2.2.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 29/1

(1)

Rozporządzenie (WE) nr 1580/2007 przewiduje, w zastosowaniu wyników wielostronnych negocjacji handlowych Rundy Urugwajskiej, kryteria do ustalania przez Komisję standardowych wartości dla przywozu z krajów trzecich, w odniesieniu do produktów i okresów określonych w jego Załączniku.

(2)

W zastosowaniu wyżej wymienionych kryteriów standardowe wartości w przywozie powinny zostać ustalone w wysokościach określonych w Załączniku do niniejszego rozporządzenia,

2.2.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 29/3

(1)

Artykuł 29 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 318/2006 stanowi, że w latach gospodarczych 2006/2007, 2007/2008 i 2008/2009 i w celu zapewnienia odpowiednich dostaw do rafinerii wspólnotowych, zawiesza się stosowanie ceł przywozowych nakładanych na uzupełniającą ilość surowego cukru trzcinowego pochodzącego z państw, o których mowa w załączniku VI do wymienionego rozporządzenia.

(2)

Wspomnianą uzupełniającą ilość oblicza się zgodnie z art. 19 rozporządzenia Komisji (WE) nr 950/2006 z dnia 28 czerwca 2006 r. ustanawiającego szczegółowe zasady przywozu i rafinacji produktów cukrowniczych w latach gospodarczych 2006/2007, 2007/2008 i 2008/2009 w ramach niektórych kontyngentów taryfowych i umów preferencyjnych (2) na podstawie wyczerpującej prognozy bilansu dostaw cukru surowego do Wspólnoty. Bilans na rok gospodarczy 2007/2008 wykazał potrzebę przywozu uzupełniających ilości cukru surowego, aby zaspokoić zapotrzebowanie rafinerii wspólnotowych.

(3)

W rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1545/2007 z dnia 20 grudnia 2007 r. ustalającym uzupełniającą ilość surowego cukru trzcinowego pochodzącego z państw AKP oraz Indii celem dostarczenia do rafinerii cukru w okresie od dnia 1 października 2007 r. do dnia 30 września 2008 r. (3) ustalono pierwszą uzupełniającą ilość wynoszącą 80 000 ton, aby zaspokoić najbardziej pilne zapotrzebowanie w pierwszych miesiącach roku gospodarczego 2007/2008. W ramach umowy o partnerstwie gospodarczym dodatkowy dostęp do rynku cukru zostanie przyznany wyłącznie w odniesieniu do roku gospodarczego 2008/2009. Zatem odpowiednie dostawy cukru surowego przeznaczonego dla przemysłu rafinacyjnego w roku gospodarczym 2007/2008 są uzależnione od dostępności ilości uzupełniających. W celu zapewnienia tych dostaw należy otworzyć uzupełniającą ilość cukru wynoszącą 120 000 ton w odniesieniu do roku gospodarczego 2007/2008.

(4)

Odpowiednie dostawy do rafinerii mogą być zagwarantowane, jedynie jeśli będą przestrzegane tradycyjne porozumienia eksportowe między krajami będącymi beneficjentami. Konieczne jest zatem dokonanie podziału między kraje będące beneficjentami lub grupę takich krajów. W odniesieniu do Indii otwiera się ilość 4 000 ton. Dzięki temu ilość uzupełniająca dla Indii na rok gospodarczy 2007/2008 jest taka sama, jak jej udział w całkowitej ilości uzupełniającej w roku gospodarczym 2006/2007. Pozostałe ilości powinny zostać ustalone dla państw AKP, które wspólnie postanowiły wprowadzić pomiędzy sobą procedury przydzielania ilości w celu zapewnienia odpowiednich dostaw do rafinerii cukru.

(5)

Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Komitetu Zarządzającego ds. Cukru,

a)

116 000 ton wyrażonych jako cukier biały pochodzący z państw wymienionych w załączniku VI do rozporządzenia (WE) nr 318/2006, z wyjątkiem Indii;

b)

4 000 ton wyrażonych jako cukier biały pochodzący z Indii.

2.2.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 29/5

(1)

Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1214/2007 z dnia 20 września 2007 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej (2) wprowadza zmiany w Nomenklaturze Scalonej w odniesieniu do pewnych produktów z wołowiny i cielęciny.

(2)

Rozporządzenia zmieniające załącznik I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 (3) w latach wcześniejszych również wprowadziły zmiany w Nomenklaturze Scalonej w odniesieniu do pewnych produktów z wołowiny i cielęciny, przy czym nie wszystkie z tych zmian są odzwierciedlone w następujących rozporządzeniach regulujących wspólną organizację rynku wołowiny i cielęciny: rozporządzenie Rady (WE) nr 1254/1999 z dnia 17 maja 1999 r. w sprawie wspólnej organizacji rynku wołowiny i cielęciny (4); rozporządzenie Komisji (WE) nr 1731/2006 z dnia 23 listopada 2006 r. w sprawie szczególnych zasad stosowania refundacji wywozowych w odniesieniu do niektórych konserw z wołowiny i cielęciny (5) oraz rozporządzenie Komisji (WE) nr 545/2007 z dnia 16 maja 2007 r. otwierające i ustalające zarządzanie kontyngentem taryfowym na przywóz mrożonej wołowiny przeznaczonej do przetwarzania (od dnia 1 lipca 2007 r. do dnia 30 czerwca 2008 r.) (6).

(3)

Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenia (WE) nr 1254/1999, (WE) nr 1731/2006 i (WE) nr 545/2007.

(4)

Zmiany przewidziane w niniejszym rozporządzeniu powinny obowiązywać od dnia 1 stycznia 2008 r., będącego dniem wejścia w życie rozporządzenia (WE) nr 1214/2007.

(5)

Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Komitetu Zarządzającego ds. Wołowiny i Cielęciny,

1)

w lit. a) tabeli wprowadza się następujące zmiany:

2)

w lit. b) tabeli wprowadza się następujące zmiany:

2.2.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 29/7

(1)

W dniu 1 grudnia 2004 r. Komisja otrzymała skargę dotyczącą domniemanej pomocy na rzecz słoweńskiego przedsiębiorstwa przetwórstwa drewna, Novoles Lesna Industrija Straža d.d. (zwanego dalej „Novoles Straža”).

(2)

Skarga dotyczyła środków finansowych przekazanych na rzecz Novoles Straža w dniu 27 maja 2004 r. decyzją rządu słoweńskiego, podjętą na podstawie art. 21 słoweńskiej Ustawy o pomocy na ratowanie i restrukturyzację zagrożonych przedsiębiorstw. Następnie okazało się, że ten środek nie został zgłoszony Komisji, ponieważ został zatwierdzony przez słoweńską Komisję ds. Monitorowania Pomocy Państwa w dniu 23 kwietnia 2004 r., tj. przed przystąpieniem Słowenii do UE. Jednakże ponieważ właściwym kryterium określania czasu udzielenia pomocy jest prawnie wiążący akt, którym właściwe władze krajowe zobowiązują się do udzielenia pomocy państwa, Komisja uznała, że przedmiotowy środek stanowi nową pomoc, którą wobec tego należało zgłosić na mocy art. 88 i która powinna być poddana ocenie na mocy art. 87 Traktatu WE (2).

(3)

Pismem z dnia 16 maja 2006 r. Komisja poinformowała Słowenię o podjęciu decyzji w sprawie wszczęcia postępowania przewidzianego w art. 88 ust. 2 Traktatu WE w odniesieniu do tej pomocy.

(4)

Decyzja Komisji o wszczęciu postępowania została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej  (3). Komisja wezwała zainteresowane strony do przedstawienia uwag dotyczących środka/pomocy.

(5)

Komisja nie otrzymała żadnych uwag od zainteresowanych stron.

(6)

Słowenia przedstawiła uwagi w piśmie z dnia 17 lipca 2006 r. Dodatkowych informacji zażądano od niej w pismach z dnia 11 października 2006 r. i 23 lutego 2007 r.; informacje te dostarczono w dniu 30 listopada 2006 r. i 23 kwietnia 2007 r. Ponadto w dniu 28 czerwca 2006 r. odbyło się spotkanie służb Komisji ze słoweńskimi władzami.

(7)

Novoles Straža wytwarza półprodukty z drewna i meble. Spółka ma siedzibę w miejscowości Straža, w Słowenii, położonej w obszarze objętym pomocą w rozumieniu art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE. W 2003 r. zatrudniała około 800 pracowników i jest jednym z największych pracodawców w sektorze drewna i mebli w Słowenii.

(8)

Spółka posiada udział w dwóch innych spółkach: Novoles-Primara, d.o.o. (100 %) i Pohištvo Brežice, d.d. (93,7 %). Zgodnie z informacjami Słowenii obie te spółki również znajdowały się w trudnej sytuacji finansowej. Pierwsza z wymienionych wypracowała w 2003 r. bardzo niewielki zysk, druga wykazała stratę.

(9)

Spółka stanowi własność wielu osób fizycznych i prawnych. Jest ona jednak do tego stopnia rozproszona, że żadna z tych osób nie sprawuje takiej kontroli nad spółką, która pozwalałaby na uznanie jej za część większej grupy. W rzeczywistości największymi akcjonariuszami są pracownicy i byli pracownicy, którzy nie są związani żadną umową akcjonariuszy i posiadają 22,3 % akcji. Oprócz tego 33,4 % akcji jest własnością PID-ów. Komisja rozumie jednak, że PID-y (fundusze inwestycyjne) są jedynie podmiotami o charakterze administracyjnym, które zarządzają udziałami prywatnych udziałowców. Te pakiety udziałów są wynikiem prywatyzacji „własności społecznej” w Słowenii, tj. której koncepcja zakładała, że przedsiębiorstwa należą do wszystkich obywateli. Własność społeczna została przekształcona w drodze wydania świadectw udziałowych obywatelom, którzy mogli je wymienić na udziały lub akcje spółek. PID-y zostały utworzone w celu umożliwienia obywatelom udziału w tym przekształceniu własności, poprzez wymianę świadectw na udziały lub akcje spółek. Słoweńskie władze potwierdziły, że PID-y nie dysponują środkami na pomoc przedsiębiorstwom w przezwyciężeniu trudności.

(10)

Trudna sytuacja finansowa spółki wynika stąd, że utraciła ona znaczną kwotę kapitału zakładowego wynoszącego 1 262 mld SIT (około 5,3 mln EUR (4)), który w kwietniu 2004 r. zmniejszył się do 0,75 mld SIT. Najważniejsze wskaźniki finansowe i operacyjne, zaczerpnięte z bilansu, rachunku zysków i strat oraz rachunku przepływów pieniężnych przedstawiono w poniższej tabeli:

Tabela 1

Wskaźniki finansowe dla Novoles Straža

(11)

Władze słoweńskie wyjaśniły, że straty spółki powstały przede wszystkim wskutek niewykonania planu sprzedaży i wzrostu kosztów finansowych. Świadczy o tym stały wzrost wskaźnika zadłużenia spółki oraz wzrost średniego stanu zapasów.

(12)

W odpowiedzi na wszczęcie postępowania słoweńskie władze wyjaśniły, że wielkość sprzedaży spadła również w latach 2000–2001 i 2002–2003, natomiast jej wzrost w 2002 r. nastąpił wskutek nadzwyczajnych wydarzeń, tj. robót budowlanych w Chorwacji (w związku z wyposażaniem dużych kompleksów hotelowych), wprowadzenia nowego asortymentu mebli oraz uwzględnienia przychodów dwóch spółek zależnych włączonych do struktury Novoles w dniu 1 stycznia 2003 r.

(13)

Ponadto słoweńskie władze dostarczyły Komisji dokumenty świadczące o tym, że spółka nie miała możliwości pozyskania wystarczającej kwoty nowego kapitału na rynkach kapitałowych. W szczególności, banki odmówiły udzielenia spółce Novoles Straža nowych środków z uwagi na jej niską zdolność kredytową i niewystarczające zabezpieczenie w celu zrównoważenia ryzyka w związku z jego złą sytuacją. Nawet gwarancje państwa pokrywające 65 % wnioskowanej kwoty zostały uznane za niewystarczające.

(14)

W celu przezwyciężenia trudności w kwietniu 2004 r. spółka Novoles Straža przedstawiła Ministerstwu Gospodarki plan restrukturyzacji począwszy od marca 2004 r., obejmujący okres restrukturyzacji od 2004 do 2008 r.

(15)

Jako powód obecnej sytuacji w planie podaje się spadek wzrostu gospodarczego na głównych rynkach wywozowych spółki (w szczególności w Niemczech i Stanach Zjednoczonych), na których sprzedawała ona 60 % swoich produktów. Zmniejszył się ponadto popyt na produkty pośrednie. Spadek przychodów w 2003 r. przyczynił się ostatecznie do utraty zdolności spółki do regulowania zobowiązań z własnych środków, a w konsekwencji – do wzrostu zadłużenia i obciążeń finansowych. Co więcej ze względu na swoją strukturę organizacyjną, spółka nie miała możliwości dostosowania produkcji do popytu.

(16)

W celu przezwyciężenia trudności zaplanowano i przeprowadzono restrukturyzację finansową, która miała na celu przekształcenie krótkoterminowych pożyczek z zabezpieczeniem hipotecznym, w kwocie 1 669 940 776 SIT w zobowiązania długoterminowe przy pomocy gwarancji państwa w wysokości 1,1 mld SIT, udzielonej na niektóre pożyczki w 65 % zabezpieczone hipoteką. Koszty refinansowania pozostałej kwoty w wysokości 569 940 776 SIT zostały pokryte bez udziału pomocy państwa, jednak przy wskaźniku wysokości zadłużenia do wartości nieruchomości wynoszącym ponad 100 % wartości nominalnej.

(17)

Ponadto Novoles Straža zamierza w następujący sposób zmienić kierunek działalności:

(18)

Ponadto zmianie kierunku działalności towarzyszy restrukturyzacja technologiczna, która ma na celu zwiększenie efektywności procesu produkcji pod względem kosztów i przystosowanie wyposażenia technologicznego do produkcji stymulowanej popytem, spełniającej także normy ekologiczne. Kwota przewidywanych nakładów inwestycyjnych wynosi 1 455 mln SIT (6,06 mln EUR), które zostaną w szczególności przeznaczone na sfinansowanie działań zmierzających do zwiększenia wydajności, poprawy warunków pracy, lepszego wykorzystania materiałów, oszczędności energii i spełnienia norm ekologicznych. Słoweńskie władze przedstawiły Komisji tabelę z wykazem inwestycji, które polegają na takich działaniach, jak unowocześnienie centrum zysku dla sklejki, wprowadzenie sterowanego komputerowo procesu suszenia, modernizacji produkcji w centrum zysku dla wytwarzania nowego asortymentu produktów, przeprowadzeniu kompleksowego remontu systemu energetycznego i wprowadzeniu nowego sytemu informatycznego. Słoweńskie władze poinformowały o pewnych opóźnieniach w realizacji niektórych kluczowych inwestycji, np. w produkcję w ramach centrum zysku dla wytwarzania nowego asortymentu produktów czy kompleksowy remont systemu energetycznego, wskutek braku środków (koszty tych inwestycji miały być w głównej mierze pokryte ze środków własnych spółki).

(19)

I wreszcie, restrukturyzacja zatrudnienia będzie miała na celu zmniejszenie liczebności siły roboczej o 96 osób i zapewnienie specjalistycznego i ogólnego szkolenia pozostałym pracownikom. Koszty przedsięwzięcia w wysokości 537 mln SIT zostaną częściowo pokryte z dotacji w kwocie 283 mln SIT (1,2 mln EUR).

(20)

Słowenia przedstawiła pięcioletni hipotetyczny scenariusz działalności gospodarczej, z którego wynika, że realizacja planu restrukturyzacji umożliwi przywrócić dobrą kondycję Novoles Straža.

(21)

Słoweńskie władze dostarczyły Komisji dane na poparcie prognoz dotyczących sprzedaży. Po pierwsze w hipotetycznym scenariuszu przewidziano wzrost sprzedaży w latach 2005–2007 o około 10 % na rynkach Europy Zachodniej i o około 20 % na rynkach Europy Wschodniej (5). Po drugie uwzględniono przejście z wytwarzania produktów pośrednich na produkty końcowe (59 % produktów końcowych zamiast 46 %).

(22)

W oparciu o te założenia i prognozy opracowane przez członków kierownictwa ds. handlowych na podstawie informacji uzyskanych podczas targów, od przedstawicieli handlowych i bezpośrednio od odbiorców, w Novoles Straža opracowano plan sprzedaży na lata 2004–2008.

(23)

Na podstawie realistycznych prognoz przewiduje się, że w latach 2003–2008 zostanie osiągnięty wzrost sprzedaży krajowej w granicach od 3,6 % do 5,7 % i sprzedaży zagranicznej w granicach od 6,5 % do 8,4 %. W związku z tym w wyniku restrukturyzacji spółka w 2008 r. uzyska marżę operacyjną w wysokości 11,7 %. Wskaźnik zysku operacyjnego do kapitału własnego wzrośnie w 2008 r. do 12,6 %.

(24)

W poniższej tabeli podano informacje dotyczące finansowania kosztów restrukturyzacji:

Tabela 2

Koszty i finansowanie restrukturyzacji

(25)

Spółka otrzymała pomoc państwa w łącznej wysokości 1 583 mln SIT (6,6 mln EUR); jednakże w rzeczywistości stało się to dopiero pod koniec 2004 r., a nie jak planowano, w połowie 2004 r.

(26)

Główne wsparcie polega na udzieleniu gwarancji państwa na cztery pożyczki w łącznej wysokości 1,3 mld SIT, które pomogą Novoles Straža w zmianie harmonogramu spłaty obecnego zadłużenia. Termin spłaty wynosi siedem lat, w tym dwa lata moratorium. Po tej zmianie stopa oprocentowania wynosi 4,5 %, łącznie z kwotą płatności ryczałtowej w wysokości 0,1 % z tytułu kosztów zawarcia i obsługi transakcji kredytowej. Gwarancja pokryje 100 % pożyczki i będzie dodatkowo zabezpieczona hipoteką w co najmniej 65 %.

(27)

Słowenia twierdzi, że 2 385 mln SIT kosztów restrukturyzacji spółki pokrywa z środków własnych. Jednakże Komisja uważa za właściwe dodatkowo uwzględnić kwotę w wysokości 569 mln SIT pochodzącą z prywatnego finansowania pożyczek (stanowiącą 8,5 %). Część funduszy własnych spółka musiała uzyskać w drodze dezinwestycji (1 323 mln SIT, tj. 30,5 %) oraz amortyzacji i umorzenia (29,76 %). Słoweńskie władze przedstawiły Komisji szczegółowy wykaz dezinwestycji. Spółka uzyskała w ten sposób około 300 mln SIT już w 2005 r., dalsze dezinwestycje zaplanowano (i częściowo przeprowadzono) na 2006 r. (o wartości około 600 mln) oraz na 2007 i 2008 r. (450 mln).

(28)

Novoles Straža wytwarza następujące produkty, których udział w rynku UE-25 przedstawia się następująco:

Tabela 3

Udziały w rynku

(29)

Korygując dane liczbowe podane w decyzji o wszczęciu postępowania, słoweńskie władze oświadczyły, że w 2004 r. spółka Novoles Straža faktycznie korzystała z pożyczek udzielanych na korzystnych warunkach, jednakże kwota tych pożyczek, udzielonych ze źródeł publicznych i prywatnych na cele ochrony środowiska, wyniosła zaledwie 115,2 mln SIT (0,48 mln EUR), a ekwiwalent dotacji netto wyniósł 14,9 mln SIT (62 000 EUR). Ta pomoc została udzielona w ramach programu „Współfinansowanie inwestycji w zakresie ochrony środowiska” i była zatwierdzona w lutym 2004 r.

(30)

Słowenia poinformowała również, że spółka uzyskała w 1999 r. jedynie pomoc w wysokości 18,1 mln SIT (75 000 EUR) w formie subsydium stopy procentowej, 11,5 mln SIT (48 000 EUR) w formie pomocy na zatrudnienie; 3,6 mln SIT (15 000 EUR) w formie pomocy na badania naukowe i rozwój i, 1,1 mln SIT (4 600 EUR) w formie pomocy wywozowej.

(31)

Pierwsza pomoc, wymieniona w poprzednim punkcie, która zgodnie z początkowym założeniem miała być pomocą na restrukturyzację, stanowiła jedynie subsydium stopy procentowej, udzielone dlatego, że stopy procentowe w Słowenii były relatywnie wysokie w porównaniu z zagranicznymi. W rzeczywistości, jednym z warunków skorzystania z programu było uzyskanie przez spółkę ratingu kredytowego na poziomie A, B, C lub D. Spółka nie mogła także podlegać postępowaniu upadłościowemu. Spółka przedłożyła dowód na to, że w tamtym czasie miała rating kredytowy na poziomie A/B.

(32)

W piśmie z dnia 16 maja 2006 r., Komisja stwierdziła, że środki, o których mowa, stanowiły nową pomoc, którą należało zgłosić na mocy art. 88 Traktatu WE i która powinna być poddana ocenie na mocy art. 87 Traktatu WE. W związku z tym Komisja po raz kolejny przypomniała, że właściwym kryterium jest prawnie wiążący akt, którym właściwe władze krajowe zobowiązały się do udzielenia pomocy państwa, przyjęty w maju 2004 r.

(33)

Ponadto Komisja wyraziła wątpliwości co do zgodności środka ze wspólnym rynkiem, a w szczególności ze Wspólnotowymi wytycznymi dotyczącymi pomocy państwa na rzecz wspomagania i restrukturyzacji przedsiębiorstw przeżywających trudności z 1999 r. (10), na podstawie następujących przesłanek:

(34)

Słowenia utrzymywała, że pomoc państwa na rzecz spółki Novoles Straža została przyznana przed przystąpieniem Słowenii do Unii Europejskiej, ponieważ zakres zaangażowania finansowego państwa był znany przed przystąpieniem.

(35)

Po drugie, Słowenia chciała rozwiać wątpliwości Komisji Europejskiej co do tego, czy Novoles Straža należy do większej grupy spółek, czy nie, poprzez wyjaśnienie specyfiki struktury własności w Słowenii, przedstawionej powyżej, oraz skorygowanie udziałów procentowych akcjonariuszy.

(36)

Po trzecie, Słowenia przedstawiła dowód na to, że Novoles Straža jest „przedsiębiorstwem przeżywającym trudności”, wyjaśniając bardziej szczegółowo ogólne tendencje w trudnościach finansowych, z którymi boryka się ona od 1999 r. (świadczą o nich rosnące stany zapasów i zadłużenie oraz spadek sprzedaży, choć w 2002 r. odnotowano pewne nadzwyczajne wydarzenia przyczyniające się do jej wzrostu) i które doprowadziły do braku zdolności pozyskania zewnętrznego finansowania w 2004 r.

(37)

Po czwarte, słoweńskie władze przekazały informacje świadczące o tym, że podstawą strategii Novoles Straža jest badanie rynku i prognozy potwierdzające stosunkowo dużą sprzedaż mebli w przyszłości.

(38)

Po piąte, w odniesieniu do środków wyrównawczych, Słowenia przedstawiła badanie rynku, z którego wynika, że udział Novoles Straža we właściwym rynku produktowym w UE-25 jest bardzo mały. Słoweńskie władze podkreśliły również, że spółka Novoles Straža jest zlokalizowana w obszarze objętym pomocą w rozumieniu art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE.

(39)

I wreszcie w odniesieniu do pomocy państwa otrzymanej przez spółkę w przeszłości, Słowenia skorygowała niektóre omyłki w uzyskanych kwotach oraz przede wszystkim stwierdziła, że pomoc początkowo określona jako pomoc na restrukturyzację nie była przyznana na ratowanie i restrukturyzację zgodnie z definicją podaną w wytycznych.

(40)

Zgodnie z art. 87 Traktatu WE wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi, chyba że można ją uzasadnić na podstawie art. 87 ust. 2 lub ust. 3 Traktatu WE.

(41)

Komisja stwierdza, że pomoc została udzielona przy użyciu zasobów państwowych na rzecz jednego przedsiębiorstwa. Ma to w oczywisty sposób zastosowanie do bezpośredniej dotacji, ale także gwarancji, w szczególności w przypadku, gdy przedsiębiorstwo przeżywa trudności i udziela się mu 100 % zabezpieczenia na pożyczki (11). W rzeczywistości gwarancja umożliwiła spółce uzyskanie większej kwoty pożyczki niż mogłaby uzyskać bez niej.

(42)

Ponieważ handel produktami drzewnymi odbywa się między Słowenią a innymi państwami członkowskimi, środek może przyczynić się do poprawy sytuacji odbiorcy pomocy w porównaniu z sytuacją innych konkurentów w Słowenii i w UE. Z tego względu pomoc zakłóca konkurencję i ma wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi. W związku z tym Komisja uważa, że przedmiotowe środki, przyznane na rzecz Novoles Straža, stanowią pomoc, o której mowa w art. 87 ust. 1 Traktatu WE.

(43)

Słoweńskie władze wyraziły najpierw wątpliwości, czy Komisja jest uprawniona do przeprowadzenia oceny pomocy na mocy art. 87 i 88 Traktatu WE, argumentując, że została ona udzielona przed przystąpieniem Słowenii do UE. W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja wyjaśniła, że w celu stwierdzenia, czy pomoc została udzielona przed przystąpieniem czy po nim, właściwym kryterium jest prawnie wiążący akt, którym właściwe władze krajowe zobowiązały się do udzielenia pomocy (12). Wobec braku takiej decyzji przed przystąpieniem, środek stanowi nową pomoc, nawet jeżeli zakres zaangażowania finansowego państwa był znany wcześniej.

(44)

Komisja podtrzymuje swój wstępny wniosek, że wiążący akt, którym właściwe władze krajowe zobowiązały się do przyznania pomocy, nie został wprowadzony w życie przed przystąpieniem. Odpowiednie słoweńskie przepisy stanowią, że pomoc ma być przyznawana decyzją rządu na wniosek odpowiedzialnego ministerstwa. Wprawdzie do jej przyznania niezbędne są uprzednie decyzje międzydepartamentalnej komisji ekspertów i odpowiedzialnego ministerstwa, nie są one jednak wystarczające do przyznania pomocy. Ostateczna decyzja należy do rządu. W niniejszej sprawie rząd wydał decyzję w dniu 27 maja 2004 r., a Słowenia przystąpiła do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r. Wobec tego środek stanowi nową pomoc i należało go zgłosić na mocy art. 88 Traktatu WE i poddać ocenie zgodnie z art. 87 Traktatu WE.

(45)

Jeżeli przedmiotowa pomoc jest pomocą na restrukturyzację, jest ona zgodna ze wspólnym rynkiem, gdy spełnia kryteria określone w Wytycznych wspólnotowych dotyczących sprawie pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji (zwanych dalej „wytycznymi”) (13).

(46)

W świetle uwag Słowenii i informacji zebranych podczas badania, Komisja sformułowała następujące wnioski dotyczące powodów, które skłoniły ją do wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego.

(47)

Na podstawie informacji przedstawionych przez Słowenię, Komisja uważa, że wyniki spółki, opisane w motywach (24)–(27) powyżej, świadczą o tym, że spółka faktycznie znajdowała się w trudnej sytuacji, w czasie gdy została udzielona przedmiotowa pomoc państwa. Komisja stwierdza w szczególności, że problemy te były częścią tendencji w latach 2000–2004, a nie tylko odosobnionym zjawiskiem zaistniałym w 2003 r. Słoweńskie władze przedstawiły ponadto wystarczające dowody świadczące o tym, że w 2004 r. spółka nie byłaby zdolna do samodzielnego refinansowania swego krótkoterminowego zadłużenia. Nie pozostaje to w sprzeczności z faktem, że spółka zdołała je zrefinansować w pewnym zakresie bez pomocy, ponieważ ten cel osiągnęła za pomocą wysokiego zabezpieczenia, jednak nie mogła go zapewnić w odniesieniu do całej kwoty, która miała podlegać refinansowaniu.

(48)

Komisja bierze również pod uwagę wyjaśnienia Słowenii dotyczące struktury własności spółki Novoles Straža. Wobec pasywności i niskich zasobów kapitałowych instytucjonalnych właścicieli Novoles Straža, a także rozproszenia pozostałej części własności, Komisja przyznaje, że spółka nie mogła uzyskać niezbędnych środków finansowych od swoich udziałowców. Z tego samego powodu i przy uwzględnieniu, że żaden właściciel nie jest w posiadaniu więcej niż 22 % kapitału zakładowego Novoles Straža, Komisja uważa również, że Novoles Straža nie należy do większej grupy.

(49)

Komisja w związku z tym stwierdza, że spółka Novoles Straža kwalifikowała się do pomocy na restrukturyzację.

(50)

W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja zwróciła uwagę na brak jasności co do tego, w jaki sposób plan restrukturyzacji miał umożliwić Novoles Straža odzyskanie długotrwałej dobrej kondycji. To zastrzeżenie odnosiło się przede wszystkim do pięcioletniej prognozy finansowej wskazującej, jakie zmiany miały przypuszczalnie nastąpić w spółce w wyniku działań restrukturyzacyjnych. Komisja zwróciła również uwagę, że Słowenia nie dostarczyła informacji wymaganych przez Komisję do oceny założeń dotyczących ewentualnych wyników Novoles Straža, które spółka miałaby osiągnąć w ramach planu restrukturyzacji.

(51)

W toku postępowania Słowenia przedstawiła uzupełniające informacje wymienione w motywach (21) i (22) powyżej. Te informacje odpowiednio wyjaśniają podstawę przyjętych założeń. Komisja stwierdza, że prognozy Novoles Straža, dotyczące sprzedaży, mogą obecnie wydawać się dość optymistyczne, jeśli weźmie się pod uwagę, że w 2005 i 2006 r. sektor zderzył się z ostrą konkurencją ze strony Dalekiego Wschodu, która doprowadziła do nadmiernej podaży i presji na obniżenie cen. Nie wiadomo jednak dokładnie, czy te informacje były już znane na początku 2004 r. Ponadto Komisja w 2006 r. sama stwierdziła, że: „produkcja i zużycie sklejki znacznie wzrosło w ciągu ostatnich kilku lat, zaobserwowano także znaczny rozwój rynku wywozowego dla niektórych jej gatunków” (14). Ponieważ Komisji nie dostarczono żadnych informacji, które mogłyby podważyć założenia przyjęte przez spółkę lub jej własne przypuszczenia, nie ma ona podstaw, by je kwestionować. Komisja uważa zatem, że prognozy nie wydają się nieprawdopodobne i jej wątpliwości co do tej kwestii zostały rozwiane.

(52)

W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja również stwierdziła, że plan restrukturyzacji przewiduje kilka działań wewnętrznych, które, jeśli zostaną zrealizowane, mogą przyczynić się do zmiany sytuacji spółki. W toku badania Komisja uzyskała informacje, że nie wprowadziła ona jeszcze w życie wszystkich planowanych działań restrukturyzacyjnych. Zgodnie z informacjami słoweńskich władz, powodem tego jest między innymi opóźnienie w otrzymaniu pomocy państwa i gorsze od oczekiwanych wyniki operacyjne. W tym kontekście Komisja zwraca uwagę, że techniczna restrukturyzacja w ramach planu restrukturyzacji miała być sfinansowana głównie z środków własnych spółki. Taki mankament nie ujawnił się wcześniej i można go nawet wytłumaczyć tym, że pomoc państwa faktycznie musi ograniczać się do niezbędnego minimum, w szczególności w przypadku państwa członkowskiego, które zobowiązuje się do realizacji takiego planu (15) w przededniu przystąpienia do UE. A zatem w tym szczególnym przypadku Komisja nie uzna tego mankamentu za wystarczający do zakwestionowania istnienia realnego planu restrukturyzacji. Komisja chciałaby jednak przypomnieć, że zatwierdzenie pomocy jest warunkowe i uzależnione od pełnego wdrożenia planu restrukturyzacji (pkt 43), a jego przebieg będzie monitorowany (pkt 46).

(53)

Komisja oczekuje więc, że Słowenia, zgodnie z pkt 46 wytycznych, przedłoży jej co najmniej dwa sprawozdania z monitorowania (jedno dotyczące 2007 r. – do końca stycznia 2008 r., i drugie dotyczące 2008 r. – do końca stycznia 2009 r.), zawierające szczegółowe informacje o wynikach finansowych przedsiębiorstwa i podjętych inwestycjach. Komisja pragnie zaznaczyć, że nawet jeżeli spółka odzyska dobrą kondycję bez zrealizowania wszystkich inwestycji, może ona zostać zobowiązana do zwrotu pewnej części pomocy państwa, jeśli planowane inwestycje nie zostaną w pełni wdrożone (16).

(54)

Pomoc jest także ograniczona do minimum. W szczególności Komisja ma wątpliwości co do tego, czy spółka wniosła znaczny wkład własny. Zgodnie z pkt 40 wytycznych, pomoc musi być ograniczona do ścisłego minimum niezbędnego do przywrócenia dobrej kondycji, a beneficjenci pomocy powinni przyczynić się znacząco do planu restrukturyzacji na zasadzie wyłożenia własnych środków.

(55)

Wyjaśnienia słoweńskich władz, dotyczące własnego wkładu spółki, jak podano w motywie (27), są na tyle szczegółowe, że pozwalają Komisji sprawdzić, że w latach 2005–2008 dokonała ona lub dokona wielu dezinwestycji o wartości odpowiadającej 30,5 % kosztów restrukturyzacji. Ponadto Komisja stwierdza, że spółka Novoles Straža uzyskała zewnętrzne finansowanie w wysokości 8,5 %, bez udziału pomocy państwa.

(56)

Komisja po raz kolejny zaznacza jednak, że nie może uznać umorzenia za wkład własny spółki, ponieważ nie jest ono źródłem środków dostępnych dla spółki i zależy również od przyszłych operacji, które są wynikiem udzielonej pomocy państwa (17).

(57)

W związku z powyższym Komisja może w sumie określić wkład własny spółki na 39 %, co zgodnie z wytycznymi z 1999 r. można uznać za wkład znaczny (18).

(58)

Ponadto pomoc jest także ograniczona do ścisłego minimum niezbędnego do przywrócenia dobrej kondycji, ponieważ zasadniczo pokrywa ona potrzeby w zakresie refinansowania krótkoterminowych pożyczek przypadających do spłaty, a wobec tego nie przyczynia się w żaden sposób do zwiększenia płynności finansowej spółki.

(59)

Zgodnie z pkt 35 i 36 wytycznych należy podjąć kroki na rzecz złagodzenia, w miarę możliwości, niekorzystnych dla konkurentów skutków pomocy państwa. Jednakże zgodnie z pkt 36 wytycznych, takie środki wyrównawcze nie są wymagane, jeżeli udział beneficjenta pomocy we właściwym rynku jest niewielki. W takich przypadkach środki wyrównawcze nie są warunkiem koniecznym do uznania pomocy za zgodną ze wspólnym rynkiem.

(60)

Komisja nie kwestionuje informacji słoweńskich władz, że Novoles Straža działa aktywnie na kilku rynkach produktowych, wśród nich na rynku sklejki, krzeseł oraz innych mebli. W odniesieniu do sklejki Komisja podkreśla, że w sprawie dotyczącej połączenia przedsiębiorstw „wyniki badania rynku w znacznym stopniu potwierdziły, że różne rodzaje płyt na bazie drewna takie, jak sklejka, płyty pilśniowe twarde, surowe płyty wiórowe, płyty wiórowe powlekane, laminaty dekoracyjne (HPL/CPL) oraz drewnopochodne komponenty paneli dla przemysłu meblowego i budowlanego zaliczają się do odrębnych rynków produktowych” (19).

(61)

W celu zdefiniowania właściwego rynku, Słowenia dostarczyła Komisji badanie rynku, które zawiera informacje o udziałach we właściwych rynkach produktowych w UE-25. Komisja w zasadzie nie ma podstaw, by w tym względzie odstąpić od założenia przyjętego w przypisie 20 wytycznych, że rynkiem właściwym jest EOG. Komisja przypomina, że poprzednio przeprowadziła kilka badań rynków funkcjonujących w ramach sektora produktów drewnopochodnych (wśród nich w szczególności płyt wiórowych z drewna) w kontekście sprawy dotyczącej połączenia przedsiębiorstw (20), i doszła do wniosku, że właściwy rynek jest szerszy niż rynek krajowy i że ma co najmniej regionalny zasięg transgraniczny. Wytworzył się on wskutek znacznych transgranicznych przepływów handlowych. Istnienie podobnych przepływów handlowych w przypadku sklejki potwierdziły dane liczbowe dostarczone przez wewnętrznych ekspertów Komisji (poza tym wewnątrzwspólnotowa sprzedaż eksportowa spółki Novoles Straža ma dominujący udział w obrotach spółki – 60 %). Ponadto stwierdzono, że transgraniczny rynek regionalny obejmuje obszar w odległości około 1 000 km, przy czym odległość ta waha się w zależności od wartości dodanej produktów, tzn. była ona nawet większa w przypadku produktów powlekanych w porównaniu z produktami niepowlekanymi. Ponieważ sklejka jest już produktem wyższej jakości, a wywóz dotyczy w głównej mierze sklejki fornirowanej, koszty transportu są niższe w przypadku sklejki niż płyt wiórowych (i nawet jeszcze niższe dla krzeseł i innych mebli ze sklejki). Wobec powyższego Komisja uważa, że właściwym rynkiem dla produktów wytwarzanych przez spółkę Novoles Straža powinna być istotna część terytorium UE-25, jeżeli nie całe terytorium EOG lub całe terytorium UE-25.

(62)

Przyjmując, że w każdym razie udział spółki Novoles Straža w rynku w UE-25 jest nie większy niż 0,13 % i że powinien on w zasadzie zwiększyć się nie więcej niż dwukrotnie, gdyby rynek geograficzny zmniejszył się o połowę, Komisja uważa, że udział w rynku jest w dalszym ciągu mniejszy niż 1 %, a jeśli wziąć pod uwagę także to, że rynek obejmuje znaczną liczbę małych i średnich producentów, udział ten można uznać za niewielki (21). W związku z tym, zastosowanie środków wyrównawczych w celu zapewnienia zgodności pomocy państwa ze wspólnym rynkiem nie jest konieczne.

(63)

Słowenia dostarczyła ponadto Komisji wystarczające informacje o wszystkich innych rodzajach pomocy otrzymanych przez spółkę, w celu umożliwienia właściwej oceny przestrzegania zasady „jednorazowej pomocy”. Zgodnie z tą zasadą, ustanowioną w pkt 48 i nast. wytycznych, Komisja nie może zatwierdzić pomocy na restrukturyzację na rzecz spółki, która poprzednio otrzymała już taką pomoc. Zdaniem Komisji ta zasada wymaga uwzględnienia każdej pomocy na restrukturyzację, udzielonej w ciągu dziesięciu lat poprzedzających przyznanie rozpatrywanej w danym przypadku pomocy, niezależnie od tego, czy pierwsza pomoc państwa została udzielona przed przystąpieniem państwa członkowskiego do UE.

(64)

Komisja stwierdza po pierwsze, że spółka nie otrzymała w przeszłości żadnej pomocy na restrukturyzację. W szczególności, wątpliwości Komisji co do tego, czy pomoc w wysokości 18,1 mln SIT (75 000 EUR), udzielona w 1999 r. w formie subsydium stopy procentowej, mogła stanowić pomoc na restrukturyzację, zostały rozwiane, ponieważ spółka w tamtym czasie miała rating kredytowy A/B i w związku z tym nie mogła być traktowana jako przeżywająca trudności, a pomoc nie mogła być uznana za pomoc na restrukturyzację, która mogła spowodować naruszenie warunku „jednorazowej pomocy”.

(65)

Ponadto Komisja zwraca uwagę na korektę omyłki w informacjach wcześniej przedłożonych przez słoweńskie władze, którą powieliła w decyzji o wszczęciu postępowania, co oznacza, że wszystkie środki pomocy wymienione w tej decyzji są zgodne z zasadą de minimis  (22). Co więcej słoweńskie władze wyjaśniły, że wszystkie te środki pomocy zostały zastosowane przed przystąpieniem Słowenii do UE z przeznaczeniem na inne cele niż pomoc na restrukturyzację. W związku z tym ocena pomocy wykracza poza zakres kompetencji Komisji, a fakt, że spółka przeżywała trudności nie czyni tej pomocy pomocą na restrukturyzację w świetle wytycznych z 1999 r. (23), zatem warunek „jednorazowej pomocy” nie jest naruszony przez żaden z tych wcześniej przyznanych środków pomocy.

(66)

W świetle powyższego, Komisja uznaje, że przedmiotowa pomoc jest pomocą na restrukturyzację, która jest zgodna z warunkami obowiązujących wytycznych, tj. wytycznych z 1999 r. dotyczących pomocy na ratowanie i restrukturyzację. W związku z tym Komisja stwierdza, że chociaż Słowenia wdrożyła pomoc na restrukturyzację na rzecz Novoles Straža niezgodnie z prawem, z naruszeniem art. 88 ust. 3 Traktatu WE, pomoc państwa jest zgodna ze wspólnym rynkiem,

2.2.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 29/16

(1)

W dniu 1 grudnia 2004 r. Komisja otrzymała skargę dotyczącą domniemanej pomocy na rzecz słoweńskiej spółki przetwórstwa drewna, Javor Pivka Lesna Industrija d.d. (zwanej dalej „Javor Pivka”).

(2)

Skarga dotyczyła środków finansowych przekazanych na rzecz Javor Pivka w dniu 27 maja 2004 r. decyzją rządu słoweńskiego, podjętą na podstawie art. 21 słoweńskiej Ustawy o pomocy na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw przeżywających trudności. Następnie okazało się, że środek ten nie został zgłoszony Komisji, ponieważ został zatwierdzony przez słoweńską Komisję ds. Monitorowania Pomocy Państwa w dniu 23 kwietnia 2004 r., tj. przed przystąpieniem Słowenii do UE. W związku z tym, że właściwym kryterium określania czasu udzielenia pomocy jest prawnie wiążący akt, na podstawie którego właściwe władze krajowe przyznają pomoc państwa, Komisja uznała, że przedmiotowy środek stanowi nową pomoc, którą wobec tego należało zgłosić na mocy art. 88 i która powinna być poddana ocenie na mocy art. 87 Traktatu WE (2).

(3)

Pismem z dnia 16 maja 2006 r. Komisja poinformowała Słowenię o podjęciu decyzji w sprawie wszczęcia postępowania przewidzianego w art. 88 ust. 2 Traktatu WE w odniesieniu do tej pomocy.

(4)

Decyzja Komisji o wszczęciu postępowania została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej  (3). Komisja wezwała zainteresowane strony do przedstawienia uwag dotyczących pomocy.

(5)

Komisja nie otrzymała żadnych uwag od zainteresowanych stron.

(6)

Słowenia przedstawiła uwagi w piśmie z dnia 17 lipca 2006 r. Pismem z dnia 23 lutego 2007 r. (nr ref. D/50797) Komisja zażądała dodatkowych informacji, które zostały przekazane w dniu 23 kwietnia 2007 r. Ponadto w dniu 28 czerwca 2006 r. odbyło się spotkanie służb Komisji ze słoweńskimi władzami.

(7)

Javor Pivka wytwarza półprodukty z drewna i meble. Spółka ma siedzibę w rejonie Pivka położonym w obszarze objętym pomocą w rozumieniu art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE. W 2003 r. zatrudniała około 800 pracowników. Spółka jest jedynym właścicielem czterech spółek zależnych.

(8)

Spółka jest własnością około 1 264 akcjonariuszy: dziewięciu funduszy inwestycyjnych lub innych osób prawnych posiadających 60 % akcji, pozostałe 40 % jest rozdzielone między 1 255 akcjonariuszy, z których żaden nie ma więcej niż 1 % akcji (4).

(9)

W latach poprzedzających udzielenie pomocy Javor Pivka przeżywała trudności finansowe. Najważniejsze wskaźniki finansowe i operacyjne zawiera poniższa tabela:

Tabela 1

Wskaźniki finansowe dla Javor Pivka

(10)

W kwietniu 2004 r. Javor Pivka przedłożyła Ministerstwu Gospodarki plan restrukturyzacji na lata 2004–2008, opracowany w celu przezwyciężenia trudności spółki.

(11)

Spółka oświadczyła, że jej trudności były spowodowane brakiem konkurencyjności w stosunku do tanich produktów przywożonych na tradycyjnie zaopatrywane przez nią rynki zagraniczne (w szczególności Niemcy i Stany Zjednoczone) przez producentów z krajów rozwijających się. Javor Pivka uznała, że chcąc sprostać tej konkurencji i przywrócić rentowność spółki, należy zwiększyć wydajność w drodze modernizacji technologicznej i obniżenia kosztów oraz uplasować się w niszach o większej marży zysku i na nowych rynkach geograficznych.

(12)

W tym celu w programie restrukturyzacji przewidziano następujące działania:

(13)

Restrukturyzacja technologiczna. Polegała ona na pełnej modernizacji przestarzałych urządzeń i procesów produkcji. Nie miała na celu zwiększenia zdolności produkcyjnych, lecz wzrost wydajności i zaspokojenie potrzeb klientów poprzez wprowadzenie nowych produktów i dostosowanie produkcji do norm ekologicznych. Dzięki nowym urządzeniom produkcyjnym spółka będzie mogła odejść od wytwarzania półproduktów i przestawić się na wysoko przetworzone towary o większej wartości dodanej (w szczególności dotyczy to programu w zakresie sklejki). Koszty realizacji tej części planu restrukturyzacyjnego zostałyby pokryte w następujący sposób: 50 % z pożyczek bankowych zabezpieczonych gwarancją państwa, pozostałe 50 % ze środków własnych Javor Pivka.

(14)

Restrukturyzacja zatrudnienia. Ta część planu zakładała zmniejszenie zatrudnienia o około 100 pracowników (z prawem do odprawy z tytułu zwolnienia) oraz przeszkolenie 700 pozostałych w celu dostosowania ich umiejętności do wymogów wynikających z programu restrukturyzacji.

(15)

Weryfikacja strategii handlowej. Kolejnym elementem planu restrukturyzacji jest dostosowanie się do zmian popytu i konkurencji na dawnych rynkach spółki poprzez przeniesienie się do nowych, bardziej dochodowych nisz rynkowych i wejście na nowe rynki (Rosja, w szczególności w przypadku mebli, i Europa Południowo-Wschodnia). Pod względem asortymentu produktów spółka zamierzała skoncentrować się w większym stopniu na wytwarzaniu wykończonej sklejki, specjalnej sklejki na potrzeby branży budowlanej, a w sektorze mebli – specjalistycznych krzeseł dla szpitali, domów opieki nad osobami starszymi i innych tego rodzaju instytucji.

(16)

Reorganizacja struktury spółki. Przywrócenie dobrej kondycji spółki będzie również wymagało pewnej jej reorganizacji (np. połączenia spółek zależnych i poprawy sytuacji w zakresie nadzoru kosztów poprzez centralizację sprzedaży, zaopatrzenia i finansów spółki). Koszty tych działań zostaną w całości pokryte ze środków własnych Javor Pivka.

(17)

Restrukturyzacja finansowa. Niewystarczająca płynność finansowa doprowadziła do nagromadzenia się zobowiązań i wzrostu obciążeń finansowych. Celem restrukturyzacji finansowej jest dostosowanie źródeł finansowania spółki i harmonogramów spłaty zadłużenia, w celu zabezpieczenia jej bieżącej i długoterminowej zdolności do regulowania płatności. Działania te miały polegać przede wszystkim na zmianie harmonogramu spłaty zadłużenia, zmniejszeniu stóp procentowych, wydłużeniu terminów spłaty oraz uzyskaniu zawieszenia spłaty głównej kwoty zadłużenia.

(18)

W poniższej tabeli podano informacje dotyczące finansowania kosztów restrukturyzacji (6):

Tabela 2

Koszty i finansowanie restrukturyzacji

(19)

Główna forma wsparcia z zasobów państwowych polega na udzieleniu gwarancji państwa na pożyczki w wysokości 1 100 000 000 SIT przeznaczone na sfinansowanie restrukturyzacji technologicznej w Javor Pivka. Tytułem zabezpieczenia gwarancji na rzecz słoweńskich władz została ustanowiona hipoteka na aktywach Javor Pivka, o wartości odpowiadającej kwocie objętej gwarancją, tj. 1 100 000 000 SIT (około 4 584 000 EUR).

(20)

Ponadto została udzielona pomoc w formie dotacji w wysokości 382 250 000 SIT (około 1 592 000 EUR) na pokrycie kosztów restrukturyzacji zatrudnienia. Ta pomoc zostanie przeznaczona na odprawy dla zwolnionych pracowników i pokrycie kosztów szkolenia osób, które pozostaną w spółce.

(21)

Słowenia poinformowała, że Javor Pivka wniesie wkład na restrukturyzację w wysokości 2 119 650 000 SIT (około 8 832 000 EUR), stanowiący 53,7 % jej łącznych kosztów.

(22)

Javor Pivka wytwarza niżej wymienione produkty, dla których udział w rynku przedstawia się następująco (dane dotyczą 2003 r., a kody CN są kodami nomenklatury scalonej):

(23)

W 2003 r. łączny udział produktów spółki Javor Pivka w rynku UE-25 wynosił 0,21 %.

(24)

Zgodnie z informacją podaną powyżej, słoweńskie władze nie zgłosiły środka pomocy przyznanego na rzecz Javor Pivka. W piśmie z dnia 16 maja 2006 r., powiadamiającym o wszczęciu postępowania przewidzianego w art. 88 ust. 2 Traktatu WE, Komisja szczegółowo wyjaśniła, dlaczego przedmiotowy środek stanowi nową pomoc, którą należało zgłosić na mocy art. 88 Traktatu WE i która powinna być poddana ocenie na mocy art. 87 Traktatu WE.

(25)

Ponadto Komisja wyraziła wątpliwości co do zgodności środka ze wspólnym rynkiem, a w szczególności ze Wspólnotowymi wytycznymi dotyczącymi pomocy państwa na rzecz wspierania i restrukturyzacji przedsiębiorstw przeżywających trudności z 1999 r. (7) (zwanymi dalej „wytycznymi”), na podstawie następujących przesłanek:

(26)

W toku formalnego postępowania wyjaśniającego Słowenia przedstawiła następujące uwagi.

(27)

Słowenia utrzymywała, że decyzja o udzieleniu pomocy, która była wiążąca dla Słowenii, została podjęta na podstawie pozytywnej opinii międzydepartamentowej komisji ekspertów. Decyzja ta została przyjęta w dniu 6 kwietnia 2004 r., tj. przed przystąpieniem Słowenii do Unii Europejskiej, a pomoc nie miała zastosowania po przystąpieniu, tak więc Słowenia uznała ją za pomoc udzieloną przed przystąpieniem, która nie jest objęta postanowieniami art. 87 i art. 88 ust. 3 Traktatu WE.

(28)

Słowenia wykazała, przedstawiając między innymi wskaźniki wyników w tabeli 1 powyżej, że Javor Pivka charakteryzowała się kilkoma cechami spółki przeżywającej trudności, które nie były odosobnionym zjawiskiem w 2003 r., lecz tendencją dającą się zaobserwować w ciągu czterech lat (2000–2003).

(29)

W tym kontekście Słowenia zwróciła uwagę na fakt, że w podanym okresie Javor Pivka nie zdołała zwiększyć swoich dochodów netto ze sprzedaży. W całym tym okresie wynik działalności operacyjnej był ujemny, z wyjątkiem 2000 r., a straty powiększyły się w latach 2001–2003. Straty bieżące w 2003 r. stanowiły niemal połowę kapitału zakładowego spółki. Rentowność sprzedaży, stan udziałów kapitałowych i aktywów miały wartości ujemne i stale pogarszały się w latach 2001–2003. Nastąpiło pogorszenie sytuacji w zakresie niezakłóconych przepływów środków pieniężnych z działalności operacyjnej w ciągu tego okresu, a w 2003 r. miały one wartość ujemną. Te niekorzystne tendencje wystąpiły w takim nasileniu, że w 2003 r. Javor Pivka była poważnie zagrożona upadłością.

(30)

Słowenia wyjaśniła strukturę własności Javor Pivka w nawiązaniu do szczególnego charakteru modelu prywatyzacji, zastosowanego przez Słowenię po upadku systemu komunistycznego. Słowenia przyjęła szczególną koncepcję, zgodnie z którą majątek przedsiębiorstw nie ma określonych właścicieli, ani prywatnych, ani publicznych, lecz jest „majątkiem społecznym”, należącym do ogółu społeczeństwa. W procesie prywatyzacji podejmowano starania mające na celu przekształcenie tej abstrakcyjnej koncepcji w jasną strukturę własności za pomocą świadectw udziałowych, które zostały rozprowadzone wśród obywateli. Te świadectwa można było wymienić na udziały w dawnych przedsiębiorstwach „społecznych”.

(31)

W tym procesie ważną rolę odegrały tak zwane uprawnione spółki inwestycyjne (znane pod skrótem „PID”) i instytucje administrujące („DZU”), które utworzono w celu pomagania prywatnym inwestorom w gromadzeniu posiadanych świadectw. Takie świadectwa były następnie przekształcane przez PID-y w udziały w różnych prywatyzowanych przedsiębiorstwach, natomiast indywidualni inwestorzy otrzymywali w zamian udziały w PID-ach, a nie bezpośrednio w prywatyzowanych przedsiębiorstwach (PID-y działały na podobnych zasadach jak fundusze inwestycyjne).

(32)

Niemniej jednak PID-y nie miały swobodnego dostępu do funduszy (środkami finansowania inwestycji były świadectwa) ani umiejętności i doświadczenia w podejmowaniu aktywnych działań w dziedzinie zarządzania spółkami. W rezultacie były one biernymi właścicielami, którzy uczestniczyli w niewielkim stopniu lub wcale nie brali udziału w zarządzaniu spółkami stanowiącymi ich własność.

(33)

Tacy bierni inwestorzy byli właścicielami dużej części Javor Pivka (około 44 % kapitału zakładowego). Nie dysponowali nowym kapitałem, który mogliby zainwestować w spółkę. W rzeczywistości, gdy powstał program restrukturyzacji, wszyscy instytucjonalni właściciele zostali wezwani do udziału w refinansowaniu, jednak żaden z nich na to wezwanie nie zareagował. Pozostałe 40 % kapitału zakładowego jest rozdzielone między 1 255 drobnych akcjonariuszy, tak więc co najmniej w 80 % własności Javor Pivka nie jest czynnie zarządzana.

(34)

W odniesieniu do tej kwestii, Słowenia wyjaśniła, że hipotetyczne scenariusze dotyczące wyników Javor Pivka w ramach planu restrukturyzacji, a w konsekwencji – przywrócenia rentowności były oparte na analizach rynkowych dołączonych do planu restrukturyzacji, prognozach sprzedaży w różnych segmentach działalności spółki i badaniu rynku.

(35)

W celu wykazania wiarygodności prognoz, Słowenia przestawiła dalsze informacje dodatkowe. W szczególności Słowenia podała źródła danych przyjętych za podstawę hipotetycznych scenariuszy i przedstawiła prognozy sprzedaży na lata 2004–2006 podzielone na poszczególne artykuły w ramach asortymentu produktów spółki.

(36)

W tym względzie Słowenia stała na stanowisku, że żadne środki wyrównawcze nie są konieczne, ponieważ, z uwagi na niewielki udział Javor Pivka w rynku, nadmierne zakłócenie konkurencji nie występuje. Słowenia twierdziła ponadto, że potrzeba zastosowania środków wyrównawczych musi być poddana ocenie, przy właściwym uwzględnieniu tego, że Javor Pivka ma siedzibę w obszarze kwalifikującym się do pomocy regionalnej na podstawie art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE (patrz: pkt 54 wytycznych).

(37)

Słowenia podała informacje dotyczące źródeł pochodzenia wkładu własnego Javor Pivka, jak wyszczególniono w tabeli w motywie (18) niniejszej decyzji. Środki miały pochodzić z następujących źródeł: zajęcie aktywów (finansowych i nieruchomości) – 958 427 170 SIT; pożyczki bankowe otrzymane na warunkach rynkowych, bez udziału pomocy – 900 000 000 SIT; pozostała część miała być pozyskana z „umorzenia i amortyzacji” środków trwałych (oczekiwano, że w latach 2004–2006 kwota z tego tytułu wyniesie łącznie 1 111 786 000 SIT).

(38)

W odniesieniu do innych rodzajów pomocy Słowenia poinformowała Komisję, że Javor Pivka otrzymała pomoc państwa na sfinansowanie działań mających na celu oszczędność energii. Pomoc została udzielona w ramach programu propagowania odnawialnych źródeł energii, efektywnego wykorzystania energii i skojarzonej produkcji energii elektrycznej i cieplnej. Pomoc została przyznana 1 września 2003 r. i wypłacona 19 lutego 2004 r. Informacja ta została potwierdzona dokumentami.

(39)

Zgodnie z art. 87 Traktatu WE wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi, chyba że można ją uzasadnić na podstawie art. 87 ust. 2 lub ust. 3 Traktatu WE.

(40)

Komisja stwierdza, że pomoc została udzielona przy użyciu zasobów państwowych na rzecz jednej spółki. Kryterium sprzyjania niektórym przedsiębiorstwom również zostało spełnione. W przypadku pomocy udzielonej w formie dotacji korzyść dla beneficjenta jest oczywista. W przypadku gwarancji korzyść może się wydawać mniej jednoznaczna, ponieważ Javor Pivka wniosła zabezpieczenie tej gwarancji w formie hipoteki. Niemniej jednak słoweńskie władze wyraziły zgodę na udzielenie gwarancji zabezpieczonej hipoteką przy wskaźniku wysokości zadłużenia do wartości hipoteki wynoszącym 1:1 (wartość hipoteki jest równa wartości udzielonej gwarancji). Pożyczkodawcy komercyjni nie udzieliliby pożyczki przy wskaźniku mniejszym niż 2,5:1. W tym czasie Javor Pivka nie mogłaby zapewnić wystarczającego zabezpieczenia hipotecznego takiego samego kredytu na warunkach komercyjnych. W istocie w tym czasie wartość hipoteki ustanowionej w celu zabezpieczenia gwarancji odpowiadała pełnej wartości nieobciążonej nieruchomości Javor Pivka. W związku z tym, dzięki gwarancjom udzielonym przez słoweńskie władze, Javor Pivka znalazła się w sprzyjającej sytuacji, ponieważ zyskała możliwość zabezpieczenia większej pożyczki niż mogłaby otrzymać na podstawie zabezpieczenia, które sama mogła zapewnić.

(41)

Między Słowenią a innymi państwami członkowskimi odbywa się handel produktami z drewna, tak więc środek może przyczynić się do poprawy sytuacji beneficjenta pomocy w stosunku do jego konkurentów w Słowenii i w UE. Może zatem spowodować zakłócenie konkurencji i mieć wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi.

(42)

W związku z tym Komisja uważa, że przedmiotowa gwarancja i dotacja stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE.

(43)

Słoweńskie władze wyraziły najpierw wątpliwości, czy Komisja jest uprawniona do przeprowadzenia oceny pomocy, o której mowa w art. 87 i 88 Traktatu WE, argumentując, że została ona udzielona przed przystąpieniem Słowenii do UE. W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja wyjaśniła, że w celu stwierdzenia, czy pomoc została udzielona przed przystąpieniem, czy po nim, właściwym kryterium jest prawnie wiążący akt, na podstawie którego właściwe władze krajowe przyznają pomoc państwa (8). Wobec braku takiej decyzji przed przystąpieniem, środek stanowi nową pomoc, nawet jeżeli narażenie państwa na ryzyko ekonomiczne było znane wcześniej.

(44)

W niniejszej sprawie Komisja stwierdza, że wiążący akt, na podstawie którego właściwe władze krajowe przyznają pomoc państwa, nie wszedł w życie przed przystąpieniem Słowenii do UE. Odpowiednie słoweńskie przepisy stanowią, że pomoc ma być przyznawana decyzją rządu na wniosek właściwego ministerstwa. Wprawdzie do jej przyznania faktycznie niezbędne są uprzednie decyzje międzydepartamentowej komisji ekspertów i właściwego ministerstwa, nie są one jednak wystarczające do przyznania pomocy. Ostateczna decyzja należy do rządu. W niniejszej sprawie rząd wydał decyzję w dniu 27 maja 2004 r., a Słowenia przystąpiła do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r. Wobec tego środek stanowi nową pomoc i należało go zgłosić na mocy art. 88 Traktatu WE i poddać ocenie na mocy art. 87 Traktatu WE.

(45)

Jeżeli przedmiotowa pomoc jest pomocą na restrukturyzację, jest ona zgodna ze wspólnym rynkiem, gdy spełnia kryteria określone w wytycznych.

(46)

W świetle uwag Słowenii i informacji zebranych podczas badania Komisja sformułowała następujące wnioski dotyczące powodów, które skłoniły ją do wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego.

(47)

Na podstawie informacji przedstawionych przez Słowenię, Komisja uważa, że wyniki Javor Pivka, podane w pkt II.1 powyżej, świadczą o tym, że spółka faktycznie przeżywała trudności w czasie, gdy przedmiotowa pomoc państwa została udzielona. Komisja stwierdza w szczególności, że Javor Pivka ponosiła coraz większe straty, osiągała coraz mniejsze obroty i borykała się z pogarszającym się przepływem środków pieniężnych. Komisja stwierdza w szczególności, że problemy te były częścią tendencji w latach 2000–2004, a nie tylko odosobnionym zjawiskiem zaistniałym w 2003 r.

(48)

Komisja bierze również pod uwagę wyjaśnienia Słowenii dotyczące struktury własnościowej Javor Pivka. Wobec pasywności i niskich zasobów kapitałowych instytucjonalnych właścicieli Javor Pivka, a także rozproszenia pozostałych właścicieli, Komisja przyznaje, że spółka nie mogła uzyskać niezbędnych środków od swoich akcjonariuszy. Z tych samych powodów i przy uwzględnieniu faktu, że żaden właściciel nie jest w posiadaniu więcej niż 15 % kapitału zakładowego Javor Pivka, Komisja uważa również, że Javor Pivka nie należy do większej grupy.

(49)

Komisja w związku z tym stwierdza, że Javor Pivka kwalifikowała się do pomocy na restrukturyzację.

(50)

W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja zwróciła uwagę na brak jasnego wytłumaczenia, w jaki sposób plan restrukturyzacji miał umożliwić długotrwałe przywrócenie rentowności spółki Javor Pivka. To zastrzeżenie odnosiło się przede wszystkim do pięcioletniego hipotetycznego scenariusza dotyczącego zmian, które przypuszczalnie nastąpią w spółce w wyniku działań restrukturyzacyjnych. Komisja zwróciła również uwagę, że Słowenia nie dostarczyła informacji wymaganych przez Komisję do oceny planowanych wyników działalności Javor Pivka, które spółka prawdopodobnie osiągnie w wyniku realizacji planu restrukturyzacji.

(51)

W toku postępowania Słowenia przedstawiła uzupełniające informacje wymienione w motywach pkt IV.3 powyżej. Informacje te adekwatnie wyjaśniają przyjęte założenia. Komisja stwierdza, że prognozy Javor Pivka dotyczące wyników sprzedaży, obecnie mogą wydawać się dość optymistyczne, jeśli weźmie się pod uwagę, że w 2005 i 2006 r. sektor zderzył się z ostrą konkurencją z Dalekiego Wschodu, co doprowadziło do nadmiernej podaży i presji na obniżenie cen. Nie wiadomo jednak dokładnie, czy te informacje były znane już na początku 2004 r. Ponadto Komisja sama stwierdziła w 2006 r., że: „produkcja i zużycie sklejki znacznie wzrosło w ciągu ostatnich kilku lat, zaobserwowano także znaczny rozwój rynku wywozowego w przypadku niektórych jej gatunków” (9). Ponieważ Komisji nie dostarczono żadnych informacji, które mogłyby podważyć założenia przyjęte przez spółkę lub jej własne przypuszczenia, nie ma ona podstaw, by je kwestionować. Komisja uważa zatem, że hipotetyczne scenariusze nie wydają się nieprzekonujące i jej wątpliwości co do tej kwestii zostały rozwiane.

(52)

Zgodnie z pkt 35 i 36 wytycznych należy podjąć kroki na rzecz złagodzenia, w miarę możliwości, niekorzystnych dla konkurentów skutków pomocy państwa. Zgodnie z pkt 36 wytycznych, takie środki wyrównawcze nie są jednak wymagane, jeżeli udział beneficjenta pomocy we właściwym rynku jest niewielki. W takich przypadkach środki wyrównawcze nie są warunkiem koniecznym do uznania pomocy za zgodną ze wspólnym rynkiem.

(53)

Komisja stwierdza, że zgodnie z informacjami dostarczonymi przez słoweńskie władze, Javor Pivka działa na kilku rynkach produktowych (sklejki, szalunków do konstrukcji betoniarskich, arkuszy na forniry i mebli, patrz motyw 22 niniejszej decyzji). W odniesieniu do sklejki, Komisja podkreśla, że w sprawie dotyczącej połączenia spółek „wyniki badania rynku w znacznym stopniu potwierdziły, że różne rodzaje płyt na bazie drewna, takie jak sklejka, płyta twarda, surowe płyty wiórowe, płyty wiórowe powlekane, laminaty dekoracyjne (HPL/CPL) oraz drewnopochodne komponenty paneli dla przemysłu meblowego i budowlanego zaliczają się do odrębnych rynków produktowych” (10).

(54)

W celu zdefiniowania właściwego rynku Słowenia dostarczyła Komisji badanie rynku, które zawiera informacje o udziałach we właściwych rynkach produktowych w UE-25. Komisja w zasadzie nie ma podstaw, by odstąpić od założenia przyjętego w przypisie 20 wytycznych, że rynkiem właściwym jest EOG. Komisja przypomina, że wcześniej przeprowadziła kilka badań europejskiego sektora produktów drzewnych (wśród nich w szczególności płyt wiórowych z drewna) w związku z połączeniem spółek (11) i doszła do wniosku, że zakres rynku właściwego jest większy niż krajowy i że ma co najmniej regionalny zasięg transgraniczny. Powstał on wskutek znacznej transgranicznej wymiany handlowej. Istnienie podobnej wymiany handlowej w przypadku sklejki potwierdziły dane liczbowe dostarczone przez wewnętrznych ekspertów Komisji (również wywóz produktów Javor Pivka wewnątrz wspólnoty ma dominujący udział w obrotach spółki – 55 %). Ponadto stwierdzono, że transgraniczny rynek regionalny obejmuje obszar w odległości około 1 000 km, przy czym odległość ta waha się w zależności od wartości dodanej produktów, tzn. była ona nawet większa w przypadku sprzedaży produktów powlekanych w porównaniu do produktów niepowlekanych. Sklejka jest produktem wyższej jakości, a wywóz dotyczy w głównej mierze właśnie sklejki, koszty transportu są więc niższe w przypadku sklejki niż płyt wiórowych (a nawet jeszcze niższe w przypadku krzeseł i innych mebli ze sklejki). W związku z powyższym Komisja uważa, że właściwym rynkiem dla produktów wytwarzanych przez Javor Pivka powinna być istotna część terytorium UE-25, jeżeli nie cały EOG lub całe terytorium UE-25.

(55)

Przyjmując, że zgodnie z pkt II.4 powyżej udział Javor Pivka w rynku UE-25 wynosił 0,21 % (w 2003 r.) dla całego asortymentu produktów wytwarzanych przez spółkę i że powinien on w zasadzie wzrosnąć nie więcej niż dwukrotnie, nawet gdyby rynek geograficzny zmniejszył się o połowę, Komisja uważa, że udział w rynku jest w dalszym ciągu znacznie mniejszy niż 1 %, a jeśli wziąć pod uwagę także to, że rynek obejmuje dużą liczbę małych i średnich producentów, udział ten można uznać za niewielki (12). W związku z tym oraz ze względu na fakt, że podstawą niniejszej decyzji są wytyczne z 1999 r., zastosowanie środków wyrównawczych w celu zapewnienia zgodności pomocy państwa ze wspólnym rynkiem nie jest konieczne.

(56)

Zgodnie z pkt 40 wytycznych pomoc musi być ograniczona do ścisłego minimum, niezbędnego do umożliwienia restrukturyzacji, a beneficjenci pomocy powinni znacząco przyczynić się do planu restrukturyzacji na zasadzie wyłożenia własnych środków „w tym poprzez sprzedaż aktywów, w przypadku gdy okazują się one niezbędne dla przetrwania przedsiębiorstwa lub też poprzez finansowanie zewnętrzne uzyskane na warunkach zewnętrznych”.

(57)

Wkład własny Javor Pivka na restrukturyzację podano w pkt IV.5 powyżej. Na wstępie należy zaznaczyć, że Komisja nie może uznać umorzenia za faktyczny wkład własny spółki (13), ponieważ nie jest ono źródłem środków dostępnych spółce i zależy również od przyszłych operacji, które są wynikiem udzielonej pomocy państwa (14). Wszelkie środki pochodzące z tego źródła nie mogą więc być wzięte pod uwagę do celów wyliczenia wkładu własnego Javor Pivka.

(58)

Natomiast aktywa zbyte przez Javor Pivka nie mają, jak się zdaje, zasadniczego znaczenia dla przetrwania spółki i dlatego środki uzyskane z tej sprzedaży stanowią ważny wkład własny. To samo dotyczy środków w formie pożyczek od banków uzyskanych na warunkach rynkowych i bez udziału państwa. Łączna kwota środków z tych źródeł wynosi 2 119 650 000 SIT i Komisja uznaje te środki za wkład własny Javor Pivka na restrukturyzację.

(59)

Wkład własny odpowiada 45,5 % całkowitych kosztów restrukturyzacji i na mocy wytycznych może być uznany za znaczny (15). Wydaje się również, że pomoc jest ograniczona do niezbędnego minimum, ponieważ dostarcza jedynie dodatkowych środków koniecznych do przeprowadzenia restrukturyzacji technologicznej i restrukturyzacji zatrudnienia i nie przynosi spółce żadnych nadmiernych środków pieniężnych.

(60)

Zgodnie z tą zasadą „jednorazowej pomocy”, ustanowioną w pkt 48–51 wytycznych, Komisja nie może zatwierdzić pomocy na rzecz spółki, która wcześniej otrzymała już pomoc na restrukturyzację. Zdaniem Komisji zasada ta wymaga od niej wzięcia pod uwagę każdej pomocy na restrukturyzację, udzielonej w ciągu dziesięciu lat poprzedzających przyznanie przedmiotowej pomocy, niezależnie od tego, czy pierwsza pomoc państwa została udzielona przed przystąpieniem państwa członkowskiego do UE. Pomoc państwa inna niż pomoc na restrukturyzację nie jest brana pod uwagę.

(61)

Słowenia twierdzi, że celem wcześniej udzielonej pomocy było promowanie oszczędności energii ze względów ochrony środowiska. Nie zostały ujawnione żadne aspekty, na podstawie których Komisja mogłaby zakwestionować te informacje. Komisja uznaje zatem, że pomoc nie została udzielona na restrukturyzację i że nie należy jej brać pod uwagę przy ocenie, czy została zachowana zasada „jednorazowej pomocy”.

(62)

W toku postępowania okazało się, że wystąpiły opóźnienia we wdrażaniu planu restrukturyzacji i że niektóre części restrukturyzacji technologicznej nie zostały przeprowadzone zgodnie z harmonogramem. Nie wydaje się, by te problemy z realizacją planu restrukturyzacji były znane w czasie przyznawania pomocy i w związku z tym nie stanowią one podstawy do zakwestionowania zdolności Javor Pivka do odzyskania rentowności poprzez wdrożenie planu. Niemniej jednak Komisja przypomina, że zatwierdzenie pomocy jest warunkowe i uzależnione od pełnego wdrożenia planu restrukturyzacji (pkt 43) i monitorowania jego przebiegu (pkt 45).

(63)

Komisja oczekuje więc, że Słowenia przedłoży jej, zgodnie z pkt 46 wytycznych, co najmniej dwa sprawozdania monitorujące (jedno dotyczące 2007 r. – do końca stycznia 2008 r. i drugie dotyczące 2008 r. – do końca stycznia 2009 r.), które będą zawierały szczegółowe informacje o wynikach finansowych spółki i podjętych inwestycjach. Komisja zaznacza również, że nawet jeżeli spółka odzyska rentowność bez zrealizowania wszystkich inwestycji, może ona zostać zobowiązana do zwrotu pewnej części pomocy państwa, jeśli planowane inwestycje nie zostaną w pełni wdrożone (16).

(64)

W związku z powyższym, Komisja uznaje, że przedmiotowa pomoc jest pomocą na restrukturyzację, zgodną z warunkami obowiązujących wytycznych, tj. wytycznych z 1999 r. dotyczących pomocy na wspomaganie i restrukturyzację. Komisja stwierdza, że chociaż Słowenia wdrożyła pomoc na restrukturyzację na rzecz Javor Pivka z naruszeniem art. 88 ust. 3 Traktatu WE, pomoc państwa jest zgodna ze wspólnym rynkiem,

2.2.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 29/24

(1)

Pismem z dnia 24 czerwca 1996 r. (1) Komisja poinformowała władze Włoch o decyzji o wszczęciu procedury, o której mowa w art. 88 ust. 2 Traktatu WE (dawny art. 93 ust. 2) w odniesieniu do bezprawnie przyznanej przez region Sardynii pomocy na rzecz przedsiębiorstw z sektora żeglugi, zamierzających budować, kupować, przebudowywać lub remontować statki (zwanej dalej „pierwotnym programem pomocy”).

(2)

W związku ze wszczęciem procedury rząd włoski przesłał Komisji swoje uwagi pismem z dnia 31 października 1996 r. (DG VII-Transport A/23443). Władze regionu Sardynii przesłały swoje uwagi pismami z dnia 11 października 1996 r. (DG VII-Transport A/21870) i z dnia 22 stycznia 1997 r. Inne państwa członkowskie ani zainteresowane osoby trzecie nie przekazały swoich uwag w ustalonym terminie jednego miesiąca od dnia ogłoszenia decyzji o wszczęciu procedury. Należy jednak nadmienić, że niektóre osoby trzecie nadesłały swoje uwagi po upływie ww. terminu.

(3)

W dniu 21 października 1997 r. Komisja przyjęła decyzję 98/95/WE, stanowiącą o niezgodności przedmiotowej pomocy ze wspólnym rynkiem (2). W dniu 12 listopada 1997 r. (SG (97) D/9375) decyzja ta została podana do wiadomości władzom włoskim.

(4)

Pismem z dnia 14 listopada 1997 r. Komisja poinformowała władze włoskie o swojej decyzji o wszczęciu procedury, o której mowa w art. 88 ust. 2 Traktatu WE (dawny art. 93 ust. 2) w odniesieniu do ustawy regionalnej Sardynii nr 9 z dnia 15 lutego 1996 r., która zmieniała pierwotny program pomocy wprowadzony na rzecz przedsiębiorstw z sektora żeglugi (3). Władze włoskie przedstawiły swoje uwagi w dniu 16 stycznia 1998 r. (DG VII-Transport A/1221) i w dniu 23 grudnia 1997 r. (DG VII-Transport A/144). Inne państwa członkowskie ani zainteresowane osoby trzecie nie przekazały uwag w ustalonym terminie jednego miesiąca od dnia ogłoszenia decyzji o wszczęciu procedury.

(5)

Wyrokiem z dnia 19 października 2000 r. Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (wyrok w sprawach połączonych C-15/98 i C-105/99 Republika Włoska i Sardegna Lines – Servizi Marittimi della Sardegna S.p.A. przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich) (4) uchylił decyzję nr 98/95/WE ze względu na niewystarczające uzasadnienie istnienia zakłócenia wspólnotowej wymiany handlowej.

(6)

W związku z pismem Komisji z dnia 23 listopada 2006 r. (D 2006 224962), którym wezwano władze włoskie do udzielenia informacji, została wysłana odpowiedź pocztą elektroniczną w dniu 8 marca 2007 r. (TRENA/26193).

(7)

W związku z zawiadomieniem złożonym w 1993 r. Komisja dowiedziała się o istnieniu programu pomocy ustanowionego przez region Sardynii na rzecz przedsiębiorstw z sektora żeglugi, zamierzających budować, kupować, przebudowywać lub remontować statki. Chodziło w szczególności o kredyty i o leasing finansowy, przyznawane na ulgowych warunkach, które początkowo były udzielane wyłącznie przedsiębiorstwom mającym siedzibę główną, adres do celów podatkowych i port wyposażenia na terenie regionu Sardynii.

(8)

Przedmiotowa pomoc została ustanowiona ustawą regionalną regionu Sardynii nr 20 z dnia 15 maja 1951 r. (zwaną dalej „ustawą nr 20/1951”), zmienioną następnie ustawą regionalną nr 15 z dnia 11 lipca 1954 r. (zwaną dalej „ustawą nr 15/1954”) oraz ustawą regionalną nr 11 z dnia 4 czerwca 1988 r. (zwaną dalej „ustawą nr 11/1988”). Ustawa nr 20/1951, zmieniona ustawą nr 15/1954, przewidywała utworzenie funduszu przeznaczonego na udzielanie kredytów przedsiębiorstwom z sektora żeglugi, zamierzającym budować, kupować, przebudowywać lub remontować statki. Kredyty te miałyby zostać przyznane wyłącznie przedsiębiorstwom, które miały siedzibę główną, adres do celów podatkowych i port wyposażenia na terenie regionu Sardynii.

(9)

Kredyty te miały nie przekraczać 20 % wartości inwestycji na budowę, przebudowę lub remonty, dla których wnioskodawca już korzystał z innych pomocy, przyznanych na mocy obowiązujących wówczas przepisów krajowych. W przypadku braku innej pomocy, przyznanej na mocy obowiązujących przepisów krajowych, kredyty miały nie przekraczać 60 % wartości inwestycji.

(10)

Zgodnie z ustawą nr 20/1951 odsetki, prowizje i koszty dodatkowe związane z wypłatą kredytów nie mogły przekraczać w stosunku rocznym 4,5 % kwoty głównej kredytu, jeśli przedsiębiorstwo, będące beneficjentem, już korzystało z innych pomocy, przyznawanych na mocy obowiązujących przepisów krajowych oraz 3,5 % we wszystkich innych przypadkach (średnia obniżka odsetek wynosząca 10–12 punktów procentowych). Kapitał winien zostać spłacony w nie więcej niż 12 ratach rocznych począwszy od trzeciego roku faktycznego rozpoczęcia użytkowania statku, dla którego dany kredyt został udzielony.

(11)

Ustawa nr 11/1988 artykułami 99 i 100 wprowadziła zasadnicze zmiany w programie pomocy, ale zmiany te nie zostały zgłoszone Komisji. Program pomocy w zmienionej formie stanowił więc pomoc niezgłoszoną.

(12)

Dodano następujące warunki do już przewidzianych ustawą nr 20/1951 warunków przyznania pomocy przedsiębiorstwom beneficjentom:

(13)

Ustawa nr 11/1988 wprowadziła również możliwość przyznawania przez władze sardyńskie dopłaty do czynszów w ramach leasingów finansowych, w przypadku gdy przedsiębiorstwa z sektora żeglugi preferowałyby to narzędzie finansowania zamiast kredytu. Dopłata ta jest równa wartości różnicy między odsetkami faktycznie należnymi od pożyczek na podstawie rynkowej stopy procentowej odniesienia dla kredytu okrętowego we Włoszech a odsetkami należnymi od tej samej kwoty pożyczki obliczonymi według wskaźnika 5 % (różnica, jaką stanowi średnia obniżka stopy procentowej odsetek o około 10 punktów procentowych).

(14)

Po zakończeniu umowy statek, dla którego została wypłacona dopłata, może zostać wykupiony przez najemcę po wpłaceniu kwoty równej 1 % ceny zakupu. Zdaniem władz włoskich (pismo z dnia 5 czerwca 1988 r. i odpowiedź z dnia 1 lipca 1998 r.) na mocy ustawy nr 11/1988 nie została zawarta żadna umowa leasingu finansowego.

(15)

Z posiadanych przez Komisję informacji wynika, że od wejścia w życie pierwotnego programu pomocy przyznano kredyty na łączną kwotę 12 697 450 000 ITL (około 6,5 mln EUR). Ostatni kredyt został przyznany w grudniu 1991 r.

(16)

W swoim ostatnim piśmie z dnia 8 marca 2007 r. władze włoskie utrzymują, że kredyty udzielone na podstawie ustawy z 1988 r. dotyczyły zakupu statków o tonażu brutto między 24 a 138 ton; statki te miały być przeznaczone głównie na działalność przybrzeżnego transportu morskiego na rynku, który wówczas nie był jeszcze otwarty na konkurencję.

(17)

W dokumencie wszczynającym procedurę z dnia 24 czerwca 1996 r. Komisja, na podstawie posiadanych informacji, wyraziła poważne wątpliwości co do zgodności pomocy ze wspólnym rynkiem z poniższych powodów:

(18)

W celu dostosowania ustawy nr 20/1951 do prawa wspólnotowego i dyrektyw w tym zakresie, ustawą regionalną nr 9 z dnia 15 lutego 1996 r. (zwaną dalej „ustawą nr 9/1996”) władze regionu zmieniły pierwotny program pomocy w sposób następujący:

(19)

W swojej decyzji z dnia 14 listopada 1997 r. Komisja, choć przyjęła do wiadomości fakt, że zgłoszona pomoc nie zawierała już przepisów, które powodowałyby dyskryminację, polegającą na naruszeniu prawa przedsiębiorczości, wyraziła poważne wątpliwości co do zgodności zmian ze wspólnym rynkiem z następujących powodów:

(20)

Decyzją nr 98/95/WE Komisja, nie wypowiadając się na temat zmian wprowadzonych później, zakwalifikowała jako pomoc państwa pomoc przyznaną na mocy pierwotnego programu ze względu na fakt, że: a) „przedsiębiorstwa beneficjenci są zwolnione z kosztu, który w normalnych warunkach musiałyby ponieść (rynkowa stopa procentowa odsetek i inne koszty dodatkowe związane z kredytem lub leasingiem finansowym); b) koszt ten opłacany jest ze środków publicznych (w szczególności przez władze regionalne); c) pomoc jest selektywna (zarezerwowana wyłącznie dla przedsiębiorstw z sektora żeglugi); d) pomoc ma wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi”.

(21)

Jeżeli chodzi o lit. d), w decyzji o wszczęciu postępowania podkreślono, że „ponad 90 % towarów pochodzących z państw członkowskich jest transportowanych do Sardynii drogą morską, a ponad 90 % towarów pochodzących z Sardynii jest transportowanych do państw członkowskich tą samą drogą. Ponadto podkreślono, że przedsiębiorstwa z sektora żeglugi zarządzają 65 % przewozów turystycznych (pasażerów i pojazdów) między państwami członkowskimi a Sardynią”. Komisja zauważyła również, że władze włoskie w swoich uwagach nie zakwestionowały tych danych ani zakwalifikowania pomocy jako pomocy państwa w rozumieniu art. 92 ust. 1.

(22)

W świetle powyższego Komisja stwierdziła, że:

W związku z powyższym Komisja nakazała, by Włochy odzyskały pomoc przyznaną bezprawnie w ramach programu pomocy z 1988 r. (art. 2).

(23)

Wyrokiem z dnia 19 października 2000 r. Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (wyrok w sprawach połączonych C-15/98 i C-105/99 Republika Włoska i Sardegna Lines – Servizi Marittimi della Sardegna S.p.A. przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich) (7) uchylił decyzję 98/95/WE ze względu na niewystarczające uzasadnienie istnienia zakłócenia wspólnotowej wymiany handlowej.

(24)

Trybunał stwierdził, że Komisja, ograniczając się do stwierdzenia, że pomoc jest selektywna i ograniczona do sektora żeglugi w Sardynii oraz że transport towarów między kontynentem a Sardynią odbywa się w ponad 90 % drogą morską i że transport turystyczny (pasażerów i pojazdów) wykonywany jest w 65 % przez przedsiębiorstwa z sektora żeglugi, nie dostarczyła informacji dotyczących konkurencji między przedsiębiorstwami sardyńskimi a przedsiębiorstwami z innych państw członkowskich. Zdaniem Trybunału Komisja w tym względzie nie uwzględniła okoliczności, że do dnia 1 stycznia 1999 r. żegluga przybrzeżna na wyspach Morza Śródziemnego była wyłączona z liberalizacji usług transportu morskiego w obrębie państw członkowskich.

(25)

Trybunał podkreślił wreszcie, że Komisja mimo stwierdzenia, że pomoc dla sardyńskich armatorów naruszała fundamentalne zasady swobody przedsiębiorczości i zakazu dyskryminacji ze względu na narodowość, nie oparła się na tym naruszeniu, by udowodnić zakłócenie wymiany handlowej między państwami członkowskimi.

(26)

Wyrok z dnia 19 października 2000 r. spowodował ponowne podjęcie formalnego postępowania, wszczętego decyzją z dnia 24 czerwca 1996 r. Komisja ma więc obowiązek przyjęcia nowej decyzji ostatecznej.

(27)

Oprócz przyjęcia nowej decyzji w związku z uchyleniem przez Trybunał decyzji 98/95/WE Komisja winna wyrazić swoje stanowisko odnośnie do zmiany programu wprowadzonego ustawą nr 9/1996, będącego przedmiotem postępowania wyjaśniającego wszczętego w dniu 14 listopada 1997 r. Choć wcześniej Komisja zdecydowała analizować oddzielnie te dwa programy, to w niniejszej decyzji musi dokonać ich łącznej analizy, aby ocenić ich całkowity zakres.

(28)

W ramach postępowania C 23/96 pismem z dnia 31 października 1996 r. władze włoskie poinformowały Komisję o zmianach, jakie wniosły do pierwotnego programu pomocy, aby stał się on – ich zdaniem – zgodny z prawem wspólnotowym. Główna zmiana polegała na przyjęciu ustawy regionalnej nr 9/1996, która znosiła zapisy dyskryminujące ze względu na narodowość, a także te, które naruszały swobodę przedsiębiorczości. Władze włoskie poinformowały również Komisję o wprowadzeniu mechanizmu kontroli, mającego na celu wykluczenie dwukrotnego przyznania pomocy (przez władze krajowe i władze regionalne).

(29)

Pismami z dnia 11 października 1996 r. i z dnia 22 stycznia 1997 r. władze regionalne uzasadniały konieczność pomocy, wynikającej ze zmienionej ustawy nr 9/1996, między innym trudnymi warunkami gospodarczymi w Sardynii, regionie zakwalifikowanym do „celu 1”.

(30)

Odnośnie do uwag przedstawionych w ramach postępowania C 71/97 władze włoskie przytaczały przede wszystkim argument o niemożliwości znajomości przepisów wspólnotowych, na które powoływała się Komisja w swojej decyzji o wszczęciu postępowania wyjaśniającego, podkreślając, że rozporządzenie Rady (WE) nr 3094/95 (8), zmienione rozporządzeniem Rady nr 1904/96, a także wytyczne Wspólnoty w sprawie pomocy publicznej dla transportu morskiego z 1997 r. zostały opublikowane po przyjęciu ustawy nr 9/1996.

(31)

W drugiej kolejności Włochy podkreślały, że pomoc przewidziana ustawą nr 9/1996 nie została wprowadzona i że nie zostało podjęte żadne zobowiązanie finansowe względem osób trzecich. Ponadto Włochy utrzymywały, że przewidziana pomoc była konieczna, by zaradzić brakowi korzyści skali w sektorze transportu towarowego i pasażerskiego w regionie wyspiarskim, jakim jest Sardynia.

(32)

W podsumowaniu władze włoskie zadeklarowały gotowość do zmiany treści ustawy i do dostosowania się do wszystkich obowiązujących przepisów wspólnotowych.

(33)

Komisja uważa, że nie zgłaszając przedmiotowej pomocy na rzecz przedsiębiorstw zarejestrowanych w Sardynii, zamierzających budować, kupować, przebudowywać lub remontować statki, władze włoskie nie wypełniły zobowiązania wynikającego z art. 88 ust. 3 Traktatu (dawny art. 93 ust. 3). Choć pomoc została ustanowiona przed wejściem w życie Traktatu, ustawa nr 11/1988 zmieniła w znacznym stopniu program pomocy, ustanowiony ustawą nr 20/1951 i nr 15/1954. Zmiany wprowadzone w 1988 r. powinny więc były zostać zgłoszone Komisji i stanowią zatem nową pomoc niezgłoszoną. Takie zakwalifikowanie nie zostało zresztą zakwestionowane przez władze włoskie w ich uwagach przedstawionych w związku ze wszczęciem postępowania z dnia 24 czerwca 1996 r. i dlatego niniejsza decyzja utrzymuje tę kwalifikację.

(34)

Komisja stwierdza, że analizowana pomoc stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu. Przedsiębiorstwa sardyńskie były faktycznie beneficjentami ulgowych stóp procentowych odsetek względem stóp rynkowych oraz pomniejszenia dodatkowych kosztów związanych z kredytami i leasingami finansowymi; były więc one beneficjentami wyłączenia kosztów, które w normalnych warunkach musiałyby ponieść. Komisja zauważa, że koszt ten został poniesiony ze środków publicznych i że pomoc była selektywna, ponieważ była zarezerwowana dla przedsiębiorstw, działających w sektorze żeglugi i mających siedzibę w Sardynii.

(35)

Komisja zauważa ponadto, że środek wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Pomoc ustanowiona przez władze włoskie dotyczy bowiem wszystkich sardyńskich przedsiębiorstw z sektora żeglugi, niezależnie od tego, czy zajmują się transportem przybrzeżnym czy międzynarodowym. O ile prawdą jest, że rozporządzenie nr 3577/92 (9), które zliberalizowało rynek usług kabotażu morskiego w obrębie Wspólnoty, wyłączyło z liberalizacji kabotaż z wyspami Morza Śródziemnego do dnia 1 stycznia 1999 r., to równie prawdziwe jest, że zakres zastosowania rozporządzenia nie wyklucza zmian w wymianie handlowej na rynku usług morskich między różnymi państwami członkowskimi, w szczególności Francją, Hiszpanią i Włochami kontynentalnymi. W związku z tym należy stwierdzić, że przedmiotowa pomoc nie ograniczała się do kabotażu, tj. do usług morskich świadczonych w obrębie włoskich wód terytorialnych, zliberalizowanego od dnia 1 stycznia 1999 r., ale dotyczyła też sardyńskich przedsiębiorstw z sektora żeglugi, które świadczyły usługi międzynarodowego transportu morskiego, zliberalizowanego od roku 1986 (10) i że w związku z tym mogły działać na zasadach konkurencji z innymi operatorami ze Wspólnoty.

(36)

Z danych posiadanych przez Komisję (11) wynika rzeczywiście, że w latach 1992–1997 istniał między innymi transport morski statkami towarowymi (i statkami wycieczkowymi), wypływającymi i dopływającymi do portów Sardynii w innych kierunkach i z innych kierunków w obrębie Wspólnoty i poza nią. W szczególności należy wspomnieć o istnieniu francuskiego przedsiębiorstwa, które pływało z Tulonu do Sardynii oraz dwóch przedsiębiorstw włoskich, pływających z Korsyki do Sardynii. Takie okoliczności wskazują, że w tym okresie (lata 1988–1996) istniał wpływ na wymianę handlową w zakresie usług międzynarodowych transportu morskiego między Włochami a niektórymi państwami członkowskimi.

(37)

W swoim ostatnim piśmie z dnia 8 marca 2007 r. władze włoskie utrzymują, że finansowanie udzielone na podstawie ustawy nr 11/1988 dotyczyło „zakupu statków o tonażu brutto od 24 do 138 ton”; statki te miały być przeznaczone głównie na działalność morskiego transportu przybrzeżnego na rynku, który wówczas nie był otwarty na konkurencję. Z danych wynika jednak, że co najmniej w dwóch przypadkach pomoc została przeznaczona na zakup promów do transportu pasażerów i samochodów między Sardynią a kontynentem, które mogły stanowić konkurencję dla innych krajowych i wspólnotowych operatorów. Władze włoskie oświadczyły, że nie dysponują żadnymi danymi dotyczącymi ruchu pasażerskiego i towarowego między Sardynią a pozostałą częścią Włoch z jednej strony a Sardynią i innymi państwami Wspólnoty z drugiej strony w analizowanym okresie.

(38)

Należy ponadto zauważyć, że rozporządzenie w sprawie kabotażu nr 3577/92 nie wykluczało również istnienia konkurencji między przedsiębiorstwami na rynku transportu morskiego między Sardynią a półwyspem włoskim w okresie poprzedzającym dzień 1 stycznia 1999 r., ponieważ zagraniczne przedsiębiorstwa miały prawo świadczenia usług kabotażu morskiego we Włoszech, rejestrując swoje statki w danym państwie członkowskim, nie mogąc jednak korzystać z pomocy zarezerwowanej dla armatorów sardyńskich. Skutkiem tego systemu było zniechęcenie przedsiębiorstw z sektora żeglugi z innych państw członkowskich do otwierania we Włoszech filii, by świadczyć usługi kabotażu morskiego dla Sardynii, zważywszy że i tak nie mogłyby być beneficjentami przedmiotowej pomocy i musiałyby konkurować z innymi operatorami, którzy natomiast mogli tę pomoc otrzymać.

(39)

Z poniżej wymienionych powodów nie może być zastosowane żadne z odstępstw przewidzianych w art. 87 ust. 2 i 3 (dawny art. 92 ust. 2 i 3).

(40)

Władze włoskie stwierdzają, że pomoc była konieczna, by umożliwić rozwój regionu, charakteryzującego się trudnymi warunkami gospodarczymi.

(41)

Choć Sardynia jest regionem kwalifikującym się do pomocy regionalnej, odstępstwo przewidziane w art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu nie może być zastosowane, ponieważ przedmiotowa pomoc nie została przyznana jako pomoc ukierunkowana na wspieranie rozwoju regionalnego, ale ograniczała się do sprzyjania wyłącznie przedsiębiorstwom z sektora żeglugi. Władze włoskie nie przedstawiły wystarczających dowodów na to, w jaki sposób pomoc na rzecz sardyńskich przedsiębiorstw z sektora żeglugi miałaby się przyczynić do rozwoju regionu w rozumieniu przepisów wspólnotowych, mających zastosowanie w tamtym okresie, tj. komunikatu Komisji w sprawie sposobu stosowania postanowień art. 92 ust. 3 lit. a) i c) wobec pomocy regionalnej (12). Mimo że Sardynia figuruje na liście regionów podlegających celom art. 92 ust. 3 lit. a) (patrz załącznik I do ww. komunikatu), to nie zostało udowodnione, że pomoc jest konieczna jako pomoc na inwestycję początkową lub na tworzenie miejsc pracy ani też, że pomoc można uznać za pomoc operacyjną, ograniczoną w czasie i mającą na celu zrekompensowanie tymczasowo lub trwale niekorzystnych warunków w regionie, umożliwiającą trwały i zrównoważony rozwój, niepowodującą nadmiaru wydajności w przedmiotowym sektorze.

(42)

Ponadto w komunikacie stwierdza się, że wszelka pomoc regionalna musi być zgodna z wytycznymi wspólnotowymi dla poszczególnych sektorów przemysłu, jak np. przemysł stoczniowy, co nie ma miejsca w przypadku przedmiotowego programu pomocy, jak zostanie wykazane poniżej.

(43)

Pomoc nie może więc podlegać odstępstwu przewidzianemu w art. 87 ust. 3 lit. a).

(44)

Nie można również powołać się na odstępstwo z art. 87 ust. 3 lit. c), dotyczące pomocy przeznaczonej na ulgi na rozwój niektórych rodzajów działalności gospodarczej, ponieważ przedmiotowa pomoc nie jest zgodna z wytycznymi wspólnotowymi obowiązującymi w latach 1988–1996. Przepisy obowiązujące wówczas w tym zakresie, tzn. załącznik I rozdz. II wytycznych z 1989 r. w sprawie pomocy państwa dla transportu morskiego (13), przewidywały, że pomoc ta mogła być przyznawana pod warunkiem, że nie zakłóci warunków wymiany handlowej w sposób sprzeczny ze wspólnym interesem. Ustęp siódmy ww. wytycznych stanowi: „(…) wspólnemu interesowi służyłyby środki skierowane przede wszystkim na utrzymanie statków pod banderą wspólnotową, tj. przeciwdziałające tendencji używania bander państw trzecich, w szczególności poprzez poprawę wyposażenia technicznego a w drugiej kolejności poprzez zatrudnianie w jak największej liczbie marynarzy ze Wspólnoty na pokładach tych statków”. W analizowanym przypadku władze włoskie nie dostarczyły wystarczających informacji, by udowodnić, że pierwotny program regionu Sardynii mógł być uzasadniony poprawą bezpieczeństwa statków lub utrzymaniem miejsc pracy marynarzy ze Wspólnoty.

(45)

Ponadto załącznik I rozdz. II ust. 6 ww. wytycznych z 1989 r. w sprawie pomocy państwa dla transportu morskiego przewidywał, że pomoc mogła być wypłacana przedsiębiorstwom na budowę, przebudowę lub remonty statków tylko pod warunkiem, że nie przekraczałaby limitów ustanowionych w przepisach wspólnotowych, a w szczególności w dyrektywie Rady 87/167/EWG z dnia 26 stycznia 1987 r. w sprawie pomocy dla przemysłu stoczniowego (14), którą zastąpiła dyrektywa Rady 90/684/EWG (15) i rozporządzenie Rady (WE) nr 3094/95 (16). Artykuł 4 dyrektywy 87/167/EWG stanowił, co następuje: pomoc produkcyjna na rzecz przemysłu stoczniowego może być uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem pod warunkiem, że łączna kwota pomocy przyznanej na jedną umowę nie przekroczy, jako ekwiwalent dotacji, wartości maksymalnej wspólnej, wyrażonej jako wartość procentowa wartości umownej przed przyznaniem pomocy, zwanej dalej „wartością maksymalną”.

(46)

W związku z tym władze krajowe winny zagwarantować przestrzeganie przepisów wspólnotowych w zakresie pomocy dla stoczni, od których Komisja nie może zrobić odstępstwa. Ponieważ fakt przestrzegania przepisów wspólnotowych stanowi w sposób oczywisty warunek zgodności przedmiotowej pomocy, winien on być udowodniony przez państwo członkowskie przez dostarczenie „wszystkich elementów pozwalających [Komisji] upewnić się, że zachodzą przesłanki do wymaganego odstępstwa” (TSWE), Włochy/Komisja, sprawa C-364/90, Rec. 1993, str. I-2097, pkt 20 i nast.).

(47)

Ponieważ władze włoskie nie dostarczyły żadnych informacji odnośnie do faktu, że całkowita wartość przyznanej pomocy nie przekracza wartości maksymalnej przewidzianej w art. 4 dyrektywy 87/167/EWG (17) i wobec braku jakiejkolwiek innej informacji odnośnie zgodności pierwotnego programu zarówno z ww. dyrektywą, jak i z art. 5 rozporządzenia (WE) nr 3094/95 (18), Komisja zmuszona jest stwierdzić, że pomoc nie jest zgodna nawet z przepisami dotyczącymi przemysłu stoczniowego (19).

(48)

Ponadto na odstępstwa te nie można się powoływać, by wyrazić zgodę na program pomocy sprzeczny z ogólnymi zasadami Traktatu. Komisja uważa, że pomoc dla sardyńskich armatorów jest faktycznie niezgodna z prawem wspólnotowym ze względu na fakt, że niektóre z warunków dodatkowych wprowadzonych ustawą nr 11/1988 naruszały podstawowe zasady swobody przedsiębiorczości (art. 52) oraz zakaz jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na narodowość (art. 6 i art. 48 ust. 2).

(49)

Z naruszeniem postanowień art. 52 Traktatu program pomocy stanowił faktycznie nie tylko, że przedsiębiorstwo beneficjent winno mieć siedzibę w Sardynii, ale również, że siedziba administracyjna i działalność w zakresie transportu morskiego, a także ewentualnie główne magazyny, składy i wyposażenie dodatkowe winny w sposób stały znajdować się w jednym z portów regionu. Ponadto program przewidywał również, że wszystkie statki przedsiębiorstwa beneficjenta (a nie tylko te, dla których przydzielone były pożyczki w ramach programu pomocy) winny być zarejestrowane w Sardynii.

(50)

Ponadto, jak wynika z art. 99 lit. e) ustawy nr 11/1988 i jak podkreślił Trybunał Sprawiedliwości w swoim wyroku z dnia 19 października 2000 r. (pkt 19), w przypadku statków o tonażu większym niż 250 ton przedsiębiorstwo winno zatrudniać pewną minimalną liczbę marynarzy, zarejestrowanych na ogólnej zmianie sardyńskiego portu wyposażenia statku. Beneficjent miał więc obowiązek zatrudnienia określonego procentu części lokalnych marynarzy, nawet jeśli marynarze innego pochodzenia byliby w stanie wykonać przewidzianą pracę, co naruszało w ten sposób zasadę zakazującą wszelkiej dyskryminacji ze względu na narodowość. Wynika stąd, że przedmiotowa pomoc jest sprzeczna z podstawowymi zasadami prawa wspólnotowego.

(51)

Komisja uważa, że program pomocy zmieniony ustawą nr 9/1996 stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 z następujących powodów: a) przedsiębiorstwa beneficjenci są zwolnione z kosztu, który w normalnych warunków musiałyby ponieść; zwolnienie to polega na przyznaniu ulgi w odniesieniu do stopy procentowej odsetek i innych kosztów dodatkowych związanych z kredytem lub leasingiem finansowym; b) koszt ten w dalszym ciągu ponoszony jest ze środków publicznych; c) pomoc jest selektywna, ponieważ w dalszym ciągu zarezerwowana jest wyłącznie dla przedsiębiorstw z sektora żeglugi, oraz d) pomoc ma wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi, ponieważ zmieniony program dotyczy przedsiębiorstw z sektora żeglugi, zamierzających budować, kupować i przebudowywać statki do transportu towarów i pasażerów z i do portów Sardynii i innych wysp sardyńskich. Jak już wskazano wcześniej, przedsiębiorstwa, które mogą być beneficjentami pomocy, nie działają faktycznie tylko na rynku kabotażu, zliberalizowanym od dnia 1 stycznia 1999 r., ale także na rynku międzynarodowego transportu morskiego, zliberalizowanym od 1986 r. (20). W każdym razie nie ma żadnych wątpliwości co do faktu, że pomoc ta, ciągle obowiązując, w dalszym ciągu wpływa na konkurencję w sektorze całkowicie zliberalizowanym od 1999 r.

(52)

Z informacji przekazanych przez władze włoskie w październiku 1996 r. i w styczniu 1997 r. wynika, że żaden beneficjent nie otrzymał pomocy na mocy ustawy nr 9/1996. Ze względu na fakt, że pomoc taka nie była w przeszłości przyznawana, Komisja uznaje, że nie jest konieczne ocenianie w niniejszej decyzji zgodności z obowiązującymi wówczas przepisami wspólnotowymi. Niemniej, ponieważ pomoc taka mogłaby zostać przyznana w przyszłości, konieczne jest sprawdzenie jej zgodności z obowiązującymi przepisami wspólnotowymi, tj. z wytycznymi wspólnotowymi w sprawie pomocy państwa dla transportu morskiego 2004 (21) (zwanymi dalej: „wytycznymi wspólnotowymi z 2004 r.”).

(53)

Zmieniony program pomocy nie zawiera już przepisów dyskryminujących ze względu na narodowość ani naruszających zasadę swobody przedsiębiorczości. Komisja uważa jednak, że zmieniony program nie spełnia warunków, ustanowionych w wytycznych wspólnotowych z 2004 r. i nie może podlegać odstępstwom, o których mowa w art. 87 ust. 3 lit. a) i c) z poniższych powodów.

(54)

Zgodnie z ust. 5 wytycznych wspólnotowych z 2004 r. pomoc ogólnie wypłacona na modernizację floty może faktycznie spowodować zakłócenie konkurencji. W analizowanym przypadku Komisja uważa, że przedmiotowa pomoc nie wchodzi w zakres reformy strukturalnej, mającej na celu zmniejszenie ogólnej zdolności i że nie jest również przeznaczona na poprawę wyposażenia pokładowego statków czy też na wspieranie użytkowania bezpieczniejszych statków. W tym względzie okoliczność, że zgodnie ze zmienionymi zasadami programu pomoc jest przeznaczona na „środki transportu nowatorskie i wykorzystujące zaawansowaną technologię”, nie pozwala ocenić, w sytuacji braku definicji tych technologii i odpowiadających im wydatków, rzeczywistego zakresu wprowadzonych zmian.

(55)

Komisja uważa, że program nie może również być zakwalifikowany jako pomoc regionalna w myśl ust. 6 regionalnych wytycznych wspólnotowych. Choć Sardynia jest faktycznie regionem znajdującym się w niekorzystnej sytuacji, władze włoskie nie wykazały w stopniu wystarczającym, że region osiągnie korzyści z przedmiotowego programu (rozdz. 5 ust. 4 wytycznych wspólnotowych z 2004 r.) ani też, że program jest zgodny z obowiązującymi przepisami wspólnotowymi w sprawie pomocy regionalnych (22).

(56)

Ponadto Komisja uważa, że z już wymienionych powodów, program pomocy powoduje szkodę gospodarczej wymianie między państwami członkowskimi i zakłóca konkurencję między nimi w sposób sprzeczny ze wspólnym interesem (rozdz. 2 wytycznych wspólnotowych z 2004 r.).

(57)

Komisja zauważa ponadto, że zgodnie z wytycznymi wspólnotowymi z 2004 r., ewentualna pomoc na inwestycje musi być zgodna z przepisami wspólnotowymi, mającymi zastosowanie do przemysłu stoczniowego, tj. z rozporządzeniem (WE) nr 1540/98 (23). Należy zauważyć, że art. 3 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi: „Do dnia 31 grudnia 2000 r. pomoc operacyjna na budowę i przebudowę statków, ale nie na remonty statków, może być uznawana za zgodną ze wspólnym rynkiem, pod warunkiem, że łączna kwota pomocy na jedną umowę (w tym ekwiwalent dotacji z jakiejkolwiek pomocy przyznanej armatorowi lub osobom trzecim) nie przekracza jako ekwiwalent dotacji wartości maksymalnej wspólnej, wyrażonej jako wartość procentowa wartości umownej przed przyznaniem pomocy […]”. Zważywszy na okoliczność, że Włochy nie dostarczyły żadnej informacji odnośnie do faktu, czy łączna wartość wszystkich rodzajów pomocy przyznanych na każdą umowę nie przekracza, jako ekwiwalent dotacji, wartości maksymalnej wspólnej, wyrażonej jako wartość procentowa wartości umownej przed przyznaniem pomocy, nieuchronne jest stwierdzenie, że pomoc nie jest zgodna z przepisem art. 3 ust. 1.

(58)

Ponadto zgodnie z art. 3 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 1540/98: „Pomoce w formie ulg kredytowych przyznane przez państwo armatorom krajowym i zagranicznym lub osobom trzecim na budowę lub przebudowę statków mogą być uznane za zgodne ze wspólnym rynkiem i nie wliczać się do wartości maksymalnej, jeśli są zgodne z uchwałą Rady OECD z dnia 3 sierpnia 1981 r. (porozumienie w sprawie kredytów eksportowych na statki) lub z ewentualnym porozumieniami zastępującymi lub zmieniającymi ww. porozumienie”. Komisja posiada jednak informacje, że pomoce przewidziane w zmienionym programie są zgodne z uchwałą Rady OECD z dnia 3 sierpnia 1981 r.

(59)

W myśl art. 6 rozporządzenia (WE) nr 1540/98 pomoc przyznana na innowacje w istniejących stoczniach budujących, przebudowujących i remontujących statki może być uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem do maksymalnej intensywności 10 % brutto pod warunkiem, że jest związana z przemysłowym zastosowaniem nowatorskich wyrobów i procesów, które są faktycznie i zasadniczo nowe, tj. nie są powszechnie używane przez innych operatorów z tego sektora w obrębie Unii Europejskiej oraz niosą ze sobą ryzyko technologicznego lub przemysłowego niepowodzenia. Pomoc ta winna ponadto ograniczać się do pokrycia kosztów na inwestycje i na działalność rozwoju bezpośrednio i wyłącznie związanych z częścią nowatorską projektu, a ich kwota i intensywność winny być ograniczone do niezbędnego minimum, uwzględniwszy stopień ryzyka związany z projektem. Jak już natomiast wykazano wcześniej, okoliczność, że zgodnie z zasadami zmienionego programu pomoc jest przeznaczona na „środki transportu nowatorskie i wykorzystujące zaawansowaną technologię”, nie pozwala ocenić, w sytuacji braku definicji tych technologii i odpowiadających im wydatków, rzeczywistego zakresu wprowadzonych zmian. W konsekwencji Komisja musi stwierdzić, że nawet zmieniony program pomocy nie jest zgodny z przepisami dotyczącymi przemysłu stoczniowego.

(60)

Wreszcie odstępstwa, o których mowa w art. 92 ust. 3 lit. a) i c), nie mogą być stosowane, ponieważ to władze krajowe winny zagwarantować przestrzeganie przepisów wspólnotowych w zakresie pomocy dla przemysłu stoczniowego, od których Komisja nie może zrobić odstępstwa. Ponieważ fakt przestrzegania przepisów wspólnotowych stanowi w sposób oczywisty warunek zgodności przedmiotowej pomocy, winien on być udowodniony przez państwo członkowskie przez dostarczenie wszystkich elementów, pozwalających Komisji sprawdzić, czy zachodzą przesłanki do wymaganego odstępstwa.

(61)

Podsumowując, należy stwierdzić, że pierwotny program pomocy w formie, w jakiej był stosowany w okresie 1988–1996, jest bezprawny i niezgodny ze wspólnym rynkiem.

(62)

Z powyższego wynika, że kwota pomocy związana z przyznaniem kredytów (na łączną kwotę 12 697 450 000 ITL) na warunkach ulgowych na mocy ustawy regionalnej nr 11/1988, winna być zwrócona przez beneficjentów według procedur i przepisów prawa włoskiego. Zważywszy, że żadna kwota nie została wypłacona z tytułu leasingu finansowego, nie ma konieczności zarządzania jej zwrotu.

(63)

Pomoc, która ma zostać odzyskana, obejmuje odsetki naliczane od dnia, w którym pomoc została udostępniona beneficjentom, do dnia zwrotu.

(64)

Ponieważ Komisja nie była w stanie oszacować bezpośrednio elementu pomocowego ani całkowitej kwoty pomocy do odzyskania od każdego z beneficjentów, obowiązkiem władz włoskich jest oszacowanie tych elementów i poinformowanie Komisji, jakie kwoty mają być odzyskane od każdego z beneficjentów.

(65)

Jeżeli chodzi o program pomocy zmieniony ustawą nr 9/1996 i obowiązujący od 1996 r., Komisja stwierdza, że żadna pomoc nie została wypłacona od tego roku, ale stwierdza również, że pomoc ta stanowi pomoc państwa niezgodną ze wspólnym rynkiem. Zważywszy na fakt, że żadna kwota nie została wypłacona z tego tytułu, nie ma konieczności zarządzania jej zwrotu,