Rezolucja Europejskiego Komitetu Regionów w sprawie skutków wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej dla władz lokalnych i regionalnych w UE

(2018/C 361/01)

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW (KR)

—

uwzględniając wspólne sprawozdanie negocjatorów z ramienia Unii Europejskiej (UE) i rządu Zjednoczonego Królestwa z dnia 8 grudnia 2017 r. w sprawie postępów poczynionych na pierwszym etapie negocjacji na mocy art. 50 TUE dotyczących wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z UE, a także opracowany przez Komisję Europejską projekt umowy o wystąpieniu z dnia 28 lutego 2018 r.,

—	uwzględniając wytyczne Rady Europejskiej (art. 50) z dnia 23 marca 2018 r. dotyczące ogólnego porozumienia w sprawie ram przyszłych stosunków między UE a Zjednoczonym Królestwem,

—	uwzględniając rezolucję Parlamentu Europejskiego z dnia 14 marca 2018 r. w sprawie ram przyszłych stosunków między UE a Zjednoczonym Królestwem,

1.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że po zatwierdzeniu warunków okresu przejściowego i aż do końca trwania tego okresu nie powinno dyskryminować się między obywatelami Unii, którzy przybyli do Zjednoczonego Królestwa, i obywatelami Zjednoczonego Królestwa, którzy przybyli do UE-27. Wyraża satysfakcję w związku z tym, że prawa obywateli Zjednoczonego Królestwa, którzy pozostaną w UE, i obywateli Unii, którzy pozostaną w Zjednoczonym Królestwie, wynikające z umowy o wystąpieniu, są dożywotnio chronione i domaga się gwarancji, że przyszłe zmiany w polityce państw członkowskich UE lub Zjednoczonego Królestwa tym prawom nie zagrożą. Obejmuje to prawo do opieki zdrowotnej i wzajemne uznawanie składek na ubezpieczenie społeczne.

2.

Z zadowoleniem przyjmuje postępy w odniesieniu do zagadnień, które należy omówić w przyszłych ramach stosunków między UE a Zjednoczonym Królestwem, oraz wzywa negocjujące strony do jak najszybszego wyjaśnienia najważniejszych składowych podstaw współpracy (takich jak jej struktura, zarządzanie, zakres oraz mechanizmy rozstrzygania sporów, egzekwowania i udziału), aby zapewnić wskazówki i poczucie pewności władzom lokalnym i regionalnym.

3.

Podkreśla znaczenie dostosowania regulacyjnego między Irlandią a Irlandią Północną, a tym samym z UE, a mianowicie tzw. klauzuli ochronnej. Przypomina, że należy znaleźć optymalne, praktyczne i dobrze działające pod względem prawnym rozwiązanie dotyczące granicy między Irlandią Północną a Irlandią, i ma nadzieję, że na szczycie Rady Europejskiej w czerwcu osiągnięty zostanie dalszy postęp.

4.

Zauważa, że wystąpienie Zjednoczonego Królestwa będzie miało nieuchronne konsekwencje i w zależności od umowy zawartej między UE a Zjednoczonym Królestwem nowe stosunki mogą sprawić, że wymiana towarów i usług oraz przepływ osób i kapitału będą trudniejsze niż w ramach unii celnej i jednolitego rynku, które obecnie obejmują Zjednoczone Królestwo. W związku z tym apeluje o pragmatyzm, aby uniknąć negatywnych konsekwencji dla każdej ze stron, a jednocześnie szanować integralność unii celnej i jednolitego rynku.

5.

Zauważa jednak, że chociaż istnieje szereg możliwości w zakresie przyszłych stosunków Zjednoczonego Królestwa z UE, nie został położony wystarczający nacisk na kształt tych przyszłych stosunków na szczeblu władz lokalnych i regionalnych. Podkreśla, że wiele ważnych kwestii wymaga działań lokalnych i regionalnych, dlatego potrzebna jest stała współpraca połączona z wymianą najlepszych praktyk na szczeblu władz lokalnych i regionalnych.

6.

Przypomina, że od czasu referendum KR stanowi platformę ciągłego dialogu z władzami lokalnymi i regionalnymi Zjednoczonego Królestwa, prowadząc konsultacje i gruntowne oceny wpływu wystąpienia Zjednoczonego Królestwa na szczeblu niższym niż krajowy; wskazują one, że skutki gospodarcze i społeczne wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z UE będą najprawdopodobniej asymetryczne nie tylko w różnych sektorach gospodarki, ale także w różnych regionach i krajach, przy czym niektóre regiony i państwa członkowskie będą bardziej narażone ze względu na charakter i skalę ich powiązań handlowych ze Zjednoczonym Królestwem.

7.

Zwraca uwagę na prace analityczne KR-u, które pokazują, że większość regionów nie zdołała jak dotąd prawidłowo ocenić możliwych następstw wystąpienia Zjednoczonego Królestwa, zwłaszcza zważywszy na niewiadome co do wyniku negocjacji oraz kształtu przyszłych stosunków. Zauważa, że brak danych na temat skutków wystąpienia Zjednoczonego Królestwa nieuchronnie ograniczy zakres skutecznego przygotowania i podjęcia środków łagodzących.

8.

Biorąc pod uwagę niepewność związaną z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej i jego konkretnymi konsekwencjami, należy kontynuować przygotowania na wszystkich szczeblach władzy, zarówno w Zjednoczonym Królestwie, jak i w UE-27, z uwzględnieniem wszelkich możliwych wersji rozwoju wydarzeń, jak podkreśliła Rada Europejska. Szczególnie ważne jest, by władze regionalne i lokalne przygotowały się na wszystkie scenariusze. Podkreśla znaczenie utrzymania wysokiego poziomu przejrzystości we wszystkich procedurach decyzyjnych, co jest niezbędne, by władze lokalne i regionalne mogły stawić czoła wszelkim możliwym wersjom rozwoju wydarzeń.

9.

Apeluje o włożenie dodatkowych wysiłków w informowanie społeczeństwa o zmianach w przyszłych stosunkach. Zwraca szczególnie uwagę, że podnoszenie świadomości i dzielenie się informacjami pomoże przedsiębiorstwom, zwłaszcza MŚP, lepiej przygotować się na dostosowanie strukturalne i gospodarcze, z jakim muszą się zmierzyć, i apeluje do władz lokalnych i regionalnych o opracowanie konkretnych strategii dostosowanych do ich potrzeb, mających na celu łagodzenie skutków wystąpienia Zjednoczonego Królestwa, gdy jest to konieczne i uzasadnione.

10.

Wzywa państwa członkowskie UE oraz instytucje UE do zadbania o to, by władze lokalne i regionalne nie musiały radzić sobie same z tymi wyzwaniami i aby te wyzwania zostały w jak największym stopniu złagodzone dzięki pozytywnym stosunkom w przyszłości. W związku z tym z głębokim niepokojem przyjmuje niedawne wnioski Komisji Europejskiej w sprawie wieloletnich ram finansowych i ponownie wyraża przekonanie, że silna polityka spójności – obejmująca m.in. wzmocnione programy europejskiej współpracy terytorialnej takie jak Interreg – ma zasadnicze znaczenie dla władz lokalnych i regionalnych w UE, aby przeciwdziałać negatywnym konsekwencjom wystąpienia Zjednoczonego Królestwa. Ponadto podkreśla, że dla złagodzenia tych negatywnych skutków należy również wykorzystać inne polityki UE, takie jak wspólna polityka rolna i wspólna polityka rybołówstwa, co trzeba brać pod uwagę podczas podejmowania decyzji o ich przyszłym finansowaniu. Apeluje do Komisji Europejskiej, by przed dniem 29 marca 2019 r. zbadała ewentualną potrzebę ustanowienia funduszu stabilizacyjnego dla regionów najbardziej dotkniętych skutkami wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z UE.

11.

Zauważa, że aby umożliwić władzom lokalnym i regionalnym poradzenie sobie w określonych sytuacjach krytycznych, może być również konieczna odpowiednia elastyczność przepisów dotyczących pomocy państwa.

12.

Przypomina, że w sytuacji, gdy Zjednoczone Królestwo jako państwo trzecie nie będzie mogło uczestniczyć w procesie podejmowania decyzji przez UE, najlepszym sposobem złagodzenia skutków wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z UE jest zawarcie ambitnej umowy określającej rzeczywiste partnerstwo między UE a Zjednoczonym Królestwem, obejmujące nie tylko stosunki handlowe i gospodarcze. Podkreśla, że nawet jeśli taka umowa może zostać sfinalizowana i zawarta dopiero po wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z UE, należy dołożyć starań, aby ułatwić jej szybkie zawarcie. Ponadto podkreśla konieczność zawarcia specjalnych umów w obszarze polityki zagranicznej i obronnej, tak aby utrzymać związek między Zjednoczonym Królestwem a Unią, włącznie z wymianą informacji wywiadowczych.

13.

Wzywa Unię Europejską do nadania priorytetu wzajemnym połączeniom osób i towarów między regionami w Unii Europejskiej, a także między UE a Zjednoczonym Królestwem. Podkreśla w szczególności kluczową rolę portów, portów lotniczych oraz sieci drogowych i kolejowych w zapewnieniu tych połączeń i pragnąłby zmiany ukierunkowania polityki i inwestycji w tym zakresie.

14.

Przypomina, że Zjednoczone Królestwo musi utrzymać ochronę europejskich nazw pochodzenia i oznaczeń geograficznych oraz nadal uznawać europejskie prawodawstwo w dziedzinie środków sanitarnych, fitosanitarnych i środowiskowych, tak aby uniknąć nowych kontroli wywozu, które mogłyby utrudniać dostawy do tego kraju.

15.

Z zadowoleniem przyjmuje określone w części czwartej projektu umowy o wystąpieniu wstępne porozumienie w sprawie okresu przejściowego, podczas którego prawo Unii będzie miało zastosowanie do Zjednoczonego Królestwa i będzie w nim obowiązywać, co zapewni większą pewność prawa i więcej czasu na negocjacje dotyczące przyszłych stosunków między UE-27 a Zjednoczonym Królestwem.

16.

Przypomina, że władze lokalne i regionalne 27 państw członkowskich Unii Europejskiej są zainteresowane umożliwieniem Zjednoczonemu Królestwu – jako państwu trzeciemu i przy odpowiednim udziale finansowym – uczestnictwa w niektórych programach unijnych, w szczególności w dziedzinie edukacji, kultury, badań naukowych i innowacji, oraz w odpowiednich agencjach, a także są zainteresowane bliskimi stosunkami w dziedzinie bezpieczeństwa oraz zarządzania granicami i migracją.

17.

Z zadowoleniem przyjmuje cztery podstawowe zasady zawarte w projekcie umowy o wystąpieniu, tj. zapewnienie ochrony istniejących praw obywatelskich, przestrzeganie zobowiązań finansowych podjętych przez UE-28, utrzymanie współpracy na osi północ–południe na wyspie Irlandii i uniknięcie tzw. twardej granicy między Irlandią Północną a Irlandią.

18.

Uważa za konieczne, aby przyszła umowa o partnerstwie zawierała przepisy dotyczące przepływu osób fizycznych oparte na pełnej wzajemności i niedyskryminacji wśród państw członkowskich, wykraczające poza okres przejściowy. W celu zapewnienia przyszłej mobilności umowa powinna gwarantować wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych, specjalistycznych i akademickich.

19.

Podkreśla, że niezwykle ważne jest zapewnienie, aby na wyspie Irlandii nie powstała tzw. twarda granica, a porozumienie wielkopiątkowe nie było zagrożone; w związku z tym wzywa Zjednoczone Królestwo i UE do dalszego poszukiwania rozwiązań, które pozwolą na kontynuację przepływu towarów, osób i usług między ich terytoriami, bez negatywnego wpływu na integralność europejskiej unii celnej czy rynku wewnętrznego ani na prawa i obowiązki Irlandii wynikające z prawa unijnego, w tym w odniesieniu do swobodnego przepływu obywateli Unii i członków ich rodzin, niezależnie od ich przynależności państwowej. Podkreśla potrzebę utrzymania unijnych programów PEACE i Interreg ze Zjednoczonym Królestwem jako partnerem.

20.

Przypomina o wcześniej wyrażonej nadziei, że region Andaluzja, a konkretnie tysiące pracowników z siedmiu gmin okręgu Campo de Gibraltar, którzy codziennie przemieszczają się do Gibraltaru do pracy, oraz obywatele po obu stronach kanału nie poniosą strat w wyniku wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z UE, zważywszy na wysoki stopień współzależności społecznej i gospodarczej na tym obszarze, a szczególnie w mieście przygranicznym La Línea de la Concepción.

21.

Przypomina, że regiony najbardziej oddalone Unii Europejskiej borykają się z ograniczeniami strukturalnych uznanymi w art. 349 TFUE. Olbrzymia zależność niektórych z tych regionów od gospodarki brytyjskiej wymaga przyjęcia przez UE szczególnych środków ochronnych, by zniwelować ewentualne negatywne skutki dla słabych gospodarek tych regionów.

22.

Wzywa strony do jednoznacznego określenia, że wspólne organy wymienione w projekcie umowy o wystąpieniu będą zajmować się wymiarem terytorialnym, i podkreśla, że przeanalizuje odpowiednią strukturę dla własnej stałej współpracy z władzami lokalnymi i regionalnymi Zjednoczonego Królestwa w okresie przejściowym i po nim, taką jak wspólny komitet wzorowany na podobnych organach, jakimi KR dysponuje do celów współpracy z krajami niebędącymi członkami UE.

23.

Po 2020 r. należy wprowadzić odpowiednie rozwiązania w celu zapewnienia władzom lokalnym i regionalnym Zjednoczonego Królestwa łatwego dostępu do współpracy z ich odpowiednikami w UE poprzez udział w programach współpracy UE w podobny sposób, jak dzieje się to obecnie w przypadku Norwegii lub Islandii, oraz poprzez strategie makroregionalne, Interreg i ramy EUWT.

24.

Przypomina w tym kontekście, że nawet jeśli KR nie odgrywa formalnej roli w negocjacjach, niektórzy z jego członków i reprezentowane przez nich władze będą mogły zająć formalne stanowisko zgodnie z rolami, jakie odgrywają w swoich różnych krajowych ramach prawnych. W związku z tym domaga się, aby zbliżające się negocjacje w sprawie przyszłej umowy o partnerstwie były prowadzone w sposób przejrzysty i pluralistyczny, tak aby władze lokalne i regionalne mogły przedstawić swoje stanowisko oraz reagować właściwie i terminowo, uprzedzając ewentualne konsekwencje – przede wszystkim ekonomiczne – i tym samym chronić podległe im obszary. Ponownie wyraża przekonanie, że KR jest najlepiej przygotowany do opracowania i wdrożenia instytucjonalnych mechanizmów promujących regularne konsultacje po wystąpieniu i kontakty z władzami lokalnymi oraz ze zdecentralizowanymi parlamentami i zgromadzeniami w Zjednoczonym Królestwie oraz zgadza się rozpocząć wewnętrzne przygotowania, aby zapobiec przerwie w stosunkach na skutek brexitu.

25.

Podkreśla, że proces negocjacji w sprawie wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z UE i przyszłych stosunków ze Zjednoczonym Królestwem ukazuje ryzyko i koszty „braku Europy” oraz wartość dodaną Unii Europejskiej jako wspólnoty losów i wartości opartej na faktycznej solidarności i konkretnych dokonaniach na rzecz dobrostanu jej obywateli, począwszy od swobody przemieszczania się. Uważa ponadto, że kontekst negocjacji stanowi okazję do ożywienia integracji europejskiej jako procesu otwartego, mającego na celu budowę bardziej sprawiedliwej i sprzyjającej włączeniu społecznemu Europy opartej na wspólnych wartościach, oraz do promowania wielopoziomowego sprawowania rządów między Unią Europejską a szczeblem krajowym, regionalnym i lokalnym.

26.

Zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji głównemu negocjatorowi Komisji Europejskiej, koordynatorom ds. brexitu w Parlamencie Europejskim i Radzie Europejskiej, rządowi Zjednoczonego Królestwa, zgromadzeniom i organom wykonawczym administracji zdecentralizowanej i samorządów lokalnych w Zjednoczonym Królestwie oraz prezydencji bułgarskiej w Radzie UE.

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – Śródokresowy przegląd strategii leśnej UE

(2018/C 361/02)

Sprawozdawca: Ossi MARTIKAINEN (FI/ALDE), członek rady gminy Lapinlahti

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW

I.   WPROWADZENIE

Kontekst strategii leśnej UE

1.

W Unii Europejskiej kompetencje dotyczące polityki leśnej należą do państw członkowskich.

2.

Niemniej w wielu dziedzinach mających wpływ na obszary leśne i ich wykorzystanie Unia Europejska posiada wyłączne kompetencje lub dzieli je z państwami członkowskimi. Te obszary polityki obejmują w szczególności wspólną politykę handlową i politykę rolną, politykę rozwojową, klimatyczną, środowiskową, energetyczną oraz dotyczącą biogospodarki i gospodarki o obiegu zamkniętym.

3.

Spowodowało to konieczność zapewnienia na szczeblu UE koordynacji polityk UE mających wpływ na kwestie związane z leśnictwem oraz oceny skutków globalnych zobowiązań UE dla zrównoważonego wykorzystania lasów. W strategii leśnej należałoby uwzględnić wspólne cele państw członkowskich oraz występujące między nimi różnice. Kiedy UE negocjuje kwestie mające wpływ na obszary leśne (zob. pkt 2 powyżej), np. w ramach ONZ i Światowej Organizacji Handlu, musi brać pod uwagę opinie państw członkowskich i ich regionów na temat lasów. Strategia leśna jest skutecznym narzędziem harmonizacji różnych obszarów polityki oraz godzenia różnych punktów widzenia państw członkowskich i ich regionów. Jej zadaniem jest także podkreślenie nowych celów i środków, które należy przeanalizować na szczeblu UE.

4.

W UE uznawane są zasady zrównoważonej gospodarki leśnej, które zatwierdzono na szczeblu europejskim i opracowano w ramach procesu Forest Europe. Zasady te, które zapewniają zrównoważoną gospodarkę leśną i które powinny również obejmować zasadę kaskadowego wykorzystania, mają zastosowanie przy sporządzaniu krajowych przepisów w zakresie ochrony lasów i przyrody, a także w trakcie przygotowywania certyfikatów rynkowych.

5.

Lasy pokrywają 43 % powierzchni lądowej państw członkowskich UE. Na powierzchnię tę składają się bardzo zróżnicowane grunty leśne, zarówno pod względem rodzaju (w tym niezalesione obszary leśne), jak i możliwości korzystania z nich. Ponad 60 % tych lasów znajduje się w rękach prywatnych, zaś pozostała część pozostaje własnością publiczną na różnych poziomach. Ważną rolę właścicieli lasów odgrywają również władze lokalne. Własność władz lokalnych i regionalnych to trzecia najczęstsza forma własności lasów w Europie.

6.

Władze lokalne i regionalne mogą być właścicielami lasów. Mogą również zarządzać lasami i wdrażać przepisy ich dotyczące. Oznacza to, że mają znaczne doświadczenie i wiedzę fachową w tej dziedzinie. Dla władz lokalnych i regionalnych lasy są ważnym elementem zrównoważonego rozwoju pod względem gospodarczym, środowiskowym i społecznym, co od ponad wieku znajduje odzwierciedlenie w sporządzaniu i realizacji planów zagospodarowania opartych na zasadach trwałości, stabilności i zrównoważonego zbioru licznych produktów lasów, a także w stosowaniu rygorystycznego prawodawstwa leśnego, które wspiera i chroni lasy. Dlatego też podczas aktualizacji strategii leśnej UE należy z tymi władzami przeprowadzić konsultacje. Władze lokalne i regionalne są nie tylko ważnymi stronami w sprawach związanych z leśnictwem, lecz są także autentycznie zainteresowane lasami, podobnie jak w właściciele lasów.

II.   ZRÓWNOWAŻONA POLITYKA LEŚNA Z PERSPEKTYWY WŁADZ LOKALNYCH I REGIONALNYCH

7.   Zrównoważona gospodarczo polityka leśna

7.1.

Sektor leśny wytwarza 7 % europejskiego wzrostu gospodarczego i zapewnia miejsca pracy 3,5 mln osób, a nawet 4 mln, jeżeli weźmie się pod uwagę sektor bioenergii leśnej. W 2011 r. wartość produkcji sektora leśnego UE wyniosła 460 mld EUR. Działalność leśna i zatrudnienie w tym sektorze mają kluczowe znaczenie nie tylko na obszarach wiejskich i w regionach słabo zaludnionych, lecz również w miastach i miasteczkach, gdzie pobudzają wzrost gospodarczy i wspierają współpracę między obszarami wiejskimi i miejskimi. W strategii leśnej należałoby położyć nacisk na wzrost gospodarczy, zatrudnienie i inwestycje europejskie, a także określić nowe możliwości, które oferują te dziedziny. Szczególną uwagę trzeba poświęcić wsparciu na rzecz rozwoju gospodarczego podmiotów w sektorze leśnym w regionach najbardziej oddalonych.

7.2.

Władze lokalne i regionalne mogą odgrywać znaczącą rolę w propagowaniu wykorzystania przez przedsiębiorstwa lokalnych zasobów drewna i w propagowaniu przechodzenia na biogospodarkę. Takie użyteczne narzędzia jak np. przede wszystkim wybór materiałów budowlanych i produkcja energii na potrzeby społeczności oraz do celów ogrzewania budynków stanowiących własność publiczną czy, w drugiej kolejności, większe wykorzystanie zaawansowanych biopaliw w transporcie publicznym mogą przyczynić się do wzmocnienia gospodarki i zatrudnienia w regionach. Rozwój i wykorzystanie zaawansowanych biopaliw pochodzących z lasów i innych źródeł jest ważnym elementem unijnej polityki przeciwdziałania zmianie klimatu w kontekście dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii. Osiągnięcie tego celu będzie wymagało zdecydowanego zaangażowania zarówno na rzecz rozwoju technologicznego, zakładów pilotażowych i produkcji na dużą skalę, jak i na rzecz długofalowych ram prawnych tworzących stabilne warunki dla niezbędnych ogromnych inwestycji.

7.3.

90 % surowców pochodzących z drewna wykorzystywanych w Europie pochodzi z naszego kontynentu. Z punktu widzenia zatrudnienia i gospodarki na szczeblu lokalnym i regionalnym należy dążyć do jeszcze wyższego poziomu konsumpcji krajowej, uwzględniając jednocześnie zrównoważony charakter zasobów leśnych oraz zastosowania drewna. Dlatego też konieczne jest promowanie określonych występujących w naszych lasach gatunków, na które nie ma obecnie zapotrzebowania na rynku, a w tym celu badanie związanych z tymi gatunkami nowych zastosowań i technologii.

7.4.

Przegląd strategii leśnej należy dostosować do aktualizacji strategii dotyczącej biogospodarki. Podczas rozwijania biogospodarki leśnej i wzmacniania innowacji należy zapewnić spójność różnych obszarów polityki UE.

7.5.

W ramach reformy wspólnej polityki rolnej ważne jest uwzględnienie narzędzi wspierania sektora leśnego na obszarach wiejskich, takich jak narzędzia służące zapobieganiu wylesianiu, narzędzia służące ponownemu zalesianiu oraz przekształcaniu lasów, narzędzia służące gospodarowaniu i zarządzaniu lasami, pomocy w zalesianiu gruntów rolnych gorszej klasy, w tworzeniu oraz odnawianiu systemów rolno-leśnych, narzędzia służące utrzymaniu lasów jako integralnej części systemów ekstensywnej produkcji zwierzęcej, a także promowaniu przedsiębiorczości i szkoleń w tym sektorze.

7.6.

Stabilność ekonomiczna jest również zależna od skuteczności i przejrzystości wykorzystania produktów leśnych, w którym bardzo istotną rolę może odgrywać zastosowana technologia.

7.7.

Konieczne jest również rozwijanie i wprowadzanie dynamicznych, integrujących systemów informacji i mapowania leśnego, które służą za podstawę podejmowania decyzji zarówno dla właścicieli, jak i kadry zarządzającej.

8.   Zrównoważona środowiskowo polityka leśna

8.1.

Europejskie lasy chronią różnorodność biologiczną, utrzymują usługi ekosystemowe i pochłaniają dwutlenek węgla emitowany do atmosfery. Lasy pochłaniają obecnie około 10 % gazów cieplarnianych emitowanych w UE. Dzięki skutecznemu i długoterminowemu podejściu zgodnemu ze specyfiką regionalną nawet 90 % europejskich lasów mogłoby mieć charakter naturalny lub półnaturalny i obejmować szeroki zakres gatunków. Inwestowanie w zrównoważoną gospodarką leśną będzie nadal zapewniać bardziej zrównoważone i zdrowsze lasy.

8.2.

Wykorzystanie lasów jest zrównoważone, jeśli drewno przyrasta szybciej niż jest eksploatowane i jeśli uwzględniane są wymogi w dziedzinie różnorodności biologicznej. Należy zauważyć, że od lat dziewięćdziesiątych zwiększyła się zarówno powierzchnia lasów europejskich, jak i tempo ich wzrostu. Oprócz różnorodności, jednym z głównych celów zrównoważonej środowiskowo polityki leśnej jest powstrzymanie wylesiania na świecie i w problematycznych miejscach w Europie. Dokonując oceny zrównoważonego charakteru eksploatacji lasów, należy uwzględnić różnorodność ekosystemów leśnych i odmienne znaczenie, jakie mają dla otaczającego je obszaru w różnych regionach europejskich.

8.3.

Uwzględnienie w gospodarce leśnej różnorodności i złożonego charakteru ekosystemów leśnych ma istotne znaczenie dla wielu gatunków roślin i zwierząt oraz dla rekreacyjnego korzystania z lasów.

8.4.

W śródokresowym przeglądzie strategii leśnej należałoby bardziej uwzględnić wielowymiarowe znaczenie lasów w polityce klimatycznej, w realizacji celów porozumienia paryskiego, osiąganiu celów z Aichi dotyczących bioróżnorodności i wysiłkach na rzecz osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju ONZ, tak by zrównoważoną gospodarkę leśną traktowano na równi z innymi środkami mającymi na celu obniżenie emisji CO2. Zawarcie w przeglądzie śródokresowym konkretnych, szczegółowych i sprawdzonych propozycji działań, a także przykładów umożliwi władzom lokalnym i regionalnym skuteczniejsze działania na rzecz osiągnięcia wspólnych celów, w tym w sektorze leśnym.

8.5.

W Europie toczy się ożywiona dyskusja na temat stanu środowiska i rozwoju lasów, co w niektórych przypadkach skutkuje sporami na szczeblu lokalnym i regionalnym. Ważne jest przeznaczanie niezbędnych środków publicznych na badania dotyczące europejskich lasów, zarządzania nimi i ich rozwoju oraz udostępnianie wiarygodnych danych dotyczących lasów władzom i społeczeństwu obywatelskiemu, w celu ułatwienia dialogu.

8.6.

Z myślą o wspieraniu w UE różnorodności lasów opracowano wiele inicjatyw, takich jak sieć Natura 2000, dyrektywa ptasia i dyrektywa siedliskowa, wsparcie dla zielonej infrastruktury oraz strategia ochrony różnorodności biologicznej do 2020 r. Władzom lokalnym i regionalnym, które przyczyniają się do ich wdrożenia, należy w większym stopniu umożliwiać wnoszenie wkładu w kształtowanie tego rodzaju środków.

8.7.

W wielu państwach członkowskich i regionach UE główne zagrożenie dla ochrony ekosystemów leśnych stanowią pożary lasów (1). Najszybszym i najskuteczniejszym sposobem ograniczania szkód powodowanych przez pożary lasów jest działanie społeczności lokalnej. Działania UE muszą skupiać się na dostarczaniu pomocy w zakresie szkolenia technicznego, aby można było zwiększyć zdolność społeczności do samopomocy. Obejmuje to lepsze przygotowanie straży pożarnej i innych specjalistów w dziedzinie bezpieczeństwa publicznego, tak aby zapewnić pierwsze działania w razie katastrofy i ograniczyć jej zasięg (2).

8.8.

W tym kontekście należy zauważyć, że dzięki niektórym regionom najbardziej oddalonym UE posiada lasy amazońskie i subtropikalne. Te lasy pierwotne stanowią wyjątkowe laboratorium badań naukowych, specjalizacji i innowacji (np. badania farmaceutyczne i pozyskiwanie wyciągów z roślin). Różnorodność biologiczna w regionach najbardziej oddalonych stanowi prawie 80 % różnorodności biologicznej Europy i ma zasadnicze znaczenie dla równowagi ekologicznej naszej planety. Władze lokalne i regionalne stoją na straży tego nieocenionego bogactwa i muszą uzyskać odpowiednie wsparcie w celu zarządzania tym bogactwem i jego ochrony.

9.   Zrównoważona społecznie polityka leśna

9.1.

Lasy dostarczają nie tylko drewno, lecz również wiele usług ekosystemowych i produktów naturalnych. Zrównoważona gospodarka leśna zapewni utrzymanie tego stanu rzeczy również dla przyszłych obywateli. Produkty naturalne i możliwości rekreacyjne związane z lasami mają wiele korzyści dla zdrowia.

9.2.

Lasy oferują również znaczne korzyści społeczne, w tym pod względem jakości życia i dobrego samopoczucia, oraz mają fundamentalne znaczenie dla zachowania odpowiedniej równowagi w życiu obywateli. Należy więc promować tworzenie nowych obszarów zalesionych za pośrednictwem inicjatyw publicznych lub prywatnych i przy wsparciu ze strony UE.

9.3.

Wykorzystanie lasów w sposób zrównoważony pod względem społecznym wymaga długoterminowego planowania przestrzennego. W sprawach dotyczących wykorzystania i ochrony lasów należy konsultować się z władzami lokalnymi i regionalnymi, z właścicielami lasów oraz z osobami zamieszkującymi dane regiony.

9.4.

Strategia leśna UE powinna kształtować unijną politykę handlową i rozwojową na szczeblu światowym: wysoki priorytet w globalnym programie UE należy przyznać zrównoważonej pod względem gospodarczym eksploatacji lasów w krajach rozwijających się, bioróżnorodności i zrównoważoności polityki leśnej pod względem społecznym (własność gruntów, prawa do korzystania z lasów, prawa mieszkańców lokalnych).

9.5.

Dane naukowe dotyczące rozwoju i użytkowania lasów powinny być łatwo dostępne dla obywateli oraz władz lokalnych i regionalnych z myślą o wspieraniu procesu decyzyjnego. Przemawia to za szerokim upowszechnieniem przeprowadzanych przez Komisję w 2018 r. badań dotyczących europejskich lasów i przedstawianiem ich zainteresowanym stronom z tego sektora oraz ogółowi społeczeństwa.

9.6.

Wszystkie wyżej wspomniane aspekty będzie można urzeczywistnić wyłącznie dzięki zachowaniu kultury leśnej, którą należy umacniać i wzbogacać wewnętrznie za pomocą wymiany doświadczeń i praktyk zebranych z całego europejskiego obszaru leśnego, a także zewnętrznie – przy pomocy i wsparciu ze strony ludności miast, w związku z czym konieczne jest podjęcie starań w celu wyjaśnienia jej, jakie korzyści płyną z lasów i gospodarowania nimi.

9.7.

Wszystkie strategie leśne, regionalne, krajowe, a zwłaszcza europejskie, powinny uwzględniać jako priorytetowy punkt wyjścia zachowanie na obszarach wiejskich ludności, która umożliwia gospodarowanie zasobami leśnymi i ich wykorzystywanie.

---

(1)  Opinia Europejskiego Komitetu Regionów „Polityka leśna: Cele 20-20-20” (Dz.U. C 141 z 29.5.2010, s. 45).

(2)  Opinia Europejskiego Komitetu Regionów „Przegląd Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności” (zob. s. 37 niniejszego Dziennika Urzędowego).

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – Europejski Fundusz Morski i Rybacki (EFMR) po roku 2020 – Inwestowanie w europejskie społeczności nadbrzeżne

(2018/C 361/03)

Sprawozdawca: Alberto NÚÑEZ FEIJÓO (ES/EPL), przewodniczący rządu autonomicznego regionu Galicja

ZALECENIA POLITYCZNE

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW

1.

Przyjmuje z zadowoleniem debatę dotyczącą zasadniczego funduszu umożliwiającego wspieranie obszarów nadbrzeżnych Europy pod względem społecznym, środowiskowym i gospodarczym oraz rozwój sektora morskiego i rybackiego i niebieskiej gospodarki związanej z obszarami nadbrzeżnymi i morskimi, w szczególności z obszarami wiejskimi.

2.

Z uznaniem odnotowuje, że debatę nad przyszłością EFMR rozpoczęto w kluczowym momencie dla morskiego wymiaru Europy, która mierzy się z istotnymi wyzwaniami, takimi jak ponowne określenie wieloletnich ram finansowych (WRF) oraz brexit. Ponadto docenia możliwość skorygowania wykrytych ograniczeń w funkcjonowaniu obecnego funduszu, choć należy to zrobić na bardzo wczesnym etapie – zasadniczo po otwarciu debaty.

3.

Zwraca uwagę na znaczenie europejskiego sektora morskiego i rybackiego, który obejmuje ponad 85 tys. jednostek pływających, zapewnia zatrudnienie ponad 340 tys. osób w całym łańcuchu dostaw i przetwarza ponad 6 mln ton ryb i owoców morza pochodzących z działalności połowowej i hodowlanej. Podkreśla społeczno-gospodarczy wpływ tego sektora na wiele regionów nadbrzeżnych, które w znacznej mierze są od niego zależne i są z nim w poszanowania godny sposób związane pod względem kulturowym i etnograficznym.

4.

Podkreśla wpływ wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb) oraz zintegrowanej polityki morskiej na określenie przyszłości tego sektora w Europie, jako że ukierunkowują one cele na środowiskowe, społeczne i gospodarcze zrównoważenie działalności.

5.

Uznaje istotną rolę poprzednich programów finansowych w sprawnym przekształceniu sektora, w którym dokonano znacznych i godnych uznania wysiłków adaptacyjnych, a także w zdobyciu przez przemysł przetwórczy wiodącej pozycji i konkurencyjności na poziomie światowym.

6.

Przestrzega przed problemami związanymi ze stosowaniem WPRyb, takimi jak zmniejszenie odrzutów lub zakres maksymalnego podtrzymywalnego połowu (MSY), a także przed problemami wynikającymi z brexitu i nowych wyzwań stawianych każdego dnia przez rynek i ogólnoświatową produkcję białka pochodzenia morskiego. Trzeba zaopatrywać nasze rynki w zdrowe i bezpieczne produkty żywnościowe oraz zapobiegać przywozowi niepodlegającej odpowiednim kontrolom produkcji zewnętrznej.

7.

Przypomina o społecznym wkładzie rybołówstwa w całej Unii Europejskiej, w szczególności w dwóch dziedzinach: żywności i klimatu. Rybołówstwo przyczynia się do samowystarczalności żywnościowej Unii Europejskiej, gwarantując obywatelom, a zarazem konsumentom, produkt o wysokiej jakości sanitarnej, który zapewnia poszanowanie zasad należytego zarządzania rybołówstwem i akwakulturą. Komitet przypomina o centralnym znaczeniu aspektu żywnościowego w kompetencjach Unii, zgodnie z ich definicją w TFUE, oraz o uzależnieniu rynku wspólnotowego od przywozu produktów morskich. Komitet podkreśla, że żywność stanowi drugi cel zrównoważonego rozwoju ONZ, z zadowoleniem przyjmuje sprawozdanie „Żywność z oceanów” i wzywa do kierowania się jego zaleceniami. Dzięki inwestycjom na pokładach i w portach rybołówstwo przyczynia się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych i ograniczenia wykorzystania energii ze źródeł kopalnych.

Sektor wykazujący potencjał i dynamikę zasługujący na wsparcie w obliczu ciągłych zmian

8.

Uważa, że należy zapewnić niezbędne środki budżetowe w celu wspierania zmian wynikających z WPRyb oraz sprostania wyzwaniom stojącym przed sektorem morskim i rybackim.

9.

Apeluje do Komisji Europejskiej, aby w kontekście nowych wieloletnich ram finansowych (WRF) przedstawiła wniosek dotyczący EFMR na tyle kompletny, by zrealizować założenia i osiągnąć cele wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb), a zarazem umożliwić dokonywanie inwestycji w społeczności nadbrzeżne w trakcie przemian i uwzględnić zewnętrzny wymiar działalności połowowej.

10.

Apeluje, aby skoncentrować cele EFMR na działalności morskiej i rybackiej oraz zrównoważonej akwakulturze morskiej i słodkowodnej i jej znaczeniu, oraz – jak już wielokrotnie wskazano – by nie nadawać priorytetowego charakteru zastępowaniu jej innymi formami działalności, ponieważ wszystkie rodzaje działalności w sektorze morskim można ze sobą pogodzić. Uznaje, że działalność połowowa może zachować tradycyjny charakter i wzmocnić go w przyszłości, co wymaga zwiększenia atrakcyjności zawodów rybackich. W szczególności apeluje o to, by EFMR był poświęcony sektorowi rybołówstwa i zrównoważonej akwakulturze morskiej i słodkowodnej, a także by dążyć do osiągnięcia celów wspólnej polityki rybołówstwa, w szczególności do wspierania łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, stwarzając zachęty dla młodych pokoleń i przyczyniając się do zwiększenia atrakcyjności zawodów rybackich oraz wzmocnienia społeczności przybrzeżnych Unii. W związku z tym opowiada się za takim kształtem EFMR, aby wspierał nowe formy i rozwój tej gałęzi gospodarki oraz aby te formy wsparcia były możliwe do pogodzenia z zasadami dotyczącymi pomocy państwa.

11.

Ponownie podkreśla poparcie zainteresowanych stron dla wniosku dotyczącego utworzenia europejskiego instrumentu finansowego w dziedzinie morza i ochrony środowiska, aby zapewnić wsparcie dla nowych i istniejących rodzajów działalności w postaci pożyczek i gwarancji bankowych. Wyraża zadowolenie z włączenia rybołówstwa do priorytetów drugiej generacji planu Junckera i ma nadzieję, że to podejście będzie kontynuowane po roku 2020.

12.

Apeluje, aby w ramach EFMR po roku 2020 uwzględniono i wzmocniono terytorialny wymiar polityki oraz zapewniono wsparcie europejskich społeczności nadbrzeżnych w trakcie ewentualnych przemian na rzecz dywersyfikacji tradycyjnych gałęzi przemysłu morskiego poprzez wspieranie inwestycji w komplementarną działalność, jak np. restauracje rybne serwujące lokalne produkty, a także usługi w zakresie ochrony środowiska, kultury i kształcenia w sektorze rybołówstwa.

13.

Podkreśla potrzebę utrzymania i zwiększenia środków na rzecz rozwoju lokalnego, jako że strategie rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność okazują się skuteczne w małych społecznościach, przez zapewnienie wsparcia finansowego na rzecz wzmocnienia pozycji społeczności lokalnych i dywersyfikacji gospodarczej wykraczającej poza sektor rybołówstwa.

Obecny EFMR – istotne, lecz późno wdrożone wsparcie o rozbieżnych celach

14.

Uznaje znaczenie obecnego EFMR i wyraża aprobatę wobec jego struktury i specjalizacji w dwóch zasadniczych, niekolidujących ze sobą obszarach wynikających z WPRyb i zintegrowanej polityki morskiej.

15.

Wzywa do przyjęcia szczególnych środków i rozwiązań w zakresie zarządzania dla regionów najbardziej oddalonych w ramach nowych programów UE w celu wspierania zrównoważonego rozwoju rybołówstwa oraz innych sektorów niebieskiej gospodarki w tych regionach, w oparciu o art. 349 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Działania te powinny być prowadzone w ramach odrębnego instrumentu obejmującego system rekompensat z tytułu dodatkowych kosztów związanych z produktami rybołówstwa i akwakultury w regionach najbardziej oddalonych, które są obecnie regulowane w ramach EFMR.

16.

Ubolewa nad późnym wdrożeniem funduszu oraz istotnymi opóźnieniami w udostępnieniu i wykorzystaniu środków. Uważa, że te opóźnienia są wynikiem zwłoki w przyjęciu funduszu, powolnego procesu zatwierdzania programów operacyjnych oraz zawiłej i niejasnej definicji aspektów podlegających finansowaniu.

17.

Wzywa do poprawy procesu realizacji i wykorzystania środków finansowych z EFMR w celu nadrobienia powstałych opóźnień. Zachęca do zwiększenia wysiłków na rzecz udostępnienia pomocy finansowej w celu zapewnienia postępu i podniesienia niskiego wskaźnika ogólnej realizacji funduszu, który w listopadzie 2017 r. określono na poziomie 2,7 %.

18.

Wskazuje na potrzebę zapewnienia w przyszłości większej spójności między programami i strukturami powodującymi rozbieżności harmonogramu między celami i funduszami związanymi z WPRyb. Problem zasadza się w konieczności określenia jasnej strategii zastosowania funduszy, zanim ustalone zostaną wyzwania wynikające z takich celów jak MSY lub zmniejszenie odrzutów.

19.

Wyraża aprobatę wobec ukierunkowania istotnego wysiłku finansowego na strategie rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność oraz wobec zasadności i stosowności przeznaczenia środków na działania na rzecz zrównoważenia środowiskowego i zwiększenia konkurencyjności naszej struktury morskiej i rybackiej.

Znaczenie nowego funduszu o specjalnym charakterze horyzontalnym

20.

Wskazuje, że w ramach procesu kształtowania budżetu Europa nie powinna dopuścić do zaniedbania „małych” obszarów polityki, takich jak WPRyb. Podkreśla, że EFMR ma istotne znaczenie dla społeczności nadbrzeżnych, jako że pomaga im w dywersyfikacji gospodarki, wspiera rybaków w procesie przechodzenia na zrównoważone rybołówstwo i finansuje projekty zapewniające nowe miejsca pracy i przyczyniające się do poprawy jakości życia na wybrzeżach Europy.

21.

Przyłącza się do powszechnego apelu, aby nowy EFMR osiągnął minimalny próg 1 % WRF po roku 2020 (1), co można zapewnić poprzez zsumowanie obecnych 0,53 % przyznanych na rybołówstwo i akwakulturę ze zwiększoną o 0,47 % dotacją na zintegrowaną politykę morską. Jest zdania, że decyzja Zjednoczonego Królestwa o opuszczeniu UE nie powinna być wykorzystywana jako pretekst do obcięcia przyszłego finansowania EFMR z uwagi na istotne wyzwania wynikające z tego procesu w odniesieniu do ochrony środowiska oraz działalności połowowej i handlowej.

22.

Podkreśla konieczność określenia nowych celów przyczyniających się do rentowności i wzmocnienia działalności morskiej i rybackiej. Należy podkreślić znaczenie promowania i osiągnięcia odpowiedniej wymiany pokoleniowej, a w tym celu należy priorytetowo potraktować wsparcie budżetowe na szkolenia oraz na dostęp do działalności poprzez zakup lub zastępowanie statków, jako że nie powoduje to zwiększenia nakładów połowowych.

23.

Wzywa do tego, by w przyszłym EFMR nadano zdecydowany priorytet poprawie warunków bezpieczeństwa i życia marynarzy, co będzie stanowiło wkład funduszu w realizację 20 zasad europejskiego filaru praw socjalnych.

24.

Ponawia powszechny apel o wspieranie odnowy floty rybackiej i o zachęcanie do tego, aby uniknąć szkód wynikających z jej starzenia, jako że średni wiek statków rybackich w UE wynosi 22,6 roku. Należy wspierać odnowę statków, unikając przy tym zwiększenia nakładów połowowych i skupiając się na poprawie bezpieczeństwa (np. bezpieczeństwa przeciwpożarowego) oraz warunków pracy i życia na pokładach statków.

25.

Fundusz EFMR powinien wspierać sektory rybołówstwa i akwakultury w dążeniu do celów klimatycznych UE dzięki upowszechnianiu innowacyjnych inwestycji (w zakresie napędu, aerodynamiki itp.). Komitet zwraca uwagę na restrykcyjne warunki określone w obecnym rozporządzeniu w sprawie EFMR, które drastycznie ograniczają wpływ tego funduszu na łagodzenie skutków zmiany klimatu. EFMR po 2020 r. musi odgrywać kluczową rolę w obniżaniu bilansu energetycznego tego sektora.

26.

Wskazuje na konieczność utrzymania i zwiększenia o co najmniej 10 % nakładów finansowych na gromadzenie i systematyzację danych, jak również na badania stosowane i zaangażowanie sektora w ich prowadzenie, przy jednoczesnym wspieraniu kontaktu między rybakami i naukowcami.

27.

Łączy te nakłady z usprawnieniem przyjmowania najwłaściwszych środków ochrony zasobów morskich i dostosowywania nakładów połowowych. W każdym przypadku wskazuje na konieczność utrzymania wsparcia środków kompensacji floty ze względu na społeczno-gospodarcze szkody wynikające z przyjęcia środków ochrony środowiska, takich jak okresy zamknięte dla połowów, tymczasowe przerwy w prowadzeniu działalności i inne działania ograniczające działalność połowową.

28.

Opowiada się za zapewnieniem ciągłości środków przyczyniających się do usprawnienia organizacji sektora i poprawy jego spójności wewnętrznej, stymulujących współzarządzanie w sektorze i uwydatniających jego znaczenie dla odpowiedniego określania i przestrzegania przepisów (2).

29.

Apeluje o zwiększenie zasobów przeznaczonych na komitety doradcze i ich zadania, by pogłębić regionalizację WPRyb, a zarazem przewidzieć w ramach reformy WPRyb pełne zaangażowanie regionów będących przedmiotem działania komitetów.

30.

Wzywa do utrzymania wsparcia dla sektora przetwórstwa i handlu, aby zwiększyć ich konkurencyjność i osiągnąć jednolite warunki prowadzenia działalności dla wszystkich podmiotów. UE powinna unikać niespójności z innymi politykami, takimi jak polityka rynkowa czy polityka podatkowo-celna.

31.

Opowiada się za stymulowaniem dywersyfikacji i uzupełnianiem przybrzeżnej działalności gospodarczej poprzez uwydatnienie strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność, zwłaszcza na obszarach nadbrzeżnych innych niż miejskie, na których te strategie w ogromnym stopniu przyczyniają się do zatrzymania ludności. Z tego względu należy wzmocnić wielofunduszowy charakter rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność.

32.

Sugeruje, aby EFMR wspierał inicjatywy i działania związane z praktykami morskimi i rybackimi oraz te, na które takie praktyki mają bezpośredni wpływ. W tym celu zaleca stworzenie europejskiego instrumentu finansowego (3), zapewniającego kapitał wysokiego ryzyka i gwarancje bankowe dla pożyczek pod warunkiem że dokonywane inwestycje przyczynią się do zrównoważenia środowiskowego działalności morskiej i rybackiej, połowu skorupiaków, akwakultury morskiej i słodkowodnej oraz łańcucha wartości przemysłu morskiego.

33.

Wzywa do przygotowania białej księgi pt. „Morze w sercu Europy”, która zawierałaby plan działania dotyczący morza w każdym obszarze polityki Unii Europejskiej.

Możliwość współpracy i łączenie synergii z innymi funduszami

34.

Podkreśla możliwość łączenia synergii i włączenia potencjału innych funduszy sektorowych w celu promowania postępu społeczno-gospodarczego na obszarach nadbrzeżnych, co niekoniecznie musi oznaczać ponowne określenie struktury tych funduszy, jako że konfiguracja i cele każdego z nich zapewniają uniknięcie nakładania się zakresów. Ponawia swoje żądanie, aby projekty międzyregionalne, krajowe i ponadnarodowe, które są spójne z ramami strategicznymi inicjatywy i S3, mogły być finansowane poprzez łączenie funduszy regionalnych, krajowych i europejskich na uproszczonych warunkach i kwalifikować się do dodatkowej pomocy wspólnotowej bez konieczności ponownego przechodzenia przez procedurę zaproszenia do składania projektów.

35.

Podkreśla, że w okresie po 2020 r. należy wzmocnić zintegrowane i wielofunduszowe podejście obecnych europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, które obejmują EFMR, dzięki usunięciu obecnych rozbieżności regulacyjnych ograniczających możliwość wspólnego wykorzystania tych funduszy na poziomie lokalnym, w tym poprzez rozwój lokalny kierowany przez społeczność.

36.

Uważa, że synergie te powinny się koncentrować na stosowaniu EFRROW do projektów realizowanych na obszarach nadbrzeżnych innych niż miejskie w drodze strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność, w tym poprzez analizę możliwości odniesienia tych funduszy do wszystkich rodzajów akwakultury, ze szczególnym uwzględnieniem akwakultury słodkowodnej prowadzonej w śródlądowych państwach członkowskich, tak jak przy różnych okazjach wyraźnie postulowały te państwa i regiony.

37.

Opowiada się za zastosowaniem EFRR do takiej infrastruktury związanej z działalnością morską i rybacką, zwłaszcza portów, której wykonanie przyczynia się do rozwoju regionalnego na obszarach peryferyjnych i najbardziej oddalonych. Sugeruje, że niektóre operacje związane z przetwórstwem mogą być realizowane w ramach środków wsparcia MŚP przewidzianych w ramach EFRR.

38.

Apeluje o zwiększenie skali szkoleń, w szczególności w kontekście wymiany pokoleniowej, poprzez wykorzystanie pomocy finansowej związanej z Europejskim Funduszem Społecznym (EFS).

39.

Uważa, że niebieska gospodarka, zgodnie z zaleceniami zawartymi w opinii KR-u w sprawie niebieskiego wzrostu (4), oferuje wciąż niewykorzystany potencjał tworzenia dodatkowych miejsc pracy i wzrostu gospodarczego na skalę europejską poprzez inteligentne inwestycje w przedsiębiorstwa, które są innowacyjne i ukierunkowane na przyszłość. Sugeruje ograniczenie pokrywania się zakresów EFMR i programu „Horyzont 2020” w dziedzinie rybołówstwa, akwakultury i badań morskich.

Nowy Fundusz – uproszczony, sprawny, dostosowany i określony przez WPRyb

40.

Zdecydowanie wzywa do znacznego uproszczenia stosowania EFMR poprzez wyznaczenie ogólnego zarysu funduszu na szczeblu UE i dostosowanie go do poszczególnych basenów i regionów, aby dopasować jego stosowanie do określonego terytorium i nie zwiększać złożoności regulacyjnej na każdym etapie działań podejmowanych przez właściwe władze i organy administracyjne. Jest zdania, że tego rodzaju uproszczenie powinno obejmować ograniczoną liczbę prostych warunków oraz formularzy wymaganych do uzyskania finansowania i podkreśla, że proces składania wniosków powinien być łatwy do przejścia bez wyspecjalizowanej pomocy i doradztwa innych osób.

41.

Popiera postulat utworzenia funduszu dostosowanego do okoliczności WPRyb i sektora. Przypomina, że cele i założenia WPRyb powinny określić EFMR jako fundusz pełniący rolę szczególnego programu finansowego, a nie odwrotnie. Podkreśla konieczność dostosowania dostępności środków do przewidywanych działań i unikania opóźnień w dostarczaniu środków beneficjentom, aby zapobiec powstawaniu napięć w ich sytuacji finansowej.

42.

Podkreśla znaczenie jasnego określenia elementów wymagających wsparcia w celu sprawnego i prawidłowego stosowania funduszu. Należy określić w sposób ogólny kryteria kwalifikacji i doprecyzować elementy wymagające wsparcia w ramach danego basenu i regionu. W szczególności zwraca się do Komisji Europejskiej o opracowanie definicji łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, przy uwzględnieniu nowych kryteriów oraz realiów i różnorodności floty UE.

43.

Uważa, że ze względu na niewielki rozmiar średniego przedsiębiorstwa rybackiego bezpośrednie wsparcie publiczne w formie dotacji stanowi najlepsze rozwiązanie. Podkreśla, że jest to model gwarantujący kontrolę nad przeznaczeniem i zastosowaniem środków, umożliwia bezpośredni efekt dźwigni dla gospodarki, stymuluje podejmowanie inicjatyw, przyczynia się do budowania zaufania i zapewnia uzyskiwanie finansowania, służąc jako zabezpieczenie środków na dokonywanie inwestycji.

44.

Jest zdania, że wraz z małymi i średnimi przedsiębiorstwami należy w większym stopniu rozwijać współpracę i synergię oraz utworzyć więcej ośrodków mających za zadanie stymulować badania i innowacje, w których można by było wypróbowywać innowacje w skali pilotażowej.

45.

Wznawia debatę nad stosownością zapewnienia przynajmniej częściowo otwartego dostępu do bezpośredniego wsparcia finansowego dla przedsiębiorstw o wysokim poziomie zatrudnienia lub osiągających wysokie obroty. Uważa, że ich zdolność do wspierania działalności badawczej, rozwojowej i innowacyjnej, poprawy norm pracy i tworzenia wartości dodanej na wiejskich obszarach przybrzeżnych może być niewykorzystywana z powodu braku pomocy.

46.

Zwraca uwagę na znaczenie dostępności wsparcia dla wszystkich sektorów działalności morskiej i rybackiej w zależności od ich celów i charakterystyki. Uważa, że wsparcie w ramach funduszu powinno docierać do całego terytorium nadbrzeżnego, w tym do dużych ośrodków miejskich prowadzących uznaną działalność morską i rybacką i związanych z tym rodzajem działalności, które powinny móc korzystać z pomocy w ramach EFMR.

47.

Popiera wzmocnienie terytorialnego ukierunkowania funduszu za pomocą strategii na rzecz basenów morskich, aby móc zaoferować rozwiązania dostosowane do rozmaitych okoliczności i wyzwań stojących przed regionami Europy, unikając stosowania jednego, uniwersalnego podejścia.

48.

Apeluje o zwiększenie roli i niezależności regionów podczas określania celów i zakresów wykorzystywania wydatków. Jakkolwiek EFMR jest obecnie zarządzany na poziomie państw członkowskich, istnieją pozytywne przykłady subdelegowania tych uprawnień odpowiednim władzom regionalnym w niektórych państwach członkowskich. W nowym rozporządzeniu w sprawie EFMR powinno się wyraźnie wspierać ten model. Podkreśla zgodny charakter tego wniosku i pozytywne doświadczenia płynące z zarządzania EFMR w licznych regionach. Formułuje powyższy apel dotyczący dopasowania w szczególności w odniesieniu do regionów najbardziej oddalonych, dla których należy dokonać przeglądu warunków stosowania EFMR w zakresie kwalifikowalności, stawek współfinansowania i intensywności pomocy oraz poprawić te warunki. Z drugiej strony należy wzmocnić wsparcie w ramach planów rekompensaty dodatkowych kosztów produktów rybołówstwa i akwakultury w regionach najbardziej oddalonych z uwzględnieniem celów i specyfiki tych planów. Przepisy dotyczące wdrażania powinny być podobne do tych obowiązujących w wypadku podobnego wsparcia dla sektora rolnego.

Nowy fundusz umożliwiający stawienie czoła przyszłym wyzwaniom

49.

Pragnie, by nowa polityka morska UE wspierała rozwój nowych technologii i rozwiązań na rzecz łagodzenia zmiany klimatu. Przypomina, że funkcjonowanie ekosystemów morskich jest obecnie osłabione przez zmianę klimatu, zanieczyszczenie oraz nadmierną eksploatację zasobów.

50.

Podkreśla znaczenie zintegrowanej polityki morskiej i konieczność zwiększenia środków przeznaczanych na jej realizację jako formy wsparcia na rzecz zwiększenia zatrudnienia i bogactwa w regionach nadmorskich. Zwraca uwagę na potrzebę przeznaczenia szczególnych środków i uwzględnienia współpracy transgranicznej, transnarodowej i międzyregionalnej jako zasadniczego elementu w tej dziedzinie, w szczególności w zakresie morskiego planowania przestrzennego, gromadzenia informacji, umacniania bezpieczeństwa, nadzoru i tworzenia obszarów przeznaczonych na ponowne zarybianie.

51.

Nalega, by utworzyć europejski mechanizm lub fundusz inwestycji w niebieską gospodarkę, morski wariant planu Junckera 2.0, który mógłby służyć dwóm uzupełniającym się rodzajom interwencji: bezpośredniemu finansowaniu na szczeblu europejskim działań strukturalnych i ryzykownych projektów oraz ustanowieniu regionalnych platform inwestycyjnych.

52.

Podkreśla zewnętrzny wymiar WPRyb i zintegrowanej polityki morskiej z wyraźnym wskazaniem tego znaczenia wobec konieczności wspierania wkładu UE na rzecz poprawy zarządzania oceanami. Wspiera te wysiłki jako sposób zwiększenia zrównoważoności i konkurencyjności europejskiego sektora morskiego i rybackiego dzięki zapewnieniu równych warunków konkurencji, a także wzmocnieniu równowagi środowiskowej naszych oceanów.

53.

Uważa, że sektor morski ma potencjał pod względem tworzenia dodatkowych miejsc pracy oraz wzrostu gospodarczego. Wskazuje, że niektóre regiony opracowały już szczegółowe plany na rzecz rozwoju gospodarki morskiej, a wiele innych jest w trakcie opracowywania takich planów.

54.

Przypomina, że zagadnieniom morskim poświęca się szczególną uwagę na szczeblu międzynarodowym, zarówno w konkluzjach z COP21 i COP22, jak i w umowach o wolnym handlu, i że przedsiębiorstwa sektora morskiego UE stoją w obliczu silnej konkurencji zagranicznej we wszystkich sektorach niebieskiej gospodarki, takich jak transport, energetyka, innowacje, przemysł stoczniowy, rybołówstwo i akwakultura. Dlatego też popiera konsekwentną i odpowiednio finansowaną politykę wspólnotową jako optymalne rozwiązanie dla regionów nadmorskich UE i zachęca UE do inwestycji w takie sektory, szczególnie w morskie odnawialne źródła energii i biotechnologie morskie, w których możemy odgrywać pierwszoplanową rolę w skali globalnej.

55.

Ostrzega, że brexit stanowi istotne wyzwanie stojące przed sektorem morskim i rybackim w perspektywie zarówno krótkoterminowej, jak i długoterminowej, oraz zwraca uwagę na konieczność uwzględnienia i ograniczenia jego wpływu na regiony (5) Przestrzega przed negatywnym wpływem, jaki ten proces może mieć na rybołówstwo oraz handel produktami rybołówstwa, oraz wzywa do zapewnienia wsparcia finansowego w celu ograniczenia tego wpływu.

56.

Popiera zwiększenie udziału strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność w ogólnym pakiecie finansowym, ponieważ jest to instrument o udowodnionej skuteczności w niewielkich społecznościach nadbrzeżnych, oraz proponuje włączyć w ramach tych strategii nowe sposoby działania w celu upowszechniania ważnej roli społeczno-gospodarczej, jaką odgrywa działalność morska i rybacka, oraz zwiększenia jej atrakcyjności dla ludzi młodych w celu stymulowania wymiany pokoleniowej. Podkreśla obecną i potencjalną rolę sieci FARNET dla koordynacji wysiłków.

---

(1)  Jak wskazano podczas posiedzenia Zgromadzenia Ogólnego Konferencji Peryferyjnych Regionów Nadmorskich w Helsinkach poświęconego działalności morskiej. Powinno się pamiętać, że do Konferencji Peryferyjnych Regionów Nadmorskich należy większość największych regionów morskich i rybackich i beneficjentów środków z EFMR. Takie podejście umożliwiłoby zagwarantowanie stałego budżetu dla WPRyb oraz wsparcie bardziej ambitnego rozwoju działań w ramach zintegrowanej polityki morskiej.

(2)  Należy podkreślić racjonalnie udane formuły, mogące posłużyć za wzór dla innych środków stanowiących przedmiot wsparcia. Za przykłady mogą tu posłużyć formalne komitety współzarządzające w Katalonii, skupiające wiele zainteresowanych stron, w tym rybaków, naukowców, organizacje pozarządowe, organy administracji i inne podmioty, lub systemy zarządzania połowami owoców morza w Galicji.

(3)  Jest to fundusz, którego domaga się większość MŚP, stowarzyszeń i nowych przedsiębiorstw niebieskiej gospodarki, z którymi przeprowadzono konsultacje.

(4)  Zob. opinia KR-u „Nowy etap w polityce europejskiej na rzecz niebieskiego wzrostu” (NAT-VI/019).

(5)  Zob. analiza KR-u na temat skutków wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z UE dla władz lokalnych i regionalnych w UE.

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – Wzmocnienie innowacji w regionach europejskich: strategie na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu

(2018/C 361/04)

Sprawozdawca: Mikel IRUJO AMEZAGA (ES/EA), szef delegacji rządu Nawarry w Brukseli Dokument źródłowy: Zwiększanie innowacyjności europejskich regionów: Strategie na rzecz trwałego, zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu COM(2017) 376 final

ZALECENIA POLITYCZNE

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW

Strategie inteligentnej specjalizacji jako siła napędowa polityki innowacji i wzrostu

1.

Unia Europejska jest nadal największym jednolitym rynkiem na świecie. Niemniej na innych kontynentach powstają nowe sytuacje, które wymagają przyjęcia nowego podejścia do polityki innowacji i wzrostu. Modernizacja przemysłu ma zasadnicze znaczenie dla poprawy konkurencyjności Europy.

2.

Pragnie przypomnieć, jak ważne jest, aby wszystkie poziomy sprawowania rządów (unijny, krajowy, regionalny i lokalny) współpracowały ze sobą, zaś poziom sprawowania władzy niższy niż krajowy miał dość okazji i środków do samodzielnego rozwijania własnego potencjału i korzystania z niego.

3.

Podkreśla, że strategie inteligentnej specjalizacji (zwane dalej S3) są siłą napędową polityki innowacji i wzrostu oraz znaczącym czynnikiem powodzenia polityki spójności.

4.

Przypomina, że dla rozwoju S3 niezbędne są solidne, skuteczne i skoncentrowane działania na szczeblu regionalnym, a poziom unijny, poza odpowiednimi działaniami poszczególnych państw członkowskich, może promować sprzyjające temu warunki.

5.

Akcentuje również, że S3 doprowadziły do powstania nowej kultury współpracy w obrębie regionów, gdyż opierają się one na procesie współpracy podmiotów z dziedziny badań i innowacji z przemysłem, który ułatwia innowacje wynikające z popytu i rozwiązania zbiorowe, oraz na procesie uczestnictwa.

6.

Sygnalizuje, że S3 doprowadziły do rozwoju prawdziwych ekosystemów innowacji regionalnej. Regionalne ekosystemy innowacji wywierają znaczny wpływ na gospodarkę i konkurencyjność regionalną, a także są źródłem doskonałych innowacji dostosowanych do obywateli i potrzeb lokalnych.

7.

Podkreśla, że S3 wykraczają poza indywidualne strategie regionów i że powinny być stosowane do propagowania skuteczniejszej polityki innowacji i współpracy międzyregionalnej.

8.

Wyraża przekonanie, że współpraca międzyregionalna oparta na S3 przyczyni się do stworzenia i przekształcenia łańcuchów wartości UE, sprzyjając synergii inwestycji między sektorem prywatnym i publicznym oraz przyczyniając się do rozwoju całej gospodarki UE.

Strategie inteligentnej specjalizacji 2.0 oparte na współpracy międzyregionalnej

9.

Uważa, że przyszła strategia S3 2.0, jako kluczowy czynnik zwiększenia konkurencyjności i odporności regionów, powinna się opierać na międzyregionalnej współpracy strategicznej i trwałych więziach między ekosystemami regionalnymi w priorytetowych obszarach inteligentnej specjalizacji. W tym celu Interreg powinien finansować takie działania jak wspólne projekty, działania demonstracyjne, nowe łańcuchy wartości itd. związane z obszarami inteligentnej specjalizacji, co pomogłoby regionom wprowadzić ekosystemy innowacji w wymiarze europejskim, wspierając konkurencyjność jednolitego rynku.

10.

Wyraża przekonanie, że wsparcie wymiaru międzyregionalnego i transgranicznego za pomocą stworzenia międzyregionalnych możliwości inwestycyjnych ułatwi rozwój innowacji lokalnych i regionalnych. Połączenie infrastruktury technologicznej i przemysłowej oraz zasobów ludzkich różnych regionów stosownie do ich atutów i zdolności przyczynia się do wytworzenia masy krytycznej i korzyści skali i tym samym ma potencjał, by zwiększyć skuteczność systemów badań i innowacji.

11.

Uważa, że współpraca i tworzenie międzyregionalnych łańcuchów wartości przyczynią się do ułatwienia dostępu do różnego rodzaju połączonej infrastruktury i zwiększenia jego skuteczności i tym samym do zmniejszenia zagrożeń technologicznych i niepewności w sektorze przemysłowym.

12.

Ze względu na postępy UE w negocjacjach i debatach dotyczących nowych wieloletnich ram finansowych (WRF) na lata 2021–2027 nadszedł właściwy moment, by zastanowić się nad rodzajem instrumentu, jaki UE musi wdrożyć w celu promowania współpracy międzyregionalnej opartej na S3.

13.

Jest zdania, że zważywszy na potrzebę współpracy na wszystkich szczeblach, od poziomu lokalnego po europejski, niezbędne jest sprostanie następującym wyzwaniom: — jeżeli to możliwe, wyeliminowanie złożoności zarządzania funduszami oraz zwiększenie jego synergii i spójności w celu stworzenia ekosystemu, który ułatwiałby synergię między funduszami regionalnymi i europejskimi, — wprowadzenie atrakcyjnych narzędzi finansowych sprzyjających tworzeniu ekosystemu współpracy międzyregionalnej, — utrzymanie podejścia oddolnego uwzględniającego lokalne potrzeby i związane z nimi priorytety S3 w celu zwiększenia synergii między funduszami UE.

14.

Zaleca, by UE w następnym okresie programowania, za pośrednictwem Komisji i JRC, zapoczątkowała nowy etap S3 2.0 oparty na rozwijaniu tzw. międzyregionalnego procesu odkryć, w ramach którego regiony połączyłyby swoje strategie S3 zgodnie z koncepcją potrójnej helisy międzyregionalnej.

15.

Regionalny proces odkryć powinien się opierać na procesie oddolnym, w ramach którego władze regionalne dążyłyby do celów rozwoju wraz z innymi regionami UE, sporządzałyby wykaz głównych podmiotów rozwoju zaangażowanych w swych regionach, analizowałyby wspólnie swoje słabości i wyzwania oraz przeprowadzałyby analizę na temat instrumentów wsparcia, którymi dysponują.

16.

Sądzi, że należy zachęcać regiony, by uwzględniły analizę sytuacji pośród priorytetów regionalnych wytyczonych w swych S3 i różnych systemach finansowych lub inwestycyjnych na szczeblu regionalnym, krajowym i unijnym (program „Horyzont 2020”, COSME itd.). Komisja powinna zebrać strategie S3 obejmujące wspomnianą analizę i zastosować je do ułatwienia współpracy między regionami, a także do opracowania odpowiednich instrumentów finansowych. Powinno się to przyczynić do ewentualnego połączenia funduszy na wszystkich szczeblach (lokalnym, regionalnym, krajowym i unijnym) w celu wsparcia projektów o charakterze międzyregionalnym.

17.

Zaleca przyjęcie podejścia oddolnego, które umożliwia regionom tworzenie punktów kontaktowych ds. S3. Będą się one zajmować rozwojem regionalnego procesu odkryć w celu przyczynienia się do pogłębienia współpracy międzyregionalnej z zastosowaniem międzyregionalnych potrójnych helis.

18.

Uważa, że zasadnicze znaczenie ma zapewnienie platformie S3 odpowiednich środków na rozwój narzędzi wsparcia w ramach wdrażania polityki inteligentnej specjalizacji, takich jak na przykład EYE@RIS3, instrument monitorowania ICT, R&I Regional Viewer czy też centra innowacji cyfrowych. Przypomina również, że konieczny jest bardziej rozbudowany i skuteczny system gromadzenia danych i statystyk na szczeblu regionalnym.

Synergia między funduszami UE a inicjatywami i finansowaniem regionalnym

19.

Przyjmuje z zadowoleniem fakt, że Komisja zawarła w sprawozdaniu oceny wewnętrznej programu „Horyzont 2020” (1) punkt dotyczący zwiększenia synergii z innymi programami finansowania i politykami UE, zwłaszcza wzmiankę o tworzeniu synergii między europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi a S3.

20.

Jest zdania, że S3 powinny obejmować dwojaki cel stworzenia synergii między polityką regionalną innowacji i rozwoju a instrumentami finansowymi oraz zapobieżenia dublowaniu działań. Zatem celem powinno być promowanie synergii między europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi a innymi funduszami, takimi jak na przykład przyszły 9. program ramowy, oraz funduszami krajowymi i regionalnymi.

21.

Uważa, że 9. program ramowy powinien obejmować regionalny proces odkryć i wspierać tworzenie, umacnianie i umiędzynarodowienie regionalnych ekosystemów innowacji. Wspieranie współpracy w zakresie badań naukowych, innowacji i umiędzynarodowienia jest prawdziwą wartością dodaną UE, która powinna zwiększyć się w następnym okresie programowania. Ponadto w przyszłych funduszach na badania i innowacje należy zwrócić większą uwagę na wpływ działań badawczych i innowacyjnych na szczeblu terytorialnym.

22.

Stwierdza, że istnieją znaczne bariery utrudniające wykorzystanie funduszy strukturalnych i inwestycyjnych UE w dziedzinie współpracy międzyregionalnej i ponadnarodowej, takie jak niedobór środków czy też zdolności administracyjnych, brak przykładów najlepszych praktyk, niepewność co do ich zastosowania, brak odniesienia i ram metodologicznych, mglistość celów, asymetryczny poziom kompetencji politycznych, przeszkody regulacyjne oraz brak ram finansowych ułatwiających takie prace.

23.

Proponuje nawiązanie zorganizowanego dialogu między służbami Komisji Europejskiej a podmiotami regionalnego ekosystemu innowacji w celu zagwarantowania wykonalności (obecnych i nowych) kierunków polityki i instrumentów finansowych określonych w celu wsparcia regionalnych ekosystemów innowacji i współpracy międzyregionalnej.

24.

Uważa, że konieczne jest przeprowadzenie oceny partnerstw na rzecz innowacji (ERA-NET, JPI, ETP itd.). Partnerstwa mogą być skuteczną formą przeciwdziałania fragmentacji, zapobieżenia dublowaniu wysiłków, poprawy innowacji i sprostania wyzwaniom społecznym, lecz należy opublikować badania wykazujące ich oddziaływanie.

25.

Uznaje, przyjmuje z zadowoleniem i popiera wysiłki i osiągnięcia Komisji Europejskiej, poczynione szczególnie za pośrednictwem platformy S3 w zakresie opracowania analiz udostępniających informacje, a także wsparcia rozwoju metodologii dotyczącej współpracy międzyregionalnej. W tym względzie odnotowuje, że utworzenie platform tematycznych i zapoczątkowanie pilotażowych projektów współpracy międzyregionalnej są instrumentami wnoszącymi bardzo dużą wartość.

26.

Niezależnie od powyższego przypomina, że bariery regulacyjne i brak ram finansowych wciąż ograniczają rozwój autentycznego ekosystemu współpracy międzyregionalnej. W oparciu o doświadczenia wynikające z inicjatywy Vanguard wyzwania stojące przed regionami związane z projektem współpracy międzyregionalnej można podsumować na trzech poziomach. Pierwszy poziom obejmuje początkową działalność dotyczącą kształtu infrastruktury demonstracyjnej (tworzenie sieci podmiotów regionalnych, znajdywanie synergii w zakresie działalności itd.). Drugi poziom obejmuje wydatki operacyjne na działalność demonstracyjną opartą na opracowaniu konkretnych projektów. Trzeci i ostatni poziom dotyczy wydatków na możliwą produkcję przemysłową i dostęp do rynku produktów czy też usług opracowanych na wcześniejszych etapach w wyniku projektów współpracy międzyregionalnej po wykazaniu, że taka działalność demonstracyjna została uwieńczona sukcesem, czyli została zatwierdzona i poświadczona.

27.

Zaleca pilne działania w celu stworzenia odpowiednich i elastycznych instrumentów finansowania ad hoc współpracy międzyregionalnej, które odpowiadałyby potrzebom trzech poziomów wymienionych w poprzednim punkcie. Instrumenty te mogą przyjąć formę łączenia środków (w tym łączenia kredytów i pożyczek, finansowania ze środków publicznych i prywatnych na różnych szczeblach) z innowacyjnym wykorzystaniem funduszy w celu wspierania projektów eksperymentalnych ukierunkowanych na sieci współpracy międzyregionalnej, w ramach których nawiązano by bezpośrednie kontakty z przedstawicielami przemysłu i wywierano by znaczny wpływ: — Jeżeli chodzi o początkowe wydatki na działania związane z kształtowaniem infrastruktury demonstracyjnej (pierwszy poziom), Komitet opowiada się za tym, by istniejące fundusze UE stanowiły uzupełnienie inwestycji publiczno-prywatnych w infrastrukturę innowacji w ramach projektów współpracy międzyregionalnej. Zaleca również bardziej elastyczne wykorzystanie funduszu Interreg na wsparcie tworzenia łańcuchów wartości przemysłowej. Zaleca także rozszerzenie podejścia opartego na centrach innowacji cyfrowej na inne obszary przemysłu i technologii. — Co się tyczy wydatków operacyjnych na działalność demonstracyjną opartą na opracowaniu konkretnych projektów (drugi poziom), zaleca, by kraje lub regiony, które tego sobie życzą, przewidziały środki na stworzenie systemu bonów, który mógłby wspierać udział ich przedsiębiorstw w projektach międzyregionalnych. Celem tychże bonów jest zrekompensowanie kosztów opracowywania projektu współpracy międzyregionalnej (wizyt w instalacjach demonstracyjnych w innych regionach, badań komplementarności, sporządzenia analiz i planów projektów itd.). System bonów międzyregionalnych można by uzupełnić mechanizmami współfinansowania (na przykład Europejskim Funduszem Inwestycyjnym) w celu ułatwienia dostępu przedsiębiorstw do usług i infrastruktury pozaregionalnej. UE odgrywałaby rolę stymulującą i wspierającą regionalne instytucje zarządzające (na przykład w odniesieniu do wspólnie uzgodnionych systemów certyfikacji lub oceny i kontroli wydatków pozaregionalnych). — Jeżeli chodzi o niezbędne inwestycje czy też wydatki związane z ewentualną produkcją przemysłową bądź dostępem do rynku opracowywanych produktów lub usług (poziom trzeci), zaleca poszerzenie takich instrumentów jak na przykład InnovFin.

28.

Bardzo pozytywnie ocenia zmianę i uproszczenie art. 65 ust. 1 i art. 70 rozporządzenia ramowego o funduszach strukturalnych i wyraża przekonanie, że wykorzystanie EFRR na współpracę międzyregionalną ma kluczowe znaczenie dla rozwoju przyszłej S3 2.0. Niezależnie od wcześniejszych uwag domaga się łatwych w zastosowaniu ram prawnych dla następnego okresu programowania, które sprzyjałyby synergii i łączeniu funduszy na wszystkich szczeblach (lokalnym, regionalnym, krajowym i unijnym) z myślą o wsparciu projektów o wymiarze międzyregionalnym.

---

(1)  COM(2018) 2 final.

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – Wzmocnienie tożsamości europejskiej dzięki edukacji i kulturze

(2018/C 361/05)

Sprawozdawczyni: Tania CHRISTOWA (BG/EPL), burmistrzyni gminy Gabrowo Dokumenty źródłowe: Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Wzmocnienie tożsamości europejskiej dzięki edukacji i kulturze: Wkład Komisji Europejskiej w spotkanie przywódców w Göteborgu w dniu 17 listopada 2017 r.” COM(2017) 673 final Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie promowania wspólnych wartości, edukacji włączającej i europejskiego wymiaru nauczania COM(2018) 23 final

I.   ZALECANE POPRAWKI

Poprawka 1

Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie promowania wspólnych wartości, edukacji włączającej i europejskiego wymiaru nauczania

Motyw 2

Tekst zaproponowany przez Komisję

Poprawka KR-u

(2) Kierując się tymi wartościami, Unii udało się zintegrować państwa, społeczności i ludzi w ramach wyjątkowego projektu politycznego, zapewniającego Europie najdłuższy okres pokoju, co z kolei przyniosło stabilność społeczną i dobrobyt ekonomiczny. Przyjęcie przez państwa członkowskie tych wartości określonych w Traktacie tworzy wspólną podstawę, która stanowi wyróżniającą cechę europejskiego stylu życia i tożsamości, a także zapewnia Unii jej miejsce na arenie światowej.

(2) Kierując się tymi wartościami, Unii udało się zintegrować państwa, ich regiony, miasta i obszary wiejskie , społeczności i ludzi w ramach wyjątkowego projektu politycznego, zapewniającego Europie najdłuższy okres pokoju, co z kolei przyniosło stabilność społeczną i dobrobyt ekonomiczny. Przyjęcie przez państwa członkowskie tych wartości określonych w Traktacie tworzy wspólną podstawę, która stanowi wyróżniającą cechę europejskiego stylu życia i tożsamości, a także zapewnia Unii jej miejsce na arenie światowej.

Uzasadnienie

Nie wymaga uzasadnienia.

Poprawka 2

Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie promowania wspólnych wartości, edukacji włączającej i europejskiego wymiaru nauczania

Motyw 3

Tekst zaproponowany przez Komisję

Poprawka KR-u

(3) Unia i jej państwa członkowskie mierzą się z różnymi wyzwaniami, w tym z populizmem, ksenofobią, stwarzającym podziały nacjonalizmem, dyskryminacją, rozpowszechnianiem nieprawdziwych informacji i dezinformacją, a także radykalizacją postaw. Te zjawiska mogą nieść poważne zagrożenie dla fundamentów naszych demokracji, podważać zaufanie do rządów prawa i instytucji demokratycznych oraz osłabiać wspólne poczucie przynależności w społeczeństwach europejskich i między nimi.

(3) Unia i jej państwa członkowskie , jak również ich władze lokalne i regionalne, mierzą się z różnymi wyzwaniami, w tym z populizmem, ksenofobią, stwarzającym podziały nacjonalizmem, dyskryminacją, rozpowszechnianiem nieprawdziwych informacji i dezinformacją, a także radykalizacją postaw. Te zjawiska mogą nieść poważne zagrożenie dla fundamentów naszych demokracji na wszystkich szczeblach sprawowania rządów , podważać zaufanie do rządów prawa i instytucji demokratycznych oraz osłabiać wspólne poczucie przynależności w społeczeństwach europejskich i między nimi.

Uzasadnienie

Nie wymaga uzasadnienia.

Poprawka 3

Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie promowania wspólnych wartości, edukacji włączającej i europejskiego wymiaru nauczania

Motyw 4

Tekst zaproponowany przez Komisję

Poprawka KR-u

(5) Władze lokalne i regionalne mają do odegrania kluczową rolę w polityce w zakresie edukacji i kultury ze względu na swoją bliskość do europejskich obywateli, gdyż ten właśnie szczebel sprawowania rządów jest najbliższy obywatelom. Władze lokalne i regionalne muszą zatem w dalszym ciągu odgrywać główną rolę we wdrażaniu i dostosowywaniu proponowanych środków i reform, jak również być włączone na wczesnych etapach procesów podejmowania decyzji, tak aby zagwarantować wydajny i efektywny rezultat oraz zapewnić, że wartość dodana polityki UE w zakresie edukacji i kultury będzie odczuwana lokalnie.

Uzasadnienie

Nie wymaga uzasadnienia.

Poprawka 4

Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie promowania wspólnych wartości, edukacji włączającej i europejskiego wymiaru nauczania

Motyw 12

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
	(13) W tym kontekście warto również podkreślić zasadnicze znaczenie analizy dysproporcji regionalnych oraz zbadania gospodarczych i społecznych konsekwencji niedoboru kwalifikacji i niedopasowania umiejętności w UE przy opracowywaniu reform kształcenia i szkolenia.

Uzasadnienie

Nie wymaga uzasadnienia.

Poprawka 5

Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie promowania wspólnych wartości, edukacji włączającej i europejskiego wymiaru nauczania

Motyw 13

Tekst zaproponowany przez Komisję

Poprawka KR-u

(13) W tym kontekście istotne jest, by państwa członkowskie zwiększyły swoje wysiłki na rzecz dalszej realizacji wszystkich celów deklaracji paryskiej z 2015 r. Szczególnie ważne jest dalsze wspieranie wspólnych wartości jako nośników spójności i włączenia społecznego, sprzyjanie wdrażaniu partycypacyjnych warunków nauki na wszystkich etapach kształcenia, usprawnienie doskonalenia zawodowego nauczycieli w zakresie postaw obywatelskich i różnorodności oraz podniesienie umiejętności korzystania z mediów i krytycznego myślenia u wszystkich uczących się.

(13) W tym kontekście istotne jest, by państwa członkowskie zwiększyły swoje wysiłki na rzecz dalszej realizacji wszystkich celów deklaracji paryskiej z 2015 r.  oraz wyposażyły władze lokalne i regionalne w niezbędne narzędzia, tak aby zapewnić skuteczne wdrażanie w terenie. Szczególnie ważne jest dalsze wspieranie wspólnych wartości jako nośników spójności i włączenia społecznego, sprzyjanie wdrażaniu partycypacyjnych warunków nauki na wszystkich etapach kształcenia, usprawnienie doskonalenia zawodowego nauczycieli w zakresie postaw obywatelskich i różnorodności oraz podniesienie umiejętności korzystania z mediów i krytycznego myślenia u wszystkich uczących się.

Uzasadnienie

Nie wymaga uzasadnienia.

Poprawka 6

Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie promowania wspólnych wartości, edukacji włączającej i europejskiego wymiaru nauczania

Motyw 15

Tekst zaproponowany przez Komisję

Poprawka KR-u

(15) Program Erasmus+ jest dowodem, że mobilność i kontakty transgraniczne są najskuteczniejszym sposobem doświadczenia tożsamości europejskiej. Niezwykle ważne jest, by wszystkie kategorie uczących się w równym stopniu korzystały z możliwości stwarzanych przez ten program, w szczególności za pomocą wymian szkolnych między państwami członkowskimi. Mobilność wirtualna, zwłaszcza za pośrednictwem sieci eTwinning, jest doskonałym narzędziem umożliwiającym bezpośrednie kontakty między uczniami, które powinno być szerzej stosowane w najbliższych latach, w połączeniu z mobilnością fizyczną.

(15) Program Erasmus+ jest dowodem, że mobilność i kontakty transgraniczne są najskuteczniejszym sposobem doświadczenia tożsamości europejskiej. Niezwykle ważne jest, by wszystkie kategorie uczących się w równym stopniu korzystały z możliwości stwarzanych przez ten program, w szczególności za pomocą wymian szkolnych między państwami członkowskimi oraz w ramach tych państw . Mobilność wirtualna, zwłaszcza za pośrednictwem sieci eTwinning, jest doskonałym narzędziem umożliwiającym bezpośrednie kontakty między uczniami i studentami , które powinno być szerzej stosowane w najbliższych latach, w połączeniu z mobilnością fizyczną. W tym kontekście sugeruje także, by zapewniać nowe sposobności w zakresie mobilności pracowników sektora kultury i artystów oraz rozszerzać już istniejące możliwości.

Uzasadnienie

Nie wymaga uzasadnienia.

Poprawka 7

Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie promowania wspólnych wartości, edukacji włączającej i europejskiego wymiaru nauczania

Artykuł 2

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
	3)     wykorzystywać bliskość władz lokalnych i regionalnych do obywateli europejskich i fakt, że są one w najlepszym położeniu strategicznym do analizowania konkretnych potrzeb różnych grup kulturowych na swoim terytorium i reagowania na nie oraz do tworzenia fundamentów dialogu międzykulturowego i propagowania wspólnych wartości.

Uzasadnienie

Nie wymaga uzasadnienia.

Poprawka 8

Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie promowania wspólnych wartości, edukacji włączającej i europejskiego wymiaru nauczania

Artykuł 4

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
Zapewnienie edukacji włączającej	Zapewnienie edukacji włączającej
4)   wspierać edukację włączającą dla wszystkich uczących się, w szczególności poprzez:	4)   wspierać edukację włączającą dla wszystkich uczących się, w szczególności poprzez:
a) włączenie wszystkich uczniów w kształcenie o wysokiej jakości, począwszy od najmłodszych lat;	a) włączenie wszystkich uczniów w kształcenie o wysokiej jakości, począwszy od najmłodszych lat , i zapewnienie równych szans i dostępu do kształcenia wszystkim uczniom, w tym uczniom pochodzącym z mniejszości językowych, religijnych, etnicznych itd.;
b) zapewnienie niezbędnego wsparcia uczniom i studentom, zgodnie z ich potrzebami, w tym mającym niekorzystne uwarunkowania społeczno-ekonomiczne, pochodzącym ze środowisk migracyjnych, mającym specjalne potrzeby edukacyjne i uczniom najbardziej utalentowanym;	b) zapewnienie niezbędnego wsparcia i doradztwa uczniom i studentom, zgodnie z ich potrzebami, w tym mającym niekorzystne uwarunkowania społeczno-ekonomiczne, pochodzącym ze środowisk migracyjnych , w tym uchodźcom pragnącym integrować się jako obywatele w Unii Europejskiej , osobom mającym specjalne potrzeby edukacyjne i uczniom osiągającym najlepsze wyniki;
c) ułatwianie przechodzenia między różnymi etapami kształcenia i umożliwianie zapewnienia odpowiedniego doradztwa edukacyjnego i poradnictwa zawodowego.	c) uwzględnienie szczególnych potrzeb osób uczących się w tych regionach UE, które zmagają się z wyzwaniami geograficznymi i demograficznymi, w tym osób z obszarów najbardziej oddalonych;
	d) ułatwianie przechodzenia między różnymi etapami kształcenia i umożliwianie zapewnienia odpowiedniego doradztwa edukacyjnego i poradnictwa zawodowego , jak również wspieranie możliwości uczenia się przez całe życie i szkolenia przez całe życie dla wszystkich osób uczących się .
	e) zapewnienie koniecznego wsparcia dla wzmocnienia znaczenia nauki języków w programach nauczania podstawowego, gdyż uważa się, że jest ono najskuteczniejsze we wczesnym wieku, przy czym słabe umiejętności językowe są uznawane za jedną z głównych przeszkód w swobodnym przepływie osób i wykształceniu siły roboczej adekwatnie do potrzeb gospodarki europejskiej;
	f) umożliwienie młodzieży uzyskania dodatkowych umiejętności za pomocą uczenia się formalnego i pozaformalnego, gdyż nie tylko zwiększa ono szanse zatrudnienia młodzieży, lepiej dopasowując ich umiejętności do potrzeb rynku pracy, lecz również daje im możliwość aktywniejszego udziału w projektach solidarnościowych i kształtowania przyszłości Europy  (1) .

Uzasadnienie

Dalsze podkreślenie, w niektórych aspektach, specjalnych potrzeb w zakresie kształcenia i równych szans, przy jednoczesnym dodaniu wymiaru poradnictwa i szkolenia przez całe życie, gdyż kształcenie nie powinno się ograniczać do pewnego wieku osób uczących się.

Poprawka 9

Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie promowania wspólnych wartości, edukacji włączającej i europejskiego wymiaru nauczania

Artykuł 6

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
Promowanie europejskiego wymiaru nauczania	Promowanie europejskiego wymiaru nauczania
6)   promować europejski wymiar nauczania, poprzez wspieranie:	6)   promować europejski wymiar nauczania, poprzez wspieranie:
a) rozumienia kontekstu i wspólnego dziedzictwa europejskiego oraz świadomości różnorodności państw członkowskich Unii;	a) rozumienia kontekstu i wspólnego dziedzictwa europejskiego oraz świadomości różnorodności państw członkowskich Unii , w tym bogatej tkanki struktur na poziomie niższym niż krajowy, tak aby działać na rzecz zrozumienia wspólnego kulturowego dziedzictwa europejskiego .
b) rozumienia początków i funkcjonowania Unii;	b) rozumienia początków i funkcjonowania Unii oraz praw obywateli UE ;
c) uczestnictwa studentów i nauczycieli w sieci eTwinning oraz mobilności transgranicznej, szczególnie w przypadku szkół;	c) uczestnictwa studentów i nauczycieli w sieci eTwinning oraz mobilności transgranicznej, szczególnie w przypadku szkół;
d) projektów na najniższym szczeblu, służących poprawie wiedzy o Unii Europejskiej w centrach kształcenia, szczególnie poprzez bezpośrednie kontakty z młodzieżą;	d) projektów na najniższym szczeblu, służących poprawie wiedzy o Unii Europejskiej w centrach kształcenia, szczególnie poprzez bezpośrednie kontakty z młodzieżą na szczeblu lokalnym i regionalnym, jako że jest to szczebel najbliższy obywatelowi;
	e) nastawienia opierającego się na uczeniu się przez całe życie, które obejmuje kształcenie dorosłych, lecz nie ogranicza się do niego, krzewi ducha nieustannej ciekawości i poszukiwania wiedzy i doskonałości, które mogą być rozwijane już na etapie kształcenia na poziomie podstawowym (lub przedszkolnym) i powinny być włączone we wszystkie etapy kształcenia;
	f) większe skupienie na tematach odnoszących się do cyfryzacji społeczeństwa europejskiego, tak aby zapoznać osoby uczące się z koncepcjami kodowania i wprowadzić kompetencje w zakresie cyberbezpieczeństwa oraz umiejętności korzystania z mediów;
	g) chęci zapewnienia każdemu uczniowi w Europie przynajmniej jednego doświadczenia w zakresie przedsiębiorczości w celu zwiększenia liczby metod uczenia się opartych na przedsiębiorczości, projektach i samodzielnych poszukiwaniach, zarówno w kształceniu formalnym, jak i nieformalnym.

Uzasadnienie

Różnorodność struktur szczebla niższego niż krajowy w państwach członkowskich UE jest podstawowym elementem dziedzictwa politycznego i kulturowego UE oraz kluczowym punktem odniesienia dla rozwoju aktywnego obywatelstwa w oparciu o prawa wynikające z obywatelstwa UE.

Poprawka 10

Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie promowania wspólnych wartości, edukacji włączającej i europejskiego wymiaru nauczania

Artykuł 7

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
Wspieranie nauczycieli i nauczania	Wspieranie nauczycieli i nauczania
7.   umożliwić nauczycielom, członkom kadry kierowniczej szkół i nauczycielom akademickim promowanie wspólnych wartości i wdrażanie edukacji włączającej, poprzez:	7.   umożliwić nauczycielom, członkom kadry kierowniczej szkół i nauczycielom akademickim promowanie wspólnych wartości i wdrażanie edukacji włączającej, poprzez:
a) środki służące wzmocnieniu pozycji nauczycieli, członków kadry kierowniczej szkół i nauczycieli akademickich, aby pomóc im w propagowaniu wspólnych wartości i aktywnej postawy obywatelskiej, przy jednoczesnym przekazywaniu poczucia przynależności i reagowaniu na zróżnicowane potrzeby uczących się; oraz	a) środki służące wzmocnieniu pozycji nauczycieli, członków kadry kierowniczej szkół i nauczycieli akademickich, aby pomóc im w propagowaniu wspólnych wartości i aktywnej postawy obywatelskiej, przy jednoczesnym przekazywaniu poczucia przynależności i reagowaniu na zróżnicowane potrzeby uczących się;
b) promowanie programów wymiany i partnerskiego uczenia się, a także wskazówek i mentoringu dla nauczycieli i nauczycieli akademickich;	b) promowanie programów wymiany najlepszych praktyk i partnerskiego uczenia się, a także wskazówek i mentoringu dla nauczycieli i nauczycieli akademickich , jak również mobilności dzięki programowi Erasmus+  (1); c) promowanie środków mających ułatwić wymiany nauczycieli i rodziców lub opiekunów w celu wzmocnienia powiązań między szkołą a rodziną lub środowiskiem domowym oraz wspierać stały dialog, co ma kluczowe znaczenie dla pomyślnej integracji osób uczących się w środowisku szkolnym i ich socjalizacji.

Uzasadnienie

—

Poprawka 11

Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie promowania wspólnych wartości, edukacji włączającej i europejskiego wymiaru nauczania

i

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
	12)     zapewnić, że wszystkie instytucje publiczne, szkoły i placówki oświatowe w UE będą wyposażone w niezbędną szybką infrastrukturę szerokopasmową oraz sprzęt cyfrowy, zwłaszcza te znajdujące się w obszarach zmagających się z wyzwaniami geograficznymi, demograficznymi lub społecznymi, tak aby uniknąć rosnących rozbieżności edukacyjnych i kulturowych w erze cyfrowej.

Uzasadnienie

Nie wymaga uzasadnienia.

Poprawka 12

Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie promowania wspólnych wartości, edukacji włączającej i europejskiego wymiaru nauczania

Artykuł 15

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
15)   oceny i ewaluacji działań podejmowanych w odpowiedzi na niniejsze zalecenie, w szczególności za pomocą ram ET2020, w tym Monitora Kształcenia i Szkolenia.	15)   oceny i ewaluacji działań podejmowanych w odpowiedzi na niniejsze zalecenie, co roku w procesie europejskiego semestru oraz za pomocą ram ET2020, w tym Monitora Kształcenia i Szkolenia.

Uzasadnienie

Uwzględnienie tego wymiaru w procesie europejskiego semestru pozwoliłoby na skuteczne monitorowanie i ocenę postępów w tej dziedzinie.

II.   ZALECENIA POLITYCZNE

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW

Uwagi ogólne

1.

Popiera ogólną wizję europejskiego obszaru edukacji i podziela pogląd, że edukacja i kultura są istotnymi czynnikami zwiększającymi odporność Europy w kontekście coraz bardziej przyspieszającej globalizacji i obecnych tendencji geopolitycznych.

2.

Zgadza się także, że istnieje potrzeba wsparcia zestawu głównych danych, na których opiera się Unia Europejska i pod którymi po wstąpieniu do UE podpisały się wszystkie państwa członkowskie. W tym kontekście podkreśla znaczenie stałego i współdzielonego zobowiązania do respektowania tych wartości jako niezbędnego elementu tożsamości europejskiej, co wymaga aktywnego obywatelstwa europejskiego, zakorzenionego w różnorodności kultur.

3.

Podkreśla, że edukacja i kultura mają szeroki wpływ na wszystkie dziedziny życia, a konkretnie – służą wzmocnieniu społeczeństwa i z tego względu są głównymi narzędziami większej integracji kulturowej wśród Europejczyków, a tym samym sprzyjają włączeniu społecznemu. Odnotowuje, że kształcenie obywatelskie jest niezbędnym elementem w tym kontekście. Podkreśla, że podnoszenie świadomości na temat obywatelstwa UE wśród opinii publicznej powinno być nastawione przede wszystkim na młodzież (1).

4.

Podkreśla, że główna odpowiedzialność za politykę edukacji i kultury spoczywa na państwach członkowskich oraz ich samorządach regionalnych i lokalnych, a działania UE powinny zgodnie z art. 6 TFUE mieć na celu jedynie uzupełnianie, wspieranie lub koordynowanie działań państw członkowskich oraz sprzyjanie inicjatywom współpracy regionalnej i terytorialnej w tych dziedzinach. Zaznacza, że wszelkie działania UE w tym obszarze muszą być w pełni uzasadnione z punktu widzenia zasady pomocniczości i proporcjonalności.

5.

Zwraca uwagę na rolę kultury jako kluczowego czynnika kształtowania tożsamości. Stąd też potrzeba wzmacniania europejskiej tożsamości poprzez kulturę w kontekście utrzymania legitymacji struktur demokratycznych na szczeblu europejskim. Wspiera zatem inicjatywy mające na celu podnoszenie wzajemnej świadomości i poznawanie głębokiej wartości twórczości artystycznej i wymiany kulturalnej z myślą o wzmocnieniu wspólnych elementów kulturalnych naszej europejskiej tożsamości.

6.

Zaznacza, że władze lokalne i regionalne mają do odegrania istotną rolę w polityce edukacyjnej i kulturalnej ze względu na ich bliskość do europejskich obywateli, i nalega, by nadal odgrywały kluczową rolę we wdrażaniu i dostosowywaniu proponowanych środków i reform.

7.

Uważa, że zaproponowany środek w obecnej formie nie wzbudza zastrzeżeń dotyczących stosowania zasady pomocniczości. Podkreśla, jak ważne jest przestrzeganie zasady proporcjonalności w trosce o niestwarzanie żadnych nowych obciążeń finansowych bądź administracyjnych, jak również zapewnienie silnego wsparcia finansowego dla polityk i programów w zakresie edukacji i dziedzictwa kulturowego w kolejnych wieloletnich ramach finansowych.

Europejski program

8.

Zgadza się co do wagi głównych zjawisk wymienionych w programie i wskazuje, że nie występują one niezależnie od siebie. Wzywa zatem do zbadania ich współzależności.

9.

Należy podkreślić znaczenie sieci Europe Direct, której cele w zakresie informowania obywateli UE o projekcie integracji europejskiej wpisują się w szerszy kontekst budowania powszechnej świadomości o projekcie UE.

10.

Opowiada się za tym, by w europejskim filarze praw socjalnych zapisane zostało prawo do kształcenia jako podstawowe prawo socjalne i prawo człowieka (2).

Europejska tożsamość i świadomość dziedzictwa kulturowego

11.

Podkreśla znaczenie wartości UE wymienionych w Karcie praw podstawowych UE – godności, wolności, równości i solidarności – z myślą o osiągnięciu wspólnego dobra i w związku z tym wzywa do większej spójności społecznej i poszanowania dziedzictwa duchowego i moralnego narodów europejskich oraz dowartościowania inicjatyw na rzecz promowania lepszego życia razem.

12.

Ponownie podkreśla, jak ważne jest, by zwrócić uwagę i przeznaczyć zasoby na propagowanie kultury, historii i tożsamości europejskiej oraz szerzenie wiedzy o nich. W związku z tym proponuje rozszerzenie programu Europa dla Obywateli w taki sposób, aby wsparcie mogła otrzymać większa liczba inicjatyw związanych z tym celem.

13.

Podkreśla znaczenie udziału obywateli w politycznych działaniach UE i, jak stwierdzono w sprawozdaniu „Nawiązywanie kontaktu z obywatelami UE: nowa szansa”, podkreśla konieczną rolę koncepcji społeczności, która obejmuje konteksty lokalne, regionalne, krajowe i międzynarodowe, w których żyją obywatele, tak aby utworzyć wspólną przestrzeń publiczną, w której będą mogli wspólnie działać w oparciu o wspólne wartości (3). W związku z tym tożsamość europejska i wspólne wartości powinny uzupełniać istniejące regionalne i krajowe pojęcia przynależności w celu propagowania wielopoziomowego obywatelstwa, tak jak to określono w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej i w art. 2 Traktatu z Lizbony.

14.

Ponownie zwraca uwagę na znaczenie roku 2018 jako Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego w propagowaniu świadomości kulturalnej oraz na rolę kultury zarówno w umocnieniu tożsamości europejskiej, jak i we wspieraniu włączenia społecznego.

15.

Wzywa do większego zaangażowania państw członkowskich oraz ich regionów i miast w celu stworzenia europejskiej wizji i propagowania lepszej widoczności projektów i inicjatyw UE. Cel ten jest obecnie podważany przez częste przypadki przypisywania sukcesów UE państwom narodowym, a porażek – Europie, co podkreślił przewodniczący Juncker w swoim orędziu o stanie Unii z 2016 r.

16.

Wzywa do przyjęcia konkretnych środków w celu zachowania, rozwijania i popularyzacji tradycyjnych form europejskiej sztuki i rzemiosła, jak również do podejmowania inicjatyw w zakresie żywego dziedzictwa i historii oraz innych rodzajów działalności kulturalnej i artystycznej stanowiących część kultury współczesnego społeczeństwa europejskiego i będących znakiem rozpoznawczym wspólnej tożsamości ze względu na ich interaktywny charakter, który ułatwia uczenie się przez działanie i kulturalne zaangażowanie.

17.

Apeluje w związku z tym o włączenie Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018 do strategicznych inicjatyw wspierających regionalny rozwój kulturalny i wzajemne poznawanie oraz o stwarzanie nowych możliwości zrównoważonej turystyki kulturalnej. Inicjatywy takie mogłyby być finansowane w ramach programu Kreatywna Europa, co wspierałoby propagowanie europejskiego dziedzictwa kulturowego po 2018 r.

18.

Domaga się, by tej inicjatywie konsolidacji europejskiej tożsamości służył także znak dziedzictwa europejskiego, w związku z czym należy wzmocnić jego powiązanie z regionami, doprecyzować procedury wyboru nowych miejsc aspirujących do otrzymania znaku, wspierać promocję znaku oraz przewidzieć skuteczne środki jego rozpowszechniania.

19.

Sugeruje, by zapewniać nowe sposobności w zakresie mobilności pracowników sektora kultury i artystów oraz rozszerzać już istniejące możliwości, tak aby objęły wszystkie regiony, w tym regiony najbardziej odizolowane takie jak regiony najbardziej oddalone i wyspiarskie.

20.

Podkreśla, że władze lokalne i regionalne są na strategicznej pozycji, by móc analizować specyficzne potrzeby różnych grup ludności na swoim terytorium oraz na nie reagować, kłaść fundamenty pod skuteczny dialog międzykulturowy oraz podnosić świadomość obywateli na temat wspólnej europejskiej kultury i ułatwiać im dostęp do niej.

21.

Podkreśla znaczenie nowych sposobów wykorzystania i nowych zastosowań dziedzictwa kulturowego, wagę rozwoju branży kultury i branży twórczej oraz potrzebę szkolenia i specjalizacji dla przyszłych specjalistów w dziedzinie kultury.

22.

Podkreśla rolę kultury jako narzędzia zbliżenia między narodami, umożliwiającego tworzenie więzi kulturalnych i językowych. Jest ona również środkiem, który może zachęcać do dialogu politycznego i gospodarczego, gdyż sprzyja wzajemnemu zrozumieniu i budzi zaufanie, wzajemne zainteresowanie oraz szacunek między państwami.

23.

Wskazuje na istotne znaczenie przekazywania europejskiej kultury i przenoszonych przez nią wartości młodym Europejczykom.

Edukacja

24.

Zaznacza, że cyfryzacja społeczeństwa w Europie, również w ramach kształcenia, może okazać się tym przedsięwzięciem UE, które oferuje obecnie największy potencjał transformacyjny. Jest to proces stopniowy i wielowymiarowy, w ramach którego należy rozwijać nie tylko to doświadczenie uczniów w każdym wieku, które zdobywane jest w pomieszczeniach szkolnych, lecz także komunikację, zdolność oceny, zarządzanie i administrację, zbieranie danych oraz analizę, i to na wszystkich etapach edukacji.

25.

Zwraca uwagę na skutki niewłaściwego wykorzystania zasobów cyfrowych, które mogą stać się instrumentem niebezpiecznej propagandy w rękach sił antydemokratycznych. W związku z tym przyjmuje z zadowoleniem komunikat Komisji „Zwalczanie dezinformacji w internecie: podejście europejskie” (4), który ogólnie odzwierciedla cztery główne zasady – przejrzystość, rzetelność, uczestnictwo i współpracę – określone w sprawozdaniu „Nawiązywanie kontaktu z obywatelami UE: nowa szansa” (5).

26.

Wyraża zaniepokojenie faktem, że według Komisji „zbyt wiele szkół nie ma jeszcze dostępu do szybkiej łączności i sprzętu cyfrowego […]”. Sytuację tę pogarsza fakt, że wiele z tych szkół znajduje się w regionach, które stoją przed wyzwaniami demograficznymi, geograficznymi i społecznymi, w tym w regionach wyspiarskich, oddalonych i najbardziej oddalonych, i że jeśli nie podejmie się szybkich działań, to luki w edukacji zwiększą się, zamiast zmniejszyć.

27.

Podkreśla, że cyfryzacja wprowadza dodatkowe wymogi względem nauczycieli w zakresie umiejętności i kompetencji i że zainteresowane strony muszą odpowiednio i bez zwłoki przygotować do nich pracowników oświaty w trakcie ich kształcenia i szkoleń. Jednocześnie zwraca uwagę, że cyfryzacja może przynieść ze sobą możliwości innowacyjnych metod nauczania i interakcji.

28.

Przestrzega także, że postępująca cyfryzacja zwiększa również płaszczyznę ataku i skutki potencjalnych zagrożeń cybernetycznych, a kluczowy i prywatny charakter danych gromadzonych i przetwarzanych przez szkoły jeszcze pogarsza ten problem.

29.

W odniesieniu do poprzedniego punktu zdecydowanie zaleca, by koncepcja uwzględniania bezpieczeństwa na etapie projektowania stosowana była zarówno do oprogramowania edukacyjnego, jak i do wszelkiego innego oprogramowania lub baz danych używanych przez instytucje oświatowe. Należy także wprowadzić przejrzystą politykę gromadzenia i przechowywania danych osobowych.

30.

Uznaje, że to w dużej mierze w rodzinie i w szerzej pojętym środowisku domowym kształtują się początkowe postawy, wartości i tożsamość. Zachęca zatem do wprowadzania środków na rzecz aktywnej współpracy z rodzicami i do wzmacniania powiązań między rodzicami i szkołą oraz ogólnie do wzmacniania podejścia typu „szkoła jako całość”.

31.

Zauważa, że słabe umiejętności językowe są istotną przeszkodą w swobodnym przepływie pracowników, i podkreśla, że dzięki inicjatywom dotyczącym uczenia się przez całe życie oraz programom wstępnego i stałego nauczania języków obcych siła robocza i specjaliści w Unii Europejskiej mogą lepiej dopasować się do potrzeb rynku pracy.

32.

Zaznacza, że naukę języka uznaje się za dużo bardziej skuteczną w młodym wieku, i apeluje o to, by nauka języków obcych odgrywała większą rolę w programie nauczania podstawowego.

33.

Sugeruje, aby poziom administracji odpowiedzialny za opracowanie programu nauczania dla szkół położył dodatkowy nacisk na kulturalne i etnograficzne aspekty historii, obejmujące krytyczną i filozoficzną analizę uniwersalnych wartości w kontekście różnorodności, i zawarł w programie także dział poświęcony Unii Europejskiej, w którym uwypuklona zostanie rola praw człowieka, ideału obywatelstwa europejskiego oraz kosmopolityzmu jako elementów składowych Unii oraz by nadal współpracował z podmiotami życia kulturalnego na szczeblu lokalnym, na przykład w celu opracowania planu edukacji kulturalnej wspierającego prace nad programem nauczania oraz szlak kulturowy przedstawiający lokalną ofertę kulturalną i ofertę sztuki.

34.

Wzywa ponadto do nadania większej wagi zagadnieniom istotnym dla cyfryzacji społeczeństwa, aby zapoznać osoby uczące się z koncepcjami kodowania i zapewnić kompetencje – nie tylko praktyczne, lecz także etyczne, krytyczne i analityczne – w zakresie cyberbezpieczeństwa i sieci społecznościowych oraz umiejętności korzystania z mediów.

35.

Popiera zamiar, by zapewnić każdemu uczniowi lub praktykantowi w Europie zdobycie przynajmniej jednego doświadczenia w zakresie przedsiębiorczości, być może w innym kraju UE, i zaleca zwiększenie liczby metod uczenia się opartych na przedsiębiorczości, projektach i samodzielnych poszukiwaniach, zarówno w kształceniu formalnym, jak i nieformalnym oraz w przedsiębiorstwach, stowarzyszeniach, fundacjach i wszelkiego rodzaju podmiotach prywatnych lub publicznych, co będzie pobudzać ducha przedsiębiorczości i kreatywności. W związku z tym wzywa do dalszej współpracy między szkołami, sektorem prywatnym i z podmiotami trzeciego sektora, a także do opracowywania programów edukacyjnych mających na celu dopasowanie umiejętności uczniów do potrzeb rynku pracy.

36.

Wspiera też działania mające zapewnić każdemu uczniowi, uczniowi zawodu i studentowi równe szanse i zmniejszyć nierówności. Zaleca przeprowadzenie dogłębnych badań nad przyczynami leżącymi u podstaw tych nierówności, by zwiększyć skuteczność europejskich inicjatyw w tej dziedzinie.

37.

Wyraźnie zaleca wskazanie, że „wychodzenie poza równe szanse” należy rozumieć jako „zapewnianie równych szans” jako sposobu na zagwarantowanie włączenia społecznego, a to wymaga zdecydowanego działania. Takie działanie nie może ograniczać się do prób radzenia sobie ze zjawiskami takimi jak nierówności, niedostateczna reprezentacja i wykluczenie poprzez równoważenie szans na edukację. Zamiast tego władze powinny skoncentrować swe wysiłki na rozwiązywaniu przyczyn i pomaganiu obywatelom i społecznościom, których problemy te dotyczą, w ich przezwyciężeniu. Władze regionalne i lokalne znajdując się najbliżej obywateli europejskich, powinny mieć uprawnienia, by badać możliwości, opracowywać i wdrażać takie środki w zależności od konkretnych potrzeb społeczności lokalnych.

38.

Podkreśla, że przy opracowywaniu reform systemów kształcenia i szkolenia zasadnicze znaczenie ma analiza dysproporcji regionalnych, położenie wspólnych fundamentów w systemach oświaty państw UE oraz uniknięcie gospodarczych i społecznych konsekwencji niedoboru kwalifikacji i niedopasowania umiejętności w UE. Ponadto wskazuje, że aby nawiązać kontakt z oddolnymi organizacjami, UE musi w pełni uznać i wykorzystać wiedzę fachową przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego (6).

39.

Przypomina o znaczeniu opracowania wspólnych ram na rzecz uznawania nieformalnego i pozaformalnego uczenia się, by łatwiej było ustanowić odpowiednie procedury krajowe.

40.

Zdecydowanie popiera rozszerzenie programu Erasmus+. Celem jest podwojenie liczby uczestników, dotarcie – do roku 2025 – do uczących się osób pochodzących ze środowisk defaworyzowanych i uwzględnienie uczenia się przez całe życie oraz mobilności nauczycieli, a zarazem zagwarantowanie mobilności wszystkim studentom na równych warunkach niezależnie od ich miejsca zamieszkania, w tym studentom, którzy pochodzą z regionów wyspiarskich, oddalonych i najbardziej oddalonych.

41.

Uważa, że w celu przeciwdziałania kampaniom dezinformacyjnym i upowszechnianiu fałszywych informacji powinno się zachęcać instytucje europejskie do udzielania szybkich odpowiedzi i proaktywnego przedstawiania odpowiednich danych w zrozumiałej formie. Jednocześnie należy ułatwiać instytucjom takie szybkie reagowanie. Lepsze mechanizmy odpowiadania na pytania i problemy obywateli mogą być również realizowane przy pomocy nowoczesnych technologii sieciowych.

42.

Zwraca uwagę, że w celu zapewnienia równego dostępu do programu Erasmus+ każdy obywatel Unii Europejskiej powinien mieć równy dostęp do informacji i wsparcia. W związku z tym należy wprowadzić specjalne przepisy w celu dotarcia do osób uczących się ze środowisk w niekorzystnej sytuacji. Zapewnienie władzom lokalnym i regionalnym możliwości pomagania obywatelom i organizacjom z ich społeczności w uczestnictwie w tym programie może przyczynić się do rozszerzenia programu Erasmus+ w zrównoważony i wydajny sposób.

43.

Wyraża poparcie dla działań mających na celu zwiększenie potencjału administracyjnego istniejących biur programu Erasmus+, takich jak krótkoterminowe wymiany pracowników, dni informacji administracyjnych i innych uznanych za niezbędne. Chodzi o to, by zmniejszyć braki w kwalifikacjach administracji programu Erasmus+ w różnych instytucjach edukacyjnych, które z kolei prowadzą do nierówności szans dla studentów z tych instytucji.

44.

Proponuje, by włączyć w zakres Erasmus+ działania podejmowane w ramach nauki obywatelskiej i powiązanej z nią myśli filozoficznej, ze względu na znaczenie tych działań dla uczenia się przez całe życie, a także dlatego, że umożliwiają one tworzenie silnych partnerskich i rówieśniczych wzorów do naśladowania i są istotne dla promowania nauk humanistycznych i społecznych, przyrodniczych, technologii, inżynierii i matematyki.

45.

Zaznacza, że uczenie się przez całe życie obejmuje kształcenie dorosłych, ale nie jest mu równoważne. Kształcenie dorosłych zaspokaja potrzeby edukacyjne wynikające z transformacji pracy dla coraz większej grupy dorosłych, a także zapotrzebowanie na inną wiedzę i umiejętności społeczne w kontekście uczenia się przez całe życie. Zależy ono od sposobu myślenia opartego na ciągłym dociekaniu oraz dążeniu do wiedzy i doskonałości, które można kultywować już w ramach edukacji podstawowej (lub przedszkolnej) i które należy uwzględniać na każdym etapie kształcenia.

46.

Ma świadomość, że rozszerzenie programu Erasmus+ dla osiągnięcia celów tego programu będzie wymagało ambitniejszego finansowania i uproszczenia procedur. Zauważa, że obecnie znaczącym uczestnikiem programu jest Zjednoczone Królestwo. Dlatego też apeluje, aby w ramach trwających negocjacji umożliwiono regionom i samorządom lokalnym tego kraju dalsze uczestniczenie w europejskich programach współpracy po 2020 r., podobnie jak to już się dzieje w przypadku innych państw niebędących członkami UE.

47.

Zdecydowanie popiera priorytetowe działania na rzecz tworzenia włączających i połączonych systemów szkolnictwa wyższego i wzywa do zwrócenia szczególnej uwagi na uczelnie peryferyjne i uczelnie w regionach najbardziej oddalonych oraz na współpracę transgraniczną. Należy wyjść z założenia, że żadna uczelnia nie jest peryferyjna i że wszystkie uczelnie mają lub powinny mieć także charakter regionalny.

Najważniejsze obszary polityki

48.

Ogólnie z zadowoleniem przyjmuje kluczowe propozycje polityczne wysunięte przez Komisję Europejską i podkreśla, jak ważne jest włączanie całego społeczeństwa europejskiego, a zwłaszcza młodych ludzi w opracowywanie reform polityki edukacyjnej i kulturalnej i wsłuchiwanie się w ich głosy.

49.

Ostrzega, że chociaż wzmocnienie europejskiego wymiaru kanału Euronews jest krokiem we właściwym kierunku, to należy to traktować jedynie jako część znacznie bardziej kompleksowej polityki i strategii w zakresie mediów i informacji w odpowiedzi na niedawne wydarzenia społeczne i geopolityczne.

---

(1)   CDR 851/2017 – Inwestowanie w młodzież Europy i Europejski Korpus Solidarności.

(1)   COR-2017-03139 – SEDEC-VI/029: „Modernizacja szkół i szkolnictwa wyższego”.

(1)  CDR 1319/2017.

(2)  CDR 3141/2017.

(3)  Luc Van den Brande, członek KR-u i specjalny doradca przewodniczącego Jeana-Claude’a Junckera w sprawie nawiązywania kontaktu z obywatelami: „Nawiązywanie kontaktu z obywatelami UE: nowa szansa”, s. 10, https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/reaching-out-to-citizens-report_en.pdf.

(4)  COM(2018) 236 final.

(5)  https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/reaching-out-to-citizens-report_en.pdf.

(6)  Luc Van den Brande, „Nawiązywanie kontaktu z obywatelami UE: nowa szansa”, s. 14.

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – Dziedzictwo kulturowe jako strategiczny zasób dla bardziej spójnych i zrównoważonych regionów w UE

(2018/C 361/06)

Sprawozdawczyni: Babette WINTER (DE/PES), sekretarz stanu do spraw europejskich i kultury w kancelarii stanu kraju związkowego Turyngia

ZALECENIA POLITYCZNE

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW

Różnorodność kulturowa i wspólne europejskie dziedzictwo

1.

Stwierdza, że różnorodne formy dziedzictwa kulturowego to cenne dobro Europy – narzędzie o potencjalnie dużym efekcie mnożnikowym zwiększające spójność i zrównoważenie regionów w UE oraz wzmacniające tożsamość w danym regionie i w całej Europie. Jest ono zwłaszcza ucieleśnieniem hasła przewodniego UE: „Zjednoczeni w różnorodności” i łączy się z zobowiązaniem UE do poszanowania różnorodności kulturowej, zgodnie z art. 22 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

2.

W niniejszej opinii odwołano się do dokumentów Komisji Europejskiej (1), (2), Rady Europejskiej (3) i Europejskiego Komitetu Regionów (4) traktujących o przyszłości Europy oraz o wzmocnieniu tożsamości europejskiej poprzez kulturę i edukację.

3.

Podkreśla znaczenie wartości UE wymienionych w Karcie praw podstawowych UE – godności ludzkiej, wolności, równości i solidarności – na drodze do osiągania wspólnego dobra i w związku z tym apeluje o ich większe poszanowanie w propagowaniu dziedzictwa kulturowego.

4.

Podkreśla, że dziedzictwo kulturowe i tożsamość kulturowa są ważnym środkiem wspierania wiedzy i świadomości obywateli w zakresie wspólnych – opierających się na wartościach Oświecenia – kulturowych, duchowych i religijnych korzeni w Europie, w całej jej różnorodności. Dziedzictwo kulturowe i tożsamość kulturowa mogą poszerzać wiedzę społeczeństwa o historii, zwiększać jego zrozumienie dla zachodzących zmian, tolerancję i akceptację wobec odmienności, stanowiąc odpowiedź na eurosceptycyzm i na antyeuropejski charakter coraz głębszych podziałów.

5.

Podkreśla, że właśnie dzięki wiedzy o wielowiekowych współzależnościach w Europie można – w duchu wzajemnego szacunku – docenić różnorodność i różnice. W żadnym razie nie należy ich wykorzystywać do tworzenia podziałów, a tym bardziej izolowania się. Odrzuca zatem wszelkie nadużywanie dziedzictwa kulturowego w celu stawiania barier w obrębie UE, a także poza nią.

6.

Stwierdza, że z jednej strony według badania Eurobarometru (5) obywatele UE postrzegają kulturę jako najsilniejsze spoiwo w Unii Europejskiej – nawet przed europejskimi wartościami i praworządnością – z drugiej jednak strony istnienie wspólnej europejskiej kultury jest negowane przez ponad 50 % ankietowanych (6).

7.

Uważa, że wyniki te są tylko pozornie sprzeczne. Stanowią one raczej wyraz wspólnych korzeni kulturowych i powiązań, które przybierają różnorodne specyficzne formy na poziomie regionalnym, co odzwierciedla hasło przewodnie UE – „Zjednoczeni w różnorodności”.

8.

Stwierdza, że w wyniku tego powstaje szczególna odpowiedzialność, głównie na szczeblu regionalnym, aby wspierać kulturę jako ważne spoiwo społeczne – zarówno odnośnie do jej poszczególnych specyficznych regionalnych przejawów, jak i do powiązań i wymiany w obrębie Europy, lecz także poza granicami obecnej Unii Europejskiej. Sprawia to, że UE jest gwarantem stałości w geograficznej Europie.

9.

Zachęca w związku z tym Unię do włączenia jej tożsamości i wspólnych wartości do istniejących regionalnych i krajowych pojęć przynależności w celu propagowania wielopoziomowego obywatelstwa, tak jak to określono w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej i w art. 2 Traktatu z Lizbony.

10.

Zwraca uwagę na sprawozdania państw w sprawie wdrażania konwencji Unesco (7), do której przystąpiły liczne – ale nie wszystkie – państwa członkowskie UE.

11.

Potwierdza opinię Komisji Europejskiej (8), według której kompetencje w zakresie edukacji i kultury należą przede wszystkim do władz państw członkowskich na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym. Zgodnie z artykułami 6 i 167 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej kompetencje UE w dziedzinie kultury mają tylko charakter wspierający, koordynujący lub uzupełniający działania państw członkowskich. KR popiera unijne inicjatywy w tym zakresie, w których podkreśla się znaczenie wymiaru międzynarodowego i europejskiego w tej dziedzinie polityki.

12.

Z zadowoleniem przyjmuje to, że w ramach nieformalnego spotkania ministrów kultury pod hasłem „Kultura – sprzyjająca włączeniu wartość UE”, a także w konkluzjach Rady w sprawie planu prac w dziedzinie kultury (9) podkreślono znaczenie dostępu do kultury, wagę ochrony dziedzictwa kulturowego, mobilności artystów i zwiększenia wsparcia publicznego.

Dziedzictwo kulturowe i oferta kulturalna z myślą o tożsamości, spójności społecznej i rozwoju społecznym

13.

Podkreśla, że dziedzictwo kulturowe może wzmacniać świadomość tożsamości wspólnotowej w regionie i jego powiązanie z własną tradycją i historią oraz wspierać rozwój efektów współpracy wewnątrzregionalnej. Może to stymulować nowe inicjatywy kulturalne i edukacyjne, dialog międzykulturowy, a dzięki temu aktywność społeczną.

14.

Podkreśla, że jednostki samorządu lokalnego i regionalnego posiadają ważne kompetencje, jeśli chodzi o wspieranie dialogu międzykulturowego, w szczególności przez koordynację wieloaspektowych sieci lokalnych i regionalnych w dziedzinie kultury, angażujących wszystkie ważne podmioty. W tym kontekście należy wzmacniać partnerstwa publiczno-prywatne.

15.

Wyraża zadowolenie z powodu docenienia edukacji, kultury i strategii skierowanych do młodzieży w deklaracji rzymskiej przywódców UE (10) i popiera opinię, że „edukacja […] i kultura są istotne nie tylko dla konkurencyjności, lecz także dla włączenia społecznego i spójności społecznej”.

16.

Podkreśla znaczenie Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018 (EYCH 2018) jako znaczącej inicjatywy i z zadowoleniem przyjmuje, że Komisja Europejska zapowiedziała już jej ocenę. Podkreśla w tym kontekście, że pozytywne skutki EYCH 2018 muszą zostać wzmocnione w nadchodzących latach przez działania następcze. W kolejnych WRF musi to znaleźć odbicie w różnych programach finansowania, aby wspierać rozpowszechnianie europejskiego dziedzictwa kulturowego po 2018 r.

17.

Przypomina, że mobilność artystów – wspierana również w ramach programu „Kreatywna Europa” – przyczynia się do sukcesu integracji europejskiej. Uważa zatem za konieczne, aby kontynuować i rozszerzać program „Kreatywna Europa”.

18.

Jest przekonany, że dziedzictwo kulturowe przyczynia się do zwiększenia spójności społecznej i poprawy jakości życia. Dziedzictwo kulturowe obecne w miejscach o znaczeniu historycznym może stwarzać szanse rozwoju nie tylko dobrze prosperującym i chętnie odwiedzanym przez turystów miejscowościom i regionom, ale i tym stojącym dziś przed szczególnymi wyzwaniami, a jest to możliwe m.in. ze względu na ogromny potencjał tego sektora w zakresie tworzenia miejsc pracy. Dotyczy to szczególnie regionów dotkniętych przemianami demograficznymi i wyludnianiem się, regionów najbardziej oddalonych, a także konurbacji borykających się ze szczególnymi wyzwaniami w zakresie integracji.

19.

Podkreśla, że podejście partycypacyjne w samorządach lokalnych i regionalnych może być odpowiednie dla koncepcji rozwoju kulturalnego mającej szerokie podstawy społeczne i dla większego wsparcia dla inwestycji w kulturę oraz większej identyfikacji z tymi działaniami. Prowadzi to do trwałego wzmocnienia interakcji społecznych i odpowiedzialności społeczeństwa za miejscowe dziedzictwo kulturowe.

20.

Zachęca samorządy lokalne i regionalne do oceny takiego podejścia partycypacyjnego i do wzajemnej wymiany doświadczeń w tym zakresie.

21.

Apeluje o wzmocnienie wymiany informacji między poszczególnymi podmiotami na temat możliwych koncepcji dalszego rozwijania bibliotek, muzeów i innych obiektów kulturalnych jako agory, tzw. trzeciego miejsca, służącego spotkaniu i uczestnictwu w dyskusjach o przyszłości naszych miast i regionów. W tym kontekście istnieje możliwość korzystania z ogólnych sieci informacyjnych Unii Europejskiej, takich jak Europe Direct.

22.

Domaga się również intensywniejszego promowania na poziomie UE wymiany doświadczeń między samorządami lokalnymi i regionalnymi oraz między przedstawicielami instytucji kultury z różnych regionów i państw członkowskich.

23.

Odnotowuje, że dla podmiotów lokalnych przeszkodą jest w szczególności bariera językowa i jej pokonywanie musi być wspierane przez szczebel europejski.

24.

Opowiada się ponadto za kontynuacją wspierania infrastruktury dziedzictwa kulturowego w kolejnych wieloletnich ramach finansowych (WRF), ze szczególnym uwzględnieniem spójności społeczno-kulturowej. Ponadto należy wzmocnić łańcuchy produkcji związane ze zrównoważonym gospodarowaniem dziedzictwem kulturowym i wesprzeć ponadsektorowe projekty współpracy, np. na pograniczu dziedzictwa kulturowego i edukacji.

25.

Podkreśla, że kultura jest wspólnym zadaniem wszystkich podmiotów społecznych – jednostek samorządu lokalnego oraz regionalnego i państw członkowskich – jednocześnie jednak wymaga specyficznych prywatnych form finansowania i działalności wolontariackiej lub działalności społeczeństwa obywatelskiego.

26.

Zaznacza, że cyfryzacja kryje w sobie ważny przyszłościowy potencjał zarówno dla dziedzictwa kulturowego, jak i dla form jego przekazywania. Dzięki niej można uruchomić nowe kanały dostępu – szczególnie do młodszych pokoleń – oraz transgranicznego upowszechniania w całej Europie wiedzy o różnorodności kulturowej. Poza tym cyfryzacja sama w sobie jest transnarodowa i stanowi bardzo użyteczne narzędzie rozwoju zróżnicowanej i zrównoważonej turystyki.

27.

Domaga się w związku z tym, aby na wszystkich szczeblach silnie wspierać Europeanę jako publiczną przestrzeń cyfrową naszego dziedzictwa.

28.

Popiera sformułowane w Culture Action Europe wezwanie (11), aby zapewnić przydział co najmniej 1 % kolejnych WRF na wszystkie obszary polityki i programy wsparcia w dziedzinie kultury.

Wpływ dziedzictwa kulturowego na turystykę i rozwój gospodarczy regionów

29.

Podkreśla wartość dziedzictwa kulturowego dla rozwoju gospodarczego regionów, zwłaszcza dzięki turystyce, skoro 26 % wszystkich podróżujących w UE podaje (12), iż kultura stanowi kluczowy czynnik przy wyborze celu podróży. Jednocześnie stanowi ona miękki czynnik wpływający na atrakcyjność lokalnych miejsc pracy.

30.

Stwierdza, że sektor kultury i sektor kreatywny wnosi wkład w wysokości ponad 3 % PKB i w mniej więcej takim samym stopniu przyczynia się do zatrudnienia w UE (13), a także w szczególności w konurbacjach jest coraz istotniejszym czynnikiem gospodarczym.

31.

Zwraca uwagę, że władze lokalne i regionalne pomyślnie włączyły sektor kultury i sektor kreatywny do swoich strategii rozwoju i że stało się to bodźcem dla rozwoju lokalnej gospodarki. Przyczyniło się to także do powstawania nowych przedsiębiorstw świadczących specjalistyczne i międzysektorowe usługi. Aby jeszcze lepiej wykorzystać potencjał kreatywności regionów, przydałyby się poszerzone możliwości wsparcia, przenikające sferę gospodarki i kultury.

32.

Stwierdza, że obok priorytetu dotyczącego rewitalizacji i konserwacji zabytków kultury zasadnicze znaczenie ma kwestia zarządzania nimi i pedagogicznej roli pośredniczącej pełnionej przez instytucje kultury, decydująca o tym, czy zabytek kultury może rozwinąć w pełni swoje oddziaływanie kulturalno-turystyczne, gospodarcze i społeczne.

33.

Zauważa, że kreatywne podejście artystów do obiektów dziedzictwa kulturowego kryje w sobie wyjątkowy i innowacyjny potencjał czerpania wiedzy z przeszłości z korzyścią dla przyszłości społeczeństwa.

34.

Stwierdza, że oprócz braku zasobów finansowych przeszkodą w dalszym rozwoju dziedzictwa kulturowego i uzyskaniu przez nie statusu strategicznego zasobu regionu jest również niedostateczne wyeksponowanie tego dziedzictwa i brak świadomości politycznej na jego temat.

35.

Z zadowoleniem przyjmuje w tym kontekście ustanowienie znaku dziedzictwa europejskiego i wzywa Komisję Europejską do podjęcia środków zmierzających do zwiększenia jego rozpoznawalności.

36.

Podkreśla, że kultura – po publicznych usługach i infrastrukturze takich jak mieszkalnictwo, transport publiczny i szkolnictwo dla dzieci – jest decydującym czynnikiem przesądzającym o atrakcyjności miejscowości. Zważywszy na aktualne wydarzenia w dziedzinie migracji, mobilności wewnątrzregionalnej i międzyregionalnej oraz w dziedzinie demografii, coraz większe znaczenie dla lokalnych i regionalnych strategii rozwoju ma większa zdolność do zatrzymania pracowników w regionach będących w niekorzystnej sytuacji i tworzenie równowagi w konurbacjach.

37.

Wskazuje, że dziedzictwo kulturowe – obok atrakcyjnej współczesnej oferty kulturalnej – powinno stanowić trwały czynnik rozwoju turystyki, oddziałujący szczególnie na poziomie regionalnym. Dotyczy to obiektów wybitnie rozpoznawalnych, takich jak obiekty z listy światowego dziedzictwa Unesco czy obiekty ze znakiem dziedzictwa europejskiego, jak również różnorakich lokalnych obiektów dziedzictwa kulturowego.

38.

Podkreśla, że powszechność dziedzictwa kulturowego pod względem geograficznym daje szansę, by poprzez szeroką i rozproszoną geograficznie ofertę turystyczną sterować turystyką kulturową i zapewnić jej lepsze rozłożenie. W ten sposób mogą zostać odciążone miejscowości, w których liczba turystów przekracza ich przepustowość i w przypadku których dalszy wzrost turystyki prowadziłby do niszczenia dziedzictwa kulturowego. Podkreśla, że wykorzystanie mniej znanego europejskiego dziedzictwa kulturowego dla turystyki przyczynia się w znaczący sposób do zróżnicowania oferty turystycznej i pobudza zrównoważony rozwój na obszarach peryferyjnych, tym bardziej, jeżeli projekty podniesienia wartości turystycznej są spójne z bardziej ogólnymi planami rozwoju terytorialnego i zintegrowane z systemem usług lokalnych, zwłaszcza w odniesieniu do mobilności zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju. Należy to rozpatrywać zwłaszcza pod kątem tego, że turystyka kulturowa w Europie odnotowuje wzrost, a w szczególności tworzy lokalne miejsca pracy.

Niezbędne kroki w kierunku rozwoju i wykorzystania potencjału dziedzictwa kulturowego

39.

Krytycznie ocenia, że w strategii „Europa 2020” dotyczącej dalszego rozwoju UE nie uwzględniono kultury.

40.

Domaga się w związku z tym, aby w obliczu udokumentowanego znaczenia dla spójności w UE i dla rozwoju społeczno-gospodarczego w wielu regionach kultura oraz instytucje i obiekty dziedzictwa zostały uwzględnione jako obszar strategiczny w kontynuacji strategii oraz w planowaniu politycznym.

41.

Nalega, aby kultura i dziedzictwo kulturowe były lepiej włączane do priorytetów kolejnych WRF zarówno poprzez uwzględnianie ich w głównym nurcie polityki, jak i przyznanie środków przekraczających 2 mld EUR na program, który zastąpi program „Kreatywna Europa”.

42.

Podkreśla, że we wszystkich państwach członkowskich tworzone są partnerstwa kulturalne, i zachęca w tym kontekście do wzmocnienia promocji tematycznych tras kulturalnych ponad granicami państw członkowskich, m.in. w ramach programu Interreg.

43.

Domaga się, aby wsparcie zasobów dziedzictwa kulturowego na rzecz rozwoju regionalnego było ważnym elementem polityki spójności po roku 2020. Alokacja na cele szeroko pojętego dziedzictwa kulturowego powinna wzrosnąć, a w żadnym razie nie może być zmniejszana. Koncentracja tematyczna – o ile zostanie utrzymana jako zasada po roku 2020 – powinna uwzględniać aspekty kulturowe.

44.

Podkreśla znaczenie, jakie ma dla Unii Europejskiej uruchomienie prawdziwej strategii w zakresie dyplomacji kulturalnej. W związku z tym niezbędne jest propagowanie kontaktów oraz wymiany kulturalnej i artystycznej regionów UE – zwłaszcza tych najbardziej oddalonych – z państwami trzecimi oraz przeznaczenie środków na ułatwianie mobilności artystów i ich dzieł do i z krajów trzecich. Ponawia w związku z tym swój postulat do Komisji Europejskiej, by nadać priorytetowe znaczenie dalszemu rozwojowi dyplomacji na rzecz kultury w polityce zagranicznej UE (14).

45.

Z niezadowoleniem stwierdza, że wprowadzone przez Komisję Europejską w bieżącym okresie programowania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności ograniczenie budżetu projektu dla inwestycji EFRR na infrastrukturę kulturalną do 5 mln EUR jest niewłaściwe i stanowi przeszkodę dla rozwoju większych obiektów infrastruktury kulturalnej.

46.

Wzywa w związku z tym Komisję Europejską do zniesienia tego arbitralnego ograniczenia i zorganizowania programu według kryteriów merytorycznych i celów, które należy osiągnąć – w szczególności europejskiej wartości dodanej.

47.

Zwraca się ponownie do stron negocjujących umowę o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa o uwzględnienie możliwych skutków wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z programów UE dotyczących edukacji, kultury i młodzieży oraz domaga się od nich znalezienia odpowiednich rozwiązań umożliwiających włączanie krajów niebędących członkami UE.

48.

Uważa za konieczne, aby Rada kontynuowała i dalej rozwijała swój plan prac w dziedzinie kultury na lata 2015–2018 (15).

49.

Popiera cel Komisji Europejskiej w zakresie utworzenia długofalowego planu działania UE na rzecz dziedzictwa kulturowego (16), który będzie służyć utrwaleniu działań podjętych w ramach EYCH 2018.

50.

Wzywa Komisję Europejską i Radę, aby odpowiednio i znacznie intensywniej angażowały przedstawicieli regionów, wraz z ich bezpośrednim doświadczeniem, w konferencje i inicjatywy wzajemnego uczenia się przewidziane w konkluzjach Rady w sprawie planu prac w dziedzinie kultury.

51.

Popiera wzmocnienie możliwości finansowych systemu poręczeń na rzecz sektora kultury i sektora kreatywnego i nalega, aby zakres jego stosowania był szerszy i obejmował małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), gdyż odzwierciedla to prawidłowo obszar sektora kultury i sektora kreatywnego.

52.

Apeluje do państw członkowskich o wzmocnienie wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) również na rzecz projektów dotyczących infrastruktury kulturalnej, edukacji, przekwalifikowania zawodowego, innowacyjności i współpracy.

53.

Zachęca jednostki samorządu lokalnego i regionalnego, również w grupach roboczych LEADER, do uwzględniania infrastruktury kulturalnej na obszarach wiejskich jako ważnego czynnika spójności społecznej poprzez zapewnienie różnych form zrównoważonej mobilności pozwalających zwiedzającym na korzystanie z krajobrazów przy możliwie najmniejszym wpływie na środowisko – takich form jak ścieżki rowerowe i spacerowe oraz trasy wodne śródlądowe.

54.

Apeluje też do przedsiębiorców z sektora kultury i sektora kreatywnego o aktywne zaangażowanie się w rozwój wspólnot i społeczeństwa, m.in. poprzez powielanie w skali europejskiej udanych modeli organizacji sieci przedsiębiorstw, tak aby wspierać MŚP z tego sektora w wykorzystywaniu historycznych i kulturowych atutów regionów.

55.

Zachęca do ścisłej współpracy z Europejskim Stowarzyszeniem Festiwali (EFA) w kontekście EYCH 2018 i poza nim podczas rozwijania wymiany i działań wolontariackich pod egidą Europejskiego Korpusu Solidarności w dziedzinie kultury i dziedzictwa kulturowego.

56.

Zaleca, aby UE, pełniąc rolę pomocniczego podmiotu wspierającego, położyła większy nacisk na idee kultury, w szczególności na płaszczyźnie regionalnej i międzyregionalnej.

57.

Odnotowuje z niezadowoleniem, że w całej Europie brakuje oceny porównawczej, i domaga się w związku z tym, aby państwa członkowskie i Komisja Europejska zlecały regularnie europejskie oceny i badania porównawcze, których ustalenia będą mogły zasilić debaty polityczne na wszystkich szczeblach.

58.

Odrzuca jednak regularne kompleksowe gromadzenie danych i obowiązki sprawozdawcze jako zbyt biurokratyczne.

59.

Zwraca uwagę Komisji Europejskiej, że znacznie więcej regionów określa dziedzictwo kulturowe i twórczość artystyczną jako ważne czynniki rozwoju regionalnego, niż wynika to ze specjalizacji zawartych w strategiach na rzecz inteligentnej specjalizacji (S3).

60.

Apeluje w związku z tym, aby w większym stopniu umożliwiać wspieranie badań w tym aspekcie, również poza ścisłym nastawieniem na S3.

61.

Apeluje do regionów, które w swoim dziedzictwie kulturowym upatrują szczególnie istotnego zasobu, aby uwzględniły je również w swojej strategii S3.

62.

Wyraża również rozczarowanie, że dostęp do sztuki i kultury, które mają kluczowe znaczenie dla spójności społecznej i integracji, nie jest zapisany w Europejskim filarze praw socjalnych (17).

63.

Apeluje, aby w dalszym ciągu coraz silniej wspierać wirtualną bibliotekę Europeana, włączając krajowe przedsięwzięcia z zakresu cyfryzacji. Dziesiąta rocznica istnienia Europeany w 2018 r. jest idealną okazją, aby wznieść się na kolejny poziom rozwoju.

64.

Apeluje do Komisji Europejskiej, aby spektrum nagród i wyróżnień zostało rozszerzone i było niezależne od dopływu środków unijnych do projektów. Wyróżnianie innowacyjnych projektów przekłada się na lepsze ich postrzeganie poza regionem i państwem członkowskim, promuje europejską wymianę informacji i zachęca do naśladowania w innych regionach Europy.

65.

Ponownie podkreśla swoje zdecydowane poparcie dla Europejskich Stolic Kultury (lata 2020–2033) i wzywa do kontynuowania także po roku 2033 tej inicjatywy, która jeszcze bardziej powinna odzwierciedlać europejskie bogactwo kulturowe w całej jego różnorodności i promować długotrwały rozwój wspólnej europejskiej przestrzeni kultury w oparciu o uczestnictwo społeczeństwa. Wyraża w związku z tym ubolewanie, że Komisja Europejska podjęła decyzję o wykluczeniu z tej inicjatywy Zjednoczonego Królestwa począwszy od 2023 r. W istocie wspólna europejska przestrzeń kulturowa wykracza poza granice Unii Europejskiej.

66.

Zaleca, by niniejsza opinia z inicjatywy własnej została przedłożona na posiedzeniu Rady ministrów kultury w dniach 22–23 maja 2018 r., które będzie poświęcone „przyszłości Europy dzięki długofalowej wizji dla europejskiej substancji kulturowej” i konieczności włączenia europejskiego dziedzictwa kulturowego we wszystkie dyrektywy.

67.

Zachęca, aby członkowie KR-u sami inicjowali regularną wymianę informacji o projektach i doświadczeniach dotyczących obiektów dziedzictwa kulturowego ich regionów.

---

(1)  Biała księga w sprawie przyszłości Europy. Refleksje i scenariusze dla UE-27 do 2025 r. (COM(2017) 2025 final).

(2)  Komunikat „Wzmocnienie tożsamości europejskiej dzięki edukacji i kulturze” w związku ze szczytem szefów państw i rządów UE w dniu 17 listopada 2017 r. w Göteborgu (Szwecja) (COM(2017) 673 final).

(3)  Agenda przywódców – nota o edukacji i kulturze (po angielsku), http://www.european-council.europa.eu/media/31544/en_leaders-agenda-note-on-education-and-culture.pdf.

(4)  RESOL-VI/014, CdR 4785/2016 fin.

(5)  Standardowe badanie Eurobarometru nr 88.

(6)  Specjalne badanie Eurobarometru nr 466.

(7)  Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, przyjęta przez Konferencję Ogólną na jej siedemnastej sesji (Paryż, 16 listopada 1972 r.).

(8)  COM(2017) 673 final.

(9)  Konkluzje Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie planu prac w dziedzinie kultury na lata 2015–2018 (Dz.U. C 463 z 23.12.2014, s. 4).

(10)  https://europa.eu/european-union/eu60_pl

(11)  https://cultureactioneurope.org/files/2018/03/CAE-Reflection-paper-Agenda-for-Culture-2018.pdf

(12)  Preferences of Europeans towards Tourism – badanie Eurobarometr Flash Eurobarometru 432 (marzec 2016 r.):

http://ec.europa.eu/COMMFrontOffice/publicopinion/index.cfm/Survey/getSurveyDetail/instruments/FLASH/surveyKy/2065.http://ec.europa.eu/COMMFrontOffice/publicopinion/index.cfm/Survey/getSurveyDetail/instruments/FLASH/surveyKy/2065.

(13)  https://ec.europa.eu/culture/policy/cultural-creative-industries_en

(14)  COR-2016-05110.

(15)  Dz.U. C 463 z 23.12.2014, s. 4.

(16)  Mogłaby to być spuścizna Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018, a decyzja na ten temat mogłaby zostać podjęta podczas „Assises du Patrimoine”.

(17)  CDR 3141/2017.

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – Przegląd Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności

(2018/C 361/07)

Sprawozdawca: Adam BANASZAK (PL/EKR), wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego Dokument źródłowy: Wniosek dotyczący decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej decyzję nr 1313/2013/UE w sprawie Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności COM(2017) 772 final/2 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady i Komitetu Regionów „Wzmocnienie unijnego zarządzania klęskami żywiołowymi: rescEU – solidarność i odpowiedzialność” COM(2017) 773 final

I.   ZALECANE POPRAWKI

Artykuł 1 punkt 1

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
W decyzji nr 1313/2013/UE wprowadza się następujące zmiany:	W decyzji nr 1313/2013/UE wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 3 wprowadza się następujące zmiany:	1) w art. 3 wprowadza się następujące zmiany:
a) w ust. 1 dodaje się literę e) w brzmieniu:	a) w ust. 1 dodaje się literę e) w brzmieniu:
„e) zwiększanie dostępności i wykorzystania wiedzy naukowej z zakresu klęsk i katastrof.”;	„e) zwiększanie dostępności i wykorzystania wiedzy naukowej z zakresu klęsk i katastrof.”;
b) ust. 2 lit. a) otrzymuje brzmienie:	b) ust. 2 lit. a) otrzymuje brzmienie:
„a) postępy we wdrażaniu ram zapobiegania klęskom i katastrofom – mierzone liczbą państw członkowskich, które zgodnie z art. 6 udostępniły Komisji streszczenie swoich ocen ryzyka, ocenę swojej zdolności zarządzania ryzykiem oraz streszczenia planów zarządzania ryzykiem związanym z klęskami i katastrofami;”	„a) postępy we wdrażaniu ram zapobiegania klęskom i katastrofom – mierzone liczbą państw członkowskich, które zgodnie z art. 6 udostępniły Komisji streszczenie swoich ocen ryzyka, ocenę swojej zdolności zarządzania ryzykiem oraz streszczenia planów zarządzania ryzykiem związanym z klęskami i katastrofami;”
	c) po ust. 2 dodaje się następujący ustęp 3: „3.     Unijny Mechanizm Ochrony Ludności zasadnicze znaczenie przypisuje zwiększaniu odporności na klęski, w tym na zagrożenia powodziowe, sejsmiczne i pożarowe, poprzez możliwości szkoleń z lokalnymi jednostkami ratunkowymi, w tym grupami wolontariuszy”.

Artykuł 1 punkt 3

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
art. 5 ust. 1 lit. a) otrzymuje brzmienie:	w art. 5 ust. 1:
	a) lit. a) otrzymuje brzmienie:
„a) podejmuje działania na rzecz rozbudowy bazy wiedzy na temat zagrożeń oraz ułatwienia wymiany wiedzy, wyników badań naukowych, najlepszych praktyk i informacji, w tym między państwami członkowskimi, w których występują wspólne ryzyka.”;	„a) podejmuje działania na rzecz rozbudowy bazy wiedzy na temat zagrożeń oraz ułatwienia wymiany wiedzy, wyników badań naukowych, najlepszych praktyk i informacji, w tym między państwami członkowskimi oraz samorządami regionalnymi i lokalnymi , na których obszarze występują wspólne ryzyka.”;
	b) po lit. f) dodaje się nową literę g) w brzmieniu: „g) do dnia 31 grudnia 2018 r. opracowuje wytyczne i kryteria interwencji dotyczące modernizacji zasobów mieszkaniowych i infrastruktury pod kątem zagrożenia sejsmicznego;”;
	c) lit. h) otrzymuje brzmienie: „h) propaguje korzystanie z różnych funduszy unijnych w celu wsparcia zrównoważonego zapobiegania klęskom i katastrofom oraz dostarcza łatwo dostępnych informacji w formie elektronicznej oraz w wersji papierowej w biurach Komisji w państwach członkowskich na temat dostępu do tych możliwości finansowania;”.

Uzasadnienie

W wielu przypadkach władze lokalne i regionalne mają większą wiedzę na temat zagrożeń związanych z klęskami i katastrofami niż władze krajowe.

Konieczne są nowoczesne i zharmonizowane ramy norm technicznych, na podstawie których określano by, z zastosowaniem także eurokodów, klasyfikację pod względem podatności na uszkodzenia w wyniku trzęsienia ziemi oraz kryteria służące określaniu priorytetów. Wytyczne wykonawcze łączyłyby wzmocnienie istniejących budynków pod kątem odporności na ryzyko sejsmiczne z wymogami efektywności energetycznej.

Artykuł 1 punkt 4

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
4) w art. 6 wprowadza się następujące zmiany:	4) w art. 6 wprowadza się następujące zmiany:
a) lit. a)  i b) otrzymują brzmienie:	a) lit. a), b)  i d) otrzymują brzmienie:
„a) opracowują oceny ryzyka na szczeblu krajowym lub odpowiednim niższym szczeblu oraz udostępniają je Komisji do dnia 22 grudnia 2018 r., a następnie co trzy lata;	„a) opracowują oceny ryzyka na szczeblu krajowym lub odpowiednim niższym szczeblu we współpracy z właściwymi organami regionalnymi i lokalnymi oraz zgodnie z ramami z Sendai dotyczącymi ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych . Wybrane informacje z ocen ryzyka, które są niezbędne do właściwego funkcjonowania mechanizmu, powinny zostać udostępnione Komisji do dnia 22 grudnia 2018 r., a następnie co trzy lata;
b) opracowują i doskonalą swoje plany zarządzania ryzykiem związanym z klęskami i katastrofami na szczeblu krajowym lub odpowiednim niższym szczeblu na podstawie oceny ryzyka, o której mowa w lit. a) oraz uwzględniając ocenę swojej zdolności zarządzania ryzykiem, o której mowa w lit. c), a także przegląd ryzyka, o którym mowa w art. 5 ust. 1 lit. c)”;	b) opracowują i doskonalą swoje plany zarządzania ryzykiem związanym z klęskami i katastrofami na szczeblu krajowym lub odpowiednim niższym szczeblu na podstawie oceny ryzyka, o której mowa w lit. a) oraz uwzględniając ocenę swojej zdolności zarządzania ryzykiem, o której mowa w lit. c), a także przegląd ryzyka, o którym mowa w art. 5 ust. 1 lit. c);”
	„d) uczestniczą, na zasadzie dobrowolności, w ocenie wzajemnej dotyczącej oceny zdolności zarządzania ryzykiem i organizują testy warunków skrajnych w celu zaradzenia sytuacjom kryzysowym;”
b) dodaje się akapity drugi i trzeci w brzmieniu:	b) dodaje się akapity drugi i trzeci w brzmieniu:
„Streszczenie istotnych elementów planów zarządzania ryzykiem związanym z klęskami i katastrofami, w tym informacje o wybranych działaniach w zakresie zapobiegania i gotowości, jest przekazywane Komisji do dnia 31 stycznia 2019 r., a następnie co trzy lata. Poza tym Komisja może zobowiązać państwa członkowskie do przekazania konkretnych planów zapobiegania i gotowości, obejmujących wysiłki krótko- i długoterminowe. Unia należycie uwzględnia postępy państw członkowskich w zakresie zapobiegania klęskom i katastrofom i gotowości na nie w ramach jakiegokolwiek przyszłego mechanizmu warunków wstępnych w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.”;	„Streszczenie istotnych elementów planów zarządzania ryzykiem związanym z klęskami i katastrofami, w tym informacje o wybranych działaniach w zakresie zapobiegania i gotowości, jest przekazywane Komisji do dnia 31 stycznia 2019 r., a następnie co trzy lata. Poza tym Komisja może zobowiązać państwa członkowskie do przekazania planów zapobiegania i gotowości w granicach określonych w art. 346 ust. 1 lit. a) TFUE w odniesieniu do udzielania informacji dotyczących podstawowych interesów związanych z ich bezpieczeństwem i zapewni im orientacyjne ramy dotyczące przygotowania tych planów , obejmujących wysiłki krótko- i długoterminowe. Unia należycie uwzględnia postępy państw członkowskich w zakresie zapobiegania klęskom i katastrofom i gotowości na nie w ramach jakiegokolwiek przyszłego mechanizmu warunków wstępnych w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.”;
„Komisja może także ustanowić określone mechanizmy konsultacji w celu wzmocnienia właściwego planowania w zakresie zapobiegania i gotowości oraz wzmocnienia współpracy między państwami członkowskimi podatnymi na klęski i katastrofy podobnego rodzaju.”;	„Komisja może także ustanowić określone mechanizmy konsultacji w celu wzmocnienia właściwego planowania w zakresie zapobiegania i gotowości oraz wzmocnienia współpracy między państwami członkowskimi – oraz jednostkami samorządu lokalnego i regionalnego – podatnymi na klęski i katastrofy podobnego rodzaju.”;

Uzasadnienie

Oceny ryzyka nie mogą być przeprowadzane odgórnie, z pominięciem władz lokalnych i regionalnych. Władze szczebla niższego niż krajowy mogą mieć więcej informacji na temat ryzyka na danym obszarze i ich przedstawiciele muszą być aktywnie włączani w proces przygotowywania ocen ryzyka.

Artykuł 1 punkt 4a – dodać nowy punkt

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
—	w art. 8 lit. a) wprowadza się następujące zmiany: „Komisja realizuje następujące działania na rzecz zapewnienia gotowości: a) zarządzanie ERCC w koordynacji z odpowiednimi istniejącymi organami krajowymi oraz regionalnymi i lokalnymi;”

Uzasadnienie

Niezbędne jest zapewnienie, by ERCC było zarządzane we współpracy z odpowiednimi organami krajowymi i regionalnymi w celu zapobieżenia wykorzystywaniu analogicznych struktur lub stosowaniu niejasnych procedur rozmieszczania zdolności na szczeblu europejskim.

Artykuł 1 punkt 6

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
7)   Wchodzące w skład europejskiej puli ochrony ludności zdolności reagowania państw członkowskich są udostępniane na potrzeby operacji reagowania w ramach unijnego mechanizmu po złożeniu wniosku o pomoc za pośrednictwem ERCC , chyba że państwa członkowskie znajdują się w sytuacji wyjątkowej mającej znaczny wpływ na realizację przez nie zadań krajowych .	7)   Wchodzące w skład europejskiej puli ochrony ludności zdolności reagowania państw członkowskich są zgodnie z decyzją wysyłającego państwa członkowskiego udostępniane na potrzeby operacji reagowania w ramach unijnego mechanizmu po złożeniu wniosku o pomoc za pośrednictwem ERCC.

Uzasadnienie

Ponieważ ani państwa członkowskie udzielające pomocy, ani te jej potrzebujące nie są w stanie przewidzieć, w jakiej konkretnej sytuacji będą jej potrzebować, to one powinny suwerennie decydować, czy rzeczywiście będzie mieć miejsce interwencja.

Artykuł 1 punkt 9

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
9) W art. 13 tytuł i pierwsze zdanie ust. 1 otrzymują brzmienie:	9) W art. 13 tytuł i pierwsze zdanie ust. 1 otrzymują brzmienie:
„Unijna sieć wiedzy w zakresie ochrony ludności	„Unijna sieć wiedzy w zakresie ochrony ludności
1.   Komisja tworzy sieć podmiotów i instytucji zajmujących się ochroną ludności i zarządzaniem klęskami i katastrofami, które razem z Komisją tworzą unijną sieć wiedzy w zakresie ochrony ludności.	1.   Komisja tworzy sieć podmiotów i instytucji zajmujących się ochroną ludności i zarządzaniem klęskami i katastrofami oraz organizacji sektora wolontariatu i sektora obywatelskiego, które razem z Komisją tworzą unijną sieć wiedzy w zakresie ochrony ludności.
Sieć realizuje następujące działania w zakresie szkoleń, ćwiczeń oraz upowszechniania zdobytych doświadczeń i wiedzy, w razie potrzeby ściśle koordynując te działania z właściwymi centrami wiedzy:”;	Sieć realizuje następujące działania w zakresie szkoleń, ćwiczeń oraz upowszechniania zdobytych doświadczeń i wiedzy, w razie potrzeby ściśle koordynując te działania z właściwymi centrami wiedzy:”;

Uzasadnienie

Choć sektor wolontariatu i sektor obywatelski mogą odegrać istotną rolę w zapewnianiu odporności po katastrofie, często ich rola jest niedoceniana.

Artykuł 1 punkt 10

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
10) art. 15 ust. 1 otrzymuje brzmienie:	10) art. 15 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1.   W razie wystąpienia klęski lub katastrofy na terytorium Unii lub groźby jej wystąpienia dotknięte państwo członkowskie może wystąpić o pomoc za pośrednictwem ERCC. Wniosek o pomoc ma być jak najbardziej szczegółowy. Wniosek o pomoc traci ważność po upłynięciu maksymalnie 90 dni, chyba że ERCC otrzymało nowe informacje uzasadniające konieczność kontynuowania pomocy lub udzielenia dodatkowej pomocy.”;	„1.   W razie wystąpienia klęski lub katastrofy na terytorium Unii lub groźby jej wystąpienia dotknięte państwo członkowskie może wystąpić o pomoc za pośrednictwem ERCC. Wniosek o pomoc ma być jak najbardziej szczegółowy i zawierać przynajmniej następujące informacje:
	a) rodzaj poważniejszej klęski lub katastrofy, b) zasięg terytorialny jej wystąpienia oraz możliwy obszar zagrożony jej wystąpieniem, c) środki finansowe, nakład czasowy i zasoby materialne konieczne do usunięcia skutków zaistniałej lub grożącej klęski lub katastrofy .
	Wniosek o pomoc traci ważność po upłynięciu maksymalnie 90 dni, chyba że ERCC otrzymało nowe informacje uzasadniające konieczność kontynuowania pomocy lub udzielenia dodatkowej pomocy.”

Uzasadnienie

Dokładniejsze informacje uzyskane od państw członkowskich w przypadku poważnej klęski lub katastrofy pozwolą zapewnić większą skuteczność, dokładniejsze ukierunkowanie i większą oszczędność kosztową działań podejmowanych w ramach mechanizmu, a zamierzone cele będą osiągane szybciej, co ma ogromne znaczenie podczas reagowania na klęski i katastrofy.

Artykuł 1 punkt 11a – dodać nowy punkt

Tekst zaproponowany przez Komisję

Poprawka KR-u

—

11) art. 16 ust. 3 lit. b) otrzymuje brzmienie: „niezwłoczne formułowanie zaleceń, w miarę możliwości we współpracy z dotkniętym państwem i – w odpowiednich wypadkach – z regionalnymi i lokalnymi punktami kontaktowymi, w oparciu o potrzeby istniejące na miejscu oraz wszelkie właściwe wcześniej opracowane plany, zwracanie się do państw członkowskich o rozmieszczenie określonych zdolności i ułatwianie koordynacji pomocy, o którą wystąpiono;”

Uzasadnienie

Bezpośredni kontakt z regionalnymi i lokalnymi punktami kontaktowymi może skrócić czas formułowania zaleceń i sprawić, że podawane informacje będą bardziej szczegółowe. Odnosi się to w szczególności do katastrof na dużą skalę, kiedy władze krajowe mają ograniczoną zdolność szybkiego reagowania.

Artykuł 1 punkt 14

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
14) w art. 21 wprowadza się następujące zmiany:	14) w art. 21 wprowadza się następujące zmiany:
a) ust. 1 lit. j) otrzymuje brzmienie: „j) ustanowienie rescEU, zarządzanie nim i utrzymywanie go zgodnie z art. 12;”;	a) ust. 1 lit. j) otrzymuje brzmienie: „j) ustanowienie rescEU, zarządzanie nim i utrzymywanie go zgodnie z art. 12;”;
[…]
	b) dodaje się lit. n) i o): „n) wspieranie warsztatów i doradztwa dla władz lokalnych i regionalnych oraz innych właściwych organizacji, którego celem byłoby zintegrowanie polityki i programów z instrumentami finansowymi, których realizacja może przyczynić się do zapobiegania skutkom zjawisk pogodowych i klęsk żywiołowych oraz do ograniczania tych skutków; o) wspieranie testów warunków skrajnych, a także certyfikacji zdolności reagowania, których wyniki państwa członkowskie udostępnią europejskiej puli ochrony ludności.”; […]

Uzasadnienie

Zapobieganie katastrofom i klęskom generuje niższe koszty niż odbudowa po klęskach żywiołowych. Jest zatem uzasadnione powiązanie działań mogących prowadzić do inwestycji, które bezpośrednio lub pośrednio zmniejszają ryzyko katastrof lub mogłoby przyczynić się do ograniczenia ich skutków.

II.   ZALECENIA POLITYCZNE

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW

Uwagi ogólne

1.

Zgadza się, że ogromny zasięg niedawnych katastrof pokazał, jakie są ograniczenia Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności. Podkreśla jednak, że choć mechanizm ten trzeba zreformować, głównym jego celem musi pozostać budowanie odporności na klęski żywiołowe. Koncentrowanie się na zdolności do reagowania na klęski żywiołowe i katastrofy w czasie, gdy zwiększa się ich częstotliwość i natężenie, nie jest właściwą odpowiedzią na problem. Na poziomie Unii Europejskiej zasadę odporności na klęski żywiołowe i lepszego odbudowywania po ich wystąpieniu trzeba włączyć w główny nurt wszystkich unijnych obszarów polityki i funduszy. Przypomina, że zasada odporności na klęski żywiołowe musi być również fundamentem polityki inwestycyjnej UE, tak by pieniądze publiczne pomagały zwiększać odporność społeczności na negatywne skutki klęsk żywiołowych i nie narażały życia obywateli (1).

2.

Zauważa, że zgodnie z wynikami badania Eurobarometru z maja 2017 r. opinia publiczna popiera koncepcję, w której UE pomaga w koordynowaniu reakcji na klęski żywiołowe na terenie państw członkowskich (poprzez swą rolę w zakresie ochrony ludności).

3.

Zauważa, że wniosek oraz komunikat Komisji stanowią krok naprzód w kierunku dalszego upraszczania i usprawniania prawodawstwa.

4.

Zgadza się ze stwierdzeniem Komisji, że zmiana klimatu zwiększa ryzyko wystąpienia klęsk żywiołowych. Dlatego wzywa instytucje UE do zagwarantowania, że działania UE w dziedzinie klimatu będą bardziej koncentrować się na ograniczaniu ryzyka klęsk żywiołowych i budowaniu odporniejszej na klęski żywiołowe Europy za pomocą kierowanego i ukierunkowanego lokalnie podejścia zakładającego wielopoziomowe sprawowanie rządów.

5.

Zauważa, że wniosek Komisji zdecydowanie skupia się na reakcji oraz że znaczna liczba przypadków uruchomienia mechanizmu wynika z cyklicznych klęsk żywiołowych. Należy zatem wywrzeć presję na państwa członkowskie, aby podejmowały odpowiednie działania prewencyjne w zakresie zachowania wystarczającej ilości zdolności krajowych.

6.

Podkreśla znaczenie dostosowania wniosków Komisji do ram z Sendai dotyczących ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych w celu zapewnienia wspólnych działań, zwiększenia zdolności wsparcia oraz unikania powielania działań, zwłaszcza w odniesieniu do rozwijania krajowych i lokalnych strategii ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych.

7.

Zwraca uwagę, że poprawa Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności stanowi integralną część działań mających na celu przeciwdziałanie skutkom zmian klimatycznych. Podkreśla potrzebę większej synergii między sieciami zajmującymi się problemem zmiany klimatu a tymi zaangażowanymi w zwiększanie odporności na klęski żywiołowe. Zwraca uwagę, że potrzebna jest większa synergia między Porozumieniem Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii a kampanią „Making Cities Resilient” (Zwiększenie odporności miast) zainicjowaną przez Biuro ONZ ds. Zmniejszania Ryzyka Związanego z Klęskami Żywiołowymi.

Rola władz lokalnych i regionalnych

8.

W obliczu aktualnych trendów występowania klęsk żywiołowych – spowodowanych zarówno zjawiskami pogodowymi, jak i czynnikami z zakresu bezpieczeństwa wewnętrznego – zgadza się co do potrzeby wzmocnienia ochrony ludności. Podkreśla jednak, że cel ten najlepiej można osiągnąć poprzez wzmocnienie podejścia terytorialnego i podejścia kierowanego przez społeczność. Działania na poziomie UE muszą się koncentrować na koordynowaniu i wspieraniu działań państw członkowskich oraz ich samorządów lokalnych i regionalnych. Podkreśla, że działania społeczności lokalnej to najszybsza i najskuteczniejsza metoda ograniczania szkód spowodowanych klęską.

9.

Wzywa Komisję i państwa członkowskie do włączenia władz lokalnych i regionalnych w proces przeglądu planowanych inwestycji w ramach wszystkich stosownych programów, a także w proces dyskusji nad ewentualnymi zmianami.

10.

Zwraca uwagę, że przepisy dotyczące oceny ryzyka i planowania zarządzania ryzykiem, takie jak te wymagane na mocy prawodawstwa w zakresie ochrony ludności lub unijnej dyrektywy powodziowej, należy opracować w partnerstwie z władzami lokalnymi i regionalnymi. Zauważa, że w wielu przypadkach władze lokalne i regionalne mają większą wiedzę o ryzyku niż rząd krajowy. Apeluje o przyjęcie kodeksu postępowania dotyczącego udziału władz lokalnych i regionalnych w opracowywaniu takich planów. Podkreśla również potrzebę wymiany najlepszych praktyk na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym.

11.

Ponownie podkreśla (2) potrzebę stworzenia ram dotyczących planów zarządzania ryzykiem, które mogą następnie być stosowane przez państwa członkowskie jako wytyczne; ułatwiałoby to także porównywanie treści tych planów. Odnotowuje, że ramy UE byłyby zgodne z zasadą pomocniczości. Podkreśla, że władze lokalne i regionalne powinny mieć możliwość samodzielnego opracowywania planów zarządzania ryzykiem, lecz pomocne byłyby ramy UE ułatwiające orientację.

12.

Zaleca, by zarządzanie Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego (ERCC) przez Komisję odbywało się we współpracy z władzami krajowymi i regionalnymi państw uczestniczących w Unijnym Mechanizmie Ochrony Ludności.

13.

Podkreśla potrzebę zaangażowania władz lokalnych i regionalnych, a także organizacji sektora wolontariatu i sektora obywatelskiego w nowo utworzoną europejską sieć wiedzy w zakresie ochronie ludności.

14.

Wzywa Komisję, by we współpracy z władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi wypracowała strategie gotowości na wypadek klęsk żywiołowych, które objęłyby program szkoleń i ćwiczeń, a także inne elementy, takie jak zaproszenie do składania wniosków w ramach mechanizmu unijnego, program wymiany ekspertów i opracowywanie scenariuszy zagrożenia.

15.

Zauważa, że Unijny Mechanizm Ochrony Ludności powinien być podany do wiadomości podmiotów regionalnych i lokalnych, aby poprawić zarządzanie ryzykiem nie tylko na poziomie transgranicznym, ale także między władzami europejskimi, krajowymi, regionalnymi i lokalnymi.

16.

Podkreśla znaczenie krajowych, regionalnych i lokalnych kampanii informujących o Unijnym Mechanizmie Ochrony Ludności oraz o zagrożeniach na szczeblu lokalnym i regionalnym wskazanych w odpowiednich lokalnych i regionalnych dokumentach nt. oceny ryzyka. Ponownie zwraca uwagę, że ważne jest, by takie kampanie informacyjne były adresowane także do szkół.

17.

Popiera wezwanie do ustanowienia nowego programu Erasmus w zakresie ochrony ludności, zgodnie z przepisami i zasadami określonymi w rozporządzeniu (UE) nr 1288/2013 ustanawiającym „Erasmus+” (3). Wskazane jest, by taki nowy program miał wymiar międzynarodowy i był otwarty dla przedstawicieli nie tylko krajowych, ale również regionalnych i lokalnych.

Możliwości finansowania

18.

Wzywa Komisję, Radę i Parlament do większych wysiłków na rzecz wzmocnienia spójności mechanizmu z innymi instrumentami UE służącymi zapobieganiu ryzyku wystąpienia klęsk żywiołowych i zarządzaniu nim. Należy to osiągnąć nie tylko poprzez tworzenie powiązań między Unijnym Mechanizmem Ochrony Ludności a polityką spójności, rozwoju obszarów wiejskich, zdrowia i badań naukowych oraz poprzez propagowanie włączania tych działań do polityki ochrony środowiska, ale również poprzez rozważenie, w jaki sposób te wzajemne powiązania można wzmocnić w nowych wieloletnich ramach finansowych i w przepisach regulujących korzystanie z funduszy.

19.

Zdaje sobie sprawę, że Komisja rozważa wykorzystanie przepisów dotyczących oceny ryzyka i planów zarządzania ryzykiem jako warunków wstępnych otrzymania środków po 2020 r., zarówno w ramach polityki spójności, jak i Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Podkreśla jednak, że wprowadzenie warunków wstępnych opartych tylko na ocenie ryzyka i planach zarządzania ryzykiem nie przyczyni się do osiągnięcia odporności na klęski żywiołowe. W przepisach dotyczących wykorzystania funduszy strukturalnych należy określić odporność na klęski żywiołowe jako kryterium, które trzeba spełnić w przypadku każdego projektu finansowanego przez UE.

20.

KR z zadowoleniem przyjmuje cel dotyczący zwiększania dostępności wiedzy naukowej oraz opierania się w większym stopniu na wynikach badań naukowych przy podejmowaniu i przeprowadzaniu działań zapobiegawczych. Podkreśla, że istotna jest współpraca z sektorem prywatnym, aby wypracować politykę otwartego dostępu do danych i zagwarantować, że interesy komercyjne nie będą miały pierwszeństwa przed dobrostanem i bezpieczeństwem publicznym.

21.

Podkreśla, że trzeba zachęcać społeczności do organizowania samopomocy, ponieważ często pomoc z zewnątrz dociera ze znacznym opóźnieniem. W związku z tym apeluje, aby działania UE były nastawione na zapewnianie wsparcia technicznego w zakresie szkoleń, tak by zwiększyć w społecznościach potencjał samopomocy, dzięki czemu będą lepiej przygotowane do podjęcia pierwszych działań w razie katastrofy i do ograniczenia jej zasięgu. Odpowiednio ukierunkowane szkolenie i kształcenie adresowane do osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo publiczne, takich jak przywódcy społeczności, pracownicy opieki społecznej i personel medyczny, służby ratownicze i straż pożarna, mogą pomóc stawić czoła zdarzeniu, zmniejszyć liczbę ofiar śmiertelnych podczas i w następstwie kryzysu (4).

22.

Przypomina o ważnej roli sektora prywatnego w osiąganiu odporności na klęski żywiołowe, a także w skutecznej i szybkiej odbudowie po klęskach żywiołowych. Przykładowo prywatne ubezpieczenie w znaczącym stopniu zniechęca do ryzykownych zachowań, zwiększa świadomość ryzyka i ułatwia odbudowę po klęsce żywiołowej (5).

Specjalna rezerwa unijnych zasobów: rescEU

23.

Przyjmuje do wiadomości propozycję stworzenia specjalnej rezerwy zasobów – rescEU – w celu uzupełnienia krajowych zdolności reagowania państw członkowskich oraz wzmocnienia wspólnej zdolności w zakresie reagowania na klęski i katastrofy. Zgodnie z wnioskiem Komisji rescEU stanie się ważnym instrumentem reagowania w przyszłości, zwłaszcza do celów wdrażania transgranicznego. Ubolewa jednak, że wnioskowi Komisji nie towarzyszy ocena skutków, w związku z czym Komisja nie przedstawiła alternatywnych rozwiązań. By zapewnić przestrzeganie zasady pomocniczości, cele i zadania rescEU należy realizować w sposób zachowujący podstawową odpowiedzialność na szczeblu państw członkowskich, jednocześnie ułatwiając rozwój kontaktów między dotkniętymi klęską państwami członkowskimi i władzami lokalnymi i regionalnymi. Jeżeli chodzi o natychmiastową i skuteczną reakcję, zasadnicze znaczenie mają odpowiednio wyszkolone i wyposażone jednostki lokalne, podobnie jak grupy wolontariuszy na szczeblu lokalnym. Państwa członkowskie muszą zapewnić odpowiednie zasoby finansowe dla publicznych jednostek reagowania kryzysowego. Komitet podkreśla jednak, że w dalszym ciągu trzeba się koncentrować przede wszystkim na budowaniu odporności na klęski żywiołowe, by zmniejszyć ryzyko klęsk żywiołowych i ograniczyć do minimum powodowane przez nie szkody.

24.

Z zadowoleniem przyjmuje uproszczenie obecnego systemu poprzez wprowadzenie jednej stopy dofinansowania (75 %) w odniesieniu do kosztów związanych z adaptacją, kosztów naprawy, transportu i kosztów operacyjnych poniesionych na zasoby będące częścią europejskiej puli ochrony ludności. Z zadowoleniem przyjmuje również decyzję, aby zmniejszyć obciążenie finansowe państw uczestniczących poprzez zwiększenie kosztów kwalifikowalnych i zwiększenie stopy współfinansowania do 75 %, a zarazem podkreśla, że nowa rezerwa musi wspierać państwa członkowskie, a nie zwalniać je z obowiązku rozwijania własnego potencjału w zakresie działań ratunkowych.

25.

Zauważa, że proponowany kształt rezerwy rescEU obejmuje zasoby, które już zostały w wystarczającym stopniu przekazane do dobrowolnej wspólnej puli. Z tego względu opowiada się za utrzymaniem możliwości, by Komisja mogła zmieniać kształt rezerwy rescEU w porozumieniu z państwami członkowskimi, tak aby w pełni ją dostosować do stwierdzonych luk w zdolnościach.

26.

Proponuje, aby udział instytucji publicznych z państw członkowskich i udział podmiotów sektora prywatnego w systemie rescEU opierał się na zasadzie dobrowolności.

Pomocniczość i proporcjonalność

27.

Zaznacza, że ochrona ludności to obszar, w którym działanie Unii polega na wspieraniu, koordynowaniu lub uzupełnianiu działań państw członkowskich. Podkreśla zatem, że Komisja powinna zagwarantować, że nowo tworzona rezerwa będzie służyć koordynowaniu, wspieraniu i uzupełnianiu działań państw członkowskich, a nie udostępnianiu UE jej zasobów własnych lub udzielaniu jej nowych kompetencji. Podkreśla, że skoncentrowanie się na wspieraniu większych zdolności reagowania wśród społeczności lokalnych może przełożyć się na ich skuteczniejsze działanie w przypadku klęsk i katastrof. Jednocześnie takie podejście jest zgodne z zasadą pomocniczości.

---

(1)  COR 02646/2014; CDR 5035/2016.

(2)  CDR 740/2012.

(3)  2017/0309(COD) (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 50).

(4)  CDR 02646/2014.

(5)  CDR 05035/2016; CDR 02646/2014.

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi

(2018/C 361/08)

Sprawozdawca: Mark WEINMEISTER (DE/EPL), sekretarz stanu do spraw europejskich kraju związkowego Hesja Dokumenty źródłowe: Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi COM(2017) 753 final

I.   ZALECANE POPRAWKI

Poprawka 1

Motyw 2 – dodać nowy motyw przed motywem 1998/83 6

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję

Poprawka KR-u

Konieczne są minimalne wymogi w zakresie podstawowych, zapobiegawczych minimalnych norm jakości oraz wartości parametrycznych związanych ze zdrowiem i dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, jeśli mają zostać zdefiniowane minimalne cele w zakresie jakości środowiska, które miałyby zostać osiągnięte dzięki współdziałaniu z innymi przepisami i środkami na poziomie UE, tak aby zabezpieczyć i wspierać stałe używanie wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Obejmuje to w szczególności odpowiednie środki ochrony zasobów wodnych, zapewniające utrzymanie czystości wód powierzchniowych oraz gruntowych.

Uzasadnienie

Motyw ten składa się częściowo ze skreślonych motywów 5 i 8. Jest istotne, aby wpływ środowiskowych źródeł emisji takich jak np. ścieki oczyszczone, przemysł czy rolnictwo, które mogą w różnym stopniu oddziaływać na właściwości jednolitych części wód, był odpowiednio ukierunkowywany dzięki ustanowieniu norm jakości środowiska zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci” i z zasadą ostrożności. Ostatecznie wielkość tych emisji będzie zależała od tego, w jakim zakresie należy zagwarantować jakość wody pitnej w krótkiej, średniej i długiej perspektywie czasowej. Ze względów zdrowotnych trzeba odrzucić gospodarowanie zasobami wody pitnej, które faworyzuje technologię „końca rury”. Cel „woda przeznaczona do spożycia przez ludzi” wymaga odpowiednich strategii i środków w różnych kategoriach środowiska, co jest spójne z treścią artykułu 7. Ocena wartości parametrycznych WHO pod kątem skutków dla zdrowia opiera się na zapobiegawczym podejściu w zakresie zdrowia (zob. też nowy motyw 16, w którym mowa o usunięciu artykułu 9 dyrektywy 98/83/WE), a dzięki dopuszczalnej alokacji substancji zapewnia się zaopatrzenie w wodę pitną tymczasowo bez szkodliwych skutków dla zdrowia. Zresztą podejście to zostało odrzucone w nowym artykule 12.

Poprawka 2

Motyw 5

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję

Poprawka KR-u

Europejskie Biuro Regionalne Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) przeprowadziło szczegółowy przegląd wykazu parametrów i wartości parametrycznych określonych w dyrektywie 98/83/WE w celu ustalenia, czy istnieje potrzeba dostosowania go do postępu technicznego i naukowego. Wyniki tego przeglądu wskazują, że należy: objąć kontrolą patogeny jelitowe oraz bakterię Legionella, dodać sześć parametrów chemicznych lub grup parametrów oraz stosować ostrożnościowe wskaźniki odniesienia wobec trzech reprezentatywnych związków zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego. W przypadku trzech spośród nowych parametrów należy określić wartości parametryczne, które są bardziej rygorystyczne niż te zaproponowane prze WHO, lecz nadal osiągalne, z uwzględnieniem zasady ostrożności.  W odniesieniu do ołowiu WHO stwierdziła, że stężenia powinny być tak niskie, jak to możliwe w praktyce, a w przypadku chromu WHO nadal prowadzi przegląd wartości; w przypadku obu parametrów zatem należy zastosować dziesięcioletni okres przejściowy, zanim wprowadzone zostaną bardziej rygorystyczne wartości.

Europejskie Biuro Regionalne Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) przeprowadziło szczegółowy przegląd wykazu parametrów i wartości parametrycznych określonych w dyrektywie 98/83/WE w celu ustalenia, czy istnieje potrzeba dostosowania go do postępu technicznego i naukowego. Wyniki tego przeglądu wskazują, że należy: objąć kontrolą patogeny jelitowe oraz bakterię Legionella, dodać dziewięć parametrów chemicznych lub grup parametrów, w tym trzy reprezentatywne związki zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego , oraz uwzględnić zalecane wartości WHO . W odniesieniu do ołowiu WHO stwierdziła, że stężenia powinny być tak niskie, jak to możliwe w praktyce, a w przypadku chromu WHO nadal prowadzi przegląd wartości; w przypadku obu parametrów zatem należy zastosować dziesięcioletni okres przejściowy, zanim wprowadzone zostaną bardziej rygorystyczne wartości.

Uzasadnienie

We wniosku Komisji nie przedstawiono definicji pojęcia ostrożnościowych wskaźników odniesienia. Dalej we wniosku Komisja wyjaśnia (w punkcie 5, w części „Szczegółowe wyjaśnienia na temat sposobu uwzględnienia we wniosku zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia WHO dotyczących parametrów i wartości parametrycznych”), że jak wskazuje WHO, w przypadku tych trzech związków zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego nie ma obecnie dowodów na istnienie zagrożeń dla zdrowia związanych z wodą pitną i zagrożenia takie są mało prawdopodobne. Komisja ustala wartości stężenia dla tych trzech związków w sposób, który nie jest przejrzysty ani nie daje się zrozumieć na podstawach naukowych. Dlatego jest godne zalecenia, by jako wartości parametryczne przewidzieć proponowane przez WHO wartości zalecane, co daje się odpowiednio uzasadnić z punktu widzenia wymogów zdrowotnych (woda przeznaczona do spożycia przez ludzi).

Poprawka 3

Po motywie 5 ponownie dodać dawne motywy 1998/83 13 i 16

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
	Wartości parametryczne opierają się na dostępnej wiedzy naukowej, są ogólnie oparte na wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia dotyczących jakości wody pitnej, uwzględniają również zasadę ostrożności, a w ten sposób zapewniają wysoki poziom ochrony zdrowia.

Uzasadnienie

Należy zachować dawne motywy 13 i 16 ze względu na zawarte w nich klarowne stwierdzenia dotyczące wartości parametrycznych. W związku z art. 18 („Przegląd załączników”) trzeba w sposób niepozostawiający wątpliwości stwierdzić, że wartości parametryczne opierają się na dostępnej wiedzy naukowej i uwzględniają zasadę ostrożności. Odnosi się to także do nowego artykułu 12 i jego ustępu 3. Zgodnie z ich przepisami państwa członkowskie mają „automatycznie” uznawać wszelkie przypadki niespełnienia wartości parametrycznych za potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzi. Jak wyjaśniono już w poprawce 1, ocena wartości parametrycznych WHO pod kątem skutków dla zdrowia opiera się na zapobiegawczym podejściu w zakresie zdrowia (zob. też nowy motyw 16, w którym mowa o usunięciu artykułu 9 dyrektywy 98/83/WE), a nie na przesłance istnienia jakiegoś potencjalnego bezpośredniego zagrożenia. Jest to sprzeczne ze stanowiskiem WHO.

Poprawka 4

Motyw 9

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję

Poprawka KR-u

Ocena zagrożeń powinna być nakierowana na ograniczenie poziomu uzdatniania wymaganego do produkcji wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, np. dzięki zmniejszeniu presji powodujących zanieczyszczenie części wód wykorzystywanych do poboru wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W tym celu państwa członkowskie powinny zidentyfikować zagrożenia i możliwe źródła zanieczyszczeń związane z tymi częściami wód oraz monitorować zanieczyszczenia, które uznały za istotne, np. ze względu na zidentyfikowane zagrożenia (np. mikrodrobiny plastiku, azotany , pestycydy lub produkty farmaceutyczne określone w dyrektywie 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady) z powodu ich naturalnego występowania w obszarze poboru wody (np. arsen) lub w związku z informacjami przekazanymi przez dostawców wody (np. nagły wzrost jednego z parametrów w surowej wodzie). Parametry te powinny być stosowane jako czynniki dające impuls właściwym organom do podjęcia działania w celu zmniejszenia presji na części wód, takich jak środki zapobiegawcze lub łagodzące (w tym, w razie potrzeby, badania służące poznaniu wpływu na zdrowie), w celu ochrony tych części wód i likwidacji źródła zanieczyszczeń we współpracy z dostawcami wody i zainteresowanymi stronami.

Ocena zagrożeń powinna być nakierowana na ograniczenie poziomu uzdatniania wymaganego do produkcji wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, np. dzięki zmniejszeniu presji powodujących zanieczyszczenie części wód wykorzystywanych do poboru wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W tym celu państwa członkowskie powinny zidentyfikować zagrożenia i możliwe źródła zanieczyszczeń związane z tymi częściami wód oraz monitorować zanieczyszczenia, które uznały za istotne, np. ze względu na zidentyfikowane zagrożenia (np. mikrodrobiny plastiku (cząsteczki o wysokiej zawartości polimeru wielkości od 1 nm do 5 mm), poziomy stężenia azotanu , pestycydy lub produkty farmaceutyczne określone w dyrektywie 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady) z powodu ich naturalnego występowania w obszarze poboru wody (np. arsen) lub w związku z informacjami przekazanymi przez dostawców wody (np. nagły wzrost jednego z parametrów w surowej wodzie). Parametry te powinny być stosowane jako czynniki dające impuls właściwym organom do podjęcia działania w celu zmniejszenia presji na części wód, takich jak środki zapobiegawcze lub łagodzące (w tym, w razie potrzeby, badania służące poznaniu wpływu na zdrowie), w celu ochrony tych części wód i likwidacji źródła zanieczyszczeń we współpracy z dostawcami wody i zainteresowanymi stronami. W związku z tym państwa członkowskie powinny zapewnić przepisy ustawowe i wykonawcze zobowiązujące samorządy terytorialne i samych dostawców usług wodnych do pozyskania narzędzi kontroli wpływu decyzji na inwestycje. Wpływ poboru i presja zrzutów na części wód powinny być głównym punktem odniesienia przy opracowywaniu jednolitych modeli środowiskowych łączących prognozy i zarządzanie, przydatnych do określenia najlepszych warunków zrównoważenia środowiskowego i społeczno-gospodarczego oraz działań w zakresie sieci i instalacji w celu zagwarantowania odpowiednich zintegrowanych usług wodnych stosownie do warunków społeczno-gospodarczych obszarów odniesienia.

Uzasadnienie

Mikrodrobiny plastiku to istotne źródło zanieczyszczeń, które powinno być monitorowane przez państwa członkowskie. W niniejszej poprawce proponuje się definicję stosowaną przez szwedzką Agencję Ochrony Środowiska. Ponadto zaleca się stosowanie pojęcia „poziomy stężenia azotanu” zamiast „azotany”, gdyż z chemicznego punktu widzenia można mówić tylko o „azotanie”, w tym kontekście chodzi o poziomy stężenia.

Poprawka 5

Motyw 11

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
Wartości parametryczne stosowane w celu oceny jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi mają być przestrzegane w punkcie, w którym woda przeznaczona do spożycia przez ludzi jest udostępniana właściwym użytkownikom.	Wartości parametryczne stosowane w celu oceny jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi mają być przestrzegane w punkcie, w którym woda przeznaczona do spożycia przez ludzi jest udostępniana właściwym użytkownikom.
Na jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi może mieć jednak wpływ wewnętrzna instalacja wodociągowa. WHO odnotowała, że w Unii Legionella powoduje największe obciążenie dla zdrowia ze wszystkich patogenów przenoszonych przez wodę w Unii. Jest ona przenoszona przez systemy dystrybucji ciepłej wody drogą wziewną, na przykład podczas korzystania z prysznica. Zagrożenie to ma zatem wyraźny związek z wewnętrzną instalacją wodociągową. Ponieważ nałożenie jednostronnego obowiązku monitorowania na wszystkie zabudowania prywatne i publiczne spowodowałoby nadmiernie wysokie koszty, właściwszym rozwiązaniem tego problemu jest ocena ryzyka związanego z wewnętrznymi instalacjami wodociągowymi. Ponadto potencjalne ryzyko związane z produktami i materiałami mającymi kontakt z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi powinno również zostać uwzględnione w ocenie ryzyka związanego z wewnętrznymi instalacjami wodociągowymi. Ocena ryzyka związanego z wewnętrznymi instalacjami wodociągowymi powinna zatem obejmować m.in. monitorowanie głównie priorytetowych budynków, ocenę ryzyka mającego źródło w wewnętrznych instalacjach wodociągowych i powiązanych produktach i materiałach oraz sprawdzanie właściwości użytkowych wyrobów budowlanych mających kontakt z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi na podstawie deklaracji właściwości użytkowych zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011. Wraz z deklaracją właściwości użytkowych należy również przedstawić informacje, o których mowa w art. 31 i 33 rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady. Na podstawie tej oceny państwa członkowskie powinny zastosować wszelkie niezbędne środki, aby zapewnić m.in. wprowadzenie odpowiednich środków kontroli i zarządzania (np. w przypadku wystąpienia ognisk chorób) zgodnie z wytycznymi WHO, oraz aby migracja z wyrobów budowlanych nie zagrażała zdrowiu ludzkiemu. Nie naruszając jednak rozporządzenia (UE) nr 305/2011, w przypadkach gdyby takie środki powodowały ograniczenie swobodnego przepływu produktów i materiałów w Unii, ograniczenia te muszą być należycie uzasadnione i ściśle proporcjonalne oraz nie mogą wiązać się z arbitralną dyskryminacją lub ukrytym ograniczeniem handlu między państwami członkowskimi.	Na jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi może mieć jednak wpływ wewnętrzna instalacja wodociągowa. WHO odnotowała, że w Unii Legionella powoduje największe obciążenie dla zdrowia ze wszystkich patogenów przenoszonych przez wodę w Unii. Jest ona przenoszona przez systemy dystrybucji ciepłej wody drogą wziewną, na przykład podczas korzystania z prysznica. Zagrożenie to ma zatem wyraźny związek z wewnętrzną instalacją wodociągową. Ponieważ nałożenie jednostronnego obowiązku monitorowania na wszystkie zabudowania prywatne i publiczne spowodowałoby nadmiernie wysokie koszty, właściwszym rozwiązaniem tego problemu jest ocena ryzyka związanego z wewnętrznymi instalacjami wodociągowymi. Ponadto potencjalne ryzyko związane z produktami i materiałami mającymi kontakt z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi powinno również zostać uwzględnione w ocenie ryzyka związanego z wewnętrznymi instalacjami wodociągowymi. Ocena ryzyka związanego z wewnętrznymi instalacjami wodociągowymi powinna zatem obejmować m.in. monitorowanie głównie priorytetowych budynków, ocenę ryzyka mającego źródło w wewnętrznych instalacjach wodociągowych i powiązanych produktach i materiałach oraz sprawdzenie substancji uwalnianych przez produkty i materiały do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi .

Uzasadnienie

Byłoby lepiej, gdyby w przypadku produktów i materiałów sprawdzanie substancji uwalnianych do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi nie odbywało się na podstawie uregulowania zgodnego z rozporządzeniem (UE) nr 305/2011 (rozporządzenie w sprawie wyrobów budowlanych). Ustalenie kryteriów parametrów oraz samych wartości parametrycznych odnośnie do migracji substancji z wyrobów budowlanych do wody pitnej jest niezbędne ze względów zdrowotnych. Na mocy rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych nie ma w tej chwili zharmonizowanych norm określających kryteria badania i właściwości użytkowe pod kątem wymogów zdrowotnych – wszystko opiera się jedynie na deklaracji. Deklaracji poziomu i klasy właściwości użytkowych nie da się sporządzić ani przedstawić w szczególności w przypadku producentów. Ponadto na podstawie oznakowania CE czy też w przypadku wprowadzonych do obrotu wyrobów budowlanych z oznakowaniem CE nie da się stwierdzić, czy deklaracja właściwości użytkowych (np. w zakresie wytrzymałości mechanicznej) wskazuje też, że w następstwie migracji substancji do wody pitnej nie ma zagrożenia dla zdrowia ludzkiego. Poza wyrobami budowlanymi także inne materiały mogą uwalniać substancje do wody. Rozporządzenie w sprawie wyrobów budowlanych jest więc stosowne tylko częściowo i należy zbadać i uregulować wszystkie materiały. Zweryfikowane informacje na temat związanej z różnymi produktami migracji substancji do wody pitnej są wszakże dostępne poprzez system uzgodniony przez 4 państwa członkowskie (inicjatywa 4MS), który zapewnia solidną, opartą na notyfikacji podstawę dla wprowadzenia ogólnoeuropejskich jednolitych programów badania i oceny materiałów i produktów wchodzących w kontakt z wodą pitną. Należy dążyć do tego, aby te wymogi sanitarne i inne powiązane bezpośrednie wymogi zostały w przyszłości usankcjonowane w unijnej dyrektywie w sprawie wody pitnej. W inicjatywie 4MS biorą udział obok Niemiec: Francja, Niderlandy i Zjednoczone Królestwo. Zob. także poprawki 13 i 14 do art. 10 ust. 1 lit. c).

Poprawka 6

Motyw 12

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję

Poprawka KR-u

Przepisy dyrektywy 98/83/WE dotyczące zapewnienia jakości uzdatniania, sprzętu i materiałów nie były skuteczne w usuwaniu przeszkód dla rynku wewnętrznego, jeśli chodzi o swobodny obrót wyrobami budowlanymi mającymi kontakt z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi. Krajowe procedury zatwierdzania produktów nadal istnieją, przy czym wymogi są różne w poszczególnych państwach członkowskich. Utrudnia to producentom wprowadzanie produktów do obrotu w całej Unii i zwiększa związane z tym koszty. Bariery techniczne mogą zostać skutecznie usunięte wyłącznie poprzez ustanowienie zharmonizowanych specyfikacji technicznych dotyczących wyrobów budowlanych mających kontakt z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi na podstawie rozporządzenia (UE) nr 305/2011. Rozporządzenie to umożliwia opracowanie europejskich norm harmonizujących metody oceny wyrobów budowlanych mających kontakt z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi oraz wartości progowe i klasy, które mają być ustalane w odniesieniu do poziomu właściwości użytkowych poszczególnych zasadniczych charakterystyk. W tym celu do programu prac normalizacyjnych na 2017 r. włączono wniosek o normalizację dotyczący specyficznie prac normalizacyjnych w zakresie bezpieczeństwa i higieny produktów i materiałów mających kontakt z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi na podstawie rozporządzenia (UE) nr 305/2011; norma ma zostać wydana do 2018 r. Publikacja zharmonizowanej normy w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej zapewni racjonalne podejmowanie decyzji dotyczących wprowadzania lub udostępniania na rynku bezpiecznych wyrobów budowlanych mających kontakt z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi. W związku z tym należy usunąć przepisy dotyczące sprzętu i materiałów mających kontakt z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi, częściowo zastąpić je przepisami dotyczącymi oceny ryzyka związanego z wewnętrznymi instalacjami wodociągowymi oraz uzupełnić odpowiednimi zharmonizowanymi normami na podstawie rozporządzenia (UE) nr 305/2011.

Uzasadnienie

Ponieważ rozporządzenie (UE) nr 305/2011 nie przewiduje harmonizacji podstawowego wymagania w zakresie higieny i zdrowia (załącznik I pkt 3 lit. e)) dla produktów odnośnie do norm dotyczących produktów i badań, a tym samym nie harmonizuje informacji dotyczących właściwości użytkowych dla substancji uwalnianych do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, wobec tego można – z myślą o zapobieganiu zagrożeniom dla zdrowia ludzkiego – wysunąć wystarczająco mocne przesłanki, by zrezygnować z uregulowania na podstawie rozporządzenia (UE) nr 305/2011 (zob. również art. 10 ust. 1 lit. c)). W przeszłości próba zharmonizowania norm zawiodła. Jako rozwiązanie zaleca się, by w unijnej dyrektywie w sprawie wody pitnej uregulować bezpośrednie wymogi sanitarne. Zob. także poprawki 13 i 14 do art. 10 ust. 1 lit. c).

Poprawka 7

Motyw 15

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję

Poprawka KR-u

W przypadku niezgodności z normami nałożonymi przepisami niniejszej dyrektywy zainteresowane państwo członkowskie powinno niezwłocznie wyjaśnić przyczynę i zapewnić, aby podjęto niezbędne działanie zaradcze w celu przywrócenia jakości wody. W przypadkach gdy dostarczana woda stanowi potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, dostawa takiej wody powinna zostać zakazana lub należy ograniczyć jej wykorzystanie. Ponadto należy sprecyzować, że niespełnienie minimalnych wymogów dotyczących wartości związanych z parametrami mikrobiologicznymi i chemicznymi powinno być automatycznie uznawane przez państwa członkowskie za potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. W sytuacji gdy niezbędne jest podjęcie takich działań zaradczych w celu przywrócenia jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, zgodnie z art. 191 ust. 2 Traktatu pierwszeństwo należy dać działaniom, które rozwiązują problem u źródła.

W przypadku niezgodności z normami nałożonymi przepisami niniejszej dyrektywy zainteresowane państwo członkowskie powinno niezwłocznie wyjaśnić przyczynę i zapewnić, aby podjęto niezbędne działanie zaradcze w celu przywrócenia jakości wody. W przypadkach gdy dostarczana woda stanowi potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, dostawa takiej wody powinna zostać zakazana lub należy ograniczyć jej wykorzystanie. Ponadto należy sprecyzować, że niespełnienie minimalnych wymogów dotyczących wartości związanych z parametrami mikrobiologicznymi i chemicznymi może być w poszczególnych przypadkach uznawane przez państwa członkowskie za możliwe potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. W sytuacji gdy niezbędne jest podjęcie takich działań zaradczych w celu przywrócenia jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, zgodnie z art. 191 ust. 2 Traktatu pierwszeństwo należy dać działaniom, które rozwiązują problem u źródła.

Uzasadnienie

Automatyczne uznawanie przekroczenia wartości parametrycznych za potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego nie jest godne zalecenia. Jak już bowiem wyjaśniono także w poprawce 1, ocena wartości parametrycznych WHO pod kątem skutków dla zdrowia opiera się na zapobiegawczym podejściu w zakresie zdrowia (zob. też nowy motyw 16, w którym mowa o usunięciu artykułu 9 dyrektywy 98/83/WE), a nie na przesłance istnienia jakiegoś potencjalnego bezpośredniego zagrożenia. Z drugiej strony utrudniałoby to komunikację z konsumentem i prowadziłoby do wzrostu obaw i większej utraty zaufania, a w przyszłości mogłoby raczej sprzyjać zwiększonej konsumpcji wody butelkowanej. Byłoby to sprzeczne z intencją wniosku dotyczącego dyrektywy. Proponuje się, by wycofać się ze skreślenia art. 9 („Odstępstwa”) dyrektywy 98/83/WE.

Poprawka 8

Artykuł 2 ust. 3, 4, 5, 6 i 9

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
3.   „dostawca wody” oznacza podmiot dostarczający średnio co najmniej 10 m3 na dobę wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi;	3.   „dostawca wody” oznacza wyodrębniony podmiot dostarczający średnio co najmniej 10 m3 na dobę wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi;
4.   „mały dostawca wody” oznacza dostawcę wody dostarczającego mniej niż 500 m3 wody na dobę lub obsługującego mniej niż 5 000 osób;	4.   „mały dostawca wody” oznacza wyodrębnionego dostawcę wody dostarczającego mniej niż 500 m3 wody na dobę lub obsługującego mniej niż 50 000 osób;
5.   „ duży dostawca wody” oznacza dostawcę wody dostarczającego co najmniej 500 m3 wody na dobę lub obsługującego co najmniej 5 000 osób;	5.   „ średni dostawca wody” oznacza wyodrębnionego dostawcę wody dostarczającego co najmniej 500 m3 wody na dobę lub obsługującego od co najmniej 50 000 do 500 000 osób;
6.    „bardzo duży dostawca wody” oznacza dostawcę wody dostarczającego co najmniej 5 000  m3 wody na dobę lub obsługującego co najmniej 50 000 osób;	6.     „duży dostawca wody” oznacza wyodrębnionego dostawcę wody dostarczającego co najmniej 1 250  m3 wody na dobę lub obsługującego od co najmniej 500 000 do 1 500 000 osób;
7.    „obiekty priorytetowe” oznaczają duże obiekty, w których duża liczba użytkowników może być narażona na ryzyko związane z wodą, np. szpitale, instytucje opieki zdrowotnej, obiekty zakwaterowania, zakłady karne i kempingi, określone przez państwa członkowskie;	7.    „bardzo duży dostawca wody” oznacza wyodrębnionego dostawcę wody dostarczającego co najmniej 5 000  m3 wody na dobę lub obsługującego co najmniej 1 500 000 osób;
8.    „wrażliwe i zmarginalizowane grupy” oznaczają osoby wyizolowane ze społeczeństwa w wyniku dyskryminacji lub braku dostępu do praw, zasobów lub możliwości, bardziej niż reszta społeczeństwa narażone na szereg możliwych zagrożeń związanych ze zdrowiem, bezpieczeństwem, brakiem wykształcenia, uczestnictwem w szkodliwych praktykach lub na inne zagrożenia.	8.    „obiekty priorytetowe” oznaczają duże obiekty, w których duża liczba użytkowników może być narażona na ryzyko związane z wodą, np. szpitale, instytucje opieki zdrowotnej, obiekty zakwaterowania, zakłady karne i kempingi, określone przez państwa członkowskie;
	9.    „wrażliwe i zmarginalizowane grupy” oznaczają osoby wyizolowane ze społeczeństwa w wyniku dyskryminacji lub braku dostępu do praw, zasobów lub możliwości, bardziej niż reszta społeczeństwa narażone na szereg możliwych zagrożeń związanych ze zdrowiem, bezpieczeństwem, brakiem wykształcenia, uczestnictwem w szkodliwych praktykach lub na inne zagrożenia.
	10.     woda indywidualnie dostarczana, pod warunkiem że w ilościach niższych niż średnio 10 m3 na dobę lub dostarczana mniej niż 50 osobom, o ile woda nie jest dostarczana jako część działalności handlowej lub publicznej.

Uzasadnienie

Konieczne jest ustanowienie pośredniej kategorii dużych dostawców wody: od 500 000 do 1 500 000 osób. Zaleca się, by w ust. 3–6 odnieść się do dostawców wody, którzy stanowią w istocie pojedyncze i tym samym wyraźnie wyodrębnione podmioty. Nie chodzi tutaj bowiem o rozproszone, niepołączone w całość instalacje przedsiębiorstwa dostarczającego wodę. Ponieważ w art. 3 ust. 2 lit. b) definiuje się instalacje dostarczające wodę mniej niż 50 osobom lub w ilościach mniejszych niż 10 m3 na dobę, zaleca się z myślą o kompletności wyliczenia, aby uwzględnić tę definicję w art. 2.

Poprawka 9

Artykuł 5 ust. 1

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
Państwa członkowskie ustalają wartości mające zastosowanie do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi dla parametrów przedstawionych w załączniku I, które to parametry nie mogą być mniej rygorystyczne niż wartości określone w tym załączniku.	Państwa członkowskie ustalają wartości mające zastosowanie do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi dla parametrów przedstawionych w załączniku I, które to parametry nie mogą być mniej rygorystyczne niż wartości określone w tym załączniku.
	W przypadku parametrów wskaźnikowych wymienionych w załączniku I część C – wartości mogą być stosowane jako orientacyjne odniesienie tylko w celu spełnienia zobowiązań określonych w art. 12.

Uzasadnienie

Parametry wskaźnikowe podane w załączniku I część C do dyrektywy 98/83/WE skreśla się we wniosku dotyczącym dyrektywy z uzasadnieniem, że nie niosą ze sobą informacji zdrowotnych. Jednakże zapach i smak należy oceniać jako sanitarne wymogi jakości wody i mają one wpływ na akceptację spożywania wody.

Poprawka 10

Artykuł 7 ust. 1

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
Państwa członkowskie zapewniają, aby wobec zaopatrzenia w wodę, uzdatniania i dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi stosowano podejście oparte na analizie ryzyka, złożone z następujących elementów:	Państwa członkowskie zapewniają, aby wobec zaopatrzenia w wodę, uzdatniania i dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi stosowano , zgodnie z wytycznymi WHO dotyczącymi jakości wody pitnej oraz z normą europejską EN 15975-2, odpowiednie, proporcjonalne i właściwe z perspektywy lokalnej podejście oparte na analizie ryzyka, złożone z następujących elementów:
a) ocena zagrożeń dotycząca części wód wykorzystywanych do poboru wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi zgodnie z art. 8;	a) ocena zagrożeń dotycząca części wód wykorzystywanych do poboru wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi zgodnie z art. 8;
b) ocena ryzyka związanego z zaopatrzeniem przeprowadzana przez dostawców wody do celów monitorowania jakości dostarczanej wody zgodnie z art. 9 i załącznikiem II część C;	b) ocena ryzyka związanego z zaopatrzeniem przeprowadzana przez dostawców wody do celów monitorowania jakości dostarczanej wody zgodnie z art. 9 i załącznikiem II część C;
c) ocena ryzyka związanego z wewnętrznymi instalacjami wodociągowymi zgodnie z art. 10.	c) ocena ryzyka związanego z wewnętrznymi instalacjami wodociągowymi zgodnie z art. 10.
	Państwa członkowskie zapewniają jasny i wyważony podział obowiązków w zakresie oceny zagrożenia i ryzyka w odniesieniu do dostawców wody, z uwzględnieniem krajowych ram instytucjonalnych i prawnych, jak również zasady pomocniczości.

Uzasadnienie

Aby zagwarantować, że podejście oparte na analizie ryzyka zostanie zastosowane zgodnie z uznanymi procedurami międzynarodowymi, należy zawrzeć odniesienia do niezbędnych norm podstawowych, którymi są wytyczne WHO wraz z koncepcją planu bezpieczeństwa dostaw wody oraz norma EN 15975-2 (Bezpieczeństwo zaopatrzenia w wodę do spożycia – Wytyczne dotyczące zarządzania kryzysowego i ryzyka).

Naczelną zasadą dla podejścia opartego na analizie ryzyka powinna być proporcjonalność. Parametry powinny być odpowiednie i właściwe z perspektywy lokalnej, ze względu na dodatkowe koszty ekonomiczne i techniczne. Nie ma dowodów na to, że proponowany wykaz parametrów i częstotliwość kontroli doprowadzi do większej ochrony zdrowia.

Komisja Europejska wprowadza analizy ryzyka odnośnie do zlewni wody, produkcji i dystrybucji wody pitnej oraz instalacji domowych. Państwa członkowskie mogą je we własnym zakresie szczegółowo określić?. W dalszym ciągu należy doprecyzować podział obowiązków, zwłaszcza jeśli chodzi o rolę przedsiębiorstw zajmujących się dystrybucją wody pitnej.

Poprawka 11

Artykuł 8 ust. 1 lit. d) ppkt (iv)

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję

Poprawka KR-u

innych istotnych zanieczyszczeń , takich jak mikrodrobiny plastiku, lub zanieczyszczeń specyficznych dla dorzeczy, określonych przez państwa członkowskie na podstawie przeglądu wpływu działalności człowieka przeprowadzonego zgodnie z art. 5 dyrektywy 2000/60/WE oraz informacji na temat znaczących oddziaływań, zgromadzonych zgodnie z pkt 1.4 w załączniku II do tej dyrektywy.

innych istotnych zanieczyszczeń , takich jak mikrodrobiny plastiku (cząsteczki o wysokiej zawartości polimeru wielkości od 1 nm do 5 mm), lub zanieczyszczeń specyficznych dla dorzeczy, określonych przez państwa członkowskie na podstawie przeglądu wpływu działalności człowieka przeprowadzonego zgodnie z art. 5 dyrektywy 2000/60/WE oraz informacji na temat znaczących oddziaływań, zgromadzonych zgodnie z pkt 1.4 w załączniku II do tej dyrektywy.

Uzasadnienie

Mikrodrobiny plastiku to duże źródło zanieczyszczenia, które powinno być monitorowane przez państwa członkowskie. W niniejszej poprawce proponuje się definicję stosowaną przez szwedzką Agencję Ochrony Środowiska.

Poprawka 12

Artykuł 8 ust. 4

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
W takich przypadkach, gdy dostawca wody może zmniejszyć częstotliwość monitorowania, o której mowa w ust.  2 lit. b), państwa członkowskie nadal regularnie monitorują te parametry w częściach wód objętych oceną zagrożeń.	W takich przypadkach, gdy dostawca wody może zmniejszyć częstotliwość monitorowania, o której mowa w ust.  3 lit. b), państwa członkowskie nadal regularnie monitorują te parametry w częściach wód objętych oceną zagrożeń.

Uzasadnienie

Odniesienie należałoby doprecyzować: dotyczy ono przepisów ustępu 3 lit. b).

Poprawka 13

Artykuł 10 pkt 1) lit. c)

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
weryfikacja, czy właściwości użytkowe wyrobów budowlanych mających kontakt z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi są adekwatne w odniesieniu do zasadniczych charakterystyk związanych z podstawowym wymogiem dla obiektów budowlanych, określonych w pkt 3 lit. e) w załączniku I do rozporządzenia (UE) nr 305/2011.

Uzasadnienie

Zaleca się nie uwzględniać tego sformułowania. Rozporządzenie (UE) nr 305/2011 nie przewiduje harmonizacji podstawowego wymagania w zakresie higieny i zdrowia (załącznik I pkt 3 lit. e)) dla produktów odnośnie do norm dotyczących produktów i badań, a tym samym nie harmonizuje informacji dotyczących właściwości użytkowych dla substancji uwalnianych do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, wobec tego nie można zasadnie powoływać się na nie w celu zapobiegania zagrożeniom dla zdrowia ludzkiego. Zob. także poprawki 5 i 6.

Poprawka 14

Artykuł 10 pkt 2) lit. c)

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
stosuje inne środki, takie jak odpowiednie techniki kondycjonowania, we współpracy z dostawcami wody w celu zmiany rodzaju lub właściwości wody, zanim zostanie ona dostarczona, co prowadzi do zmniejszenia lub wyeliminowania ryzyka niezgodności wskaźników z wartościami parametrycznymi po dostawie;

Uzasadnienie

Środek, na podstawie którego dostawcy wody przed dostarczeniem wody do wewnętrznej instalacji wodociągowej zmieniają rodzaj lub właściwości wody w taki sposób, aby woda spełniała wartości parametryczne określone w załączniku I część C, nie jest możliwy do wdrożenia. To raczej wewnętrzne instalacje wodociągowe powinny być tak wykonane i eksploatowane pod względem praktycznym i technicznym, aby spełnione zostały wartości parametryczne określone w załączniku I część C.

Poprawka 15

Artykuł 10 pkt 2 lit. d)

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
należycie informuje konsumentów i udziela im porad na temat warunków konsumpcji i wykorzystania wody oraz na temat sposobów postępowania pozwalających uniknąć ponownego wystąpienia ryzyka;	należycie informuje konsumentów i udziela im porad na temat warunków konsumpcji i wykorzystania wody oraz na temat sposobów postępowania pozwalających uniknąć ponownego wystąpienia ryzyka niespełnienia wymogów ;

Uzasadnienie

Wyjaśniono, czego dotyczy ryzyko.

Poprawka 16

Artykuł 12 ust. 3

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
Niezależnie od tego, czy wystąpi niepowodzenie w spełnieniu wartości parametrycznych, państwa członkowskie zapewniają, aby zabroniona była jakakolwiek dostawa wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, która stanowi potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego bądź jej wykorzystanie było ograniczone, oraz aby podejmowane były wszelkie inne działania zaradcze niezbędne dla ochrony zdrowia ludzkiego.	Niezależnie od tego, czy wystąpi niepowodzenie w spełnieniu wartości parametrycznych, państwa członkowskie zapewniają, aby zabroniona była jakakolwiek dostawa wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, która stanowi potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego bądź jej wykorzystanie było ograniczone, oraz aby podejmowane były wszelkie inne działania zaradcze niezbędne dla ochrony zdrowia ludzkiego.
Państwa członkowskie automatycznie uznają wszelkie przypadki niespełnienia minimalnych wymogów dotyczących wartości parametrycznych określonych w załączniku I części A i B za potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego.

Uzasadnienie

Automatyczne uznanie, że wszelka niezgodność z minimalnymi wymaganiami dotyczącymi wartości parametrycznych stanowi sama w sobie potencjalne zagrożenie (np. jedna bakteria z grupy coli, mętność czy przekroczenie parametru chemicznego o 10 %), to przykład nadmiernego uregulowania. Po pierwsze, ocena wartości parametrycznych WHO pod kątem skutków dla zdrowia opiera się na zapobiegawczym podejściu w zakresie zdrowia (zob. też nowy motyw 16, w którym mowa o usunięciu artykułu 9 dyrektywy 98/83/WE), a nie na przesłance istnienia jakiegoś potencjalnego bezpośredniego zagrożenia. Byłoby to sprzeczne ze stanowiskiem WHO Po drugie, przykładowo bakterie z grupy coli, a także mętność to wskaźniki potencjalnego zanieczyszczenia, które można zdekantować. Należy pamiętać, że z każdym przypadkiem nieprzestrzegania wartości parametrycznych wiąże się wymóg informowania konsumentów, co prawdopodobnie doprowadzi do wzrostu niepewności i obaw oraz utraty zaufania do wody pitnej i może zwiększyć spożycie wody butelkowanej. Stoi to w sprzeczności z podstawowym celem dyrektywy. Należy także wziąć pod uwagę, że w poszczególnych przypadkach nie zawsze da się natychmiast podjąć stosowne działania, np. z powodu warunków technicznych. Zob. też poprawka 17, w której proponuje się, by zrezygnować ze skreślenia art. 9 („Odstępstwa”) dyrektywy 98/83/WE.

Poprawka 17

Nowy artykuł („Odstępstwa”) po artykule 12

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
	Artykuł xx – Odstępstwa (art. 9 dyrektywy 98/83/WE) 1.     Państwa członkowskie mogą przewidzieć odstępstwa od wartości parametrycznych przedstawionych w załączniku I część B lub zamieszczonych zgodnie z przepisami art. 5 ust. 2 do maksymalnej wartości, która ma zostać przez nie określona, pod warunkiem że żadne odstępstwo nie stanowi potencjalnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i pod warunkiem że dostawa wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na danym obszarze nie może być utrzymywana z zastosowaniem jakichkolwiek innych uzasadnionych środków.
	Odstępstwa są ograniczone do możliwie jak najkrótszego okresu, który nie może przekraczać trzech lat, a pod jego koniec przeprowadzany jest przegląd w celu ustalenia, czy osiągnięto wystarczający postęp. W przypadku gdy państwo członkowskie zamierza udzielić drugiego odstępstwa, powiadamia Komisję o przeglądzie wraz z powodami decyzji w sprawie drugiego odstępstwa. Drugie odstępstwo nie może przekraczać trzech lat.
	2.     W wyjątkowych okolicznościach państwo członkowskie może zwrócić się do Komisji o przyznanie trzeciego odstępstwa na okres nie przekraczający trzech lat. Komisja podejmuje decyzję w sprawie każdego z takich wniosków w ciągu trzech miesięcy.
	3.     Wszelkie odstępstwa przyznane zgodnie z przepisami ust. 1 i 2 określają następujące informacje:
	a) przyczyny odstępstwa;
	b) parametr, ze względu na który udzielone jest odstępstwo, wyniki uprzedniego odpowiedniego monitorowania oraz maksymalną wartość dopuszczalną w ramach odstępstwa;
	c) obszar geograficzny, ilość wody dostarczanej każdego dnia, ludność, której to dotyczy oraz czy wpłynęłoby to na wszelkie odpowiednie przedsiębiorstwa produkcji żywności;
	d) odpowiedni system monitorowania, ze zwiększoną częstotliwością monitorowania, jeżeli to niezbędne;
	e) streszczenie planu mającego na celu przeprowadzenie niezbędnych czynności zaradczych, w tym harmonogram prac i ocena kosztów oraz przepisy dotyczące przeglądów;
	f) wymagany okres przyznania odstępstwa.
	4.     Jeśli właściwe władze uznają niezgodność z wartościami parametrycznymi za nieistotną oraz jeśli czynność podjęta zgodnie z art. 12 ust. 2 jest wystarczająca do tego, żeby rozwiązać problem w ciągu 30 dni, wymogi ust. 3 nie muszą być stosowane. W tym przypadku właściwe władze lub inne odpowiednie organy ustalają jedynie maksymalną dopuszczalną wartość w odniesieniu do danego parametru oraz termin udzielony, mający na celu rozwiązanie problemu.
	5.     Nie można dłużej odwoływać się do ust. 4, jeśli niepowodzenie w spełnieniu jakiejkolwiek z wartości parametrycznych dla danej dostawy wody wystąpiło częściej niż łącznie przez 30 dni w okresie dwunastu poprzedzających miesięcy.
	6.     Każde państwo członkowskie, które dokonało odniesienia do takich odstępstw przewidzianych w niniejszym artykule zapewnia, że ludność, na którą to odstępstwo wpłynęło, jest niezwłocznie powiadamiana w odpowiedni sposób o odstępstwie oraz o zasadach regulujących je. Dodatkowo państwo członkowskie w miarę potrzeby zapewnia doradztwo poszczególnym grupom ludności, dla których odstępstwo może stanowić szczególne ryzyko. Zobowiązania te nie mają zastosowania w okolicznościach opisanych w ust. 4, chyba że właściwe władze zdecydują inaczej.
	7.     Z wyjątkiem odstępstw przyznanych zgodnie z przepisami ust. 4, państwo członkowskie w ciągu dwóch miesięcy powiadamia Komisję o każdym odstępstwie dotyczącym poszczególnych dostaw wody przekraczających średnio 500 m3 dziennie lub przeznaczonych dla więcej niż 5 000 osób, łącznie z przekazaniem informacji wyszczególnionych w ust. 3.
	8.     Niniejszy artykuł nie ma zastosowania do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, oferowanej do sprzedaży w butelkach lub pojemnikach.

Uzasadnienie

O ile niezgodność z wartościami parametrycznymi nie pociąga za sobą potencjalnego ryzyka dla zdrowia, o tyle zaleca się, aby zachować dotychczasowe przepisy określone w art. 9 dyrektywy 98/83/WE dotyczącym odstępstw. Nie każdy przypadek niezgodności stanowi bowiem bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia, a ocena wartości parametrycznych WHO pod kątem skutków dla zdrowia opiera się na zapobiegawczym podejściu w zakresie zdrowia (zob. też nowy motyw 16, w którym mowa o usunięciu artykułu 9 dyrektywy 98/83/WE).

Poprawka 18

Artykuł 13

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
Dostęp do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi	Dostęp do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
1.   Nie naruszając art. 9 dyrektywy 2000/60/WE, państwa członkowskie stosują wszelkie niezbędne środki, aby poprawić powszechny dostęp do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi i wspierają stosowanie tych środków na swoim terytorium. Dotyczy to wszystkich poniższych środków:	1.   Nie naruszając art. 9 dyrektywy 2000/60/WE, państwa członkowskie stosują wszelkie niezbędne środki, aby poprawić powszechny dostęp do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi i wspierają stosowanie tych środków na swoim terytorium. Z uwzględnieniem odległości geograficznej w społecznościach wiejskich i wyspiarskich dotyczy to wszystkich poniższych środków:
a) identyfikacja osób bez dostępu do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi oraz przyczyn braku dostępu (np. przynależność do wrażliwych i zmarginalizowanych grup), ocena możliwości poprawy dostępu dla tych osób i informowanie ich o możliwościach podłączenia się do systemu dystrybucyjnego lub o alternatywnych sposobach uzyskania dostępu do wody;	a) identyfikacja osób bez dostępu do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi oraz przyczyn braku dostępu (np. przynależność do wrażliwych i zmarginalizowanych grup), ocena możliwości poprawy dostępu dla tych osób i informowanie ich o możliwościach podłączenia się do systemu dystrybucyjnego lub o alternatywnych sposobach uzyskania dostępu do wody;
b) instalacja i utrzymanie na zewnątrz i w budynkach sprzętu zapewniającego swobodny dostęp do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w przestrzeni publicznej;	b) instalacja i utrzymanie na zewnątrz i w budynkach sprzętu zapewniającego swobodny dostęp do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w przestrzeni publicznej oraz przewidzenie instalacji urządzenia zapobiegającego marnotrawieniu wody .
c) promowanie wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi:	c) promowanie wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi:
(i) organizacja kampanii informacyjnych dotyczących jakościtakiej wody;	(i) organizacja kampanii informacyjnych dotyczących jakości takiej wody;
(ii) działania zachęcające do udostępniania takiej wody w budynkach administracji i użyteczności publicznej;	(ii) działania zachęcające do udostępniania takiej wody w budynkach administracji i użyteczności publicznej;
(iii) działania zachęcające do darmowego udostępniania takiej wody w restauracjach, stołówkach i w ramach usług gastronomicznych.	(iii) działania zachęcające do darmowego udostępniania takiej wody w restauracjach, stołówkach i w ramach usług gastronomicznych.
2.   Na podstawie informacji zgromadzonych zgodnie z ust. 1 lit. a) państwa członkowskie stosują wszelkie niezbędne środki, aby zapewnić dostęp do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi dla wrażliwych i zmarginalizowanych grup.	2.   Na podstawie informacji zgromadzonych zgodnie z ust. 1 lit. a) państwa członkowskie , wraz z właściwymi władzami publicznymi na szczeblu regionalnym i lokalnym, stosują wszelkie niezbędne środki, aby zapewnić dostęp do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi dla wrażliwych i zmarginalizowanych grup.
	W szczególności należy dołożyć wszelkich starań, aby zagwarantować, że władze lokalne będą mieć wpływ na środki zmierzające do zapewnienia dostępu do wody. Należy także umożliwić wykorzystanie wody ze źródeł prywatnych, pod warunkiem że będą one kontrolowane i będą spełniać wymogi dotyczące jakości.
Jeżeli grupy te nie mają dostępu do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, państwa członkowskie niezwłocznie informują je o jakości wody, z której korzystają, i o wszelkich działaniach, jakie można podjąć, aby chronić zdrowie ludzkie przed szkodliwymi skutkami jakiegokolwiek zanieczyszczenia wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.	Jeżeli grupy te nie mają dostępu do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, państwa członkowskie niezwłocznie informują je o jakości wody, z której korzystają, i o wszelkich działaniach, jakie można podjąć, aby chronić zdrowie ludzkie przed szkodliwymi skutkami jakiegokolwiek zanieczyszczenia wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

Uzasadnienie

Dostęp do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi stanowi w istocie element usług świadczonych w interesie ogólnym. W wielu państwach członkowskich zaopatrzenie ludności w wystarczającą ilość wody pitnej jest ustawową kompetencją gmin. Jeśli istnieją wątpliwości co do dostępu do wody pitnej i co do jej jakości, państwa członkowskie powinny mieć swobodę dokonania z własnej inicjatywy przeglądu tych kwestii. Jednakże należy zwrócić uwagę na rozważanie dodatkowych barier przez niektóre władze lokalne i regionalne oraz na ich konsekwencje dla zasobów i uczynić to przy udziale tychże władz. Zapewniłoby to bardziej sprawiedliwy dostęp do wody bardziej wrażliwym grupom społecznym.

Poprawka 19

Załącznik I część B – Parametr: pestycydy – Uwagi

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
„Pestycydy” oznaczają: — organiczne insektycydy, — organiczne herbicydy, — organiczne fungicydy, — organiczne nematocydy, — organiczne akarycydy, — organiczne algicydy, — organiczne rodentycydy, — organiczne slimicydy, — produkty pochodne (między innymi regulatory wzrostu) oraz ich istotne metabolity zdefiniowane w art. 3 pkt 32 rozporządzenia (WE) nr 1107/2009.	„Pestycydy” oznaczają: — organiczne insektycydy, — organiczne herbicydy, — organiczne fungicydy, — organiczne nematocydy, — organiczne akarycydy, — organiczne algicydy, — organiczne rodentycydy, — organiczne slimicydy, — produkty pochodne (między innymi regulatory wzrostu) oraz ich istotne metabolity zdefiniowane w art. 3 pkt 32 rozporządzenia (WE) nr 1107/2009.
Wartość parametryczną stosuje się do każdego poszczególnego pestycydu.	Wartość parametryczną stosuje się do każdego poszczególnego pestycydu.

Uzasadnienie

(Przyp. tłum.: poprawka nie dotyczy polskiej wersji językowej, gdyż – w przeciwieństwie do wersji łotewskiej – w projekcie opinii i dyrektywie zastosowano to samo określenie: „odbiorcy wrażliwi”).

Poprawka 20

Załącznik I nowa część D

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
	Część D – Parametry wskaźnikowe [Dodać tabelę zawartą w części C załącznika I do dyrektywy 98/83/WE]

Uzasadnienie

Parametry wskaźnikowe podane w załączniku I część C do dyrektywy 98/83/WE skreśla się we wniosku dotyczącym dyrektywy z uzasadnieniem, że nie niosą ze sobą informacji zdrowotnych. Jednakże zapach i smak należy oceniać jako sanitarne wymogi jakości wody i mają one wpływ na akceptację spożywania wody. Inne parametry wskaźnikowe są dostosowane do sprzętu i technologii: tak np. żelazo, mangan i mętności są niezbędne odnośnie do właściwości agresywnych, a całkowity węgiel organiczny (TOC) i pH – odnośnie do stosowania środków dezynfekcyjnych. W ramach poprawki wynikającej z niniejszej poprawki parametry wskaźnikowe należy odpowiednio uwzględnić w tabeli 1 w załącznika III część B, odnoszącej się do charakterystyki wykonania analizy.

Poprawka 21

Propozycja poprawki do dokumentu Komisji: COM(2017) 753 final – część 1

Artykuł 14

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
Informacje dla społeczeństwa	Informacje dla społeczeństwa
1.   Państwa członkowskie dopilnowują, aby wszystkie osoby zaopatrywane miały dostęp do odpowiednich i aktualnych informacji w internecie na temat wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi zgodnie z załącznikiem IV.	1.   Państwa członkowskie dopilnowują, aby wszystkie osoby zaopatrywane miały dostęp do odpowiednich i aktualnych informacji w internecie na temat wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi zgodnie z załącznikiem IV.
2.   Państwa członkowskie zapewniają, aby wszystkie osoby zaopatrywane otrzymywały regularnie, a co najmniej raz w roku, w najbardziej odpowiedniej formie (np. wraz z fakturą lub za pośrednictwem aplikacji na smartfony) i bez potrzeby ubiegania się o to, informacje dotyczące:	2.   Państwa członkowskie zapewniają, aby wszystkie osoby zaopatrywane otrzymywały regularnie, a co najmniej raz w roku, w najbardziej odpowiedniej formie (np. wraz z fakturą lub za pośrednictwem aplikacji na smartfony) i bez potrzeby ubiegania się o to, informacje dotyczące:
(a) struktury kosztów w ramach taryf naliczanych za metr sześcienny wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, w tym kosztów stałych i zmiennych , z rozbiciem na koszty związane co najmniej z następującymi elementami: i) środki zastosowane przez dostawców wody do celów oceny zagrożeń na podstawie art. 8 ust. 5; ii) uzdatnianie i dystrybucja wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi; iii) odbieranie i oczyszczanie ścieków; iv) środki zastosowane na podstawie art. 13, w przypadku gdy takie środki zostały zastosowane przez dostawców wody;	(a) struktury kosztów w ramach taryf naliczanych za metr sześcienny wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, w tym kosztów stałych i zmiennych.
(b) ceny dostarczonej wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi za litr i za metr sześcienny;	(b) ceny dostarczonej wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi za litr i za metr sześcienny;
(c) ilości wody zużytej przez gospodarstwo domowe, przynajmniej w ujęciu rocznym lub za okres rozliczeniowy, wraz z rocznymi tendencjami zużycia;	(c) ilości wody zużytej przez gospodarstwo domowe, przynajmniej w ujęciu rocznym lub za okres rozliczeniowy, wraz z rocznymi tendencjami zużycia;
(d) porównanie rocznego zużycia wody przez gospodarstwo domowe ze średnim zużyciem wody przez gospodarstwa należące do tej samej kategorii;	(d) porównanie rocznego zużycia wody przez gospodarstwo domowe ze średnim zużyciem wody przez gospodarstwa należące do tej samej kategorii;
(e) link do strony internetowej zawierającej informacje określone w załączniku IV.	(e) link do strony internetowej zawierającej informacje określone w załączniku IV.
Komisja może przyjmować akty wykonawcze określające formę i warunki przedstawiania informacji, które mają być dostarczone zgodnie z akapitem pierwszym. Akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 20 ust. 2.	Komisja może przyjmować akty wykonawcze określające formę i warunki przedstawiania informacji, które mają być dostarczone zgodnie z akapitem pierwszym. Akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 20 ust. 2.
3.   Ust. 1 i 2 nie naruszają dyrektyw 2003/4/WE i 2007/2/WE.	3.   Ust. 1 i 2 nie naruszają dyrektyw 2003/4/WE i 2007/2/WE.

Uzasadnienie

Wymogi określone w art. 14 są zbyt szerokie. Informacje dla gospodarstw domowych powinny koncentrować się na jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Nie należy uwzględniać informacji, które nie dotyczą jakości wody pitnej (oczyszczanie ścieków, etapy oczyszczania z zastrzeżeniem poufności itd.).

Poprawka 22

Propozycja poprawki do dokumentu Komisji: COM(2017) 753 final – część 1

Załącznik IV

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona)

Tekst zaproponowany przez Komisję	Poprawka KR-u
INFORMACJE, KTÓRE MAJĄ BYĆ PODAWANE DO WIADOMOŚCI PUBLICZNEJ DROGĄ INTERNETOWĄ	INFORMACJE, KTÓRE MAJĄ BYĆ PODAWANE DO WIADOMOŚCI PUBLICZNEJ DROGĄ INTERNETOWĄ
Następujące informacje są dostępne dla konsumentów przez internet w sposób przyjazny dla użytkownika i dostosowany do jego potrzeb:	Następujące informacje są dostępne dla konsumentów przez internet w sposób przyjazny dla użytkownika i dostosowany do jego potrzeb:
(1) dane odpowiedniego dostawcy wody;	(1) dane odpowiedniego dostawcy wody;
(2) najnowsze wyniki monitorowania parametrów wymienionych w załączniku I części A i B, w tym częstotliwość i lokalizacja punktów pobierania próbek, stosownie do obszaru zainteresowania osoby zaopatrywanej, wraz z wartością parametryczną określoną zgodnie z art. 5. Wyniki monitorowania nie mogą być starsze niż:	(2) najnowsze wyniki monitorowania parametrów wymienionych w załączniku I części A i B, w tym częstotliwość i lokalizacja punktów pobierania próbek, stosownie do obszaru zainteresowania osoby zaopatrywanej, wraz z wartością parametryczną określoną zgodnie z art. 5. Wyniki monitorowania nie mogą być starsze niż:
(a) jeden miesiąc w przypadku bardzo dużych dostawców wody;	(a) jeden miesiąc w przypadku bardzo dużych dostawców wody;
(b) sześć miesięcy w przypadku dużych dostawców wody;	(b) sześć miesięcy w przypadku dużych dostawców wody;
(c) jeden rok w przypadku małych dostawców wody;	(c) jeden rok w przypadku małych dostawców wody;
(3) w przypadku przekroczenia wartości parametrycznych określonych zgodnie z art. 5 informacja o możliwym zagrożeniu dla zdrowia ludzkiego i powiązane porady dotyczące zdrowia i zużycia lub link dający dostęp do takich informacji;	(3) w przypadku przekroczenia wartości parametrycznych określonych zgodnie z art. 5 informacja o możliwym zagrożeniu dla zdrowia ludzkiego i powiązane porady dotyczące zdrowia i zużycia lub link dający dostęp do takich informacji;
(4) streszczenie odpowiedniej oceny ryzyka związanego z zaopatrzeniem;	(4) streszczenie odpowiedniej oceny ryzyka związanego z zaopatrzeniem;
(5) informacja na temat następujących parametrów wskaźnikowych i powiązanych wartości parametrycznych;	(5) informacja na temat następujących parametrów wskaźnikowych i powiązanych wartości parametrycznych;
(a) barwa;	(a) barwa;
(b) pH (stężenie jonów wodoru);	(b) pH (stężenie jonów wodoru);
(c) przewodnictwo;	(c) przewodnictwo;
(d) żelazo;	(d) żelazo;
(e) mangan;	(e) mangan;
(f) zapach;	(f) zapach;
(g) smak;	(g) smak;
(h) twardość;	(h) twardość;
(i) minerały, aniony/kationy rozpuszczone w wodzie: — Bor BO3- — Węglan CO3 2- — Chlorek Cl- — Fluorek F- — Wodorowęglan HCO3- — Azotany NO3- — Azotyny NO2- — Fosforan PO4 3- — Krzemian SiO2 — Siarczan SO4 2- — Siarczek S2- — Glin Al — Amon NH4 + — Wapń Ca — Magnez Mg — Potas K — Sód Na	(i) minerały, aniony/kationy rozpuszczone w wodzie: — Bor BO3- — Węglan CO3 2- — Chlorek Cl- — Fluorek F- — Wodorowęglan HCO3- — Azotany NO3- — Azotyny NO2- — Fosforan PO4 3- — Krzemian SiO2 — Siarczan SO4 2- — Siarczek S2- — Glin Al — Amon NH4 + — Wapń Ca — Magnez Mg — Potas K — Sód Na
Te wartości parametryczne i inne niezjonizowane związki i pierwiastki śladowe mogą być przedstawione z wartością odniesienia lub wyjaśnieniem;	Te wartości parametryczne i inne niezjonizowane związki i pierwiastki śladowe mogą być przedstawione z wartością odniesienia lub wyjaśnieniem;
(6) porady dla konsumentów, w tym na temat tego, jak ograniczyć zużycie wody;	(6) porady dla konsumentów, w tym na temat tego, jak ograniczyć zużycie wody;
(7) w przypadku bardzo dużych dostawców wody – corocznie informacje na temat:	(7) w przypadku bardzo dużych dostawców wody – corocznie informacje na temat:
(a) ogólnego funkcjonowania systemu pod względem wydajności, w tym wskaźniki wycieków i zużycie energii na metr sześcienny dostarczanej wody;	(a) informacje na temat kierownictwa i zarządzania dotyczące dostawcy wody, w tym skład zarządu;
(b) informacje na temat kierownictwa i zarządzania dotyczące dostawcy wody, w tym skład zarządu;	(b) ilość wody dostarczana rocznie i tendencje;
(c) ilość wody dostarczana rocznie i tendencje;	(c) informacje na temat struktury kosztów taryfy pobieranej od konsumentów za metr sześcienny wody, w tym kosztów stałych i zmiennych, przedstawiające co najmniej koszty związane z zużyciem energii na metr sześcienny dostarczonej wody;
(d) informacje na temat struktury kosztów taryfy pobieranej od konsumentów za metr sześcienny wody, w tym kosztów stałych i zmiennych, przedstawiające co najmniej koszty związane z zużyciem energii na metr sześcienny dostarczonej wody , środkami przyjętymi przez dostawców wody na potrzeby oceny zagrożenia na podstawie art. 8 ust. 4, uzdatnianiem i dystrybucją wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, zbieraniem i oczyszczaniem ścieków, a także koszty związane ze środkami do celów art. 13, jeżeli takie środki zostały przyjęte przez dostawców wody;	(d) kwota inwestycji uznanych przez dostawcę za konieczne do zapewnienia trwałości finansowej usług wodnych (w tym utrzymania infrastruktury) oraz kwota inwestycji faktycznie otrzymanych lub odzyskanych;
(e) kwota inwestycji uznanych przez dostawcę za konieczne do zapewnienia trwałości finansowej usług wodnych (w tym utrzymania infrastruktury) oraz kwota inwestycji faktycznie otrzymanych lub odzyskanych;
(f) stosowane rodzaje uzdatniania wody i dezynfekcji;
(d) podsumowanie i statystyki dotyczące skarg konsumentów oraz terminowości i adekwatności reakcji na problemy;
(8) na życzenie dostęp do danych historycznych dotyczących informacji w pkt 2 i 3 i sięgających do 10 lat wstecz.	(8) na życzenie dostęp do danych historycznych dotyczących informacji w pkt 2 i 3 i sięgających do 10 lat wstecz.

Uzasadnienie

Wymogi przedstawione w art. 14 dla bardzo dużych dostawców wody dotyczące dorocznego informowania konsumentów muszą zawierać informacje o wymogach dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi oraz przejrzyste informacje dla konsumentów na temat ilości dostarczanej wody i związanej z tym struktury kosztów. Należy także uwzględnić informacje o kosztach inwestycji związanych z zapewnieniem usług dostaw wody, gdyż mają one wpływ na koszt dla konsumentów. Dalsze wymogi informacyjne nie są bezpośrednio związane z usługami dostaw wody dla konsumentów. Należy odpowiednio rozważyć dodatkowe informacje dotyczące kluczowych obszarów infrastruktury związanej z bezpieczeństwem publicznym. Nie należy przekazywać konsumentom informacji dotyczących usług dostaw wody, które nie są ściśle związane z jakością/ilością dostarczanej wody ani o związanych z tym strukturach kosztów. Danych dotyczących oczyszczania ścieków nie można porównywać bezpośrednio z danymi odnoszącymi się do zużycia wody pitnej. Byłoby to mylące i prowadziło do zadawania pytań przez konsumentów. Informacje, które są ogólnie klasyfikowane jako odnoszące się do krytycznej infrastruktury i do zdolności społeczeństwa do funkcjonowania, nie powinny być ujawniane, tak aby uniknąć negatywnych konsekwencji dla takiej infrastruktury.

II.   ZALECENIA POLITYCZNE

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW

Uwagi ogólne

1.

Z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji Europejskiej, by przekształcić dyrektywę Rady 98/83/WE w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, tak aby opierając się na obecnym stanie wiedzy naukowej i technicznej, zapewnić konsumentom w państwach członkowskich UE wodę pitną wysokiej jakości.

2.

Popiera cele Komisji Europejskiej, by chronić jakość wody przed negatywnymi skutkami dla zdrowia ludzkiego dzięki monitorowaniu oraz poprzez zagwarantowanie minimalnych wymogów dyrektywy UE, których należy przestrzegać. Państwom członkowskim przypada jednak na ich szczeblu regionalnym i lokalnym ważna rola związana ze środkami monitorującymi, zapobiegawczymi i naprawczymi. Polega ona na tym, by osiągnąć i zagwarantować niezbędną w ramach dyrektywy wysoką jakość wody pitnej dla konsumentów.

3.

Z zadowoleniem przyjmuje w szczególności propozycje Komisji będące odpowiedzią na europejską inicjatywę obywatelską „Prawo do wody”, które mają na celu zapewnienie powszechnego dostępu do czystej i zdrowej wody pitnej jako niezbędnej usługi publicznej i przewidują konkretne działania zmierzające do poprawy tego dostępu w przypadku słabszych i zmarginalizowanych grup społecznych.

4.

Jest zdania, że dla zapewnienia stałych dostaw wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi konieczne są minimalne wymogi w zakresie podstawowych, zapobiegawczych minimalnych norm jakości i wartości parametrycznych związanych ze zdrowiem, określają one bowiem minimalne cele w zakresie norm jakości środowiska, które są niezbędne na podstawie zasady „zanieczyszczający płaci” i zasady ostrożności Z myślą o konsumencie pierwszy, niezbędny krok, który w razie konieczności należy uzupełnić środkami „końca rury”, to środki działania, które zapewniają przede wszystkim utrzymanie czystości wód powierzchniowych oraz gruntowych, zgodnie z celami polityki środowiskowej Unii Europejskiej (art. 191 ust. 2 TFUE), a zwłaszcza z obowiązującą ramową dyrektywą wodną.

5.

Z zadowoleniem przyjmuje, że jakość zasobów wody pitnej jest powiązana z wymogami ramowej dyrektywy wodnej, szczególnie z jej art. 7. W tym względzie na szczeblu regionalnym i lokalnym w państwach członkowskich ważną i wymagającą wsparcia rolę odgrywa współpraca władz z dostawcami wody, tak aby rozpoznać zagrożenia powstające w związku z korzystaniem z zasobów wody pitnej, wyeliminować je przez ukierunkowanie działań na zanieczyszczającego oraz przeciwdziałać im za pomocą odpowiednich środków. Jest to godne poparcia z myślą o zapobiegawczym zapewnianiu zrównoważonej i wysokiej jakości wody pitnej dla konsumentów. Komisja Europejska wprowadza analizy ryzyka odnośnie do zlewni wody, produkcji i dystrybucji wody pitnej oraz instalacji domowych. Państwa członkowskie mogą je we własnym zakresie szczegółowo określić?/mają we własnym zakresie dalej je uzupełnić. W dalszym ciągu należy doprecyzować podział obowiązków, zwłaszcza jeśli chodzi o rolę przedsiębiorstw zajmujących się dystrybucją wody pitnej. Byłoby najlepiej, gdyby miało to miejsce na poziomie państw członkowskich, tak aby można było odpowiednio uwzględnić krajowe ramy prawne i zasadę pomocniczości.

6.

Podziela pogląd Komisji Europejskiej, że aby zagwarantować wysoką jakość wody pitnej, należy – w porównaniu z dyrektywą 98/83/WE w sprawie wody pitnej – pełniej i wydajniej stosować jako środek działania podejście oparte na ocenie ryzyka do celów zapobiegania szkodliwym skutkom. Jako główne instrumenty w zakresie dostaw wody słusznie przyjęto opracowaną przez WHO koncepcję planu bezpieczeństwa dostaw wody oraz ogólne zasady normy DIN EN 15975 część 2 odnoszące się do oceny zagrożeń dotyczącej określonych części wód, do oceny ryzyka związanego z zaopatrzeniem przeprowadzaną przez dostawców wody oraz do oceny ryzyka związanego z wewnętrznymi instalacjami wodociągowymi. Ocena ryzyka i zarządzanie ryzykiem powinny umożliwić wydajniejszą dostawę wody, zależnie od warunków lokalnych lub regionalnych, a tym samym zagwarantować konsumentom wysoką jakość wody pitnej. Od państw członkowskich, a zwłaszcza ich szczebla lokalnego i regionalnego, wymaga się, by zapewniły konsumentom odpowiednią jakość wody pitnej. Podejście oparte na analizie ryzyka musi być zgodne z uwarunkowaniami krajowymi.

7.

Przyznaje, że wysokie normy w zakresie ochrony środowiska i zrównoważonego zarządzania gruntami to kluczowe czynniki wpływające na środowisko wodne i jakość wody pitnej. W tym kontekście wszystkie poziomy sprawowania rządów powinny nadal wspierać działania związane z dekontaminacją terenów i zwalczaniem zanieczyszczenia ze źródeł rozproszonych, szczególnie w sektorach rolnym i leśnym.

8.

Aby było możliwe sprawdzenie jakości wszystkich materiałów i substancji chemicznych, które pozostają w kontakcie z wodą pitną – takich jak rury w sieci dystrybucji lub sproszkowany węgiel wykorzystywany przy oczyszczaniu – wymagane są ramy regulacyjne w zakresie kryteriów zdrowia i higieny. Ze względu na brak ram europejskich wymogi te różnią się w poszczególnych państwach członkowskich. Wniosek dotyczący dyrektywy nie stanowi żadnego rozwiązania dla braku harmonizacji przepisów tego rozporządzenia. Komitet uważa, że ważne jest, aby w dyrektywie w sprawie wody pitnej uwzględniono ramy testowania, które gwarantowałyby jakość produktów i materiałów mających kontakt z wodą pitną, z myślą o ochronie jakości wody pitnej.

9.

Podkreśla, że istotne znaczenie mają analizy oraz informacje na temat postępów i wyników w zakresie ocen zagrożeń i ocen ryzyka, jak też w zakresie środków działania ukierunkowanych na zanieczyszczającego. Przygotowywane w ich następstwie informacje dla konsumentów oraz sprawozdawczość na temat wody pitnej muszą być właściwie dostosowane do adresata i skuteczne, a planowane przez Komisję Europejską dostosowanie wymogów sprawozdawczości do nowych wymogów dyrektywy powinno to zatem odpowiednio odzwierciedlać. Powinno być jasne, że woda pitna do spożycia przez ludzi musi spełniać minimalne normy jakości wody pitnej zgodnie z wymogami dyrektywy i że informacje udostępnione na podstawie dyrektywy nie mogą powodować konkurencji między dostawcami wody, ponieważ w wielu przypadkach konsumenci nie mają możliwości wyboru pomiędzy różnymi dostawcami. Woda jako wspólne dobro nie może doprowadzić do powstania konkurencji.

10.

Komisja proponuje, by informacje przekazywane konsumentom obejmowały także zagadnienia, które są odrębne od jakości wody pitnej, takie jak taryfy, straty z powodu wycieków i organizacja. Komitet jest zdania, że kwestie te nie wchodzą w zakres dyrektywy w sprawie wody pitnej, która koncentruje się na jakości wody i na ochronie zdrowia publicznego. Państwa członkowskie powinny móc dodawać informacje na temat innych zagadnień we własnym zakresie. Informacje na temat jakości wody pitnej muszą – jak ma to obecnie miejsce – być udostępniane za pośrednictwem stron internetowych przedsiębiorstw zajmujących się dystrybucją wody pitnej. Dzięki temu będzie pewność, że są aktualne i odpowiednie dla danego obszaru. W związku z tym należy skupić się na przekazywaniu konsumentom informacji na temat jakości wody i ochrony zdrowia publicznego.

11.

Z zaniepokojeniem zauważa, że niedawne badanie (1) wykazało, iż ponad 70 % pobranych próbek wody z kranu w Europie i ponad 80 % próbek na świecie dało pozytywny wynik na obecność mikrodrobin plastiku, oraz zgadza się z apelem do Komisji Europejskiej, aby rozważyła zakaz mikrodrobin plastiku, które są celowo dodawane do produktów i dla których istnieją realne alternatywy (2).

12.

Popiera cel Komisji Europejskiej, jakim jest zapewnienie lepszego dostępu do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w całej Europie za pośrednictwem państw członkowskich. Dostęp do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi stanowi istotny element usług świadczonych w interesie ogólnym. Mimo że konkurencja w dostawach wody jest niemożliwa chociażby z przyczyn przyrodniczych i technicznych, to wykluczają ją także względy etyczne.

13.

W niektórych przypadkach/krajach może pojawić się kwestia zgodności z zasadami pomocniczości i proporcjonalności, zważywszy że zasadnicza intencja polega na tym, by zobowiązać państwa członkowskie do podjęcia działań, które umożliwią swobodny dostęp do wody pitnej i swobodne korzystanie z niej oraz pozwolą go zapewnić w całej przestrzeni publicznej, jak też zagwarantują dostęp do wody pitnej słabszym i zmarginalizowanym grupom społecznym, gdyż cele w tym zakresie zostały już w dostatecznym stopniu osiągnięte na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, ponieważ istnieją już na tych szczeblach wystarczające uregulowania. Dlatego można mieć wątpliwości co do tego, w jakim stopniu istnieje potrzeba podjęcia dodatkowych działań na szczeblu UE i na ile lepiej da się ten cel osiągnąć na poziomie UE.

Uwagi szczegółowe

14.

Zauważa, że w przepisach projektowanej dyrektywy nie uwzględnia się wody dostarczanej w ilościach mniejszych niż 10 m3 na dobę lub dostarczanej mniej niż 50 osobom, o ile woda nie jest dostarczana jako część działalności handlowej lub publicznej. Trzeba domagać się, by w takim przypadku konsumentom zapewniano taką samą jakość wody pitnej i taki sam poziom ochrony zdrowia jak te określone w omawianej dyrektywie. W trosce o uniknięcie niższego poziomu ochrony zdrowia wnosi się, by Komisja przewidziała proporcjonalne regulacje także dla takich dostaw wody oraz wprowadziła odstępstwa od przepisów dyrektywy dla państw członkowskich w przypadku, gdy nie oczekuje się przekroczenia ustalonych wartości.

15.

Uważa, że wymogi w zakresie sprawozdawczości i częstotliwości kontroli dla przedsiębiorstw wodociągowych, które dostarczają dziennie poniżej 500 m3 dziennie, powinny być proporcjonalne i skuteczne. Państwa członkowskie muszą mieć możliwość wprowadzenia odstępstw od przepisów, jeżeli nie przewiduje się przekroczenia dopuszczalnych wartości.

16.

Zaleca, by w artykule 2 zdefiniowano i wyliczono wszystkie uwzględnione w dyrektywie wielkości dostaw wody.

17.

Jest zdania, że ocena wartości parametrycznych pod kątem skutków dla zdrowia powinna się opierać wyłącznie na wytycznych WHO dotyczących jakości wody pitnej. Wartości parametryczne mają za podstawę dostępne dane i wiedzę naukową, są zgodne z zasadą ostrożności i zapewniają wysoki poziom ochrony zdrowia, dzięki czemu woda przeznaczona do spożycia przez ludzi może być bezpiecznie używana przez całe życie.

18.

Zwraca uwagę, że wniosek Komisji nie zawiera definicji pojęcia ostrożnościowych wskaźników odniesienia. Brakuje przekonującej oceny odnośnie do wytycznych WHO dotyczących jakości wody pitnej, co może rodzić niepewność co do jakości wody pitnej i negatywnie wpływać na akceptację spożywania wody pitnej.

19.

Krytycznie ocenia wyznaczenie we wniosku niższych wartości parametrycznych od zalecanych przez WHO. Stoi to w sprzeczności z podejściem przyjętym w przypadku innych regulowanych parametrów, które zostały oparte na zalecanych wartościach WHO. To powoduje dezorientację wśród konsumentów, rodzi obawy nie tylko co do przyjętych za podstawę poziomów ochrony zdrowia, lecz również w kwestii tego, jaki jest wpływ danej substancji na zdrowie. Ani jednego, ani drugiego nie da się w pełni wyjaśnić konsumentowi. Utrata zaufania konsumentów może w przyszłości tylko sprzyjać zwiększonej konsumpcji wody butelkowanej. Byłoby to sprzeczne z intencją wniosku dotyczącego dyrektywy.

20.

Podkreśla, że pojawia się coraz większe zaniepokojenie potencjalnie szkodliwymi skutkami mikrodrobin plastiku w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Chociaż konieczne są dalsze badania w celu dokładnego ustalenia charakteru oddziaływania tych substancji, a także ustanowienie wiarygodnych i skutecznych metod pomiaru, KR uważa, że ważne jest, aby państwa członkowskie i dostawcy wody mieli możliwość monitorowania obecności mikrodrobin plastiku w możliwie największym stopniu, i wzywa Komisję Europejską do wspierania odpowiednich badań w tej dziedzinie.

21.

Nie podziela opinii, że każdy przypadek niezgodności z wartościami parametrycznymi należy od razu oceniać jako zagrożenie, jak to przewidziano w art. 12 ust. 3. Zagrożenie dla zdrowia zależy w poszczególnych przypadkach raczej od stopnia przekroczenia przyjętej normy: w ramach zasady proporcjonalności zapobiegawcze podejście WHO w zakresie zdrowia, uwzględniające dopuszczalną alokację substancji, gwarantuje, że w wypadku niezgodności z wartościami parametrycznymi dostawa wody pitnej będzie tymczasowo zapewniana bez szkodliwych skutków dla zdrowia. Zasada ostrożności stanowi istotny element dyrektywy 98/83/WE, a wraz z projektowaną dyrektywą zostałaby w przyszłości zarzucona. W praktyce kiedy dochodzi do przekroczenia wartości parametrycznej w zakresie dostaw wody pitnej, dostawca często nie jest w stanie przedsięwziąć takich środków, które byłyby od razu w pełni skuteczne, ani natychmiast zapewnić alternatywnych dostaw. Konsumenci mogliby wówczas uznać jakość wody pitnej za niedostateczną, a utrata zaufania mogłaby skutkować rosnącym spożyciem wody butelkowanej. Byłoby to sprzeczne z intencją wniosku dotyczącego dyrektywy. W związku z tym wnosi się, aby Komisja Europejska przywróciła dotychczasowy artykuł 9 („Odstępstwa”) dyrektywy 98/83/WE.

22.

Ponieważ nie ma europejskich ani krajowych zaleceń dotyczących monitorowania obecności azbestu w wodzie pitnej pochodzącej z wodociągów publicznych, zgodnie z zasadą profilaktyki i ochrony zdrowia należy określić w załączniku I parametry wskaźnikowe. W tej części zawarte są parametry i wartości parametryczne dotyczące sprzętu i technologii. Mogą one zapobiegać ewentualnemu uwalnianiu włókien azbestowych na skutek korozyjnego działania wód. Trzeba też przedsięwziąć środki zachęcające do zastępowania rur azbestowo-cementowych innym odpowiednim materiałem, co ma ogromne znaczenie wobec ryzyka osunięcia się ziemi wskutek aktywności sejsmicznej lub innych zdarzeń.

23.

Nie popiera propozycji Komisji Europejskiej, by skreślić parametry wskaźnikowe określone w załączniku I, i domaga się, aby parametry wskaźnikowe podane w części C załącznika I do dyrektywy 98/83/WE zostały przez Komisję przywrócone i włączone do załącznika I do wniosku razem z wartościami parametrycznymi. Parametry wskaźnikowe określają wymogi sanitarne w zakresie jakości wody pitnej dotyczące zapachu, smaku i procesów uzdatniania. Nieprzestrzeganie jednego z parametrów wskaźnikowych wpływa na jakość wody i akceptację wody przez konsumentów, co z kolei może prowadzić do wzrostu spożycia wody butelkowanej. Byłoby to sprzeczne z intencją wniosku dotyczącego dyrektywy.

24.

Nie zgadza się z propozycją Komisji Europejskiej, by wymogi dotyczące materiałów mających kontakt z wodą pitną były w przyszłości uregulowane na podstawie rozporządzenia (UE) nr 305/2011 w sprawie wyrobów budowlanych. Poza wyrobami budowlanymi także inne stosowane materiały mogą uwalniać substancje do wody. W rezultacie jakość wody pitnej spadłaby, a wysoki poziom ochrony zdrowia konsumentów uległby obniżeniu. W rozporządzeniu (UE) nr 305/2011 jak dotąd brakuje bowiem niezbędnej harmonizacji podstawowego wymagania w zakresie higieny i zdrowia (załącznik I pkt 3 lit. e)) odnośnie do materiałów i produktów mających kontakt z wodą pitną. Nie ma obecnie zharmonizowanych norm określających kryteria badania i właściwości użytkowe pod kątem wymogów zdrowotnych, a w szczególności w przypadku producentów nie da się sporządzić ani przedstawić deklaracji poziomu i klasy właściwości użytkowych. Ponadto w przypadku wprowadzonych do obrotu wyrobów budowlanych noszących oznakowanie CE nie da się stwierdzić, czy deklaracja właściwości użytkowych (np. w zakresie wytrzymałości mechanicznej) wskazuje też, że w następstwie migracji substancji do wody pitnej nie istniałoby zagrożenie dla zdrowia ludzkiego.

25.

Opowiada się za tym, aby w ramach dyrektywy w sprawie wody pitnej sprawdzono i uregulowano wszystkie wchodzące w kontakt z wodą pitną materiały i produkty na podstawie wymogów określonych w dyrektywie, z należytym uwzględnieniem wymogu minimalizacji oraz zasady ostrożności. W ten sposób zagwarantuje się, że poziom ochrony jakości wody pitnej pod względem zdrowotnym nie ulegnie obniżeniu. Zweryfikowane informacje na temat związanej z różnymi produktami migracji substancji do wody pitnej są dostępne poprzez system uzgodniony między 4 państwami członkowskimi (inicjatywa 4MS), który zapewnia solidną, opartą na notyfikacji podstawę dla wprowadzenia ogólnoeuropejskich jednolitych programów badania i oceny materiałów i produktów wchodzących w kontakt z wodą pitną.

---

(1)  Sprawozdanie Orb Media w oparciu o badania przeprowadzone na Uniwersytecie Minnesoty i Stanowym Uniwersytecie Nowojorskim, marzec 2018 r.

(2)  Ponowienie apelu Komisji ENVE PE zawartego w projekcie sprawozdania z dnia 27 marca 2018 r. (2018/2035 (INI)).