(1)

Europejska polityka w dziedzinie nawigacji satelitarnej ma na celu utworzenie w Unii dwóch systemów nawigacji satelitarnej: systemu stworzonego w ramach programu Galileo i systemu EGNOS (zwanych dalej „systemami”). Systemy te utworzono odpowiednio w ramach programów Galileo i EGNOS. Na infrastrukturę każdego z nich składają się satelity i sieć stacji naziemnych.

(2)

Celem programu Galileo jest utworzenie i eksploatacja pierwszej światowej infrastruktury nawigacji satelitarnej i pozycjonowania satelitarnego przeznaczonej specjalnie do celów cywilnych, którą mogą wykorzystywać różne podmioty publiczne i prywatne w Europie i na świecie. System stworzony w ramach programu Galileo działa niezależnie od już istniejących albo mogących dopiero powstać innych systemów, przyczyniając się tym samym między innymi do strategicznej niezależności Unii, co podkreśliły Parlament Europejski i Rada.

(3)

Celem programu EGNOS jest poprawa jakości otwartych sygnałów emitowanych przez istniejące globalne systemy nawigacji satelitarnej (ang. global navigation satellite systems,„GNSS”), a także sygnałów usługi otwartej oferowanej przez system utworzony w ramach programu Galileo, kiedy będą one dostępne. Usługi świadczone w ramach programu EGNOS powinny priorytetowo obejmować terytoria państw członkowskich położone w Europie, przy czym do celów niniejszego rozporządzenia oznacza to również Azory, Wyspy Kanaryjskie i Maderę.

(4)

Parlament Europejski, Rada, Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów niezmiennie w pełni popierają programy Galileo i EGNOS.

(5)

Ponieważ programy Galileo i EGNOS znajdują się na zaawansowanym etapie rozwoju prowadzącym do powstania systemów w fazie eksploatacji, wymagany jest szczególny instrument prawny, który będzie odpowiadać ich potrzebom, zwłaszcza w zakresie zarządzania i bezpieczeństwa, by spełnić wymóg należytego zarządzania finansami i upowszechniać korzystanie z systemów.

(6)

Systemy stanowią infrastruktury skonfigurowane jako sieci transeuropejskie, których wykorzystanie znacznie wykracza poza granice państw członkowskich. Ponadto usługi oferowane przez te systemy sprzyjają różnorodnym dziedzinom działalności gospodarczej i społecznej, w tym rozwojowi sieci transeuropejskich w zakresie infrastruktury transportu, telekomunikacji i energii.

(7)

Programy Galileo i EGNOS stanowią narzędzie polityki przemysłowej i wpisują się w ramy strategii „Europa 2020”, jak to wynika z komunikatu Komisji z dnia 17 listopada 2010 r. zatytułowanego „Zintegrowana polityka przemysłowa w erze globalizacji. Konkurencyjność i zrównoważony rozwój na pierwszym planie”. Wspomina się o nich również w komunikacie Komisji z dnia 4 kwietnia 2011 r. zatytułowanym „Ku strategii Unii Europejskiej w zakresie przestrzeni kosmicznej w służbie obywateli”. Programy te przynoszą liczne korzyści gospodarce i obywatelom Unii, a ich skumulowaną wartość szacuje się na ok. 130 mld EUR na lata 2014-2034.

(8)

Coraz większa liczba sektorów gospodarki, zwłaszcza transport, telekomunikacja, rolnictwo i energetyka, w coraz większym stopniu wykorzystuje systemy nawigacji satelitarnej. Również organy publiczne mogą czerpać korzyści z tych systemów w różnorodnych dziedzinach, na przykład w służbach ratowniczych, policji, w zarządzaniu kryzysowym lub zarządzaniu granicami. Rozwój wykorzystania nawigacji satelitarnej przynosi ogromne korzyści gospodarce, społeczeństwu i środowisku. Takie korzyści społeczno-gospodarcze dzielą się na trzy główne kategorie: bezpośrednie korzyści płynące ze wzrostu rynku przestrzeni kosmicznej, bezpośrednie korzyści wynikające ze wzrostu rynku niższego szczebla w dziedzinie zastosowań i usług bazujących na GNSS oraz pośrednie korzyści płynące z powstania nowych zastosowań w innych sektorach lub transferu technologii do tych sektorów, przy czym powstają nowe możliwości rynkowe w innych sektorach, zwiększa się wydajność w całym przemyśle i uzyskuje się korzyści publiczne dzięki zmniejszeniu zanieczyszczenia lub poprawie poziomu bezpieczeństwa i ochrony.

(9)

Ważne jest zatem by Unia wspierała rozwój zastosowań i usług bazujących na systemach. Pozwoli to obywatelom Unii czerpać korzyści z systemów oraz zapewni utrzymanie zaufania społeczeństwa do programów Galileo i EGNOS. Odpowiednim narzędziem finansowania działalności naukowo-innowacyjnej związanej z rozwojem zastosowań bazujących na GNSS jest „Horyzont 2020” – program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji („program Horyzont 2020”) ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1291/2013 (2). Jednak bardzo specyficzną eksperymentalną część działalności badawczo-rozwojowej należy sfinansować z budżetu przyznanego na programy Galileo i EGNOS zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, jeżeli działalność ta dotyczy podstawowych elementów, takich jak chipsety i odbiorniki działające w systemie Galileo, które ułatwią rozwój zastosowań w różnych sektorach gospodarki. Finansowanie takie nie powinno jednak stwarzać zagrożenia dla rozmieszczenia lub eksploatacji infrastruktury utworzonej w ramach programów.

(10)

Ze względu na wzrost wykorzystania nawigacji satelitarnej w wielu dziedzinach działalności przerwa w świadczeniu usług może spowodować poważne szkody dla współczesnych społeczeństw oraz przynieść straty wielu podmiotom gospodarczym. Ponadto ze względu na swój strategiczny wymiar systemy nawigacji satelitarnej stanowią wrażliwe infrastruktury, które mogą być wykorzystane w złej wierze. Czynniki te mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo Unii, państw członkowskich i obywateli Unii. Należy zatem uwzględnić wymogi bezpieczeństwa podczas projektowania, rozwoju, rozmieszczania i eksploatacji infrastruktury tworzonej w ramach programów Galileo i EGNOS zgodnie ze standardowymi praktykami.

(11)

Program Galileo obejmuje zakończoną już fazę definicji, fazę rozwoju i walidacji, której zakończenie planuje się na 2013 r., fazę wdrażania, która rozpoczęła się w 2008 r. i powinna się zakończyć w 2020 r., oraz fazę eksploatacji, która powinna rozpoczynać się stopniowo w latach 2014/2015, aby system był w pełni operacyjny w 2020 r. Pierwsze cztery satelity operacyjne zostały zbudowane i uruchomione w fazie rozwoju i walidacji, pełną konstelację satelitów należy ukończyć w fazie wdrażania, a uzupełnianie powinno mieć miejsce w fazie eksploatacji. Odpowiednio należy tworzyć i eksploatować powiązaną z nimi infrastrukturę naziemną.

(12)

Program EGNOS jest w fazie eksploatacji, odkąd jego usługę otwartą i usługę związaną z ochroną życia uznano za działające odpowiednio w październiku 2009 r. i w marcu 2011 r. Z zastrzeżeniem ograniczeń technicznych i finansowych oraz stosownie do umów międzynarodowych geograficzny zasięg usług świadczonych przez system EGNOS można rozszerzyć na inne regiony świata, w szczególności na terytoria krajów kandydujących, krajów trzecich należących do jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej oraz krajów objętych europejską polityką sąsiedztwa. Jednak takiego rozszerzenia na inne regiony świata nie należy finansować ze środków budżetowych przyznanych na programy Galileo i EGNOS zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 (3); ponadto rozszerzenie to nie powinno opóźnić rozszerzenia zasięgu na całe terytoria państw członkowskich położone w Europie.

(13)

Pierwotny profil usługi związanej z ochroną życia w systemie Galileo przewidzianej w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 683/2008 (4) zmodyfikowano, by zapewnić interoperacyjność z innymi GNSS, skutecznie zaspokoić potrzeby użytkowników usługi związanej z ochrona życia oraz obniżyć poziom złożoności, zagrożenia i koszty niezbędnej infrastruktury.

(14)

Aby zmaksymalizować wykorzystanie usługi związanej z ochroną życia w systemie EGNOS, należy świadczyć ją, nie pobierając opłat bezpośrednio od użytkowników. Również usługę publiczną o regulowanym dostępie (PRS) w systemie Galileo należy oferować bezpłatnie następującym uczestnikom PRS w rozumieniu decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1104/2011/UE (5): państwom członkowskim, Radzie, Komisji, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych („ESDZ”) i należycie upoważnionym agencjom Unii. Braku opłat nie należy rozumieć jako naruszenia przepisów dotyczących kosztów funkcjonowania organu odpowiedzialnego za PRS, określonych w decyzji nr 1104/2011/UE.

(15)

W celu optymalizacji korzystania ze świadczonych usług systemy, sieci i usługi wynikające z programów Galileo i EGNOS powinny być zgodne i interoperacyjne między sobą oraz w miarę możliwości z innymi systemami nawigacji satelitarnej i z konwencjonalnymi środkami radionawigacji, jeżeli taką zgodność i interoperacyjność przewidziano w umowie międzynarodowej, bez uszczerbku dla celu, jakim jest niezależność strategiczna.

(16)

Ponieważ Unia zasadniczo zapewnia całość finansowania programów Galileo i EGNOS, należy przewidzieć, że Unia będzie właścicielem wszystkich aktywów materialnych i niematerialnych stworzonych lub rozwijanych w ramach tych programów. Aby w pełni przestrzegać wszelkich praw podstawowych dotyczących własności, należy jednak dokonać odpowiednich ustaleń z obecnymi właścicielami, w szczególności w odniesieniu do istotnych części infrastruktury i ich bezpieczeństwa. Należy to rozumieć w ten sposób, że określone w niniejszym rozporządzeniu przepisy dotyczące własności aktywów niematerialnych nie obejmują praw niematerialnych, które nie mogą być przenoszone na mocy stosownych przepisów prawa krajowego. Takie prawo własności przysługujące Unii nie powinno naruszać możliwości udostępniania przez Unię powyższych aktywów stronom trzecim lub rozporządzania nimi, zgodnie z niniejszym rozporządzeniem oraz jeżeli zostanie to uznane za stosowne na podstawie oceny poszczególnych przypadków. W szczególności Unia powinna mieć możliwość przekazywania stronom trzecim praw własności intelektualnej wynikających z prac nad programami Galileo i EGNOS lub udzielania licencji na te prawa. W celu ułatwienia przyjęcia nawigacji satelitarnej przez rynki należy zapewnić optymalne korzystanie przez strony trzecie szczególnie z praw własności intelektualnej wynikających z programów Galileo i EGNOS i należących do Unii, w tym na płaszczyźnie społeczno-gospodarczej.

(17)

Przepisy dotyczące własności ustanowione w niniejszym rozporządzeniu nie dotyczą aktywów utworzonych lub rozwijanych poza programami Galileo i EGNOS. Jednak aktywa takie mogą w pewnych przypadkach być istotne dla funkcjonowania programów. W celu pobudzenia rozwoju nowych technologii poza programami Galileo i EGNOS Komisja powinna zachęcać strony trzecie do zwrócenia uwagi na takie istotne aktywa niematerialne oraz, jeżeli byłoby to korzystne dla programów, powinna negocjować warunki dotyczące ich właściwego wykorzystywania.

(18)

Fazy wdrażania i eksploatacji programu Galileo oraz faza eksploatacji programu EGNOS powinny być całkowicie finansowane przez Unię. Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 (6) państwa członkowskie powinny mieć jednak możliwość przeznaczenia na programy Galileo i EGNOS dodatkowych funduszy lub wkładu w naturze, w oparciu o właściwe porozumienia, w celu sfinansowania dodatkowych elementów związanych z ich potencjalnymi celami szczegółowymi zainteresowanych państw członkowskich. Państwa trzecie i organizacje międzynarodowe również powinny mieć możliwość wniesienia wkładu w te programy.

(19)

Do zapewnienia ciągłości i stabilności programów Galileo i EGNOS niezbędne jest wystarczające i stałe finansowanie podczas okresów planowania finansowego, również ze względu na ich europejski wymiar i nieodłączną europejską wartość dodaną. Należy także określić kwotę wymaganą w okresie od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. w celu finansowania ukończenia fazy wdrażania programu Galileo i faz eksploatacji programów Galileo i EGNOS.

(20)

W rozporządzeniu (UE, Euratom) nr 1311/2013 przyznano maksymalną kwotę 7 071,73 mln EUR według cen aktualnych na sfinansowanie działań związanych z programami Galileo i EGNOS w okresie od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. Z myślą o przejrzystości i ułatwieniu kontroli kosztów łączną kwotę należy rozbić na kilka kategorii. Jednak z myślą o elastyczności i w celu zapewnienia sprawnego funkcjonowania programów Komisja powinna mieć możliwość przenoszenia środków z jednej kategorii do drugiej. Działania w ramach programów powinny obejmować również ochronę systemów i ich funkcjonowanie, także w czasie wynoszenia satelitów na orbitę. Dlatego też udział w kosztach usług umożliwiających zapewnienie takiej ochrony mógłby być finansowany z budżetu przeznaczonego na programy Galileo i EGNOS w miarę możliwości wynikających z rygorystycznego zarządzania kosztami oraz przy pełnym przestrzeganiu maksymalnej kwoty ustanowionej w rozporządzeniu (UE, Euratom) nr 1311/2013. Wkład ten powinien być wykorzystywany wyłącznie do dostarczania danych i usług, a nie do zakupu infrastruktury. Niniejsze rozporządzenie ustanawia pulę środków finansowych na kontynuację programów Galileo i EGNOS, która ma stanowić główną kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 17 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r. między Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzaniu finansowym (7) dla Parlamentu Europejskiego i Rady w trakcie corocznej procedury budżetowej.

(21)

Należy określić w niniejszym rozporządzeniu działania, na które mają zostać przyznane środki budżetowe Unii na programy Galileo i EGNOS na lata 2014-2020. Środki te należy przyznać przede wszystkim na działania związane z fazą wdrażania programu Galileo, w tym na działania w zakresie zarządzania i monitorowania tej fazy, i na działania związane z eksploatacją systemu utworzonego w ramach programu Galileo, w tym na działania poprzedzające lub przygotowujące fazę eksploatacji tego programu, jak również na działania związane z eksploatacją systemu EGNOS. Należy je również przyznać na finansowanie pewnych działań koniecznych do zarządzania celami programów Galileo i EGNOS i do ich osiągania, co obejmuje w szczególności wsparcie działalności badawczo-rozwojowej dotyczącej podstawowych elementów, takich jak chipsety i odbiorniki działające w systemie Galileo, w tym odpowiednich modułów oprogramowania służących do pozycjonowania i monitorowania poprawności współrzędnych. Elementy te stanowią interfejs między usługami oferowanymi przez infrastrukturę a zastosowaniami niższego szczebla i ułatwiają rozwój zastosowań w różnych sektorach gospodarki. Ich rozwój działa jak katalizator maksymalizacji korzyści społeczno-gospodarczych, gdyż ułatwia przyjmowanie oferowanych usług przez rynek. Komisja powinna co roku sporządzać sprawozdanie dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowanej strategii zarządzania kosztami.

(22)

Należy podkreślić, że koszty inwestycji oraz eksploatacji systemów szacowane na lata 2014–2020 nie uwzględniają nieprzewidzianych zobowiązań finansowych, które Unia może być zobowiązana ponieść, w szczególności zobowiązań związanych z odpowiedzialnością dotyczącą świadczenia usług lub przysługującej Unii własności systemów, w szczególności w odniesieniu do niewłaściwego funkcjonowania systemów. Zobowiązania te są przedmiotem szczegółowej analizy prowadzonej przez Komisję.

(23)

Należy również podkreślić, że środki budżetowe przewidziane w niniejszym rozporządzeniu nie obejmują prac finansowanych ze środków przydzielonych na program Horyzont 2020, takich jak działania związane z rozwojem zastosowań pochodnych od systemów. Prace takie umożliwią optymalizację korzystania z usług oferowanych w ramach programów Galileo i EGNOS, zapewnienie właściwego zwrotu z inwestycji poniesionych przez Unię w formie korzyści społecznych i gospodarczych oraz zwiększenie know-how przedsiębiorstw unijnych w zakresie technologii nawigacji satelitarnej. Komisja powinna zapewniać przejrzystość i klarowność poszczególnych źródeł finansowania poszczególnych aspektów programów.

(24)

Unia powinna ponadto uzyskiwać dochody z systemów, wynikające zwłaszcza z usługi komercyjnej świadczonej w systemie utworzonym w ramach programu Galileo, w celu częściowego zrekompensowania kosztów inwestycji uprzednio przez nią poniesionych, przy czym dochody te powinny być wykorzystywane do wspierania celów programów Galileo i EGNOS. Ponadto w umowach zawartych z podmiotami sektora prywatnego można przewidzieć mechanizm podziału dochodów.

(25)

W celu uniknięcia przekroczenia kosztów i opóźnień, które wpłynęły na przebieg programów Galileo i EGNOS w przeszłości, konieczne jest zwiększenie wysiłków umożliwiających kontrolę ryzyka mogącego spowodować nadmierne koszty lub opóźnienia, o co wnosi Parlament Europejski w rezolucji z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie śródokresowego przeglądu europejskich programów nawigacji satelitarnej: ocena wdrożenia, przyszłe wyzwania i perspektywy finansowe (8) i Rada w konkluzjach z dnia 31 marca 2011 r. i co wynika z komunikatu Komisji z dnia 29 czerwca 2011 r. zatytułowanego „Budżet z perspektywy »Europy 2020« ”.

(26)

Należyte publiczne zarządzanie programami Galileo i EGNOS wymaga, po pierwsze, aby istniał ścisły podział odpowiedzialności i zadań, w szczególności między Komisją, Agencją Europejskiego GNSS i Europejską Agencję Kosmiczną (ESA), a po drugie, aby zarządzanie to było stopniowo dostosowywane do potrzeb funkcjonowania systemów.

(27)

W związku z tym, że Komisja reprezentuje Unię, która jest zasadniczo jedynym źródłem finansowania programów Galileo i EGNOS i właścicielem systemów, Komisja powinna odpowiadać za przebieg tych programów i zapewnić nad nimi ogólny nadzór. Powinna ona zarządzać funduszami przydzielonymi na programy na podstawie niniejszego rozporządzenia, nadzorować wdrażanie wszystkich działań w ramach programów oraz zapewniać jasny podział odpowiedzialności i zadań, w szczególności między Agencją Europejskiego GNSS i ESA. W związku z tym należy wyznaczyć Komisji, oprócz zadań związanych z tym ogólnymi obowiązkami i pozostałych zadań wynikających z niniejszego rozporządzenia, pewne zadania szczegółowe. W celu optymalizacji zasobów i kompetencji różnych zainteresowanych stron Komisja powinna mieć możliwość delegowania pewnych zadań poprzez umowy o delegowaniu zadań, zgodnie z rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 966/2012.

(28)

Zważywszy na znaczenie naziemnej infrastruktury systemów dla programów Galileo i EGNOS i jej wpływ na ich bezpieczeństwo, określenie lokalizacji tej infrastruktury powinno być jednym z zadań szczegółowych przydzielonych Komisji. Rozmieszczenie naziemnej infrastruktury systemów powinno nadal odbywać się w oparciu o otwarte i przejrzyste procedury. Lokalizacja takiej infrastruktury powinna być określona przy uwzględnieniu ograniczeń geograficznych i technicznych w powiązaniu z optymalnym rozmieszczeniem geograficznym infrastruktury naziemnej oraz z ewentualną obecnością istniejących instalacji i urządzeń odpowiednich do realizacji określonych zadań, a także przy zapewnieniu zgodności z potrzebami poszczególnych stacji naziemnych w zakresie bezpieczeństwa oraz z krajowymi wymogami poszczególnych państw członkowskich dotyczącymi bezpieczeństwa.

(29)

Agencja Europejskiego GNSS została ustanowiona rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 912/2010 (9), aby realizować cele programów Galileo i EGNOS oraz wykonywać niektóre zadania związane z przebiegiem tych programów. Jest ona agencją unijną, która jako organ w rozumieniu rozporządzenia (UE, Euratom) nr 966/2012 podlega obowiązkom mającym zastosowanie do agencji unijnych. Należy przyznać jej pewne zadania związane z bezpieczeństwem programów i z jej ewentualnym wyznaczeniem jako organu odpowiedzialnego za PRS. Agencja Europejskiego GNSS powinna również przyczyniać się do promowania systemów i oferowania ich na rynku, między innymi przez nawiązanie kontaktów z użytkownikami i potencjalnymi użytkownikami usług świadczonych w ramach programów Galileo i EGNOS, jak również powinna gromadzić informacje na temat ich wymagań oraz rozwoju sytuacji na rynku nawigacji satelitarnej. Ponadto powinna ona wykonywać zadania, które Komisja powierzy jej w drodze umowy lub umów o delegowaniu zadań, obejmujących różne inne zadania szczegółowe związane z programami, w szczególności zadania związane z fazami eksploatacji systemów, w tym z operacyjnym zarządzaniem programami, propagowaniem zastosowań i usług na rynku nawigacji satelitarnej oraz wspieraniem rozwoju podstawowych elementów związanych z programami. W celu umożliwienia Komisji, która reprezentuje Unię, pełnego wykonywania jej uprawnień kontrolnych umowy o delegowaniu zadań powinny zawierać ogólne warunki zarządzania środkami powierzonymi Agencji Europejskiego GNSS.

Przekazanie Agencji Europejskiego GNSS odpowiedzialności za zadania związane z operacyjnym zarządzaniem programami Galileo i EGNOS i ich eksploatacją powinno następować stopniowo i być uzależnione od pozytywnego zakończenia stosownego przeglądu przejęcia oraz od gotowości Agencji Europejskiego GNSS do przejęcia takich zadań, by zapewnić ciągłość tych programów. W przypadku EGNOS przejęcie powinno mieć miejsce w dniu 1 stycznia 2014 r.; w przypadku Galileo oczekuje się, że nastąpi ono w 2016 r.

(30)

Na czas fazy wdrażania programu Galileo Unia powinna zawrzeć z ESA umowę o delegowaniu zadań określającą zadania ESA w tej fazie. Komisja, która reprezentuje Unię, powinna dołożyć wszelkich starań, by zawrzeć tę umowę o delegowaniu zadań w terminie sześciu miesięcy od dnia rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia. W celu umożliwienia Komisji pełnego wykonywania jej uprawnień kontrolnych umowa o delegowaniu zadań powinna zawierać ogólne warunki zarządzania środkami powierzonymi ESA. W odniesieniu do działań finansowanych wyłącznie przez Unię warunki takie powinny zapewniać stopień kontroli porównywalny ze stopniem, który byłby wymagany, gdyby ESA była agencją unijną.

(31)

Na czas fazy eksploatacji programów Galileo i EGNOS Agencja Europejskiego GNSS powinna zawrzeć z ESA porozumienia robocze określające zadania ESA związane z rozwojem kolejnych generacji systemów i z zapewnieniem wsparcia technicznego w odniesieniu do systemów obecnej generacji. Porozumienia te powinny być zgodne z rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 966/2012. Nie powinny obejmować roli ESA w odniesieniu do działań w zakresie badań naukowych i technologii, ani wczesnych faz działań rozwojowych i badawczych w zakresie infrastruktur tworzonych w ramach programów Galileo i EGNOS. Działania takie powinny być finansowane ze środków spoza budżetu przyznanego na programy, na przykład ze środków przyznanych na program Horyzont 2020.

(32)

Odpowiedzialność za przebieg programów Galileo i EGNOS obejmuje w szczególności odpowiedzialność za bezpieczeństwo programów, ich systemów i funkcjonowania. Z wyjątkiem przypadków zastosowania wspólnego działania Rady 2004/552/WPZiB (10), które należy poddać przeglądowi, by odzwierciedlało ono zmiany w programach Galileo i EGNOS, w zarządzaniu nimi oraz zmiany w Traktacie o Unii Europejskiej i Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wynikające z Traktatu z Lizbony, odpowiedzialność za bezpieczeństwo ponosi Komisja, mimo że niektóre zadania w zakresie bezpieczeństwa są powierzane Agencji Europejskiego GNSS. Do Komisji należy tworzenie mechanizmów mających zapewnić właściwą koordynację między poszczególnymi podmiotami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo.

(33)

Przy stosowaniu niniejszego rozporządzenia w sprawach dotyczących bezpieczeństwa Komisja powinna zasięgać opinii odpowiednich ekspertów ds. bezpieczeństwa z państw członkowskich.

(34)

Ze względu na szczególną wiedzę specjalistyczną, którą posiada ESDZ, oraz na jej regularne kontakty z organami administracji państw trzecich i z organizacjami międzynarodowymi może ona wspierać Komisję w realizacji pewnych zadań związanych z bezpieczeństwem systemów i programów Galileo i EGNOS w dziedzinie stosunków zewnętrznych, zgodnie z decyzją Rady 2010/427/UE (11). Komisja powinna zapewnić pełne włączenie ESDZ w swoje działania w zakresie realizacji zadań dotyczących bezpieczeństwa w dziedzinie stosunków zewnętrznych. W tym celu należy zapewnić ESDZ wszelkie niezbędne wsparcie techniczne.

(35)

Aby zapewnić bezpieczny obieg informacji w ramach zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia, odpowiednie przepisy dotyczące bezpieczeństwa powinny dawać stopień ochrony informacji niejawnych UE równoważny stopniowi ochrony zapewnianemu przez przepisy dotyczące bezpieczeństwa określone w załączniku do decyzji Komisji 2001/844/WE, EWWiS, Euratom (12) oraz przepisy Rady dotyczące bezpieczeństwa określone w załącznikach do decyzji Rady 2013/488/UE (13). Każde państwo członkowskie powinno zapewnić, aby jego krajowe przepisy dotyczące bezpieczeństwa miały zastosowanie do wszystkich mieszkających na jego terytorium osób fizycznych oraz do wszystkich mających na nim siedzibę osób prawnych, które mają do czynienia z informacjami niejawnymi UE dotyczącymi programów Galileo i EGNOS. Przepisy ESA dotyczące bezpieczeństwa i decyzję Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa z dnia 15 czerwca 2011 r. (14) należy uważać za równoważne z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa określonymi w załączniku do decyzji 2001/844/WE, EWWiS, Euratom oraz z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa określonymi w załącznikach do decyzji 2013/488/UE.

(36)

Niniejsze rozporządzenie nie narusza obecnych i przyszłych przepisów dotyczących dostępu do dokumentów, przyjmowanych zgodnie z art. 15 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Ponadto niniejszego rozporządzenia nie należy rozumieć jako nakładającego na państwa członkowskie obowiązek nieuwzględniania ich konstytucyjnych zobowiązań w zakresie dostępu do dokumentów.

(37)

W celu przyznania funduszy unijnych przeznaczonych na programy Galileo i EGNOS, w wysokości stanowiącej pułap, którego Komisja nie powinna przekroczyć, należy stosować skuteczne procedury udzielania zamówień publicznych, w szczególności negocjowanie umów w sposób zapewniający optymalne wykorzystanie zasobów, zadowalające świadczenie usług, sprawne działanie programów, właściwe zarządzanie ryzykiem i przestrzeganie zaproponowanego harmonogramu. Odpowiednia instytucja zamawiająca powinna dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić przestrzeganie tych wymogów.

(38)

Biorąc pod uwagę, że programy Galileo i EGNOS będą zasadniczo finansowane przez Unię, udzielanie zamówień publicznych w ramach tych programów powinno być zgodne z zasadami Unii dotyczącymi zamówień publicznych oraz powinno mieć przede wszystkim na celu optymalne wykorzystanie zasobów, kontrolowanie kosztów, ograniczenie ryzyka, poprawę skuteczności i zmniejszenie zależności od jednego dostawcy. Należy zapewnić otwartą i uczciwą konkurencję w całym łańcuchu dostaw oraz wyważone oferowanie możliwości uczestnictwa podmiotom przemysłowym na wszystkich szczeblach, w tym w szczególności nowym podmiotom oraz małym i średnim przedsiębiorstwom („MŚP”). Należy unikać ewentualnego nadużywania dominującej pozycji i długotrwałej zależności od jednego dostawcy. W miarę potrzeb należy korzystać z wielu źródeł dostaw, tak aby ograniczyć ryzyko związane z programem, uniknąć zależności od jednego dostawcy i zapewnić lepszą ogólną kontrolę programów oraz ich kosztów i harmonogramu. Ponadto należy chronić i wspierać rozwój europejskiego przemysłu we wszystkich dziedzinach związanych z nawigacją satelitarną zgodnie z umowami międzynarodowymi, których Unia jest stroną. Należy w jak największym stopniu zmniejszać ryzyko niewłaściwego wykonania lub niewykonania zamówienia. W tym celu wykonawcy powinni wykazać trwały charakter wykonywania zobowiązań umownych pod względem podjętych zobowiązań i czasu trwania umowy. Instytucje zamawiające powinny zatem w stosownych przypadkach szczegółowo określić wymogi dotyczące niezawodności dostaw i usług.

Ponadto w przypadku zakupu towarów i usług wrażliwych instytucje zamawiające mogą uzależnić takie zakupy od spełnienia szczególnych wymogów, w szczególności mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa informacji. Unijne sektory przemysłu powinny mieć możliwość korzystania ze źródeł spoza Unii w odniesieniu do niektórych elementów i usług, jeżeli wykazane zostaną znaczne korzyści pod względem jakości i kosztów, jednakże przy uwzględnieniu strategicznego charakteru programów oraz wymogów Unii w zakresie bezpieczeństwa i kontroli eksportu. Należy wykorzystywać inwestycje sektora publicznego oraz doświadczenia i kompetencje przemysłu, w tym doświadczenia zdobyte podczas fazy definicji oraz fazy rozwoju i walidacji programów, zapewniając jednocześnie, aby nie naruszać zasad konkurencyjnych przetargów.

(39)

Aby lepiej ocenić całkowity koszt produktu, usługi lub robót, które są przedmiotem przetargu, w tym długoterminowych kosztów operacyjnych, należy w stosownych przypadkach w ramach procedury udzielania zamówienia uwzględnić całkowite koszty ponoszone przez cały okres użyteczności produktu, usługi lub robót, które są przedmiotem przetargu, z zastosowaniem podejścia oszczędnościowego, takiego jak rachunek kosztów cyklu życia, gdy przyznanie zamówienia w ramach przetargu opiera się na kryterium oferty najkorzystniejszej ekonomicznie. W tym celu instytucja zamawiająca powinna się upewnić, czy metodologia mająca posłużyć do obliczenia kosztów ponoszonych przez cały okres użyteczności produktu, usługi lub robót została wyraźnie określona w dokumentach zamówienia lub w ogłoszeniu o zamówieniu i czy pozwala ona na weryfikację rzetelności informacji przekazanych przez oferentów.

(40)

Nawigacja satelitarna jest złożoną i stale rozwijającą się technologią. Wynika stąd niepewność i ryzyko związane z zamówieniami publicznymi udzielanymi w ramach programów Galileo i EGNOS, gdyż zamówienia te mogą obejmować długoterminowe zobowiązania dotyczące urządzeń lub usług. Sytuacja ta wymaga wdrożenia szczególnych środków w zakresie zamówień publicznych, które mają zastosowanie jako uzupełnienie przepisów rozporządzenia (UE, Euratom) nr 966/2012. Instytucja zamawiająca powinna zatem mieć możliwość przywrócenia równych warunków konkurencji, jeżeli przed rozpoczęciem przetargu co najmniej jedno przedsiębiorstwo posiada uprzywilejowane informacje dotyczące działań związanych z tym przetargiem. Powinno również być możliwe udzielenie zamówienia w postaci zamówienia w transzach warunkowych, wprowadzenie warunkowo aneksu do umowy w ramach jej realizacji, a nawet nałożenie obowiązku minimalnego zakresu podwykonawstwa. Ponadto w związku z niepewnością technologiczną, która charakteryzuje programy Galileo i EGNOS, nie zawsze można dokładnie przewidzieć ceny umowne i w związku z tym należałoby zawierać umowy o szczególnej konstrukcji, która nie określa stałej i ostatecznej ceny i zawiera klauzule ochrony interesów finansowych Unii.

(41)

Należy odnotować, że zgodnie z art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) państwa członkowskie powinny powstrzymać się od podejmowania środków mogących zaszkodzić programom Galileo i EGNOS lub usługom. Należy również wyjaśnić, że zainteresowane państwa członkowskie powinny podejmować wszystkie środki konieczne do zapewnienia ochrony stacji naziemnych utworzonych na ich terytorium. Ponadto państwa członkowskie i Komisja powinny współpracować między sobą oraz z odpowiednimi organami międzynarodowymi i regulacyjnymi, by zapewnić dostępność i ochronę widma radiowego niezbędnego dla systemu utworzonego w ramach programu Galileo, by umożliwić pełen rozwój i wdrożenie zastosowań bazujących na tym systemie, zgodnie z decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 243/2012/UE (15).

(42)

Ze względu na globalny charakter systemów zasadnicze znaczenie ma, by Unia zawarła ramach programów Galileo i EGNOS porozumienia z państwami trzecimi i z organizacjami międzynarodowymi zgodnie z art. 218 TFUE, zwłaszcza w celu zapewnienia ich właściwego wdrażania, rozwiązywania niektórych zagadnień dotyczących bezpieczeństwa i pobierania opłat, optymalizacji usług świadczonych na rzecz obywateli Unii oraz zaspokojenia potrzeb państw trzecich i organizacji międzynarodowych. W stosownych przypadkach wskazane byłoby również dostosowanie istniejących umów do zmian w programach Galileo i EGNOS. W toku przygotowywania i zawierania tych umów Komisja może skorzystać z pomocy ESDZ, ESA i Agencji Europejskiego GNSS w granicach zadań, jakie zostały im wyznaczone na mocy niniejszego rozporządzenia.

(43)

Należy potwierdzić, że w celu wykonania niektórych zadań o charakterze nieregulacyjnym Komisja może w stosownych przypadkach i w niezbędnym zakresie korzystać z pomocy technicznej niektórych stron zewnętrznych. Również inne podmioty zaangażowane w publiczne zarządzanie programami Galileo i EGNOS mogą korzystać z tej samej pomocy technicznej przy wykonywaniu zadań powierzonych im na mocy niniejszego rozporządzenia.

(44)

Unia opiera się na poszanowaniu praw podstawowych; w szczególności art. 7 i 8 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej wyraźnie uznają podstawowe prawo do prywatności i ochrony danych osobowych. Należy zapewnić ochronę danych osobowych i prywatności w ramach programów Galileo i EGNOS.

(45)

Przez cały cykl wydatkowania należy chronić interesy finansowe Unii z zastosowaniem proporcjonalnych środków, w tym środków zapobiegania nieprawidłowościom, ich wykrywania i prowadzenia dochodzeń, a także odzyskiwania środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania kar administracyjnych i finansowych zgodnie z rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 966/2012.

(46)

Niezbędne jest zapewnienie regularnego informowania Parlamentu Europejskiego i Rady o realizacji programów Galileo i EGNOS, zwłaszcza jeśli chodzi o zarządzanie ryzykiem, koszty, harmonogram i wyniki. Parlament Europejski, Rada i Komisja będą ponadto uczestniczyć w międzyinstytucjonalnym panelu ds. Galileo, zgodnie ze wspólną deklaracją w sprawie międzyinstytucjonalnego panelu ds. Galileo opublikowaną wraz z niniejszym rozporządzeniem.

(47)

W oparciu o uzgodnione wskaźniki Komisja powinna przeprowadzać oceny skuteczności i efektywności środków podejmowanych na rzecz realizacji celów programów Galileo i EGNOS.

(48)

W celu zapewnienia bezpieczeństwa systemów i ich funkcjonowania należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do celów wyższego rzędu niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa systemów i ich funkcjonowania. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

(49)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (16).

(50)

Należyte zarządzanie publiczne wymaga jednolitego zarządzania programami Galileo i EGNOS, szybszego podejmowania decyzji i równego dostępu do informacji, dlatego przedstawiciele Agencji Europejskiego GNSS i ESA powinni mieć możliwość uczestniczenia w charakterze obserwatorów w pracach Komitetu ds. Europejskich Programów GNSS (zwanego dalej „komitetem”), powołanego w celu wspierania Komisji. Z tych samych powodów przedstawiciele państw trzecich lub organizacji międzynarodowych, które zawarły umowę międzynarodową z Unią, powinni mieć możliwość uczestniczenia w pracach komitetu przy zastrzeżeniu wymogów bezpieczeństwa i zgodnie z postanowieniami takiej umowy. Przedstawiciele Agencji Europejskiego GNSS, ESA, państw trzecich i organizacji międzynarodowych nie mają prawa uczestniczyć w głosowaniach komitetu.

(51)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie utworzenie i eksploatacja systemów nawigacji satelitarnej, nie może być osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, gdyż przekracza możliwości finansowe i techniczne każdego państwa członkowskiego działającego pojedynczo, natomiast możliwe jest lepsze osiągnięcie tego celu w drodze podjęcia działań na poziomie Unii, ze względu na ich rozmiary i skutki, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(52)

Wspólne Przedsiębiorstwo Galileo, ustanowione na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 876/2002 (17), zakończyło działalność w dniu 31 grudnia 2006 r. W związku z tym należy uchylić rozporządzenie (WE) nr 876/2002.

(53)

Ze względu na potrzebę oceny programów Galileo i EGNOS oraz na zakres zmian, które należy wprowadzić w rozporządzeniu (WE) nr 683/2008, oraz dla zapewnienia przejrzystości i pewności prawa należy uchylić rozporządzenie (WE) nr 683/2008,

(1)

Wieloletni program działań dla podatków mający zastosowanie przed 2014 r. w znacznym stopniu przyczynił się do ułatwienia i zacieśnienia współpracy między organami podatkowymi w Unii. Administracje podatkowe krajów uczestniczących dostrzegają wartość dodaną tego programu, w tym w zakresie ochrony finansowych interesów państw członkowskich, Unii i podatników. Rozwiązanie problemów, jakie przewiduje się na najbliższe dziesięciolecie, nie będzie możliwe, jeśli państwa członkowskie nie będą patrzeć poza granice swoich terytoriów administracyjnych lub intensywnie współpracować ze swymi odpowiednikami. Dzięki programowi „Fiscalis”, wdrażanemu przez Komisję współdziałającą z krajami uczestniczącymi, państwa członkowskie mogą rozwijać tę współpracę w ramach Unii, co jest oszczędniejsze niż tworzenie własnych sieci współpracy dwustronnej lub wielostronnej przez każde państwo członkowskie. W związku z tym właściwe jest zapewnienie kontynuacji tego programu poprzez ustanowienie nowego programu w tej samej dziedzinie.

(2)

Program ustanowiony niniejszym rozporządzenie, program Fiscalis 2020 oraz jego pomyślna realizacja mają żywotne znaczenie w obecnej sytuacji gospodarczej i powinny wspierać współpracę w kwestiach podatkowych.

(3)

Oczekuje się, że działania podejmowane w ramach programu Fiscalis 2020, czyli europejskie systemy informatyczne zdefiniowane w niniejszym rozporządzeniu, wspólne działania skierowane do urzędników organów podatkowych oraz wspólne inicjatywy szkoleniowe, przyczynią się do realizacji strategii „Europa 2020” na rzecz inteligentnego i trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu poprzez usprawnienie funkcjonowania rynku wewnętrznego, zapewnienie ram wspierających działania na rzecz zwiększenia zdolności administracyjnych organów podatkowych i wspieranie postępu technicznego i innowacji. Stwarzając ramy dla działalności, której celem jest dążenie do uzyskania większej efektywności organów podatkowych, podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw, wspieranie zatrudnienia i przyczynienie się do ochrony interesów finansowych i gospodarczych państw członkowskich, Unii i podatników, program Fiscalis 2020 w sposób aktywny doprowadzi do poprawy funkcjonowania systemów podatkowych na rynku wewnętrznym, a jednocześnie przyczyni się do stopniowego wyeliminowania istniejących barier i zakłóceń na rynku wewnętrznym.

(4)

Zakres programu Fiscalis 2020 powinien być zgodny z aktualnymi potrzebami, aby koncentrował się na wszystkich podatkach zharmonizowanych na poziomie unijnym oraz innych podatkach w zakresie, w jakim są one istotne z punktu widzenia rynku wewnętrznego i współpracy administracyjnej między państwami członkowskimi.

(5)

W celu wsparcia procesu przystępowania państw trzecich i stowarzyszania tych państw program Fiscalis 2020 powinien być otwarty dla krajów przystępujących i dla krajów kandydujących, a także dla potencjalnych krajów kandydujących i krajów partnerskich objętych europejską polityką sąsiedztwa, o ile spełnione są określone warunki, a ich uczestnictwo zapewni wsparcie wyłącznie dla tych działań podejmowanych w ramach programu Fiscalis 2020, które mają na celu walkę z oszustwami podatkowymi i uchylaniem się od opodatkowania oraz zajęcie się kwestią agresywnego planowania podatkowego. Biorąc pod uwagę coraz większe wzajemne zależności w gospodarce światowej, program Fiscalis 2020 powinien nadal przewidywać możliwość zapraszania ekspertów zewnętrznych do udziału w działaniach objętych programem Fiscalis 2020. Eksperci zewnętrzni, np. przedstawiciele organów rządowych, przedsiębiorcy i ich organizacje lub przedstawiciele organizacji międzynarodowych, powinni być zapraszani tylko wtedy, gdy ich udział uznaje się za bardzo istotny dla realizacji celów programu Fiscalis 2020.

(6)

Cele i priorytety programu Fiscalis 2020 uwzględniają problemy i wyzwania, jakich można spodziewać się w dziedzinie podatków w następnym dziesięcioleciu. Program Fiscalis 2020 powinien nadal odgrywać rolę w takich kluczowych dziedzinach, jak spójne wdrażanie unijnego prawa dotyczącego podatków, zapewnienie wymiany informacji i wspieranie współpracy administracyjnej, a także zwiększanie zdolności administracyjnych organów podatkowych. Biorąc pod uwagę dynamikę nowych stwierdzonych problemów, należy położyć dodatkowy nacisk na wspieranie walki z oszustwami podatkowymi, uchylaniem się od opodatkowania i agresywnym planowaniem podatkowym. Należy położyć nacisk na zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla organów podatkowych, obniżanie kosztów przestrzegania przepisów dla podatników oraz zapobieganie przypadkom podwójnego opodatkowania.

(7)

Na poziomie operacyjnym program Fiscalis 2012 powinien służyć wdrażaniu, eksploatacji i wspieraniu europejskich systemów informatycznych i działań z zakresu współpracy administracyjnej, podnoszeniu kwalifikacji i kompetencji urzędników podatkowych, lepszemu zrozumieniu i wdrażaniu unijnego prawa w dziedzinie podatków, a także wspieraniu u doskonalenia procedur administracyjnych oraz wymianie i rozpowszechnianiu dobrych praktyk administracyjnych. Dążąc do osiągnięcia tych celów, należy położyć nacisk na wspieranie walki z oszustwami podatkowymi, uchylaniem się od opodatkowania i agresywnym planowaniem podatkowym.

(8)

Narzędzia dotąd stosowane w ramach programu Fiscalis 2020 należy uzupełnić, aby móc odpowiednio reagować na wyzwania czekające organy podatkowe w kolejnej dekadzie i aby zachować zgodność ze zmianami w prawie unijnym. Program Fiscalis 2020 powinien obejmować: dwustronne lub wielostronne kontrole i inne formy współpracy administracyjnej zgodnie ze stosownym prawem unijnym w tym zakresie; zespoły ekspertów; działania z zakresu budowania potencjału administracji publicznej oferujące konkretne i wyspecjalizowane szkolenia w dziedzinie podatków przeznaczone dla państw członkowskich, które znajdują się w szczególnej i wyjątkowej sytuacji uzasadniającej takie ukierunkowane działania; oraz w razie potrzeby badania i wspólne działania w zakresie łączności mające wspierać wdrażanie unijnego prawa w dziedzinie podatków.

(9)

Europejskie systemy informatyczne odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu wzajemnych połączeń między organami podatkowymi, a w związku z tym w procesie wzmacniania systemów podatkowych w Unii i dlatego powinny być nadal finansowane i doskonalone w ramach programu Fiscalis 2020. Ponadto powinna istnieć możliwość uwzględnienia w programie Fiscalis 2020 nowych systemów informatycznych odnoszących się do podatków, ustanowionych na mocy prawa unijnego. Europejskie systemy informatyczne powinny, w stosownych przypadkach, być oparte na wspólnych modelach rozwoju i strukturze informatycznej.

(10)

W kontekście szerszego usprawnienia współpracy administracyjnej i wspierania walki z oszustwami podatkowymi, uchylaniem się od opodatkowania i agresywnym planowaniem podatkowym warto byłoby zatem umożliwić Unii zawieranie umów z państwami trzecimi, tak aby państwa te mogły korzystać z unijnych komponentów europejskich systemów informatycznych w celu wsparcia bezpiecznej wymiany informacji między nimi i państwami członkowskimi w ramach dwustronnych umów podatkowych.

(11)

W ramach programu Fiscalis 2020 powinny być również realizowane wspólne działania szkoleniowe. Program powinien w dalszym ciągu wspierać kraje uczestniczące w podnoszeniu umiejętności zawodowych i zwiększaniu wiedzy w zakresie podatków poprzez lepsze, wspólnie opracowane programy szkoleniowe skierowane do urzędników podatkowych i przedsiębiorców. W tym celu obecne podejście programu Fiscalis 2020 do wspólnych szkoleń, które opierało się głównie na centralnym rozwoju uczenia się za pomocą mediów elektronicznych, należy przekształcić w wielowymiarowy program wspierania szkoleń dla Unii.

(12)

Program Fiscalis 2020 powinien trwać siedem lat, tak by jego czas trwania był tożsamy z czasem trwania wieloletnich ram finansowych ustalonych w rozporządzeniu Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 (2).

(13)

Niniejsze rozporządzenie określa pulę środków finansowych na cały okres trwania programu Fiscalis 2020, która ma stanowić – dla Parlamentu Europejskiego i Rady podczas rocznej procedury budżetowej – finansową kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 17 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r. między Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami (3).

(14)

Zgodnie z zawartym w komunikacie w sprawie przeglądu budżetu z 2010 r. zobowiązaniem Komisji na rzecz spójności i uproszczenia programów finansowania, zasoby powinny być współdzielone z innymi unijnymi instrumentami finansowania w przypadku, gdy działania przewidywane w ramach programu Fiscalis 2020 prowadzą do osiągnięcia celów, które są wspólne dla różnych instrumentów finansowania, jednak z wyłączeniem możliwości podwójnego finansowania.

(15)

Środki niezbędne do finansowego wdrożenia niniejszego rozporządzenia przyjmuje się zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 (4) oraz z rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) nr 1268/2012 (5).

(16)

Kraje uczestniczące powinny ponosić koszty krajowych elementów programu Fiscalis 2020, które obejmowałyby, między innymi, pozaunijne komponenty europejskich systemów informatycznych i wszelkie szkolenia niebędące częścią wspólnych inicjatyw szkoleniowych.

(17)

Mając na uwadze to, jak ważny jest pełen udział krajów uczestniczących we wspólnych działaniach, zastosowanie stawki współfinansowania w wysokości 100 % kwalifikowalnych kosztów z tytułu kosztów podróży i zakwaterowania, kosztów związanych z organizacją wydarzeń i diet dziennych jest możliwe, gdy jest to niezbędne do pełnego osiągnięcia celów programu Fiscalis 2020.

(18)

Należy chronić interesy finansowe Unii za pomocą odpowiednich środków w całym cyklu wydatkowania, w tym poprzez zapobieganie nieprawidłowościom, ich wykrywanie i prowadzenie dochodzeń w tej sprawie, odzyskiwanie środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub nieprawidłowo wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, poprzez nakładanie kar.

(19)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do ustanawiania rocznych programów pracy. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (6).

(20)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie ustanowienie wieloletniego programu w celu poprawy funkcjonowania systemów podatkowych na rynku wewnętrznym, nie może być osiągnięty w zadowalającym stopniu przez państwa członkowskie, z uwagi a fakt, że nie mogą one skutecznie prowadzić współpracy i koordynacji niezbędnych do osiągnięcia tego celu, Unia może przyjąć środki zgodne z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, o której mowa w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(21)

W procesie realizacji programu Komisję powinien wspomagać komitet ds. programu Fiscalis 2020.

(22)

Aby ułatwić ocenę programu Fiscalis 2020, od samego początku należy wprowadzić odpowiednie ramy monitowania jego wyników. Komisja, wraz z uczestniczącymi krajami, powinna ustanowić regulowane wskaźniki i ustalić uprzednio zdefiniowane punkty odniesienia dla monitorowania wyników działań prowadzonych w ramach programu Fiscalis 2020. Należy przeprowadzić ocenę śródokresową pod kątem osiągnięcia celów programu Fiscalis 2020, jego skuteczności i jego wartości dodanej na poziomie europejskim. Ponadto w końcowej ocenie należy uwzględnić długofalowe skutki oraz trwałość rezultatów programu Fiscalis 2020. Trzeba zapewnić pełną przejrzystość oraz regularnie przedstawiać Parlamentowi Europejskiemu i Radzie informacje na temat monitorowania i przedkładać im sprawozdania z oceny.

(23)

Dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (7) reguluje przetwarzanie danych osobowych mające miejsce w państwach członkowskich w kontekście niniejszego rozporządzenia i pod nadzorem właściwych organów państw członkowskich, zwłaszcza niezależnych organów publicznych wyznaczonych przez państwa członkowskie. Rozporządzenie (UE) nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady (8) reguluje przetwarzanie danych osobowych dokonywane przez Komisję w kontekście niniejszego rozporządzenia i pod nadzorem Europejskiego Inspektora Ochrony Danych. Wszelka wymiana lub przekazywanie informacji przez właściwe organy powinny odbywać się w zgodzie z zasadami dotyczącymi przekazywania danych osobowych, o których mowa w dyrektywie 95/46/WE, a wszelka wymiana lub przekazywanie informacji przez Komisję powinny odbywać się w zgodzie z zasadami dotyczącymi przekazywania danych osobowych, o których mowa w rozporządzeniu (WE) nr 45/2001.

(24)

Niniejsze rozporządzenie zastępuje decyzję nr 1482/2007/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (9). Należy zatem uchylić wspomnianą decyzję,

(1)

W marcu 2010 roku Komisja przyjęła komunikat zatytułowany „Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” („strategia »Europa 2020« ”). W czerwcu 2010 roku komunikat został zatwierdzony przez Radę Europejską. Strategia „Europa 2020” stanowi reakcję na kryzys gospodarczy i ma przygotować Unię na następne dziesięciolecie. Wytyczono w niej pięć ambitnych celów dotyczących klimatu i energii, zatrudnienia, innowacji, edukacji i włączenia społecznego, które mają zostać osiągnięte do roku 2020, jak również określono kluczowe czynniki pobudzające wzrost, w dążeniu do zwiększenia dynamiki i konkurencyjności Unii. Podkreślono również znaczenie przyspieszenia wzrostu europejskiej gospodarki, przy jednoczesnym osiągnięciu wysokich wskaźników zatrudnienia, gospodarki niskoemisyjnej, zasobo- i energooszczędnej oraz spójności społecznej. Małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) powinny odegrać kluczową rolę w realizowaniu celów strategii „Europa 2020”. Na ich rolę wskazuje to, że MŚP zostały wspomniane w sześciu z siedmiu inicjatyw przewodnich strategii „Europa 2020”.

(2)

W celu zapewnienia, by przedsiębiorstwa – w szczególności MŚP – odgrywały centralną rolę w osiąganiu wzrostu gospodarczego w Unii, który jest głównym priorytetem, w październiku 2010 r. Komisja przyjęła komunikat zatytułowany „Zintegrowana polityka przemysłowa w erze globalizacji. Konkurencyjność i zrównoważony rozwój na pierwszym planie”, zatwierdzony przez Radę w konkluzjach z grudnia 2010 r. Jest to przewodnia inicjatywa w ramach strategii „Europa 2020”. W komunikacie sformułowano strategię mającą na celu pobudzenie wzrostu i zatrudnienia poprzez utrzymanie i wpieranie silnej, zróżnicowanej i konkurencyjnej bazy przemysłowej w Europie, zwłaszcza poprzez ulepszenie ramowych warunków dla przedsiębiorstw, jak również poprzez wzmocnienie kilku aspektów rynku wewnętrznego, w tym usług dla przedsiębiorstw.

(3)

W czerwcu 2008 r. Komisja przyjęła komunikat zatytułowany „ »Najpierw myśl na małą skalę« Program »Small Business Act« dla Europy”, z zadowoleniem przyjęty przez Radę w grudniu 2008 r. Program „Small Business Act” przewiduje kompleksowe ramy polityczne dla MŚP, zakłada promocję przedsiębiorczości oraz ugruntowuje zasadę „najpierw myśl na małą skalę” w sferze prawa i polityki, w celu wzmocnienia konkurencyjności MŚP. Program „Small Business Act” określa 10 zasad oraz przedstawia zarys działań politycznych i legislacyjnych wspierających zdolność MŚP do wzrostu i tworzenia miejsc pracy. Wdrożenie programu „Small Business Act” przyczynia się do osiągnięcia celów strategii „Europa 2020”. Kilka działań na rzecz MŚP już zostało określonych w treści inicjatyw przewodnich.

(4)

Program „Small Business Act” został od tego czasu poddany przeglądowi, którego wyniki opublikowano w lutym 2011 roku, co stało się podstawą konkluzji przyjętych w dniach 30 i 31 maju 2011 r. Przegląd ten podsumował wdrożenie programu SBA i ocenił potrzeby MŚP działających w obecnej sytuacji gospodarczej, w której coraz trudniej mogą uzyskać dostęp do finansowania i do rynków. Zawiera on prezentację postępów poczynionych w ciągu dwóch pierwszych lat realizacji programu SBA, określa nowe działania, by stawić czoła wyzwaniom wynikającym z kryzysu gospodarczego zgłaszanym przez zainteresowane strony, i wskazuje sposoby poprawy realizacji programu SBA, przy jasno określonej roli zainteresowanych stron i bezpośrednim zaangażowaniu organizacji przedsiębiorców. Szczegółowe cele programu na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz MŚP powinny odzwierciedlać priorytety przedstawione w tym przeglądzie. Istotne jest zapewnienie, aby wdrożenie takiego programu było skoordynowane z realizacją programu SBA.

W szczególności działania objęte zakresem celów szczegółowych powinny przyczyniać się do realizacji powyższych dziesięciu zasad i nowych działań określonych w procesie przeglądu SBA.

(5)

Rozporządzenie Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 (3) ustanawia wieloletnie ramy finansowe na lata 2014-2020. Wieloletnie ramy finansowe zawierają opis sposobów osiągnięcia celów polityki, którymi są: zwiększenie wzrostu gospodarczego oraz stworzenie większej liczby miejsc pracy w Europie, utworzenie niskoemisyjnej oraz bardziej świadomej na kwestie środowiskowe gospodarki, a także zwiększenie międzynarodowego znaczenia Unii.

(6)

Aby przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności i trwałości przedsiębiorstw Unii, a zwłaszcza MŚP, wspierać istniejące MŚP, sprzyjać kulturze przedsiębiorczości i propagować wzrost MŚP, dążyć do społeczeństwa opartego na wiedzy oraz rozwoju opartego na wyważonym wzroście gospodarczym, należy ustanowić Program na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz MŚP („program COSME”).

(7)

Za priorytetowy powinien zostać uznany w programie COSME plan uproszczeń, zgodnie z komunikatem Komisji z dnia 8 lutego 2012 r. zatytułowanym „Program uproszczeń dotyczący wieloletnich ram finansowych na lata 2014–2020”. Wydatki ponoszone przez Unię i państwa członkowskie na propagowanie konkurencyjności przedsiębiorstw i MŚP należy lepiej koordynować w celu zagwarantowania komplementarności, większej skuteczności i widoczności, a także w celu osiągnięcia większej synergii budżetowej.

(8)

Komisja zobowiązała się do włączenia działań na rzecz klimatu do głównego nurtu unijnych programów wydatków publicznych oraz do przeznaczenia co najmniej 20 % budżetu Unii na cele związane z klimatem. Należy zapewnić, aby łagodzenie zmiany klimatu i dostosowywanie się do niej, a także przeciwdziałanie zagrożeniom, było uwzględniane przy przygotowywaniu, opracowywaniu i realizacji programu COSME. Środki objęte niniejszym rozporządzeniem powinny przyczyniać się do przechodzenia do gospodarki niskoemisyjnej i odpornej na zmianę klimatu i do takiego społeczeństwa.

(9)

Z decyzji Rady 2001/822/WE (4) wynika, że podmioty i organy z krajów i terytoriów zamorskich kwalifikują się do udziału w programie COSME.

(10)

Zamierzeniem unijnej polityki w zakresie konkurencyjności jest wprowadzenie rozwiązań instytucjonalnych i politycznych, które stworzą warunki dla trwałego wzrostu przedsiębiorstw, w szczególności MŚP. Osiągnięcie konkurencyjności i trwałości działania wiąże się ze zdolnością do osiągnięcia i utrzymania konkurencyjności gospodarczej i wzrostu gospodarczego przedsiębiorstw zgodnie z celami dotyczącymi zrównoważonego rozwoju. Zwiększona wydajność, także w zakresie wydajności zasobów i energii, stanowi główne źródło trwałego wzrostu dochodów. Konkurencyjność jest również zależna od zdolności przedsiębiorstw do pełnego wykorzystania szans, takich jak rynek wewnętrzny. Jest to szczególnie istotne dla MŚP, które stanowią 99 % przedsiębiorstw w Unii, zapewniają dwie trzecie istniejących miejsc pracy w sektorze prywatnym oraz 80 % nowo powstałych miejsc pracy, jak również generują ponad połowę całości wartości dodanej tworzonej przez przedsiębiorstwa w Unii. MŚP to kluczowy czynnik pobudzający wzrost gospodarczy, zatrudnienie i integrację społeczną.

(11)

W komunikacie Komisji z dnia 18 kwietnia 2012 r. zatytułowanym „W kierunku odnowy gospodarczej sprzyjającej zatrudnieniu” szacowano, że strategie polityczne propagujące przejście na ekologiczną gospodarkę, takie jak strategie polityczne dotyczące efektywnego gospodarowania zasobami, efektywności energetycznej i zmiany klimatu, mogłyby doprowadzić do stworzenia do 2020 r. ponad pięciu milionów miejsc pracy, w szczególności w sektorze MŚP. W związku z tym konkretne działania w ramach programu COSME mogłyby obejmować wspieranie rozwoju zrównoważonych produktów, usług, technologii i procesów, a także efektywnego gospodarowania zasobami i energią oraz wspieranie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw.

(12)

W ostatnich latach konkurencyjność znalazła się na pierwszym planie unijnych działań politycznych z uwagi na niedoskonałości rynkowe, polityczne i instytucjonalne osłabiające konkurencyjność unijnych przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP.

(13)

Program COSME powinien zatem pomóc w uporaniu się z niedoskonałościami rynku mającymi wpływ na konkurencyjność gospodarki Unii w skali globalnej, co upośledza zdolność przedsiębiorstw, w szczególności MŚP, do konkurowania z przedsiębiorstwami w innych częściach świata.

(14)

Program COSME powinien być ukierunkowany przede wszystkim na MŚP, jak określono w zaleceniu Komisji 2003/361/WE (5). Stosując niniejsze rozporządzenie, Komisja powinna konsultować się ze wszystkimi właściwymi podmiotami, także z organizacjami reprezentującymi MŚP. Szczególną uwagę należy zwrócić na mikroprzedsiębiorstwa, przedsiębiorstwa rzemieślnicze, osoby samozatrudnione, wolne zawody oraz przedsiębiorstwa społeczne. Należy również uwzględnić potencjalnych, nowych i młodych przedsiębiorców oraz przedsiębiorców-kobiety, a także inne konkretne grupy docelowe, takie jak osoby starsze, migranci i przedsiębiorcy należący do defaworyzowanych lub szczególnie wrażliwych grup społecznych, np. osoby niepełnosprawne oraz promowanie przenoszenia własności przedsiębiorstw, firm typu spin-off i spin-out i dawanie drugiej szansy przedsiębiorcom.

(15)

Wiele unijnych problemów z konkurencyjnością wiąże się z trudnościami MŚP w uzyskaniu dostępu do finansowania – mają one kłopoty z wykazaniem zdolności kredytowej oraz uzyskaniem dostępu do kapitału wysokiego ryzyka. Trudności te negatywnie wpływają na poziom i jakość nowo powstających przedsiębiorstw oraz na wzrost i wskaźnik przetrwania przedsiębiorstw, jak też na gotowość nowych przedsiębiorców do przejmowania rentownych przedsiębiorstw w kontekście przenoszenia własności lub sukcesji. Instrumenty finansowe Unii uruchomione na podstawie decyzji nr 1639/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (6) stanowią widoczną wartość dodaną i do tej pory zapewniły pozytywny wkład co najmniej 220 000 MŚP. Zwiększona wartość dodana dla Unii proponowanych instrumentów finansowych polega między innymi na wzmocnieniu rynku wewnętrznego kapitału wysokiego ryzyka, rozwoju ogólnoeuropejskiego rynku finansowego dla MŚP oraz na zaradzeniu niedoskonałościom rynku, których nie mogą wyeliminować państwa członkowskie. Działania podejmowane na poziomie unijnym powinny być spójne, stałe i uzupełniać instrumenty finansowe państw członkowskich adresowane do MŚP, zapewniać efekt dźwigni i unikać tworzenia zakłóceń na rynku zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 (7). Podmioty, którym powierzona zostanie realizacja działań, powinny zapewnić dodatkowość i uniknąć podwójnego finansowania ze środków unijnych.

(16)

Komisja powinna przywiązywać wagę do widoczności finansowania zapewnianego przez instrumenty finansowe niniejszego rozporządzenia, tak aby zapewnić, by wsparcie Unii było znane i by zapewniane wsparcie było rozpoznawane na rynku. W tym celu pośrednicy finansowi powinni być zobowiązani do bezpośredniego wskazywania ostatecznym odbiorcom, że finansowanie zostało udostępnione dzięki wsparciu z instrumentów finansowych w ramach niniejszego rozporządzenia. Komisja i państwa członkowskie powinny przyjąć odpowiednie środki, w tym przyjazne dla użytkownika systemy on-line, mające na celu rozpowszechnianie wśród MŚP i pośredników informacji dotyczących dostępnych instrumentów finansowych. Takie systemy, które mogą obejmować pojedynczy portal, nie powinny powielać istniejących systemów.

(17)

Europejska Sieć Przedsiębiorczości („Sieć”) wykazała swoją wartość dodaną dla Europejskich MŚP jako punkt kompleksowej obsługi w zakresie wsparcia przedsiębiorstw, pomagając im w podnoszeniu konkurencyjności oraz poszukiwaniu możliwości biznesowych na rynku wewnętrznym i poza jego granicami. Usprawnienie metodologii oraz metod pracy, jak również regulacji o wymiarze europejskim odnoszących się usług dla przedsiębiorstw można osiągnąć wyłącznie na szczeblu Unii. W szczególności Sieć okazała się pomocna dla MŚP w wyszukiwaniu partnerów do współpracy biznesowej lub transferu technologii na rynku wewnętrznym i w państwach trzecich, a także uzyskiwaniu porad dotyczących źródeł finansowania Unii, prawa Unii i jej praw własności intelektualnej oraz programów Unii zachęcających do ekoinnowacji i zrównoważonej produkcji. Umożliwiła również uzyskanie opinii zwrotnych na temat prawa Unii i norm unijnych. Wyjątkowa baza wiedzy zgromadzona w tej sieci jest szczególnie istotna dla usunięcia asymetrii informacyjnych oraz obniżenia kosztów związanych z transakcjami transgranicznymi.

(18)

Potrzebne są ciągłe wysiłki, by dalej optymalizować jakość usług i funkcjonowanie Sieci, w szczególności w odniesieniu do świadomości MŚP i wynikającego z niej korzystania przez nie z oferowanych usług, dzięki dalszemu integrowaniu usług w zakresie umiędzynarodowienia i innowacji, zacieśnianiu współpracy Sieci z podmiotami z regionalnych i lokalnych MŚP, konsultacjom z organizacjami przyjmującymi i ich większemu zaangażowaniu w działania, ograniczeniu biurokracji, ulepszeniu wsparcia IT i zwiększeniu widoczności Sieci oraz jej usług w odnośnych regionach geograficznych.

(19)

Wpływ na konkurencyjność MŚP ma również ograniczone umiędzynarodowienie ich działalności na obszarze Europy i poza nią. Według niektórych szacunków obecnie 25 % unijnych MŚP prowadzi bądź prowadziło eksport w ciągu ostatnich trzech lat, podczas gdy zaledwie 13 % unijnych MŚP eksportowało regularnie poza granice Unii i tylko 2 % przedsiębiorstw inwestowało poza krajem pochodzenia. Ponadto w badaniu Eurobarometru z 2012 r. wykazano niewykorzystany potencjał w zakresie wzrostu MŚP – na rynkach ekologicznych w Unii i poza jej granicami – pod względem umiędzynarodowienia i dostępu do zamówień publicznych. Zgodnie z programem SBA wzywającym Unię oraz państwa członkowskie do wsparcia MŚP i zachęcania ich do korzystania ze wzrostu rynków poza Unią, Unia zapewnia pomoc finansową wielu inicjatywom, takim jak Centrum UE-Japonia ds. Współpracy Przemysłowej oraz centrum pomocy dla MŚP na temat praw własności intelektualnej w Chinach. Wartość dodana Unii jest tworzona dzięki promowaniu współpracy i oferowaniu działań służących wspieraniu handlu na poziomie europejskim, lecz niepowielających podstawowych działań państw członkowskich służących wspieraniu handlu, a także wzmacniających połączone wysiłki publicznych i prywatnych usługodawców w tym obszarze. Takie usługi powinny obejmować dostarczanie informacji dotyczących praw własności intelektualnej, norm oraz zasad i możliwości w zakresie zamówień publicznych. Należy w pełni uwzględnić część II konkluzji Rady z dnia 6 grudnia 2011 r. zatytułowanych „Wzmocnienie realizacji polityki przemysłowej w UE” w sprawie komunikatu Komisji zatytułowanego „Zintegrowana polityka przemysłowa w erze globalizacji. Konkurencyjność i zrównoważony rozwój na pierwszym planie”. W związku z tym dobrze przygotowana europejska strategia dotycząca klastrów powinna uzupełniać krajowe i regionalne wysiłki na rzecz wzmocnienia klastrów, by zapewnić doskonałość i współpracę międzynarodową, z uwzględnieniem tego, że tworzenie klastrów MŚP może być kluczowym środkiem zwiększenia ich zdolności w zakresie wprowadzania innowacji i rozpoczynania działalności na rynkach zagranicznych.

(20)

Aby zwiększyć konkurencyjność unijnych przedsiębiorstw, w szczególności MŚP, państwa członkowskie oraz Komisja muszą stworzyć sprzyjające otoczenie biznesowe. Szczególną uwagę należy zwrócić na interesy MŚP oraz sektory, w których są one najaktywniejsze. Inicjatywy na poziomie Unii są również potrzebne, by wymieniać informacje i wiedzę w skali europejskiej; w tym obszarze szczególnie opłacalne mogą być usługi cyfrowe. Takie działania mogą pomóc wyrównać warunki funkcjonowania MŚP.

(21)

Luki, rozdrobnienie i niepotrzebna biurokracja w obrębie rynku wewnętrznego uniemożliwiają obywatelom, konsumentom i przedsiębiorstwom, a w szczególności MŚP, czerpanie z niego pełnych korzyści. Dlatego też nieodzowne są wspólne działania państw członkowskich, Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, aby zaradzić brakom wdrożeniowym, legislacyjnym i informacyjnym. Zgodnie z zasadami pomocniczości i proporcjonalności państwa członkowskie, Parlament Europejski, Rada i Komisja, powinny też współpracować w celu zmniejszenia i unikania nadmiernych obciążeń administracyjnych i regulacyjnych dla MŚP. Działania w ramach programu COSME – będącego jedynym programem Unii skoncentrowanym właśnie na MŚP – powinny przyczyniać się do realizacji tych celów, w szczególności dzięki wsparciu ulepszania warunków ramowych dla przedsiębiorstw. Kontrole przydatności i oceny skutków w ramach programu COSME powinny odegrać rolę w tych działaniach.

(22)

Kolejnym czynnikiem wpływającym na konkurencyjność jest stosunkowo słaby duch przedsiębiorczości w Unii. Tylko 45 % obywateli Unii (i mniej niż 40 % kobiet) chciałoby pracować na własny rachunek, w Stanach Zjednoczonych jest to 55 %, a w Chinach – 71 % (według badania Eurobarometru na temat przedsiębiorczości z 2009 roku). Zgodnie z programem SBA należy zwrócić uwagę na wszystkie sytuacje, z którymi konfrontują się przedsiębiorcy, w tym na etapie powstawania, wzrostu i przenoszenia własności oraz w przypadku upadłości (druga szansa). Promowanie edukacji w zakresie przedsiębiorczości, a także środków zwiększających spójność i zgodność, takich jak analizy porównawcze i wymiana dobrych praktyk, zapewnia wysoką wartość dodaną Unii.

(23)

Uruchomiono program „Erasmus” dla młodych przedsiębiorców, by umożliwić nowym albo przyszłym przedsiębiorcom zdobywanie doświadczenia biznesowego w państwie członkowskim innym niż ich państwo i by w ten sposób ułatwić im wzmocnienie ich zdolności w zakresie przedsiębiorczości. W związku z celem, jakim jest ulepszanie warunków ramowych propagowania przedsiębiorczości i kultury przedsiębiorczości, Komisja powinna być w stanie przyjąć środki zmierzające do ułatwiania nowym przedsiębiorcom zwiększania ich zdolności w zakresie rozwijania wiedzy związanej z przedsiębiorczością, takich umiejętności i podejść oraz zwiększania ich zdolności w zakresie technologii i zarządzania przedsiębiorstwem.

(24)

Ogólnoświatowa konkurencja, przemiany demograficzne, ograniczenie zasobów oraz pojawiające się tendencje społeczne tworzą wyzwania i możliwości dla różnych sektorów, które zmagają się z globalnymi wyzwaniami i które charakteryzuje wysoki odsetek MŚP. Dla przykładu sektory wytwórczości opartej na wzornictwie muszą się dostosować, aby czerpać korzyści z niewykorzystanego potencjału wysokiego popytu na spersonalizowane, kreatywne, kompleksowe produkty. Ponieważ wyzwania te dotyczą wszystkich unijnych MŚP w tych sektorach, niezbędny jest wzmożony wysiłek na szczeblu Unii, by zapewnić dodatkowy wzrost gospodarczy dzięki inicjatywom przyspieszającym pojawianie się nowych produktów i usług.

(25)

Wspierając działania podejmowane przez państwa członkowskie, program COSME może wspierać inicjatywy, zarówno sektorowe, jak i międzysektorowe, mające znaczny potencjał dla wzrostu gospodarczego i działalności przedsiębiorców, w szczególności inicjatywy zakładające istotny udział MŚP, przyspieszające pojawianie się gałęzi konkurencyjnych i zrównoważonych, w oparciu o najbardziej konkurencyjne modele biznesowe, ulepszone produkty i procesy, struktury organizacyjne lub zmienione łańcuchy wartości. Jak podano w komunikacie Komisji z dnia 30 czerwca 2010 r. zatytułowanym „Europa – najpopularniejszy kierunek turystyczny na świecie – nowe ramy polityczne dla europejskiego sektora turystycznego”, z którym Rada zapoznała się w październiku 2010 roku, turystyka jest istotnym sektorem gospodarki Unii. Przedsiębiorstwa tego sektora bezpośrednio wytwarzają 5 % produktu krajowego brutto (PKB) Unii. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej („TFUE”) uznaje znaczenie turystyki i określa kompetencje Unii w tym obszarze. Europejskie inicjatywy turystyczne mogą uzupełniać działania państw członkowskich, ułatwiając tworzenie korzystnego otoczenia i promując współpracę między państwami członkowskimi, w szczególności poprzez wymianę dobrych praktyk. Działania mogą obejmować zwiększanie bazy wiedzy turystycznej dzięki zapewnieniu danych i analiz oraz rozwijanie ponadnarodowych projektów współpracy w ścisłym współdziałaniu z państwami członkowskimi, unikając obowiązkowych wymogów, którym podlegają przedsiębiorstwa Unii.

(26)

Program COSME pokazuje, jakie działania służą osiąganiu konkretnych celów, całość koperty finansowej przeznaczonej na ich osiągnięcie, minimalną kopertę finansową na instrumenty finansowe, różne typy środków wykonawczych oraz przejrzyste ustalenia dotyczące monitorowania i oceny, a także ochrony finansowych interesów Unii.

(27)

Program COSME uzupełnia inne programy unijne, z zastrzeżeniem, że każdy instrument powinien funkcjonować według własnych szczególnych procedur. W ten sposób nie dojdzie do podwójnego finansowania tych samych kosztów kwalifikowalnych. By osiągnąć wartość dodaną i znaczny wpływ na finansowanie Unii, należy dążyć do osiągnięcia efektu synergii między programem COSME, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1291/2013 (8) („program horyzont 2020”), rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 (9) („fundusze strukturalne”) i innymi programami Unii.

(28)

We wszystkich odpowiednich inicjatywach i działaniach objętych programem COSME należy uwzględniać zasady przejrzystości i równości szans dla obu płci. Poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności dla wszystkich obywateli również powinno być uwzględnione w tych inicjatywach i działaniach.

(29)

Dotacje dla MŚP powinny być przyznawane w drodze przejrzystych procedur. Przyznawanie wsparcia i jego wypłata powinny odbywać się w sposób przejrzysty, niebiurokratyczny i zgodny z powszechnymi zasadami.

(30)

Niniejsze rozporządzenie ustanawia, na cały czas trwania programu COSME, kopertę finansową mającą stanowić główną kwotę odniesienia, w rozumieniu pkt 17 Porozumienia międzyinstytucjonalnego między Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją o dyscyplinie budżetowej oraz należytym zarządzaniu finansami (10), dla Parlamentu Europejskiego i Rady podczas rocznej procedury budżetowej.

(31)

Aby zapewnić ograniczenie zakresu finansowania do usunięcia niedoskonałości rynkowych, politycznych i instytucjonalnych, oraz mając na względzie uniknięcie zakłóceń na rynku, finansowanie w ramach programu COSME powinno być zgodne z unijnymi zasadami pomocy państwa.

(32)

Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz protokoły do umów o stowarzyszeniu przewidują uczestnictwo określonych państw trzecich w programach Unii. Uczestnictwo innych państw trzecich powinno być możliwe, jeśli zostało przewidziane w porozumieniach oraz procedurach.

(33)

Istotne jest zapewnienie należytego zarządzania finansami programu COSME oraz jego realizacji w sposób możliwie najbardziej efektywny i przyjazny dla użytkownika, przy równoczesnym zagwarantowaniu pewności prawa i dostępu do programu COSME dla wszystkich uczestników.

(34)

Program COSME powinien być monitorowany i poddawany ocenie w celu ewentualnych dostosowań. Należy sporządzać roczne sprawozdanie z jego wdrażania, w którym przedstawiane będą poczynione postępy i planowane działania.

(35)

Realizacja programu COSME powinna być co roku monitorowana z wykorzystaniem kluczowych wskaźników w celu oceny wyników i wpływu. Wskaźniki te, w tym odpowiednie punkty odniesienia, powinny zapewniać minimalną podstawę oceny stopnia, w jakim osiągnięto cele programu COSME.

(36)

Sprawozdanie okresowe z osiągania celu wszystkich działań wspartych w ramach programu COSME, przygotowane przez Komisję, powinno także obejmować ocenę niskich wskaźników udziału MŚP, jeśli sytuacja taka wystąpi w znacznej liczbie państw członkowskich. W stosownych przypadkach państwa członkowskie mogłyby uwzględniać wyniki sprawozdania okresowego w swoich odpowiednich politykach.

(37)

Interesy finansowe Unii powinny być chronione przez cały cykl wydatkowania za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków w zakresie zapobiegania nieprawidłowościom, ich wykrywania i analizy, a także odzyskiwania środków straconych, niewłaściwie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania kar administracyjnych i finansowych zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012.

(38)

By zapewnić jednolite warunki wdrażania niniejszego rozporządzenia, uprawnienia wykonawcze do przyjmowania rocznych programów COSME prac w zakresie wdrażania programu powinny być przyznane Komisji. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (11) Niektóre działania zawarte w rocznym programie prac obejmują koordynację działań na szczeblu krajowym. W związku z tym zastosowanie powinien mieć art. 5 ust. 4 rozporządzenia.

(39)

Należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do dodatków do wskaźników, zmian pewnych konkretnych szczegółów w zakresie instrumentów finansowych oraz zmian orientacyjnych kwot, które przekroczyłyby je o więcej niż 5 % wartości koperty finansowej w każdym z przypadków. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym również z ekspertami. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

(40)

Dla zapewnienia pewności i jasności prawnej, decyzję nr 1639/2006/WE należy uchylić,

(1)

W komunikacie Komisji zatytułowanym „Budżet z perspektywy »Europy 2020« ” z dnia 29 czerwca 2011 r. wzywa się do przyjęcia jednolitego programu działania w dziedzinie kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu, obejmującego międzynarodowe aspekty szkolnictwa wyższego, łączącego program działania w dziedzinie uczenia się przez całe życie („Uczenie się przez całe życie”) ustanowiony decyzją nr 1720/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (4), program „Młodzież w działaniu” („Młodzież w działaniu”) ustanowiony decyzją nr 1719/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (5), program Erasmus Mundus („Erasmus Mundus”) ustanowiony decyzją nr 1298/2008/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (6), program ALFA III ustanowiony rozporządzeniem (WE) nr 1905/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady (7), a także programy Tempus i Edulink, w celu zapewnienia większej skuteczności, silniejszego ukierunkowania strategicznego i synergii między różnymi aspektami jednolitego programu. Dodatkowo proponuje się, aby sport stał się częścią tego jednolitego programu (zwanego dalej „Programem”).

(2)

W okresowych sprawozdaniach z oceny istniejących programów „Uczenie się przez całe życie”, „Młodzież w działaniu” i Erasmus Mundus oraz w ramach konsultacji społecznych w sprawie przyszłości działań Unii w dziedzinie kształcenia, szkolenia i młodzieży oraz szkolnictwa wyższego ujawniono silną i pod niektórymi względami rosnącą potrzebę dalszej współpracy i mobilności w tych dziedzinach na szczeblu europejskim. W sprawozdaniach z oceny podkreślano znaczenie stworzenia ściślejszego związku pomiędzy programami unijnymi i rozwojem polityki w dziedzinie kształcenia, szkolenia i młodzieży, wyrażano potrzebę takiego organizowania działań Unii, aby odpowiadały one lepiej paradygmatowi uczenia się przez całe życie, a także wzywano do przyjęcia prostszego, bardziej przyjaznego dla odbiorcy i elastyczniejszego podejścia do realizacji tych działań oraz zakończenia rozdrobnienia międzynarodowych programów współpracy w zakresie szkolnictwa wyższego.

(3)

Program powinien koncentrować się na dostępności środków oraz przejrzystości procedur administracyjnych i finansowych, w tym poprzez wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz cyfryzację. Warunkiem powodzenia Programu jest też usprawnienie i uproszczenie jego struktury organizacyjnej i zarządzania nim oraz stałe koncentrowanie się na obniżaniu kosztów administracyjnych.

(4)

Konsultacje społeczne w sprawie strategicznych wyborów Unii dotyczących wykonywania nowych kompetencji Unii w dziedzinie sportu oraz sprawozdanie Komisji z oceny działań przygotowawczych w dziedzinie sportu dostarczyły użytecznych wskazówek na temat obszarów priorytetowych w zakresie działań Unii i pokazały wartość dodaną, którą Unia może wnieść, wspierając działania mające na celu generowanie, wymianę i rozpowszechnianie doświadczeń i wiedzy na temat różnych zagadnień dotyczących sportu na szczeblu europejskim, pod warunkiem że koncentrują się one w szczególności na poziomie najbliższym obywatelowi.

(5)

Strategia „Europa 2020” na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu określa strategię wzrostu Unii na nadchodzącą dekadę w celu wsparcia takiego wzrostu, ustanawiając pięć ambitnych celów, które należy osiągnąć do 2020 r., w szczególności w dziedzinie kształcenia, gdzie celem jest ograniczenie zjawiska wczesnego kończenia nauki do poziomu poniżej 10 % oraz umożliwienia zdobycia wykształcenia wyższego lub równorzędnego przez co najmniej 40 % osób w wieku 30-34 lat. Strategia obejmuje również inicjatywy przewodnie, w szczególności „Młodzież w działaniu” i „Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia”.

(6)

W konkluzjach z dnia 12 maja 2009 r. Rada wezwała do przyjęcia strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia (ET 2020), ustanawiających cztery cele strategiczne, których osiągnięcie będzie odpowiedzią na wyzwania związane z budowaniem Europy opartej na wiedzy, i sprawi, że uczenie się przez całe życie stanie się rzeczywistością dla wszystkich.

(7)

Zgodnie z art. 8 i 10 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), jak również art. 21 i 23 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, Program promuje między innymi równouprawnienie kobiet i mężczyzn oraz środki zwalczania dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. W trakcie realizacji Programu istnieje potrzeba zapewnienia szerszego dostępu osobom znajdującym się w niekorzystnej sytuacji i osobom ze słabszych grup społecznych oraz aktywnego podejścia do specjalnych potrzeb edukacyjnych osób niepełnosprawnych.

(8)

Program powinien mieć wyraźny międzynarodowy wymiar, w szczególności w odniesieniu do szkolnictwa wyższego, nie tylko w celu podniesienia jakości europejskiego szkolnictwa wyższego dla osiągnięcia ogólniejszych celów ET 2020 i zwiększenia atrakcyjności Unii jako miejsca odbywania studiów, ale również w celu sprzyjania zrozumieniu między ludźmi oraz przyczynienia się do zrównoważonego rozwoju szkolnictwa wyższego w państwach partnerskich, jak i do ich szerszego rozwoju społeczno-gospodarczego, między innymi poprzez wspieranie „przepływu myśli” dzięki akcjom promującym mobilność, obejmującym obywateli państw partnerskich. W tym celu należy udostępnić środki z Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju (DCI), Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa (ENI), Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA) oraz Instrumentu Partnerstwa na rzecz Współpracy z Państwami Trzecimi (PI). Możliwe jest również udostępnienie środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR), zgodnie z regulującymi go procedurami. Przepisy niniejszego rozporządzenia powinny mieć zastosowanie do wykorzystania tych środków, przy jednoczesnym zapewnieniu zgodności z odpowiednimi rozporządzeniami ustanawiającymi te instrumenty i ten fundusz.

(9)

W rezolucji z dnia 27 listopada 2009 r. w sprawie odnowionych ram współpracy europejskiej na rzecz młodzieży (2010–2018) Rada podkreśliła potrzebę uznania wszystkich młodych osób za zasób społeczeństwa i dążenie do ułatwienia im uczestniczenia w kształtowaniu dotyczącej ich polityki za pomocą ciągłego, usystematyzowanego dialogu między osobami odpowiedzialnymi za wyznaczanie kierunków polityki a osobami młodymi i organizacjami młodzieżowymi na wszystkich szczeblach.

(10)

Połączenie w jednym programie uczenia się formalnego, pozaformalnego i nieformalnego powinno stworzyć synergię i wesprzeć przekrojową współpracę między różnymi sektorami, takimi jak kształcenie, szkolenie i młodzież. Podczas wdrażania Programu należy odpowiednio uwzględnić specyficzne potrzeby różnych sektorów, a w stosownych przypadkach także rolę władz lokalnych i regionalnych.

(11)

W celu wspierania mobilności, równego dostępu i podnoszenia poziomu studiów Unia powinna ustanowić w ramach projektu pilotażowego Instrument Gwarancji Pożyczek Studenckich, umożliwiający studentom, bez względu na ich pochodzenie społeczne, podjęcie studiów magisterskich w innym państwie, dla którego udział w Programie jest otwarty („państwo uczestniczące w Programie”). Instrument Gwarancji Pożyczek Studenckich powinien być dostępny dla instytucji finansowych, które zgodzą się oferować pożyczki na sfinansowanie studiów magisterskich w innych państwach uczestniczących w programie na warunkach korzystnych dla studentów. To dodatkowe i innowacyjne narzędzie na rzecz mobilności edukacyjnej nie powinno zastępować jakichkolwiek obecnych systemów stypendiów lub pożyczek wspierających mobilność studentów na poziomie lokalnym, krajowym lub unijnym ani utrudniać rozwoju jakichkolwiek takich systemów w przyszłości. Instrument Gwarancji Pożyczek Studenckich powinien być przedmiotem ścisłego monitorowania i oceny, w szczególności w odniesieniu do absorpcji przez rynek w różnych państwach. Zgodnie z art. 21 ust 2 i 3, najpóźniej do końca 2017 r. należy złożyć Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie z oceny śródokresowej w celu uzyskania politycznych wytycznych dotyczących kontynuacji Instrumentu Gwarancji Pożyczek Studenckich.

(12)

Państwa członkowskie powinny dążyć do podejmowania wszelkich odpowiednich środków w celu usunięcia prawnych i administracyjnych przeszkód we właściwym funkcjonowaniu Programu. Obejmuje to rozwiązywanie, w miarę możliwości, kwestii administracyjnych powodujących trudności z otrzymywaniem wiz i pozwoleń na pobyt. Zgodnie z dyrektywą Rady 2004/114/WE (8) zachęca się państwa członkowskie do tworzenia przyspieszonych procedur przyjmowania.

(13)

W komunikacie Komisji z dnia 20 września 2011 r. zatytułowanym „Działania na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia – plan modernizacji europejskich systemów szkolnictwa wyższego” określono ramy, w których Unia, państwa członkowskie oraz instytucje szkolnictwa wyższego mogą współpracować w celu zwiększenia liczby absolwentów i poprawy jakości kształcenia, a także po to, aby szkolnictwo wyższe i badania naukowe mogły w jak największym stopniu przyczynić się do wyjścia gospodarek i społeczeństw państw członkowskich z globalnego kryzysu gospodarczego silniejszymi.

(14)

Aby lepiej zająć się kwestią bezrobocia młodzieży w Unii, szczególną uwagę należy zwrócić na transnarodową współpracę między instytucjami szkolnictwa wyższego i szkołami prowadzącymi kształcenie zawodowe a przedsiębiorstwami, z zamiarem zwiększenia zatrudnialności studentów i uczniów oraz rozwijania umiejętności w zakresie przedsiębiorczości.

(15)

W deklaracji bolońskiej, podpisanej przez ministrów edukacji 29 państw europejskich w dniu 19 czerwca 1999 r., ustanowiono międzyrządowy proces mający na celu stworzenie europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego, który wymaga stałego wsparcia na poziomie Unii.

(16)

Kluczowa rola kształcenia i szkolenia zawodowego w realizacji szeregu celów określonych w strategii „Europa 2020” jest powszechnie uznawana i została określona w odnowionym procesie kopenhaskim (2011–2020), z uwzględnieniem w szczególności ich potencjału, który może posłużyć do rozwiązania problemu wysokiego bezrobocia w Europie, szczególnie wśród ludzi młodych, a także bezrobocia długotrwałego, promowania kultury uczenia się przez całe życie, zwalczania wykluczenia społecznego i promowania aktywnego obywatelstwa. Potrzebne są wysokiej jakości staże i przygotowanie zawodowe, w tym w mikroprzedsiębiorstwach oraz małych i średnich przedsiębiorstwach, aby zmniejszyć różnice między wiedzą nabytą w ramach kształcenia i szkolenia a umiejętnościami i kompetencjami wymaganymi w środowisku pracy, a także aby zwiększyć zatrudnialność młodych osób.

(17)

Konieczne jest zwiększenie intensywności i zakresu europejskiej współpracy między szkołami oraz mobilności kadry szkolnej i uczniów w celu realizacji priorytetów określonych w programie europejskiej współpracy w dziedzinie szkolnictwa na miarę XXI wieku, a mianowicie poprawy jakości kształcenia szkolnego w Unii w dziedzinach rozwoju kompetencji, oraz w celu zwiększenia równego dostępu i włączenia społecznego w systemach i instytucjach edukacyjnych, jak również w celu wzmocnienia i wsparcia pozycji zawodu nauczyciela i kadry kierowniczej szkół. W tym kontekście strategiczne cele, jakimi są ograniczenie wczesnego kończenia nauki, poprawa osiągnięć w zakresie podstawowych umiejętności oraz zwiększenie udziału we wczesnej edukacji i opiece nad dziećmi oraz poprawa jej jakości, powinny być traktowane priorytetowo wraz z celami dotyczącymi podnoszenia kompetencji zawodowych nauczycieli i kadry kierowniczej szkół oraz zwiększania szans edukacyjnych dzieci ze środowisk migracyjnych i znajdujących się w trudnych warunkach społeczno-ekonomicznych.

(18)

Odnowiona europejska agenda na rzecz uczenia się dorosłych zawarta w rezolucji Rady z dnia 28 listopada 2011 r. ma na celu umożliwienie wszystkim dorosłym rozwoju i poszerzania swoich umiejętności i kompetencji przez całe życie. Należy zwrócić szczególną uwagę na poprawę w zakresie możliwości uczenia się dużej liczbie Europejczyków o niskich kwalifikacjach, zwłaszcza poprzez poprawę podstawowych umiejętności czytania i liczenia oraz promowanie elastycznych ścieżek edukacyjnych i form edukacyjnych tzw. drugiej szansy.

(19)

Działania Europejskiego Forum Młodzieży, krajowych ośrodków informacji o uznawalności dyplomów i okresów studiów (NARIC), sieci Eurydice, Euroguidance i Eurodesk, krajowych służb wsparcia eTwinning, krajowych centrów Europass oraz Krajowych Biur Informacyjnych w państwach sąsiadujących są niezbędne dla osiągnięcia celów Programu, w szczególności dzięki regularnemu przekazywaniu Komisji aktualnych informacji dotyczących różnych dziedzin ich działalności oraz dzięki rozpowszechnianiu wyników Programu w Unii i państwach partnerskich.

(20)

Należy wzmocnić współpracę w ramach Programu z organizacjami międzynarodowymi właściwymi w dziedzinie kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu, w szczególności z Radą Europy.

(21)

Aby przyczyniać się do podniesienia jakości studiów w zakresie integracji europejskiej na całym świecie oraz odpowiedzieć na rosnącą potrzebę wiedzy i dialogu na temat procesu integracji europejskiej i jego rozwoju, ważne jest, aby zachęcać do podnoszenia jakości nauczania, badań i dyskusji w tej dziedzinie poprzez wsparcie instytucji akademickich lub stowarzyszeń aktywnie działających w dziedzinie studiów nad integracją europejską oraz stowarzyszeń realizujących cel o znaczeniu europejskim, za pośrednictwem działań „Jean Monnet”.

(22)

Współpraca w ramach Programu z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego w dziedzinie kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu na poziomie krajowym i unijnym ma ogromne znaczenie dla stworzenia powszechnego poczucia odpowiedzialności i zaangażowania w odniesieniu do strategii i polityki w zakresie uczenia się przez całe życie oraz uwzględnienia pomysłów i problemów zgłaszanych przez zainteresowane strony na wszystkich szczeblach.

(23)

W komunikacie Komisji z dnia 18 stycznia 2011 r. zatytułowanym „Rozwijanie europejskiego wymiaru sportu” przedstawiono pomysły Komisji dotyczące działań na poziomie Unii w dziedzinie sportu po wejściu w życie Traktatu z Lizbony oraz zaproponowano wykaz konkretnych działań, które powinny zostać podjęte przez Komisję i państwa członkowskie w celu zwiększenia tożsamości europejskiej w sporcie w trzech obszernych rozdziałach: społeczna rola sportu, wymiar gospodarczy sportu oraz organizacja sportu. Konieczne jest również uwzględnienie wartości dodanej sportu, w tym sportów tradycyjnych, oraz jego wkładu w dziedzictwo kulturowe i historyczne Unii.

(24)

Należy skupić się w szczególności na sporcie na poziomie najbliższym obywatelowi oraz na wolontariacie w sporcie z uwagi na ważną rolę, jaką odgrywają one w promowaniu włączenia społecznego, równości szans i korzystnej dla zdrowia aktywności fizycznej.

(25)

Zwiększona przejrzystość i uznawalność kwalifikacji i kompetencji oraz szerokie poparcie dla unijnych narzędzi przejrzystości i uznawalności powinny przyczynić się do rozwoju wysokiej jakości kształcenia i szkolenia oraz ułatwić mobilność zarówno w celu uczenia się przez całe życie, jak i w celach zawodowych w całej Europie, między państwami oraz sektorami. Umożliwienie dostępu do metod, praktyk i technologii stosowanych w innych państwach pomoże zwiększyć zatrudnialność.

(26)

W tym celu zaleca się rozszerzenie zastosowania jednolitych ram Unii dla przejrzystości kwalifikacji i kompetencji (Europass) ustanowionych w decyzji nr 2241/2004/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (9), Europejskiego Rejestru Zapewniania Jakości w Szkolnictwie Wyższym (EQAR) i Europejskiego Stowarzyszenia na Rzecz Zapewniania Jakości w Szkolnictwie Wyższym (ENQA) ustanowionego w zaleceniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2006/143/WE (10), europejskich ram kwalifikacji (EQF) określonych w zaleceniu Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. (11), europejskiego systemu transferu osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET) ustanowionego w zaleceniu Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 czerwca 2009 r. (12) i europejskich ram odniesienia na rzecz zapewniania jakości w kształceniu i szkoleniu zawodowym (EQAVET) ustanowionych w zaleceniu Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 czerwca 2009 r. (13) oraz europejskiego systemu transferu i akumulacji punktów (ECTS).

(27)

W celu zapewnienia większej skuteczności informowania ogółu społeczeństwa oraz w celu wzmocnienia efektu synergii między działaniami informacyjnymi podejmowanymi z inicjatywy Komisji, zasoby przydzielone na działania informacyjne na podstawie niniejszego rozporządzenia powinny obejmować również instytucjonalne przekazywanie informacji na temat priorytetów politycznych Unii, pod warunkiem że są one związane z ogólnymi celami niniejszego rozporządzenia.

(28)

Konieczne jest zapewnienie europejskiej wartości dodanej wszystkich akcji prowadzonych w ramach Programu oraz ich komplementarności z działaniami podejmowanymi przez państwa członkowskie zgodnie z art. 167 ust. 4 TFUE oraz z innymi działaniami, w szczególności w obszarach kultury i środków przekazu, zatrudnienia, badań i innowacyjności, przemysłu i przedsiębiorczości, polityki spójności i polityki rozwoju, a także polityki rozszerzenia oraz inicjatyw, instrumentów i strategii w dziedzinie polityki regionalnej i stosunków zewnętrznych.

(29)

Program ma wywierać pozytywny i trwały wpływ na strategie polityczne i praktyki w obszarach kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu. Ten systemowy wpływ należy osiągnąć w drodze podejmowania różnych akcji i działań przewidzianych w Programie, które mają na celu wsparcie zmian na szczeblu instytucjonalnym oraz – w stosownych przypadkach – doprowadzić do innowacji na poziomie całego systemu. Projekty indywidualne, których dotyczą wnioski o wsparcie finansowe z Programu, nie muszą mieć żadnego wpływu systemowego. To łączny wynik tych projektów powinien przyczyniać się do osiągnięcia wpływu systemowego.

(30)

Skuteczne zarządzanie wykonaniem, w tym ocena i monitorowanie, wymaga opracowania określonych, mierzalnych i realistycznych wskaźników wykonania, które można mierzyć w czasie i które odzwierciedlają logikę interwencji.

(31)

Komisja i państwa członkowskie powinny zoptymalizować wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych i nowych technologii w celu ułatwienia dostępu do działań związanych z kształceniem, szkoleniem, młodzieżą i sportem. Mogłoby to obejmować wirtualną mobilność, która powinna uzupełniać – ale nie zastępować – mobilność edukacyjną.

(32)

Na potrzeby Parlamentu Europejskiego i Rady w ramach rocznej procedury budżetowej w niniejszym rozporządzeniu określa się na cały czas trwania Programu pulę środków finansowych, która ma stanowić główną kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 17 porozumienia międzyinstytucjonalnego pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami (14).

(33)

W celu zapewnienia ciągłości wsparcia finansowego udzielanego w ramach Programu na funkcjonowanie organów, we wstępnej fazie Programu Komisja powinna mieć możliwość uznania kosztów bezpośrednio związanych z realizacją działań objętych wsparciem jako kwalifikowalnych do finansowania, nawet jeśli zostały one poniesione przez beneficjenta przed złożeniem wniosku o finansowanie.

(34)

Istnieje potrzeba ustanowienia kryteriów wykonania, na których powinien opierać się podział środków budżetowych między państwa członkowskie z przeznaczeniem na działania zarządzane przez agencje narodowe.

(35)

Państwa kandydujące do przystąpienia do Unii Europejskiej oraz państwa należące do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), które należą do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), mogą uczestniczyć w programach Unii na podstawie umów ramowych, decyzji Rady Stowarzyszenia lub podobnych umów.

(36)

Konfederacja Szwajcarska może uczestniczyć w programach Unii zgodnie z umową, która zostanie podpisana między Unią a tym państwem.

(37)

Osoby fizyczne z kraju lub terytorium zamorskiego (KTZ) oraz właściwe organy i instytucje publiczne lub prywatne KTZ mogą brać udział w programach zgodnie z decyzją Rady 2001/822/WE (15). W trakcie realizacji Programu należy uwzględnić ograniczenia wynikające z odległego położenia regionów najbardziej oddalonych w Unii oraz KTZ.

(38)

Komisja i wysoki przedstawiciel Unii Europejskiej ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa we wspólnym komunikacie z dnia 25 maja 2011 r. zatytułowanym „Nowa koncepcja działań w obliczu zmian zachodzących w sąsiedztwie” podkreślili między innymi cel, jakim jest dalsze ułatwianie udziału państw sąsiadujących w działaniach Unii dotyczących mobilności i budowania potencjału w szkolnictwie wyższym i otwarcia przyszłego programu w dziedzinie kształcenia dla państw sąsiadujących.

(39)

Należy chronić interesy finansowe Unii– w całym cyklu wydatkowania – z zastosowaniem proporcjonalnych środków, w tym zapobiegania nieprawidłowościom, wykrywania i analizy nieprawidłowości, odzyskiwania środków straconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania kar. Podczas gdy pomoc zewnętrzna Unii wymaga rosnącego wsparcia finansowego, sytuacja gospodarcza i budżetowa Unii ogranicza dostępność zasobów na taką pomoc. Komisja powinna zatem dołożyć starań w celu znalezienia możliwości najbardziej skutecznego i zrównoważonego wykorzystania instrumentów finansowych o efekcie dźwigni.

(40)

Aby poprawić dostęp do Programu, należy dostosować stypendia wspierające mobilność osób do kosztów życia i utrzymania w państwie przyjmującym. Należy też zachęcać państwa członkowskie, aby zgodnie z prawem krajowym zwalniały stypendia z jakiegokolwiek opodatkowania i kosztów socjalnych. Takie samo zwolnienie powinno stosować się do podmiotów publicznych lub prywatnych, udzielających takiego wsparcia finansowego zainteresowanym osobom.

(41)

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 (16) czas wolontariuszy może być uznany za współfinansowanie w postaci wkładu rzeczowego.

(42)

W komunikacie zatytułowanym „Budżet z perspektywy »Europy 2020« ” z dnia 29 czerwca 2011 r. Komisja podkreśliła swoje zobowiązanie do uproszczenia finansowania przez Unię. Stworzenie jednolitego programu w dziedzinie kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu powinno zapewnić znaczne uproszczenie, racjonalizację i synergię w zarządzaniu Programem. Wdrażanie Programu powinno zostać dodatkowo uproszczone dzięki stosowaniu kwot ryczałtowych, kosztów jednostkowych lub zryczałtowanego finansowania, jak również ograniczeniu wymogów formalnych i biurokratycznych nakładanych na beneficjentów i państwa członkowskie.

(43)

Poprawa wdrażania i jakość wydatkowania powinny stanowić główne zasady służące osiągnięciu celów Programu, przy jednoczesnym zapewnieniu optymalnego wykorzystania zasobów finansowych.

(44)

Istotne jest zapewnienie należytego zarządzania finansami Programu oraz jego realizacji w sposób możliwie najbardziej efektywny i przyjazny dla użytkownika, przy równoczesnym zapewnieniu pewności prawa i dostępności Programu dla wszystkich uczestników.

(45)

W celu zapewnienia szybkiej reakcji na zmieniające się potrzeby w trakcie całego okresu trwania Programu należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do przepisów dotyczących dodatkowych akcji zarządzanych przez agencje narodowe. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

(46)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia ta powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (17).

(47)

Program powinien obejmować trzy różne dziedziny, a komitet ustanowiony na mocy niniejszego rozporządzenia powinien zajmować się zarówno zagadnieniami horyzontalnymi, jak i sektorowymi. Państwa członkowskie zapewniają uczestnictwo odpowiednich przedstawicieli w tym komitecie, w zależności od omawianych przez niego kwestii, a przewodniczący komitetu zapewnia, aby plany obrad wyraźnie wskazywały dany sektor lub dane sektory, a także tematy, których mają dotyczyć dyskusje podczas każdego z posiedzeń, dotyczące poszczególnych sektorów. W stosownych przypadkach oraz zgodnie z regulaminem komitetu, a także na zasadzie ad hoc, powinna istnieć możliwość zapraszania ekspertów zewnętrznych, w tym przedstawicieli partnerów społecznych, do uczestnictwa w posiedzeniach komitetu w roli obserwatorów.

(48)

Należy zapewnić prawidłowe zamknięcie Programu, w szczególności w odniesieniu do kontynuowania wieloletnich ustaleń w zakresie zarządzania nim, takich jak finansowanie pomocy technicznej i administracyjnej. Od dnia 1 stycznia 2014 r. pomoc techniczna i administracyjna powinna zapewnić, w stosownych przypadkach, zarządzanie akcjami, które nie zostały jeszcze zakończone w ramach poprzednich programów do końca 2013 r.

(49)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie ustanowienie Programu, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na jego rozmiary i skutki możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(50)

Decyzje nr 1719/2006/WE, 1720/2006/WE i 1298/2008/EC powinny zatem zostać uchylone.

(51)

Celem zapewnienia kontynuacji wsparcia finansowego na podstawie Programu, niniejsze rozporządzenie powinno być stosowane od dnia 1 stycznia 2014 r. Z uwagi na pilność, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie jak najszybciej to możliwe po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej,