(1)

Wnioski ustawodawcze Komisji dotyczące wspólnej polityki rolnej (WPR) po 2020 r. miały na celu ustanowienie silnych ram unijnych niezbędnych do zapewnienia, aby WPR pozostała wspólną polityką przewidującą równe warunki działania, a jednocześnie nakładającą na państwa członkowskie większą odpowiedzialność w odniesieniu do sposobu, w jaki realizują one cele i osiągają wyznaczone wartości docelowe. W związku z tym państwa członkowskie mają opracować oraz – po ich zatwierdzeniu przez Komisję – zrealizować plany strategiczne WPR.

(2)

Procedura ustawodawcza odnosząca się do wniosków ustawodawczych Komisji dotyczących WPR po 2020 r. nie została zakończona w terminie umożliwiającym państwom członkowskim i Komisji przygotowanie wszystkich elementów niezbędnych do stosowania nowych ram prawnych i planów strategicznych WPR od dnia 1 stycznia 2021 r., jak początkowo proponowała Komisja. To opóźnienie stworzyło niepewność i ryzyko dla unijnych rolników oraz dla całego sektora rolnego Unii. Aby zmniejszyć tę niepewność oraz utrzymać witalność obszarów i regionów wiejskich, a także aby przyczynić się do zrównoważenia środowiskowego, niniejsze rozporządzenie powinno zapewnić dalsze stosowanie przepisów obecnych ram WPR obejmujących okres 2014-2020 (zwanych dalej „obecnymi ramami WPR”) oraz nieprzerwane dokonywanie płatności na rzecz rolników i innych beneficjentów, a tym samym zapewnić przewidywalność i stabilność w okresie przejściowym w latach 2021 i 2022 (zwanym dalej „okresem przejściowym”) do dnia rozpoczęcia stosowania nowych ram prawnych obejmujących okres rozpoczynający się w dniu 1 stycznia 2023 r. (zwanych dalej „nowymi ramami prawnymi”).

(3)

W związku z tym, że procedura ustawodawcza odnosząca się do wniosków ustawodawczych Komisji dotyczących WPR po 2020 r. nie została jeszcze zakończona, a państwa członkowskie nie opracowały jeszcze planów strategicznych WPR, oraz że należy przeprowadzić konsultacje z zainteresowanymi podmiotami, należy nadal stosować obecne ramy WPR przez dodatkowy okres dwóch lat. Celem okresu przejściowego jest ułatwienie beneficjentom płynnego przejścia do nowego okresu programowania oraz umożliwienie uwzględnienia komunikatu Komisji z dnia 11 grudnia 2019 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (zwanego dalej „Europejskim Zielonym Ładem”).

(4)

Aby zapewnić rolnikom i innym beneficjentom możliwość uzyskania wsparcia z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) oraz Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) w latach 2021 i 2022, Unia powinna kontynuować udzielanie takiego wsparcia w okresie przejściowym na warunkach wynikających z obecnych ram WPR. Obecne ramy WPR zostały ustanowione w szczególności rozporządzeniami Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 (4), (UE) nr 1305/2013 (5), (UE) nr 1306/2013 (6), (UE) nr 1307/2013 (7) i (UE) nr 1308/2013 (8).

(5)

Niniejsze rozporządzenie powinno zapewnić państwom członkowskim wystarczająco dużo czasu na przygotowanie swoich odpowiednich planów strategicznych WPR, a także ułatwić stworzenie struktur administracyjnych niezbędnych do skutecznego wdrożenia nowych ram prawnych, w szczególności poprzez umożliwienie zwiększenia pomocy technicznej. Wszystkie plany strategiczne WPR powinny być przygotowane do wejścia w życie wraz z końcem okresu przejściowego, aby zapewnić w sektorze rolnym bardzo potrzebną mu stabilność i pewność.

(6)

W związku z tym, że Unia powinna nadal wspierać rozwój obszarów wiejskich w całym okresie przejściowym, państwa członkowskie powinny mieć możliwość finansowania swoich przedłużonych programów rozwoju obszarów wiejskich z odpowiedniego przydziału środków budżetowych na lata 2021 i 2022. Przedłużone programy powinny zapewniać, aby co najmniej taki sam ogólny udział wkładu EFRROW został zarezerwowany na działania, o których mowa w art. 59 ust. 6 rozporządzenia (UE) nr 1305/2013, zgodnie z nowymi ambitnymi celami określonymi w Europejskim Zielonym Ładzie.

(7)

Rozporządzenie (UE) nr 1303/2013 ustanawia wspólne przepisy mające zastosowanie do EFRROW i innych funduszy, które funkcjonują na podstawie wspólnych ram. Rozporządzenie to powinno nadal mieć zastosowanie do programów wspieranych z EFRROW w okresie programowania 2014–2020 oraz w latach programowania 2021 i 2022.

(8)

Terminy określone w rozporządzeniu (UE) nr 1303/2013 w odniesieniu do sprawozdań z wdrażania, rocznych spotkań w sprawie przeglądu, ewaluacji ex post i sprawozdań podsumowujących, kwalifikowalności wydatków i anulowania zobowiązań oraz zobowiązań budżetowych ograniczone są do okresu programowania 2014–2020. Terminy te należy dostosować w celu uwzględnienia przedłużenia okresu, w którym należy wdrażać programy związane ze wsparciem z EFRROW.

(9)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1310/2013 (9) oraz rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 807/2014 (10) przewidują, że wydatki na niektóre zobowiązania długoterminowe podjęte zgodnie z niektórymi rozporządzeniami, na podstawie których udzielono wsparcia na rzecz rozwoju obszarów wiejskich przed rozpoczęciem stosowania rozporządzenia (UE) nr 1305/2013, powinny nadal być wypłacane z EFRROW, pod pewnymi warunkami, w okresie programowania 2014–2020. Wydatki te powinny również nadal kwalifikować się do finansowania w okresie realizacji odpowiadającego im zobowiązania prawnego na tych samych warunkach w latach programowania 2021 i 2022. Mając na uwadze jasność i pewność prawa należy również sprecyzować, że zobowiązania prawne podjęte na podstawie wcześniejszych działań odpowiadających działaniom określonym w rozporządzeniu (UE) nr 1305/2013, do których zastosowanie ma zintegrowany system zarządzania i kontroli, powinny być objęte tym zintegrowanym systemem zarządzania i kontroli, oraz że płatności dotyczące tych zobowiązań prawnych powinny być dokonywane w okresie od dnia 1 grudnia do dnia 30 czerwca następnego roku kalendarzowego.

(10)

EFRROW powinien móc wspierać koszty budowania zdolności i działań przygotowawczych wspierających opracowywanie i przyszłą realizację strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność na podstawie nowych ram prawnych.

(11)

W 2015 r. podczas przydziału uprawnień do płatności lub przeliczania ich w przypadku państw członkowskich, które utrzymały istniejące uprawnienia na podstawie rozporządzenia (UE) nr 1307/2013, niektóre państwa członkowskie popełniły błędy przy ustalaniu liczby lub wartości uprawnień do płatności. Wiele z tych błędów – nawet gdy dotyczyły jednego rolnika – wpływa na wartość uprawnień do płatności dla wszystkich rolników przez wszystkie lata. Niektóre państwa członkowskie popełniły też błędy po 2015 r., podczas przydzielania uprawnień z rezerwy, na przykład przy obliczaniu średniej wartości. Nieprawidłowości takie zazwyczaj podlegają korekcie finansowej do czasu zastosowania środków naprawczych przez dane państwo członkowskie. Mając na uwadze czas, który upłynął od pierwszego przydziału oraz wysiłki państw członkowskich zmierzające do ustalenia oraz, w stosownych przypadkach, skorygowania uprawnień, a także w interesie pewności prawa, liczbę i wartość uprawnień do płatności należy uznać za zgodne z prawem i prawidłowe ze skutkiem od określonej daty.

(12)

Na mocy art. 24 ust. 6 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 państwa członkowskie otrzymały możliwość zastosowania – w celu przydzielenia uprawnień do płatności – współczynnika zmniejszenia w odniesieniu do kwalifikujących się hektarów, na które składają się trwałe użytki zielone znajdujące się na obszarach o trudnych warunkach klimatycznych. Pastwiska w Alpach są często objęte wspólnym zarządzaniem i w związku z tym obszary są przypisywane raz w roku, co prowadzi do dużej niepewności wśród rolników w zainteresowanych państwach członkowskich. Wdrożenie tego systemu okazało się bardzo skomplikowane, zwłaszcza w odniesieniu do dokładnego wyznaczenia obszarów, których to dotyczy. Ze względu na to, że uprawnienia do płatności w obszarach, gdzie nie stosuje się współczynnika zmniejszenia, uzależnione są od sumy uprawnień do płatności w wyznaczonych obszarach, niepewność ta dotyka następnie wszystkich rolników w zainteresowanych państwach członkowskich. Aby zapewnić stabilność systemu stosowanego obecnie w tych państwach członkowskich oraz z myślą o zapewnieniu pewności prawa dla wszystkich rolników w zainteresowanych państwach członkowskich najwcześniej jak to możliwe, zainteresowane państwa członkowskie powinny mieć możliwość uznania za zgodne z prawem i prawidłowe wartości i liczb wszystkich uprawnień przydzielonych wszystkim rolnikom przed dniem 1 stycznia 2020 r. Wartość tych uprawnień powinna – bez uszczerbku dla jakichkolwiek środków odwoławczych, z których mogą korzystać indywidualni beneficjenci – być wartością na rok kalendarzowy 2019 obowiązującą w dniu 31 grudnia 2019 r.

(13)

Potwierdzenie uprawnień do płatności nie oznacza zwolnienia państw członkowskich z odpowiedzialności – w ramach zarządzania dzielonego EFRG – za zapewnianie ochrony budżetu Unii przed nieprawidłowymi wydatkami. W związku z tym potwierdzenie uprawnień do płatności przydzielonych rolnikom przed dniem 1 stycznia 2021 r. lub, na zasadzie odstępstwa, przed dniem 1 stycznia 2020 r., powinno pozostawać bez uszczerbku dla uprawnień Komisji do podejmowania decyzji, o których mowa w art. 52 rozporządzenia (UE) nr 1306/2013, w odniesieniu do nieprawidłowych płatności przyznanych dla każdego roku kalendarzowego do 2020 r. włącznie lub, na zasadzie odstępstwa, do 2019 r. włącznie, wynikających z błędów w liczbie lub wartości tych uprawnień do płatności.

(14)

W związku z tym, że nowe ramy prawne WPR nie zostały jeszcze przyjęte, należy sprecyzować, że powinny zostać ustanowione przepisy przejściowe regulujące przejście od istniejących systemów wsparcia przyznawanego w perspektywie wieloletniej do nowych ram prawnych.

(15)

Aby ograniczyć znaczącą liczbę zobowiązań przenoszonych z obecnego okresu programowania w zakresie rozwoju obszarów wiejskich do planów strategicznych WPR, czas trwania nowych wieloletnich zobowiązań w zakresie działań rolno-środowiskowo-klimatycznych, rolnictwa ekologicznego i dobrostanu zwierząt należy co do zasady ograniczyć do maksymalnie trzech lat. Począwszy od 2022 r. przedłużenie istniejących zobowiązań powinno być ograniczone do jednego roku.

(16)

Art. 31 ust. 5 rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 przewidywał przepisy przejściowe mające na celu ułatwienie stopniowego wycofywania płatności na obszarach, które – ze względu na stosowanie nowych kryteriów wyznaczania obszarów – nie byłyby już uznawane za obszary z ograniczeniami naturalnymi. Płatności takie miały być wypłacane do 2020 r. przez maksymalny okres czterech lat. Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2393 (11) przedłużono pierwotny termin nowego wyznaczania takich obszarów do 2019 r. W przypadku rolników w państwach członkowskich wyznaczających takie obszary w latach 2018 i 2019, stopniowe wycofywanie płatności nie mogło się odbywać przez maksymalny okres czterech lat. Aby kontynuować stopniowe wycofywanie płatności, państwa członkowskie powinny mieć możliwość dalszego dokonywania tych płatności, w stosownych przypadkach, w latach 2021 i 2022. Aby zapewnić odpowiedni poziom płatności na hektar, zgodnie z art. 31 ust. 5 rozporządzenia (UE) nr 1305/2013, poziom płatności w latach 2021 i 2022 należy ustalić na 25 EUR na hektar.

(17)

W związku z tym, że w wyniku zmiany klimatu i zwiększającej się zmienności cen rolnicy są narażeni na coraz większe ryzyka gospodarcze i środowiskowe, w rozporządzeniu (UE) nr 1305/2013 przewidziano działanie dotyczące zarządzania ryzykiem, aby pomóc rolnikom w przeciwdziałaniu tym ryzykom. Działanie to obejmuje wkłady finansowe na rzecz funduszy wspólnego inwestowania oraz narzędzie stabilizacji dochodów. W odniesieniu do udzielania wsparcia w ramach tego działania przewidziano szczególne warunki, aby zapewnić równe traktowanie rolników w całej Unii, brak zakłóceń konkurencji oraz wypełnianie zobowiązań międzynarodowych Unii. W celu dalszego propagowania korzystania z tego działania wśród rolników ze wszystkich sektorów, państwa członkowskie powinny mieć możliwość obniżenia – do wartości nie niższej niż 20 % – progu wynoszącego 30 %, mającego zastosowanie do odpowiedniego narzędzia, który to próg uruchamia rekompensatę dla rolników z tytułu spadku produkcji lub dochodów.

(18)

Rolnicy i przedsiębiorstwa na obszarach wiejskich zostali dotknięci skutkami epidemii COVID-19 na bezprecedensową skalę. Przedłużenie znacznych ograniczeń przemieszczania wprowadzonych w państwach członkowskich, a także obowiązkowe zamknięcia sklepów, targowisk pod gołym niebem, restauracji i innych placówek w sektorze hotelarsko-gastronomicznym, spowodowały zakłócenia gospodarcze w sektorze rolnym i wśród społeczności wiejskich oraz sprawiły, że rolnicy i małe przedsiębiorstwa działające w sektorze przetwórstwa, wprowadzania do obrotu lub rozwoju produktów rolnych mają problemy z płynnością i przepływami pieniężnymi. Aby odpowiedzieć na skutki kryzysu wynikającego z epidemii COVID-19, okres trwania działania, o którym mowa w art. 39b rozporządzenia (UE) nr 1305/2013, powinien zostać przedłużony, aby zaradzić występującym w dalszym ciągu problemom związanym z płynnością, które zagrażają ciągłości działalności rolników i małych przedsiębiorstw działających w sektorze przetwórstwa, wprowadzania do obrotu lub rozwoju produktów rolnych. Wsparcie dla tego działania powinno być finansowane do wysokości 2 % środków finansowych z EFRROW przydzielonych państwom członkowskim w okresie programowania 2014–2020.

(19)

Aby uniknąć sytuacji, w której środki finansowe na rozwój lokalny kierowany przez społeczność w latach programowania 2021 i 2022 nie zostaną wykorzystane, państwa członkowskie, które korzystają z możliwości przeniesienia kwot z płatności bezpośrednich na rozwój obszarów wiejskich, powinny mieć możliwość zastosowania minimalnego przydziału w wysokości 5 %, a w przypadku Chorwacji – 2,5 %, na rozwój lokalny kierowany przez społeczność wyłącznie do wkładu EFRROW w rozwój obszarów wiejskich przedłużonego do dnia 31 grudnia 2022 r., obliczanego przed przeniesieniem kwot z płatności bezpośrednich.

(20)

Zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) 2020/2094 (12) ustanawiającym Instrument Unii Europejskiej na rzecz Odbudowy (EURI) w celu wsparcia odbudowy w następstwie kryzysu związanego z COVID-19 (zwanym dalej „rozporządzeniem EURI”) należy udostępnić dodatkowe zasoby na lata 2021 i 2022 w celu zaradzenia skutkom kryzysu związanego z COVID-19 i jego konsekwencjom dla sektora rolnego i obszarów wiejskich w Unii.

(21)

Z uwagi na bezprecedensowe wyzwania, które kryzys związany z COVID-19 stawia przed sektorem rolnym i obszarami wiejskimi w Unii, należy wykorzystać dodatkowe zasoby przewidziane w EURI, aby finansować działania na mocy rozporządzenia (UE) nr 1305/2013, umożliwiając odporną, trwałą i cyfrową odbudowę gospodarki zgodnie z celami unijnych zobowiązań środowiskowych i klimatycznych oraz zgodnie z nowymi ambitnymi celami określonymi w Europejskim Zielonym Ładzie.

(22)

Państwa członkowskie nie powinny zatem ograniczać ambitnych założeń środowiskowych w ramach już istniejących programów rozwoju obszarów wiejskich. Powinny zapewnić taki sam ogólny udział dodatkowych zasobów, jak ogólny udział, jaki zarezerwowały w swoich programach rozwoju obszarów wiejskich na działania szczególnie korzystne dla środowiska i klimatu w ramach wkładu EFRROW („zasada nieobniżania poziomu ochrony”). Poza tym co najmniej 37 % dodatkowych zasobów zapewnianych przez EURI należy przeznaczyć na działania szczególnie korzystne dla środowiska i klimatu, a także na dobrostan zwierząt oraz LEADER. Ponadto co najmniej 55 % tych dodatkowych zasobów należy przeznaczyć na działania propagujące rozwój gospodarczy i społeczny na obszarach wiejskich, tj.: inwestycje w środki trwałe, rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej, wspieranie usług podstawowych i odnowę wsi na obszarach wiejskich oraz współpracę.

(23)

W przypadku gdy państwa członkowskie nie będą jednak w stanie przestrzegać zasady nieobniżania poziomu ochrony, powinny mieć możliwość odstąpienia od obowiązku przydzielania co najmniej 55 % dodatkowych zasobów z EURI na działania propagujące rozwój gospodarczy i społeczny na obszarach wiejskich oraz powinny przede wszystkim wspierać działania szczególnie korzystne dla środowiska i klimatu. Jednakże aby zapewnić państwom członkowskim wystarczającą elastyczność działania, powinny one mieć również możliwość odstąpienia od zasady nieobniżania poziomu ochrony w przypadku tych dodatkowych zasobów – w zakresie niezbędnym do wypełnienia tego obowiązku dotyczącego odsetka wynoszącego 55 %.

(24)

Dodatkowe zasoby z EURI podlegają szczególnym warunkom. Te dodatkowe zasoby należy zatem planować i monitorować oddzielnie od unijnego wsparcia na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, stosując co do zasady przepisy określone w rozporządzeniu (UE) nr 1305/2013. W związku z tym te dodatkowe zasoby należy wdrażać na podstawie rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 oraz uwzględniać w ramach tego rozporządzenia jako kwoty przeznaczone na finansowanie działań w ramach EFRROW. W konsekwencji, zastosowanie powinny mieć przepisy określone w rozporządzeniu (UE) nr 1305/2013, w tym przepisy dotyczące zmian programów rozwoju obszarów wiejskich, w rozporządzeniu (UE) nr 1306/2013, w tym przepisy dotyczące automatycznego anulowania, oraz w rozporządzeniu (UE) nr 1307/2013, o ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej.

(25)

Należy ustanowić określony maksymalny współczynnik współfinansowania unijnego, a także zwiększony poziom dofinansowania dla inwestycji przyczyniających się do odpornej, trwałej i cyfrowej odbudowy gospodarki oraz wsparcie w formie pomocy dla młodych rolników, aby zapewnić odpowiedni efekt dźwigni dodatkowych zasobów zapewnianych przez EURI.

(26)

Aby zapewnić ciągłość w okresie przejściowym w latach 2021 i 2022 należy utrzymać rezerwę na wypadek kryzysów w sektorze rolnym. W rezerwie tej należy ująć odpowiednią kwotę takiej rezerwy na lata 2021 i 2022.

(27)

W odniesieniu do zasad prefinansowania z EFRROW, należy sprecyzować, że przedłużenie do dnia 31 grudnia 2022 r. programów wspieranych z EFRROW zgodnie z niniejszym rozporządzeniem ani dodatkowe zasoby udostępnione na podstawie rozporządzenia EURI nie powinny prowadzić do jakiegokolwiek dodatkowego prefinansowania w odniesieniu do danych programów.

(28)

Art. 11 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 przewiduje obecnie obowiązek powiadomienia przez państwa członkowskie o ich decyzjach podjętych zgodnie z tym artykułem oraz o szacunkowej kwocie zmniejszeń części kwoty płatności bezpośrednich, które mają zostać przyznane rolnikowi na dany rok kalendarzowy, o wartości przekraczającej 150 000 EUR, jedynie za lata 2015–2020. Z myślą o zapewnieniu ciągłości istniejącego systemu państwa członkowskie powinny również powiadamiać o swoich decyzjach podjętych zgodnie z tym artykułem oraz o szacunkowej kwocie zmniejszeń na lata kalendarzowe 2021 i 2022.

(29)

Art. 14 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 umożliwia państwom członkowskim przenoszenie środków finansowych między płatnościami bezpośrednimi a rozwojem obszarów wiejskich w odniesieniu do lat kalendarzowych 2014–2020. W celu zapewnienia, aby państwa członkowskie mogły realizować swoją własną strategię, należy dopuścić elastyczność między filarami również w odniesieniu do roku kalendarzowego 2021 (roku budżetowego 2022) i roku kalendarzowego 2022 (roku budżetowego 2023).

(30)

Aby umożliwić Komisji określenie pułapów budżetowych zgodnie z art. 22 ust. 1, art. 36 ust. 4, art. 42 ust. 2, art. 49 ust. 2, art. 51 ust. 4 i art. 53 ust. 7 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013, niezbędne jest, aby państwa członkowskie powiadamiały o swoich decyzjach dotyczących przydziałów środków finansowych w podziale na systemy na rok kalendarzowy 2021 do dnia 19 lutego 2021 r. oraz na rok kalendarzowy 2022 do dnia 1 sierpnia 2021 r.

(31)

Art. 22 ust. 5 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 przewiduje liniowe dostosowanie wartości uprawnień do płatności w przypadku zmiany pułapu dla systemu płatności podstawowej między jednym rokiem a kolejnym w wyniku niektórych decyzji podjętych przez państwa członkowskie i mających wpływ na pułap systemu płatności podstawowej. Przedłużenie obowiązywania załącznika II do tego rozporządzenia, który dotyczy pułapów krajowych, na okres po roku kalendarzowym 2020, oraz ewentualne coroczne zmiany po tej dacie mogłyby mieć wpływ na pułap systemu płatności podstawowej. W związku z tym, aby państwa członkowskie mogły wywiązać się z ustanowionego w art. 22 ust. 4 tego rozporządzenia obowiązku, zgodnie z którym suma wartości uprawnień do płatności i rezerw musi być równa pułapowi systemu płatności podstawowej, należy przewidzieć liniowe dostosowanie, aby dostosować się do przedłużenia obowiązywania załącznika II do tego rozporządzenia lub do zmian w tym załączniku w okresie przejściowym. Ponadto, aby zapewnić państwom członkowskim większą elastyczność, należy umożliwić im dostosowanie wartości uprawnień do płatności lub rezerwy, w miarę możliwości z różnymi współczynnikami korygującymi.

(32)

Zgodnie z obecnymi ramami prawnymi państwa członkowskie powiadomiły w 2014 r. o swoich decyzjach obejmujących okres do roku kalendarzowego 2020 i dotyczących podziału między regiony rocznego pułapu krajowego dla systemu płatności podstawowej oraz ewentualnych stopniowych zmian rocznych w odniesieniu do okresu objętego rozporządzeniem (UE) nr 1307/2013. Konieczne jest, aby państwa członkowskie powiadamiały o tych decyzjach również w odniesieniu do lat kalendarzowych 2021 i 2022.

(33)

Mechanizm ujednolicania wewnętrznego to podstawowy proces służący bardziej sprawiedliwemu rozdziałowi między rolników bezpośredniego wsparcia dochodu. Znaczące różnice indywidualne oparte na starych danych historycznych stają się coraz trudniejsze do uzasadnienia. W rozporządzeniu (UE) nr 1307/2013 podstawowy model ujednolicania wewnętrznego polega na stosowaniu przez państwa członkowskie jednolitej stawki zryczałtowanej dla wszystkich uprawnień do płatności, na poziomie krajowym lub regionalnym, począwszy od 2015 r. Jednakże w celu zapewnienia płynniejszego przejścia do jednolitej wartości wprowadzono odstępstwo umożliwiające państwom członkowskim różnicowanie wartości uprawnień do płatności przez zastosowanie częściowego ujednolicania, zwanego również „modelem tunelowym”, w latach 2015–2019. Niektóre państwa członkowskie skorzystały z tego odstępstwa. Aby kontynuować proces zmierzający do bardziej sprawiedliwego rozdziału płatności bezpośrednich, państwa członkowskie powinny mieć możliwość dalszej konwergencji w kierunku średniej krajowej lub regionalnej po 2019 r. zamiast zmierzać do jednolitej stawki zryczałtowanej lub zachowywania wartości uprawnień na poziomie z 2019 r. Ta przewidziana dla państw członkowskich możliwość powinna zatem mieć zastosowanie od dnia 1 stycznia 2021 r. Państwa członkowskie powinny co roku powiadamiać Komisję o swojej decyzji dotyczącej kolejnego roku.

(34)

Przepisy rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 dotyczące dostosowania wszystkich uprawnień do płatności zmieniane niniejszym rozporządzeniem powinny mieć zastosowanie z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2020 r., tak aby doprecyzować, że państwa członkowskie miały możliwość ujednolicania po 2019 r.

(35)

W art. 30 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 przewidziano stopniowe roczne zmiany wartości uprawnień do płatności przydzielonych z rezerwy, aby odzwierciedlić etapy roczne pułapu krajowego określonego w załączniku II do tego rozporządzenia, odzwierciedlające wieloletnie charakter zarządzania rezerwą. Przepisy te należy dostosować, aby uwzględnić możliwość zarówno zmiany wartości wszystkich przydzielonych uprawnień do płatności, jak i rezerwy, w celu dostosowania się do zmiany kwoty określonej w załączniku II do tego rozporządzenia między dwoma latami. W państwach członkowskich, które decydują o kontynuacji ujednolicania wewnętrznego, to ujednolicanie wewnętrzne jest wdrażane corocznie. W odniesieniu do lat kalendarzowych 2020, 2021 i 2022 w roku przydziału konieczne jest ustalenie jedynie wartości uprawnień do płatności za bieżący rok. Wartość jednostkową uprawnień do płatności, które mają zostać przydzielone z rezerwy w danym roku, należy obliczać po ewentualnym dostosowaniu rezerwy zgodnie z art. 22 ust. 5 tego rozporządzenia. W każdym kolejnym roku wartość uprawnień do płatności przydzielonych z rezerwy powinna zostać dostosowana zgodnie z art. 22 ust. 5 tego rozporządzenia.

(36)

Art. 36 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 przewiduje stosowanie systemu jednolitej płatności obszarowej do dnia 31 grudnia 2020 r. Należy zezwolić na przedłużenie stosowania systemu jednolitej płatności obszarowej w latach 2021 i 2022.

(37)

Ze względu na to, że zmiana załącznika II do rozporządzenia (UE) nr 1307/2013, określona w niniejszym rozporządzeniu, wejdzie w życie zbyt późno, aby państwa członkowskie mogły dotrzymać pierwotnego terminu dotyczącego niektórych obowiązków powiadamiania w 2020 r., należy przesunąć termin podejmowania przez państwa członkowskie decyzji o wprowadzeniu po raz pierwszy płatności redystrybucyjnej od roku 2021 lub 2022 oraz powiadamiania Komisji o tej decyzji. Termin ten powinien przypadać w tym samym czasie, co termin dla decyzji dotyczących elastyczności między filarami.

(38)

Na mocy art. 37 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 państwa członkowskie stosujące system jednolitej płatności obszarowej mogą podjąć decyzję o przyznaniu przejściowego wsparcia krajowego w latach 2015–2020, aby uniknąć nagłego i znacznego zmniejszenia wsparcia w sektorach, które korzystały z przejściowego wsparcia krajowego do 2014 r. W celu zapewnienia, aby w okresie przejściowym takie wsparcie w dalszym ciągu spełniało swoje zadanie wspierania dochodów rolników w tych konkretnych sektorach, należy ustanowić przepis umożliwiający dalsze udzielanie tego wsparcia na tych samych warunkach i w ramach tych samych ograniczeń, jak w okresie 2015–2020.

(39)

Mając na uwadze pewność prawa, należy sprecyzować, że art. 41 i 42 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 umożliwiają państwom członkowskim coroczne dokonywanie przeglądu ich decyzji dotyczących płatności redystrybucyjnej. Termin dokonania przeglądu mający zastosowanie w latach 2021 i 2022 powinien przypadać w tym samym czasie, co termin dla decyzji dotyczących elastyczności między filarami.

(40)

Art. 52 ust. 10 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 uprawnia Komisję do przyjmowania aktów delegowanych zezwalających państwom członkowskim na podejmowanie decyzji o tym, aby dobrowolne wsparcie związane z produkcją mogło być nadal wypłacane do 2020 r. na podstawie jednostek produkcyjnych, w odniesieniu do których takie wsparcie przyznano we wcześniejszym okresie referencyjnym. Uprawnienie to ma na celu zapewnienie jak największej spójności między systemami unijnymi skierowanymi do sektorów, w których mogą wystąpić strukturalne zakłócenia równowagi na rynku. Należy zatem przedłużyć okres obowiązywania tego uprawnienia, aby obejmowało również lata 2021 i 2022.

(41)

Ze względu na to, że zmiana załącznika II do rozporządzenia (UE) nr 1307/2013, określona w niniejszym rozporządzeniu, wejdzie w życie zbyt późno, aby państwa członkowskie mogły dotrzymać pierwotnego terminu dotyczącego niektórych obowiązków powiadamiania w 2020 r., należy przesunąć termin podejmowania przez państwa członkowskie decyzji o wprowadzeniu po raz pierwszy dobrowolnego wsparcia związanego z produkcją od roku 2021 lub 2022 oraz powiadamiania Komisji o tej decyzji. Termin ten powinien przypadać w tym samym czasie, co termin dla decyzji dotyczących elastyczności między filarami. Podobnie termin podejmowania przez państwa członkowskie decyzji o dalszym przyznawaniu dobrowolnego wsparcia związanego z produkcją lub o jego zaprzestaniu w latach 2021 i 2022 oraz powiadamiania Komisji o tej decyzji należy przesunąć tak, aby przypadał w tym samym dniu.

(42)

Art. 54 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 określa elementy przekazywanych przez państwa członkowskie powiadomień dotyczących dobrowolnego wsparcia związanego z produkcją. Należy sprecyzować, że te powiadomienia dotyczące lat kalendarzowych 2021 i 2022 powinny obejmować wartość procentową pułapu krajowego wykorzystywaną do sfinansowania tego wsparcia w latach 2021 i 2022.

(43)

Rozporządzenie (UE) nr 1308/2013 określa zasady wspólnej organizacji rynków rolnych i obejmuje niektóre systemy pomocy. Wnioski ustawodawcze Komisji dotyczące WPR po 2020 r. przewidywały, że te systemy pomocy mają zostać włączone do przyszłych planów strategicznych WPR państw członkowskich. Aby zapewnić płynne włączenie tych systemów pomocy do przyszłej WPR, należy ustanowić przepisy dotyczące czasu trwania każdego z tym systemów pomocy, w przypadku gdy ich przedłużenie ma nastąpić w okresie przejściowym. W związku z tym, jeżeli chodzi o system pomocy w sektorze oliwy z oliwek i oliwek stołowych, po zakończeniu istniejących programów prac sporządzonych na okres od dnia 1 kwietnia 2018 r. do dnia 31 marca 2021 r. należy wprowadzić nowe programy prac na okres od dnia 1 kwietnia 2021 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. Istniejące programy operacyjne w sektorze owoców i warzyw, które są realizowane przez okres krótszy niż maksymalny okres pięciu lat, mogą zostać przedłużone najpóźniej do dnia 31 grudnia 2022 r. Nowe programy operacyjne w sektorze owoców i warzyw powinny być zatwierdzone jedynie na okres wynoszący maksymalnie trzy lata. Istniejące programy krajowe dla sektora pszczelarstwa sporządzone na okres od dnia 1 sierpnia 2019 r. do dnia 31 lipca 2022 r. powinny zostać przedłużone do dnia 31 grudnia 2022 r.

(44)

Kryzys spowodowany pandemią COVID-19 w dużej mierze uniemożliwił plantatorom winorośli posiadającym zezwolenia na nowe lub ponowne nasadzenia, które wygasają w 2020 r., wykorzystanie tych zezwoleń zgodnie z planami w ostatnim roku ich ważności. Aby uniknąć utraty tych zezwoleń oraz zmniejszyć ryzyko pogorszenia warunków, na których trzeba by prowadzić nasadzenia, konieczne jest zezwolenie na przedłużenie okresu ważności zezwoleń na nowe lub ponowne nasadzenia, które wygasają w 2020 r. Wszystkie zezwolenia na nowe lub ponowne nasadzenia, które wygasają w 2020 r., powinny zatem zostać przedłużone do dnia 31 grudnia 2021 r. Ponadto, biorąc pod uwagę zmiany w perspektywach rynkowych, posiadacze zezwoleń na nasadzenia, które wygasają w 2020 r., powinni mieć możliwość niewykorzystania tych zezwoleń bez podlegania karom administracyjnym.

(45)

Zmienione niniejszym rozporządzeniem przepisy rozporządzenia (UE) nr 1308/2013 dotyczące zezwoleń na nowe lub ponowne nasadzenia, które wygasają w 2020 r., ze względu zakłócenia wywołane pandemią COVID-19 i spowodowane nią trudności w korzystaniu z tych zezwoleń na nasadzenia, powinny mieć zastosowanie z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2020 r.

(46)

W 2013 r. ustanowiono przepisy przejściowe w celu zapewnienia płynnego przejścia od poprzedniego systemu praw do sadzenia winorośli do nowego systemu zezwoleń na nasadzenia, w szczególności w celu uniknięcia nadmiernych nasadzeń przed rozpoczęciem stosowania tego nowego systemu. Ostateczny termin składania wniosków o przekształcenie praw do sadzenia w zezwolenia upływa w dniu 31 grudnia 2020 r. Osoby ubiegające się o zezwolenie muszą je jednak wykorzystać same, ponieważ nie są one zbywalne, inaczej niż w przypadku poprzednich praw do sadzenia. Ponadto od osób ubiegających się o zezwolenie można wymagać, aby dysponowały odpowiednim obszarem winnic, co może prowadzić do sytuacji, gdy właściciele praw do sadzenia nie zdążyli jeszcze nabyć odpowiednich obszarów winnic w celu wykorzystania zezwoleń, które miałyby być wynikiem przekształcenia należących do nich praw do sadzenia. Poważne skutki gospodarcze pandemii COVID-19 dla sektora wina doprowadziły do problemów plantatorów winorośli z przepływem środków pieniężnych oraz do niepewności co do przyszłego popytu na wino. Plantatorzy winorośli, którzy nadal posiadają prawa do sadzenia, nie powinni być zmuszani do podjęcia decyzji, czy chcą przekształcić swoje prawa do sadzenia w zezwolenia w momencie, gdy borykają się z wyjątkowymi trudnościami wynikającymi z kryzysu spowodowanego pandemią COVID-19, zwłaszcza że podlegaliby oni karze administracyjnej, gdyby nie wykorzystali swoich zezwoleń na nasadzenia będących wynikiem przekształcenia. Te państwa członkowskie, które umożliwiły plantatorom winorośli składanie wniosków o przekształcenie praw do sadzenia do dnia 31 grudnia 2020 r., powinny mieć zatem możliwość przedłużenia terminu składania takich wniosków do dnia 31 grudnia 2022 r. W związku z tym ostateczny termin ważności takich przekształconych zezwoleń powinien zostać dostosowany i powinien upływać w dniu 31 grudnia 2025 r.

(47)

Na mocy art. 214a rozporządzenia (UE) nr 1308/2013 Finlandia otrzymała możliwość przyznawania, pod pewnymi warunkami, pomocy krajowej w południowej części Finlandii do 2020 r., z zastrzeżeniem upoważnienia przez Komisję. Aby zapewnić ciągłość płatności tej pomocy w okresie przejściowym, należy utrzymać możliwość przyznawania tej pomocy krajowej na tych samych warunkach i w tych samych kwotach, co w 2020 r.

(48)

Aby poprawić funkcjonowanie rynku oliwy z oliwek, państwa członkowskie powinny mieć możliwość podjęcia decyzji o wdrożeniu zasad wprowadzania do obrotu w celu regulowania podaży. Z zakresu takich decyzji powinny jednak zostać wyłączone praktyki, które mogłyby zakłócić konkurencję.

(49)

Ostatnie wydarzenia pokazały, że rolnicy są coraz częściej narażeni na ryzyko zmienności dochodów, częściowo na skutek działania sił rynkowych, a częściowo w związku z ekstremalnymi zdarzeniami pogodowymi oraz częstymi kryzysami sanitarnymi i fitosanitarnymi mającymi wpływ na pogłowie zwierząt gospodarskich i aktywa agronomiczne w Unii. W celu złagodzenia skutków zmienności dochodów poprzez zachęcenie rolników do oszczędzania w dobrych latach, aby byli w stanie poradzić sobie w latach gorszych, krajowe środki podatkowe, w ramach których podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym stosowaną w odniesieniu do rolników wylicza się w oparciu o wieloletni okres, należy wyłączyć ze stosowania zasad pomocy państwa.

(50)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie zapewnienie dalszego stosowania przepisów obecnych ram WPR oraz nieprzerwanego dokonywania płatności na rzecz rolników i innych beneficjentów, a tym samym zapewnienie przewidywalności i stabilności w okresie przejściowym, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary i skutki działania możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(51)

Do niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają horyzontalne przepisy finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Przepisy te, ustanowione rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 (13), określają w szczególności procedurę ustanawiania i wykonywania budżetu w drodze dotacji, zamówień, nagród i wykonania pośredniego oraz przewidują kontrole wykonywania obowiązków przez podmioty upoważnione do działań finansowych. Przepisy przyjęte na podstawie art. 322 TFUE obejmują również ogólny system warunkowości służący ochronie budżetu Unii.

(52)

Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenia (UE) nr 1305/2013, (UE) nr 1306/2013, (UE) nr 1307/2013 oraz (UE) nr 1308/2013.

(53)

Aby dodatkowe zasoby udostępniane na podstawie rozporządzenia EURI były dostępne od dnia 1 stycznia 2021 r., przepisy niniejszego rozporządzenia dotyczące wsparcia z EURI powinny mieć zastosowanie z mocą wsteczną od tego dnia.

(54)

Mając na uwadze nadrzędną potrzebę natychmiastowego zapewnienia pewności prawa dla sektora rolnego w obecnej sytuacji, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej,

(1)

Państwa członkowskie zostały w sposób bezprecedensowy dotknięte kryzysem wynikającym z gospodarczych, społecznych i zdrowotnych skutków pandemii COVID-19. Kryzys ten hamuje wzrost gospodarczy w państwach członkowskich, co z kolei pogłębia poważne niedobory płynności spowodowane nagłym i znaczącym wzrostem inwestycji publicznych potrzebnych w systemach ochrony zdrowia państw członkowskich i w innych sektorach ich gospodarek. Kryzys doprowadził również do pogorszenia sytuacji osób zagrożonych ubóstwem, a tym samym do zmniejszenia spójności społecznej w państwach członkowskich. Ponadto zamknięcie granic wewnętrznych wywarło poważny wpływ na współpracę gospodarczą, w szczególności na obszarach przygranicznych, i wpłynęło na sytuację pracowników dojeżdżających do pracy i rentowność mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Stworzyło to wyjątkową sytuację, której rozwiązanie wymaga użycia szczególnych, natychmiastowych i nadzwyczajnych środków, które szybko dotrą do realnej gospodarki.

(2)

W odpowiedzi na skutki sytuacji kryzysowej zmieniono rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1301/2013 (4) i (UE) nr 1303/2013 (5) w drodze rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/460 (6) w celu zapewnienia większej elastyczności we wdrażaniu programów operacyjnych wspieranych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego („EFRR”), Europejskiego Funduszu Społecznego („EFS”) i Funduszu Spójności (zwanych dalej łącznie „funduszami polityki spójności”), a także Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego („EFMR”). Jednak z uwagi na fakt, iż poważne negatywne skutki dla gospodarek i społeczeństw Unii uległy dalszemu pogorszeniu, oba rozporządzenia zostały ponownie zmienione rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/558 (7). Te zmiany zapewniły nadzwyczajną dodatkową elastyczność pozwalającą państwom członkowskim na skupienie się na niezbędnej reakcji na bezprecedensowy kryzys poprzez zwiększenie możliwości mobilizacji niewykorzystanych środków wsparcia z funduszy polityki spójności oraz uproszczenie wymogów proceduralnych związanych z wdrażaniem programów i audytami.

(3)

W dniu 23 kwietnia 2020 r. Rada Europejska zatwierdziła „Plan odbudowy” w celu zrekompensowania skutków ogromnych wstrząsów w gospodarce i złagodzenia z jednej strony skutków społecznych i gospodarczych dla Unii wynikających z nadzwyczajnych restrykcji wprowadzonych przez państwa członkowskie w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się COVID-19, a z drugiej strony ryzyka asymetrycznej odbudowy wynikającej z różnych środków krajowych dostępnych w różnych państwach członkowskich, co z kolei wywarło poważny wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Plan odbudowy zawiera mocny element inwestycyjny; wezwano w nim do utworzenia Europejskiego Funduszu Odbudowy. Ponadto, jak potwierdzono w konkluzjach Rady Europejskiej z dnia 21 lipca 2020 r., upoważnia on Komisję do przeanalizowania potrzeb w taki sposób, aby zasoby zostały skierowane do najbardziej dotkniętych sektorów i obszarów geograficznych Unii, wyjaśniając jednocześnie związek z wieloletnimi ramami finansowymi na lata 2021–2027.

(4)

Zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) 2020/2094 (8) i w granicach zasobów w nim przydzielonych należy wprowadzić środki na odbudowę i zwiększenie odporności gospodarki w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w celu zaradzenia bezprecedensowym skutkom kryzysu związanego z COVID-19. Takie dodatkowe zasoby powinny zostać wykorzystane do zapewnienia przestrzegania terminów przewidzianych w rozporządzeniu (UE) 2020/2094.

(5)

Niniejsze rozporządzenie ustanawia zasady i przepisy wykonawcze dotyczące zasobów dodatkowych zapewnionych jako wsparcie na rzecz odbudowy służącej spójności oraz terytoriom Europy („REACT-EU”) w celu zapewnienia pomocy na wspieranie kryzysowych działań naprawczych w kontekście pandemii COVID-19 i jej skutków społecznych oraz przygotowanie do ekologicznej i cyfrowej odbudowy gospodarki zwiększającej jej odporność. W ramach REACT-EU należy udostępnić dodatkową, nadzwyczajną kwotę w wysokości nieprzekraczającej 47 500 000 000 EUR według cen z 2018 r. na zobowiązanie budżetowe z funduszy strukturalnych na lata 2021 i 2022, w celu udzielenia pomocy państwom członkowskim i regionom najbardziej dotkniętym kryzysem na wspieranie kryzysowych działań naprawczych w kontekście pandemii COVID-19 i jej skutków społecznych oraz na przygotowanie do ekologicznej i cyfrowej odbudowy gospodarki zwiększającej jej odporność („zasoby REACT-EU”), z myślą o szybkim przekazaniu zasobów do realnej gospodarki za pośrednictwem istniejących programów operacyjnych. Zasoby REACT-EU pochodzą z Instrumentu Unii Europejskiej na rzecz Odbudowy. Część zasobów REACT-EU powinno się przydzielić na pomoc techniczną z inicjatywy Komisji. Komisja powinna określić podział zasobów REACT-EU dla każdego państwa członkowskiego na podstawie metody alokacji opartej na najnowszych dostępnych obiektywnych danych statystycznych dotyczących względnej zamożności państw członkowskich oraz skali skutków kryzysu związanego z COVID-19 dla ich gospodarek i społeczeństw. Przed zastosowaniem metody alokacji dotyczącej zasobów REACT-EU na 2021 r. oraz aby zapewnić wsparcie dla najważniejszych sektorów w następstwie kryzysu związanego z COVID-19 w niektórych państwach członkowskich, należy przydzielić Luksemburgowi i Malcie kwotę, odpowiednio, 100 000 000 EUR i 50 000 000 EUR. Metoda alokacji powinna uwzględniać specjalną kwotę dodatkową dla regionów najbardziej oddalonych ze względu na szczególną wrażliwość ich gospodarek i społeczeństw. W celu odzwierciedlenia zmieniającego się charakteru skutków kryzysu związanego z COVID-19, podział należy poddać przeglądowi w 2021 r. w oparciu o tę samą metodę alokacji i z wykorzystaniem najnowszych danych statystycznych dostępnych na dzień 19 października 2021 r., tak aby rozdzielić zasoby REACT-EU przewidziane w transzy na 2022 r.

(6)

Mając na uwadze znaczenie przeciwdziałania zmianie klimatu zgodnie z zobowiązaniami Unii na rzecz realizacji porozumienia paryskiego i celów zrównoważonego rozwoju ONZ, fundusze polityki spójności przyczynią się do upowszechniania działań w dziedzinie klimatu i do osiągnięcia celu ogólnego zakładającego, iż 30 % wydatków budżetowych Unii ma być przeznaczone na wsparcie realizacji celów klimatycznych. Oczekuje się, że w ramach REACT-EU, 25 % całkowitej puli środków finansowych zostanie przeznaczone na cele związane z klimatem. Biorąc pod uwagę charakter REACT-EU jako instrumentu służącego naprawianiu szkód spowodowanych kryzysem oraz elastyczność przewidzianą w niniejszym rozporządzeniu, w tym brak wymogów koncentracji tematycznej i możliwość przydzielania przez państwa członkowskie zasobów REACT-UE na wsparcie operacji w rodzaju tych prowadzonych w ramach EFRR lub EFS, w zależności od swych potrzeb, poziom wkładów państw członkowskich w realizację tego celu może się różnić w zależności od priorytetów krajowych.

(7)

Do niniejszego rozporządzenia stosuje się horyzontalne zasady finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Zasady te zostały ustanowione w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 (9) (zwanym dalej „rozporządzeniem finansowym”) i określają w szczególności procedurę uchwalania i wykonywania budżetu w drodze dotacji, zamówień, nagród i wykonania pośredniego oraz przewidują kontrolę odpowiedzialności podmiotów upoważnionych do działań finansowych. Zasady przyjęte na podstawie art. 322 TFUE obejmują również ogólny system warunkowości służący ochronie budżetu Unii.

(8)

Aby zapewnić państwom członkowskim maksymalną elastyczność w dopasowywaniu kryzysowych działań naprawczych w kontekście pandemii COVID-19 i jej skutków społecznych oraz w przygotowaniach do ekologicznej i cyfrowej odbudowy gospodarki zwiększającej jej odporność, Komisja powinna określać alokacje na szczeblu państw członkowskich. Ponadto należy przewidzieć możliwość wykorzystania wszelkich zasobów REACT-EU do wsparcia pomocy dla osób najbardziej potrzebujących oraz Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych. Ponadto konieczne jest ustalenie pułapów dotyczących alokacji środków na pomoc techniczną z inicjatywy państw członkowskich, przy jednoczesnym zapewnieniu państwom członkowskim maksymalnej elastyczności w odniesieniu do alokacji takich środków w ramach programów operacyjnych wspieranych z EFRR lub EFS. Należy utrzymać siłę operacyjną EFS przy przydzielaniu zasobów REACT-EU w takich dziedzinach jak zatrudnienie (w szczególności zatrudnienie ludzi młodych, zgodnie ze wzmocnioną gwarancją dla młodzieży), umiejętności i kształcenie, włączenie społeczne oraz zdrowie, ze szczególnym uwzględnieniem pomocy dla grup w niekorzystnej sytuacji i dzieci. Biorąc pod uwagę oczekiwane szybkie wydatkowanie zasobów REACT-EU, zobowiązania związane z tymi zasobami powinny zostać anulowane dopiero z chwilą zamknięcia programów operacyjnych.

(9)

Ponieważ pandemia COVID-19 dotknęła regiony i gminy w państwach członkowskich w różnym stopniu, zaangażowanie podmiotów lokalnych i regionalnych wywodzących się z organów administracyjnych, partnerów gospodarczych i społecznych oraz społeczeństwa obywatelskiego, zgodnie z zasadą partnerstwa, ma duże znaczenie dla przygotowania, wdrażania, monitorowania i oceny kryzysowych działań naprawczych wspieranych przez REACT-EU.

(10)

W przypadku zasobów REACT-EU należy również wprowadzić możliwości przesuwania środków finansowych w ramach celu „Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia” między EFRR i EFS zgodnie z art. 25a rozporządzenia (UE) nr 1303/2013. Takie przesunięcia nie powinny mieć wpływu na zasoby dostępne w ramach celu „Europejska współpraca terytorialna” ani na szczególną alokację środków na Inicjatywę na rzecz zatrudnienia ludzi młodych.

(11)

W celu uzupełnienia działań objętych już zakresem wsparcia dostępnego z EFRR, które rozszerzono rozporządzeniami (UE) 2020/460 i (UE) 2020/558, należy umożliwić państwom członkowskim dalsze korzystanie z zasobów REACT-EU przede wszystkim na inwestycje w zakresie produktów i usług na potrzeby świadczeń zdrowotnych, w tym transgranicznych świadczeń zdrowotnych, oraz opieki instytucjonalnej, środowiskowej i rodzinnej, na zapewnianie wsparcia w postaci kapitału obrotowego lub wsparcia na inwestycje dla MŚP, w tym wsparcia doradczego, w szczególności w sektorach najbardziej dotkniętych pandemią COVID-19 i wymagających szybkiej rewitalizacji, takich jak turystyka i kultura, na inwestycje przyczyniające się do transformacji ku cyfrowej i ekologicznej gospodarce, na inwestycje w infrastrukturę zapewniającą obywatelom niedyskryminujące usługi podstawowe oraz na środki wsparcia gospodarczego w regionach, które są w największym stopniu uzależnione od sektorów najsilniej dotkniętych kryzysem COVID-19. Należy także wspierać ściślejszą współpracę, koordynację i odporność w dziedzinie zdrowia. Ponadto wsparciem powinna być objęta pomoc techniczna. Zasoby REACT-EU powinny być skupione wyłącznie w ramach nowego celu tematycznego „Wspieranie kryzysowych działań naprawczych w kontekście pandemii COVID-19 i jej skutków społecznych oraz przygotowanie do ekologicznej i cyfrowej odbudowy gospodarki zwiększającej jej odporność”, który powinien również stanowić jedyny priorytet inwestycyjny, tak aby umożliwić uproszczone programowanie i wdrażanie tych zasobów.

(12)

W przypadku EFS państwa członkowskie powinny wykorzystać zasoby REACT-EU przede wszystkim do wspierania dostępu do rynku pracy i systemów społecznych, zapewniając utrzymanie miejsc pracy, w tym poprzez mechanizmy zmniejszonego wymiaru czasu pracy i wsparcie dla osób pracujących na własny rachunek jak również przedsiębiorców oraz osób wykonujących wolne zawody, artystów i pracowników sektora kreatywnego. Mechanizmy zmniejszonego wymiaru czasu pracy i podobne środki, w szczególności dla osób pracujących na własny rachunek, mają na celu ochronę pracowników i osób pracujących na własny rachunek przed ryzykiem bezrobocia, przy jednoczesnym utrzymaniu tego samego poziomu warunków pracy i zatrudnienia oraz wynagrodzeń pracowników. Zasoby REACT-EU przeznaczone na takie mechanizmy mają być wykorzystane wyłącznie do wspierania pracowników. W kontekście obecnych nadzwyczajnych okoliczności spowodowanych pandemią COVID-19 powinno być możliwe zapewnienie wsparcia dla mechanizmów zmniejszonego wymiaru czasu pracy dla pracowników i wsparcia dla osób pracujących na własny rachunek, nawet jeżeli wsparcie to nie wiąże się z aktywnymi instrumentami rynku pracy, chyba że instrumenty te są wymagane przez prawo krajowe. Zasada ta powinna mieć również jednolite zastosowanie do mechanizmów zmniejszonego wymiaru czasu pracy, które uzyskały wsparcie zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1303/2013 zmienionym rozporządzeniami (UE) 2020/460 i (UE) 2020/558 w następstwie kryzysu związanego z kryzysem COVID-19 i które nadal są wspierane w ramach specjalnego priorytetu inwestycyjnego „Wspieranie kryzysowych działań naprawczych w kontekście pandemii COVID-19 i jej skutków społecznych oraz przygotowanie do ekologicznej i cyfrowej odbudowy gospodarki zwiększającej jej odporność”. Wsparcie unijne dla takich mechanizmów zmniejszonego wymiaru czasu pracy powinno być ograniczone w czasie.

(13)

Należy również wspierać tworzenie miejsc pracy i wysokiej jakości zatrudnienia, w szczególności dla osób w trudnej sytuacji, a także środki na rzecz włączenia społecznego i eliminacji ubóstwa. Środki na rzecz zatrudnienia młodzieży powinny zostać rozszerzone zgodnie ze wzmocnioną gwarancją dla młodzieży. Należy zapewnić inwestycje w kształcenie, szkolenie i rozwój umiejętności, w tym przekwalifikowanie i podnoszenie kwalifikacji, w szczególności w odniesieniu do grup w niekorzystnej sytuacji. Należy promować równy dostęp do usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym, w tym dla dzieci, osób starszych, osób z niepełnosprawnościami, mniejszości etnicznych i osób bezdomnych.

(14)

Ponadto państwa członkowskie powinny nadal zwracać szczególną uwagę na osoby mieszkające w regionach wiejskich, przygranicznych, słabiej rozwiniętych, wyspiarskich, górskich, słabo zaludnionych i najbardziej oddalonych, a także na obszarach przechodzących transformację przemysłową i borykających się z wyludnieniem, oraz, w stosownych przypadkach, wykorzystywać zasoby REACT-EU na wsparcie udzielane takim osobom.

(15)

Ponieważ tymczasowe zamknięcie granic między państwami członkowskimi doprowadziło do poważnych wyzwań dla społeczności i przedsiębiorstw transgranicznych, należy umożliwić państwom członkowskim przeznaczenie zasobów REACT-EU również na istniejące programy transgraniczne w ramach celu „Europejska współpraca terytorialna”.

(16)

Aby zagwarantować państwom członkowskim wystarczające zasoby finansowe na szybkie wprowadzenie w życie kryzysowych działań naprawczych w kontekście pandemii COVID-19 i jej skutków społecznych oraz przygotowanie do ekologicznej i cyfrowej odbudowy gospodarki zwiększającej jej odporność, konieczne jest zapewnienie wyższych początkowych płatności zaliczkowych na potrzeby szybkiego wdrożenia działań wspieranych z zasobów REACT-EU. Początkowe płatności zaliczkowe powinny zapewnić państwom członkowskim środki umożliwiające, w razie konieczności, wypłatę zaliczek na rzecz beneficjentów oraz szybki zwrot kosztów beneficjentom po przedłożeniu wniosku o płatność.

(17)

Państwa członkowskie powinny mieć możliwość przydzielania zasobów REACT-EU na nowe odrębne programy operacyjne w ramach celu „Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia” lub na nowe osie priorytetowe istniejących programów w ramach celów: „Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia” i „Europejska współpraca terytorialna”. Aby umożliwić szybkie wdrożenie działań, w odniesieniu do nowych odrębnych programów operacyjnych należy zezwolić na wskazywanie jedynie już wyznaczonych organów istniejących programów operacyjnych wspieranych z EFRR, EFS lub Funduszu Spójności. Nie należy wymagać od państw członkowskich ewaluacji ex ante i należy ograniczyć elementy wymagane w celu przedłożenia programu operacyjnego do zatwierdzenia przez Komisję.

(18)

Zasoby REACT-EU należy wykorzystywać zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju i zasadą „nie szkodzić”, biorąc pod uwagę porozumienie paryskie i cele zrównoważonego rozwoju ONZ. Ponadto przez cały czas wdrażania programów operacyjnych należy mieć na uwadze i propagować równość kobiet i mężczyzn oraz uwzględnianie aspektu płci i perspektywy płci.

(19)

Aby zmniejszyć obciążenie budżetów publicznych w związku z kryzysowymi działaniami naprawczymi w kontekście pandemii COVID-19 i jej skutków społecznych oraz przygotowaniami do ekologicznej i cyfrowej odbudowy gospodarki zwiększającej jej odporność, wydatki na operacje powinny kwalifikować się do wsparcia od dnia 1 lutego 2020 r., a ponadto należy wyjątkowo umożliwić państwom członkowskim wnioskowanie o dofinansowanie na poziomie 100 % w odniesieniu do odrębnych osi priorytetowych programów operacyjnych zapewniających wsparcie z zasobów REACT-EU.

(20)

Mimo, iż ważne jest, aby dzień 31 grudnia 2023 r. pozostał datą końcową kwalifikowalności w okresie programowania 2014–2020, należy jasno stwierdzić, że operacje mogą nadal być wybierane do udzielenia wsparcia przez cały 2023 r.

(21)

Aby zapewnić ciągłość realizacji niektórych operacji uzyskujących wsparcie z zasobów REACT-EU, zastosowanie powinny mieć przepisy dotyczące etapów zawarte w rozporządzeniu ustanawiającym wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu i Migracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu na rzecz Zarządzania Granicami i Wiz.

(22)

Zgodnie ze szczególnymi środkami zapewniającymi elastyczność w odpowiedzi na epidemię COVID-19, wprowadzonymi do rozporządzenia (UE) nr 1303/2013 rozporządzeniem (UE) 2020/558, wydatki na ukończone fizycznie lub w pełni zrealizowane operacje wspierające kryzysowe działania naprawcze w kontekście pandemii COVID-19 i jej skutków społecznych oraz przygotowania do ekologicznej i cyfrowej odbudowy gospodarki zwiększającej jej odporność, uzyskujące wsparcie w ramach odpowiedniego nowego celu tematycznego, również powinny kwalifikować się do wsparcia, pod warunkiem że dane operacje rozpoczęto od dnia 1 lutego 2020 r.

(23)

Aby umożliwić państwom członkowskim szybkie wykorzystanie zasobów REACT-EU w trakcie obecnego okresu programowania, w odniesieniu do zasobów REACT-EU uzasadnione jest zwolnienie, w drodze wyjątku, państw członkowskich z obowiązku spełniania warunków wstępnych, wymogów dotyczących rezerwy wykonania i stosowania ram wykonania, wymogów koncentracji tematycznej – również w odniesieniu do pułapów ustanowionych dla zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich w ramach EFRR – oraz wymogów dotyczących przygotowania strategii komunikacji. Niemniej państwa członkowskie powinny przeprowadzić co najmniej jedną ewaluację do dnia 31 grudnia 2024 r., aby ocenić skuteczność, efektywność, wpływ i włączenie zasobów REACT-EU oraz przeanalizować sposób, w jaki zasoby te przyczyniły się do osiągnięcia założeń nowego specjalnego celu tematycznego. Aby ułatwić dostęp do porównywalnych informacji na poziomie Unii, w stosownych przypadkach powinno się wymagać od państw członkowskich korzystania ze wskaźników specyficznych dla programu dotyczących COVID-19 udostępnionych przez Komisję. Ponadto, wykonując swoje obowiązki związane z informowaniem, komunikacją i widocznością, państwa członkowskie i instytucje zarządzające powinny zwiększyć widoczność nadzwyczajnych środków i zasobów wprowadzonych przez Unię: w szczególności powinny one zapewnić, aby potencjalni beneficjenci, beneficjenci, uczestnicy i ostateczni odbiorcy instrumentów finansowych, a także ogół społeczeństwa, wiedzieli o istnieniu zasobów REACT-EU, znali ich skali oraz mieli świadomość, że dzięki nim możliwe jest uzyskanie dodatkowego wsparcia.

(24)

Aby umożliwić skierowanie zasobów REACT-EU do obszarów geograficznych, które najbardziej ich potrzebują, jako środka nadzwyczajnego i bez uszczerbku dla zasad ogólnych dotyczących przydzielania zasobów funduszy strukturalnych, w przypadku zasobów REACT-EU przydzielonych na EFRR oraz EFS nie należy wymagać rozbicia według kategorii regionów. Oczekuje się jednak, że państwa członkowskie wezmą pod uwagę zróżnicowane potrzeby i poziomy rozwoju regionów, aby zagwarantować, iż wsparcie będzie wyważone pod kątem potrzeb regionów i miast, które najbardziej ucierpiały w wyniku pandemii COVID-19, oraz potrzeby utrzymania koncentracji na regionach słabiej rozwiniętych, zgodnie z celami spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej określonymi w art. 174 TFUE. Zgodnie z zasadą partnerstwa, państwa członkowskie powinny również zaangażować władze lokalne i regionalne, a także odpowiednie podmioty reprezentujące społeczeństwo obywatelskie i partnerów społecznych.

(25)

Z wyjątkiem przypadków, w odniesieniu do których w niniejszym rozporządzeniu przewidziano odstępstwa, wydatki w ramach REACT-EU powinny podlegać tym samym obowiązkom i zabezpieczeniom, co wszystkie środki przeznaczone na spójność. Obejmuje to poszanowanie praw podstawowych i przestrzeganie Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, a także skuteczne środki zwalczania nadużyć finansowych wdrażane przy wsparciu istniejących agencji ds. zwalczania nadużyć finansowych na szczeblu państw członkowskich i Unii, takich jak Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych i, w stosownych przypadkach, Prokuratura Europejska.

(26)

W przypadku przyjmowania środków mających na celu ochronę budżetu Unii, kluczowe jest należyte zabezpieczenie uzasadnionych interesów ostatecznych odbiorców i beneficjentów.

(27)

W celu ułatwienia realizacji przesunięć dopuszczonych na podstawie zmian wprowadzonych w niniejszym rozporządzeniu, do przesunięć tych nie powinien mieć zastosowania warunek określony w art. 30 ust. 1 lit. f) rozporządzenia finansowego dotyczący przeznaczenia środków na ten sam cel.

(28)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie reakcja na skutki kryzysu związanego z COVID-19 w dziedzinie zdrowia publicznego przez wprowadzenie środków zapewniających elastyczność w dziedzinie udzielania wsparcia z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary i skutki proponowanego działania możliwe jest lepsze jego osiągnięcie na poziomie Unii, może ona przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu

(29)

Ze względu na pilny charakter sytuacji związanej z pandemią COVID-19 niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

(30)

Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie (UE) nr 1303/2013.

(31)

Art. 135 ust. 2 Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (10) stanowi, że zmiany w rozporządzeniu Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 (11) lub decyzji Rady 2014/335/UE, Euratom (12), które przyjęto w dniu wejścia w życie wspomnianej umowy lub po tej dacie, nie mają zastosowania do Zjednoczonego Królestwa w zakresie, w jakim wpływają na zobowiązania finansowe Zjednoczonego Królestwa. Wsparcie na mocy niniejszego rozporządzenia na lata 2021 i 2022 finansuje się ze zwiększenia pułapu zasobów własnych Unii, co miałoby wpływ na zobowiązania finansowe Zjednoczonego Królestwa. Niniejsze rozporządzenie nie powinno mieć zatem zastosowania do Zjednoczonego Królestwa ani na jego terytorium,

(1)

Umowa o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (2) (zwana dalej „umową o wystąpieniu”) została zawarta przez Unię decyzją Rady (UE) 2020/135 (3) i weszła w życie w dniu 1 lutego 2020 r. Okres przejściowy, o którym mowa w art. 126 umowy o wystąpieniu, podczas którego prawo Unii nadal ma zastosowanie do Zjednoczonego Królestwa i w Zjednoczonym Królestwie zgodnie z art. 127 umowy o wystąpieniu (zwany dalej „okresem przejściowym”), kończy się w dniu 31 grudnia 2020 r.

(2)

W art. 10 Traktatu między Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej a Republiką Francuską dotyczącego budowy i eksploatacji stałego Komisję Międzyrządową w celu nadzoru nad wszystkimi kwestiami dotyczącymi budowy i eksploatacji stałego połączenia przez kanał La Manche.

(3)

Do końca okresu przejściowego Komisja Międzyrządowa stanowi krajowy organ ds. bezpieczeństwa w rozumieniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/798 (4). W ramach pełnienia tej funkcji stosuje ona na całym odcinku stałego połączenia przez kanał La Manche przepisy prawa Unii dotyczące bezpieczeństwa kolei oraz, na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/797 (5) – interoperacyjności kolei.

(4)

O ile nie zostanie postanowione inaczej, po zakończeniu okresu przejściowego prawo Unii nie będzie już miało zastosowania do części stałego połączenia przez kanał La Manche podlegającej jurysdykcji Zjednoczonego Królestwa, a w odniesieniu do części stałego połączenia przez kanał La Manche podlegającej jurysdykcji Francji Komisja Międzyrządowa nie będzie już krajowym organem ds. bezpieczeństwa na podstawie prawa Unii. Autoryzacja w zakresie bezpieczeństwa dla zarządcy infrastruktury stałego połączenia przez kanał La Manche oraz certyfikaty bezpieczeństwa przedsiębiorstw kolejowych wykonujących przewozy stałym połączeniem przez kanał La Manche, wydane przez Komisję Międzyrządową na podstawie odpowiednio art. 11 i 10 dyrektywy 2004/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (6) stracą swoją ważność z dniem 1 stycznia 2021 r.

(5)

Decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1531 (7) Francja została upoważniona do wynegocjowania, podpisania i zawarcia ze Zjednoczonym Królestwem umowy międzynarodowej w sprawie stosowania unijnych przepisów dotyczących bezpieczeństwa i interoperacyjności kolei do stałego połączenia przez kanał La Manche w celu utrzymania jednolitego systemu bezpieczeństwa. Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1530 (8) zmieniono dyrektywę (UE) 2016/798 w zakresie, między innymi, przepisów dotyczących krajowych organów ds. bezpieczeństwa.

(6)

Na podstawie rozporządzenia (UE) 2020/1530, z zastrzeżeniem zawarcia umowy przewidzianej w decyzji (UE) 2020/1531 oraz zawartej pod pewnymi warunkami określonymi w tej decyzji, Komisja Międzyrządowa miałaby pozostać jedynym organem ds. bezpieczeństwa w odniesieniu do całego stałego połączenia przez kanał La Manche, stanowiąc w odniesieniu do części stałego połączenia przez kanał La Manche pod jurysdykcją Francji krajowy organ ds. bezpieczeństwa w rozumieniu art. 3 pkt 7 dyrektywy (UE) 2016/798. Jest jednak mało prawdopodobne, aby umowa przewidziana w decyzji (UE) 2020/1531 weszła w życie przed końcem okresu przejściowego.

(7)

Bez takiej umowy od dnia 1 stycznia 2021 r. Komisja Międzyrządowa nie będzie się już kwalifikować jako krajowy organ ds. bezpieczeństwa w rozumieniu art. 3 pkt 7 dyrektywy (UE) 2016/798 w odniesieniu do części stałego połączenia przez kanał La Manche podlegającej jurysdykcji Francji. Autoryzacje w zakresie bezpieczeństwa i certyfikaty bezpieczeństwa wydane przez Komisję Międzyrządową stracą ważność. Francuski krajowy organ ds. bezpieczeństwa stanie się właściwym krajowym organem ds. bezpieczeństwa w odniesieniu do odcinka stałego połączenia przez kanał La Manche podlegającego jurysdykcji Francji.

(8)

W świetle gospodarczego znaczenia stałego połączenia przez kanał La Manche dla Unii niezbędne jest, aby nadal funkcjonowało ono po dniu 1 stycznia 2021 r. W tym celu autoryzacja w zakresie bezpieczeństwa dla zarządcy infrastruktury stałego połączenia przez kanał La Manche, wydana przez Komisję Międzyrządową, powinna zachować ważność przez okres nieprzekraczający dwóch miesięcy od dnia rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia, co stanowi wystarczający okres, aby umożliwić francuskiemu krajowemu organowi ds. bezpieczeństwa wydanie własnych autoryzacji w zakresie bezpieczeństwa.

(9)

Licencje wydane na podstawie rozdziału III dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE (9) przedsiębiorstwom kolejowym mającym siedzibę w Zjednoczonym Królestwie stracą ważność po zakończeniu okresu przejściowego. W dniu 10 listopada 2020 r., zgodnie z art. 14 ust. 3 dyrektywy 2012/34/UE, Francja powiadomiła Komisję o swoim zamiarze rozpoczęcia negocjacji w sprawie umowy transgranicznej ze Zjednoczonym Królestwem. Celem takiej umowy będzie umożliwienie przedsiębiorstwom kolejowym mającym siedzibę w Zjednoczonym Królestwie i posiadającym licencję wydaną w Zjednoczonym Królestwie korzystania z infrastruktury transgranicznej łączącej Unię i Zjednoczone Królestwo za pośrednictwem stałego połączenia przez kanał La Manche do stacji granicznej i terminalu Calais-Fréthun (Francja) bez uzyskania licencji na podstawie dyrektywy 2012/34/UE od unijnego organu wydającego licencje.

(10)

W celu zapewnienia jakości sieci połączeń między Unią a Zjednoczonym Królestwem jest niezbędne, aby przedsiębiorstwa kolejowe mające siedzibę w Zjednoczonym Królestwie i posiadające licencję wydaną w Zjednoczonym Królestwie nadal wykonywały przewozy. W tym celu okres ważności ich licencji wydanych przez Zjednoczone Królestwo na podstawie dyrektywy 2012/34/UE oraz certyfikatów bezpieczeństwa wydanych przez Komisję Międzyrządową należy przedłużyć o dziewięć miesięcy od dnia rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia, co stanowi wystarczający okres, aby umożliwić zainteresowanym państwom członkowskim podjęcie niezbędnych kroków, aby zapewnić jakość sieci połączeń zgodnie z dyrektywami 2012/34/UE i (UE) 2016/798 oraz na podstawie umowy przewidzianej w decyzji (UE) 2020/1531.

(11)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do wycofania korzyści przyznanych posiadaczom autoryzacji, certyfikatów i licencji w przypadkach niezapewnienia zgodności z wymogami unijnymi. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (10). Biorąc pod uwagę potencjalny wpływ tych środków na bezpieczeństwo kolei, do ich przyjmowania należy stosować procedurę sprawdzającą. Komisja powinna przyjmować akty wykonawcze mające natychmiastowe zastosowanie, jeżeli – w należycie uzasadnionych przypadkach – jest to uzasadnione szczególnie pilną potrzebą.

(12)

Z uwagi na pilną potrzebę spowodowaną zakończeniem okresu przejściowego należy przewidzieć wyjątek od terminu ośmiu tygodni, o którym mowa w art. 4 Protokołu nr 1 w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej, do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i do Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej.

(13)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie ustanowienie tymczasowych środków dotyczących niektórych aspektów bezpieczeństwa kolei i jakości sieci połączeń w związku z zakończeniem okresu przejściowego, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na skutki i rozmiary działań możliwe jest lepsze jego osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia tego celu.

(14)

Niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym i mieć zastosowanie od dnia następującego po dniu zakończenia okresu przejściowego,

(1)

Przyjęcie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 (3) i rozporządzenia Rady (UE) 2017/1939 (4) znacznie wzmocniło środki dostępne dla Unii do celów ochrony jej interesów finansowych za pośrednictwem prawa karnego. Ustanowienie Prokuratury Europejskiej jest jednym z kluczowych priorytetów dla unijnego wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych i unijnej polityki zwalczania nadużyć finansowych; ma ona uprawnienia do prowadzenia postępowań przygotowawczych i do wnoszenia aktów oskarżenia w uczestniczących państwach członkowskich w związku z przestępstwami naruszającymi interesy finansowe Unii w rozumieniu dyrektywy (UE) 2017/1371.

(2)

W celu ochrony interesów finansowych Unii Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (zwany dalej „Urzędem”) prowadzi dochodzenia administracyjne w sprawie nieprawidłowości administracyjnych, jak również czynów zabronionych. Kończąc dochodzenie Urząd może wydać zalecenia sądowe skierowane do krajowych organów ścigania, aby umożliwić im wnoszenie aktów oskarżenia i wszczynanie postępowań karnych w państwach członkowskich. W państwach członkowskich uczestniczących w Prokuraturze Europejskiej Urząd będzie przekazywał Prokuraturze Europejskiej informacje o podejrzeniu popełnienia przestępstw i współpracował z Prokuraturą Europejską w ramach prowadzonych przez nią postępowań przygotowawczych.

(3)

W świetle przyjęcia rozporządzenia (UE) 2017/1939 należy zmienić i dostosować rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 (5). Przepisy rozporządzenia (UE) 2017/1939 regulujące stosunki między Urzędem a Prokuraturą Europejską powinny zostać odzwierciedlone i uzupełnione przez przepisy rozporządzenia (EU, Euratom) nr 883/2013, aby zapewnić najwyższy poziom ochrony interesów finansowych Unii poprzez synergie między Prokuraturą Europejską i Urzędem, przy jednoczesnym zapewnieniu ścisłej współpracy, wymiany informacji, komplementarności i unikania powielania działań.

(4)

W kontekście ich wspólnego celu, jakim jest zachowanie integralności budżetu Unii, Urząd i Prokuratura Europejska powinny nawiązać i utrzymywać bliskie stosunki oparte na zasadzie lojalnej współpracy, mające zapewnić komplementarność ich odpowiednich kompetencji i koordynację podejmowanych przez nie działań, w szczególności w odniesieniu do zakresu wzmocnionej współpracy w zakresie ustanowienia Prokuratury Europejskiej. Stosunki między Urzędem i Prokuraturą Europejską powinny przyczyniać się do zapewnienia, aby w celu ochrony interesów finansowych Unii wykorzystywano wszystkie środki.

(5)

W rozporządzeniu (UE) 2017/1939 nałożono na Urząd, a także instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii oraz właściwe organy państw członkowskich obowiązek informowania Prokuratury Europejskiej bez zbędnej zwłoki o podejrzeniu popełnienia czynu zabronionego, w sprawie którego Prokuratura Europejska może wykonywać swoją właściwość. Ponieważ kompetencje Urzędu obejmują prowadzenie dochodzeń administracyjnych w sprawie nadużyć finansowych, korupcji oraz wszelkiej innej nielegalnej działalności na szkodę interesów finansowych Unii, Urząd jest najlepiej umocowany i doskonale przygotowany, by pełnić rolę partnera Prokuratury Europejskiej i jej uprzywilejowanego źródła informacji.

(6)

Przesłanki wskazujące na możliwość popełnienia czynu zabronionego wchodzącego w zakres właściwości Prokuratury Europejskiej mogą znajdować się we wstępnych zarzutach otrzymanych przez Urząd lub pojawić się dopiero w toku dochodzenia administracyjnego wszczętego przez Urząd w oparciu o podejrzenie wystąpienia nieprawidłowości administracyjnej. Aby wywiązać się z obowiązku przekazywania informacji Prokuraturze Europejskiej, Urząd powinien zatem informować o podejrzeniu popełnienia czynu zabronionego na każdym etapie przed wszczęciem lub w toku prowadzonych dochodzeń.

(7)

W rozporządzeniu (UE) 2017/1939 określono minimalne wymagane elementy, które mają się znaleźć w przekazywanych informacjach. W celu potwierdzenia tych elementów i zgromadzenia niezbędnych informacji konieczne może okazać się przeprowadzenie przez Urząd wstępnej oceny zarzutów. Urząd powinien przeprowadzić taką ocenę szybko oraz za pomocą środków, które nie powodują ryzyka stwarzającego zagrożenie dla ewentualnego przyszłego postępowania przygotowawczego. Po zakończeniu oceny Urząd powinien poinformować Prokuraturę Europejską, jeżeli wystąpiło podejrzenie popełnienia przestępstwa wchodzącego w zakres jej właściwości.

(8)

Biorąc pod uwagę wiedzę fachową Urzędu, instytucje, organy, urzędy i agencje Unii ustanowione Traktatami lub na ich podstawie (zwane dalej „instytucjami, organami, urzędami i agencjami”) powinny mieć możliwość skorzystania z pomocy Urzędu w przeprowadzeniu wstępnej oceny zarzutów, o których zostały poinformowane.

(9)

Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2017/1939 Urząd nie powinien co do zasady wszczynać dochodzenia administracyjnego, które byłoby równoległe do postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Europejską dotyczącego tych samych okoliczności faktycznych. W pewnych przypadkach ochrona interesów finansowych Unii może jednak wymagać przeprowadzenia przez Urząd – przed zakończeniem postępowania karnego wszczętego przez Prokuraturę Europejską – uzupełniającego dochodzenia administracyjnego w celu stwierdzenia, czy istnieje konieczność podjęcia środków zapobiegawczych, czy też należy podjąć działania finansowe, dyscyplinarne lub administracyjne. Takie dochodzenie uzupełniające może być zasadne między innymi w celu odzyskania kwot należnych na rzecz budżetu Unii, które podlegają przepisom szczególnym dotyczącym przedawnienia, gdy kwoty obarczone ryzykiem są bardzo wysokie lub gdy istnieje potrzeba zastosowania środków administracyjnych w celu uniknięcia dalszych wydatków w ryzykownych sytuacjach.

(10)

Do celów zastosowania wymogu niepowielania postępowań przygotowawczych i dochodzeń pojęcie „te same okoliczności faktyczne” powinno oznaczać, w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) dotyczącego zasady ne bis in idem, że istotne fakty objęte postępowaniem przygotowawczym i dochodzeniem są tożsame lub zasadniczo te same, i być rozumiane w tym sensie, że istnieje zbiór konkretnych okoliczności, które są nierozerwalnie związane w czasie i przestrzeni.

(11)

Rozporządzenie (UE) 2017/1939 stanowi, że Prokuratura Europejska może zwrócić się do Urzędu o przeprowadzenie uzupełniających dochodzeń administracyjnych. W przypadku braku takiego wniosku wszczęcie takich dochodzeń uzupełniających powinno być możliwe z inicjatywy własnej Urzędu, na warunkach szczególnych i po zasięgnięciu opinii Prokuratury Europejskiej. W szczególności Prokuratura Europejska powinna móc sprzeciwić się wszczęciu lub kontynuowaniu dochodzenia przez Urząd lub podjęciu przez Urząd określonych czynności związanych z dochodzeniem, w szczególności mając na uwadze zachowanie skuteczności postępowania przygotowawczego i uprawnień Prokuratury Europejskiej. Urząd powinien powstrzymać się od podejmowania czynności, co do których Prokuratura Europejska zgłosiła sprzeciw. Jeżeli Urząd wszczyna dochodzenie w przypadku braku takiego sprzeciwu, powinien prowadzić takie dochodzenie w stałym porozumieniu z Prokuraturą Europejską.

(12)

Urząd powinien aktywnie wspierać postępowania przygotowawcze Prokuratury Europejskiej. W tym zakresie Prokuratura Europejska powinna mieć możliwość zwrócenia się do Urzędu o wsparcie lub uzupełnienie prowadzonych przez nią postępowań przygotowawczych w drodze wykonywania uprawnień określonych w rozporządzeniu (UE, Euratom) nr 883/2013. Urząd powinien zapewnić takie wsparcie w granicach swoich uprawnień i w ramach określonych w tym rozporządzeniu.

(13)

W celu zapewnienia efektywnej koordynacji, współpracy i przejrzystości Urząd i Prokuratura Europejska powinny stale wymieniać informacje. Wymiana informacji przed wszczęciem dochodzenia przez Urząd lub postępowania przygotowawczego przez Prokuraturę Europejską ma szczególne znaczenie dla zapewnienia prawidłowej koordynacji między ich odpowiednimi działaniami, zagwarantowania komplementarności oraz uniknięcia powielania działań. W tym celu Urząd i Prokuratura Europejska powinny korzystać z funkcji trafieniowych (figuruje/nie figuruje) w swoich systemach zarządzania sprawami. Urząd i Prokuratura Europejska powinny określić procedury i warunki tej wymiany informacji w zawartych przez siebie porozumieniach roboczych. W celu zapewnienia prawidłowego stosowania przepisów, które zmierzają do niepowielania działań i zapewnienia komplementarności, Urząd i Prokuratura Europejska powinny uzgodnić terminy wzajemnej wymiany informacji.

(14)

W sprawozdaniu z oceny Komisji z dnia 2 października 2017 r. dotyczącym stosowania rozporządzenia (UE, Euratom) nr 883/2013 (zwanym dalej „sprawozdaniem z oceny Komisji”) stwierdzono, że wprowadzone w 2013 r. zmiany regulacji prawnych pociągnęły za sobą wyraźne usprawnienia w zakresie prowadzenia dochodzeń, współpracy z partnerami i praw osób objętych dochodzeniem. Jednocześnie w sprawozdaniu z oceny Komisji podkreślono pewne niedociągnięcia, które odbijają się na skuteczności i efektywności dochodzeń.

(15)

Najbardziej oczywiste ustalenia zawarte w sprawozdaniu z oceny Komisji należy uwzględnić w drodze zmiany rozporządzenia (UE, Euratom) nr 883/2013. Dokonanie tej zmiany jest konieczne w krótkim okresie, aby wzmocnić ramy dochodzeń prowadzonych przez Urząd w celu zachowania silnej pozycji i pełnej funkcjonalności Urzędu, dzięki czemu będzie mógł on uzupełniać dochodzeniami administracyjnymi oparte na prawie karnym podejście Prokuratury Europejskiej, bez zmiany kompetencji ani uprawnień Urzędu. Zmiana ta dotyczy przede wszystkim obszarów, w których brak jasności rozporządzenia (UE, Euratom) nr 883/2013 mógłby utrudniać skuteczne prowadzenie dochodzeń przez Urząd, na przykład w zakresie przeprowadzania kontroli na miejscu i inspekcji, możliwości dostępu do informacji dotyczących rachunków bankowych lub dopuszczalności sporządzanych przez Urząd raportów ze spraw jako dowodu w postępowaniach administracyjnych lub sądowych.

(16)

Zmiana rozporządzenia (UE, Euratom) nr 883/2013 nie wpływa na gwarancje proceduralne mające zastosowanie w ramach dochodzeń. Urząd jest związany gwarancjami proceduralnymi określonymi w rozporządzeniu (UE, Euratom) nr 883/2013 i rozporządzeniu Rady (Euratom, WE) nr 2185/96 (6) oraz Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. Regulacje te wymagają, aby Urząd prowadził dochodzenia w sposób obiektywny, bezstronny i z poszanowaniem zasady poufności, gromadził zarówno dowody obciążające osoby objęte dochodzeniem, jak i dowody na ich korzyść oraz by przeprowadzał czynności dochodzeniowe na podstawie pisemnego upoważnienia i po przeprowadzeniu kontroli zgodności z prawem. Urząd jest zobowiązany do zapewnienia poszanowania praw osób objętych dochodzeniem, w tym zasady domniemania niewinności i prawa do nieskładania zeznań na swoją niekorzyść. Podczas przesłuchania osobie objętej dochodzeniem przysługuje między innymi prawo do obecności wybranej przez siebie osoby, do zatwierdzenia protokołu przesłuchania oraz do posługiwania się dowolnym językiem urzędowym instytucji Unii. Zanim zostaną wyciągnięte wnioski, osobom objętym dochodzeniem przysługuje również prawo do zgłaszania uwag w odniesieniu do faktów dotyczących sprawy.

(17)

Osoby zgłaszające nadużycia finansowe, korupcję oraz wszelką inną nielegalną działalność na szkodę interesów finansowych Unii powinny podlegać ochronie na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 (7).

(18)

W przypadku gdy Urząd, na wniosek Prokuratury Europejskiej, podejmuje w ramach swoich kompetencji środki uzupełniające w celu ochrony dopuszczalności dowodów oraz praw podstawowych i gwarancji proceduralnych, a zarazem unikania powielania dochodzeń i postępowań przygotowawczych oraz zapewnienia skutecznej i komplementarnej współpracy, Urząd i Prokuratura Europejska, działając w ścisłej współpracy, powinny zapewniać, aby przestrzegano mających zastosowanie gwarancji procesowych przewidzianych w rozdziale VI rozporządzenia (UE) 2017/1939.

(19)

Urząd jest uprawniony do prowadzenia kontroli na miejscu i inspekcji, podczas których może uzyskać dostęp do pomieszczeń i dokumentacji podmiotów gospodarczych w ramach prowadzonych dochodzeń w sprawie podejrzenia nadużycia finansowego, korupcji lub innego nielegalnego czynu na szkodę interesów finansowych Unii. Takie kontrole na miejscu i inspekcje są prowadzone zgodnie z rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 883/2013 oraz z rozporządzeniem (Euratom, WE) nr 2185/96, które w niektórych przypadkach uzależniają możliwość korzystania z tych uprawnień od warunków określonych w prawie krajowym. W sprawozdaniu z oceny Komisji stwierdzono, że zakres, w jakim ma zastosowanie prawo krajowe, nie jest wystarczająco jasny i w rezultacie uniemożliwia Urzędowi skuteczne prowadzenie dochodzeń.

(20)

Należy zatem wyjaśnić, w jakich przypadkach w toku prowadzonych przez Urząd dochodzeń ma być stosowane prawo krajowe, nie zmieniając uprawnień Urzędu ani sposobu funkcjonowania rozporządzenia (UE, Euratom) nr 883/2013 w odniesieniu do państw członkowskich, odzwierciedlając wyrok Sądu z dnia 3 maja 2018 r. w sprawie T-48/16, Sigma Orionis SA przeciwko Komisji Europejskiej (8).

(21)

W sytuacjach, w których dany podmiot gospodarczy poddaje się kontroli na miejscu i inspekcji, prowadzenie przez Urząd kontroli na miejscu i inspekcji powinno podlegać jedynie prawu Unii. Pozwoliłoby to Urzędowi na wykonywanie jego uprawnień dochodzeniowych w sposób skuteczny i spójny we wszystkich państwach członkowskich, mając na celu przyczynianie się do wysokiego poziomu ochrony interesów finansowych Unii w całej Unii zgodnie z art. 325 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

(22)

W sytuacjach, w których Urząd musi polegać na wsparciu ze strony właściwych organów państw członkowskich, w szczególności gdy podmiot gospodarczy opiera się kontroli na miejscu i inspekcji, państwa członkowskie powinny zapewnić skuteczność działań prowadzonych przez Urząd oraz udzielać niezbędnego wsparcia zgodnie z właściwymi przepisami krajowego prawa procesowego. Kierując się ochroną interesów finansowych Unii Komisja powinna uwzględnić brak współpracy państwa członkowskiego z Urzędem przy podejmowaniu decyzji o odzyskaniu środków, stosując w stosunku do państwa członkowskiego korekty finansowe, zgodnie z mającym zastosowanie prawem Unii.

(23)

Na podstawie rozporządzenia (UE, Euratom) nr 883/2013 Urząd może zawierać porozumienia administracyjne z właściwymi organami państw członkowskich, takimi jak jednostki koordynujące zwalczanie nadużyć finansowych oraz instytucje, organy, urzędy i agencje, w celu określenia zasad współpracy na podstawie tego rozporządzenia, w szczególności w odniesieniu do przekazywania informacji, prowadzenia dochodzeń i działań następczych.

(24)

Należy zmienić rozporządzenie (UE, Euratom) nr 883/2013 w celu wprowadzenia obowiązku współpracy podmiotów gospodarczych z Urzędem zgodnie z ustanowionym w rozporządzeniu (Euratom, WE) nr 2185/96 obowiązkiem podmiotów gospodarczych do udzielania dostępu – na potrzeby kontroli na miejscu i inspekcji – do pomieszczeń, gruntów, środków transportu i innych nieruchomości wykorzystywanych w celach prowadzenia działalności gospodarczej, a także z obowiązkiem ustanowionym w art. 129 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 (9), zgodnie z którym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, mają w pełni współpracować w celu ochrony interesów finansowych Unii, w tym w kontekście dochodzeń prowadzonych przez Urząd.

(25)

W ramach takiego obowiązku współpracy Urząd powinien mieć możliwość zwrócenia się o stosowne informacje do podmiotów gospodarczych w przypadkach, w których mogły być one zaangażowane w sprawę będącą przedmiotem dochodzenia lub mogą posiadać takie informacje. Odpowiadając na takie wnioski, podmioty gospodarcze nie powinny być zobowiązane do składania zeznań na swoją niekorzyść, ale powinny być zobowiązane do udzielenia odpowiedzi na pytania o stan faktyczny i do przedstawienia dokumentów, nawet w przypadku, gdy informacje te mogą zostać wykorzystane do stwierdzenia, że podmiot gospodarczy udzielający informacji lub inny podmiot gospodarczy prowadzą nielegalną działalność. W celu zapewnienia skuteczności dochodzeń w kontekście obecnych praktyk roboczych Urząd powinien mieć możliwość zwrócenia się o dostęp do informacji zawartych w urządzeniach prywatnych wykorzystywanych do celów służbowych. Udzielenie Urzędowi takiego dostępu powinno podlegać takim samym warunkom i dotyczyć takiego samego zakresu, jakie mają zastosowanie w przypadku krajowych organów kontrolnych, i powinno mieć miejsce tylko wówczas, gdy Urząd ma uzasadnione podstawy, by podejrzewać, że zawartość takich urządzeń może być istotna dla danego dochodzenia, zgodnie z zasadami konieczności i proporcjonalności, oraz powinno dotyczyć wyłącznie informacji istotnych dla danego dochodzenia.

(26)

Podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość posługiwania się dowolnym językiem urzędowym państwa członkowskiego, w którym ma miejsce kontrola, oraz powinny mieć prawo do obecności wybranej przez siebie osoby, w tym osoby z zewnątrz służącej radą prawną, podczas kontroli na miejscu i inspekcji. Obecność osoby służącej radą prawną nie powinna jednak stanowić warunku prawnego ważności kontroli na miejscu i inspekcji. Aby zapewnić skuteczność kontroli na miejscu i inspekcji, w szczególności w odniesieniu do ryzyka zaginięcia dowodów, Urząd powinien mieć możliwość uzyskania dostępu do wykorzystywanych w celach prowadzenia działalności gospodarczej pomieszczeń, gruntów, środków transportu lub innych nieruchomości bez czekania, aż podmiot gospodarczy skonsultuje się z osobą służącą mu radą prawną. Urząd powinien akceptować jedynie krótkie, uzasadnione opóźnienie w oczekiwaniu na konsultację z osobą służącą radą prawną przed rozpoczęciem kontroli na miejscu i inspekcji. Jakiekolwiek opóźnienie tego rodzaju powinno być ograniczone do absolutnego minimum.

(27)

Aby zapewnić przejrzystość podczas przeprowadzania kontroli na miejscu i inspekcji Urząd powinien przekazać podmiotom gospodarczym odpowiednie informacje na temat ich obowiązku współpracy oraz konsekwencji wynikających z odmowy współpracy, a także na temat mającej zastosowanie procedury, w tym gwarancji proceduralnych.

(28)

W dochodzeniach wewnętrznych oraz – w razie potrzeby – w dochodzeniach zewnętrznych Urząd ma dostęp do wszelkich stosownych informacji będących w posiadaniu instytucji, organów, urzędów i agencji. Jak zasugerowano w sprawozdaniu z oceny Komisji – aby uwzględnić postęp technologiczny – należy doprecyzować, że taki dostęp powinien być możliwy niezależnie od tego, na jakim rodzaju nośnika przechowywane są takie informacje lub dane. W toku dochodzeń wewnętrznych Urząd powinien mieć możliwość zwrócenia się o dostęp do informacji zawartych w urządzeniach prywatnych wykorzystywanych do celów służbowych w sytuacjach, gdy ma uzasadnione podstawy, by podejrzewać, że treść tych informacji może być istotna dla danego dochodzenia. Odpowiednie instytucje, organy, urzędy i agencje powinny mieć możliwość uzależnienia dostępu Urzędu do informacji od spełnienia warunków szczególnych. Dostęp ten powinien być zgodny z zasadami konieczności i proporcjonalności oraz powinien dotyczyć wyłącznie informacji istotnych dla danego dochodzenia. W celu zagwarantowania Urzędowi dostępu na skutecznym i spójnym poziomie, a także w celu zagwarantowania osobom objętym dochodzeniem wysokiego poziomu ochrony praw podstawowych, instytucje, organy, urzędy i agencje powinny zapewnić spójność przepisów dotyczących dostępu do urządzeń prywatnych przyjmowanych przez różne instytucje, organy, urzędy i agencje, aby zapewnić równe warunki zgodnie z porozumieniem międzyinstytucjonalnym z dnia 25 maja 1999 r. między Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Wspólnot Europejskich dotyczącym dochodzeń wewnętrznych prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) (10).

(29)

Aby zapewnić bardziej spójne regulacje dotyczące prowadzonych przez Urząd dochodzeń, należy jeszcze bardziej ujednolicić przepisy mające zastosowanie do dochodzeń wewnętrznych i zewnętrznych w celu usunięcia pewnych niespójności, które zostały wskazane w sprawozdaniu z oceny Komisji, w przypadku gdy rozbieżność przepisów nie jest uzasadniona. Przykładowo raporty i zalecenia sporządzone w następstwie dochodzenia zewnętrznego powinny być przekazywane, w razie potrzeby, zainteresowanym instytucjom, organom, urzędom lub agencjom, aby podjęły one właściwe działania, jak ma to miejsce w przypadku dochodzeń wewnętrznych. W zakresie, w jakim pozwalają na to jego kompetencje, Urząd powinien wspierać zainteresowane instytucje, organy, urzędy lub agencje w prowadzeniu działań następczych będących wynikiem jego zaleceń. W przypadku gdy Urząd nie wszczyna dochodzenia, powinien mieć możliwość przekazywania odpowiednich informacji organom państw członkowskich lub instytucjom, organom, urzędom lub agencjom, aby podjęły odpowiednie działania. Urząd powinien przekazywać takie informacje w przypadku, gdy postanowi nie wszczynać dochodzenia, mimo że istnieje wystarczające podejrzenie nadużycia finansowego, korupcji lub wszelkiej innej nielegalnej działalności na szkodę interesów finansowych Unii. Zanim Urząd przekaże takie informacje, powinien należycie rozważyć, czy ewentualnie nie zakłóci to toczących się postępowań przygotowawczych prowadzonych przez Prokuraturę Europejską.

(30)

Z uwagi na dużą różnorodność krajowych ram instytucjonalnych państwa członkowskie, zgodnie z zasadą lojalnej współpracy, powinny mieć możliwość wskazania Urzędowi organów uprawnionych do podejmowania działań na podstawie zaleceń Urzędu oraz organów, którym należy przekazywać informacje, do wykorzystania w celach finansowych, statystycznych, monitorowania, na potrzeby wykonywania przez te organy stosownych zadań. Do tych organów zaliczać się mogą krajowe jednostki koordynujące zwalczanie nadużyć finansowych. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem TSUE zalecenia Urzędu zawarte w jego raportach nie mają wiążących skutków prawnych dla takich organów państw członkowskich ani dla instytucji, organów, urzędów i agencji.

(31)

Urząd powinien dysponować niezbędnymi środkami, by śledzić przepływ pieniędzy w celu ujawnienia trybu postępowania typowego dla wielu zachowań mających charakter nadużycia. Dzięki współpracy z organami krajowymi i wsparciu z ich strony Urząd może uzyskiwać informacje o rachunkach bankowych, będące w posiadaniu instytucji kredytowych z szeregu państw członkowskich, które są istotne dla prowadzonych przez Urząd działań dochodzeniowych. Aby zapewnić stosowanie skutecznego podejścia w całej Unii, w rozporządzeniu (UE, Euratom) nr 883/2013 należy doprecyzować, że właściwe organy krajowe, w ramach ogólnego obowiązku udzielania wsparcia Urzędowi, są zobowiązane do przekazywania Urzędowi informacji dotyczących rachunków bankowych. Państwa członkowskie powinny wskazać Komisji właściwe organy, za pośrednictwem których ma się odbywać taka współpraca. Udzielając takiego wsparcia Urzędowi, krajowe organy powinny działać zgodnie z takimi samymi warunkami, jakie mają zastosowanie w przypadku właściwych organów krajowych danego państwa członkowskiego.

(32)

Do celów ochrony i poszanowania gwarancji proceduralnych i praw podstawowych, Komisja powinna utworzyć wewnętrzne stanowisko kontrolera gwarancji proceduralnych (zwanego dalej „kontrolerem”), które – ze względu na efektywne wykorzystanie zasobów – powinno być administracyjnie powiązane z Komitetem Nadzoru i dysponować odpowiednimi zasobami. Kontroler powinien rozpatrywać skargi w sposób w pełni niezależny, również od Komitetu Nadzoru i Urzędu, oraz powinien mieć dostęp do wszelkich informacji, które są mu niezbędne do pełnienia obowiązków.

(33)

Osoba objęta dochodzeniem powinna mieć możliwość wniesienia do kontrolera skargi dotyczącej przestrzegania przez Urząd gwarancji proceduralnych, a także z powodu naruszenia przepisów mających zastosowanie do dochodzeń Urzędu, w szczególności naruszenia wymogów proceduralnych oraz praw podstawowych. W tym celu należy ustanowić procedurę postępowania ze skargami. Kontroler powinien być odpowiedzialny za wydawanie zaleceń w odpowiedzi na takie skargi oraz, w razie potrzeby, za proponowanie rozwiązań kwestii zgłaszanych w skargach. Kontroler powinien rozpatrywać skargi w ramach szybkich postępowań kontradyktoryjnych, umożliwiając Urzędowi kontynuowanie toczącego się dochodzenia. Kontroler powinien umożliwić skarżącemu i Urzędowi przedkładanie uwag dotyczących kwestii zgłoszonych w skardze lub ich rozstrzygnięcie. Dyrektor generalny powinien podejmować odpowiednie działania w sposób wskazany w zaleceniu kontrolera. Dyrektor generalny powinien mieć możliwość, w należycie uzasadnionych przypadkach, odstąpienia od zalecenia kontrolera. Uzasadnienie odstąpienia od zaleceń kontrolera należy załączyć do raportu końcowego z dochodzenia.

(34)

Aby zwiększyć przejrzystość i rozliczalność, kontroler w swoim corocznym sprawozdaniu powinien przedstawiać informacje na temat procedury postępowania ze skargami. W sprawozdaniu rocznym należy w szczególności poinformować o liczbie otrzymanych skarg, rodzajach naruszonych wymogów proceduralnych i praw podstawowych, czynnościach, których dotyczyły, oraz, w miarę możliwości, o środkach następczych podjętych przez Urząd.

(35)

Wczesne przekazywanie informacji przez Urząd na potrzeby przyjęcia środków zapobiegawczych jest jednym z zasadniczych narzędzi ochrony interesów finansowych Unii. Aby zapewnić ścisłą współpracę między Urzędem a instytucjami, organami, urzędami i agencjami w tej kwestii, instytucje, organy, urzędy i agencje powinny mieć możliwość zasięgnięcia w dowolnym momencie opinii Urzędu w celu podjęcia ewentualnej decyzji w sprawie odpowiednich środków zapobiegawczych, w tym środków zabezpieczających dowody.

(36)

Raporty sporządzone przez Urząd stanowią dowód w postępowaniach administracyjnych lub sądowych, który jest dopuszczalny w taki sam sposób i zgodnie z takimi samymi warunkami co raporty urzędowe sporządzone przez krajowych kontrolerów administracyjnych. Zgodnie ze sprawozdaniem z oceny Komisji zasada ta nie zapewnia w wystarczający sposób skuteczności działań Urzędu w niektórych państwach członkowskich. Aby zwiększyć skuteczność i spójne wykorzystywanie raportów Urzędu, w rozporządzeniu (UE, Euratom) nr 883/2013 należy ustanowić przepis, zgodnie z którym takie raporty są dopuszczalne w postępowaniach sądowych o charakterze innym niż karny przed sądami krajowymi, jak również w postępowaniach administracyjnych w państwach członkowskich. W przypadku krajowych postępowań sądowych o charakterze karnym nadal powinna mieć zastosowanie zasada, zgodnie z którą raporty Urzędu są równoważne z raportami krajowych kontrolerów administracyjnych. W rozporządzeniu (UE, Euratom) nr 883/2013 należy również ustanowić przepis, zgodnie z którym raporty sporządzone przez Urząd w postępowaniach administracyjnych i sądowych są dopuszczalne na poziomie unijnym.

(37)

Rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 883/2013 wprowadzone zostały w państwach członkowskich jednostki koordynujące zwalczanie nadużyć finansowych w celu ułatwiania skutecznej współpracy i wymiany informacji między Urzędem a państwami członkowskimi, w tym również wymiany informacji o charakterze operacyjnym. W sprawozdaniu z oceny Komisji stwierdzono, że jednostki te wniosły pozytywny wkład w pracę Urzędu. W sprawozdaniu z oceny Komisji wskazano również, że należy bardziej doprecyzować rolę tych jednostek koordynujących zwalczanie nadużyć finansowych w celu zapewnienia, aby Urząd otrzymywał niezbędne wsparcie mające zapewnić skuteczność prowadzonych dochodzeń, a jednocześnie pozostawić w gestii poszczególnych państw członkowskich kwestie organizacji jednostek koordynujących zwalczanie nadużyć finansowych oraz przysługujących im uprawnień. W tym zakresie jednostki koordynujące zwalczanie nadużyć finansowych powinny móc zapewniać Urzędowi – przed rozpoczęciem dochodzenia wewnętrznego lub zewnętrznego, w czasie jego trwania lub po jego zakończeniu – niezbędne wsparcie lub je koordynować, aby Urząd mógł skutecznie wykonywać swoje zadania.

(38)

Spoczywający na Urzędzie obowiązek zapewnienia państwom członkowskim wsparcia w celu koordynowania podejmowanych przez nie działań na rzecz ochrony interesów finansowych Unii jest jednym z kluczowych elementów jego kompetencji w zakresie wspierania transgranicznej współpracy państw członkowskich. Należy ustanowić bardziej szczegółowe przepisy, aby ułatwić Urzędowi prowadzenie działań koordynacyjnych oraz współpracę w tym kontekście z organami państw członkowskich, państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi. Przepisy te powinny pozostawać bez uszczerbku dla wykonywania przez Urząd uprawnień powierzonych Komisji w przepisach szczegółowych regulujących wzajemną pomoc między organami administracyjnymi państw członkowskich oraz współpracę między tymi organami i Komisją, w szczególności bez uszczerbku dla rozporządzenia Rady (WE) nr 515/97 (11) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 608/2013 (12) a także działań koordynacyjnych dotyczących europejskich funduszów strukturalnych i inwestycyjnych.

(39)

Należy doprecyzować, że w przypadku gdy właściwe organy państw członkowskich, w tym jednostki koordynujące zwalczanie nadużyć finansowych, działają we współpracy z Urzędem lub innymi właściwymi organami na rzecz ochrony interesów finansowych Unii, pozostają one związane prawem krajowym.

(40)

Aby wzmocnić dostępne mechanizmy współpracy w zakresie zwalczania nadużyć finansowych, w odniesieniu do działań koordynacyjnych jednostki koordynujące zwalczanie nadużyć finansowych powinny mieć możliwość udzielania wsparcia Urzędowi, a także wzajemnej współpracy.

(41)

Właściwe organy państw członkowskich oraz instytucje, organy, urzędy i agencje powinny podejmować działania wskazane w zaleceniu Urzędu. Aby umożliwić Urzędowi działania następcze w odniesieniu do prowadzonych spraw, w przypadku gdy Urząd wydaje zalecenia sądowe skierowane do krajowych organów ścigania danego państwa członkowskiego, państwo członkowskie powinno, na wniosek Urzędu, przekazać Urzędowi ostateczne orzeczenie sądu krajowego. Aby niezależność sądów została w pełni zachowana, takie przekazanie powinno nastąpić dopiero po ostatecznym rozstrzygnięciu stosownego postępowania sądowego i po opublikowaniu ostatecznego orzeczenia sądu.

(42)

W celu uzupełnienia przepisów proceduralnych dotyczących prowadzenia dochodzeń, które określono w rozporządzeniu (UE, Euratom) nr 883/2013, Urząd powinien ustanowić wytyczne dla pracowników Urzędu w sprawie procedur dochodzeń.

(43)

Należy doprecyzować, że Urząd może uczestniczyć we wspólnych zespołach dochodzeniowo-śledczych utworzonych zgodnie z prawem Unii oraz że jest uprawniony do wymiany uzyskanych w ten sposób informacji operacyjnych. Wykorzystanie takich informacji podlega warunkom i gwarancjom ustanowionym w przepisach prawa Unii, na podstawie których utworzono wspólne zespoły dochodzeniowo-śledcze. W przypadku gdy Urząd uczestniczy w takich wspólnych zespołach dochodzeniowo-śledczych, udziela wsparcia i przyjmuje rolę partnera, z zastrzeżeniem ograniczeń prawnych, które mogą istnieć na poziomie prawa Unii lub prawa krajowego.

(44)

Nie później niż pięć lat od daty określonej zgodnie z art. 120 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia (UE) 2017/1939, Komisja powinna dokonać oceny stosowania rozporządzenia (UE, Euratom) nr 883/2013, w szczególności w odniesieniu do skuteczności współpracy między Urzędem a Prokuraturą Europejską, w celu stwierdzenia, czy na podstawie doświadczenia dotyczącego tej współpracy uzasadnione jest wprowadzenie zmian. Komisja powinna przedstawić w stosownym przypadku nowy kompleksowy wniosek ustawodawczy nie później niż dwa lata po dokonaniu tej oceny.

(45)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie wzmocnienie ochrony interesów finansowych Unii poprzez dostosowanie funkcjonowania Urzędu w związku z ustanowieniem Prokuratury Europejskiej oraz poprzez zwiększenie skuteczności dochodzeń prowadzonych przez Urząd, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast możliwe jest – poprzez przyjęcie przepisów regulujących stosunki między Urzędem i Prokuraturą Europejską w celu zwiększenia skuteczności prowadzenia przez nie dochodzeń i postępowań przygotowawczych – jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(46)

Niniejsze rozporządzenie nie zmienia uprawnień i obowiązków państw członkowskich w zakresie przyjmowania środków mających na celu zwalczanie nadużyć finansowych, korupcji oraz wszelkiej innej nielegalnej działalności na szkodę interesów finansowych Unii.

(47)

Zgodnie z art. 28 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady (13) zasięgnięto opinii Europejskiego Inspektora Ochrony Danych, który wydał formalne uwagi dnia 23 lipca 2018 r.

(48)

Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie (UE, Euratom) nr 883/2013,

(1)

Umowa o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (2) (zwana dalej „umową o wystąpieniu”) została zawarta przez Unię w drodze decyzji Rady (UE) 2020/135 (3) i weszła w życie w dniu 1 lutego 2020 r. Okres przejściowy, o którym mowa w art. 126 umowy o wystąpieniu, podczas którego prawo Unii nadal ma zastosowanie do Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (zwanego dalej „Zjednoczonym Królestwem”) i w Zjednoczonym Królestwie zgodnie z art. 127 umowy o wystąpieniu, kończy się w dniu 31 grudnia 2020 r. W dniu 25 lutego 2020 r. Rada przyjęła decyzję (UE, Euratom) 2020/266 (4) upoważniającą do podjęcia negocjacji ze Zjednoczonym Królestwem dotyczących nowej umowy o partnerstwie. Jak wynika z wytycznych negocjacyjnych, upoważnienie obejmuje między innymi elementy niezbędne do kompleksowego rozwiązania kwestii stosunków ze Zjednoczonym Królestwem w zakresie ruchu drogowego po zakończeniu okresu przejściowego. Nie jest jednak pewne, czy umowa między Unią a Zjednoczonym Królestwem regulująca ich przyszłe stosunki w dziedzinie drogowego transportu towarów i przewozu pasażerów wejdzie w życie przed upływem tego okresu.

(2)

Z końcem okresu przejściowego i w przypadku braku przepisów szczególnych wszystkie prawa i obowiązki wynikające z prawa Unii w odniesieniu do dostępu do rynku, ustanowione rozporządzeniami Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 (5) oraz (WE) nr 1073/2009 (6), wygasną w zakresie, w jakim dotyczy to stosunków między Zjednoczonym Królestwem a Unią i jej państwami członkowskimi.

(3)

W takiej sytuacji międzynarodowy drogowy transport towarów i przewóz pasażerów między Unią a Zjednoczonym Królestwem zostałyby poważnie zakłócone.

(4)

Gibraltar nie jest objęty zakresem terytorialnym niniejszego rozporządzenia i wszelkie występujące w nim odniesienia do Zjednoczonego Królestwa nie obejmują Gibraltaru.

(5)

Wielostronny system kwot Europejskiej Konferencji Ministrów Transportu (EKMT) stanowi jedyne inne dostępne ramy prawne, które mogłyby stanowić podstawę dla transportu drogowego towarów między Unią a Zjednoczonym Królestwem. Jednakże ze względu na ograniczoną liczbę zezwoleń obecnie dostępnych w ramach systemu EKMT oraz ograniczony zakres objętych nim rodzajów operacji transportu drogowego, obecnie system nie jest w stanie w pełni sprostać potrzebom w zakresie transportu drogowego towarów między Unią a Zjednoczonym Królestwem.

(6)

Przewiduje się również poważne zakłócenia, w tym w odniesieniu do porządku publicznego, w kontekście usług przewozu drogowego pasażerów. Umowa w sprawie międzynarodowych okazjonalnych przewozów pasażerów autokarami i autobusami (7) (zwana dalej „umową INTERBUS”) stanowi jedyne dostępne ramy prawne, które mogłyby stanowić podstawę przewozu autobusowego i autokarowego pasażerów między Unią a Zjednoczonym Królestwem po zakończeniu okresu przejściowego. W dniu 1 stycznia 2021 r. Zjednoczone Królestwo stanie się niezależną Umawiającą się Stroną umowy INTERBUS. Umowa INTERBUS obejmuje jednak jedynie usługi okazjonalne i w związku z tym jest nieodpowiednia, aby zaradzić zakłóceniom związanym ze świadczeniem międzynarodowych usług autokarowych i autobusowych między Zjednoczonym Królestwem a Unią wynikającym z zakończenia okresu przejściowego. Wynegocjowano protokół do umowy INTERBUS dotyczący międzynarodowych regularnych i regularnych specjalnych przewozów pasażerów autokarami i autobusami, i oczekuje się, że Zjednoczone Królestwo ratyfikuje go jak najszybciej. Nie oczekuje się jednak, że protokół wejdzie w życie w terminie umożliwiającym zaproponowanie realnego rozwiązania alternatywnego na okres bezpośrednio po zakończeniu okresu przejściowego. W związku z tym dostępne instrumenty nie uwzględniają potrzeb w zakresie autokarowych i autobusowych przewozów regularnych i przewozów regularnych specjalnych pasażerów między Unią a Zjednoczonym Królestwem.

(7)

W celu uniknięcia poważnych zakłóceń, w tym związanych z porządkiem publicznym, konieczne jest zatem ustanowienie tymczasowego zestawu środków umożliwiających przewoźnikom drogowego transportu towarów oraz przewoźnikom świadczącym usługi przewozu autokarowego i autobusowego posiadającym licencję w Zjednoczonym Królestwie wykonywanie transportu drogowego towarów i przewozu pasażerów między Zjednoczonym Królestwem a Unią lub z terytorium Zjednoczonego Królestwa na terytorium Zjednoczonego Królestwa z tranzytem przez jedno lub większą liczbę państw członkowskich. W celu zapewnienia odpowiedniej równowagi między Zjednoczonym Królestwem a Unią, przyznane w ten sposób prawa powinny być uzależnione od przyznania równoważnych praw oraz podlegać określonym warunkom zapewniającym uczciwą konkurencję.

(8)

Prawo do wykonywania operacji transportowych na terytorium państwa członkowskiego i pomiędzy państwami członkowskimi stanowi podstawowe osiągnięcie rynku wewnętrznego i po zakończeniu okresu przejściowego, oraz w przypadku braku przepisów szczególnych stanowiących inaczej, nie powinno być dłużej dostępne dla przewoźników drogowego transportu towarów ze Zjednoczonego Królestwa. Jednakże bezpośrednio po zakończeniu okresu przejściowego i w przypadku braku przyszłej umowy regulującej drogowy transport towarów pomiędzy Unią a Zjednoczonym Królestwem mogą nastąpić zakłócenia przepływu ruchu i wynikające z tego zagrożenia dla porządku publicznego, w szczególności na przejściach granicznych, których jest niewiele i na których mają być prowadzone dodatkowe kontrole pojazdów i ich ładunków. Zwiększone zagęszczenie ruchu na przejściach granicznych ze Zjednoczonym Królestwem miało już miejsce przed końcem okresu przejściowego. Także kryzys związany z pandemią COVID-19 miał negatywny wpływ na transport drogowy polegający na zwiększeniu liczby przejazdów bez ładunku, która to tendencja może jeszcze się nasilić w przypadku braku elastyczności umożliwiającej przewoźnikom drogowego transportu towarów ze Zjednoczonego Królestwa wykonywanie, choćby w bardzo ograniczonym zakresie, operacji w Unii w ściśle określonym czasie. Takie zakłócenia mogłyby prowadzić do sytuacji wywierających negatywny wpływ na krytyczne łańcuchy dostaw, które uważane są za niezbędne do zarządzania trwającą pandemią COVID-19. W celu ograniczenia zakresu takich zakłóceń przewoźnikom drogowym transportu towarów ze Zjednoczonego Królestwa należy tymczasowo zezwolić na wykonywanie ograniczonej liczby dodatkowych operacji na terytorium Unii w kontekście operacji pomiędzy Zjednoczonym Królestwem a Unią. Ich pojazdy nie musiałyby zatem natychmiast wracać do Zjednoczonego Królestwa i prawdopodobieństwo braku ładunku przy powrocie do Zjednoczonego Królestwa byłoby mniejsze, co znacznie zmniejszyłoby ogólną liczbę pojazdów, a co za tym idzie napór na przejścia graniczne. Prawo do wykonywania takich dodatkowych operacji powinno być proporcjonalne, nie powinno przyznawać tego samego poziomu praw, który przysługuje unijnym przewoźnikom drogowego transportu towarów na mocy przepisów dotyczących rynku wewnętrznego, oraz powinno być stopniowo wycofywane.

(9)

Transgraniczne usługi przewozu autokarowego i autobusowego między Irlandią a Irlandią Północną mają szczególne znaczenie dla społeczności zamieszkujących regiony przygraniczne, gdyż zapewniają podstawową łączność między społecznościami, między innymi w ramach wspólnej strefy podróżowania. W związku z tym należy utrzymać zezwolenie na zabieranie i dowożenie pasażerów przez przewoźników świadczących usługi przewozu autokarowego i autobusowego ze Zjednoczonego Królestwa w regionach przygranicznych Irlandii w ramach międzynarodowych usług autokarowego i autobusowego przewozu pasażerów między Irlandią a Irlandią Północną.

(10)

W celu odzwierciedlenia tymczasowego charakteru zestawu środków przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu, nie tworząc przy tym precedensu, powinien on obowiązywać przez krótki okres. W odniesieniu do operacji transportu drogowego towarów krótki okres zostaje wprowadzony z myślą o możliwych ustaleniach dotyczących podstawowych połączeń w ramach systemu EKMT i pozostaje bez uszczerbku dla wejścia w życie przyszłej umowy regulującej transport drogowy towarów między Unią a Zjednoczonym Królestwem oraz przyszłych unijnych przepisów dotyczących transportu. W zakresie przewozu pasażerów autobusami i autokarami, krótki okres wprowadza się z myślą o umożliwieniu wejścia w życie protokołu do umowy INTERBUS dotyczącego międzynarodowych regularnych i regularnych specjalnych przewozów pasażerów autokarami i autobusami oraz zastosowaniu go do Zjednoczonego Królestwa, przez ratyfikację przez Zjednoczone Królestwo protokołu albo przystąpienie do tego protokołu i pozostaje on bez uszczerbku dla ewentualnej przyszłej umowy w tej sprawie między Unią a Zjednoczonym Królestwem.

(11)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, mianowicie ustanowienie tymczasowych przepisów w zakresie transportu drogowego towarów i przewozu pasażerów między Unią a Zjednoczonym Królestwem w przypadku braku, z końcem okresu przejściowego, umowy regulującej przyszłe stosunki między nimi w dziedzinie transportu drogowego, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary i skutki działań możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(12)

Z uwagi na pilny charakter sprawy związany z zakończeniem okresu przejściowego, należy przewidzieć wyjątek od terminu ośmiu tygodni, o którym mowa w art. 4 Protokołu nr 1 w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej, załączonego do TUE, do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) i do Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej.

(13)

Niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym i być stosowane od dnia następującego po dniu zakończenia okresu przejściowego ustanowionego w umowie o wystąpieniu, chyba że przed tą datą wejdzie w życie lub, w zależności od przypadku, zacznie być tymczasowo stosowana, umowa regulująca transport drogowy zawarta ze Zjednoczonym Królestwem. Niniejsze rozporządzenie powinno być stosowane do dnia poprzedzającego wejście w życie lub do dnia poprzedzającego rozpoczęcie tymczasowego stosowania umowy międzynarodowej regulującej transport drogowy w odniesieniu do obu Stron. Z wyjątkiem przepisów szczegółowych mających zastosowanie w przygranicznym regionie Irlandii w ramach świadczenia międzynarodowych przewozów regularnych i przewozów regularnych specjalnych między Irlandią a Irlandią Północną, prawo do wykonywania autokarowych i autobusowych przewozów regularnych i przewozów regularnych specjalnych powinno przestać mieć zastosowanie z dniem wejścia w życie w odniesieniu do Unii i Zjednoczonego Królestwa protokołu do umowy INTERBUS dotyczącego międzynarodowych regularnych i regularnych specjalnych przewozów pasażerów autokarami i autobusami. Niniejsze rozporządzenie powinno w każdym przypadku przestać mieć zastosowanie w dniu 30 czerwca 2021 r.

(14)

W razie konieczności, w celu zaspokojenia potrzeb rynku, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w odniesieniu do przywrócenia równoważności praw przyznanych przez Unię przewoźnikom drogowego transportu towarów ze Zjednoczonego Królestwa oraz przewoźnikom świadczącym usługi przewozu autokarowego i autobusowego ze Zjednoczonego Królestwa z prawami przyznanymi przez Zjednoczone Królestwo unijnym przewoźnikom drogowego transportu towarów oraz unijnym przewoźnikom świadczącym usługi przewozu autokarowego i autobusowego, w tym w sytuacji, gdy prawa są przyznawane przez Zjednoczone Królestwo na podstawie kryterium państwa członkowskiego pochodzenia lub w inny sposób i nie są w równej mierze dostępne dla wszystkich unijnych przewoźników, a także w odniesieniu do zaradzenia przypadkom nieuczciwej konkurencji ze szkodą dla unijnych przewoźników drogowego transportu towarów i unijnych przewoźników świadczących usługi przewozu autokarowego i autobusowego.

(15)

Te akty delegowane powinny być zgodne z zasadą proporcjonalności, a zatem ich warunki powinny być współmierne do problemów wynikających z nieprzyznania równoważnych praw lub z nieuczciwych warunków konkurencji. Komisja powinna przewidzieć zawieszenie stosowania niniejszego rozporządzenia jedynie w najpoważniejszych przypadkach, w których unijnym przewoźnikom drogowego transportu towarów oraz unijnym przewoźnikom świadczącym usługi przewozu autokarowego i autobusowego Zjednoczone Królestwo nie przyznało równoważnych praw lub jeżeli przyznane prawa są minimalne, lub w przypadku gdy warunki konkurencji dla przewoźników drogowego transportu towarów ze Zjednoczonego Królestwa oraz przewoźników świadczących usługi przewozu autokarowego i autobusowego ze Zjednoczonego Królestwa różnią się tak znacznie od warunków konkurencji dla unijnych przewoźników, że świadczenie tych usług przez unijnych przewoźników nie jest dla nich opłacalne.

(16)

Przy przyjmowaniu tych aktów delegowanych, szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. (8) w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych. Komisja powinna zapewnić, aby takie akty delegowane nie wpływały nadmiernie na prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego.

(17)

W celu zapewnienia, aby prawa przyznane przez Zjednoczone Królestwo unijnym przewoźnikom drogowego transportu towarów oraz unijnym przewoźnikom świadczącym usługi przewozu autokarowego i autobusowego, równoważne prawom przyznanym na mocy niniejszego rozporządzenia przewoźnikom drogowego transportu towarów ze Zjednoczonego Królestwa oraz przewoźnikom świadczącym usługi przewozu autokarowego i autobusowego ze Zjednoczonego Królestwa, były w równym stopniu dostępne dla wszystkich unijnych przewoźników, należy tymczasowo rozszerzyć zakres stosowania rozporządzeń (WE) nr 1072/2009 i (WE) nr 1073/2009. Rozporządzenia te obejmują już część przejazdu między państwem członkowskim a państwem trzecim na terytorium dowolnego państwa członkowskiego, przez które przebiega tranzyt. W takich przypadkach konieczne jest jednak zapewnienie, aby rozporządzenie (WE) nr 1072/2009 miało zastosowanie również do części przejazdu odbywającej się na terytorium państwa członkowskiego załadunku lub rozładunku oraz aby rozporządzenie (WE) nr 1073/2009 miało zastosowanie do części przejazdu odbywającej się na terytorium państwa członkowskiego, w którym zabiera się lub do którego dowozi się pasażerów. Celem takiego rozszerzenia zakresu stosowania jest zapewnienie, aby unijni przewoźnicy mogli wykonywać przewozy typu cross-trade do Zjednoczonego Królestwa lub ze Zjednoczonego Królestwa, a także dodatkowe przystanki podczas wykonywanego przez nich przewozu pasażerów,

(1)

Umowa o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (2) (zwana dalej „Umową o wystąpieniu”) została zawarta przez Unię w drodze decyzji Rady (UE) 2020/135 (3) i weszła w życie w dniu 1 lutego 2020 r. Okres przejściowy przewidziany w art. 126 Umowy o wystąpieniu (zwany dalej „okresem przejściowym”), podczas którego prawo Unii nadal ma zastosowanie do Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (zwanego dalej „Zjednoczonym Królestwem”) i w Zjednoczonym Królestwie zgodnie z art. 127 Umowy o wystąpieniu, upływa w dniu 31 grudnia 2020 r. W dniu 25 lutego 2020 r. Rada przyjęła decyzję (UE, Euratom) 2020/266 (4) upoważniającą do podjęcia negocjacji ze Zjednoczonym Królestwem dotyczących nowej umowy o partnerstwie. Jak wynika z wytycznych negocjacyjnych, upoważnienie obejmuje między innymi elementy niezbędne do kompleksowego rozwiązania kwestii stosunków ze Zjednoczonym Królestwem w zakresie lotnictwa po upływie okresu przejściowego. Nie jest jednak pewne, czy umowa między Unią a Zjednoczonym Królestwem regulująca ich przyszłe stosunki w tej dziedzinie wejdzie w życie przed upływem tego okresu.

(2)

W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1008/2008 (5) określono warunki przyznawania przewoźnikom lotniczym koncesji unijnej oraz ustanowiono swobodę świadczenia wewnątrzunijnych przewozów lotniczych.

(3)

W dniu upływu okresu przejściowego oraz w przypadku braku przepisów szczególnych, wygasną wszelkie prawa i obowiązki wynikające z prawa Unii w odniesieniu do dostępu do rynku, ustanowionych w rozporządzeniu (WE) nr 1008/2008, w zakresie, w jakim dotyczą one stosunków między Zjednoczonym Królestwem a państwami członkowskimi.

(4)

Należy zatem ustanowić zestaw tymczasowych środków umożliwiających przewoźnikom posiadającym koncesję wydaną w Zjednoczonym Królestwie świadczenie przewozów lotniczych między terytorium Zjednoczonego Królestwa a terytorium państw członkowskich. Aby zapewnić odpowiednią równowagę między Zjednoczonym Królestwem i państwami członkowskimi, przyznane w tym trybie prawa powinny być uzależnione od przyznania równoważnych praw przez Zjednoczone Królestwo przewoźnikom lotniczym posiadającym koncesje wydane w Unii i podlegać pewnym warunkom, zapewniającym uczciwą konkurencję.

(5)

Kryzys spowodowany pandemią COVID-19 stawia przed państwami członkowskimi znaczne wyzwania logistyczne, w szczególności w odniesieniu do zdolności przewozowych znacznych ilości lekarstw, szczepionek i sprzętu medycznego do państw trzecich i z tych państw, w krótkich terminach i w szczególnie wymagających warunkach przechowywania i logistyki. Należy zapewnić państwom członkowskim wystarczające zdolności przewozowe w zakresie przewozu lotniczego oraz nadzwyczajną dodatkową elastyczność w tym celu, w tym możliwość korzystania ze statków powietrznych państw trzecich. Dlatego też należy przyznać dodatkowe elementy w postaci praw przewozowych wynikających z piątej wolności lotniczej w zakresie przewozu towarów, ściśle ograniczone do wykonywania tego rodzaju działalności na zasadzie doraźnej, tak aby w takich wyjątkowych przypadkach można było korzystać z przewoźników brytyjskich. Państwa członkowskie powinny również mieć możliwość przyznawania dodatkowych praw na świadczenie usług lotniczego pogotowia ratunkowego.

(6)

Aby odzwierciedlić tymczasowy charakter niniejszego rozporządzenia, powinno mieć ono zastosowanie – w zależności od tego, co nastąpi wcześniej – do dnia 30 czerwca 2021 r. albo do dnia wejścia w życie albo, w stosownych przypadkach, do dnia rozpoczęcia tymczasowego stosowania przyszłej umowy ze Zjednoczonym Królestwem obejmującej wykonywanie przewozów lotniczych, której Unia jest stroną i która została wynegocjowana przez Komisję zgodnie z art. 218 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).

(7)

Aby utrzymać wzajemnie korzystne poziomy zapewnienia połączeń, należy umożliwić pewne porozumienia o współpracy handlowej zarówno dla brytyjskich przewoźników lotniczych, jak i dla unijnych przewoźników lotniczych, zgodnie z zasadą wzajemności.

(8)

Ze względu na wyjątkowe i nadzwyczajne okoliczności, które wymagają przyjęcia niniejszego rozporządzenia, i zgodnie z Traktatami, właściwym jest, aby Unia tymczasowo wykonywała stosowną kompetencją dzieloną przyznaną jej na mocy Traktatów. Jednakże wszelkie skutki niniejszego rozporządzenia dla podziału kompetencji między Unią a państwami członkowskimi powinny być ściśle ograniczone w czasie. Z tego względu kompetencja wykonywana przez Unię powinna być wykonywana wyłącznie w odniesieniu do okresu stosowania niniejszego rozporządzenia. W związku z tym Unia przestanie wykonywać kompetencję dzieloną wykonywaną w ten sposób, gdy tylko niniejsze rozporządzenie przestanie obowiązywać. Zgodnie z art. 2 ust. 2 TFUE państwa członkowskie będą zatem od tego momentu, pod względem wykonywania swej kompetencji, w takiej sytuacji, jak gdyby niniejsze rozporządzenie nie zostało przyjęte. Ponadto przypomina się, że zgodnie z Protokołem nr 25 w sprawie wykonywania kompetencji dzielonych, załączonym do TUE i TFUE, zakres wykonywania kompetencji Unii w niniejszym rozporządzeniu obejmuje wyłącznie elementy regulowane niniejszym rozporządzeniem i nie obejmuje całej dziedziny. Odpowiednie kompetencje Unii i państw członkowskich w odniesieniu do zawierania umów międzynarodowych w dziedzinie transportu lotniczego zostaną określone zgodnie z Traktatami i z uwzględnieniem odpowiednich przepisów unijnych, w tym decyzji (UE, Euratom) 2020/266 upoważniającej do podjęcia negocjacji ze Zjednoczonym Królestwem.