ZAPROSZENIE DO ZGŁASZANIA UWAG DOTYCZĄCYCH OCENY SKUTKÓW
Tytuł inicjatywy	Ekoprojekt – pompy cyrkulacyjne bezdławnicowe wolnostojące i pompy cyrkulacyjne bezdławnicowe zintegrowane z produktem (przegląd wymogów)
Wiodąca DG (odpowiedzialny dział)	DG ENER – Dział B3 – Budynki i Produkty
Prawdopodobny rodzaj inicjatywy	Rozporządzenie wykonawcze Komisji (ekoprojekt)
Orientacyjny harmonogram	Przyjęcie spodziewane do III kw. 2026 r.
Informacje dodatkowe	https://energy-efficient-products.ec.europa.eu/product-list/circulators_en
Wstępna ocena skutków ma charakter wyłącznie informacyjny. Nie przesądza ona o ostatecznej decyzji Komisji co do tego, czy inicjatywa ta zostanie zrealizowana, ani o jej ostatecznej treści. Wszystkie elementy inicjatywy opisane we wstępnej ocenie skutków, w tym jej harmonogram, mogą ulec zmianie.

A. Kontekst polityczny, określenie problemu i analiza zgodności z zasadą pomocniczości

Kontekst polityczny

Ekoprojekt przyczynia się do realizacji Paktu dla czystego przemysłu 1 oraz planu działania na rzecz przystępnych cen energii 2 . Ekoprojekt od dawna wspiera gospodarkę o obiegu zamkniętym i wzmacnia jednolity rynek UE w zakresie produktów związanych z energią. Wdrożenie tych koncepcji znacznie zmniejszyło rachunki konsumentów za energię, zwiększyło bezpieczeństwo energetyczne UE dzięki ograniczeniu zużycia energii pierwotnej i uzależnienia od importu. Pomogło również ograniczyć emisje gazów cieplarnianych, łagodząc w ten sposób zmianę klimatu w sposób racjonalny pod względem kosztów, ponieważ nieponiesione koszty energii przewyższają niezbędne inwestycje.

Obowiązujące środki muszą być poddawane regularnym przeglądom, aby zapewnić ich adekwatność, wydajność i skuteczność w świetle zmian technologicznych i rynkowych oraz uproszczenia. Najnowszy plan prac Komisji dotyczący ekoprojektu 3 obejmuje przegląd istniejącego środka dotyczącego ekoprojektu dla pomp cyrkulacyjnych bezdławnicowych (rozporządzenie (UE) nr 641/2009). Ogólnie w planie prac podkreślono również, że ekoprojekt i etykietowanie energetyczne powinny w większym stopniu przyczyniać się do budowy gospodarki o obiegu zamkniętym, na przykład poprzez bardziej systematyczne uwzględnianie kwestii dotyczących efektywnego wykorzystania materiałów, np. ich trwałości, możliwości naprawy i recyklingu.

Ocena

W ramach przeglądu obecnego środka dotyczącego ekoprojektu dla pomp cyrkulacyjnych przeprowadzona zostanie ocena skuteczności tego środka w osiąganiu jego celów lub postępie w jego realizacji. Nacisk zostanie położony na trzy kryteria oceny przewidziane w wytycznych dotyczących lepszego stanowienia prawa, tj. czy środki były skuteczne, wydajne i adekwatne. Przeanalizowany zostanie również związek między wykorzystanymi zasobami a skutkami rozporządzenia, z uwzględnieniem zarówno kosztów, jak i korzyści dla różnych zainteresowanych stron. Pomocniczość i wartość dodana UE nie zostaną szczegółowo przeanalizowane, ponieważ oceniane środki są prawem wtórnym, a aspekty te uznaje się za uwzględnione przy opracowywaniu podstawowego aktu prawnego.

Ocena będzie dotyczyć całej UE i obejmie okres od wejścia w życie rozporządzenia do stanu obecnego.

Problem, któremu ma zaradzić inicjatywa

W 2009 r. UE przyjęła środek dotyczący ekoprojektu dla pomp cyrkulacyjnych, w którym określono rygorystyczne wymogi w zakresie efektywności energetycznej dla pomp cyrkulacyjnych wprowadzanych do obrotu na rynku UE. Doprowadziło to do transformacji rynku, która umożliwiła znaczne oszczędności energii: w 2020 r. nowe pompy cyrkulacyjne zużyły około 50 % mniej energii niż ich nieefektywni poprzednicy, generując roczne oszczędności energii elektrycznej w wysokości około 23 TWh, co odpowiada 11 Mt ekwiwalentu CO2 rocznie. W 2016 r. rozpoczęto badanie przeglądowe, w którym określono możliwości dalszego zaostrzenia wymogów w zakresie efektywności energetycznej (tj. obniżenia wartości dopuszczalnej wskaźnika efektywności energetycznej pompy cyrkulacyjnej) przy niewielkich potencjalnych dodatkowych oszczędnościach w wysokości około 3 TWh/rok do 2030 r. w najlepszym przypadku oraz oszczędnościach finansowych dla użytkowników końcowych odpowiadających od 0 % do 5 % kosztu cyklu życia produktu 4 . Wyniki badania przedstawiono na Forum Konsultacyjnym ds. Ekoprojektu i Etykietowania Energetycznego w czerwcu 2019 r. Kilka zainteresowanych stron uznało, że pomimo stosunkowo skromnych szacowanych dodatkowych oszczędności nie należy lekceważyć tego potencjału. Zainteresowane strony z branży wyraziły jednak obawy, np. co do wpływu na pompy cyrkulacyjne zintegrowane z produktami, co w niektórych przypadkach może prowadzić do konieczności przeprojektowania produktów (urządzeń grzewczych). Niektórzy członkowie forum konsultacyjnego podkreślili również potrzebę ograniczenia możliwości obchodzenia przepisów, takich jak luka prawna związana z możliwym wyłączeniem dla pomp cyrkulacyjnych dostarczanych jako części zamienne. Podkreślono również potrzebę zwiększenia wymogów informacyjnych w celu zapewnienia większej przejrzystości w odniesieniu do parametrów wpływających na efektywność energetyczną pomp cyrkulacyjnych, takich jak wysokość podnoszenia, wydajność, moc hydrauliczna i moc elektryczna przy pełnym i częściowym obciążeniu.

Po spotkaniu forum konsultacyjnego rozpoczęto ocenę skutków w celu dalszej analizy tych wariantów. Jednak w 2019 r. postęp prac uległ spowolnieniu z powodu innych priorytetów (a pandemia COVID-19 dodatkowo go opóźniła). Pomimo tych wyzwań w trakcie całego procesu prowadzono stały dialog z zainteresowanymi stronami. W projekcie oceny skutków uwzględniono również dodatkowe kwestie oparte na informacjach przekazanych przez przedstawicieli przemysłu i państw członkowskich, w tym:

-ustanowienie wymogów dotyczących gospodarki o obiegu zamkniętym, wykraczających poza ograniczony środek zaproponowany w badaniu przeglądowym (tj. dostępność części zamiennych lub wymogi informacyjne w celu ułatwienia odzysku surowców krytycznych, np. metali ziem rzadkich w silnikach z magnesami trwałymi);

-rozszerzenie zakresu na pompy cyrkulacyjne wody pitnej (wykorzystywane do ciepłej wody użytkowej/sanitarnej i stanowiące około 10 % rynku sprzedaży pomp cyrkulacyjnych) wraz ze specjalnymi wymogami w zakresie efektywności energetycznej.

Podstawa interwencji UE (podstawa prawna i analiza zgodności z zasadą pomocniczości)

Podstawa prawna

Podstawą dyrektywy w sprawie ekoprojektu (dyrektywy 2009/125/WE) jest art. 114 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. TFUE stanowi podstawę prawną środków dotyczących funkcjonowania jednolitego rynku. W dyrektywie w sprawie ekoprojektu Parlament Europejski i Rada udzieliły Komisji mandatu legislacyjnego do uregulowania efektywności środowiskowej produktów związanych z energią, a w szczególności ich efektywności energetycznej.

Praktyczna potrzeba działania na poziomie UE

Przepisy UE dotyczące tych produktów nakładają na Komisję obowiązek dokonania przeglądu tego prawodawstwa w świetle postępu technologicznego. Działania mające na celu aktualizację tych przepisów można podjąć wyłącznie na poziomie UE. Obowiązujące prawodawstwo może nie obejmować niektórych aspektów, w odniesieniu do których państwa członkowskie mogą chcieć podjąć działania. Gdyby UE nie podjęła działań w tych obszarach, jej państwa członkowskie mogłyby ustanowić własne przepisy dotyczące nieuregulowanych aspektów i produktów, a przepisy te w nieunikniony sposób różniłyby się między sobą ze względu na złożoność aspektów technicznych. Zakłóciłoby to funkcjonowanie jednolitego rynku.

B. Główne cele i warianty strategiczne

Głównym celem jest przyczynienie się w większym stopniu do efektywności energetycznej i redukcji emisji CO2 oraz do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony środowiska i konsumentów w sposób racjonalny pod względem kosztów.

Dokładniej rzecz ujmując, ocena skutków będzie dotyczyła znaczenia i wykonalności następujących wariantów:

·bardziej rygorystyczne wymogi dotyczące pomp cyrkulacyjnych w obecnym zakresie rozporządzenia w celu uzyskania dodatkowych oszczędności energii i oszczędności finansowych dla użytkowników końcowych (np. EEI ≤ 2,0 s);

·rozszerzenie zakresu poprzez ustanowienie wymogów dotyczących ekoprojektu dla pomp cyrkulacyjnych wody pitnej (np. EEI(DW) ≤ 1,10);

·rozszerzenie wymogów informacyjnych (obejmujących wysokość podnoszenia, wydajność, moc hydrauliczną i moc elektryczną przy pełnym i częściowym obciążeniu);

·dodatkowe środki przyczyniające się do realizacji celów gospodarki o obiegu zamkniętym, w tym poprzez włączenie wymogów dotyczących dostępności części zamiennych;

·zmniejszenie luk prawnych, takich jak luka związana z możliwym tymczasowym wyłączeniem dla pomp cyrkulacyjnych stanowiących części zamienne (np. poprzez ich lepszą definicję i określenie odpowiedniego czasu trwania).

C. Prawdopodobne skutki

Ustanowienie bardziej rygorystycznych wymogów dotyczących ekoprojektu może prowadzić do wzrostu kosztów produktów, wyższych cen i zwiększonych obrotów dla producentów, hurtowników i sprzedawców detalicznych. Te zmiany w działalności gospodarczej prawdopodobnie doprowadzą do porównywalnych zmian w zatrudnieniu.

Główny wpływ tych produktów na środowisko wynika ze zużycia energii w fazie użytkowania. Mniejsze zużycie energii zmniejszy związane z nim oddziaływanie na środowisko, koszty ponoszone przez konsumentów oraz obroty sektora dostaw energii. Ponieważ wymogi w zakresie efektywności energetycznej będą miały na celu osiągnięcie jak najniższego poziomu kosztów ponoszonych przez konsumentów w całym cyklu życia produktu, oszczędności kosztów będą zazwyczaj równoważyły wzrost cen produktów.

Inne wymogi w zakresie ochrony środowiska mogą zwiększyć koszty początkowe. Skutki ekonomiczne wymogów mających wpływ na cykl życia produktu będą zależały od tego, czy konsumenci zdecydują się przedłużyć okres użytkowania produktu, na przykład poprzez naprawę, oraz od kosztów takiego przedłużenia. Wydłużony cykl życia doprowadzi do zmniejszenia sprzedaży produktów i spadku obrotów.

Nie oczekuje się wpływu na konkurencyjność producentów w tym samym segmencie rynku i w tym samym punkcie cenowym. Wynika to z faktu, że wymogi będą miały zastosowanie do wszystkich równoważnych produktów. Skutki mogą wystąpić w przypadku specjalizacji w określonym segmencie produktów lub punkcie cenowym. Zmiana obrotów nie powinna wpływać na rentowność przedsiębiorstw.

D. Instrumenty lepszego stanowienia prawa

Ocena skutków i ocena

Na potrzeby tej inicjatywy przeprowadzona zostanie równoległa ocena i ocena skutków, które zostaną uwzględnione w decyzji Komisji. Będą się one opierać się na przeprowadzonym już szeroko zakrojonym badaniu przeglądowym. Oczekuje się, że Rada ds. Kontroli Regulacyjnej dokona przeglądu oceny i oceny skutków w trzecim kwartale 2025 r.

Strategia konsultacji

Celem konsultacji jest poinformowanie opinii publicznej i zainteresowanych stron oraz zebranie informacji zwrotnych na temat planowanych inicjatyw.

W ramach badania dotyczącego przeglądu przeprowadzono szeroko zakrojone konsultacje z zainteresowanymi stronami i ekspertami (organami krajowymi, grupami konsumentów, producentami, organizacjami normalizacyjnymi oraz organizacjami pozarządowymi zajmującymi się ochroną środowiska).

Badanie przeglądowe przedstawiono i omówiono na Forum Konsultacyjnym ds. Ekoprojektu i Etykietowania Energetycznego w czerwcu 2019 r. z udziałem państw członkowskich UE, stowarzyszeń branżowych i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego. Wszystkie istotne dokumenty zostały udostępnione w internecie, w tym protokoły, prezentacje ze spotkań oraz przedstawione podczas nich uwagi zainteresowanych stron, a także sprawozdanie końcowe.

Powody prowadzenia konsultacji

Umożliwienie zainteresowanym stronom:

·zgłoszenia uwag na temat swoich doświadczeń związanych z wdrażaniem obecnych przepisów dotyczących pomp cyrkulacyjnych bezdławnicowych;

·przedstawienia swoich opinii lub konkretnych sugestii na temat głównych wariantów określonych na potrzeby oceny skutków; oraz

·przedstawienia dalszych informacji na temat wszelkich zmian rynkowych lub technologicznych od czasu przeprowadzenia poprzedniej analizy.

Grupa docelowa

Eksperci i przedstawiciele wszelkich odpowiednich zainteresowanych stron, w tym między innymi producenci, organizacje konsumenckie lub ekologiczne, przedsiębiorstwa zajmujące się handlem detalicznym lub naprawami, organy krajowe oraz osoby prywatne.