15.3.2014

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 77/1

---

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 230/2014

z dnia 11 marca 2014 r.

ustanawiające Instrument na rzecz przyczyniania się do Stabilności i Pokoju

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 209 ust.1 i art. 212 ust. 2,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą (1),

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)	Niniejsze rozporządzenie stanowi jeden z instrumentów służących bezpośredniemu wspieraniu polityki zewnętrznej Unii oraz zastąpi ono rozporządzenie (WE) nr 1717/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady (2), które wygasło dnia 31 grudnia 2013 r.

(2)

Do głównych celów działań zewnętrznych Unii, o których mowa między innymi w art. 21 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), należy utrzymywanie pokoju, zapobieganie konfliktom, umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego oraz niesienie pomocy narodom, krajom i regionom dotkniętym klęskami żywiołowymi lub katastrofami spowodowanymi przez człowieka. Kryzysy i konflikty, które dotykają kraje i regiony, oraz inne czynniki, takie jak terroryzm, przestępczość zorganizowana, przemoc na tle płciowym, zmiana klimatu, wyzwania związane z bezpieczeństwem cybernetycznym oraz zagrożenia wynikające z klęsk żywiołowych, stanowią zagrożenie dla stabilności i bezpieczeństwa na świecie. Aby rozwiązać te kwestie w skuteczny sposób i w odpowiednim czasie, niezbędne są specjalne zasoby i instrumenty finansowe, mające charakter komplementarny względem działań podejmowanych w ramach pomocy humanitarnej i instrumentów współpracy długookresowej.

(3)

W konkluzjach z dnia 15–16 czerwca 2001 r. Rada Europejska zatwierdziła unijny program zapobiegania konfliktom z użyciem siły, podkreślając polityczne zaangażowanie Unii w dążenie do zapobiegania konfliktom jako jeden z głównych celów stosunków zewnętrznych Unii oraz uznając, że instrumenty współpracy na rzecz rozwoju mogą przyczynić się do osiągnięcia tego celu. W konkluzjach Rady z dnia 20 czerwca 2011 r. dotyczących zapobiegania konfliktom potwierdzono ważność tego programu jako istotnej politycznej podstawy dalszych działań Unii w zakresie zapobiegania konfliktom. W konkluzjach z dnia 17 listopada 2009 r. Rada zatwierdziła „koncepcję zwiększenia zdolności UE w zakresie dialogu i mediacji”.

(4)

W konkluzjach Rady z dnia 19 listopada 2007 r. na temat reakcji Unii na sytuacje niestabilności oraz w konkluzjach Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie (również z dnia 19 listopada 2007 r.) na temat bezpieczeństwa i rozwoju podkreślono, że związek pomiędzy rozwojem a bezpieczeństwem powinien znaleźć odzwierciedlenie w strategiach i politykach Unii i tym samym przyczynić się do zapewnienia spójności polityki na rzecz rozwoju, zgodnie z art. 208 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), i ogólnie do zapewnienia spójności unijnych działań zewnętrznych. Rada w szczególności stwierdziła, że w przyszłych pracach nad bezpieczeństwem i rozwojem należy uwzględniać wpływ zmiany klimatu na te dziedziny, kwestie gospodarowania zasobami ekologicznymi i naturalnymi oraz migrację.

(5)

W dniu 12 grudnia 2003 r. Rada Europejska zatwierdziła europejską strategię bezpieczeństwa, a w dniu 11 grudnia 2008 r. — wspólną analizę sprawozdania z jej wykonania. Także Komisja w komunikacie pt. „Strategia bezpieczeństwa wewnętrznego UE w działaniu: pięć kroków w kierunku bezpieczniejszej Europy” zwróciła uwagę na znaczenie współpracy z państwami trzecimi i organizacjami regionalnymi, w szczególności w celu zwalczania licznych zagrożeń, takich jak handel ludźmi, handel narkotykami i terroryzm.

(6)

W komunikacie zatytułowanym „Strategie reagowania UE na sytuacje niestabilności — podejmowanie działań w trudnych warunkach na rzecz zrównoważonego rozwoju, stabilności i pokoju” Komisja uznała znaczący wkład Unii w propagowanie pokoju i stabilności, poprzez podejmowanie działań przeciwko przejawom przemocy oraz związane z przyczynami braku bezpieczeństwa i konfliktów z użyciem siły. Niniejsze rozporządzenie powinno przyczynić się do osiągnięcia tych celów.

(7)

W dniu 8 grudnia 2008 r. Rada zatwierdziła wszechstronne podejście do realizacji przez Unię rezolucji Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych 1325(2000) i 1820(2008) dotyczących kobiet, pokoju i bezpieczeństwa, w którym to podejściu uznano ścisłe powiązanie kwestii pokoju, bezpieczeństwa, rozwoju i równości płci. Unia konsekwentnie wzywała do pełnego wprowadzenia w życie harmonogramu dotyczącego kobiet, pokoju i bezpieczeństwa, przedstawionego w rezolucjach Rady Bezpieczeństwa ONZ, w szczególności do uwzględniania potrzeby zwalczania przemocy wobec kobiet w sytuacjach konfliktowych oraz potrzeby propagowania uczestnictwa kobiet w budowaniu pokoju.

(8)

W przyjętych przez Radę w dniu 25 czerwca 2012 r. strategicznych ramach UE dotyczących praw człowieka i demokracji oraz planie działania w tym zakresie zaapelowano o opracowanie wytycznych operacyjnych, aby zagwarantować uwzględnianie praw człowieka w opracowywaniu i realizacji projektów wsparcia działań antyterrorystycznych, i podkreślono, że wyeliminowanie tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania oraz poszanowanie sprawiedliwości proceduralnej (w tym domniemania niewinności, prawa do sprawiedliwego procesu, prawa obrony) stanowią jeden z priorytetów Unii przy realizacji praw człowieka.

(9)	Demokracja i prawa człowieka znalazły się na pierwszym planie stosunków Unii z państwami trzecimi i dlatego w ramach niniejszego rozporządzenia należy je uważać za zasady.

(10)

Deklaracja Rady Europejskiej z dnia 25 marca 2004 r. w sprawie zwalczania terroryzmu zawiera apel o uwzględnienie założeń zwalczania terroryzmu w programach pomocy zewnętrznej. W strategii Unii Europejskiej w dziedzinie walki z terroryzmem, przyjętej przez Radę w dniu 30 listopada 2005 r., wzywa się do ściślejszej współpracy z państwami trzecimi i Organizacją Narodów Zjednoczonych w zakresie zwalczania terroryzmu. W konkluzjach Rady z dnia 23 maja 2011 r. w sprawie wzmocnienia związku między wewnętrznymi a zewnętrznymi aspektami walki z terroryzmem wzywa się do wzmocnienia zdolności właściwych organów zaangażowanych w zwalczanie terroryzmu w państwach trzecich w ramach strategicznego programowania Instrumentu na rzecz Stabilności utworzonego na mocy rozporządzenia (WE) nr 1717/2006.

(11)

Rozporządzenie (WE) nr 1717/2006 zostało przyjęte z myślą o umożliwieniu Unii spójnej i zintegrowanej reakcji w sytuacjach kryzysu i początku kryzysu, podejmowania działań w przypadku konkretnych zagrożeń dla bezpieczeństwa globalnego i ponadregionalnego oraz zwiększania poziomu gotowości na wypadek kryzysu. Niniejsze rozporządzenie ma na celu wprowadzenie zmienionego instrumentu, opartego na doświadczeniach ze stosowania rozporządzenia (WE) nr 1717/2006, w celu zwiększenia efektywności i spójności działań Unii w dziedzinach zapobiegania konfliktom, budowania pokoju oraz gotowości na kryzysy, jak również w radzeniu sobie z zagrożeniami dla bezpieczeństwa i wyzwaniami.

(12)

Środki przyjmowane na mocy niniejszego rozporządzenia powinny służyć realizacji celów ujętych w art. 21 TUE i w art. 208 i 212 TFUE. Środki te mogą mieć charakter uzupełniający w stosunku do środków przyjętych przez Unię w dążeniu do realizacji celów wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa w ramach tytułu V TUE oraz środków przyjętych w ramach części piątej TFUE i powinny być z nimi spójne. Rada i Komisja powinny ze sobą współpracować, stosownie do ich właściwych uprawnień, aby zapewnić tę spójność.

(13)

Niniejsze rozporządzenie powinno być spójne z przepisami dotyczącymi organizacji i funkcjonowaniu Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (zwanej dalej „ESDZ”), ustalonymi w decyzji Rady 2010/427/UE (3). Oświadczenie Wysokiego Przedstawiciela dotyczące odpowiedzialności politycznej potwierdziło zasady dotyczące dialogu i konsultacji z Parlamentem Europejskim oraz przekazywania mu informacji i sprawozdań.

(14)

Odpowiednio Komisja lub ESDZ powinny przeprowadzać regularną i częstą wymianę poglądów i informacji z Parlamentem Europejskim. Oprócz tego Parlament Europejski powinien uzyskać dostęp do dokumentów zgodnie ze stosownymi porozumieniami międzyinstytucjonalnymi w tej sprawie, tak aby mógł w świadomy sposób wykonywać swoje uprawnienia kontrolne na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (4).

(15)	Wspólne zasady i procedury wdrażania unijnych instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych są określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 231/2014 (5).

(16)	Aby zapewnić jednolite warunki wdrażania niniejszego rozporządzenia, Komisji należy przyznać uprawnienia wykonawcze odnoszące się do środków programowych i wykonawczych. Te uprawnienia powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 182/2011.

(17)	Uwzględniając charakter takich aktów wykonawczych, zwłaszcza ich wpływ na politykę oraz skutki budżetowe, do ich przyjęcia należy co do zasady stosować procedurę sprawdzającą, z wyjątkiem środków o niewielkiej skali finansowej.

(18)	Komisja powinna niezwłocznie przyjąć odnośne akty wykonawcze wtedy, gdy w należycie uzasadnionych przypadkach jest to niezbędne z racji potrzeby szybkiej reakcji ze strony Unii.

(19)

Unia powinna dążyć do jak najbardziej efektywnego wykorzystywania dostępnych zasobów, by zoptymalizować wpływ prowadzonych przez siebie działań zewnętrznych. Efektywność należy uzyskać przez spójność i komplementarność unijnych instrumentów działań zewnętrznych, a także przez współdziałanie między niniejszym instrumentem, innymi unijnymi instrumentami finansowania działań zewnętrznych i pozostałymi politykami Unii. Powinno to także pociągać za sobą wzajemne wzmacnianie programów opracowanych na mocy instrumentów finansowania działań zewnętrznych.

(20)

Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na skalę oraz skutki działań możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(21)

W niniejszym rozporządzeniu określa się pulę środków finansowych przeznaczoną na cały okres jego stosowania; pula ta ma dla Parlamentu Europejskiego i Rady stanowić w trakcie corocznej procedury budżetowej podstawową kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 17 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami (6).

(22)	Właściwe jest dostosowanie okresu stosowania niniejszego rozporządzenia do okresu stosowania rozporządzenia Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 (7). Niniejsze rozporządzenie powinno być zatem stosowane od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.

PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

TYTUŁ I

PRZEPISY OGÓLNE

Artykuł 1

Przedmiot i cele

1.   W niniejszym rozporządzeniu tworzy się Instrument na rzecz przyczyniania się do Stabilności i Pokoju, który zapewnia na lata od 2014 do 2020 bezpośrednie wsparcie polityk zewnętrznych Unii przez usprawnienie i zwiększenie spójności działań Unii w dziedzinach reagowania kryzysowego, zapobiegania konfliktom, budowania pokoju oraz gotowości na sytuacje kryzysowe, a także przeciwdziałania zagrożeniom o charakterze globalnym i ponadregionalnym.

2.   Unia podejmuje środki w zakresie współpracy na rzecz rozwoju oraz współpracy finansowej, gospodarczej i technicznej z państwami trzecimi, organizacjami regionalnymi i międzynarodowymi oraz z innymi podmiotami państwowymi i podmiotami społeczeństwa obywatelskiego na warunkach określonych w niniejszym rozporządzeniu.

3.   Do celów niniejszego rozporządzenia termin „organizacje społeczeństwa obywatelskiego” obejmuje organizacje pozarządowe, organizacje reprezentujące ludy tubylcze, lokalne grupy obywatelskie i stowarzyszenia handlowców, spółdzielnie, związki zawodowe, organizacje reprezentujące interesy gospodarcze i społeczne, organizacje lokalne (w tym sieci), które działają w dziedzinie współpracy i integracji regionów zdecentralizowanych, organizacje konsumenckie, organizacje kobiet i młodzieży, organizacje oświatowe, kulturalne, badawcze i naukowe, szkoły wyższe, kościoły, stowarzyszenia i wspólnoty religijne, media i wszelkie stowarzyszenia pozarządowe oraz fundacje prywatne i państwowe, mogące wnieść wkład w rozwój lub nadanie zewnętrznego wymiaru polityce wewnętrznej. Dopuszcza się finansowanie innych organów lub podmiotów niewymienionych w niniejszym ustępie, jeśli jest to konieczne, aby zrealizować cele niniejszego rozporządzenia.

4.   Szczegółowe cele niniejszego rozporządzenia są następujące:

a)

w sytuacji kryzysu lub początku kryzysu — przyczynianie się do szybkiego zapewnienia stabilności poprzez skuteczną reakcję mającą na celu pomoc w zachowaniu, ustanowieniu lub przywróceniu warunków niezbędnych do właściwej realizacji unijnych polityk zewnętrznych i działań w tym zakresie zgodnie z art. 21 TUE;

b)	przyczynianie się do zapobiegania konfliktom oraz do zapewnienia zdolności i gotowości do reagowania na sytuacje przedkryzysowe i pokryzysowe, a także do budowania pokoju; oraz

c)	przeciwdziałanie szczególnym zagrożeniom dla pokoju, bezpieczeństwa międzynarodowego i stabilności na poziomie globalnym i ponadregionalnym.

Artykuł 2

Spójność i komplementarność pomocy Unii

1.   Komisja zapewnia spójność środków przyjętych zgodnie z niniejszym rozporządzeniem z ogólnymi ramami strategicznymi polityki Unii wobec krajów partnerskich, a w szczególności z celami środków, o których mowa w ust. 2, oraz z innymi odpowiednimi środkami unijnymi.

2.   Środki przyjmowane zgodnie z niniejszym rozporządzeniem mogą mieć charakter uzupełniający w stosunku do środków przyjętych na mocy tytułu V TUE i części piątej TFUE i muszą być spójne z tymi środkami.Środki przyjęte zgodnie z niniejszym rozporządzeniem muszą należycie uwzględniać poglądy Parlamentu Europejskiego.

3.   Pomoc unijna na podstawie niniejszego rozporządzenia uzupełnia pomoc udzielaną na podstawie unijnych instrumentów pomocy zewnętrznej. Pomocy tej udziela się tylko w zakresie, w jakim nie może być ona w odpowiedni i skuteczny sposób zapewniona w ramach tych instrumentów, oraz planuje się ją i wdraża w taki sposób, żeby w stosownych przypadkach zapewnić ciągłość działań realizowanych na podstawie tych instrumentów.

4.   W ramach programowania należy, w miarę możliwości, uwzględniać następujące kwestie przekrojowe:

a)	propagowanie demokracji oraz dobrego rządzenia;

b)	prawa człowieka i prawo humanitarne, w tym prawa dziecka i prawa ludów tubylczych;

c)	niedyskryminację;

d)	równość płci i wzmocnienie pozycji kobiet;

e)	zapobieganie konfliktom; oraz

f)	zmianę klimatu.

5.   Działania wchodzące w zakres stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1257/96 (8) i decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1313/2013/UE (9), które kwalifikują się do finansowania na podstawie tych aktów, nie mogą być finansowane na mocy niniejszego rozporządzenia.

6.   Aby zwiększyć skuteczność i komplementarność unijnych i krajowych środków pomocy, a także zapobiec podwójnemu finansowaniu, Komisja wspiera ścisłą koordynację działań Unii z działaniami państw członkowskich zarówno na szczeblu decyzyjnym, jak i w fazie ich realizacji na miejscu. W tym celu państwa członkowskie i Komisja utrzymują system wymiany informacji. Komisja może podjąć inicjatywę w celu wspierania takiej koordynacji. Komisja powinna też zapewnić koordynację i współpracę z organizacjami wielostronnymi, regionalnymi i subregionalnymi oraz innymi darczyńcami.

TYTUŁ II

RODZAJE POMOCY UNIJNEJ

Artykuł 3

Pomoc w sytuacjach kryzysu lub początku kryzysu w celu zapobiegania konfliktom

1.   Unia zapewnia pomoc techniczną i finansową służącą realizacji szczegółowych celów określonych w art. 1 ust. 4 lit. a) w reakcji na następujące wyjątkowe i nieprzewidziane sytuacje:

a)	sytuacje kryzysu lub początku kryzysu,

b)	sytuacje stwarzające zagrożenie dla demokracji, porządku publicznego, ochrony praw człowieka i podstawowych wolności lub bezpieczeństwa ludzi — w szczególności osób narażonych na przemoc na tle płciowym w sytuacji niestabilności, lub

c)	sytuacje mogące przeistoczyć się w konflikt zbrojny albo spowodować istotną destabilizację w danym państwie trzecim lub państwach trzecich.

Taka pomoc może też zostać wykorzystana w sytuacjach, w których Unia odwołała się do istotnych klauzul w postanowieniach międzynarodowych, w celu częściowego lub całkowitego zawieszenia współpracy z państwami trzecimi.

2.   Pomoc techniczna i finansowa, o której mowa w ust. 1, może obejmować następujące działania:

a)	wspieranie, poprzez udzielanie pomocy technicznej i logistycznej, działań organizacji międzynarodowych i regionalnych oraz podmiotów państwowych i podmiotów społeczeństwa obywatelskiego na rzecz budowania zaufania, mediacji, dialogu i pojednania;

b)	wspieranie wdrażania rezolucji Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczących kobiet, pokoju i bezpieczeństwa, w szczególności w krajach niestabilnych, doświadczających konfliktu lub pokonfliktowych;

c)	wspieranie tworzenia i funkcjonowania władz tymczasowych, dysponujących mandatem zgodnym z prawem międzynarodowym;

d)

wspieranie rozwoju demokratycznych i pluralistycznych instytucji państwowych, m.in. środków mających na celu zwiększenie roli kobiet w takich instytucjach, wspieranie skutecznej administracji cywilnej i cywilnego nadzoru nad systemem bezpieczeństwa oraz środków służących wzmocnieniu zdolności organów ścigania i władz sądowniczych zaangażowanych w walkę z terroryzmem, przestępczością zorganizowaną i wszelkimi formami nielegalnego handlu;

e)

wspieranie ustanowionych zgodnie z międzynarodowymi normami w dziedzinie praw człowieka i praworządności międzynarodowych trybunałów karnych, trybunałów krajowych ad hoc, komisji prawdy i pojednania oraz mechanizmów sądowego rozwiązywania sporów dotyczących praw człowieka i służących dochodzeniu i ustaleniu praw własności;

f)

wspieranie działań niezbędnych do rozpoczęcia odbudowy i odnowy najważniejszych zasobów infrastruktury, zasobów mieszkalnych, budynków publicznych i zasobów gospodarczych oraz podstawowych mocy produkcyjnych, a także innych działań w celu ponownego uruchomienia działalności gospodarczej, tworzenia miejsc pracy oraz zapewnienia minimalnych warunków koniecznych dla trwałego rozwoju społecznego;

g)	wspieranie cywilnych działań związanych z demobilizacją i reintegracją społeczną kombatantów i ich rodzin oraz, w stosownych przypadkach, ich repatriacją, a także środków odnoszących się do sytuacji dzieci-żołnierzy i kobiet-żołnierzy;

h)	wspieranie działań łagodzących społeczne skutki restrukturyzacji sił zbrojnych;

i)

wspieranie — w ramach unijnej polityki współpracy i celów tej polityki — działań służących przeciwdziałaniu skutkom społeczno-gospodarczym, jakie wywierają na ludność cywilną miny przeciwpiechotne, niewybuchy lub inne pozostałe po wojnie materiały wybuchowe. Działania finansowane na podstawie niniejszego rozporządzenia mogą obejmować m.in. szkolenia na temat zagrożenia, wykrywanie min i ich unieszkodliwianie oraz związaną z tym likwidację zgromadzonych zasobów min;

j)	wspieranie — w ramach unijnej polityki współpracy i celów tej polityki — działań w zakresie zwalczania nielegalnego korzystania z broni palnej, strzeleckiej i lekkiej oraz dostępu do niej;

k)	wspieranie działań służących właściwemu zaspokajaniu specyficznych potrzeb kobiet i dzieci w sytuacji kryzysu i konfliktu, w tym w kontekście ich narażenia na przemoc na tle płciowym;

l)	wspieranie rehabilitacji i reintegracji ofiar konfliktów zbrojnych, włączając w to działania w zakresie specyficznych potrzeb kobiet i dzieci;

m)	wspieranie działań w zakresie propagowania i ochrony przestrzegania praw człowieka, podstawowych wolności, demokracji i praworządności oraz wspieranie związanych z tym instrumentów międzynarodowych;

n)	wspieranie działań społeczno-gospodarczych służących propagowaniu sprawiedliwego dostępu do zasobów naturalnych i przejrzystości gospodarowania nimi w sytuacji kryzysu lub początku kryzysu, w tym budowanie pokoju;

o)

wspieranie działań służących łagodzeniu potencjalnych skutków nagłych przemieszczeń populacji mających znaczenie dla sytuacji politycznej i warunków bezpieczeństwa, między innymi działań związanych z zaspokojeniem potrzeb wspólnot przyjmujących w sytuacji kryzysu lub początku kryzysu, w tym budowanie pokoju;

p)	wspieranie działań przyczyniających się do rozwoju i organizowania społeczeństwa obywatelskiego oraz jego uczestnictwa w życiu politycznym, między innymi działań służących zwiększeniu roli kobiet w życiu politycznym, jak i działań wspierających niezależne, pluralistyczne i profesjonalne media;

q)

wspieranie działań w zakresie przeciwdziałania klęskom żywiołowym lub katastrofom spowodowanym przez człowieka, które stanowią zagrożenie dla stabilności, oraz sytuacjom zagrożenia zdrowia publicznego związanego z wybuchem pandemii w przypadku braku unijnej pomocy humanitarnej i pomocy na rzecz ochrony ludności cywilnej, lub jako jej uzupełnienie.

3.   W sytuacjach, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, Unia może również udzielać pomocy technicznej i finansowej, która nie została wyraźnie objęta w ust. 2 niniejszego artykułu. Tego typu pomoc jest ograniczona do nadzwyczajnych środków pomocy określonych w art. 7 ust. 2, spełniających wszystkie poniższe warunki:

a)	są objęte zarówno ogólnym zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia, jak i szczegółowymi celami określonymi w art. 1 ust. 4 lit. a); oraz

b)	są ograniczone w czasie, zgodnie z art. 7 ust. 2;

c)	w normalnych okolicznościach kwalifikowałyby się do finansowania w ramach innych instrumentów pomocy zewnętrznej Unii lub innych elementów niniejszego rozporządzenia lecz, ze względu na konieczność szybkiej reakcji, powinny być objęte środkami na wypadek kryzysu lub początku kryzysu.

Artykuł 4

Pomoc w zakresie zapobiegania konfliktom, budowania pokoju, osiągania stanu gotowości na wypadek kryzysu

1.   Unia udziela pomocy technicznej i finansowej, dążąc do realizacji celów szczegółowych określonych w art. 1 ust. 4 lit. b). Taka pomoc obejmuje wspieranie działań służących budowaniu i wzmacnianiu potencjału Unii i jej partnerów w zakresie zapobiegania konfliktom, budowania pokoju oraz reagowania na sytuacje przedkryzysowe i pokryzysowe, w ścisłej koordynacji z podejmowanymi przez Organizację Narodów Zjednoczonych i inne organizacje międzynarodowe, regionalne i subregionalne, a także podmioty państwowe i podmioty społeczeństwa obywatelskiego działaniami w odniesieniu do:

a)	propagowania wczesnego ostrzegania oraz analizy ryzyka wystąpienia konfliktu przy opracowywaniu i realizowaniu strategii politycznych;

b)	ułatwiania budowania zaufania, mediacji, dialogu i pojednania, a także budowania potencjału w tych obszarach, ze szczególnym uwzględnieniem napięć powstających między społecznościami;

c)	wzmacniania zdolności w zakresie uczestnictwa w cywilnych misjach stabilizacyjnych i ich rozmieszczania;

d)	usprawnienia procesu odbudowy po konfliktach oraz klęskach i katastrofach mających znaczenie dla sytuacji w zakresie polityki i bezpieczeństwa;

e)

ograniczania wykorzystywania zasobów naturalnych do finansowania konfliktów oraz wspierania zainteresowanych podmiotów w wypełnianiu założeń takich inicjatyw jak system certyfikacji procesu Kimberley, w szczególności w odniesieniu do wprowadzenia skutecznych wewnętrznych kontroli procesu wytwarzania i handlu zasobami naturalnymi.

2.   Działania podejmowane na mocy niniejszego artykułu:

a)	obejmują przekazywanie wiedzy specjalistycznej, wymianę informacji i sprawdzonych rozwiązań, ocenę ryzyka lub zagrożeń oraz badania i analizy w tym zakresie, systemy wczesnego ostrzegania, szkolenia oraz świadczenie usług;

b)	przyczyniają się do dalszego pogłębiania dialogu strukturalnego dotyczącego kwestii budowania pokoju;

c)	mogą one obejmować pomoc techniczną i finansową przy realizacji przedsięwzięć służących wspieraniu budowania pokoju i państwowości.

Artykuł 5

Pomoc w zakresie przeciwdziałania globalnym i ponadregionalnym oraz wyłaniającym się zagrożeniom

1.   Unia udziela pomocy technicznej i finansowej, dążąc do realizacji celów szczegółowych określonych w art. 1 ust. 4 lit. c), w następujących obszarach:

a)	zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa osób, infrastruktury krytycznej i zdrowia publicznego;

b)	ograniczanie ryzyka i gotowość na wypadek zagrożeń zamierzonych, przypadkowych lub naturalnych, związanych z materiałami lub środkami chemicznymi, biologicznymi, radiologicznymi i jądrowymi;

2.   Pomoc, w obszarach, o których mowa w ust. 1 lit. a) obejmuje wsparcie na rzecz działań mających na celu:

a)	wzmocnienie zdolności organów ścigania, władz sądowniczych i cywilnych zaangażowanych w walkę z terroryzmem, przestępczością zorganizowaną, w tym cyberprzestępczością, i wszelkimi formami przemytu, a także w skuteczną kontrolę nielegalnego handlu i tranzytu;

b)

zwalczanie zagrożeń dla infrastruktury krytycznej, które mogą dotyczyć także transportu międzynarodowego, w tym transportu pasażerskiego i towarowego, energetyki i dystrybucji energii oraz sieci informacyjno-komunikacyjnych. W działaniach takich szczególny nacisk kładzie się na współpracę transregionalną oraz wdrażanie międzynarodowych standardów w dziedzinie świadomości ryzyka, analizy podatności na zagrożenia, gotowości na wypadek sytuacji wyjątkowej, zarządzania alarmami i ich skutkami;

c)	zapewnianie właściwej reakcji na poważne zagrożenia dla zdrowia publicznego, w tym nagłe epidemie o potencjalnie transgranicznym zasięgu;

d)	zwalczanie globalnych i ponadregionalnych skutków zmiany klimatu o potencjalnie destabilizującym wpływie na pokój i bezpieczeństwo;

3.   W odniesieniu do działań, o których mowa w ust. 2 lit. a):

a)

priorytetowo traktowana jest współpraca ponadregionalna obejmująca co najmniej dwa państwa trzecie, które jasno wyraziły polityczną wolę zmierzenia się z pojawiającymi się problemami. Współpraca w obszarze zwalczania terroryzmu może również być prowadzona z poszczególnymi państwami, regionami lub organizacjami międzynarodowymi, regionalnymi i subregionalnymi;

b)	kładą one szczególny nacisk na dobre rządzenie; muszą też być zgodne z prawem międzynarodowym;

c)

w odniesieniu do pomocy udzielanej organom zaangażowanym w walkę z terroryzmem priorytetowe znaczenie nadaje się środkom wspierającym rozwój i wzmacnianie przepisów w zakresie zwalczania terroryzmu, wprowadzenie w życie i stosowanie prawa finansowego, celnego i imigracyjnego, rozwój procedur egzekwowania prawa przy zachowaniu najwyższych międzynarodowych standardów i zgodnych z prawem międzynarodowym, wzmacnianie demokratycznej kontroli i mechanizmów nadzoru instytucjonalnego, a także zapobieganie radykalizmowi nacechowanemu przemocą;

d)	w odniesieniu do pomocy w zwalczaniu problemu narkotyków należytą uwagę zwraca się na międzynarodową współpracę, której celem jest wspieranie sprawdzonych rozwiązań z zakresu zmniejszania popytu, produkcji i szkodliwych skutków;

4.   Pomoc w obszarach, o których mowa w ust. 1 lit. b) obejmuje wsparcie na rzecz działań mających na celu:

a)	wspieranie badań cywilnych jako alternatywy dla badań w dziedzinie obronności;

b)	zwiększenie bezpieczeństwa procedur przechowywania w cywilnych obiektach potencjalnie niebezpiecznych materiałów lub środków chemicznych, biologicznych, radiologicznych i jądrowych, lub wykorzystywania tych materiałów lub środków w cywilnych programach badawczych;

c)	wspieranie — w ramach unijnej polityki współpracy i jej celów — tworzenia infrastruktury cywilnej i stosownych badań cywilnych koniecznych do likwidacji, oczyszczenia lub przekształcenia zakładów i obiektów zbrojeniowych, które wedle deklaracji nie stanowią już części programu obrony kraju;

d)	wzmocnienie zdolności właściwych organów cywilnych zaangażowanych w opracowanie i sprawowanie skutecznej kontroli nad nielegalnym handlem materiałami lub środkami chemicznymi, biologicznymi, radiologicznymi i jądrowymi (w tym nad sprzętem do ich wytwarzania lub dostarczania);

e)	tworzenie ram prawnych i budowanie potencjału instytucjonalnego, potrzebnych do wprowadzenia i sprawowania skutecznej kontroli nad wywozem towarów podwójnego zastosowania, z uwzględnieniem środków współpracy regionalnej;

f)	wypracowanie skutecznego przygotowania ludności cywilnej na wypadek klęsk żywiołowych, planowania kryzysowego, reagowania w sytuacjach kryzysowych oraz zdolności usuwania skutków klęsk.

TYTUŁ III

PROGRAMOWANIE I WDRAŻANIE

Artykuł 6

Ramy ogólne

Pomoc Unii jest realizowana zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 236/2014 poprzez:

a)	nadzwyczajne środki pomocy oraz przejściowe programy reagowania, o których mowa w art. 7;

b)	tematyczne dokumenty strategiczne oraz wieloletnie programy indykatywne, o których mowa w art. 8;

c)	roczne programy działania, środki indywidualne i środki szczególne;

d)	środki wsparcia.

Artykuł 7

Nadzwyczajne środki pomocy oraz przejściowe programy reagowania

1.   Pomoc unijna na podstawie art. 3 udzielana jest w formie nadzwyczajnych środków pomocy oraz przejściowych programów reagowania.

2.   W sytuacjach, o których mowa w art. 3 ust. 1, Komisja może przyjąć nadzwyczajne środki pomocy, które spełniają warunki określone w art. 3 ust. 3. Okres obowiązywania takiego nadzwyczajnego środka pomocy może wynosić do 18 miesięcy i może zostać przedłużony dwukrotnie o kolejne sześć miesięcy, maksymalnie do 30 miesięcy w przypadku wystąpienia obiektywnych i nieprzewidzianych przeszkód we wdrażaniu środka, jednakże pod warunkiem że kwota przewidziana na ten środek nie zostanie zwiększona.

W sytuacji przedłużającego się kryzysu i konfliktu Komisja może przyjąć drugi nadzwyczajny środek pomocy, na okres do 18 miesięcy.

Okres obowiązywania nadzwyczajnego środka pomocy, o którym mowa w akapicie pierwszym, w połączeniu z okresem obowiązywania środka, o którym mowa w akapicie drugim, nie może przekraczać 36 miesięcy.

3.   Jeżeli koszty nadzwyczajnego środka pomocy przekraczają 20 000 000 EUR, jest on przyjmowany zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 16 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014.

4.   Przed przyjęciem lub przedłużeniem obowiązywania nadzwyczajnego środka pomocy, którego koszt nie przekracza 20 000 000 EUR, Komisja powiadamia Radę o jego charakterze i celach tego środka pomocy oraz o przeznaczonych na niego kwotach finansowych. Komisja informuje też Radę o zamiarze wprowadzenia znaczących zmian do uprzednio przyjętych nadzwyczajnych środków pomocy. Komisja uwzględnia odpowiednie podejście polityczne Rady zarówno na etapie planowania, jak i na etapie wdrażania takich środków w celu zachowania spójności działań zewnętrznych Unii.

5.   Na jak najwcześniejszym etapie po przyjęciu nadzwyczajnego środka pomocy, a najpóźniej w terminie trzech miesięcy od jego przyjęcia, Komisja przedkłada Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie przedstawiające w ogólnym zarysie charakter przyjętego środka, jego kontekst i powody jego przyjęcia oraz stopień jego komplementarności wobec bieżących i planowanych działań Unii.

6.   Komisja może przyjąć przejściowe programy reagowania zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 16 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014, w celu ustanowienia lub przywrócenia podstawowych warunków niezbędnych do skutecznej realizacji unijnej polityki współpracy zewnętrznej.

Przejściowe programy reagowania opierają się na nadzwyczajnych środkach pomocy.

7.   Komisja należycie i terminowo informuje Parlament Europejski o planowanej zgodnie z art. 3 pomocy Unii i jej realizacji, w tym o zakładanych kwotach finansowych; informuje Parlament Europejski także o wszelkich istotnych zmianach lub przedłużeniu obowiązywania tej pomocy.

Artykuł 8

Tematyczne dokumenty strategiczne oraz wieloletnie programy indykatywne

1.   Tematyczne dokumenty strategiczne stanowią ogólną podstawę realizacji pomocy zgodnie z art. 4 i 5. Tematyczne dokumenty strategiczne zapewniają ramy współpracy Unii z zainteresowanymi krajami lub regionami partnerskimi.

2.   Przygotowywanie i wdrażanie tematycznych dokumentów strategicznych przebiega zgodnie z zasadami dotyczącymi skuteczności pomocy takimi jak zasada partnerstwa, koordynacja i, w stosownych przypadkach, harmonizacja. W tym celu zachowuje się spójność tematycznych dokumentów strategicznych z dokumentami programowymi zatwierdzonymi lub przyjętymi na mocy innych unijnych instrumentów pomocy zewnętrznej, przy czym unika się ich powielania.

Tematyczne dokumenty strategiczne co do zasady opierają się na dialogu Unii lub — w odpowiednich przypadkach — także stosownych państw członkowskich z zainteresowanymi krajami lub regionami partnerskimi, w tym przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego oraz władzami regionalnymi i lokalnymi, tak aby zagwarantować dostateczną odpowiedzialność zainteresowanych krajów lub regionów za proces programowania.

Unia i państwa członkowskie przeprowadzają wzajemne konsultacje na wczesnym etapie procesu programowania w celu umocnienia spójności i komplementarności swoich działań w ramach współpracy.

3.   Każdemu tematycznemu dokumentowi strategicznemu towarzyszy wieloletni program indykatywny podsumowujący obszary priorytetowe wytypowane do finansowania unijnego, cele szczegółowe, oczekiwane wyniki, wskaźniki skuteczności działania oraz ramy czasowe unijnej pomocy.

Wieloletnie programy indykatywne określają indykatywny przydział środków finansowych dla każdego programu przy uwzględnieniu potrzeb i szczególnych trudności zainteresowanych krajów lub regionów partnerskich. Kwota przydzielonych środków finansowych może być w razie konieczności podana w formie przedziału.

4.   Tematyczne dokumenty strategiczne są zatwierdzane, a wieloletnie programy indykatywne są przyjmowane przez Komisję zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 16 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014. Procedurę tę stosuje się także do weryfikacji merytorycznej, skutkiem której jest istotna zmiana tematycznych dokumentów strategicznych lub wieloletnich programów indykatywnych.

5.   Procedura sprawdzająca, o której mowa w art. 16 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014, nie ma zastosowania do zmian innych niż istotne w tematycznych dokumentach strategicznych i w wieloletnich programach indykatywnych ani do korekt technicznych tych dokumentów, które skutkują przeniesieniem funduszy w ramach indykatywnych przydziałów środków finansowych przyznanych na każdy obszar priorytetowy, zwiększeniem lub zmniejszaniem początkowej wysokości indykatywnych przydziałów środków finansowych o kwotę nie większą niż 20 %, lecz nie przekraczającą 10 000 000 EUR, o ile zmiany te lub korekty techniczne nie wpływają na dziedziny priorytetowe i cele wymienione w tych dokumentach.

W takich przypadkach o zmianach lub korektach technicznych zostaną niezwłocznie powiadomieni Parlament Europejski i przedstawiciele państw członkowskich w komitecie, o którym mowa w art. 11.

6.   W przypadku, gdy ze względu na szczególnie pilna potrzebę, wymagającą szybkiej reakcji Unii, Komisja może dokonać zmian w tematycznych dokumentach strategicznych i w wieloletnich programach indykatywnych, zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 16 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 236/2014.

7.   Przy opracowywaniu treści lub przeglądu programów, gdy ma to miejsce po publikacji sprawozdania przeglądu śródokresowego, o którym mowa w art. 17 rozporządzenia (UE) nr 236/2014, zostaną uwzględnione rezultaty i wnioski zawarte w tym sprawozdaniu.

Artykuł 9

Społeczeństwo obywatelskie

Przygotowywanie, programowanie, realizacja i monitorowanie środków przyjmowanych na mocy niniejszego rozporządzenia odbywa się w miarę możliwości i w odpowiednich przypadkach, w konsultacji ze społeczeństwem obywatelskim.

Artykuł 10

Prawa człowieka

1.   Komisja zapewnia wdrażanie przyjętych na mocy niniejszego rozporządzenia środków związanych ze zwalczaniem terroryzmu i przestępczości zorganizowanej zgodnie z prawem międzynarodowym, w tym międzynarodowym prawem humanitarnym.

2.   Zgodnie z unijnymi ramami strategicznymi i planem działania dotyczącymi praw człowieka i demokracji Komisja opracowuje wytyczne operacyjne, by zapewnić uwzględnianie praw człowieka, gdy przygotowywane i realizowane są środki, o których mowa w ust. 1, w szczególności w odniesieniu do zapobiegania torturom oraz innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu oraz poszanowania sprawiedliwości proceduralnej, w tym domniemania niewinności, prawa do sprawiedliwego procesu i prawa obrony. Kwestie praw człowieka należy również uwzględniać w środkach dotyczących bezpieczeństwa cybernetycznego i zwalczania cyberprzestępczości.

3.   Komisja uważnie monitoruje realizację środków, o których mowa w ust. 1, w celu zapewnienia zgodności z obowiązkami w dziedzinie praw człowieka. Komisja włącza informacje na ten temat w swoich regularnych sprawozdaniach.

TYTUŁ IV

PRZEPISY KOŃCOWE

Artykuł 11

Komitet

Komisję wspiera komitet („Komitet ds. Instrumentu na rzecz przyczyniania się do Stabilności i Pokoju”). Ten komitet jest komitetem w rozumieniu rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

Artykuł 12

Europejska Służba Działań Zewnętrznych

Niniejsze rozporządzenie stosuje się zgodnie z decyzją 2010/427/UE, w szczególności jej art. 9.

Artykuł 13

Pula środków finansowych

1.   Pula środków finansowych przeznaczonych na wykonanie niniejszego rozporządzenia w latach 2014–2020 wynosi 2 338 719 000 EUR.

2.   Przydziały roczne zatwierdzają Parlament Europejski i Rada w granicach wieloletnich ram finansowych.

3.   W latach 2014–2020:

a)	co najmniej 70 punktów procentowych puli środków finansowych przeznacza się na działania wchodzące w zakres stosowania art. 3, oraz

b)	dziewięć punktów procentowych koperty finansowejna działania wchodzące w zakres stosowania art. 4.

Artykuł 14

Wejście w życie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.

---

(1)  Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 11 grudnia 2013 r. (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym) oraz decyzja Rady z dnia 11 marca 2014 r.

(2)  Rozporządzenie (WE) nr 1717/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 listopada 2006 r. ustanawiające Instrument na rzecz Stabilności (Dz.U. L 327 z 24.11.2006, s. 1).

(3)  Decyzja Rady 2010/427/UE z dnia 26 lipca 2010 r. określająca organizację i zasady funkcjonowania Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (Dz.U. L 201 z 3.8.2010, s. 30).

(4)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiające przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13).

(5)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 231/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające wspólne zasady i procedury wdrażania unijnych instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych (zob. s. 11 niniejszego Dziennika Urzędowego).

(6)  Dz.U. C 373 z 20.12.2013, s. 1.

(7)  Rozporządzenie Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 z dnia 2 grudnia 2013 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2014-2020 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 884).

(8)  Rozporządzenie Rady (WE) nr 1257/96 z dnia 20 czerwca 1996 r. dotyczące pomocy humanitarnej (Dz.U. L 163 z 2.7.1996, s. 1).

(9)  Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1313/2013/UE z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie unijnego mechanizmu ochrony ludności (Dz. U. L 347 z 20.12.2013, s. 924).

---

---

15.3.2014

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 77/11

---

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 231/2014

z dnia 11 marca 2014 r.

ustanawiające Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA II)

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 212 ust. 2,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (1),

uwzględniając opinię Komitetu Regionów (2),

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą (3),

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)	W swym komunikacie z dnia 29 czerwca 2011 r. zatytułowanym„Budżet z perspektywy »Europy 2020«” Komisja określiła ramy unijnych instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych, w tym Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej („IPA II”).

(2)

Zważywszy na fakt, że rozporządzenie Rady (WE) nr 1085/2006 (4) straciło moc z dniem 31 grudnia 2013 r., oraz w celu poprawienia skuteczności działań zewnętrznych Unii, należy utrzymać ramy planowania i udzielania pomocy zewnętrznej w okresie 2014–2020. Polityka rozszerzenia Unii powinna być nadal wspierana przez szczególny instrument na rzecz finansowania działań zewnętrznych. W związku z tym należy ustanowić instrument IPA II.

(3)

Art. 49 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) stanowi, że każde państwo europejskie, które za wartość uważa poszanowanie godności osoby ludzkiej, wolność, demokrację, równość, praworządność, jak również poszanowanie praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości, może złożyć wniosek o członkostwo w Unii. Państwo europejskie, które złożyło wniosek o przystąpienie do Unii, może zostać jej członkiem dopiero po potwierdzeniu, że spełnia ono kryteria członkostwa ustalone podczas szczytu Rady Europejskiej w Kopenhadze w czerwcu 1993 r. („kryteria kopenhaskie”), z zastrzeżeniem że takie przystąpienie nie będzie wiązać się z przekroczeniem zdolności Unii do przyjęcia nowego członka. Kryteria te odnoszą się do stabilności instytucji gwarantujących demokrację, praworządność, poszanowanie praw człowieka, szacunek dla mniejszości oraz ich ochronę, istnienie funkcjonującej gospodarki rynkowej oraz możliwości radzenia sobie z presją konkurencyjną i siłami rynkowymi wewnątrz Unii, a także zdolność do przyjęcia nie tylko praw, ale i obowiązków wynikających z Traktatów, w tym do realizacji celów unii politycznej, gospodarczej i walutowej.

(4)

Strategia rozszerzenia opierająca się na konsolidacji, warunkowości i komunikacji, w połączeniu ze zdolnością Unii do przyjmowania nowych członków, nadal stanowi podstawę odnowionego konsensusu w sprawie rozszerzenia. Proces akcesyjny opiera się na obiektywnych kryteriach oraz stosowaniu zasady równego traktowania wszystkich wnioskodawców, przy czym każdy z nich jest oceniany na podstawie własnych osiągnięć. Postęp poszczególnych wnioskodawców w procesie akcesyjnym zależy od tego, czy szanują oni wartości Unii i od ich zdolności do podjęcia reform niezbędnych w celu dostosowania swojego systemu politycznego, instytucjonalnego, prawnego, administracyjnego i gospodarczego do zasad, norm, polityk i praktyk Unii.

(5)

Proces rozszerzenia umacnia pokój, demokrację i stabilność w Europie; dzięki niemu Unia zyskuje lepszą pozycję, by mierzyć się z globalnymi wyzwaniami. Potencjał przekształceniowy procesu rozszerzenia stymuluje dalekosiężne reformy polityczne i gospodarcze w krajach objętych rozszerzeniem; korzysta z tego także Unia jako całość.

(6)

Rada Europejska przyznała status kraju kandydującego Islandii, Czarnogórze, byłej jugosłowiańskiej republice Macedonii, Turcji i Serbii. Potwierdziła europejską perspektywę Bałkanów Zachodnich. Bez uszczerbku dla stanowisk w sprawie statusu lub dla wszelkich przyszłych decyzji, które podejmie Rada Europejska lub Rada, kraje korzystające z takiej europejskiej perspektywy, którym nie przyznano statusu kraju kandydującego, mogą być uznawane za potencjalne kraje kandydujące wyłącznie do celów niniejszego rozporządzenia. Pomoc finansowa na podstawie niniejszego rozporządzenia powinna być udzielana wszystkim beneficjentom wymienionym w załączniku I.

(7)

Pomocy na podstawie niniejszego rozporządzenia należy udzielać zgodnie z ramami polityki rozszerzenia określonymi przez Radę Europejską i Radę oraz z należytym uwzględnieniem komunikatu w sprawie strategii rozszerzenia i sprawozdań z postępów, które to dokumenty wchodzą w skład corocznego pakietu dotyczącego rozszerzenia przygotowywanego przez Komisję, jak również odnośnych rezolucji Parlamentu Europejskiego. Pomoc powinna również być udzielana zgodnie z umowami zawieranymi przez Unię z beneficjentami wymienionymi w załączniku I oraz zgodnie z partnerstwami europejskimi i partnerstwami dla członkostwa. Pomoc powinna skupiać się przede wszystkim na wybranej liczbie obszarów polityki, pomagając beneficjentom wymienionym w załączniku I we wzmacnianiu demokratycznych instytucji oraz praworządności, przeprowadzeniu reformy sądownictwa i administracji publicznej, zapewnieniu poszanowania praw podstawowych oraz propagowaniu równości płci, tolerancji, włączenia społecznego i niedyskryminacji. Pomoc powinna nadal wspierać wysiłki beneficjentów wymienionych w załączniku I na rzecz zacieśniania regionalnej, makroregionalnej i transgranicznej współpracy, jak również przyspieszenia rozwoju terytorialnego, w tym poprzez realizowanie unijnych strategii makroregionalnych. Powinna również wspomagać ich rozwój gospodarczy i społeczny, ugruntowując agendę na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, ze szczególnym uwzględnieniem małych i średnich przedsiębiorstw, aby osiągnąć cele strategii „Europa 2020” na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu („strategia »Europa 2020«”) oraz służyć stopniowemu spełnianiu kryteriów kopenhaskich. Należy wzmocnić spójność pomiędzy pomocą finansową a ogólnym postępem we wdrażaniu strategii przedakcesyjnej.

(8)

W celu uwzględnienia zmian w ramach polityki rozszerzenia lub istotnych zmian sytuacji beneficjentów wymienionych w załączniku I, należy przyznać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej dotyczących dostosowywania i aktualizowania priorytetów tematycznych pomocy wymienionych w załączniku II. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

(9)

Wzmacnianie praworządności, w tym walki z korupcją i przestępczością zorganizowaną, oraz dobrych rządów, w tym reformy administracji publicznej, w dalszym ciągu są kluczowymi wyzwaniami dla większości beneficjentów wymienionych w załączniku I i mają dla nich zasadnicze znaczenie w kontekście zbliżania się do Unii i późniejszego pełnego przyjęcia obowiązków związanych z członkostwem w Unii. Z uwagi na bardziej długotrwały charakter reform przeprowadzanych w tych obszarach i na konieczność poprawienia wyników, pomoc finansowa na mocy niniejszego rozporządzenia powinna jak najszybciej zaspokoić potrzeby beneficjentów wymienionych w załączniku I.

(10)

Beneficjenci wymienieni w załączniku I muszą być lepiej przygotowani na globalne wyzwania, takie jak zrównoważony rozwój i zmiana klimatu, oraz wspierać wysiłki Unii ukierunkowane na rozwiązanie tych kwestii. Pomoc Unii na podstawie niniejszego rozporządzenia powinna również przyczyniać się do osiągnięcia celu polegającego na podniesieniu do co najmniej 20 % części budżetu Unii przeznaczonej na działania w dziedzinie klimatu.

(11)

Unia powinna również udzielać — w oparciu o doświadczenia jej państw członkowskich — wsparcia w okresie transformacji w związku z przystąpieniem, z którego mogą korzystać wszyscy beneficjenci wymienieni w załączniku I. Współpraca ta powinna w szczególności obejmować wymianę doświadczeń zgromadzonych przez państwa członkowskie w procesie reform.

(12)

Komisja oraz państwa członkowskie powinny zapewnić zgodność, spójność oraz komplementarność swojej pomocy, w szczególności poprzez regularne konsultacje oraz częste wymiany informacji na poszczególnych etapach cyklu pomocy. Należy również podjąć kroki niezbędne do zapewnienia lepszej koordynacji i komplementarności z innymi darczyńcami, w tym poprzez regularne konsultacje. Społeczeństwo obywatelskie powinno odgrywać większą rolę zarówno w programach realizowanych za pośrednictwem organów rządowych, jak i w przypadku otrzymywania pomocy Unii jako bezpośredni beneficjent.

(13)

Priorytety działań służących osiągnięciu celów w stosownych obszarach polityki, które uzyskają wsparcie na podstawie niniejszego rozporządzenia, należy określić w indykatywnych dokumentach strategicznych opracowywanych przez Komisję na czas obowiązywania unijnych wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020 w partnerstwie z beneficjentami wymienionymi w załączniku I, na podstawie ich szczególnych potrzeb oraz harmonogramu rozszerzenia, zgodnie z ogólnymi i szczegółowymi celami określonymi w niniejszym rozporządzeniu i z należytym uwzględnieniem stosownych strategii krajowych. Dokumenty strategiczne powinny również określać obszary polityki, które mają uzyskiwać pomoc, oraz — bez uszczerbku dla prerogatyw Parlamentu Europejskiego i Rady — powinny określać indykatywne przydziały unijnych środków na poszczególne obszary polityki w ujęciu rocznym, w tym prognozy dotyczące wydatków związanych z klimatem. Należy zachować wystarczającą elastyczność, aby móc sprostać pojawiającym się potrzebom oraz zapewnić bodźce do poprawy wyników. Dokumenty strategiczne powinny gwarantować spójność i zbieżność z wysiłkami beneficjentów wymienionych w załączniku I, odzwierciedlonymi w ich budżetach krajowych, i uwzględniać wsparcie udzielane przez innych darczyńców. W celu uwzględnienia zmian o charakterze wewnętrznym i zewnętrznym dokumenty strategiczne należy poddawać przeglądowi i wprowadzać w nich w stosownych przypadkach zmiany.

(14)

Pomoc beneficjentom wymienionym w załączniku I w ich dążeniach do wdrożenia reform w związku z członkostwem w Unii leży w interesie Unii. Zarządzanie pomocą powinno być silnie zorientowane na wyniki i obejmować zachęty dla państw, które dowiodą zaangażowania na rzecz reform poprzez skuteczne wdrażanie pomocy przedakcesyjnej i postępy w spełnianiu kryteriów członkostwa.

(15)

W toku świadczenia pomocy należy nadal korzystać ze struktur i instrumentów, które okazały się przydatne w procesie przedakcesyjnym. Przejście od bezpośredniego zarządzania środkami przedakcesyjnymi przez Komisję do zarządzania pośredniego przez beneficjentów wymienionych w załączniku I powinno następować stopniowo i uwzględniać możliwości tych beneficjentów. Zgodnie z zasadą demokracji uczestniczącej Komisja powinna zachęcać każdego z beneficjentów wymienionych w załączniku I do nadzoru parlamentarnego nad udzielaną temu beneficjentowi pomocą.

(16)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia, należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te dotyczą dokumentów strategicznych, dokumentów programowych i przepisów szczególnych ustanawiających takie jednolite warunki wykonywania i powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (5). Ze względu na charakter tych aktów wykonawczych, w szczególności ich charakter dotyczący kształtowania polityki lub ich skutki finansowe, do ich przyjęcia powinna być zasadniczo stosowana procedura sprawdzająca, z wyjątkiem środków o małej skali finansowej. W procesie ustanawiania jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy uwzględnić doświadczenia z zarządzania dotychczasową pomocą przedakcesyjną oraz z jej wdrożenia. Te jednolite warunki należy zmienić, o ile wymaga tego sytuacja.

(17)	Komitet utworzony na mocy niniejszego rozporządzenia powinien również posiadać uprawnienia w zakresie aktów prawnych i zobowiązań na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1085/2006, jak również w zakresie wykonania art. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 389/2006 (6).

(18)

W niniejszym rozporządzeniu określa się pulę środków finansowych na okres jego stosowania, stanowiącą — dla Parlamentu Europejskiego i Rady podczas rocznej procedury budżetowej — główną kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 17 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami (7).

(19)

Unia powinna dążyć do jak najskuteczniejszego wykorzystania dostępnych zasobów w celu optymalizacji wpływu prowadzonych przez nią działań zewnętrznych. Powinno się to osiągać dzięki spójności i komplementarności unijnych instrumentów na rzecz działań zewnętrznych oraz stworzeniu synergii między IPA II, innymi unijnymi instrumentami na rzecz finansowania działań zewnętrznych i innymi politykami Unii. Powinno to również pociągać za sobą wzajemne wzmacnianie programów opracowanych w ramach instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych.

(20)	Wspólne zasady i procedury wdrażania unijnych instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych są określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 236/2014 (8).

(21)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia nie może zostać osiągnięty w wystarczającym stopniu przez państwa członkowskie, natomiast możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(22)

Należy zapewnić sprawne i niezakłócone przejście między Instrumentem Pomocy Przedakcesyjnej („IPA”), ustanowionym na mocy rozporządzenia (WE) nr 1085/2006, i IPA II oraz dostosować okres stosowania niniejszego rozporządzenia do okresu stosowania rozporządzenia Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 (9). Niniejsze rozporządzenie powinno być zatem stosowane od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

TYTUŁ I

PRZEPISY OGÓLNE

Artykuł 1

Cel ogólny

Instrument Pomocy Przedakcesyjnej na lata 2014-2020 („IPA II”) ma na celu wspieranie beneficjentów wymienionych w załączniku I w przyjmowaniu i przeprowadzaniu reform politycznych, instytucjonalnych, prawnych, administracyjnych, społecznych i gospodarczych, wymaganych od tych beneficjentów, tak aby mogli oni przestrzegać wartości Unii oraz by mogli stopniowo dostosowywać się do zasad, norm, polityk i praktyk Unii, mając na uwadze przyszłe członkostwo w Unii.

Poprzez takie wsparcie IPA II przyczynia się do stabilności, bezpieczeństwa i dobrobytu beneficjentów wymienionych w załączniku I.

Artykuł 2

Cele szczegółowe

1.   Pomoc na podstawie niniejszego rozporządzenia służy realizacji następujących celów szczegółowych, wedle potrzeb każdego z beneficjentów wymienionych w załączniku I oraz zgodnie z ich indywidualnymi harmonogramami rozszerzenia:

a)

wsparcie dla reform politycznych, między innymi poprzez: (i) wzmacnianie demokracji i jej instytucji, w tym niezawisłego i sprawnego sądownictwa, oraz praworządności, wraz z jej stosowaniem; (ii) propagowanie i ochronę praw człowieka i podstawowych wolności, lepsze poszanowanie praw osób należących do mniejszości, w tym lesbijek, gejów, osób biseksualnych, transpłciowych i interseksualnych, propagowanie równości płci, braku dyskryminacji i tolerancji, a także wolne media i poszanowanie różnorodności kulturowej; (iii) współpracę regionalną i stosunki dobrosąsiedzkie; (iv) propagowanie pojednania, budowania pokoju i środki budowy zaufania; (v) walkę z korupcją i przestępczością zorganizowaną; (vi) wzmacnianie administracji publicznej i dobrych rządów na wszystkich szczeblach; (vii) środki budowania zdolności służące poprawie egzekwowania prawa, zarządzania granicami oraz realizacji polityki migracyjnej, łącznie z zarządzaniem przepływami migracyjnymi; (viii) rozwijanie społeczeństwa obywatelskiego; (ix) poprawę dialogu społecznego oraz wzmacnianie zdolności partnerów społecznych;

b)

wsparcie na rzecz rozwoju gospodarczego, społecznego i terytorialnego w celu zapewnienia inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, między innymi poprzez: (i) osiąganie standardów Unii w gospodarce — obejmujące funkcjonującą gospodarkę rynkową — oraz w zarządzaniu fiskalnym i gospodarczym; (ii) reformy gospodarcze konieczne w celu radzenia sobie z presją konkurencyjną i siłami rynkowymi w Unii, przy jednoczesnym przyczynianiu się do realizacji celów gospodarczych, społecznych i środowiskowych; (iii) popieranie zatrudnienia i mobilności pracowników, propagowanie tworzenia miejsc pracy dobrej jakości oraz rozwijanie kapitału ludzkiego; (iv) propagowanie społecznego i gospodarczego włączenia, zwłaszcza włączenia mniejszości i słabszych grup społecznych, w tym osób niepełnosprawnych, uchodźców i wysiedleńców; (v) wspieranie sprzyjającego włączeniu społecznemu i zintegrowanego systemu szkolnictwa oraz ochronę i restaurowanie dziedzictwa kulturowego; (vi) rozwijanie kapitału rzeczowego, w tym poprawę infrastruktury oraz powiązań z siecią unijną i sieciami regionalnymi; (vii) zwiększenie potencjału w zakresie badań, rozwoju technologicznego i innowacji;

c)

wzmacnianie zdolności beneficjentów wymienionych w załączniku I na każdym szczeblu do wywiązywania się z zobowiązań wynikających z członkostwa w Unii poprzez wspieranie stopniowego dostosowywania się do dorobku prawnego Unii oraz jego przyjęcia, wdrożenia i egzekwowania, w tym przygotowania do zarządzania unijnymi funduszami strukturalnymi, Funduszem Spójności i Europejskim Funduszem Rolnym na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich;

d)	wzmacnianie integracji regionalnej oraz współpracy terytorialnej obejmującej beneficjentów wymienionych w załączniku I, państwa członkowskie oraz, w stosownych przypadkach, państwa trzecie zgodnie z zakresem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 232/2014 (10)

2.   Postępy w realizacji celów szczegółowych określonych w ust. 1 są monitorowane i oceniane na podstawie uprzednio zdefiniowanych, jasnych, przejrzystych i — w stosownych przypadkach — właściwych dla danego państwa i mierzalnych wskaźników dotyczących między innymi:

a)

postępu w dziedzinach: umocnienia demokracji, praworządności oraz niezawisłego i sprawnego systemu sądowego, poszanowania praw człowieka — w tym praw osób należących do mniejszości i słabszych grup społecznych — podstawowych wolności, równości płci i praw kobiet, walki z korupcją i przestępczością zorganizowaną, pojednania, stosunków dobrosąsiedzkich i powrotu uchodźców, a w szczególności osiągania dobrych wyników w tych dziedzinach;

b)

postępu w dziedzinie reform społeczno-gospodarczych i fiskalnych, eliminowania zakłóceń równowagi strukturalnej i makroekonomicznej; trafności i skuteczności strategii rozwoju społecznego i gospodarczego; postępu w kierunku inteligentnego i trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz tworzenia sprzyjającego włączeniu społecznemu i zintegrowanego systemu szkolnictwa, wysokiej jakości szkoleń i miejsc zatrudnienia, w tym poprzez inwestycje publiczne wspierane z IPA II; postępu w tworzeniu korzystnego otoczenia biznesu;

c)	postępu w dostosowywaniu całości ustawodawstwa do dorobku prawnego Unii, w tym poprzez osiąganie dobrych wyników we wdrażaniu; postępu w reformie instytucjonalnej związanej z Unią, w tym przejścia do zarządzania pośredniego pomocą udzielaną na podstawie niniejszego rozporządzenia;

d)	postępu w tworzeniu i wzmacnianiu dobrych rządów oraz zdolności administracyjnych, instytucjonalnych i absorpcyjnych na wszystkich szczeblach, w tym odpowiednich zasobów ludzkich, niezbędnych do przyjęcia i egzekwowania przepisów związanych z dorobkiem prawnym Unii;

e)	regionalnych i terytorialnych inicjatyw na rzecz współpracy oraz rozwoju przepływów handlowych.

3.   Wskaźniki, o których mowa w ust. 2, posłużą odpowiednio do monitorowania, oceny i przeglądu wyników. Przy ocenie wyników pomocy z IPA II za punkt odniesienia przyjmuje się coroczne sprawozdania Komisji, o których mowa w art. 4. Określa się stosowne wskaźniki skuteczności działania i uwzględnia je w dokumentach strategicznych i programach, o których mowa w art. 6 i 7; wskaźniki ustanawia się w taki sposób, aby umożliwić obiektywną ocenę postępów w danym horyzoncie czasowym i — w stosownych przypadkach — w poszczególnych programach.

Artykuł 3

Obszary polityki

1.   Pomoc na podstawie niniejszego rozporządzenia dotyczy głównie następujących obszarów polityki:

a)	reform w ramach przygotowań do członkostwa w Unii oraz powiązanego z nimi tworzenia instytucji i budowania zdolności;

b)	rozwoju społeczno-gospodarczego i regionalnego;

c)	zatrudnienia, polityki społecznej, edukacji, propagowania równości płci i rozwoju zasobów ludzkich;

d)	rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich;

e)	współpracy regionalnej i terytorialnej.

2.   Pomoc we wszystkich obszarach polityki, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, wspiera beneficjentów wymienionych w załączniku I w realizacji celów ogólnych i szczegółowych określonych w art. 1 i 2, w szczególności za pomocą reform politycznych, zbliżania przepisów, budowania zdolności i inwestycji.

W stosownych przypadkach przedmiotem szczególnej uwagi mają być dobre rządy, praworządność oraz walka z korupcją i przestępczością zorganizowaną.

3.   Pomoc w ramach obszarów polityki, o których mowa w ust. 1 lit. b) — e), może obejmować finansowanie rodzajów działań przewidzianych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1301/2013 (11), rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1300/2013 (12), rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1304/2013 (13), rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1299/2013 (14) oraz rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 (15).

4.   Pomoc w ramach obszaru polityki, o którym mowa w ust. 1 lit. e), może polegać w szczególności na finansowaniu działań obejmujących wiele krajów lub działań horyzontalnych, jak również działań w zakresie współpracy transgranicznej, ponadnarodowej i międzyregionalnej.

Artykuł 4

Ramy pomocy

1.   Pomoc na podstawie niniejszego rozporządzenia jest udzielana zgodnie z ramami polityki rozszerzenia określonymi przez Radę Europejską i Radę oraz należycie uwzględnia komunikat w sprawie strategii rozszerzenia i sprawozdania z postępów, które to dokumenty wchodzą w skład corocznego pakietu dotyczącego rozszerzenia przygotowywanego przez Komisję, jak również odnośne rezolucje Parlamentu Europejskiego. Komisja zapewnia spójność między pomocą a ramami polityki rozszerzenia.

2.   Pomoc jest ukierunkowana i dostosowana do indywidualnej sytuacji beneficjentów wymienionych w załączniku I, z uwzględnieniem dalszych działań niezbędnych do spełnienia kryteriów członkostwa oraz zdolności tych beneficjentów. Zakres i intensywność pomocy są zróżnicowane w zależności od potrzeb, zaangażowania na rzecz reform i postępów w ich realizacji. Pomoc ma na celu przede wszystkim wsparcie beneficjentów wymienionych w załączniku I w opracowaniu i realizacji reform sektorowych. Polityki i strategie sektorowe mają kompleksowy charakter i przyczyniają się do osiągnięcia celów szczegółowych określonych w art. 2 ust. 1.

3.   Zgodnie z celami szczegółowymi określonymi w art. 2 ust. 1 priorytety tematyczne udzielania pomocy stosownie do potrzeb i zdolności beneficjentów wymienionych w załączniku I są przedstawione w załączniku II. Każdy z tych priorytetów tematycznych może się przyczynić do osiągnięcia kilku celów szczegółowych.

4.   Zgodnie z celem szczegółowym określonym w art. 2 ust. 1 lit. d) pomoc ma na celu wsparcie współpracy transgranicznej, zarówno między beneficjentami wymienionymi w załączniku I, jak i pomiędzy tymi beneficjantami a państwami członkowskimi lub krajami objętymi Europejskim Instrumentem Sąsiedztwa („ENI”) ustanowionym w rozporządzeniu (UE) nr 232/2014, tak by propagować stosunki dobrosąsiedzkie, sprzyjać integracji Unii i promować rozwój społeczno-gospodarczy. Priorytety tematyczne pomocy na rzecz współpracy terytorialnej są określone w załączniku III.

Artykuł 5

Zgodność, spójność i komplementarność

1.   Pomoc finansowa na podstawie niniejszego rozporządzenia jest zgodna z politykami Unii. Jest zgodna z treścią umów zawartych przez Unię z beneficjentami wymienionymi w załączniku I i nie narusza zobowiązań wynikających z umów wielostronnych, których Unia jest stroną.

2.   Komisja, w porozumieniu z państwami członkowskimi, przyczynia się do wykonania zobowiązań Unii na rzecz większej przejrzystości i odpowiedzialności w dziedzinie udzielania pomocy, w tym poprzez podawanie do wiadomości publicznej informacji na temat wielkości pomocy i jej alokacji, zapewniając, aby dane były porównywalne na szczeblu międzynarodowym oraz łatwo dostępne, wymieniane i publikowane.

3.   Komisja, państwa członkowskie oraz Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) współpracują w celu zapewnienia spójności między pomocą udzielaną na podstawie niniejszego rozporządzenia a inną pomocą udzielaną przez Unię, państwa członkowskie oraz EBI i dokładają starań, by pomoc ta nie powielała się; w tym celu między innymi regularnie organizuje się posiedzenia służące koordynacji pomocy, w których uczestniczą wszystkie strony.

4.   Komisja, państwa członkowskie oraz EBI zapewniają koordynację swoich odpowiednich programów pomocy, aby zwiększyć skuteczność i efektywność udzielania pomocy oraz zapobiec powielaniu finansowania zgodnie z ustalonymi zasadami wzmocnienia koordynacji operacyjnej w dziedzinie pomocy zewnętrznej oraz z zasadami harmonizacji polityk i procedur, w szczególności międzynarodowych zasad dotyczących skuteczności pomocy. Koordynacja obejmuje regularne konsultacje oraz częstą wymianę informacji na poszczególnych etapach cyklu pomocy, zwłaszcza na szczeblu terenowym, oraz stanowi istotny krok w procesach programowania na poziomie państw członkowskich i Unii.

5.   W celu zwiększenia skuteczności i efektywności udzielania pomocy oraz zapobiegania powielaniu finansowania Komisja, w porozumieniu z państwami członkowskimi, podejmuje kroki konieczne do zapewnienia lepszej koordynacji i komplementarności z organizacjami oraz podmiotami wielostronnymi i regionalnymi, takimi jak międzynarodowe instytucje finansowe, agencje ONZ, fundusze i programy oraz darczyńcy spoza Unii.

6.   W toku przygotowania, wdrażania i monitorowania pomocy na podstawie niniejszego rozporządzenia Komisja co do zasady współpracuje na zasadach partnerskich z beneficjentami wymienionymi w załączniku I. Partnerstwo obejmuje, w stosownych przypadkach, właściwe organy krajowe i lokalne oraz organizacje społeczeństwa obywatelskiego. Komisja zachęca stosowne podmioty do koordynowania działań.

Zwiększa się zdolności organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w stosownych przypadkach także jako bezpośrednich beneficjentów pomocy.

TYTUŁ II

PLANOWANIE STRATEGICZNE

Artykuł 6

Dokumenty strategiczne

1.   Pomoc na podstawie niniejszego rozporządzenia udzielana jest w oparciu o krajowe lub obejmujące wiele krajów indykatywne dokumenty strategiczne („dokumenty strategiczne”), sporządzane przez Komisję, w partnerstwie z beneficjentami wymienionymi w załączniku I, na czas obowiązywania wieloletnich ram finansowych Unii na lata 2014-2020.

2.   Dokumenty strategiczne określają priorytety działań służących osiągnięciu celów w stosownych obszarach polityki, o których mowa w art. 3, które uzyskują wsparcie na podstawie niniejszego rozporządzenia zgodnie z celami ogólnymi i szczegółowymi, o których mowa, odpowiednio, w art. 1 i 2. Dokumenty strategiczne przyjmuje się zgodnie z ramami pomocy określonymi w art. 4 i z należytym uwzględnieniem stosownych strategii krajowych.

3.   Dokumenty strategiczne obejmują indykatywny przydział środków unijnych z podziałem na obszary polityki, stosownie do sytuacji, w rozbiciu na poszczególne lata, i uwzględniają zaspokajanie pojawiających się potrzeb, bez uszczerbku dla możliwości łączenia pomocy w różnych obszarach polityki. Dokumenty strategiczne zawierają wskaźniki służące do oceny postępów w osiąganiu przewidzianych w nich celów.

4.   Komisja dokonuje corocznej oceny realizacji dokumentów strategicznych i ich ciągłej adekwatności w związku z ewolucją ram politycznych, o których mowa w art. 4. Komisja informuje komitet, o którym mowa w art. 13 ust. 1, o wynikach tej oceny i, w stosownych przypadkach, może zaproponować wprowadzenie zmian w dokumentach strategicznych, o których mowa w niniejszym artykule, lub w programach i środkach, o których mowa w art. 7 ust. 1. Dokumenty strategiczne są także poddawane przeglądowi śródokresowemu i w stosownych przypadkach zmieniane.

5.   Komisja przyjmuje dokumenty strategiczne, o których mowa w niniejszym artykule, oraz wszelkie zmiany do nich zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 16 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014.

TYTUŁ III

WDRAŻANIE

Artykuł 7

Programowanie

1.   Unijna pomoc na podstawie niniejszego rozporządzenia jest wdrażana bezpośrednio, pośrednio lub w ramach zarządzania dzielonego poprzez programy i środki, o których mowa w art. 2 i 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014, oraz zgodnie z przepisami szczególnymi ustanawiającymi jednolite warunki wykonania niniejszego rozporządzenia, zwłaszcza w odniesieniu do struktur i procedur zarządzania, które Komisja przyjmuje zgodnie z art. 13 niniejszego rozporządzenia. Co do zasady wdrażanie powinno przebiegać w formie rocznych lub wieloletnich programów krajowych lub obejmujących wiele krajów, jak również programów współpracy transgranicznej, opracowywanych na podstawie dokumentów strategicznych, o których mowa w art. 6, przez beneficjentów wymienionych w załączniku I niniejszego rozporządzenia lub Komisję, stosownie do przypadku.

2.   Przy programowaniu lub przeprowadzaniu przeglądu programów, gdy ma to miejsce po opublikowaniu sprawozdania z przeglądu śródokresowego, o którym mowa w art. 17 rozporządzenia (UE) nr 236/2014 („sprawozdanie z przeglądu śródokresowego”), uwzględnia się rezultaty, ustalenia i wnioski z tego sprawozdania.

Artykuł 8

Umowy ramowe i pomocnicze

1.   Komisja oraz odnośni beneficjenci wymienieni w załączniku I zawierają umowy ramowe w sprawie wdrożenia pomocy.

2.   Jeżeli to konieczne, między Komisją a odnośnymi beneficjentami wymienionymi w załączniku I lub ich organami wykonawczymi mogą być zawierane umowy pomocnicze dotyczące wdrożenia pomocy.

Artykuł 9

Przepisy w sprawie instrumentów wiązanych

1.   W należycie uzasadnionych przypadkach i w celu zapewnienia spójności oraz skuteczności unijnego finansowania bądź usprawnienia współpracy regionalnej Komisja może postanowić o rozszerzeniu dostępności programów i środków, o których mowa w art. 7 ust. 1, na kraje, terytoria i regiony, które w innym przypadku nie kwalifikowałyby się do finansowania na podstawie art. 1, w przypadku gdy program lub środek mają charakter globalny, regionalny lub transgraniczny.

2.   Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) wnosi wkład w programy lub środki ustanowione na mocy niniejszego rozporządzenia na potrzeby współpracy transgranicznej między beneficjentami wymienionymi w załączniku I a państwami członkowskimi. Kwotę wkładu z EFRR określa się na podstawie art. 4 rozporządzenia (UE) nr 1299/2013. Wykorzystanie tego wkładu podlega przepisom niniejszego rozporządzenia.

3.   W stosownych przypadkach możliwy jest wkład IPA II w programy lub środki współpracy ponadnarodowej i międzyregionalnej ustanowione i realizowane na podstawie rozporządzenia (UE) nr 1299/2013, w których to programach lub środkach uczestniczą beneficjenci wymienieni w załączniku I do niniejszego rozporządzenia.

4.   W stosownych przypadkach możliwy jest wkład IPA II w programy lub środki współpracy transgranicznej ustanowione i realizowane na podstawie rozporządzenia (UE) nr 232/2014, w których to programach lub środkach uczestniczą beneficjenci wymienieni w załączniku I do niniejszego rozporządzenia.

5.   W stosownych przypadkach możliwy jest wkład IPA II w programy lub środki wprowadzane w ramach strategii makroregionalnej, w których to programach lub środkach uczestniczą beneficjenci wymienieni w załączniku I.

TYTUŁ IV

PRZEPISY KOŃCOWE

Artykuł 10

Przekazanie uprawnień

Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 11 w celu zmiany załącznika II do niniejszego rozporządzenia. W szczególności, po opublikowaniu sprawozdania z przeglądu śródokresowego i w oparciu o zawarte w nim zalecenia, Komisja przyjmuje — do dnia 31 marca 2018 r. — akt delegowany zmieniający załącznik II do niniejszego rozporządzenia.

Artykuł 11

Wykonywanie przekazanych uprawnień

1.   Powierzenie Komisji uprawnień do przyjmowania aktów delegowanych podlega warunkom określonym w niniejszym artykule.

2.   Uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych, o których mowa w art. 10, powierza się Komisji na okres do dnia 31 grudnia 2020 r.

3.   Przekazanie uprawnień, o którym mowa w art. 10, może zostać w dowolnym momencie odwołane przez Parlament Europejski lub przez Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna od następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w określonym w tej decyzji późniejszym terminie. Nie wpływa ona na ważność jakichkolwiek już obowiązujących aktów delegowanych.

4.   Niezwłocznie po przyjęciu aktu delegowanego Komisja przekazuje go równocześnie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

5.   Akt delegowany przyjęty na podstawie art. 10 wchodzi w życie tylko wówczas, gdy ani Parlament Europejski ani Rada nie wyraziły sprzeciwu w terminie dwóch miesięcy od przekazania tego aktu Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, lub gdy, przed upływem tego terminu, zarówno Parlament Europejski, jak i Rada poinformowały Komisję, że nie wniosą sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o dwa miesiące z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.

Artykuł 12

Przyjęcie dalszych przepisów wykonawczych

Oprócz przepisów ustanowionych w rozporządzeniu (UE) nr 236/2014, przyjmuje się przepisy szczególne ustanawiające jednolite warunki wykonania niniejszego rozporządzenia, zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 16 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014.

Artykuł 13

Procedura komitetowa

1.   Tworzy się Komitet Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej („Komitet IPA II”) złożony z przedstawicieli państw członkowskich, któremu przewodniczy przedstawiciel Komisji. Komitet ten jest komitetem w rozumieniu rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

2.   Komitet IPA II wspomaga Komisję we wszystkich obszarach polityki, o których mowa w art. 3. Komitet IPA II jest również uprawniony do przyjmowania aktów prawnych i zobowiązań na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1085/2006 i do wykonania art. 3 rozporządzenia (WE) nr 389/2006.

Artykuł 14

Nagroda za wyniki

1.   Dokumenty strategiczne, o których mowa w art. 6, przewidują, że stosowna kwota pomocy pozostaje dostępna, aby wynagradzać poszczególnych beneficjentów wymienionych w załączniku I w związku z:

a)	szczególnymi postępami w spełnianiu kryteriów członkostwa; lub

b)	skutecznym wykorzystaniem pomocy przedakcesyjnej prowadzącym do osiągnięcia szczególnie dobrych wyników w odniesieniu do szczegółowych celów określonych w stosownym dokumencie strategicznym.

2.   W przypadku gdy postępy lub wyniki osiągnięte przez beneficjenta wymienionego w załączniku I utrzymują się znacznie poniżej uzgodnionych poziomów określonych w dokumentach strategicznych, Komisja proporcjonalnie dostosowuje przydzielone środki, zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 16 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014.

3.   W celu, o którym mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, wydziela się stosowną kwotę pomocy i przydziela się ją na podstawie oceny wyników oraz postępów w okresie kilku lat, ale nie później niż, odpowiednio, w roku 2017 i 2020. Uwzględnia się przy tym wskaźniki skuteczności działania, o których mowa w art. 2 ust. 2, i określone w dokumentach strategicznych.

4.   Indykatywny przydział unijnych środków w dokumentach strategicznych, o których mowa w art. 6, uwzględnia możliwość przydziału dodatkowych środków na podstawie uzyskanych wyników lub poczynionych postępów.

Artykuł 15

Pula środków finansowych

1.   Pula środków finansowych na potrzeby wykonania niniejszego rozporządzenia w latach 2014–2020 wynosi 11 698 668 000 EUR w cenach bieżących. Na programy współpracy transgranicznej między beneficjentami wymienionymi w załączniku I a państwami członkowskimi przydziela się, zgodnie z ich potrzebami i priorytetami, maksymalnie 4 % puli środków finansowych.

2.   Przydziały roczne zatwierdzają Parlament Europejski i Rada w granicach przewidzianych w wieloletnich ramach finansowych na lata 2014-2020.

3.   Zgodnie z art. 18 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1288/2013 (16), orientacyjna kwota w wysokości 1 680 000 000 EUR z różnych instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych, a mianowicie Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju ustanowionego na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 233/2014 (17), ENI, IPA II oraz Instrumentu Partnerstwa ustanowionego na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 234/2014 (18), zostaje przydzielona na działania związane z mobilnością edukacyjną do lub z państw partnerskich w rozumieniu rozporządzenia (UE) nr 1288/2013 oraz na współpracę i dialog polityczny z organami, instytucjami i organizacjami z tych państw. Wykorzystanie tych środków podlega przepisom rozporządzenia (UE) nr 1288/2013.

Środki zostają udostępnione w ramach dwóch wieloletnich przydziałów obejmujących, odpowiednio, pierwsze cztery lata i pozostałe trzy lata. Przydział tych środków zostaje odzwierciedlony w ramach programowania przewidzianego w niniejszym rozporządzeniu, zgodnie z ustalonymi potrzebami i priorytetami danych państw. Przydziały te mogą zostać zmienione w przypadku istotnych, nieprzewidzianych okoliczności lub poważnych zmian politycznych, zgodnie z priorytetami działań zewnętrznych Unii.

Artykuł 16

Wejście w życie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.

---

(1)  Dz.U. C 11 z 15.1.2013, s. 77.

(2)  Dz.U. C 391 z 18.12.2012, s. 110.

(3)  Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 11 grudnia 2013 r. (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym) oraz decyzja Rady z dnia 11 marca 2014 r.

(4)  Rozporządzenie Rady (WE) nr 1085/2006 z dnia 17 lipca 2006 r. ustanawiające instrument pomocy przedakcesyjnej (IPA) (Dz.U. L 210 z 31.7.2006, s. 82).

(5)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiające przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13).

(6)  Rozporządzenie Rady (WE) nr 389/2006 z dnia 27 lutego 2006 r. ustanawiające instrument wsparcia finansowego w celu stymulowania rozwoju gospodarczego tureckiej wspólnoty cypryjskiej i zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2667/2000 w sprawie Europejskiej Agencji Odbudowy (Dz.U. L 65 z 7.3.2006, s. 5).

(7)  Dz.U. C 373 z 20.12.2013, s. 1.

(8)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 236/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające wspólne zasady i procedury wdrażania unijnych instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych (zob. s. 95 niniejszego Dziennika Urzędowego).

(9)  Rozporządzenie Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 z dnia 2 grudnia 2013 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2014–2020 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 884).

(10)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 232/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające Europejski Instrument Sąsiedztwa (zob. s. 27 niniejszego Dziennika Urzędowego).

(11)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1301/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i przepisów szczególnych dotyczących celu „Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia” oraz w sprawie uchylenia rozporządzenia(WE) nr 1080/2006 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 289).

(12)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1300/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1084/2006 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 281).

(13)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1304/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1081/2006 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 470).

(14)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1299/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie przepisów szczegółowych dotyczących wsparcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach celu „Europejska współpraca terytorialna” (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 259).

(15)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 487).

(16)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1288/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające „Erasmus+”: unijny program na rzecz kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu oraz uchylające decyzje nr 1719/2006/WE, 1720/2006/WE i 1298/2008/WE (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 50).

(17)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 233/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju na lata 2014-2020 (zob. s. 44 niniejszego Dziennika Urzędowego).

(18)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 234/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające Instrument Partnerstwa na rzecz Współpracy z Państwami Trzecimi (zob. s. 77 niniejszego Dziennika Urzędowego).

---

---

---

---

---

---

---

---

---

15.3.2014

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 77/27

---

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 232/2014

z dnia 11 marca 2014 r.

ustanawiające Europejski Instrument Sąsiedztwa

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 209 ust. 1 i art. 212 ust. 2,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (1),

uwzględniając opinię Komitetu Regionów (2),

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą (3),

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)	Niniejsze rozporządzenie ustanawia Europejski Instrument Sąsiedztwa (ENI) jako jeden z instrumentów bezpośrednio wspierających politykę zewnętrzną Unii Europejskiej. Zastępuje ono rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1638/2006 (4), które straciło moc w dniu 31 grudnia 2013 r.

(2)	Art. 8 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) stanowi, że Unia ma rozwijać szczególne stosunki z państwami z nią sąsiadującymi, dążąc do utworzenia przestrzeni dobrobytu i dobrego sąsiedztwa, opartej na wartościach Unii i charakteryzującej się bliskimi i pokojowymi stosunkami opartymi na współpracy.

(3)

W ramach europejskiej polityki sąsiedztwa (EPS) Unia oferuje sąsiadującym z nią krajom europejskim uprzywilejowane stosunki, oparte na wzajemnym zobowiązaniu do przestrzegania i propagowania takich wartości jak demokracja i prawa człowieka, praworządność, dobre rządy oraz zasady gospodarki rynkowej i trwały rozwój gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu. EPS stanowi ponadto, w stosownych przypadkach, ramy dla większej mobilności i bardziej intensywnych kontaktów międzyludzkich, zwłaszcza poprzez umowy o ułatwieniach wizowych i umowy o readmisji oraz, na zasadzie indywidualnej, za pomocą liberalizacji systemu wizowego.

(4)

Od czasu jej zapoczątkowania EPS pozwoliła zacieśnić stosunki z krajami partnerskimi i przyniosła wymierne korzyści zarówno Unii, jak i jej partnerom, w tym rozpoczęcie inicjatyw regionalnych i wspieranie demokratyzacji w europejskim sąsiedztwie. Kilka znaczących wydarzeń w europejskim sąsiedztwie doprowadziło do wszechstronnego przeglądu strategicznego EPS w 2011 r. Przegląd ten przewiduje między innymi większe wsparcie dla partnerów zdecydowanych budować demokratyczne społeczeństwa i podejmujących reformy zgodnie z podejściem motywacyjnym („więcej za więcej”) i zasadą wzajemnej rozliczalności, a także zgodnie z koncepcją partnerstwa ze społeczeństwami oraz bardziej zróżnicowanym i dostosowanym do indywidualnych potrzeb podejściem do poszczególnych krajów partnerskich. Niniejsze rozporządzenie powinno ustanowić wyraźne powiązania między ramami EPS a wsparciem, które ma być udzielone na mocy niniejszego rozporządzenia.

(5)

Niniejsze rozporządzenie powinno wspierać realizację inicjatyw politycznych, które ukształtowały EPS; są to: Partnerstwo Wschodnie pomiędzy Unią a jej wschodnimi sąsiadami, partnerstwo na rzecz demokracji i wspólnego dobrobytu oraz Unia dla Śródziemnomorza w południowym sąsiedztwie. Wszystkie te inicjatywy mają strategiczne znaczenie i w równym stopniu zapewniają ważne ramy polityki ukierunkowanej na zacieśnienie stosunków z krajami partnerskimi oraz stosunków między tymi krajami, w oparciu o zasady wzajemnej rozliczalności, współodpowiedzialności i poczucia obowiązku. Niniejsze rozporządzenie powinno także wspierać wdrażanie współpracy regionalnej w całym europejskim sąsiedztwie, prowadzonej między innymi w ramach polityki wymiaru północnego lub synergii czarnomorskiej, jak również, przede wszystkim w przypadku współpracy transgranicznej, aspekty zewnętrzne strategii makroregionalnych.

(6)

Cele niniejszego rozporządzenia należy realizować przy właściwym zaangażowaniu partnerów w zakresie działań zewnętrznych, w tym organizacji społeczeństwa obywatelskiego i władz lokalnych, w przygotowanie, wdrażanie i monitorowanie unijnego wsparcia, z uwzględnieniem znaczenia, jakie ma rola tych podmiotów. Niniejsze rozporządzenie powinno także wspierać zwiększanie zdolności organizacji społeczeństwa obywatelskiego do gwarantowania rzeczywistej rozliczalności i odpowiedzialności na szczeblu krajowym; powinno również umożliwiać tym organizacjom pełnoprawny udział w procesie demokratyzacji.

(7)	Niniejsze rozporządzenie uznaje szczególny status Federacji Rosyjskiej zarówno jako sąsiada Unii, jak i strategicznego partnera w regionie.

(8)

W celu propagowania zintegrowanego i trwałego rozwoju regionalnego sąsiadujących obszarów przygranicznych i współpracy między nimi oraz harmonijnej integracji terytorialnej w całej Unii i z państwami sąsiadującymi, zarówno niniejsze rozporządzenie, jak i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) powinny zapewniać wsparcie dla programów współpracy transgranicznej między państwami członkowskimi z jednej strony a krajami partnerskimi lub Federacją Rosyjską z drugiej strony („innymi krajami uczestniczącymi we współpracy transgranicznej”), realizowanych wzdłuż granic zewnętrznych Unii. Aby zapewnić skuteczne wdrożenie współpracy transgranicznej, istotne jest, by w stosownych przypadkach zharmonizować procedury z procedurami obowiązującymi w ramach Europejskiej współpracy terytorialnej.

(9)

Ponadto ważne jest stymulowanie i ułatwianie współpracy między Unią a jej partnerami i innymi krajami uczestniczącymi, w imię ich obopólnych korzyści, w szczególności przez jak najlepszą i jak najskuteczniejszą koordynację zapewnianych zasobów i gromadzenie wkładów z wewnętrznych i zewnętrznych instrumentów budżetu Unii, w szczególności na potrzeby współpracy transgranicznej i projektów współpracy regionalnej, projektów infrastrukturalnych o znaczeniu dla Unii obejmujących państwa sąsiadujące, oraz na potrzeby innych obszarów współpracy.

(10)

Jednostki terytorialne położone wzdłuż granic i należące do krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) oraz stosowne jednostki terytorialne u beneficjentów wymienionych w załączniku I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego (UE) nr 231/2014 (5) także powinny mieć możliwość uczestniczenia we współpracy transgranicznej. Uczestnictwo krajów EOG w programach współpracy transgranicznej powinno nadal opierać się na zasobach własnych tych krajów.

(11)

Oczekuje się, że państwa członkowskie, kraje partnerskie i inne kraje uczestniczące, biorące udział we współpracy transgranicznej i współpracy regionalnej, zapewnią współfinansowanie. Umocni to odpowiedzialność krajową, zwiększy zasoby finansowe pozostające do dyspozycji tych programów oraz ułatwi uczestnictwo lokalnym zainteresowanym stronom.

(12)	W celu ujednolicenia terminologii stosowanej w niniejszym rozporządzeniu z terminologią stosowaną na potrzeby Europejskiej współpracy terytorialnej, dokumenty wykonawcze dotyczące programów współpracy transgranicznej należy nazwać wspólnymi programami operacyjnymi.

(13)

Wsparcie, które ma być udzielane państwom sąsiadującym w ramach ustanowionych przez EPS, powinno być spójne z celami i zasadami unijnych polityk zewnętrznych, a zwłaszcza z polityką rozwojową Unii oraz z jej wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa. Należy także zapewnić spójność z wymiarami zewnętrznymi unijnych polityk i instrumentów wewnętrznych.

(14)

Unia powinna dążyć do jak najskuteczniejszego wykorzystania dostępnych zasobów w celu optymalizacji wpływu prowadzonych przez nią działań zewnętrznych. Cel ten należy osiągnąć poprzez spójność i komplementarność unijnych instrumentów na rzecz działań zewnętrznych oraz tworzenie synergii między ENI, innymi unijnymi instrumentami na rzecz finansowania działań zewnętrznych i innymi politykami Unii. Powinno to również pociągać za sobą wzajemne wzmacnianie programów opracowanych w ramach instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych.

(15)	Dla stosunków z sąsiadującymi krajami śródziemnomorskimi z Afryki Północnej znaczenie ma wspólna strategia UE–Afryka.

(16)

Unia i jej państwa członkowskie powinny zapewnić większą spójność, skuteczność i komplementarność swoich odpowiednich polityk odnoszących się do współpracy z państwami sąsiadującymi. Aby zapewnić wzajemne uzupełnianie i umacnianie się współpracy Unii oraz współpracy państw członkowskich, należy ustanowić wspólne programowanie, które powinno się stosować zawsze, gdy zachodzi taka możliwość i gdy takie programowanie jest stosowne. Należy także zapewnić właściwą współpracę i koordynację działań z innymi darczyńcami spoza Unii.

(17)	Unijne wsparcie udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia należy co do zasady dostosować do odpowiednich krajowych lub lokalnych strategii i środków krajów partnerskich i, w stosownych przypadkach, do takich strategii i środków Federacji Rosyjskiej.

(18)

Komisja powinna dążyć do jak najefektywniejszego wykorzystania dostępnych zasobów, wykorzystując instrumenty finansowe zapewniające efekt dźwigni. Efekt taki można by zwiększyć, umożliwiając wykorzystanie i ponowne wykorzystanie środków finansowych zainwestowanych i generowanych przy pomocy instrumentów finansowych.

(19)

Walka ze zmianą klimatu to jedno z większych wyzwań stojących przed Unią, które wymaga podjęcia pilnych działań na skalę międzynarodową. Zgodnie z zamiarem wyrażonym w komunikacie Komisji z dnia 29 czerwca 2011 r. zatytułowanym „Budżet dla Europy 2020”, dotyczącym podniesienia co najmniej do 20 % części budżetu Unii przeznaczonej na działania w dziedzinie klimatu, niniejsze rozporządzenie powinno przyczyniać się do osiągnięcia tego celu.

(20)	Stabilne ramy współpracy z państwami sąsiadującymi w dziedzinie energii i zasobów, spójne z unijnymi przepisami o rynku wewnętrznym, przyczyniają się do zwiększenia bezpieczeństwa Unii w tej dziedzinie.

(21)	Przekrojowymi celami wszystkich działań podejmowanych na podstawie niniejszego rozporządzenia są: równouprawnienie płci, prawa osób należących do mniejszości oraz zwalczanie dyskryminacji i nierówności.

(22)

W stosunkach z partnerami na całym świecie Unia angażuje się w propagowanie godnej pracy i sprawiedliwości społecznej oraz ratyfikacji i skutecznego wdrożenia uznanych na szczeblu międzynarodowym norm pracy, w tym zlikwidowania pracy dzieci,, a także ratyfikacji i skutecznego wdrożenia wielostronnych umów środowiskowych.

(23)

W niniejszym rozporządzeniu określa się pulę środków finansowych na okres jego stosowania, stanowiącą — dla Parlamentu Europejskiego i Rady podczas rocznej procedury budżetowej — główną kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 17 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami (6).

(24)

Należy chronić interesy finansowe Unii z zastosowaniem proporcjonalnych środków w całym cyklu wydatkowania, w tym poprzez zapobieganie nieprawidłowościom, ich wykrywanie i prowadzenie dochodzeń w ich sprawie, odzyskiwanie środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub niewłaściwie wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, poprzez nakładanie kar. Działania te należy prowadzić zgodnie z mającymi zastosowanie umowami zawartymi z organizacjami międzynarodowymi i państwami trzecimi.

(25)

W celu dostosowania unijnego wsparcia udzielanego na podstawie niniejszego rozporządzenia, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do zmian wykazu priorytetów unijnego wsparcia udzielanego na mocy niniejszego rozporządzenia i przydziałów środków finansowych według rodzaju programu. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

(26)	W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia, należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze.

(27)

Uprawnienia wykonawcze dotyczące wieloletnich jednolitych ram wsparcia, innych dokumentów programowych oraz przepisów wykonawczych określających przepisy szczegółowe dotyczące wdrożenia współpracy transgranicznej, należy wykonywać zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (7).

(28)	Ze względu na charakter tych aktów wykonawczych, w szczególności ich charakter dotyczący kształtowania polityki lub ich skutki finansowe, do ich przyjęcia powinna być zasadniczo stosowana procedura sprawdzająca, z wyjątkiem środków o małej skali finansowej.

(29)	Wspólne zasady i procedury wdrażania unijnych instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych są określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 236/2014 (8).

(30)	Organizacja i zasady funkcjonowania Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) są ustanowione w decyzji Rady 2010/427/UE (9).

(31)

Unia ma najlepsze możliwości, by zapewnić wsparcie udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia krajom w ramach europejskiego sąsiedztwa, w których jednym z podstawowych celów polityki jest dostosowanie do przepisów i norm obowiązujących w Unii. Istnieją formy szczególnego wsparcia, które można zapewnić wyłącznie na poziomie Unii. Doświadczenia państw członkowskich w zakresie transformacji także mogą przyczynić się do powodzenia reform w krajach objętych EPS oraz do propagowania uniwersalnych wartości w europejskim sąsiedztwie.

(32)

Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia nie mogą zostać osiągnięte w wystarczającym stopniu przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na skalę i skutki działań możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(33)	Właściwe jest dostosowanie okresu stosowania niniejszego rozporządzenia do okresu stosowania rozporządzenia Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 (10). Niniejsze rozporządzenie powinno być zatem stosowane od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

TYTUŁ I

CELE I ZASADY

Artykuł 1

Ogólny cel i zakres zastosowania

1.   Niniejsze rozporządzenie ustanawia Europejski Instrument Sąsiedztwa (ENI) z myślą o dalszym dążeniu do przestrzeni wspólnego dobrobytu i dobrego sąsiedztwa, obejmującej Unię oraz kraje i terytoria wymienione w załączniku I („kraje partnerskie”), w drodze rozwijania szczególnych stosunków opartych na współpracy, pokoju i bezpieczeństwie, wzajemnej rozliczalności oraz wspólnym zaangażowaniu na rzecz uniwersalnych wartości: demokracji, praworządności i poszanowania praw człowieka zgodnie z TUE.

2.   Unijne wsparcie udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia jest wykorzystywane z korzyścią dla krajów partnerskich i obszarów uczestniczących we współpracy transgranicznej. Może być ono także wykorzystywane z obopólną korzyścią dla Unii i krajów partnerskich.

3.   Unijne wsparcie udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia można również wykorzystać w celu umożliwienia Federacji Rosyjskiej uczestnictwa w programach współpracy transgranicznej, współpracy regionalnej z udziałem Unii, a także w stosownych programach wielonarodowych, w tym współpracy w dziedzinie edukacji, w szczególności wymian studenckich.

4.   Unia propaguje, rozwija i umacnia takie wartości, jak wolność, demokracja, powszechność i niepodzielność oraz poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności, a także zasady równości i praworządności, stanowiące jej podstawy, prowadząc dialog i współpracę z państwami trzecimi w zgodzie z zasadami prawa międzynarodowego. W związku z tym finansowanie na podstawie niniejszego rozporządzenia musi być zgodne z tymi wartościami i zasadami, a także ze zobowiązaniami Unii na mocy prawa międzynarodowego, z uwzględnieniem stosownych polityk i stanowisk Unii.

Artykuł 2

Szczegółowe cele unijnego wsparcia

1.   Unijne wsparcie udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia koncentruje się na wspieraniu ściślejszej współpracy politycznej, głębokiej i trwałej demokracji, stopniowej integracji gospodarczej oraz zacieśnianiu partnerstwa ze społeczeństwami w stosunkach Unii z krajami partnerskimi oraz, w szczególności, realizacji umów o partnerstwie i współpracy, układów o stowarzyszeniu lub innych istniejących i przyszłych umów oraz wspólnie uzgodnionych planów działań lub równoważnych dokumentów.

2.   Unijne wsparcie udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia jest przede wszystkim ukierunkowane na:

a)

propagowanie praw człowieka i podstawowych wolności, praworządności, zasad równości i walki z wszelkimi formami dyskryminacji, ustanowienie głębokiej i trwałej demokracji, propagowanie dobrych rządów, walkę z korupcją, wzmacnianie zdolności instytucjonalnych na wszystkich szczeblach oraz rozwój dobrze prosperującego społeczeństwa obywatelskiego z udziałem partnerów społecznych;

b)

osiągnięcie stopniowej integracji z unijnym rynkiem wewnętrznym oraz zacieśnionej współpracy sektorowej i międzysektorowej, również za sprawą zbliżenia przepisów i konwergencji regulacyjnej z unijnymi normami oraz innymi stosownymi normami międzynarodowymi, a także lepszego dostępu do rynku między innymi przez pogłębione i kompleksowe strefy wolnego handlu, powiązany rozwój instytucjonalny i inwestycje, głównie w obszarze wzajemnych połączeń;

c)

stwarzanie warunków sprzyjających lepszej organizacji legalnej migracji i wspieraniu dobrze zarządzanej mobilności ludzi, realizacji istniejących lub przyszłych umów zawartych zgodnie z globalnym podejściem do kwestii migracji i mobilności, a także propagowaniu kontaktów międzyludzkich, w szczególności w odniesieniu do działalności kulturalnej, edukacyjnej, zawodowej i sportowej;

d)

wspieranie inteligentnego, trwałego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu we wszystkich aspektach; ograniczanie ubóstwa, w tym poprzez rozwój sektora prywatnego, i ograniczanie wykluczenia społecznego; wspieranie budowania zdolności w dziedzinie nauki, kształcenia, w szczególności szkolnictwa wyższego, technologii, badań naukowych i innowacji; propagowanie wewnętrznej spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej; wspieranie rozwoju obszarów wiejskich; propagowanie zdrowia publicznego; oraz wspieranie ochrony środowiska, działań w dziedzinie klimatu oraz odporności na katastrofy;

e)	promowanie budowy zaufania, dobrosąsiedzkich stosunków i innych działań przyczyniających się do zapewnienia bezpieczeństwa pod każdą postacią oraz zapobiegania konfliktom — w tym konfliktom przedłużającym się — i ich rozwiązywanie;

f)	wzmacnianie współpracy subregionalnej, regionalnej oraz obejmującej całe europejskie sąsiedztwo, jak również współpracy transgranicznej.

3.   Postępy w realizacji szczegółowych celów określonych w ust. 1 i 2 mierzy się przede wszystkim przy pomocy odpowiednich unijnych sprawozdań okresowych dotyczących wdrażania EPS; w przypadku ust. 2 lit. a), d) i e) — przy zastosowaniu odpowiednich wskaźników ustanowionych przez międzynarodowe organizacje i inne właściwe organy; w przypadku ust. 2 lit. b), c) i d) — z uwzględnieniem zakresu przejęcia unijnych ram regulacyjnych przez kraje partnerskie, stosownie do przypadku; natomiast w przypadku ust. 2 lit. c) i f) — z uwzględnieniem liczby stosownych umów i działań w ramach współpracy.

Wskaźniki stosowane do pomiaru postępów w realizacji szczegółowych celów zostają ustalone wcześniej, są jasne, przejrzyste i, w stosownych przypadkach, dostosowane do konkretnych krajów i mierzalne; obejmują one między innymi odpowiednio monitorowane demokratyczne wybory, poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności, niezawisłe sądownictwo, współpracę w kwestiach wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, poziom korupcji, przepływy handlowe, równouprawnienie płci oraz wskaźniki umożliwiające pomiar wewnętrznych nierówności gospodarczych, w tym poziomów zatrudnienia.

4.   Unijne wsparcie udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia można również wykorzystywać w innych stosownych obszarach, jeżeli takie działanie jest zgodne z ogólnymi celami EPS.

Artykuł 3

Ramy polityki

1.   Ogólne ramy polityki w odniesieniu do niniejszego rozporządzenia do celów programowania i wdrażania unijnego wsparcia udzielanego na podstawie niniejszego rozporządzenia obejmują — z poszanowaniem zasady odpowiedzialności — umowy o partnerstwie i współpracy, układy o stowarzyszeniu oraz inne istniejące lub przyszłe umowy ustanawiające stosunki z krajami partnerskimi, odpowiednie komunikaty Komisji, konkluzje Rady Europejskiej i konkluzje Rady, jak również stosowne oświadczenia z posiedzeń na szczycie lub wnioski z posiedzeń ministerialnych z krajami partnerskimi w ramach EPS, w tym w kontekście Partnerstwa Wschodniego i Unii dla Śródziemnomorza, jak również stosowne rezolucje Parlamentu Europejskiego.

2.   Podstawowymi punktami odniesienia dla ustalania priorytetów unijnego wsparcia udzielanego na podstawie niniejszego rozporządzenia oraz oceny postępów, o której mowa w art. 2 ust. 3, są plany działania lub inne równoważne wspólnie uzgodnione dokumenty, takie jak agendy stowarzyszeniowe między krajami partnerskimi i Unią w formule dwustronnej i wielostronnej, w tym, w stosownych przypadkach, w ramach Partnerstwa Wschodniego i południowego wymiaru EPS.

3.   W przypadku braku określonych w ust. 1 umów między Unią a krajami partnerskimi, unijne wsparcie może zostać udzielone na podstawie niniejszego rozporządzenia, jeżeli okaże się ono przydatne do realizacji celów polityki Unii; wsparcie takie programuje się w oparciu o te cele, z uwzględnieniem potrzeb konkretnego kraju.

Artykuł 4

Zróżnicowanie, partnerstwo i współfinansowanie

1.   Unijne wsparcie udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia każdemu krajowi partnerskiemu zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. a) opiera się na podejściu motywacyjnym i jest zróżnicowane pod względem formy i kwot, z uwzględnieniem wszystkich wymienionych niżej elementów, odzwierciedlając następujące czynniki dotyczące danego kraju partnerskiego:

a)	jego potrzeby, z zastosowaniem takich wskaźników, jak liczba ludności i poziom rozwoju;

b)	jego zaangażowanie w realizację wspólnie uzgodnionych celów reform politycznych, gospodarczych i społecznych oraz postępy w tym zakresie;

c)	jego zaangażowanie w budowanie głębokiej i trwałej demokracji i postępy w tym zakresie;

d)	partnerstwo z Unią, w tym poziom ambicji w zakresie takiego partnerstwa;

e)	jego zdolność absorpcji unijnego wsparcia udzielanego na podstawie niniejszego rozporządzenia i potencjalny wpływ tego wsparcia.

Wsparcie takie zostaje odzwierciedlone w wieloletnich dokumentach programowych, o których mowa w art. 7.

2.   Po przyjęciu dokumentów programowych określonych w art. 7 i bez uszczerbku dla pozostałych elementów wymienionych w ust. 1 niniejszego artykułu, wysokość dostępnych środków oferowanych krajom partnerskim dostosowuje się zasadniczo do czynionych przez nie postępów w budowaniu i umacnianiu głębokiej i trwałej demokracji oraz w realizacji uzgodnionych celów reform politycznych, gospodarczych i społecznych, zgodnie z podejściem motywacyjnym.

W przypadku tzw. programów parasolowych obejmujących wiele krajów udział ten określa się na podstawie postępów, jakie kraje partnerskie czynią w budowaniu głębokiej i trwałej demokracji, biorąc również pod uwagę ich postępy w realizacji uzgodnionych celów reform, przyczyniających się do budowania głębokiej i trwałej demokracji.

Postępy krajów partnerskich podlegają regularnej ocenie, w szczególności poprzez sprawozdania z postępów w ramach EPS, które przedstawiają tendencje w zestawieniu z poprzednimi latami.

Udzielenie wsparcia można zrewidować w przypadku poważnego lub trwałego pogorszenia.

3.   Podejście motywacyjne nie ma zastosowania do wsparcia na rzecz społeczeństwa obywatelskiego, kontaktów międzyludzkich, w tym współpracy między władzami lokalnymi, wsparcia na rzecz poprawy przestrzegania praw człowieka ani środków wsparcia związanych z sytuacjami kryzysowymi. W przypadku poważnego lub trwałego pogorszenia, wsparcie takie można zwiększyć.

4.   Podejście motywacyjne stosowane na mocy niniejszego rozporządzenia jest przedmiotem regularnej wymiany poglądów na forum Parlamentu Europejskiego i Rady.

5.   Unijne wsparcie udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia co do zasady uzgadnia się we współpracy partnerskiej z beneficjentami. Taka partnerska współpraca zakłada udział, stosownie do przypadku, następujących zainteresowanych podmiotów w przygotowywaniu, wdrażaniu i monitorowaniu wsparcia unijnego:

a)	władz krajowych i lokalnych; oraz

b)	organizacji społeczeństwa obywatelskiego,

w tym poprzez konsultacje i dostęp — w stosownym czasie — do właściwych informacji, co pozwala tym podmiotom odgrywać istotną rolę w tym procesie.

6.   Unijne wsparcie udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia jest co do zasady współfinansowane przez kraje partnerskie i inne kraje uczestniczące ze środków publicznych, wkładów beneficjentów lub z innych źródeł. W odpowiednio uzasadnionych przypadkach oraz w przypadkach gdy zachodzi konieczność wsparcia rozwoju społeczeństwa obywatelskiego i podmiotów niepublicznych, zwłaszcza małych organizacji społeczeństwa obywatelskiego, wymogi dotyczące współfinansowania mogą zostać uchylone, bez uszczerbku dla przestrzegania pozostałych warunków określonych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 (11).

Artykuł 5

Spójność i koordynacja darczyńców

1.   Wykonując niniejsze rozporządzenie, należy zapewnić spójność z wszystkimi obszarami działań zewnętrznych Unii oraz z innymi stosownymi obszarami unijnej polityki. W tym celu podstawą dla działań finansowanych na podstawie niniejszego rozporządzenia, w tym działań zarządzanych przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), są dokumenty dotyczące polityki współpracy, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 2, jak również określone interesy Unii, jej priorytety i strategie polityczne. Działania takie muszą uwzględniać zobowiązania wynikające z umów wielostronnych i międzynarodowych konwencji, których Unia i kraje partnerskie są stronami.

2.   Unia, państwa członkowskie i EBI zapewniają spójność wsparcia udzielanego na podstawie niniejszego rozporządzenia z innym wsparciem udzielanym przez Unię, państwa członkowskie i europejskie instytucje finansowe.

3.   Unia i państwa członkowskie koordynują swoje odpowiednie programy wsparcia w celu zwiększenia skuteczności i efektywności w udzielaniu wsparcia oraz w zakresie dialogu politycznego, a także w celu zapobiegania dublowaniu finansowania, zgodnie z zasadami ustalonymi w odniesieniu do wzmacniania koordynacji operacyjnej w dziedzinie wsparcia zewnętrznego oraz w odniesieniu do harmonizacji polityk i procedur. Koordynacja obejmuje regularne konsultacje i częstą wymianę stosownych informacji na poszczególnych etapach cyklu udzielania wsparcia, zwłaszcza w terenie. Wspólne programowanie stosuje się zawsze, gdy jest to możliwe i właściwe. Gdy nie ma takiej możliwości, rozważa się możliwość zastosowania innych uzgodnień, takich jak współpraca w drodze delegowania i umowy o przeniesieniu, aby zapewnić jak najwyższy stopień koordynacji.

Komisja przedstawia sprawozdania dotyczące wspólnego programowania prowadzonego z państwami członkowskimi w ramach sprawozdania, o którym mowa w art 17 rozporządzenia (UE) nr 236/2014, a także — jeżeli nie zrealizowano w pełni wspólnego programowania — umieszcza w nich zalecenia.

4.   Unia podejmuje w porozumieniu z państwami członkowskimi działania — w tym konsultacje na wczesnym etapie procesu programowania — konieczne do zapewnienia komplementarności, prawidłowej koordynacji i współpracy z wielostronnymi i regionalnymi organizacjami i podmiotami, w tym z europejskimi instytucjami finansowymi, międzynarodowymi instytucjami finansowymi, agencjami Organizacji Narodów Zjednoczonych, funduszami i programami, fundacjami prywatnymi i politycznymi oraz z darczyńcami spoza Unii.

5.   Dokumenty, o których mowa w art. 7 ust. 2 i 3, odnoszą się — w możliwym zakresie — także do działań innych unijnych darczyńców.

TYTUŁ II

PROGRAMOWANIE INDYKATYWNE I PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW FINANSOWYCH

Artykuł 6

Rodzaje programów

1.   Unijne wsparcie udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia programuje się, sporządzając:

a)	programy dwustronne obejmujące unijne wsparcie dla jednego kraju partnerskiego;

b)

programy wielonarodowe dotyczące wyzwań wspólnych dla wszystkich lub kilku krajów partnerskich, w oparciu o priorytety Partnerstwa Wschodniego i południowego wymiaru EPS oraz z uwzględnieniem prac prowadzonych w kontekście Unii dla Śródziemnomorza, a także współpracy regionalnej i subregionalnej, przede wszystkim między co najmniej dwoma krajami partnerskimi, również w ramach wymiaru północnego i synergii czarnomorskiej. Może to obejmować Federację Rosyjską zgodnie z art. 1 ust. 3;

c)

programy współpracy transgranicznej dotyczące współpracy między co najmniej jednym państwem członkowskim, z jednej strony, a co najmniej jednym krajem partnerskim lub z Federacją Rosyjską („inne kraje uczestniczące we współpracy transgranicznej”), z drugiej strony, realizowanej przy ich wspólnej części zewnętrznej granicy Unii.

2.   Priorytety unijnego wsparcia udzielanego na podstawie niniejszego rozporządzenia przedstawiono w załączniku II.

3.   Unijne wsparcie udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia wdraża się zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 236/2014 oraz, w odniesieniu do programów, o których mowa w art. 6 ust. 1 lit. c) niniejszego rozporządzenia, również zgodnie z przepisami wykonawczymi określającymi przepisy szczegółowe dotyczące wdrożenia współpracy transgranicznej, o których mowa w art. 12 niniejszego rozporządzenia.

Artykuł 7

Programowanie i indykatywny przydział środków finansowych dla krajowych i wielonarodowych programów indykatywnych

1.   Indykatywne przydziały środków finansowych dla programów krajowych ustala się na podstawie kryteriów określonych w art. 4 ust. 1.

2.   W odniesieniu do krajów, w przypadku których istnieją dokumenty określone w art. 3 ust. 2 niniejszego rozporządzenia, przyjmuje się wszechstronne wieloletnie jednolite ramy wsparcia zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 16 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014. W tych ramach:

a)	dokonuje się przeglądu postępów poczynionych w zakresie ram polityki i realizacji uprzednio uzgodnionych celów, a także odnotowuje się aktualny stan stosunków między Unią a danym krajem partnerskim, w tym poziom ambicji w zakresie partnerstwa danego kraju z Unią;

b)

określa się cele i priorytety unijnego wsparcia, wybrane głównie spośród tych zawartych w dokumentach, o których mowa w art. 3 ust. 2 niniejszego rozporządzenia, oraz w strategiach lub planach krajów partnerskich, jeżeli te strategie i plany są zgodne z ogólnymi ramami polityki, i w przypadku których w regularnej ocenie dokonywanej przez Unię wykazano potrzebę udzielenia wsparcia;

c)	wskazuje się spodziewane wyniki; oraz

d)	określa się indykatywny poziom finansowania w rozbiciu na priorytety.

Indykatywne przydziały środków finansowych dla poszczególnych jednolitych ram wsparcia zostają przedstawione w formie przedziału o rozpiętości nieprzekraczającej 20 % tych przydziałów.

Czas obowiązywania jednolitych ram wsparcia zasadniczo odpowiada czasowi obowiązywania stosownego dokumentu, o którym mowa w art. 3 ust. 2 niniejszego rozporządzenia.

3.   W odniesieniu do krajów, w przypadku których nie istnieją dokumenty określone w art. 3 ust. 2 niniejszego rozporządzenia, przyjmuje się wszechstronny dokument programowy obejmujący strategię oraz wieloletni program indykatywny; odbywa się to zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 16 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014. W dokumencie tym:

a)	określa się strategię reagowania Unii, opierając się przy tym na analizie sytuacji danego kraju, jego stosunków z Unią oraz na strategiach lub planach krajów partnerskich, jeżeli te strategie lub plany są zgodne z ogólnymi ramami polityki;

b)	określa się cele i priorytety unijnego wsparcia;

c)	wskazuje się spodziewane wyniki; oraz

d)	określa się indykatywny poziom finansowania w rozbiciu na priorytety.

Towarzyszące indykatywne przydziały środków finansowych zostają przedstawione w formie przedziału o rozpiętości nieprzekraczającej 20 % tych przydziałów. Czas obowiązywania tego dokumentu programowego obejmuje odpowiedni okres wieloletni.

4.   W odniesieniu do programów wielonarodowych przyjmuje się wszechstronny dokument programowy, obejmujący strategię oraz wieloletni program indykatywny; odbywa się to zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 16 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014. W dokumencie tym:

a)	określa się cele i priorytety unijnego wsparcia na rzecz danego regionu lub subregionu, odzwierciedlając w stosownych przypadkach priorytety ustalone w ramach Partnerstwa Wschodniego lub Unii dla Śródziemnomorza;

b)	wskazuje się spodziewane wyniki; oraz

c)	określa się indykatywny poziom finansowania w rozbiciu na priorytety.

Indykatywne przydziały środków finansowych dla programów wielonarodowych ustala się na podstawie przejrzystych i obiektywnych kryteriów.

Czas obowiązywania dokumentu programowego obejmuje odpowiedni okres wieloletni.

5.   Dokumenty wchodzące w zakres jednolitych ram wsparcia poddaje się w razie potrzeby przeglądowi, w tym w świetle stosownych sprawozdań okresowych Unii oraz z uwzględnieniem prac wspólnych organów ustanowionych na mocy umów z krajami partnerskimi; można je również zmieniać zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 16 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014. Dokumenty programowe, o których mowa w ust. 3 i 4 niniejszego artykułu, poddaje się przeglądowi śródokresowemu lub wówczas, gdy zachodzi taka potrzeba, i można je zmieniać zgodnie z tą samą procedurą.

6.   Aby ułatwić wdrożenie podejścia motywacyjnego, o którym mowa w art. 4 ust. 2, kwota wynosząca w przybliżeniu 10 % puli środków finansowych określonej w art. 17 ust. 1 zostaje przydzielone na tzw. programy parasolowe obejmujące wiele krajów; kwota ta będzie stanowić uzupełnienie krajowych przydziałów środków finansowych, o których mowa w art. 7 ust. 2 i 3. W stosownych decyzjach Komisji ustanawiających te programy parasolowe zostają określone kraje, które mogą otrzymywać przydziały środków, przy czym faktyczne przydziały tych środków zostaną określone na podstawie postępów w budowaniu głębokiej i trwałej demokracji oraz w realizacji uzgodnionych celów reform przyczyniających się budowania głębokiej i trwałej demokracji.

7.   Kiedy zachodzi potrzeba skuteczniejszego wdrożenia środków z obopólną korzyścią dla Unii i krajów partnerskich w takich obszarach, jak współpraca ponadnarodowa i wzajemne połączenia, środki finansowe przyznawane na podstawie niniejszego rozporządzenia można połączyć ze środkami objętymi innymi odpowiednimi rozporządzeniami unijnymi. W takim przypadku Komisja podejmuje decyzję o wyborze konkretnego zbioru przepisów, który ma zastosowanie do wdrażania.

8.   Państwa członkowskie biorą udział w procesie programowania zgodnie z art. 16 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014. Te państwa członkowskie i inni darczyńcy, którzy zobowiązali się zaprogramować swoje wsparcie wspólnie z Unią, są szczególnie ściśle zaangażowani w ten proces. W stosownych przypadkach dokumenty programowe mogą obejmować również ich wkład.

9.   W przypadku gdy państwa członkowskie i inni darczyńcy zobowiązali się wspólnie zaprogramować swoje wsparcie, jednolite ramy wsparcia oraz dokumenty programowe, o których mowa w ust. 3 i 4, można zastąpić wspólnym wieloletnim dokumentem programowym, pod warunkiem że spełnia on wymogi określone w tych ustępach.

10.   W przypadku kryzysów lub zagrożeń dla demokracji, praworządności lub praw człowieka i podstawowych wolności, lub w razie wystąpienia klęsk żywiołowych lub katastrof spowodowanych przez człowieka, można dokonać przeglądu ad hoc dokumentów programowych. Taki doraźny przegląd zapewnia zachowanie spójności między unijnymi politykami, unijnym wsparciem udzielonym na podstawie niniejszego rozporządzenia a wsparciem z innych unijnych instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych. Doraźny przegląd może skutkować przyjęciem zmienionych dokumentów programowych. W takiej sytuacji Komisja przekazuje zmienione dokumenty programowe do wiadomości Parlamentu Europejskiego i Rady w terminie jednego miesiąca od ich przyjęcia.

11.   Przy programowaniu lub dokonywaniu przeglądu programów, gdy ma to miejsce po opublikowaniu sprawozdania z przeglądu śródokresowego, o którym mowa w art. 17 rozporządzenia (UE) nr 236/2014, uwzględnia się rezultaty, ustalenia i wnioski z tego sprawozdania.

TYTUŁ III

WSPÓŁPRACA TRANSGRANICZNA

Artykuł 8

Zakres geograficzny

1.   Programy współpracy transgranicznej, o których mowa w art. 6 ust. 1 lit. c), mogą obejmować:

a)

w przypadku granic lądowych, jednostki terytorialne odpowiadające poziomowi 3 wspólnej klasyfikacji jednostek terytorialnych do celów statystycznych (NUTS) lub równoważne, położone wzdłuż granic lądowych między państwami członkowskimi a innymi krajami uczestniczącymi we współpracy transgranicznej, bez uszczerbku dla ewentualnych korekt koniecznych w celu zapewnienia spójności i ciągłości działań w ramach współpracy i zgodnie z art. 9 ust. 4;

b)

w przypadku granic morskich, jednostki terytorialne odpowiadające poziomowi NUTS 3 lub równoważne, położone wzdłuż granic morskich między państwami członkowskimi a innymi krajami uczestniczącymi we współpracy transgranicznej, oddalone od siebie najwyżej o 150 km, bez uszczerbku dla ewentualnych korekt koniecznych w celu zapewnienia spójności i ciągłości działań w ramach współpracy;

c)	w przypadku wybrzeża basenu morskiego, przybrzeżne jednostki terytorialne odpowiadające poziomowi NUTS 2 lub równoważne, położone wzdłuż wybrzeża basenu morskiego wspólnego dla państw członkowskich i innych krajów uczestniczących we współpracy transgranicznej.

2.   W celu zapewnienia kontynuacji istniejących systemów współpracy i w innych uzasadnionych przypadkach oraz z myślą o przyczynieniu się do osiągnięcia celów programu można zezwolić na udział we współpracy transgranicznej jednostek terytorialnych przylegających do jednostek, o których mowa w ust. 1. Warunki, na których przylegające jednostki terytorialne mogą uczestniczyć we współpracy, zostają określone we wspólnych programach operacyjnych.

3.   W należycie uzasadnionych przypadkach dopuszcza się udział ważnych ośrodków społecznych, gospodarczych lub kulturalnych w państwach członkowskich lub w innych krajach uczestniczących we współpracy transgranicznej, które nie przylegają do kwalifikowalnych jednostek terytorialnych, pod warunkiem że ich udział przyczynia się do realizacji celów ustanowionych w dokumencie programowym. Warunki, na których takie ośrodki mogą uczestniczyć we współpracy, zostają określone we wspólnych programach operacyjnych.

4.   W przypadku gdy programy ustanowione są na mocy ust. 1 lit. b), Komisja może, w porozumieniu z uczestnikami, zaproponować rozszerzenie kwalifikowalności geograficznej na całą jednostkę terytorialną odpowiadającą poziomowi NUTS 2, na której obszarze znajduje się jednostka terytorialna odpowiadająca poziomowi NUTS 3.

5.   Współpraca transgraniczna musi być spójna z celami aktualnych i przyszłych strategii makroregionalnych.

Artykuł 9

Programowanie i przydział środków finansowych na współpracę transgraniczną

1.   Dokument programowy sporządza się, aby określić:

a)	strategiczne cele, na których realizację jest ukierunkowana współpraca transgraniczna oraz priorytety i spodziewane wyniki takiej współpracy;

b)	wykaz wspólnych programów operacyjnych, które mają zostać sporządzone;

c)	indykatywny podział zasobów między programami obejmującymi granice lądowe i morskie, o których mowa w art. 8 ust. 1 lit. a) i b), i programami obejmującymi wybrzeże basenu morskiego, o których mowa w art. 8 ust. 1 lit. c);

d)	indykatywne wieloletnie przydziały środków finansowych na każdy wspólny program operacyjny;

e)	jednostki terytorialne kwalifikujące się do udziału w każdym wspólnym programie operacyjnym oraz jednostki terytorialne i ośrodki wskazane w art. 8 ust. 2, 3 i 4;

f)	indykatywny przydział środków finansowych na wsparcie, odpowiednio, horyzontalnych działań na rzecz budowania zdolności, tworzenia sieci kontaktów i wymiany doświadczeń między programami;

g)	wkłady w programy ponadnarodowe utworzone na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1299/2013 (12), w których to programach uczestniczą kraje partnerskie lub Federacja Rosyjska.

Dokument programowy obejmuje okres siedmiu lat i jest przyjmowany przez Komisję zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 16 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014. Poddaje się go przeglądowi śródokresowemu lub wówczas, gdy zachodzi taka potrzeba, i można go zmieniać zgodnie z tą samą procedurą.

2.   Wspólne programy operacyjne współfinansuje się z EFRR. Ogólną kwotę wkładu z EFRR określa się na podstawie art. 4 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 1299/2013. Wykorzystanie tego wkładu podlega przepisom niniejszego rozporządzenia.

3.   Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA II), ustanowiony w rozporządzeniu (UE) nr 236/2014, może być wykorzystany do współfinansowania wspólnych programów operacyjnych, w których uczestniczą beneficjenci wymienieni w załączniku I do tego rozporządzenia. Wykorzystanie tego współfinansowania podlega przepisom niniejszego rozporządzenia.

4.   Indykatywne przydziały środków finansowych na wspólne programy operacyjne określa się na podstawie obiektywnych kryteriów, w szczególności liczby mieszkańców kwalifikujących się jednostek terytorialnych określonych w art. 8 ust. 1 lit. a), b) i c). Przy określaniu indykatywnych przydziałów środków finansowych można dokonać korekt w celu odzwierciedlenia konieczności zapewnienia równowagi między wkładami z EFRR a wkładami zapewnionymi na podstawie niniejszego rozporządzenia oraz innych czynników mających wpływ na intensywność współpracy, takich jak szczególne cechy charakterystyczne obszarów przygranicznych i zdolność tych obszarów do zarządzania unijnym wsparciem i jego absorpcji.

Artykuł 10

Wspólne programy operacyjne

1.   Współpracę transgraniczną wdraża się przy pomocy wieloletnich wspólnych programów operacyjnych obejmujących współpracę dotyczącą jednej granicy lub grupy granic i działania wieloletnie służące realizacji spójnego zestawu priorytetów, które to działania mogą zostać wdrożone przy unijnym wsparciu. Podstawę wspólnych programów operacyjnych stanowią dokumenty programowe, o których mowa w art. 9 ust. 1. Zawierają one skrócony opis systemów zarządzania i kontroli obejmujących elementy, o których mowa w art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 2.

2.   Wspólne programy operacyjne dla granic lądowych i morskich opracowywane są na odpowiednim poziomie terytorialnym dla każdej granicy i obejmują kwalifikujące się jednostki terytorialne należące do co najmniej jednego państwa członkowskiego i co najmniej jednego innego kraju uczestniczącego we współpracy transgranicznej.

3.   Wspólne programy operacyjne dla wybrzeży basenów morskich mają charakter wielostronny, są opracowywane na odpowiednim poziomie terytorialnym i obejmują kwalifikujące się jednostki terytorialne położone wzdłuż wybrzeża wspólnego basenu morskiego należącego do kilku krajów uczestniczących, w tym co najmniej jednego państwa członkowskiego i jednego innego kraju uczestniczącego we współpracy transgranicznej. Mogą one obejmować dwustronne działania służące wspieraniu współpracy między państwem członkowskim a innym krajem uczestniczącym we współpracy transgranicznej.

4.   W ciągu roku od zatwierdzenia dokumentu programowego, o którym mowa w art. 9 ust. 1, oraz po przyjęciu przepisów wykonawczych określających przepisy szczegółowe dotyczące wdrożenia współpracy transgranicznej kraje uczestniczące wspólnie przedkładają Komisji propozycje dotyczące wspólnych programów operacyjnych. Komisja przyjmuje w terminie określonym w przepisach wykonawczych każdy wspólny program operacyjny po przeprowadzeniu oceny jego zgodności z niniejszym rozporządzeniem, z dokumentem programowym oraz z przepisami wykonawczymi. W terminie jednego miesiąca od przyjęcia wspólnych programów operacyjnych Komisja przedstawia je do wiadomości Parlamentowi Europejskiemu i państwom członkowskim.

5.   Obszary w krajach innych niż państwa członkowskie lub inne kraje uczestniczące we współpracy transgranicznej, które to obszary przylegają do kwalifikujących się regionów określonych w art. 8 ust. 1 lit. a) i b) lub które są położone wzdłuż wybrzeża wspólnego basenu morskiego, gdzie realizowany jest wspólny program operacyjny, mogą być objęte wspólnym programem operacyjnym i korzystać z unijnego wsparcia udzielanego na podstawie niniejszego rozporządzenia na warunkach określonych w dokumencie programowym, o którym mowa w art. 9 ust. 1.

6.   Komisja i kraje uczestniczące podejmują właściwe środki w celu zapewnienia, by programy współpracy transgranicznej, w szczególności dotyczące wybrzeża basenu morskiego, ustanowione na mocy niniejszego rozporządzenia i programy współpracy ponadnarodowej ustanowione na podstawie rozporządzenia (UE) nr 1299/2013 mające częściowo pokrywający się zasięg geograficzny, w pełni się uzupełniały i wzajemnie się umacniały.

7.   Wspólne programy operacyjne mogą zostać poddane przeglądowi z inicjatywy krajów uczestniczących lub Komisji z takich powodów, jak:

a)	zmiany priorytetów współpracy lub zmiany o charakterze społeczno-gospodarczym;

b)	skutki wdrażania danych środków i wyniki uzyskane w następstwie monitorowania i oceny;

c)	konieczność dostosowania kwot dostępnych środków finansowych i realokacji zasobów.

8.   Do końca roku kalendarzowego następującego po roku przyjęcia wspólnych programów operacyjnych Komisja zawiera z innymi krajami uczestniczącymi we współpracy transgranicznej umowę finansową. Umowa finansowa zawiera przepisy niezbędne do realizacji wspólnego programu operacyjnego i może być podpisana przez inne kraje uczestniczące i instytucję zarządzającą, o której mowa w art. 12 ust. 2 lit. c), lub kraj, w którym znajduje się instytucja zarządzająca.

W razie konieczności, kraje uczestniczące i instytucja zarządzająca zawierają umowę, np. w formie protokołu ustaleń, w celu określenia konkretnych obowiązków o charakterze finansowym oraz warunków realizacji programu dla poszczególnych krajów, w tym ich zadań i obowiązków w zakresie zarządzania i administracji.

9.   Wspólny program operacyjny obejmujący więcej niż jeden inny kraj uczestniczący we współpracy transgranicznej ustanawia się, jeżeli co najmniej jeden inny kraj uczestniczący we współpracy transgranicznej podpisze umowę finansową. Inne kraje uczestniczące we współpracy transgranicznej objęte ustanowionym programem mogą do niego przystąpić w dowolnej chwili, podpisując umowę finansową.

10.   Jeżeli kraj uczestniczący zobowiązuje się do współfinansowania wspólnego programu operacyjnego, w programie tym precyzuje się ustalenia i niezbędne zabezpieczenia dotyczące kontroli, zapewnienia, wykorzystania i monitorowania współfinansowania. Związaną z danym programem umowę finansową podpisują wszystkie kraje uczestniczące i instytucja zarządzająca wspólnym programem operacyjnym lub kraj, w którym znajduje się instytucja zarządzająca.

11.   We wspólnych programach operacyjnych można również uwzględnić wkład finansowy z instrumentów finansowych, przy pomocy których można łączyć dotacje, lub na rzecz tych instrumentów, z zastrzeżeniem przepisów dotyczących tych instrumentów, pod warunkiem że przyczynia się to do zrealizowania priorytetów tych programów.

12.   Stosując zasadę partnerstwa, kraje uczestniczące i ich władze lokalne, w stosownych przypadkach, wspólnie wybierają działania do unijnego wsparcia, które są zgodne z priorytetami i środkami wspólnego programu operacyjnego.

13.   W szczególnych i należycie uzasadnionych przypadkach, gdy:

a)	wspólnego programu operacyjnego nie można przedłożyć z uwagi na problemy pojawiające się w stosunkach między krajami uczestniczącymi lub między Unią a innym krajem uczestniczącym we współpracy transgranicznej;

b)	wspólnego programu operacyjnego nie można zrealizować z uwagi na problemy pojawiające się w stosunkach między krajami uczestniczącymi;

c)	do dnia 30 czerwca 2017 r. kraje uczestniczące nie przedłożyły Komisji wspólnego programu operacyjnego; lub

d)	żaden z innych krajów uczestniczących we współpracy transgranicznej zaangażowanych w dany program nie podpisał stosownej umowy finansowej do końca roku następującego po przyjęciu programu,

Komisja, po konsultacjach z zainteresowanymi państwami członkowskimi, podejmuje niezbędne działania, by umożliwić zainteresowanym państwom członkowskim wykorzystanie środków z EFRR przeznaczonych na realizację wspólnego programu operacyjnego, zgodnie z art. 4 ust. 7 i 8 rozporządzenia (UE) nr 1299/2013.

14.   Zobowiązania budżetowe na działania lub programy w ramach współpracy transgranicznej, trwające dłużej niż jeden rok budżetowy, można rozłożyć na kilka lat w ratach rocznych.

Artykuł 11

Zarządzanie wspólnymi programami operacyjnymi

1.   Wspólne programy operacyjne realizuje się zwykle metodą zarządzania dzielonego z państwami członkowskimi. Kraje uczestniczące mogą jednak zaproponować realizację w trybie zarządzania pośredniego, przez podmiot wymieniony w rozporządzeniu (UE, Euratom) nr 966/2012 i zgodnie z przepisami wykonawczymi, o których mowa w art. 12 ust. 2 niniejszego rozporządzenia.

2.   Na podstawie dostępnych informacji Komisja upewnia się, czy państwo członkowskie, w przypadku zarządzania dzielonego, albo inny kraj uczestniczący we współpracy transgranicznej lub organizacja międzynarodowa, w przypadku zarządzania pośredniego, utworzyły i stosują systemy zarządzania i kontroli, zgodne z przepisami rozporządzenia (UE, Euratom) nr 966/2012, niniejszego rozporządzenia i z jego przepisami wykonawczymi, o których mowa w art. 12 ust. 2 niniejszego rozporządzenia.

Dane państwa członkowskie, inne kraje uczestniczące we współpracy transgranicznej i organizacje międzynarodowe zapewniają skuteczne funkcjonowanie swoich systemów zarządzania i kontroli, legalność i prawidłowość podstawowych transakcji oraz przestrzeganie zasady należytego zarządzania finansami. Odpowiadają one za zarządzanie programami i ich kontrolę.

Komisja może zobowiązać dane państwo członkowskie, inny kraj uczestniczący we współpracy transgranicznej lub organizację międzynarodową do zbadania przedłożonej Komisji skargi dotyczącej wyboru lub realizacji działań wspieranych na podstawie niniejszego tytułu lub funkcjonowania systemów zarządzania i kontroli.

3.   W celu umożliwienia należytego przygotowywania wspólnych programów operacyjnych do realizacji, wydatki poniesione po przedłożeniu Komisji wspólnych programów operacyjnych są kwalifikowalne od dnia 1 stycznia 2014 r.

4.   W przypadku ograniczenia kwalifikowalności zgodnie z art. 8 ust. 7 rozporządzenia (UE) nr 236/2014, podmiot, o którym mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, który może ogłaszać zaproszenia do składania wniosków i ofert, jest uprawniony do uznania za kwalifikowalnych oferentów, wnioskodawców i kandydatów z krajów niekwalifikujących się, lub do przyjęcia za kwalifikowalne towary o niekwalifikującym się pochodzeniu, zgodnie z art. 8 ust. 2 i art. 9 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014.

Artykuł 12

Przepisy wykonawcze dotyczące współpracy transgranicznej

1.   Przepisy wykonawcze określające przepisy szczegółowe dotyczące wdrożenia przepisów niniejszego tytułu przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 16 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014.

2.   Kwestie objęte przepisami wykonawczymi obejmują przepisy szczegółowe dotyczące między innymi:

a)	stawki i metod współfinansowania;

b)	treści, przygotowania, zmiany i zamknięcia wspólnych programów operacyjnych;

c)

roli i funkcji struktur programu, np. wspólnego komitetu monitorującego, instytucji zarządzającej i jej wspólnego sekretariatu technicznego, w tym ich pozycji, skutecznej identyfikacji, rozliczalności i odpowiedzialności, opisu systemów zarządzania i kontroli oraz warunków technicznego i finansowego zarządzania unijnym wsparciem, włącznie z kwalifikowalnością wydatków;

d)	procedur odzyskiwania środków we wszystkich krajach uczestniczących;

e)	monitorowania i oceny;

f)	działalności promocyjnej i informacyjnej;

g)	zarządzania dzielonego i pośredniego, o którym mowa w art. 6 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 236/2014.

TYTUŁ IV

PRZEPISY KOŃCOWE

Artykuł 13

Przekazanie uprawnień

Komisja jest uprawniona do przyjęcia aktów delegowanych zgodnie z art. 14 w celu zmiany załącznika II. W szczególności, po opublikowaniu sprawozdania z przeglądu śródokresowego i w oparciu o zalecenia zawarte w tym sprawozdaniu, Komisja przyjmie — do dnia 31 marca 2018 r. — akt delegowany zmieniający załącznik II.

Artykuł 14

Wykonywanie przekazanych uprawnień

1.   Powierzenie Komisji uprawnień do przyjęcia aktów delegowanych podlega warunkom określonym w niniejszym artykule.

2.   Uprawnienia do przyjęcia aktów delegowanych, o których mowa w art. 13, powierza się Komisji na okres do dnia 31 grudnia 2020 r.

3.   Przekazanie uprawnień, o których mowa w art. 13, może zostać w dowolnym momencie odwołane przez Parlament Europejski lub przez Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna od następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w określonym w tej decyzji późniejszym terminie. Nie wpływa ona na ważność jakichkolwiek już obowiązujących aktów delegowanych.

4.   Niezwłocznie po przyjęciu aktu delegowanego Komisja przekazuje go równocześnie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

5.   Akt delegowany przyjęty na podstawie art. 13 wchodzi w życie tylko wówczas, gdy ani Parlament Europejski ani Rada nie wyraziły sprzeciwu w terminie dwóch miesięcy od przekazania tego aktu Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, lub gdy, przed upływem tego terminu, zarówno Parlament Europejski, jak i Rada poinformowały Komisję, że nie wniosą sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o dwa miesiące z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.

Artykuł 15

Komitet

Komisję wspomaga Komitet ds. Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa. Komitet ten jest komitetem w rozumieniu rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

Artykuł 16

Uczestnictwo państwa trzeciego nieobjętego przepisami art. 1

1.   W należycie uzasadnionych przypadkach i w celu zapewnienia spójności oraz skuteczności unijnego finansowania lub usprawnienia współpracy regionalnej lub ponadregionalnej Komisja może postanowić — indywidualnie w każdym przypadku — o rozszerzeniu zakresu kwalifikowalności poszczególnych działań zgodnie z art. 2 rozporządzenia (UE) nr 236/2014 na kraje, terytoria i obszary, które w inny sposób nie kwalifikowałyby się do otrzymania finansowania.

Niezależnie od art. 8 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 236/2014, w procedurach realizacji takich działań mogą uczestniczyć osoby fizyczne i prawne z danych krajów, terytoriów i obszarów.

2.   Dokumenty programowe, o których mowa w art. 7, mogą zawierać zapis przewidujący możliwość, o której mowa w ust. 1 niniejszego artykułu.

Artykuł 17

Pula środków finansowych

1.   Pulę środków finansowych na wykonanie niniejszego rozporządzenia w latach 2014–2020 ustala się w wysokości 15 432 634 000 EUR w cenach bieżących. Na programy współpracy transgranicznej, o których mowa w art. 6 ust. 1 lit. c), przeznacza się najwyżej 5 % środków z tej puli.

2.   Roczne środki zatwierdzają Parlament Europejski i Rada w granicach przewidzianych w wieloletnich ramach finansowych.

3.   Zgodnie z art. 18 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1288/2013 (13), orientacyjna kwota w wysokości 1 680 000 000 EUR z różnych instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych, a mianowicie z Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju ustanowionego na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 233/2014 (14), ENI, Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA II) ustanowionego na mocy rozporządzenia (UE) nr 231/2014 i Instrumentu Partnerstwa ustanowionego na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 234/2014 (15), zostaje przydzielona na działania związane z mobilnością edukacyjną do lub z państw partnerskich w rozumieniu rozporządzenia (UE) nr 1288/2013 oraz na współpracę i dialog polityczny z organami, instytucjami i organizacjami z tych państw. Wykorzystanie tych środków podlega przepisom rozporządzenia (UE) nr 1288/2013.

Środki zostają udostępnione w ramach dwóch wieloletnich przydziałów obejmujących, odpowiednio, pierwsze cztery lata i pozostałe trzy lata. Przydział tych środków zostaje odzwierciedlony w wieloletnim indykatywnym programowaniu przewidzianym w niniejszym rozporządzeniu, zgodnie z ustalonymi potrzebami i priorytetami danych krajów. Przydziały te mogą zostać zmienione w przypadku istotnych nieprzewidzianych okoliczności lub poważnych zmian politycznych, zgodnie z priorytetami działań zewnętrznych Unii.

Artykuł 18

Europejska Służba Działań Zewnętrznych

Niniejsze rozporządzenie stosuje się zgodnie z decyzją 2010/427/UE.

Artykuł 19

Wejście w życie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.

---

(1)  Dz.U. C 11 z 15.1.2013, s. 77.

(2)  Dz.U. C 391 z 18.12.2012, s. 110.

(3)  Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 11 grudnia 2013 r. (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym) oraz decyzja Rady z dnia 11 marca 2014 r.

(4)  Rozporządzenie (WE) nr 1638/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 2006 r. określające przepisy ogólne w sprawie ustanowienia Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (Dz.U. L 310 z 9.11.2006, s. 1).

(5)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 231/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA II) (Zob. s. 11 niniejszego Dziennika Urzędowego).

(6)  Dz.U. C 373 z 20.12.2013, s. 1.

(7)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiające przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13).

(8)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 236/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające wspólne zasady i procedury wdrażania unijnych instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych (Zob. s. 95 niniejszego Dziennika Urzędowego).

(9)  Decyzja Rady 2010/427/UE z dnia 26 lipca 2010 r. określająca organizację i zasady funkcjonowania Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (Dz.U. L 201 z 3.8.2010, s. 30).

(10)  Rozporządzenie Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 z dnia 2 grudnia 2013 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2014–2020 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 884).

(11)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 z dnia 25 października 2012 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 (Dz.U. L 298 z 26.10.2012, s. 1).

(12)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1299/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie przepisów szczegółowych dotyczących wsparcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach celu „Europejska współpraca terytorialna” (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 259).

(13)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1288/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające „Erasmus+”: unijny program na rzecz kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu oraz uchylające decyzje nr 1719/2006/WE, 1720/2006/WE i 1298/2008/WE (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 50).

(14)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 233/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju na lata 2014-2020 (Zob. s. 44 niniejszego Dziennika Urzędowego).

(15)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 234/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające Instrument Partnerstwa na rzecz Współpracy z Państwami Trzecimi (Zob. s. 77 niniejszego Dziennika Urzędowego).

---

---

---

---

---

---

15.3.2014

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 77/44

---

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 233/2014

z dnia 11 marca 2014 r.

ustanawiające Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju na lata 2014-2020

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 209 ust. 1 i art. 212 ust. 2,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając opinię Komitetu Regionów (1),

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą (2),

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)	Niniejsze rozporządzenie jest częścią unijnej polityki współpracy na rzecz rozwoju i ustanawia jeden z instrumentów służących wspieraniu polityk zewnętrznych Unii. Zastępuje ono rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1905/2006 (3), które wygasło w dniu 31 grudnia 2013 r.

(2)

Walka z ubóstwem nadal pozostaje podstawowym celem polityki unijnej na rzecz rozwoju, zgodnie z tytułem V rozdział 1 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i tytułem III rozdział 1 część piąta Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), i zgodnie z milenijnymi celami rozwoju (MCR) oraz innymi uzgodnionymi na szczeblu międzynarodowym zobowiązaniami i celami w zakresie rozwoju przyjętymi przez Unię i państwa członkowskie w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) i innych właściwych forów międzynarodowych.

(3)

Wspólne oświadczenie Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie, Parlamentu Europejskiego i Komisji w sprawie polityki Unii Europejskiej na rzecz rozwoju (4) („Europejski konsensus na rzecz rozwoju”), wraz z uzgodnionymi zmianami, służy jako ogólne ramy polityki, kierunki i najważniejsze wskazówki dotyczące wprowadzania w życie niniejszego rozporządzenia.

(4)	Wraz z upływem czasu pomoc Unii powinna przyczynić się do zmniejszenia zależności od pomocy.

(5)

Działania Unii na arenie międzynarodowej mają opierać się na zasadach, które leżą u podstaw jej powstania, rozwoju i rozszerzania oraz które zamierza wspierać na świecie, a mianowicie na demokracji, praworządności, powszechności i niepodzielności oraz poszanowaniu praw człowieka i podstawowych wolności, poszanowaniu godności ludzkiej, na zasadach równości i solidarności oraz na poszanowaniu zasad Karty Narodów Zjednoczonych i prawa międzynarodowego. Unia ma dążyć — poprzez dialog i współpracę — do rozwijania i umacniania zaangażowania w przestrzeganie tych zasad w krajach, na terytoriach i w regionach partnerskich. Propagując te zasady, Unia dowodzi swojej wartości dodanej jako podmiot w politykach na rzecz rozwoju.

(6)	Wdrażając niniejsze rozporządzenie, w szczególności w trakcie procesu programowania, Unia powinna należycie uwzględniać priorytety, cele i wskaźniki dotyczące praw człowieka i demokracji ustalone przez Unię dla krajów partnerskich, zwłaszcza swoje krajowe strategie w dziedzinie praw człowieka.

(7)

Poszanowanie praw człowieka, podstawowych wolności, wspieranie praworządności, zasady demokratyczne, przejrzystość, dobre rządy, pokój i stabilność oraz równość płci mają zasadnicze znaczenie dla rozwoju krajów partnerskich; kwestie te powinny być włączane w główny nurt polityki rozwojowej Unii, w szczególności na etapie programowania i przy zawieraniu porozumień z krajami partnerskimi.

(8)

Skuteczność pomocy, większa przejrzystość, współpraca i komplementarność oraz lepsza harmonizacja i dostosowanie w stosunku do krajów partnerskich, a także koordynacja procedur zarówno między Unią a państwami członkowskimi, jak i w relacjach z innymi darczyńcami oraz podmiotami w dziedzinie rozwoju mają zasadnicze znaczenie dla zapewnienia spójności i adekwatności pomocy, a jednocześnie dla zmniejszenia kosztów ponoszonych przez kraje partnerskie. Unia, poprzez swoją politykę na rzecz rozwoju, zobowiązała się do realizacji wniosków sformułowanych w deklaracji w sprawie skuteczności pomocy, przyjętej podczas forum wysokiego szczebla w sprawie skuteczności pomocy w dniu 2 marca 2005 r. w Paryżu, planu działania z Akry przyjętego w dniu 4 września 2008 r. i kolejnej deklaracji przyjętej w Pusanie w dniu 1 grudnia 2011 r. Zobowiązania te doprowadziły do przyjęcia przez Radę i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie kilku zestawów konkluzji, między innymi dotyczących kodeksu postępowania Unii w sprawie komplementarności i podziału pracy w polityce na rzecz rozwoju oraz ram operacyjnych w sprawie skuteczności pomocy. Należy wzmocnić starania i procedury w celu realizacji wspólnego programowania.

(9)	Unijna pomoc powinna wspierać wspólną strategię Afryka–UE, przyjętą na szczycie UE-Afryka w dniach 8-9 grudnia 2007 r. w Lizbonie, wraz z jej późniejszymi zmianami i uzupełnieniami, w oparciu o wspólną wizję, zasady i cele stanowiące fundament strategicznego partnerstwa między Afryką i UE.

(10)

Unia i państwa członkowskie powinny poprawić spójność, koordynację i komplementarność swoich polityk dotyczących współpracy na rzecz rozwoju, w szczególności poprzez reagowanie na priorytetowe potrzeby krajów i regionów partnerskich na poziomie krajowym i regionalnym. Dla Aby zapewnienia wzajemnej komplementarności i wzmacniania unijnej polityki współpracy na rzecz rozwoju i polityk państw członkowskich w tej dziedzinie oraz dla zapewnienia niskich kosztów udzielania pomocy przy jednoczesnym uniknięciu powielania działań oraz powstawania luk, kwestią tak pilną, jak i stosowną jest zapewnienie procedur wspólnego programowania, które powinno być wdrażane zawsze, gdy jest to możliwe i właściwe.

(11)

Kierunek unijnej polityki współpracy na rzecz rozwoju oraz działań międzynarodowych wytyczają milenijne cele rozwoju (MCR), takich jak wyeliminowanie skrajnego ubóstwa i głodu, wraz z wszelkimi późniejszymi zmianami do nich oraz cele, zasady i zobowiązania w zakresie rozwoju, przyjęte przez Unię i jej państwa członkowskie, m.in. w kontekście ich współpracy w ramach ONZ i innych właściwych forów międzynarodowych w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju. Polityką Unii i działaniami międzynarodowymi kierują również jej zobowiązania i obowiązki dotyczące praw człowieka i rozwoju, wynikające m.in. z Powszechnej deklaracji praw człowieka, Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych, Międzynarodowego paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, Konwencji ONZ o prawach dziecka oraz Deklaracji ONZ o prawie do rozwoju.

(12)

Unia zdecydowanie opowiada się za traktowaniem równości płci jako jednego z praw człowieka, kwestii sprawiedliwości społecznej i jednej z podstawowych wartości unijnej polityki na rzecz rozwoju. Równość płci ma podstawowe znaczenie dla realizacji wszystkich MCR; W dniu 14 czerwca 2010 r. Rada zatwierdziła unijny plan działania na lata 2010-2015 w sprawie równości płci i upodmiotowienia kobiet w kontekście rozwoju.

(13)

Unia powinna w sposób priorytetowy propagować kompleksowe podejście do reagowania w sytuacjach kryzysowych, w przypadku katastrof, konfliktów i niestabilności, w tym również w sytuacjach transformacji i pokryzysowych. Podstawę tych działań powinny stanowić w szczególności konkluzje Rady z dnia 19 listopada 2007 r. w sprawie reakcji Unii na niestabilne sytuacje oraz konkluzje Rady i przedstawicieli państw członkowskich zebranych w Radzie, także z dnia 19 listopada 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i rozwoju oraz konkluzje Rady z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie zapobiegania konfliktom, a także wszelkie stosowne późniejsze konkluzje.

(14)

Szczególnie w sytuacjach, gdy potrzeby są najpilniejsze, a ubóstwo najbardziej rozpowszechnione, i najgłębsze, wsparcie unijne powinno być ukierunkowane na wzmocnienie odporności krajów i ich ludności na niekorzystne wydarzenia. Stosowne działania należy podejmować z wykorzystaniem odpowiedniego zestawu metod, rozwiązań i instrumentów, w szczególności poprzez zapewnienie, by podejścia dotyczące kwestii bezpieczeństwa, kwestii humanitarnych i kwestii rozwoju były zrównoważone, spójne i skutecznie koordynowane, łącząc tym samym pomoc doraźną, odbudowę i rozwój.

(15)

Unijna pomoc powinna być ukierunkowana na dziedziny, w których ma ona większy wpływ, z uwzględnieniem zdolności Unii do działania na skalę globalną i reagowania na globalne wyzwania, takie jak eliminacja ubóstwa, wspieranie zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz propagowanie demokracji, dobrego rządzenia, praw człowieka i praworządności na całym świecie, a także jej długoterminowe i przewidywalne zaangażowanie w udzielanie pomocy na rzecz rozwoju i rolę w koordynowaniu działań z państwami członkowskimi. Żeby zapewnić taki wpływ, należy stosować — nie tylko na etapie alokacji środków finansowych, ale także na etapie programowania — zasadę zróżnicowania w celu zapewnienia, by dwustronna współpraca w dziedzinie rozwoju była ukierunkowana na najbardziej potrzebujące kraje partnerskie, między innymi państwa niestabilne i znajdujące się w bardzo trudnej sytuacji, a także mające ograniczone możliwości dostępu do innych źródeł finansowania na rzecz wspierania własnego rozwoju. Unia powinna angażować się w nowe rodzaje partnerstwa z krajami, które przestają się kwalifikować do dwustronnych programów pomocy, w szczególności w oparciu o programy regionalne i tematyczne w ramach niniejszego instrumentu i innych tematycznych instrumentów finansowania działań zewnętrznych Unii, zwłaszcza nowego Instrumentu Partnerstwa rzecz Współpracy z Państwami Trzecimi ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 234/2014 (5) („Instrument Partnerstwa”).

(16)

Unia powinna dążyć do najbardziej skutecznego wykorzystania dostępnych zasobów w celu optymalizacji wpływu prowadzonych przez nią działań zewnętrznych. Powinno się to osiągać dzięki wszechstronnemu podejściu opartemu na spójności i komplementarności unijnych instrumentów działań zewnętrznych oraz stworzeniu synergii między niniejszym instrumentem, innymi instrumentami finansowania działań zewnętrznych i innymi politykami Unii. Powinno to również pociągać za sobą wzajemne wzmacnianie programów opracowanych w ramach instrumentów finansowania działań zewnętrznych. Starając się zapewnić ogólną spójność swoich działań zewnętrznych zgodnie z art. 21 TUE, Unia powinna zapewnić spójność polityk na rzecz rozwoju zgodnie z wymogiem art. 208 TFUE.

(17)

Niniejsze rozporządzenie powinno umożliwiać zwiększenie spójności między poszczególnymi politykami Unii przy jednoczesnym poszanowaniu zasady spójności polityki na rzecz rozwoju. Powinno ono umożliwić pełne dostosowanie do krajów i regionów partnerskich poprzez wykorzystanie, tam gdzie to możliwe, jako podstawy programowania działań Unii, krajowych planów rozwoju lub podobnych kompleksowych dokumentów dotyczących rozwoju — przyjętych przy udziale zainteresowanych podmiotów krajowych i regionalnych. Powinno ono również dążyć do lepszej koordynacji działań darczyńców, w szczególności Unii i państw członkowskich, dzięki wspólnemu programowaniu.

(18)

W zglobalizowanym świecie poszczególne unijne polityki wewnętrzne w dziedzinach, takich jak środowisko, zmiany klimatu, promowanie odnawialnych źródeł energii, zatrudnienie (w tym godna praca dla wszystkich), równość płci, energia, gospodarka wodna, transport, zdrowie, edukacja, wymiar sprawiedliwości i bezpieczeństwo, kultura, badania i innowacje, społeczeństwo informacyjne, migracja oraz rolnictwo i rybołówstwo, w coraz większym stopniu stają się częścią działań zewnętrznych Unii.

(19)

W strategii na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu –obejmującej wzorce wzrostu gospodarczego, które sprzyjają spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej oraz umożliwiają ubogim zwiększenie ich wkładu w bogactwo narodowe i korzystanie z niego — zwraca się uwagę na zobowiązanie Unii do propagowania w jej politykach wewnętrznych i zewnętrznych inteligentnego i trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, opartego na trzech filarach: gospodarczym, społecznym i środowiskowym.

(20)

Walka ze zmianami klimatu i ochrona środowiska należą do wielkich wyzwań, wobec których stoi Unia i kraje rozwijające się, i w tych dziedzinach istnieje pilna potrzeba działania na szczeblu krajowym i międzynarodowym. Niniejsze rozporządzenie powinno zatem przyczynić się do osiągnięcia celu, jakim jest przeznaczenie w budżecie Unii co najmniej 20 % środków na działania na rzecz społeczeństwa niskoemisyjnego i odpornego na zmianę klimatu, zaś w programie dotyczącym globalnych dóbr publicznych i wyzwań, określonym w niniejszym rozporządzeniu należy przeznaczyć co najmniej 25 % jego środków finansowych na działania związane ze zmianami klimatu i środowiskiem. Aby wzmocnić swój wpływ, działania w tych obszarach powinny, w miarę możliwości, wzajemnie się uzupełniać.

(21)

Niniejsze rozporządzenie powinno umożliwić Unii przyczynienie się do wypełnienia wspólnego zobowiązania Unii w zakresie udzielania stałego wsparcia na rzecz rozwoju społecznego, by podnieść poziom życia ludzi. Aby przyczynić się do realizacji tego celu, należy w ramach programu dotyczącego globalnych dóbr publicznych i wyzwań przeznaczyć na ten obszar rozwoju co najmniej 25 % środków.

(22)

Na mocy niniejszego rozporządzenia co najmniej 20 % pomocy należy przeznaczyć na podstawowe usługi społeczne, ze szczególnym uwzględnieniem zdrowia i edukacji oraz kształcenia średniego, pamiętając jednocześnie, że normą musi być pewna elastyczność np. w przypadkach gdy udzielana jest pomoc nadzwyczajna. Dane dotyczące zgodności z tym wymogiem należy ująć w rocznym sprawozdaniu, o którym mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 236/2014 (6).

(23)

W Programie Działania ONZ ze Stambułu dla krajów najsłabiej rozwiniętych na lata 2011-2020, kraje najsłabiej rozwinięte zobowiązały się do włączenia polityk handlowych i polityk budowania potencjału handlowego do ich krajowych strategii rozwoju. Ponadto na 8. konferencji ministerialnej Światowej Organizacji Handlu, która odbyła się w Genewie w dniach 15-17 grudnia 2011 r. ministrowie uzgodnili utrzymanie po 2011 r. takich poziomów pomocy na rzecz wymiany handlowej, które przynajmniej odpowiadają średniej osiągniętej w latach 2006-2008. Tym wysiłkom musi towarzyszyć lepsza i bardziej ukierunkowana pomoc na rzecz wymiany handlowej i podobne ułatwienia w handlu.

(24)

O ile programy tematyczne powinny przede wszystkim wspierać kraje rozwijające się, powinny się do nich zaliczać — na warunkach określonych w niniejszym rozporządzeniu — niektóre kraje będące beneficjentami, a także kraje i terytoria zamorskie (KTZ), które nie spełniają warunków pozwalających im na otrzymywanie oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA) określonych przez Komitet Pomocy Rozwojowej Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD/DAC), lecz które są objęte zakresem art. 1 ust. 1 lit. b) niniejszego rozporządzenia.

(25)

Szczegółowe informacje na temat obszarów współpracy i korekty alokacji finansowych w podziale na obszary geograficzne i obszary współpracy stanowią elementy inne niż istotne niniejszego rozporządzenia. W związku z tym należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do aktualizacji tych części załączników do niniejszego rozporządzenia, które określają szczegółowe informacje na temat obszarów współpracy w ramach programów geograficznych i tematycznych oraz indykatywnych alokacji finansowych w podziale na obszar geograficzny i obszar współpracy. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, również na poziomie ekspertów. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

(26)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonania niniejszego rozporządzenia, uprawnienia wykonawcze należy przyznać Komisji w odniesieniu do dokumentów strategicznych i wieloletnich programów indykatywnych, o których mowa w niniejszym rozporządzeniu. Uprawnienia te należy wykonywać zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (7).

(27)	Biorąc pod uwagę charakter takich aktów wykonawczych, w szczególności ich charakter związany z kształtowaniem polityki i konsekwencje dla budżetu, do ich przyjmowania należy stosować procedurę sprawdzającą, z wyjątkiem przypadków dotyczących środków o niewielkiej skali finansowej.

(28)	Komisja powinna przyjmować akty wykonawcze mające natychmiastowe zastosowanie, gdy — w należycie uzasadnionych przypadkach związanych z koniecznością szybkiej reakcji ze strony Unii — wymaga tego szczególnie pilny charakter sprawy.

(29)	Wspólne zasady i procedury wdrażania unijnych instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych są określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 236/2014.

(30)	Organizacja i zasady funkcjonowania Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych są ustanowione w decyzji Rady 2010/427/UE (8),

(31)

Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia nie mogą zostać w wystarczającym stopniu osiągnięte przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na skalę działania możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości, określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, ustanowioną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(32)

Niniejsze rozporządzenie określa pulę środków finansowych na cały okres obowiązywania instrumentu, która podczas corocznej procedury budżetowej ma być dla Parlamentu Europejskiego i Rady głównym punktem odniesienia w rozumieniu pkt 17 porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami (9).

(33)	Należy dostosować okres stosowania niniejszego rozporządzenia do okresu zawartego w rozporządzeniu Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 (10). Z tego powodu niniejsze rozporządzenie powinno być stosowane od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.

PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

TYTUŁ I

PRZEPISY OGÓLNE

Artykuł 1

Przedmiot i zakres stosowania

1.   Niniejsze rozporządzenie ustawia instrument („Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju”), na mocy którego Unia może finansować:

a)

programy geograficzne mające na celu wspieranie współpracy na rzecz rozwoju z krajami rozwijającymi się, które są uwzględnione w wykazie odbiorców ustanowionym przez ODA OECD/DAC, z wyjątkiem: (i) krajów sygnatariuszy umowy o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku z jednej strony a Wspólnotą Europejską i jej Państwami Członkowskimi z drugiej strony, podpisanej w Kotonu 23 czerwca 2000 roku. (11), z wyłączeniem Republikę Południowej Afryki; (ii) krajów kwalifikujących się do otrzymywania środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju; (iii) krajów kwalifikujących się do otrzymywania unijnych środków finansowych w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 232/2014 (12) („Europejski Instrument Sąsiedztwa”); (iv) beneficjentów kwalifikujących się do otrzymywania unijnych środków finansowych w ramach Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 231/2014 (13) („Instrument Pomocy Przedakcesyjnej”)..

b)

programy tematyczne, które — w dziedzinie związanej z rozwojem — dotyczą globalnych dóbr publicznych i wyzwań o skali światowej oraz wspierania organizacji społeczeństwa obywatelskiego i władz lokalnych w krajach partnerskich określonych w lit. a) niniejszego ustępu, krajach kwalifikujących się do otrzymywania unijnych środków finansowych w ramach instrumentów, o których mowa w lit. a) ppkt (i)–(iii) niniejszego ustępu oraz krajach i terytoriach objętych zakresem decyzji Rady2013/755/UE (14);

c)	program panafrykański mający na celu wsparcie strategicznego partnerstwa między Afryką a Unią oraz późniejsze zmiany i uzupełnienia tego programu w celu objęcia nim działań o charakterze transregionalnym, kontynentalnym lub globalnym prowadzonych w Afryce i z Afryką.

2.   Do celów niniejszego rozporządzenia regionem jest jednostka geograficzna obejmująca więcej niż jeden kraj rozwijający się.

3.   Kraje i terytoria, o których mowa w ust. 1 zwane są w niniejszym rozporządzeniu „krajami partnerskimi” lub „regionami partnerskimi”, stosownie do przypadku, w ramach poszczególnych programów geograficznych, tematycznych lub programu panafrykańskiego.

Artykuł 2

Cele i kryteria kwalifikowalności

1.   W ramach zasad i celów działań zewnętrznych Unii oraz Konsensusu europejskiego i jego uzgodnionych zmian:

a)	najważniejszym celem współpracy na podstawie niniejszego rozporządzenia jest ograniczenie, a w perspektywie długoterminowej, eliminacja ubóstwa;

b)

pozostając w zgodzie z tym najważniejszym celem, o którym mowa w lit. a), współpraca na podstawie niniejszego rozporządzenia przyczynia się również do: (i) stwarzania korzystnych warunków dla trwałego rozwoju gospodarczego, społecznego i w dziedzinie środowiska oraz (ii) konsolidacji i wspierania demokracji, praworządności, dobrych rządów, praw człowieka i odpowiednich zasad prawa międzynarodowego.

Postęp w realizacji tych zobowiązań, o których mowa w akapicie pierwszym mierzy się za pomocą odpowiednich wskaźników, w tym wskaźników rozwoju społecznego, w szczególności milenijnego celu rozwoju MCR 1 — w przypadku celu, o którym mowa w lit. a), oraz milenijnych celów rozwoju MCR 1–8 — w przypadku celów, o których mowa w lit. b), a także — po 2015 r. — innych wskaźników uzgodnionych przez Unię i jej państwa członkowskie na poziomie międzynarodowym.

2.   Współpraca na mocy niniejszego rozporządzenia przyczynia się do realizacji międzynarodowych zobowiązań i celów w dziedzinie rozwoju, na które wyraziła zgodę Unia, w szczególności milenijnych celów rozwoju oraz nowych celów rozwojowych na okres po 2015 r.

3.   Działania w ramach programów geograficznych opracowuje się w taki sposób, by spełniały kryteria oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA), określone przez OECD/DAC.

Działania w ramach programów tematycznych oraz programu panafrykańskiego opracowuje się w taki sposób, by spełniały kryteria oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA), określone przez OECD/DAC, chyba że:

a)	działanie ma zastosowanie do państwa lub terytorium będącego beneficjentem, które nie spełnia kryteriów oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA), określonych przez OECD/DAC; lub

b)	działanie wdraża inicjatywę o charakterze ogólnoświatowym, będącą priorytetem polityki Unii lub zobowiązanie międzynarodowe lub zobowiązanie Unii, o których mowa w art. 6 ust. 2 lit. b) i e), i nie ma cech spełniających kryteria oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA).

4.   Bez uszczerbku dla ust. 3 lit. a) co najmniej 95 % wydatków przewidzianych w ramach programów tematycznych oraz co najmniej 90 % wydatków przewidzianych w ramach programu panafrykańskiego spełnia kryteria oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA), określone przez OECD/DAC.

5.   Działania objęte rozporządzeniem Rady (WE) nr 1257/96 (15) i na jego podstawie kwalifikuje się do finansowania, nie powinny być finansowane na mocy niniejszego rozporządzenia, z wyjątkiem przypadków, w których istnieje konieczność zapewnienia ciągłości współpracy w okresie od kryzysu do sytuacji ustabilizowanej, umożliwiającej rozwój. W takich przypadkach zwraca się szczególną uwagę na zapewnienie skutecznego powiązania humanitarnej pomocy doraźnej, odbudowy i pomocy rozwojowej.

Artykuł 3

Zasady ogólne

1.   Unia dąży, poprzez dialog i współpracę z krajami i regionami partnerskimi, do propagowania, rozwijania i umacniania zasad demokracji, praworządności, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności, na których się opiera.

2.   Podczas wdrażania niniejszego rozporządzenia stosuje się zróżnicowane podejście do poszczególnych krajów partnerskich, w celu zapewnienia im konkretnej współpracy dostosowanej do ich specyfiki, przy uwzględnieniu:

a)	ich potrzeb w oparciu o kryteria obejmujące ludność, dochód na mieszkańca, skalę ubóstwa, podział dochodu oraz poziom rozwoju społecznego;

b)	ich zdolności do generowania zasobów finansowych, możliwości dostępu do źródeł finansowania i ich zdolności absorpcji;

c)

ich zobowiązań i osiąganych wyników, w oparciu o kryteria i wskaźniki obejmujące postępy na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i społecznej, równość płci, postępy dotyczące dobrych rządów i praw człowieka oraz efektywne wykorzystywanie pomocy, zwłaszcza sposób, w jaki dany kraj wykorzystuje do celów rozwoju ograniczone zasoby, począwszy od zasobów własnych; oraz

d)

potencjalnego wpływu pomocy Unii w krajach partnerskich. W procesie przyznawania środków w sposób priorytetowy traktuje się kraje najbardziej potrzebujące, w szczególności kraje najsłabiej rozwinięte, kraje o niskich dochodach, kraje znajdujące się w sytuacji kryzysowej, pokryzysowej, niestabilnej i podatne na zagrożenia. Kryteria, takie jak wskaźnik rozwoju ludzkiego, wskaźnik wrażliwości ekonomicznej i inne stosowne wskaźniki, w tym wskaźniki służące do mierzenia ubóstwa i nierówności w krajach, uwzględniane są do celów analizy i wyznaczania krajów najbardziej potrzebujących.

3.   We wszystkich programach uwzględnia się zagadnienia przekrojowe określone w konsensusie europejskim na rzec z rozwoju. Ponadto w stosownych przypadkach uwzględnia się kwestie zapobiegania konfliktom, godnej pracy i zmian klimatu.

Zagadnienia przekrojowe, o których mowa w akapicie pierwszym, z założenia obejmują następujące aspekty, którym poświęca się szczególną uwagę, o ile wymagają tego okoliczności: niedyskryminacja, prawa osób należących do mniejszości, prawa osób niepełnosprawnych, prawa osób cierpiących na choroby zagrażające życiu i innych słabszych grup społecznych, podstawowe prawa pracownicze i włączenie społeczne, upodmiotowienie kobiet, praworządność, budowanie zdolności parlamentów i społeczeństwa obywatelskiego oraz wspieranie dialogu, uczestnictwa i pojednania, a także budowanie instytucji, w tym na szczeblu lokalnym i regionalnym.

4.   Podczas wdrażania niniejszego rozporządzenia zapewnia się spójność polityk na rzecz rozwoju i zgodność z innymi obszarami działań zewnętrznych Unii i jej innymi odnośnymi politykami zgodnie z art. 208 TFUE.

Pod tym względem działania finansowane na mocy niniejszego rozporządzenia, również te zarządzane przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), opierają się na zasadach polityki współpracy na rzecz rozwoju, określonych w takich dokumentach jak umowy, deklaracje i plany działania, wiążących Unię oraz zainteresowane państwa i regiony partnerskie, a także na stosownych decyzjach Unii, szczególnych interesach, priorytetach polityki i strategiach.

5.   Unia i państwa członkowskie dążą do regularnej i częstej wymiany informacji, także z innymi darczyńcami, oraz propagują lepszą koordynację i komplementarność działań darczyńców poprzez pracę na rzecz wspólnego wieloletniego programowania na podstawie strategii ograniczania ubóstwa krajów partnerskich lub równoważnych strategii na rzecz rozwoju. Unia i państwa członkowskie mogą podejmować wspólne działania, w tym wspólne analizy tych strategii i wspólne reakcje na nie, określające priorytetowe sektory interwencji oraz krajowy podział pracy, poprzez wspólne misje z szerokim udziałem darczyńców oraz mechanizmy współfinansowania i uzgodnienia dotyczące delegowanej współpracy delegowanej.

6.   Unia propaguje wielostronne podejście do wyzwań ogólnoświatowych i współpracuje w tym względzie z państwami członkowskimi. W stosownych przypadkach wspiera współpracę z organizacjami i podmiotami międzynarodowymi oraz innymi dwustronnymi darczyńcami.

7.   Stosunki między Unią i państwami członkowskimi, z jednej strony a krajami partnerskimi, z drugiej strony opierają się na wspólnych wartościach związanych z prawami człowieka, demokracją i praworządnością, a także na zasadach własności koncepcji rozwojowych oraz wzajemnej rozliczalności.

Ponadto w stosunkach z krajami partnerskimi bierze się pod uwagę ich zaangażowanie, wyniki we wdrażaniu umów międzynarodowych oraz stosunki umowne z Unią.

8.   Unia działa na rzecz skutecznej współpracy z krajami i regionami partnerskimi, zgodnie z najlepszą praktyką międzynarodową. Unia dostosowuje w miarę możliwości swoje wsparcie do ich krajowych lub regionalnych strategii rozwoju, a także do ich polityki w zakresie reform i do procedur oraz wspiera własność demokratyczną, jak i krajową i międzynarodową rozliczalność. W tym celu wspiera:

a)	proces rozwoju, który jest przejrzysty oraz prowadzony przez kraj lub region partnerski i za który ten kraj lub region odpowiada, w tym propagowanie wiedzy fachowej istniejącej na poziomie lokalnym;

b)

podejście oparte na przestrzeganiu praw obejmujących wszystkie prawa człowieka, zarówno obywatelskie, jak i polityczne lub gospodarcze, społeczne oraz kulturalne, tak aby przestrzeganie zasad dotyczących praw człowieka było elementem wdrażania niniejszego rozporządzenia, aby pomóc krajom partnerskim w realizacji ich międzynarodowych zobowiązań w zakresie praw człowieka oraz aby wspierać posiadaczy tych praw, szczególnie z ubogich i słabszych grup społecznych, w dochodzeniu swoich praw;

c)

upodmiotowienie ludności krajów partnerskich, otwarte i oparte na uczestnictwie podejście do kwestii rozwoju oraz szerokie zaangażowanie wszystkich segmentów społeczeństwa w proces rozwoju i dialog krajowy oraz regionalny, a także w dialog polityczny. Szczególną uwagę należy zwrócić na odpowiednie role parlamentów, władz lokalnych i społeczeństwa obywatelskiego, m.in. w odniesieniu do udziału, nadzoru i rozliczalności;

d)

skuteczne formy i instrumenty współpracy, określone w art. 4 rozporządzenia (UE) nr 236/2014, zgodne z najlepszymi praktykami OECD/DAC, w tym stosowanie innowacyjnych instrumentów, takich jak mechanizmy łączące dotacje i pożyczki oraz inne mechanizmy podziału ryzyka w wybranych sektorach i krajach oraz zaangażowanie sektora prywatnego, z należytym uwzględnieniem kwestii zdolności obsługi zadłużenia, liczby takich mechanizmów oraz wymogu systematycznej oceny wpływu zgodnie z celami niniejszego rozporządzenia, szczególnie ograniczaniem ubóstwa. Wszystkie programy, interwencje oraz formy i instrumenty współpracy dostosowuje się do konkretnej sytuacji poszczególnych krajów lub regionów partnerskich, koncentrując się na podejściach opartych na programach, na zapewnianiu przewidywalnego finansowania pomocy, na mobilizacji środków prywatnych, w tym z lokalnego sektora prywatnego, na zapewnianiu powszechnego i niedyskryminującego dostępu do podstawowych usług oraz na rozwijaniu i wykorzystywaniu systemów krajowych;

e)	mobilizację dochodów krajowych przez wzmocnienie polityki fiskalnej krajów partnerskich w celu ograniczenia ubóstwa i uzależnienia od pomocy;

f)

pogłębienie wpływu polityki w różnych dziedzinach i programowanie poprzez koordynację, spójność i harmonizację działań darczyńców w celu stworzenia synergii, ograniczenia nakładania się i dublowania działań, zapewnienia większej komplementarności oraz wspierania inicjatyw z szerokim udziałem darczyńców;

g)	koordynację działań w krajach i regionach partnerskich z zastosowaniem uzgodnionych wytycznych i najlepszych praktyk w zakresie koordynacji i skuteczności pomocy;

h)

oparte na wynikach podejścia do kwestii rozwoju, m.in. poprzez przejrzyste i ogólnokrajowe ramy wyników, których podstawą są, w stosownych przypadkach, uzgodnione na poziomie międzynarodowym cele i wskaźniki, takie jak określone w milenijnych celach rozwoju, służące do oceny i przedstawienia wyników, w tym rezultatów i wpływu pomocy rozwojowej.

9.   Unia wspiera, stosownie do okoliczności, realizację dwustronnej, regionalnej i wielostronnej współpracy oraz dialogu, rozwojowy wymiar umów o partnerstwie oraz współpracę trójstronną. Unia wspiera także współpracę południe-południe.

10.   Komisja informuje Parlament Europejski i prowadzi z nim regularną wymianę poglądów.

11.   Komisja prowadzi regularną wymianę informacji ze społeczeństwem obywatelskim oraz władzami lokalnymi.

12.   W działaniach w obszarze współpracy rozwojowej Unia wykorzystuje i dzieli się, w stosownych przypadkach, doświadczenia państw członkowskich dotyczącymi reform i transformacji oraz wnioskami w tym zakresie.

13.   Z pomocy udzielanej przez Unię na mocy niniejszego rozporządzenia nie można korzystać w celu finansowania zakupu broni lub amunicji ani w celu finansowania operacji o charakterze wojskowym lub obronnym.

TYTUŁ II

PROGRAMY

Artykuł 4

Wdrażanie unijnej pomocy

Unijną pomoc wdraża się, zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 236/2014 poprzez:

a)	programy geograficzne;

b)	programy tematyczne złożone z: (i) programu tematycznego „Globalne dobra publiczne i wyzwania o skali światowej”; oraz (ii) programu „Organizacje społeczeństwa obywatelskiego i władze lokalne”

c)	program panafrykański.

Artykuł 5

Programy geograficzne

1.   Działania Unii na rzecz współpracy realizowane na podstawie niniejszego artykułu dotyczą przedsięwzięć o charakterze krajowym, regionalnym, transregionalnym i kontynentalnym.

2.   Program geograficzny obejmuje współpracę w odpowiednich obszarach działalności:

a)	na poziomie regionalnym z krajami partnerskimi, o których mowa w art. 1 ust. 1 lit. a), w szczególności w celu złagodzenia skutków zniesienia preferencji w krajach partnerskich wykazujących wysoki i rosnący poziom nierówności; lub

b)

dwustronną współpracę: (i) z krajami partnerskimi, które nie są krajami o wyższych średnich dochodach, zgodnie z wykazem opracowanym przez OECD/DAC, lub których produkt krajowy brutto nie stanowi więcej niż 1 % światowego produktu krajowego brutto; oraz (ii) w wyjątkowych przypadkach, w tym w celu stopniowego wycofywania pomocy rozwojowej w formie dotacji, można także podjąć dwustronną współpracę z ograniczoną liczbą krajów partnerskich, jeżeli jest to należycie uzasadnione na podstawie art. 3 ust. 2. Stopniowe wycofywanie przebiega w ścisłej koordynacji z innymi darczyńcami. Zakończeniu tego rodzaju współpracy towarzyszy, w stosownych przypadkach, dialog polityczny z zainteresowanymi krajami, skupiający się na potrzebach najuboższych i najsłabszych grup.

3.   Służąc realizacji celów przewidzianych w art. 2, programy geograficzne dotyczą obszarów współpracy określonych w Konsensusie europejskim oraz jego później uzgodnionych zmianach, a także z następujących obszarów współpracy:

a)

prawa człowieka, demokracja i dobre rządy: (i) prawa człowieka, demokracja i praworządność; (ii) równość płci, upodmiotowienie kobiet i równość szans dla kobiet; (iii) zarządzanie sektorem publicznym na szczeblu centralnym i lokalnym; (iv) polityka i administracja podatkowa; (v) walka z korupcją; (vi) społeczeństwo obywatelskie i władze lokalne; (vii) propagowanie i ochrona praw dzieci.

b)

Zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu wzrost gospodarczy na rzecz rozwoju społecznego: (i) zdrowie, edukacja, zabezpieczenie społeczne, zatrudnienie i kultura; (ii) otoczenie biznesowe, integracja regionalna i rynki światowe; (iii) zrównoważone rolnictwo; bezpieczeństwo żywnościowe i żywieniowe; (iv) zrównoważona energia; (v) zarządzanie zasobami naturalnymi, w tym gospodarowanie gruntami, lasami i wodą; (vi) zmiany klimatu i środowisko.

c)	Inne obszary mające znaczenie dla rozwoju: (i) migracja i azyl; (ii) łączenie pomocy humanitarnej ze współpracą na rzecz rozwoju; (iii) odporność i ograniczenie ryzyka katastrof; (iv) rozwój i bezpieczeństwo, w tym zapobieganie konfliktom.

4.   Bardziej szczegółowe informacje na temat obszarów współpracy, o których mowa w ust. 3 przedstawiono w załączniku I.

5.   W ramach każdego programu dwustronnego dla danego kraju Unia zasadniczo koncentruje swoją pomoc na maksymalnie trzech sektorach, w miarę możliwości wybranych w uzgodnieniu z danym krajem partnerskim.

Artykuł 6

Programy tematyczne

1.   Działania podejmowane w ramach programów tematycznych wnoszą wartość dodaną oraz są komplementarne względem działań finansowanych w ramach programów geograficznych i są z nimi spójne.

2.   W odniesieniu do programowania działań tematycznych zastosowanie ma co najmniej jeden następujących warunków:

a)

cele unijnej polityki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu nie mogą zostać w stosowny lub skuteczny sposób osiągnięte za pomocą programów geograficznych, w tym — w stosownych przypadkach — gdy brakuje takiego programu lub został on zawieszony lub nie ma porozumienia w sprawie działania z danym krajem partnerskim;

b)	działania dotyczą inicjatyw ogólnoświatowych wspierających cele dotyczące rozwoju uzgodnione na szczeblu międzynarodowym lub globalne dobra publiczne i wyzwania o skali światowej;

c)	działania mają charakter multiregionalny, wielokrajowy lub przekrojowy;

d)	działania wdrażają innowacyjne polityki lub inicjatywy w celu dostarczania informacji na potrzeby przyszłych działań;

e)	działania dotyczą priorytetu unijnej polityki lub międzynarodowego zobowiązania albo zaangażowania Unii istotnego dla współpracy na rzecz rozwoju.

3.   O ile przepisy niniejszego rozporządzenia nie przewidują inaczej, bezpośrednimi beneficjentami działań tematycznych są kraje lub terytoria określone w art. 1 ust. 1 lit. b) i w tych krajach lub na tych terytoriach działania te są prowadzone. Działania takie można prowadzić poza tymi krajami lub terytoriami, jeżeli w ten sposób można najskuteczniej osiągnąć cele danego programu.

Artykuł 7

Globalne dobra publiczne i wyzwania o skali światowej

1.   Celem unijnej pomocy w ramach programu „Globalne dobra publiczne i wyzwania o skali światowej” jest wspieranie działań w dziedzinach wybranych spośród następujących:

a)	środowisko i zmiany klimatu;

b)	zrównoważona energia;

c)	rozwój społeczny, w tym godna praca, sprawiedliwość społeczna i kultura;

d)	bezpieczeństwo żywnościowe i żywieniowe oraz zrównoważone rolnictwo; oraz

e)	migracja i azyl.

2.   Bardziej szczegółowe informacje na temat obszarów współpracy, o których mowa w ust. 1 przedstawiono w części A załącznika II.

Artykuł 8

Organizacje społeczeństwa obywatelskiego i władze lokalne

1.   Celem unijnej pomocy w ramach programu Organizacje społeczeństwa obywatelskiego i władze lokalne jest wzmocnienie organizacji społeczeństwa obywatelskiego i władz lokalnych w krajach partnerskich oraz, w przypadkach przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu, w Unii i u beneficjentów kwalifikujących się na mocy rozporządzenia (UE) nr 231/2014.

Działania objęte finansowaniem podejmowane są przede wszystkim przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego i władze lokalne. W stosownych przypadkach, aby zapewnić ich skuteczność, działania mogą być prowadzone przez inne podmioty na rzecz zainteresowanych organizacji społeczeństwa obywatelskiego i władz lokalnych.

2.   Bardziej szczegółowe informacje na temat obszarów współpracy objętych niniejszym artykułem znajdują się w części B załącznika II.

Artykuł 9

Program panafrykański

1.   Celem unijnej pomocy w ramach programu panafrykańskiego jest wspieranie strategicznego partnerstwa między Afryką a Unią oraz późniejszych jego zmian i uzupełnień w celu objęcia nim działań o charakterze transregionalnym, kontynentalnym lub globalnym prowadzonych w Afryce i z Afryką.

2.   Program panafrykański stanowi uzupełnienie innych programów na mocy niniejszego rozporządzenia oraz innych instrumentów finansowania działań zewnętrznych Unii, w szczególności Europejskiego Funduszu Rozwoju i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i jest z nimi spójny.

3.   Bardziej szczegółowe informacje na temat obszarów współpracy objętych niniejszym artykułem znajdują się w załączniku III.

TYTUŁ III

PROGRAMOWANIE I ALOKACJA ŚRODKÓW FINANSOWYCH

Artykuł 10

Ramy ogólne

1.   W przypadku programów geograficznych opracowuje się wieloletnie programy indykatywne dla każdego z krajów i regionów partnerskich na podstawie dokumentu strategicznego zgodnie z art. 11.

W przypadku programów tematycznych opracowuje się wieloletnie programy indykatywne zgodnie z art. 13.

Panafrykański wieloletni program indykatywny opracowuje się zgodnie z art. 14.

2.   Komisja przyjmuje, w drodze aktów wykonawczych, środki wykonawcze, o których mowa w art. 2 rozporządzenia (UE) nr 236/2014, na podstawie dokumentów programowych, o których mowa w art. 11, 13 i 14 niniejszego rozporządzenia.

3.   Unijne wsparcie może również przyjąć formę środków nieujętych w dokumentach programowych, o których mowa w art. 11, 13 i 14 niniejszego rozporządzenia, zgodnie z art. 2 rozporządzenia (UE) nr 236/2014.

4.   Unia i państwa członkowskie przeprowadzają wzajemne konsultacje na wczesnym etapie procesu programowania i podczas tego procesu w celu promowania zgodności, komplementarności i spójności działań podejmowanych w ramach współpracy. Takie konsultacje mogą prowadzić do wspólnego programowania Unii i państw członkowskich. Unia prowadzi konsultacje również z innymi darczyńcami i partnerami w dziedzinie rozwoju, w tym z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego, władz lokalnych i innych podmiotów wdrażających. Parlament Europejski otrzymuje stosowne informacje.

5.   Przy programowaniu na mocy niniejszego rozporządzenia zwraca się należytą uwagę na kwestie praw człowieka i demokracji w krajach partnerskich.

6.   Można zachować rezerwę nieprzydzielonych środków finansowych, określoną niniejszym rozporządzeniem, aby zapewnić stosowną reakcję Unii w razie nieprzewidzianych okoliczności, szczególnie w sytuacjach niestabilnych, kryzysowych i pokryzysowych, a także by umożliwić synchronizację z cyklem strategii krajów partnerskich oraz zmiany indykatywnych alokacji po dokonaniu przeglądów zgodnie z art. 11 ust. 5, art. 13 ust. 2 i art. 14 ust. 3. Z zastrzeżeniem późniejszej lub powtórnej alokacji, zgodnie z procedurami przewidzianymi art. 1, sposób wykorzystania tych środków finansowych określa się w terminie późniejszym, zgodnie z przepisami rozporządzenia (UE) nr 236/2014.

Nierozdysponowana część środków finansowych na poziomie każdego rodzaju programu nie przekracza 5 %, poza przypadkami synchronizacji oraz krajów, o których mowa w art. 12 ust. 1.

7.   Bez uszczerbku dla art. 2 ust. 3 Komisja może przewidzieć konkretną alokację środków finansowych przeznaczoną na udzielenie krajom i regionom partnerskim pomocy w zacieśnianiu współpracy z sąsiadującymi najbardziej oddalonymi regionami Unii.

8.   We wszelkim programowaniu lub w przeglądach programów przeprowadzanych po opublikowaniu sprawozdania śródokresowego, o którym mowa w art. 17 rozporządzenia (UE) nr 236/2014, uwzględnia się wyniki, ustalenia i wnioski tego sprawozdania.

Artykuł 11

Dokumenty programowe programów geograficznych

1.   Podczas przygotowywania, wdrażania i przeglądu wszystkich dokumentów programowych na mocy niniejszego artykułu stosowane są zasady spójności polityki na rzecz rozwoju i zasady skuteczności pomocy: mianowicie własność demokratyczna, partnerstwo, koordynacja, harmonizacja, dostosowanie do systemów kraju partnerskiego lub systemów regionalnych, przejrzystość, wzajemna rozliczalność oraz ukierunkowanie na rezultaty, zgodnie z art. 3 ust. 4–8. Okres programowania jest w miarę możliwości zsynchronizowany z cyklami strategii kraju partnerskiego.

Dokumenty programowe programów geograficznych, w tym wspólne dokumenty programowe, są w największym możliwym zakresie oparte na dialogu Unii, państw członkowskich i danego kraju lub regionu partnerskiego, z udziałem parlamentów narodowych lub regionalnych, a także społeczeństwa obywatelskiego, władz lokalnych oraz innych podmiotów, co służy zwiększeniu poczucia własności za proces oraz zachęcaniu do wspierania krajowych strategii rozwoju, w szczególności tych mających na celu ograniczanie ubóstwa.

2.   Dokumenty strategiczne są sporządzane dla danego kraju lub regiony partnerskiego przez Unię w celu zapewnienia spójnych ram współpracy na rzecz rozwoju między Unią a tym krajem lub regionem partnerskim, zgodnie z określonymi w niniejszym rozporządzeniu przepisami dotyczącymi ogólnego celu i zakresu stosowania, celów, zasad i polityki.

3.   Dokumenty strategiczne nie będą wymagane w przypadku:

a)	krajów posiadających krajową strategię rozwoju w formie narodowego planu rozwoju lub podobnego dokumentu dotyczącego rozwoju, zatwierdzonych przez Komisję jako podstawa odpowiednich wieloletnich programów indykatywnych, w czasie przyjęcia ostatniego z wymienionych dokumentów;

b)	krajów lub regionów, dla których sporządzono wspólny dokument ramowy ustanawiający kompleksową unijną strategię, zawierający konkretny rozdział na temat polityki na rzecz rozwoju;

c)	krajów lub regionów, dla których między Unią a państwami członkowskimi został uzgodniony wspólny wieloletni dokument programowy;

d)	regionów, które mają strategię wspólnie uzgodnioną z Unią;

e)

krajów, w których Unia zamierza zsynchronizować swoją strategię z nowym krajowym cyklem rozpoczynającym się przed dniem 1 stycznia 2017 r.; w takich przypadkach wieloletni program indykatywny na okres przejściowy między dniem 1 stycznia 2014 r. a początkiem nowego krajowego cyklu obejmuje reakcję Unii dotyczącą tego kraju;

f)	krajów lub regionów otrzymujących na mocy niniejszego rozporządzenia alokację unijnych środków finansowych w wysokości nieprzekraczającej 50 000 000 EUR na lata 2014–2020.

W przypadkach, o których mowa w akapicie pierwszym lit. b) i f) wieloletni program indykatywny dla danego kraju lub regionu obejmuje strategię Unii na rzecz rozwoju dotyczącą tego kraju lub regionu.

4.   Dokumenty strategiczne są poddawane przeglądowi śródokresowemu lub w razie konieczności przeglądowi ad hoc, które w stosownych przypadkach przeprowadza się zgodnie z zasadami i procedurami określonymi w umowach o partnerstwie i współpracy, zawartych z danymi krajami lub regionami partnerskimi.

5.   Wieloletnie programy indykatywne dla programów geograficznych opracowuje się dla poszczególnych krajów lub regionów otrzymujących indykatywne alokacje finansowe unijnych środków finansowych na podstawie niniejszego rozporządzenia. Z wyjątkiem krajów lub regionów, o których mowa w ust. 3 akapit pierwszy lit. e) i f), dokumenty te sporządza się na podstawie dokumentów strategicznych lub równoważnych dokumentów, o których mowa w ust. 3.

Do celów niniejszego rozporządzenia, wspólny wieloletni dokument programowy, o którym mowa w ust. 3 akapit pierwszy lit. c) niniejszego artykułu, można uznać za wieloletni program indykatywny, pod warunkiem, że jest on zgodny z zasadami i warunkami ustalonymi w niniejszym ustępie, włącznie z indykatywną alokacją środków finansowych i z procedurami przewidzianymi w art. 15,

W wieloletnich programach indykatywnych dla programów geograficznych, określa się priorytetowe obszary wybrane do finansowania przez Unię, szczegółowe cele, oczekiwane rezultaty, jasne, szczegółowe i przejrzyste wskaźniki postępów, a także indykatywne alokacje finansowe, zarówno całkowite, jak i w podziale na priorytetowe dziedziny oraz, w stosownych przypadkach, na formy udzielania pomocy.

Komisja przyjmuje wieloletnie indykatywne alokacje finansowe w ramach poszczególnych programów geograficznych, zgodnie z ogólnymi zasadami określonymi w niniejszym rozporządzeniu, na podstawie kryteriów ustanowionych w art. 3 ust. 2 i przy uwzględnieniu specyfiki poszczególnych programów, a oprócz niej także szczególnych trudności krajów lub regionów znajdujących się w sytuacji kryzysowej, podatnych na zagrożenia, niestabilnych, będących w sytuacji konfliktu lub narażonych na katastrofy.

W stosownych przypadkach alokacje finansowych mogą być podane w postaci przedziału od — do lub część środków finansowych może pozostać nierozdysponowana. Nie można przewidywać żadnych indykatywnych alokacji finansowych na lata następujące po okresie 2014-2020, chyba że wyraźnie określono, że środki należą do zasobów udostępnianych na te kolejne lata.

Wieloletnie programy indykatywne dla programów geograficznych można w razie potrzeby poddawać przeglądom, w tym do celów skutecznego wdrażania uwzględniając przeglądy śródokresowe lub przeglądy ad hoc dokumentów strategicznych stanowiących podstawę tych programów.

Indykatywne alokacje finansowe, priorytety, szczegółowe cele, oczekiwane rezultaty, wskaźniki postępów i, w stosownych przypadkach, formy udzielania pomocy, można także dostosowywać w następstwie przeglądów, w szczególności w konsekwencji sytuacji kryzysowej lub pokryzysowej.

Przeglądy takie powinny dotyczyć potrzeb, a także zaangażowania i postępów w odniesieniu do uzgodnionych celów rozwojowych, w tym celów w zakresie praw człowieka, demokracji, praworządności i dobrych rządów.

6.   Komisja przedstawia sprawozdania dotyczące wspólnego programowania prowadzonego z państwami członkowskimi w ramach sprawozdania średniookresowego, o którym mowa w art 17 rozporządzenia (UE) nr 236/2014, a także — jeżeli nie udało się w pełni doprowadzić do wspólnego programowania — umieszcza w nich zalecenia.

Artykuł 12

Programowanie dla krajów i regionów znajdujących się w sytuacji kryzysowej, pokryzysowej lub niestabilności

1.   Przy opracowywaniu dokumentów programowych dla krajów i regionów znajdujących się w sytuacji kryzysowej, pokryzysowej lub niestabilności, lub podatnych na klęski żywiołowe bierze się należycie pod uwagę ich podatność na zagrożenia oraz szczególne potrzeby i okoliczności panujące w danych krajach lub regionach.

Odpowiednią uwagę należy zwrócić na kwestię zapobiegania konfliktom, budowanie państwa i pokoju, działania związane z pojednaniem i odbudową po zakończeniu konfliktu, a także na rolę kobiet i prawa dzieci w tych procesach.

Jeżeli kraje lub regiony partnerskie są bezpośrednio objęte lub dotknięte sytuacją kryzysową, pokryzysową lub niestabilności, szczególny nacisk kładzie się na lepszą koordynację działań wszystkich odpowiednich partnerów w zakresie pomocy doraźnej, odbudowy i rozwoju, dla wspierania przechodzenia od sytuacji wyjątkowej do fazy rozwoju.

W dokumentach programowych dla krajów i regionów znajdujących się w sytuacji niestabilności lub podatnych na klęski żywiołowe przewiduje się działania mające na celu osiągnięcie stanu gotowości na wypadek klęski żywiołowej i zapobieganie klęskom oraz zarządzanie ich skutkami; odnoszą się one też do kwestii podatności na wstrząsy i służą wzmocnieniu odporności.

2.   Z należycie uzasadnionych i pilnych przyczyn, takich jak kryzysy lub bezpośrednie zagrożenie demokracji, praworządności, praw człowieka lub podstawowych wolności, Komisja może przyjąć akty wykonawcze, mające natychmiastowe zastosowanie, zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 16 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 236/2014, aby zmienić dokumenty strategiczne i wieloletnie programy indykatywne, o których mowa w art. 11 niniejszego rozorządzenia.

W wyniku takich przeglądów można zaproponować konkretną i dostosowaną strategię w celu zapewnienia przejścia do fazy długoterminowej współpracy i rozwoju, promowania lepszej koordynacji i przechodzenia od stosowania instrumentów o charakterze humanitarnym do instrumentów polityki na rzecz rozwoju.

Artykuł 13

Dokumenty programowe programów tematycznych

1.   W wieloletnich programach indykatywnych dla programów tematycznych określa się unijną strategię w zakresie danego tematu oraz — w odniesieniu do programu dotyczącego globalnych dóbr publicznych i wyzwań o skali światowej — w zakresie każdego obszaru współpracy, priorytetów wybranych do finansowania przez Unię, szczegółowych celów, oczekiwanych rezultatów, jasnych, szczegółowych i przejrzystych wskaźników postępów, sytuacji międzynarodowej oraz działania głównych partnerów i, w stosownych przypadkach, zasady udzielania pomocy.

W stosownych przypadkach określa się zasoby i priorytety działania w ramach udziału w inicjatywach ogólnoświatowych.

Wieloletnie programy indykatywne dla programów tematycznych stanowią uzupełnienie programów geograficznych i są zgodne z dokumentami strategicznymi, o których mowa w art. 11 ust. 2.

2.   Wieloletnie programy indykatywne dla programów tematycznych określają również indykatywne alokacje finansowe — całkowite oraz w podziale na obszary współpracy i priorytetowe dziedziny. W stosownych przypadkach indykatywna alokacja finansowa może być podana w postaci przedziału od- do lub część środków finansowych może pozostać nierozdysponowana.

Wieloletnie programy indykatywne dla programów geograficznych poddaje się przeglądom w razie konieczności w celu zapewnienia skutecznego ich wdrożenia, z uwzględnieniem przeglądów śródokresowych lub ad hoc.

Indykatywne alokacje finansowe, priorytety, szczegółowe cele, oczekiwane rezultaty, wskaźniki postępów, i w stosownych przypadkach, formy udzielania pomocy, można także dostosowywać w następstwie przeglądów.

Artykuł 14

Dokumenty dotyczące programowania dla programu panafrykańskiego

1.   Podczas przygotowywania, wdrażania i przeglądu dokumentów dotyczących programowania dla programu panafrykańskiego na mocy niniejszego artykułu stosowane są zasady skuteczności pomocy określone w art. 3 ust. 4–8.

Dokumenty dotyczące programowania dla programu panafrykańskiego oparte jest na dialogu z udziałem wszystkich zainteresowanych stron, takich jak Parlament Panafrykański.

2.   W wieloletnim programie indykatywnym dla programu panafrykańskiego określa się priorytetowe obszary wybrane do finansowania, szczegółowe cele, oczekiwane rezultaty, jasne, szczegółowe i przejrzyste wskaźniki postępów, a także, w stosownych przypadkach, formy udzielania pomocy.

Wieloletni program indykatywny dla programu panafrykańskiego jest spójny z programami geograficznymi i tematycznymi.

3.   W wieloletnim programie indykatywnym dla programu panafrykańskiego określa się również indykatywne alokacje finansowe — całkowite oraz w podziale na obszary współpracy i priorytetowe dziedziny. W stosownych przypadkach indykatywna alokacja finansowa może być przedstawiona w postaci przedziału od-do.

Wieloletni program indykatywny dla programu panafrykańskiego zostają w razie potrzeby poddane przeglądowi, w związku z nieprzewidzianymi trudnościami lub problemami z jego wdrażaniem oraz w celu uwzględnienia ewentualnego przeglądu partnerstwa strategicznego.

Artykuł 15

Zatwierdzanie dokumentów strategicznych i przyjmowanie wieloletnich programów indykatywnych

1.   Komisja zatwierdza dokumenty strategiczne, o których mowa w art. 11 i przyjmuje wieloletnie programy indykatywne, o których mowa w art. 11, 13 i 14 w drodze aktów wykonawczych. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 16 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 236/2014. Tę procedurę stosuje się również w przypadku przeglądów, w wyniku których wprowadza się istotne zmiany w strategii lub jej programowaniu.

2.   Ze względu na należycie uzasadnioną, szczególnie pilną potrzebę związaną z okolicznościami takimi jak kryzysy lub bezpośrednie zagrożenie dla demokracji, praworządności, praw człowieka lub podstawowych wolności Komisja może dokonać przeglądu dokumentów strategicznych, o których mowa w art. 11 niniejszego rozporządzenia i wieloletnich programów indykatywnych, o których mowa w art. 11, 13 i 14 niniejszego rozporządzenia zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 16 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 236/2014.

TYTUŁ IV

PRZEPISY KOŃCOWE

Artykuł 16

Udział państwa trzeciego niekwalifikującego się na mocy niniejszego rozporządzenia

W wyjątkowych i należycie uzasadnionych przypadkach oraz bez uszczerbku dla art. 2 ust. 3 niniejszego rozporządzenia, w celu zapewnienia spójności i skuteczności unijnego finansowania lub wspierania współpracy regionalnej lub transregionalnej, Komisja może — w ramach wieloletnich programów indykatywnych zgodnie z art. 15 niniejszego rozporządzenia lub odnośnymi środkami wykonawczymi zgodnie z art. 2 rozporządzenia(UE) nr 236/2014 – podjąć decyzję o rozszerzeniu zakresu kwalifikowalności działań na kraje i terytoria, które inaczej nie kwalifikowałyby się do otrzymania środków finansowych zgodnie z art. 1 niniejszego rozporządzenia, jeżeli działania przewidziane do realizacji mają charakter ogólnoświatowy, regionalny, transregionalny lub transgraniczny.

Artykuł 17

Przekazanie uprawnień Komisji

1.   Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 18 w celu zmiany:

a)

informacji szczegółowych dotyczących obszarów współpracy, o których mowa w: (i) art. 5 ust. 3, określonych w części A i B załącznika I, (ii) art. 7 ust. 2, określonych w części A załącznika II, (iii) art. 8 ust. 2, określonych w części B załącznika II, (iv) art. 9 ust. 3, określonych w załączniku III, szczególności w następstwie szczytów UE–Afryka;

b)	indykatywnych alokacji finansowych w ramach programów geograficznych oraz w ramach, określonych w załączniku IV. Zmiany te nie mogą prowadzić do zmniejszenia początkowej kwoty o więcej niż 5 %, z wyjątkiem alokacji określonych w pkt 1 lit. b) załącznika IV.

2.   W szczególności, po opublikowaniu przeglądu sprawozdania śródokresowego, o którym mowa w art. 17 rozporządzenia (UE) nr 236/2014, i w oparciu o zalecenia zawarte w tym sprawozdaniu, Komisja przyjmie — do dnia 31 marca 2018 r. — akty delegowane, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu.

Artykuł 18

Wykonywanie przekazanych uprawnień

1.   Powierzenie Komisji uprawnień do przyjęcia aktów delegowanych podlega warunkom określonym w niniejszym artykule.

2.   Uprawnienia do przyjęcia aktów delegowanych, o których mowa w art. 17, powierza się Komisji na czas obowiązywania niniejszego rozporządzenia.

3.   Przekazanie uprawnień, o którym mowa w art. 17 może zostać w dowolnym momencie odwołane przez Parlament Europejski lub Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna od następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w określonym w tej decyzji późniejszym terminie. Nie wpływa ona na ważność jakichkolwiek już obowiązujących aktów delegowanych.

4.   Niezwłocznie po przyjęciu aktu delegowanego Komisja przekazuje go równocześnie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

5.   Przyjęty zgodnie z art. 17 akt delegowany wchodzi w życie tylko wówczas, gdy ani Parlament Europejski, ani Rada nie wyraziły sprzeciwu w terminie dwóch miesięcy od przekazania tego aktu Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, lub gdy, przed upływem tego terminu, zarówno Parlament Europejski, jak i Rada poinformowały Komisję, że nie wniosą sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o dwa miesiące z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.

Artykuł 19

Komitet

1.   Komisję wspiera komitet(„komitet ds. Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju”). Komitet ten jest komitetem w rozumieniu rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

2.   W obradach komitetu ds. Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju dotyczących kwestii związanych z EBI uczestniczy obserwator z EBI.

Artykuł 20

Pula środków finansowych

1.   Pula środków finansowych na wykonanie niniejszego rozporządzenia w latach 2014–2020 wynosi 19 661 639 000 EUR.

Decyzję o wysokości rocznych środków podejmuje Parlament Europejski i Rada w granicach określonych w wieloletnich ramach finansowych.

2.   Indykatywne kwoty przeznaczone na każdy z programów, o których mowa w art. 5–9, na lata 2014–2020 określone są w załączniku IV.

3.   Zgodnie z art. 18 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1288/2013 (16) indykatywna kwota w wysokości 1 680 000 000 EUR z różnych instrumentów finansowania działań zewnętrznych (instrument finansowania współpracy na rzecz rozwoju, Europejski Instrument Sąsiedztwa, Instrument Partnerstwa oraz Instrument Pomocy Przedakcesyjnej) zostanie przeznaczona na działania związane z mobilnością edukacyjną do lub z państw partnerskich, w rozumieniu rozporządzenia (UE) nr 1288/2013 oraz na współpracę i dialog polityczny z organami, instytucjami i organizacjami z tych państw.

Wykorzystanie tych środków finansowych będzie podlegało rozporządzeniu (UE) nr 1288/2013.

Środki finansowe są udostępniane w ramach dwóch wieloletnich alokacji obejmujących tylko, odpowiednio, pierwsze cztery lata i pozostałe trzy lata. Alokacje tych środków zostaną odzwierciedlone w wieloletnim indykatywnym programowaniu określonym w niniejszym rozporządzeniu, którego dotyczy niniejsze rozporządzenie zgodnie z ustalonymi potrzebami i priorytetami zainteresowanych krajów. Alokacje te mogą zostać zmienione w przypadku istotnych nieprzewidzianych okoliczności lub poważnych zmian politycznych zgodnie z priorytetami zewnętrznymi Unii.

4.   Finansowanie w ramach niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do działań, o których mowa w ust. 3 nie przekracza 707 000 000 EUR. Środki finansowe pochodzą z alokacji na programy geograficzne, a oraz z wyszczególnieniem oczekiwana dystrybucja regionalna i rodzajów działań zostaną określone. Środki finansowe na podstawie niniejszego rozporządzenia przeznaczone są na finansowanie działań objętych rozporządzeniem (UE) nr 1288/2013 wykorzystywane są na działania z korzyścią dla krajów partnerskich, objętych niniejszym rozporządzeniem, ze szczególnym uwzględnieniem krajów najuboższych. Działania na rzecz mobilności studentów i pracowników finansowane z alokacji w ramach niniejszego rozporządzenia skoncentrowane są na obszarach istotnych z punktu widzenia zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu rozwoju krajów rozwijających się.

5.   Komisja uwzględnia w swoim rocznym sprawozdaniu z wykonania niniejszego rozporządzenia, o czym mowa w art. 13 rozporządzenia (UE) nr 236/2014 wykaz wszystkich działań, o których mowa w ust. 3 niniejszego artykułu finansowanych ze środków pochodzących z niniejszego rozporządzenia oraz ich zgodność z celami i zasadami określonymi w art. 2 i 3 niniejszego rozporządzenia.

Artykuł 21

Europejska Służba Działań Zewnętrznych

Niniejsze rozporządzenie stosuje się zgodnie z decyzją 2010/427/UE.

Artykuł 22

Wejście w życie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.

---

(1)  Dz.U. C 391 z 18.12.2012, s. 110.

(2)  Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 11 grudnia 2013 r. (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym) oraz decyzja Rady z dnia 11 marca 2014 r.

(3)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1905/2006 z dnia 18 grudnia 2006 r. ustanawiające instrument finansowania współpracy na rzecz rozwoju (Dz.U. L 378 z 27.12.2006, s. 41).

(4)  Dz.U. C 46 z 24.2.2006, s. 1.

(5)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 234/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające Instrument Partnerstwa na rzecz Współpracy z Państwami Trzecimi (Zob. s. 77 niniejszego Dziennika Urzędowego)

(6)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 236/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające wspólne zasady i procedury wdrażania unijnych instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych (Zob. s. 95 niniejszego Dziennika Urzędowego).

(7)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiające przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13).

(8)  Decyzja Rady 2010/427/UE z dnia 26 lipca 2010 r. określająca organizację i zasady funkcjonowania Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (Dz.U. L 201 z 3.8.2010, s. 30).

(9)  Dz.U. C 373 z 20.12.2013, s. 1.

(10)  Rozporządzenie Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 z dnia 2 grudnia 2013 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2014-2020 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013 r., s. 884).

(11)  Dz.U. L 371 z 15.12.2000, s. 3.

(12)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 232/2014. z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające Europejski Instrument Sąsiedztwa (Zob. s. 27 niniejszego Dziennika Urzędowego).

(13)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 231/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA II) (Zob. s. 11 niniejszego Dziennika Urzędowego).

(14)  Decyzja Rady 2013/755/UE z dnia 25 listopada 2013 r. w sprawie stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich z Unią Europejską („decyzja o stowarzyszeniu zamorskim”) (Dz.U. L 344 z 19.12.2013, s. 1).

(15)  Rozporządzenie Rady (WE) nr 1257/96 z dnia 20 czerwca 1996 r. dotyczące pomocy humanitarnej (Dz.U. L 163 z 2.7.1996, s. 1).

(16)  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1288/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające „Erasmus+”: unijny program na rzecz kształcenia, szkolenia, młodzieży sportu oraz uchylającego decyzje nr 1719/2006/WE, nr 1720/2006/WE i nr 1298/2008/WE (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 50).

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---