wykazać, że dysponują takimi strategiami i procedurami.”;
d)ust. 10 otrzymuje brzmienie:
„10.
Przy świadczeniu usługi inwestycyjnej w zakresie doradztwa inwestycyjnego lub zarządzania portfelem firma inwestycyjna nie rekomenduje przystąpienia do transakcji ani nie podejmuje decyzji o przystąpieniu do transakcji w przypadku, gdy żadna z usług lub żaden z instrumentów nie są odpowiednie dla klienta.
Firma inwestycyjna nie rekomenduje instrumentów finansowych jako odpowiadających osobistym preferencjom klienta lub potencjalnego klienta w zakresie zrównoważonego rozwoju ani nie podejmuje decyzji o przystąpieniu do transakcji na takich instrumentach, jeżeli te instrumenty finansowe nie odpowiadają tym preferencjom. Firma inwestycyjna wyjaśnia klientowi lub potencjalnemu klientowi powody, dla których nie dokonuje rekomendacji lub nie podejmuje decyzji o przystąpieniu do transakcji, oraz udokumentowuje te powody.
W przypadku gdy żaden instrument finansowy nie odpowiada preferencjom klienta lub potencjalnego klienta w zakresie zrównoważonego rozwoju i klient postanawia dostosować swoje preferencje w zakresie zrównoważonego rozwoju, firma inwestycyjna udokumentowuje decyzję klienta wraz z jej uzasadnieniem.”;
e)ust. 12 akapit pierwszy otrzymuje brzmienie:
„12.
Przy świadczeniu doradztwa inwestycyjnego firmy inwestycyjne przekazują klientowi detalicznemu sprawozdanie zawierające zarys udzielonych porad oraz wyjaśnienie, w jaki sposób dokonane rekomendacje są odpowiednie dla klienta detalicznego, w tym informację o tym, w jaki sposób odpowiadają one celom inwestycyjnym klienta oraz jego osobistej sytuacji w odniesieniu do wymaganego okresu inwestycji, wiedzy i doświadczenia klienta, jego stosunku do ryzyka, jego zdolności do ponoszenia strat oraz jego preferencji w zakresie zrównoważonego rozwoju.”;
f)w ust. 13 dodaje się nowy akapit w brzmieniu:
„W stosownych przypadkach wymogi dotyczące spełnienia preferencji klientów lub potencjalnych klientów w zakresie zrównoważonego rozwoju nie mogą prowadzić do zmiany warunków określonych w akapicie pierwszym.”.
Artykuł 2
Wejście w życie i rozpoczęcie stosowania
Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia [Urząd Publikacji: wstawić datę – 12 miesięcy od publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej] r.
Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.
Sporządzono w Brukseli dnia 21.4.2021 r.
W imieniu Komisji
Przewodnicząca
Ursula VON DER LEYEN