3.12.2013   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

CE 353/1

—

uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej (TUE), w szczególności jego art. 2, 3, 4, 6, 7 i 21,

—

uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności jej art. 1, 2, 3, 4, 18 i 19,

—

uwzględniając Europejską Konwencję Praw Człowieka i załączone do niej protokoły,

—

uwzględniając odnośne instrumenty ONZ z zakresu praw człowieka, w szczególności międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych z dnia 16 grudnia 1966 r., europejską konwencję o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu z dnia 10 grudnia 1984 r. oraz załączone do niej właściwe protokoły, a także międzynarodową konwencję o ochronie wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem z dnia 20 grudnia 2006 r.,

—

uwzględniając art. 5 Paktu Północnoatlantyckiego z 1949 r.,

—

uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 1236/2005 z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie handlu niektórymi towarami, które mogłyby być użyte do wykonywania kary śmierci, tortur lub innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (1),

—

uwzględniając program sztokholmski zatytułowany „Otwarta i bezpieczna Europa dla dobra i ochrony obywateli” (2) oraz komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów z dnia 20 kwietnia 2010 r. zatytułowany „Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości dla europejskich obywateli. Plan działań służący realizacji programu sztokholmskiego” (COM(2010)0171),

—

uwzględniając wytyczne w sprawie polityki UE wobec państw trzecich dotyczącej tortur i innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, a także wytyczne UE w sprawie kary śmierci,

—

uwzględniając deklarację brukselską przyjętą w dniu 1 października 2010 r. podczas szóstej konferencji komisji parlamentarnych właściwych ds. nadzoru nad służbami wywiadowczymi i bezpieczeństwa państw członkowskich Unii Europejskiej,

—

uwzględniając wspólną ekspertyzę ONZ dotyczącą ogólnoświatowych praktyk związanych z tajnym przetrzymywaniem w kontekście walki z terroryzmem sporządzoną przez specjalnego sprawozdawcę ds. promocji i ochrony praw człowieka oraz podstawowych wolności w warunkach walki z terroryzmem, Martina Sheinina, specjalnego sprawozdawcę ds. tortur i innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, Manfreda Nowaka, grupę roboczą ds. arbitralnych aresztowań, reprezentowaną przez wiceprzewodniczącego, Shaheena Sardar Aliego, oraz grupę roboczą ds. przymusowych lub wymuszonych zaginięć, reprezentowaną przez przewodniczącego, Jeremy’ego Sarkina (3),

—

uwzględniając sprawozdanie Rady Praw Człowieka ONZ – sporządzone przez specjalnego sprawozdawcę ds. tortur i innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania – dotyczące głównie komisji śledczych powołanych w odpowiedzi na wzorce lub praktyki tortur albo innych form niewłaściwego traktowania (4),

—

uwzględniając sprawozdanie specjalnego sprawozdawcy ds. promocji i ochrony praw człowieka oraz podstawowych wolności w warunkach walki z terroryzmem, Martina Sheinina, zatytułowane „Kompilacja dobrych praktyk dotyczących prawnych i instytucjonalnych ram i środków zapewniających poszanowanie praw człowieka przez agencje wywiadowcze w warunkach walki z terroryzmem, w tym praktyk dotyczących nadzoru na tymi agencjami” (5),

—

uwzględniając wkład Rady Europy, przede wszystkim pracę byłego komisarza ds. praw człowieka, Thomasa Hammarberga, oraz europejskiego komitetu zapobiegania torturom, a także odnośne rezolucje Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, zwłaszcza rezolucję pt. „Domniemane tajne więzienia i nielegalny transfer więźniów wewnątrz państw z udziałem krajów będących członkami Rady Europy” (6) oraz rezolucję pt. „Tajne więzienia i nielegalny transfer więźniów z udziałem krajów będących członkami Rady Europy: drugie sprawozdanie” (7), a także sprawozdanie Komisji Prawnej i Praw Człowieka Zgromadzenia Parlamentarnego pt. „Nadużywanie tajemnicy państwowej i bezpieczeństwa narodowego: przeszkody na drodze parlamentarnego i sądowego zbadania naruszeń praw człowieka” (8),

—

uwzględniając sprawy al-Nashiri przeciwko Polsce, Abu Zubaydah przeciwko Litwie, Abu Zubaydah przeciwko Polsce oraz el-Masri przeciwko byłej jugosłowiańskiej republice Macedonii rozpatrywane przez wielką izbę Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w dniu 16 maja 2012 r.,

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie komunikatu Komisji do Parlamentu i Rady zatytułowanego „Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w służbie obywateli – program sztokholmski” (9),

—

uwzględniając swoje rezolucje z dni 14 lutego 2007 r. (10) i 19 lutego 2009 r. (11) w sprawie rzekomego wykorzystania krajów europejskich przez CIA do transportu i nielegalnego przetrzymywania więźniów,

—

uwzględniając swoje rezolucje w sprawie Guantánamo, zwłaszcza rezolucję z dnia 9 czerwca 2011 r. w sprawie decyzji o wykonaniu kary śmierci w Guantánamo (12), rezolucję z dnia 4 lutego 2009 r. w sprawie powrotu i przesiedlenia więźniów z więzienia w Guantánamo (13) oraz rezolucję z dnia 13 czerwca 2006 r. w sprawie sytuacji więźniów w Guantánamo (14), a także zalecenie dla Rady z dnia 10 marca 2004 r. w sprawie prawa więźniów Guantánamo do sprawiedliwego procesu (15),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie sytuacji praw podstawowych w Unii Europejskiej (2009) – skuteczne wdrażanie po wejściu w życie traktatu lizbońskiego (16),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 grudnia 2011 r. w sprawie unijnej polityki przeciwdziałania terroryzmowi: najważniejsze osiągnięcia i nadchodzące wyzwania (17),

—

uwzględniając przemówienie, które w dniu 17 września 2008 r. wygłosił w Strasburgu Jacques Barrot, wiceprzewodniczący Komisji (18),

—

uwzględniając oświadczenia Komisji dotyczące konieczności przeprowadzenia przez odnośne państwa członkowskie dochodzeń w sprawie zarzutów związanych z udziałem tych państw w programie wydawania w trybie nadzwyczajnym i tajnych więzień, a także dokumenty, w tym cztery pisma wystosowane do Polski, cztery pisma wystosowane do Rumunii oraz dwa pisma wystosowane do Litwy w latach 2007-2010, przekazane sprawozdawczyni przez Komisję,

—

uwzględniając komunikat Komisji do Rady i Parlamentu z dnia 15 października 2003 r. w sprawie art. 7 Traktatu o Unii Europejskiej – Poszanowanie i promowanie wartości, na których opiera się Unia (COM(2003)0606),

—

uwzględniając pismo z dnia 29 listopada 2005 r. wystosowane przez prezydencję UE do Sekretarz Stanu USA, Condoleezzy Rice, z prośbą o wszelkie „wyjaśnienia, których Stany Zjednoczone mogą udzielić w sprawie tych sprawozdań [dotyczących rzekomego przetrzymywania lub transportowania osób podejrzanych o terroryzm na lub przez terytorium niektórych państw członkowskich UE], w nadziei, że pomoże to uspokoić obawy Parlamentu i opinii publicznej”,

—

uwzględniając 2748/2749. posiedzenie Rady do Spraw Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych z dnia 15 września 2006 r., którego tematem była debata nad kwestią walki z terroryzmem i tajnych więzień,

—

uwzględniając oświadczenie UE z dnia 7 marca 2011 r. wydane na 16. sesji Rady Praw Człowieka dotyczące wspomnianej wspólnej ekspertyzy ONZ w sprawie tajnych więzień,

—

uwzględniając artykuł zatytułowany „Walka z terroryzmem a prawa człowieka”, którego autorami są Villy Sovndal, Gilles de Kerchove oraz Ben Emmerson, opublikowany w „European Voice” w dniu 19 marca 2012 r.,

—

uwzględniając odpowiedź Sekretarz Stanu USA Condoleezzy Rice z dnia 5 grudnia 2005 r. na pismo wystosowane przez prezydencję UE w dniu 29 listopada 2005 r., w którym stwierdza ona, że „[…] wydanie w trybie nadzwyczajnym stanowi istotne narzędzie zwalczania terroryzmu. Nie tylko Stany Zjednoczone je stosują, ani nie tylko aktualny rząd”, zaprzeczając oskarżeniom o bezpośrednie zaangażowanie Stanów Zjednoczonych w tortury i podkreśla, że „celem” wydawania w trybie nadzwyczajnym nie było późniejsze torturowanie więźniów oraz oświadczenie Sekretarz Stanu USA Condoleezzy Rice stwierdzające, że „my [Stany Zjednoczone] respektujemy suwerenność naszych partnerów” (19),

—

uwzględniając, że były prezydent USA, George W. Bush, przyznał w swoim wystąpieniu wygłoszonym w East Room Białego Domu w dniu 6 września 2006 r., że istniały nadzorowane przez CIA programy wydawania w trybie nadzwyczajnym i tajnego przetrzymywania więźniów, w tym także podczas operacji zagranicznych,

—

uwzględniając opublikowane w dniu 9 listopada 2010 r. wspomnienia George'a W. Busha,

—

uwzględniając ujawnioną w sierpniu 2009 r. jawną wersję sprawozdania inspektora generalnego CIA, Johna Helgersona, z 2004 r. w sprawie przesłuchań organizowanych przez CIA za czasów prezydenta Busha,

—

uwzględniając sprawozdanie Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża z 2007 r. w sprawie traktowania 14 wyjątkowo cennych więźniów w areszcie CIA, które zostało upublicznione w 2009 r.,

—

uwzględniając różne inicjatywy na szczeblu krajowym zmierzające do wyjaśnienia udziału państw członkowskich w prowadzonym przez CIA programie wydawania w trybie nadzwyczajnym i tajnego przetrzymywania więźniów, włączając w to śledztwo, które toczy się w Danii, śledztwa, które zakończono w Szwecji, dochodzenia prowadzone obecnie w Polsce i Wielkiej Brytanii, dochodzenia zakończone we Włoszech, Niemczech, na Litwie, w Portugalii i Hiszpanii, obejmujące wszystkie partie dochodzenie parlamentarne w Wielkiej Brytanii oraz poprzednie dochodzenia parlamentarne w Niemczech, na Litwie, w Polsce i Rumunii,

—

uwzględniając dwuletnie portugalskie postępowanie sądowe, które zostało nagle zamknięte w 2009 r.,

—

uwzględniając wnioski z krajowych dochodzeń zakończonych w niektórych państwach członkowskich,

—

uwzględniając liczne doniesienia mediów i materiały dziennikarstwa śledczego, szczególnie – lecz nie tylko – doniesienia ABC News w 2005 r. (20) i w 2009 r. (21) oraz doniesienia Washington Post w 2005 (22) r., bez których wydawanie więźniów w trybie nadzwyczajnym i ich przetrzymywanie pozostałyby tajemnicą,

—

uwzględniając badania, przeprowadzone śledztwa i raporty sporządzane przez niezależnych badaczy, organizacje społeczeństwa obywatelskiego oraz krajowe i międzynarodowe organizacje pozarządowe od 2005 r., a w szczególności przez Human Rights Watch (23), Amnesty International i Reprieve,

—

uwzględniając przesłuchania przeprowadzone przez Komisję Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych w dniu 27 marca 2012 r. oraz przez Podkomisję Praw Człowieka w dniu 12 kwietnia 2012 r., a także wizytę delegacji komisji LIBE na Litwie w dniach 25–27 kwietnia 2012 r., wizytę sprawozdawczyni w Polsce w dniu 16 maja 2012 r. oraz wszystkie pisemne i ustne informacje otrzymane przez sprawozdawczynię,

—

uwzględniając wspólny wniosek o przekazanie danych lotniczych przedłożony dyrektorowi Eurocontrol przez przewodniczącego Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych oraz sprawozdawczyni z dnia 16 kwietnia 2012 r., a także obszerną odpowiedź otrzymaną od Eurocontrol w dniu 26 kwietnia 2012 r.,

—

uwzględniając notatkę DG IPOL zatytułowaną „The results of the inquiries into the CIA’s programme of extraordinary rendition and secret prisons in European states in light of the new legal framework following the Lisbon Treaty” [Wyniki dochodzeń w sprawie prowadzonego przez CIA programu wydawania w trybie nadzwyczajnym i tajnego przetrzymywania więźniów w państwach europejskich w świetle nowych przepisów wynikających z Traktatu z Lizbony],

—

uwzględniając art. 48 i 50 Regulaminu,

—

uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych oraz opinię Komisji Spraw Zagranicznych (A7-0266/2012),

A.

mając na uwadze, że Parlament potępił organizowane przez USA pod nadzorem CIA programy wydawania w trybie nadzwyczajnym i tajnych więzień, podczas których dochodziło do rozlicznych naruszeń praw człowieka, w tym bezprawnych i arbitralnych aresztowań, torturowania i innego złego traktowania, pogwałceń zasady non-refoulement oraz wymuszonych zaginięć; mając na uwadze, że komisja tymczasowa do zbadania sprawy rzekomego wykorzystania krajów europejskich przez CIA do transportu i nielegalnego przetrzymywania więźniów (zwana dalej komisją tymczasową) udokumentowała wykorzystanie europejskiej przestrzeni powietrznej i terytorium przez CIA oraz że Parlament nieustannie powtarzał swój apel o przeprowadzenie pełnych dochodzeń w sprawie współpracy rządów i agencji poszczególnych krajów w programie CIA;

B.

mając na uwadze, że Parlament wielokrotnie wzywał do zwalczania terroryzmu przy pełnym poszanowaniu godności człowieka, praw człowieka i podstawowych wolności, w tym w ramach międzynarodowej współpracy w tym obszarze, w oparciu o europejską konwencję praw człowieka, Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej oraz krajowe konstytucje i ustawy o prawach podstawowych, a ostatnio powtórzył swoje wezwanie w sporządzonym przez siebie sprawozdaniu w sprawie unijnej polityki przeciwdziałania terroryzmowi, w którym stwierdził również, że poszanowanie praw człowieka jest warunkiem wstępnym dla zapewnienia skuteczności tej polityki;

C.

mając na uwadze, że Parlament wielokrotnie i stanowczo potępiał nielegalne praktyki, w tym „wydawanie w trybie nadzwyczajnym”, uprowadzenia, przetrzymywanie bez procesu, zaginięcia, tajne więzienia i torturowanie, a ponadto domagał się przeprowadzenia kompleksowych dochodzeń dotyczących stopnia rzekomego zaangażowania niektórych państw członkowskich we współpracę z organami Stanów Zjednoczonych, zwłaszcza z CIA, w tym na terytorium UE;

D.

mając na uwadze, że celem niniejszej rezolucji jest „podjęcie działań politycznych w następstwie przeprowadzonego przez komisję tymczasową dochodzenia oraz do kontroli rozwoju sytuacji, szczególnie w przypadku, gdyby Rada lub Komisja miały nie podjąć odpowiednich działań, a także do określenia, czy istnieje wyraźne ryzyko poważnego naruszenia zasad i wartości, na których opiera się Unia Europejska, oraz do zalecenia w oparciu o art. 6 i 7 Traktatu o Unii Europejskiej rezolucji, która może okazać się niezbędna w tym kontekście” (24);

E.

mając na uwadze, że UE opiera się na demokracji, przestrzeganiu zasady państwa prawa, praw człowieka i podstawowych wolności, a także na poszanowaniu godności człowieka i prawa międzynarodowego, nie tylko w ramach swoich wewnętrznych strategii politycznych, ale i w wymiarze zewnętrznym; mając na uwadze, że zaangażowanie UE w dziedzinie praw człowieka, wzmocnione wejściem w życie Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i procesem przystąpienia do europejskiej konwencji praw człowieka, należy odzwierciedlać we wszystkich obszarach polityki, co zapewni skuteczność i wiarygodność polityki UE w dziedzinie praw człowieka;

F.

mając na uwadze, że właściwy proces wskazania osób odpowiedzialnych ma zasadnicze znaczenie dla podtrzymania zaufania obywateli do demokratycznych instytucji UE, skutecznej ochrony i promowania praw człowieka w unijnej polityce wewnętrznej i zewnętrznej oraz zapewnienia prawomocnej i efektywnej polityki bezpieczeństwa opartej na rządach prawa;

G.

mając na uwadze, że żadne państwo członkowskie nie wypełniło jak dotąd w pełni swoich zobowiązań w zakresie ochrony, zachowania, poszanowania międzynarodowych praw człowieka oraz zapobiegania ich naruszeniom;

H.

mając na uwadze, że w skład instrumentów regulujących unijną wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa (WPZiB) wchodzą: Powszechna deklaracja praw człowieka, Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych oraz dwa protokoły fakultatywne do tego paktu, konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz protokół fakultatywny do tej konwencji, europejska konwencja praw człowieka, Karta praw podstawowych UE i Europejska konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu, które razem nie tylko całkowicie zakazują stosowania tortur, lecz również nakładają pozytywny obowiązek przeprowadzenia dochodzenia w związku z domniemanymi przypadkami torturowania oraz podejmowania działań naprawczych i zapewniania zadośćuczynienia; mając na uwadze, że w wytycznych w sprawie polityki UE dotyczącej tortur określono ramy dla unijnych „wysiłków na rzecz zapobiegania torturom oraz złemu traktowaniu i na rzecz wyeliminowania tych zjawisk we wszystkich częściach świata”;

I.

mając na uwadze, że w celu zagwarantowania propagowania prawa międzynarodowego i poszanowania praw człowieka wszystkie układy o stowarzyszeniu oraz umowy o handlu i współpracy muszą zawierać klauzule dotyczące praw człowieka, a także mając na uwadze, że UE prowadzi ponadto dialog polityczny z państwami trzecimi w oparciu o wytyczne dotyczące praw człowieka, które obejmują zwalczanie kary śmierci i tortur; mając na uwadze, że w ramach europejskiego instrumentu na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka na świecie (EIDHR) UE wspiera organizacje społeczeństwa obywatelskiego, które zwalczają tortury i dostarczają wsparcia na rzecz rehabilitacji ofiar tortur;

J.

mając na uwadze, że przetrzymywanie w tajnych więzieniach, będące formą wymuszonego zaginięcia, może – jeśli będzie powszechnie lub systematycznie stosowane – być traktowane jako zbrodnia przeciwko ludzkości; mając na uwadze, że stany wyjątkowe i walka z terroryzmem tworzą sprzyjające warunki dla przetrzymywania w tajnych więzieniach;

K.

mając na uwadze, że mimo iż UE wykazała swoje zaangażowanie w zapobieganie zmowom w zakresie tortur, przyjmując rozporządzenie Rady (WE) nr 1236/2005 (25), zmienione ostatnio w grudniu 2011 r. (26), w którym wprowadzono zakaz wywozu i przywozu towarów, które nie mają żadnego praktycznego zastosowania innego niż do wykonywania kary śmierci, stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, konieczne jest podjęcie dodatkowych działań w celu zapewnienia kompleksowego rozwiązania tego problemu;

L.

mając na uwadze, że poleganie jedynie na dyplomatycznych zapewnieniach dotyczących udzielenia zgody na ekstradycję lub deportację danej osoby do państwa, gdy istnieją uzasadnione podstawy do tego, by przypuszczać, iż osobie tej będzie w tym państwie grozić poddanie torturom lub złe traktowanie, jest sprzeczne z całkowitym zakazem stosowania tortur sformułowanym w prawie międzynarodowym, w prawie UE oraz w konstytucjach i aktach prawnych państw członkowskich (27);

M.

mając na uwadze, że Rada w dniu 15 września 2006 r. przyznała, że „istnienie tajnych więzień, w których aresztowani przetrzymywani są w próżni prawnej, nie jest zgodne z międzynarodowym prawem humanitarnym i międzynarodowym prawem karnym”, ale dotychczas nie uznała i nie potępiła zaangażowania państw członkowskich w program CIA, mimo iż wykorzystanie europejskiej przestrzeni powietrznej i terytorium przez CIA zostało potwierdzone przez władze polityczne i sądowe państw członkowskich;

N.

mając na uwadze, że w dalszym ciągu narusza się prawa człowieka w ramach programu CIA, o czym świadczy przede wszystkim trwające obecnie przetrzymywanie o charakterze administracyjnym Abu Zubaydaha i Abd al-Rahima al-Nashiriego w zatoce Guantánamo, którym przyznano status ofiar w prowadzonym w Polsce dochodzeniu w sprawie tajnych więzień CIA;

O.

mając na uwadze, że badania przeprowadzone przez ONZ, Radę Europy, krajowe i międzynarodowe media, dziennikarzy śledczych oraz społeczeństwo obywatelskie ujawniły nowe szczegółowe informacje na temat lokalizacji tajnych więzień CIA w Europie, lotów w europejskiej przestrzeni powietrznej związanych z wydaniem w trybie nadzwyczajnym, a także transportowanych i przetrzymywanych osób;

P.

mając na uwadze, że zlecanie przeprowadzenia nielegalnych działań na terytorium UE mogło zostać zainicjowane w kontekście wielostronnych lub dwustronnych porozumień NATO;

Q.

mając na uwadze, że dochodzenia krajowe i międzynarodowe badania dowodzą, iż członkowie Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) w ramach walki z terroryzmem zgodzili się zobowiązać do działań, które pozwoliły na tajny ruch lotniczy i korzystanie z terytorium państw członkowskich UE w ramach prowadzonego przez CIA programu wydawania więźniów, wskazując na zbiorową wiedzę na temat programu ze strony państw członkowskich, które są również członkami NATO;

R.

mając na uwadze to, że we wspólnej ekspertyzie ONZ dotyczącej ogólnoświatowych praktyk związanych z tajnym przetrzymywaniem w kontekście walki z terroryzmem (A/HRC/13/42), sporządzonej przez specjalnego sprawozdawcę ds. promocji i ochrony praw człowieka oraz podstawowych wolności w warunkach walki z terroryzmem, specjalnego sprawozdawcę ds. tortur i innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, grupę roboczą ds. arbitralnych aresztowań oraz grupę roboczą ds. przymusowych lub wymuszonych zaginięć, wyszczególniono sposoby wykorzystywania tajnych więzień na terytoriach państw członkowskich UE w ramach programu CIA, a także to, że w pismach przesłanych do państw członkowskich zwrócono się o udzielenie dodatkowych informacji, które wyszczególniono w sprawozdaniach informacyjnych sprawozdawców specjalnych, m.in. w tym z dnia 23 lutego 2012 r. (28);

S.

mając na uwadze, że w sprawozdaniu Rady Europy z 2011 r. stwierdza się, że dane uzyskane od polskich agencji w latach 2009-2010 „stanowią ostateczny dowód” na to, iż siedem powiązanych z CIA samolotów lądowało w Polsce, i mając na uwadze, że polskie media informowały, że postawiono zarzuty byłym szefom polskiego wywiadu i ujawniły możliwe kontakty między oficerami wywiadu a polskim rządem w sprawie wykorzystania więzienia CIA na terytorium Polski; mając na uwadze, że w 2011 r. rumuńscy dziennikarze śledczy prónowali ustalić lokalizację „czarnego punktu” w rumuńskim krajowym urzędzie rejestrowania informacji tajnych (29) na podstawie informacji dostarczonych przez byłych pracowników CIA; mając na uwadze, że istnieniu „czarnego punktu” zaprzeczyły rumuńskie władze oraz że dochodzenie przeprowadzone przez rumuński parlament nie wykazało jego istnienia;; mając na uwadze, że byli libijscy dysydenci wszczęli postępowanie sądowe przeciwko Wielkiej Brytanii w sprawie bezpośredniego udziału jednostek MI6 w wydaniu, tajnym przetrzymywaniu i torturowaniu ich samych oraz członków ich rodzin;

T.

mając na uwadze, że władze Litwy podjęły próbę ujawnienia udziału Litwy w programie CIA poprzez przeprowadzenie dochodzeń parlamentarnych i sądowych; mając na uwadze, że w ramach śledztwa prowadzonego przez parlamentarną komisję ds. narodowego bezpieczeństwa i obrony w sprawie rzekomego transportu i przetrzymywania w niewoli osób aresztowanych przez CIA na terytorium Litwy ustalono, iż pięć powiązanych z CIA samolotów lądowało na Litwie w latach 2003 i 2005 oraz że dwa ośrodki specjalnie przystosowane do potrzeb przetrzymywania aresztowanych na Litwie (projekt nr 1 i 2) zostały przygotowane na prośbę CIA; mając na uwadze, że delegacja komisji LIBE podziękowała władzom Litwy za przyjęcie posłów do Parlamentu Europejskiego w Wilnie w kwietniu 2012 r. i za zezwolenie delegacji komisji LIBE na dostęp do projektu nr 2; mając na uwadze, że układ budynków i instalacji wewnętrznych wydaje się pozwalać na przetrzymywanie więźniów; mając na uwadze, że wiele kwestii dotyczących operacji CIA na Litwie wciąż nie zostało wyjaśnionych, mimo iż przeprowadzono w tej sprawie kolejne dochodzenie sądowe w 2010 r., które zakończono w styczniu 2011 r.; mając na uwadze, że władze litewskie wyraziły swoją gotowość do wznowienia dochodzenia w przypadku uzyskania nowych informacji; mając na uwadze, że urząd prokuratora generalnego zaoferował przekazanie dodatkowych informacji na temat śledztwa w odpowiedzi na pisemny wniosek Parlamentu;

U.

mając na uwadze, że portugalskie władze muszą jeszcze wyjaśnić wiele elementów wskazujących na to, że duża liczba lotów, zidentyfikowanych między innymi przez tymczasową komisję, służyła do transferów między Bagram, Diego Garcia, tajnymi więzieniami i Guantánamo;

V.

mając na uwadze, że badania i ustalenia sądów w sprawie rozwiązań logistycznych mających służyć jako przykrywka dla nielegalnych operacji, w tym plany fikcyjnych lotów, tajne loty krajowe samolotami lotnictwa cywilnego i wojskowego oraz wykorzystanie prywatnych firm lotniczych do przeprowadzania przez CIA akcji wydania w trybie nadzwyczajnym, ujawniły ponadto regularność i skalę europejskiego zaangażowania w program CIA; mając na uwadze, że analiza nowych danych przedstawionych przez Eurocontrol wspiera w szczególności argument, że w celu ukrycia pochodzenia i przeznaczenia transferów więźniów wykonawcy dokonujący misji wydawania więźniów zmieniali samoloty w trakcie międzylądowań;

W.

mając na uwadze, że UE opracowała politykę bezpieczeństwa wewnętrznego i zwalczania terroryzmu w oparciu o współpracę policyjną i sądową oraz promowanie wymiany informacji wywiadowczych; mając na uwadze, że politykę tę należy oprzeć na poszanowaniu praw podstawowych i rządów prawa, a także na efektywnym parlamentarnym nadzorze nad służbami wywiadowczymi;

X.

mając na uwadze, że według Europejskiego Komitetu do spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu:„techniki przesłuchań stosowane w prowadzonych przez CIA zagranicznych obiektach detencyjnych z pewnością prowadziły do naruszenia zakazu tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania” (30);

Y.

mając na uwadze, że stosunki między UE a Stanami Zjednoczonymi opierają się na silnym partnerstwie i współpracy w wielu obszarach oraz na wspólnych wartościach obejmujących demokrację, zasadę państwa prawa i prawa podstawowe; mając na uwadze, że po zamachach terrorystycznych w dniu 11 września 2001 r. UE i Stany Zjednoczone zwiększyły swoje zaangażowanie w walkę z terroryzmem, zwłaszcza poprzez wydanie w dniu 3 czerwca 2010 r. wspólnego oświadczenia w sprawie zwalczania terroryzmu; mając jednak na uwadze, że konieczne jest zapewnienie faktycznego przestrzegania zadeklarowanych zobowiązań oraz przezwyciężenie rozbieżności między strategiami politycznymi UE i Stanów Zjednoczonych w zakresie zwalczania terroryzmu;

Z.

mając na uwadze, że w grudniu 2011 r. władze Stanów Zjednoczonych przyjęły ustawę o udzielaniu zgody na działania na rzecz bezpieczeństwa narodowego (National Defense Authorization Act – NDAA), na mocy której wprowadzono do prawa możliwość bezterminowego przetrzymywania osób podejrzanych o angażowanie się w działania terrorystyczne na terytorium Stanów Zjednoczonych i która podważa prawo do sprawiedliwości proceduralnej i rzetelnego procesu sądowego; mając na uwadze, że zakres tejże ustawy został prawnie zakwestionowany;

AA.

mając na uwadze, że w dniu 22 stycznia 2009 r. prezydent Barack Obama podpisał trzy dekrety, na mocy których zakazano torturowania w trakcie przesłuchań, utworzono międzyagencyjną grupę roboczą, której celem jest dokonywanie systematycznych przeglądów strategii i procedur w zakresie przetrzymywania oraz analizowanie wszystkich pojedynczych przypadków, a także nakazano zamknięcie więzienia w Zatoce Guantánamo;

AB.

mając jednak na uwadze, że więzienie w Zatoce Guantánamo wciąż nie zostało zamknięte z uwagi na zdecydowany sprzeciw Kongresu Stanów Zjednoczonych; mając na uwadze, że w celu przyspieszenia jego zamknięcia Stany Zjednoczone wezwały państwa członkowskie UE do przyjęcia więźniów z obozu w Guantánamo; mając na uwadze, że Wysoki Komisarz NZ ds. Praw Człowieka wyraził głębokie rozczarowanie tym, że wiezienie w Zatoce Guantánamo nie zostało zamknięty oraz że system arbitralnych zatrzymań ugruntował się;

AC.

mając na uwadze, że więźniowie z więzienia w Guantánamo wciąż podlegają sądom wojskowym, głównie w rezultacie decyzji prezydenta Stanów Zjednoczonych z dnia 7 marca 2011 r. o podpisaniu dekretu, na mocy którego zniesiono dwuletnie zawieszenie przeprowadzania nowych procesów wojskowych, oraz ustawy z dnia 7 stycznia 2012 r., na mocy której zakazano przenoszenia więźniów z obozu w Guantánamo do Stanów Zjednoczonych dla celów procesowych;

1.

przypomina, że strategie na rzecz zwalczania terroryzmu mogą być skuteczne wyłącznie wtedy, gdy będą realizowane przy całkowitym poszanowaniu praw człowieka, a w szczególności prawa do sprawiedliwego procesu;

2.

powtarza, że kwestie zapewnienia skuteczności środków antyterrorystycznych i poszanowania praw człowieka nie są sprzeczne, są to cele wzajemnie się uzupełniające i wzmacniające; przypomina, że poszanowanie praw podstawowych stanowi czynnik o zasadniczym znaczeniu dla powodzenia polityki zwalczania terroryzmu;

3.

podkreśla niezwykle delikatny charakter polityki zwalczania terroryzmu; jest zdania, że stosowanie tajemnicy mogą uzasadniać wyłącznie faktyczne zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego; przypomina jednak, że w żadnych okolicznościach tajemnica państwowa nie jest ważniejsza niż niezbywalne prawa podstawowe, a w związku z tym argumenty oparte na tajemnicy państwowej nigdy nie mogą być stosowane w celu ograniczenia prawnej odpowiedzialności państwa za przeprowadzenie dochodzenia w sprawie poważnych naruszeń praw człowieka; ocenia, że klasyfikacja niektórych informacji i tajemnicy państwowej nie powinna jednak być przedmiotem szerokich definicji oraz że nadużywanie tajemnicy państwowej i bezpieczeństwa narodowego stanowi poważną przeszkodę dla sprawowania demokratycznego nadzoru;

4.

zaznacza, że w stosunku do osób podejrzewanych o terroryzm nie można prowadzić specjalnych postępowań; przypomina, że każda osoba powinna mieć możliwość skorzystania ze wszelkich gwarancji, jakie daje prawo do rzetelnego procesu sądowego, określone w art. 6 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności;

5.

ponownie wyraża potępienie dla praktyk stosowanych w ramach wydawania w trybie nadzwyczajnym, tajnych więzień i torturowania, których stosowanie jest zakazane na mocy krajowego i międzynarodowego prawa nakładającego obowiązek przestrzegania praw człowieka i które naruszają m.in. prawa do wolności, bezpieczeństwa, godnego traktowania, wolności od tortur, non-refoulement, domniemania niewinności, sprawiedliwego procesu, adwokata i jednakowej ochrony na mocy prawa;

6.

podkreśla konieczność ustanowienia zabezpieczeń w celu uniknięcia w przyszłości wszelkich naruszeń praw podstawowych przy wdrażaniu strategii antyterrorystycznych;

7.

uważa, że państwa członkowskie zadeklarowały wolę podporządkowania się prawu międzynarodowemu, ale jak dotąd nie wypełniły właściwie spoczywającego na nich pozytywnego zobowiązania do przeprowadzenia dochodzenia w sprawie poważnych naruszeń praw człowieka związanych z programem CIA i ubolewa nad opóźnieniami w odpowiednim wyjaśnieniu tej sprawy w celu niezwłocznego pełnego zadośćuczynienia ofiarom tych działań, w tym złożenia przeprosin i wypłacenia rekompensaty w stosownych przypadkach;

8.

uważa, że trudności napotkane przez państwa członkowskie przy próbie przeprowadzenia śledztw świadczą o nieprzestrzeganiu w pełni ich międzynarodowych zobowiązań, co naraża na szwank wzajemne zaufanie do ochrony praw podstawowych, a tym samym odpowiedzialność spada na całą UE;

9.

ponownie podkreśla, że zaangażowanie państw członkowskich i UE w dochodzenie w sprawie europejskiego zaangażowania w program CIA jest zgodne z zasadą szczerej i lojalnej współpracy, o której mowa w art. 4 ust. 3 Traktatu UE;

10.

wyraża zaniepokojenie w związku z przeszkodami, z którymi borykają się parlamentarne i sądowe dochodzenia krajowe w sprawie udziału niektórych państw członkowskich w programie CIA, co zostało szczegółowo udokumentowane w sprawozdaniu Rady Europy z 2011 r. w sprawie nadużywania klauzuli tajemnicy państwowej i bezpieczeństwa narodowego, obejmującymi brak przejrzystości, utajnienie dokumentów, przewaga interesów narodowych i politycznych, wąski zakres dochodzeń, ograniczanie praw poszkodowanych do efektywnego uczestnictwa i obrony, brak rygorystycznych technik śledczych i współpracy między organami dochodzeniowym w całej UE; wzywa państwa członkowskie do unikania opierania krajowych postępowań karnych na podstawach prawnych, które umożliwiają zakończenie postępowania karnego poprzez odwołanie się do klauzul o przedawnieniu i mogą prowadzić do bezkarności, a także do przestrzegania zasady międzynarodowego prawa zwyczajowego, która stanowi, że klauzuli o przedawnieniu nie można i nie powinno się stosować w przypadkach poważnych naruszeń praw człowieka;

11.

apeluje do państw członkowskich, które nie wypełniły ciążących na nich zobowiązań o przeprowadzenie niezależnych i efektywnych dochodzeń w sprawie naruszeń praw człowieka przy uwzględnieniu wszystkich nowych dowodów, które zostały ujawnione; zwraca się w szczególności do państw członkowskich, aby zajęły się problemem istnienia na ich terytorium tajnych więzień lub problemem podejmowania działań, w których wyniku pozbawiano niektóre osoby wolności w ramach programu CIA w obiektach położonych na ich terytorium;

12.

zauważa, że w wyniku dochodzenia parlamentarnego przeprowadzonego w Rumunii stwierdzono, że nie znaleziono żadnych dowodów na potwierdzenie istnienia tajnego więzienia CIA na rumuńskim terytorium; wzywa organy sądowe do wszczęcia niezależnego dochodzenia w sprawie domniemanych tajnych więzień CIA na terytorium Rumunii, w szczególności w świetle nowych dowodów na temat połączeń lotniczych między Rumunią i Litwą;

13.

zachęca Polskę do dalszego prowadzenia dochodzenia w sprawie tajnych więzień, ale ubolewa nad brakiem oficjalnego komunikatu w sprawie zakresu, przebiegu i stanu realizacji dochodzenia; wzywa polskie władze do przeprowadzenia z należytą przejrzystością rygorystycznego śledztwa, w ramach którego umożliwi się skuteczny udział ofiar i ich prawników;

14.

stwierdza, że w ramach dochodzeń parlamentarnych i sądowych, które przeprowadzono na Litwie w latach 2009-2011 nie udało się dowieść, że więźniowie byli w tajemnicy przetrzymywani na Litwie; w świetle nowych dowodów przekazanych przez Eurocontrol w postaci informacji, że samolot N787WH, który miał przetransportować Abu Zubaydaha, nie zatrzymał się w Maroku w dniu 18 lutego 2005 r. w drodze z Rumunii do Litwy, wzywa władze litewskie do uszanowania ich zobowiązania do ponownego otwarcia dochodzenia w sprawie udziału Litwy w programie CIA w przypadku, gdy pojawią się inne nowe informacje w tej sprawie; zauważa, że analiza danych przekazanych przez Eurocontrol ujawnia również nowe informacje na temat planów lotów łączących Rumunię z Litwą ze zmianą samolotu w Tiranie w Albanii w dniu 5 października 2005 r. oraz Litwę z Afganistanem ze zmianą samolotu w Kairze w Egipcie w dniu 26 marca 2006 r.; uważa, że ważne jest, aby zakres nowych dochodzeń obejmował nie tylko nadużycie uprawnień przez urzędników państwowych, ale także ewentualne bezprawne przetrzymywanie w niewoli i złe traktowanie osób na terytorium Litwy; zachęca urząd Prokuratora Generalnego do uzasadnienia stwierdzeń przedstawionych podczas wizyty delegacji komisji LIBE, w myśl których „kategoryczne” wnioski z dochodzenia sądowego brzmią, że „nie przetrzymywano żadnych więźniów w więzieniach objętych projektami nr 1 i 2 na Litwie”;

15.

odnotowuje dochodzenie wszczęte w Wielkiej Brytanii w sprawie ekstradycji aresztowanych do Libii oraz z zadowoleniem przyjmuje decyzję o kontynuowaniu szerszego śledztwa w sprawie udziału Wielkiej Brytanii w programie CIA po zamknięciu dochodzenia; wzywa Wielką Brytanię do przeprowadzenia tego śledztwa z należytą przejrzystością, umożliwiając w nim skuteczny udział ofiar i społeczeństwa obywatelskiego;

16.

przyznaje, że dochodzenia prowadzone przez państwa członkowskie muszą być oparte na solidnych dowodach sądowych i poszanowaniu krajowych systemów wymiaru sprawiedliwości oraz prawa UE, a nie tylko na spekulacjach mediów i opinii publicznej;

17.

wzywa państwa członkowskie wymienione w sprawozdaniu tymczasowej komisji, takie jak Finlandia, Dania, Portugalia, Włochy, Wielka Brytania, Niemcy, Hiszpania, Irlandia, Grecja, Cypr, Rumunia i Polska, do ujawnienia wszystkich niezbędnych informacji na temat wszystkich podejrzanych samolotów powiązanych z CIA operujących na ich terytorium; wzywa państwa członkowskie do przestrzegania prawa do wolności informacji i odpowiedniego reagowania na wnioski o dostęp do informacji; wyraża w związku z tym zaniepokojenie faktem, że większość państw członkowskich – z wyjątkiem Danii, Finlandii, Niemiec, Irlandii i Litwy – nie zareagowała odpowiednio na wnioski od Reprieve i Access Info Europe o dostęp do informacji w celu przeprowadzenia dochodzenia w sprawie wydawania więźniów w trybie nadzwyczajnym;

18.

wzywa państwa członkowskie do dokonania ponownego przeglądu obowiązujących przepisów i interpretacji dotyczących tortur, takich jak opinia prawna autorstwa Michaela Wooda (o której mowa w wyżej wymienionej rezolucji Parlamentu z dnia 14 lutego 2007 roku), w której mimo międzynarodowego orzecznictwa uznaje się za dopuszczalne pozyskiwanie i wykorzystywanie informacji zdobytych w wyniku tortur, pod warunkiem braku bezpośredniej odpowiedzialności za torturowanie (co zachęca i uzasadnia „zlecanie” tortur);

19.

wzywa wszystkie państwa członkowskie UE do podpisania i ratyfikowania Międzynarodowej konwencji w sprawie ochrony wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem;

20.

w świetle rosnącej współpracy oraz wymiany informacji między służbami wywiadowczymi i agencjami bezpieczeństwa wzywa państwa członkowskie do zapewnienia pełnej kontroli demokratycznej nad tymi agencjami i ich działaniami poprzez odpowiedni nadzór wewnętrzny, wykonawczy, sądowniczy i niezależny nadzór parlamentarny, najlepiej poprzez wyspecjalizowane komisje parlamentarne o szerokim zakresie kompetencji i uprawnień, w tym do żądania informacji i dysponowania odpowiednimi zasobami do prowadzenia śledztwa i badań, tak aby mogły zbadać nie tylko kwestie takie jak polityka, administracja i finanse, ale także prace operacyjne agencji;

21.

uważa, że podstawowe znaczenie ma to, by UE potępiła podmioty stosujące w ramach walki z terroryzmem jakiekolwiek praktyki posiadające znamiona nadużyć, w tym wszelkie takie akty popełniane na jej terytorium, tak aby UE nie tylko mogła przestrzegać swoich wartości, lecz również aby mogła w sposób wiarygodny rozpowszechniać je w ramach swoich partnerstw zewnętrznych;

22.

podkreśla, że Rada nigdy nie przeprosiła formalnie za pogwałcenie zapisanej w Traktatach zasady mówiącej o lojalnej współpracy między instytucjami unijnymi, kiedy próbowała wprowadzić w błąd Parlament Europejski, dostarczając celowo skrócone wersje akt mówiących o posiedzeniach Grupy Roboczej ds. Międzynarodowego Prawa Publicznego (COJUR) oraz Grupy Roboczej ds. Stosunków Transatlantyckich (COTRA) z udziałem prominentnych urzędników z USA; oczekuje przeprosin ze strony Rady;

23.

oczekuje, że Rada wyda w końcu oświadczenie, w którym potwierdzi trudności, jakie napotkały państwa członkowskie w ramach dochodzeń dotyczących ich udziału w programie CIA;

24.

wzywa Radę do udzielenia pełnego poparcia procesom ustalania prawdy i rozliczania osób odpowiedzialnych w państwach członkowskich poprzez oficjalne poruszenie tej kwestii na posiedzeniach WSiSW, wymianę wszystkich informacji, udzielanie pomocy w ramach śledztw oraz przede wszystkim udzielanie zgody na prośby dotyczące dostępu do dokumentów;

25.

wzywa Radę do przeprowadzenia przesłuchań z właściwymi unijnymi agencjami bezpieczeństwa, zwłaszcza z Europolem, Eurojustem i koordynatorem UE ds. walki z terroryzmem, oraz do uzyskania informacji na temat ich wiedzy o zaangażowaniu państw członkowskich w program CIA oraz odpowiedzi UE; wzywa także Radę do przedstawienia środków bezpieczeństwa mających zagwarantować poszanowanie praw człowieka podczas wymiany dany wywiadowczych oraz ścisłe rozdzielenie ról pomiędzy wywiadem a działaniami w zakresie egzekwowania prawa, tak aby agencje wywiadowcze nie otrzymywały zezwolenia do przyjmowania uprawnień do aresztowania i zatrzymywania, oraz do przedłożenia Parlamentowi sprawozdania w tej sprawie w terminie jednego roku;

26.

zwraca się do Rady, aby stymulowała wymianę dobrych praktyk między państwami członkowskimi w zakresie kontroli parlamentarnej i prawnej służb wywiadowczych, włączając w te działania parlamenty krajowe i Parlament Europejski;

27.

ponownie wzywa Radę i państwa członkowskie, aby wykluczyły traktowanie niewiarygodnych dyplomatycznych zapewnień za podstawę do ekstradycji lub deportacji osób uznawanych za zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego, jeżeli istnieje ryzyko poddania ich torturom lub maltretowania, lub też ryzyko sądzenia w oparciu o tak zgromadzone dowody;

28.

wzywa właściwe organy do niepowoływania się na tajemnicę państwową w odniesieniu do międzynarodowej współpracy wywiadowczej w celu uniemożliwiania pociągania do odpowiedzialności i dochodzenia zadośćuczynienia, a ponadto nalega, aby stosowanie tajemnicy uzasadniały wyłącznie faktyczne zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego, przed którymi w każdym przypadku pierwszeństwo mają zobowiązania dotyczące niezbywalnych praw podstawowych, takie jak całkowity zakaz stosowania tortur;

29.

apeluje do właściwych władz o dopilnowanie tego, by wprowadzono wyraźne rozróżnienie między działaniami służb wywiadowczych i służb bezpieczeństwa z jednej strony a działaniami organów ścigania z drugiej strony, co umożliwi dalsze stosowanie ogólnej zasady „nemo iudex in sua causa”;

30.

podkreśla, że komisja tymczasowa prowadząca dochodzenie, które stanowiło podstawę dla rezolucji z dnia 14 lutego 2007 r. i 19 lutego 2009 r., wskazała, jak poważne niedociągnięcia istniały w procedurach udzielania zezwoleń i kontroli samolotów cywilnych przelatujących nad przestrzenią powietrzną państw członkowskich lub lądujących na ich terytorium, które nie tylko były nadużywane przez CIA w ramach „wydawania w trybie nadzwyczajnym”, ale mogły zostać łatwo ominięte przez wszystkich członków przestępczości zorganizowanej, w tym sieci terrorystycznych; przypomina również kompetencje Unii w zakresie bezpieczeństwa i ochrony transportu oraz zalecenie Parlamentu dla Komisji w odniesieniu do regulacji i monitorowania zarządzania przestrzenią powietrzną UE, lotniskami i lotnictwem niekomercyjnym; w związku z tym wzywa UE i państwa członkowskie do nieopóźniania gruntownego przeglądu wdrożenia przez nie Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym (konwencji chicagowskiej) w odniesieniu do zezwoleń i kontroli samolotów cywilnych przelatujących przez przestrzeń powietrzną państw członkowskich lub lądujących na ich terytorium w celu wzmocnienia bezpieczeństwa i zapewnienia systematycznych kontroli, obejmujących identyfikację pasażerów i członków załogi, tak aby zapewnić, że wszystkie loty zaklasyfikowane jako „loty krajowe” (które są wyłączone z zakresu konwencji chicagowskiej) uzyskiwały uprzednie i właściwe zezwolenia; przypomina również zalecenie Parlamentu w sprawie skutecznego egzekwowania przez państwa członkowskie postanowień Konwencji w sprawie przestępstw i niektórych innych czynów popełnionych na pokładzie statków powietrznych;

31.

odnotowuje inicjatywy Komisji w odpowiedzi na zalecenia Parlamentu; uważa jednak za godne ubolewania, że nie stały się one częścią szerszego programu i strategii na rzecz zapewnienia rozliczenia osób odpowiedzialnych za naruszenia praw człowieka popełnionych w związku z programem CIA oraz zadośćuczynienia i wypłaty odszkodowania dla poszkodowanych;

32.

wzywa Komisję do zbadania, czy w wyniku współpracy z programem CIA doszło do naruszenia przepisów UE, zwłaszcza tych dotyczących azylu i współpracy sądowej;

33.

wzywa Komisję do ułatwienia i wspierania przestrzegającej praw człowieka wzajemnej pomocy prawnej i współpracy wymiarów sprawiedliwości pomiędzy organami śledczymi i prawnikami zaangażowanymi w rozliczanie osób odpowiedzialnych w państwach członkowskich w celu zapewnienia wymiany istotnych danych i promowania skutecznego wykorzystywania wszystkich dostępnych instrumentów i zasobów UE;

34.

wzywa Komisję do przyjęcia w terminie jednego roku ram, w tym wymogów z zakresu sprawozdawczości dla państw członkowskich, dotyczących monitorowania i wspierania krajowych procesów rozliczania osób odpowiedzialnych, w tym wytycznych dotyczących śledztw w sprawie naruszeń praw człowieka, które będą oparte na standardach wypracowanych na szczeblu Rady Europy i ONZ;

35.

wzywa Komisję, aby w związku z uchybieniami instytucjonalnymi ujawnionymi w kontekście programu CIA przyjęła środki mające na celu wzmocnienie zdolności UE do zapobiegania naruszeniom praw człowieka i ich rekompensowania na szczeblu unijnym oraz wzmocniła rolę Parlamentu;

36.

wzywa Komisję do rozważenia zapropowania środków na rzecz stałej współpracy i wymiany informacji między Parlamentem Europejskim i komisjami parlamentarnymi w celu nadzoru nad służbami wywiadowczymi i bezpieczeństwa państw członkowskich w sprawach, które wskazują na to, że na terytorium Unii Europejskiej podejmowane były wspólne działania służb wywiadowczych i bezpieczeństwa państw członkowskich;

37.

wzywa Komisję do przedstawienia wniosków dotyczących opracowania ustaleń w sprawie demokratycznego nadzoru transgranicznych działań wywiadowczych w kontekście polityki UE na rzecz przeciwdziałania terroryzmowi; zamierza w pełni wykorzystać swoje uprawnienia parlamentarne w zakresie kontrolowania strategii antyterrorystycznych zgodnie z zaleceniami opracowanymi przez dział analiz Parlamentu (PE 453.207);

38.

wzywa Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich do zbadania błędów Komisji i Rady oraz europejskich agencji bezpieczeństwa, a w szczególności do zapewnienia, że Europol i Eurojust wykazują poszanowanie dla praw podstawowych i zasad dobrej administracji oraz lojalnej współpracy w odpowiedzi na zalecenia TDIP;

39.

wzywa UE do dopilnowania, aby jej międzynarodowe zobowiązania były w pełni przestrzegane oraz aby unijne strategie polityczne i instrumenty polityki zagranicznej, takie jak wytyczne w sprawie polityki dotyczącej tortur i dialogi w zakresie praw człowieka, były wykorzystywane w pełni, dzięki czemu UE będzie w większym stopniu uprawniona do tego, by domagać się rygorystycznego wdrażania klauzul dotyczących praw człowieka w podpisywanych przez nią umowach międzynarodowych oraz by apelować do swoich największych sojuszników, takich jak Stany Zjednoczone, o przestrzeganie ich prawa krajowego i prawa międzynarodowego;

40.

potwierdza, że międzynarodowa walka z terroryzmem oraz dwustronna i wielostronna współpraca międzynarodowa w tym obszarze, w tym w ramach NATO lub między służbami wywiadowczymi i służbami bezpieczeństwa, musi być prowadzona wyłącznie przy pełnym poszanowaniu praw człowieka i podstawowych wolności oraz pod odpowiednim demokratycznym i sądowym nadzorem; wzywa państwa członkowskie UE, Komisję, ESDZ i Radę do dopilnowania, aby zasady te były stosowane w ramach ich stosunków zagranicznych, a ponadto nalega, aby przed zawarciem jakiejkolwiek nowej umowy, zwłaszcza w sprawie współpracy wywiadowczej i wymiany informacji, podmioty te dokonywały dogłębnej oceny podmiotów, z którymi zawierają takie umowy, pod względem poszanowania praw człowieka, dokonywały przeglądów istniejących umów, w przypadku których druga strona nie przestrzega praw człowieka, a także aby informowały Parlament o rezultatach takich ocen i przeglądów;

41.

wzywa do zadbania o to, aby naruszenia związane z ingerencją wyspecjalizowanych agencji innego państwa w sprawy suwerennych państw członkowskich UE w przyszłości się nie powtórzyły oraz aby walka z terroryzmem była prowadzona z poszanowaniem praw człowieka, podstawowych wolności, zasad demokracji i rządów prawa;

42.

przypomina, że na mocy protokołu fakultatywnego do konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur wprowadza się wymóg stworzenia systemów monitorowania, obejmujących wszystkie przypadki pozbawiania wolności, a ponadto nalega, by stosowanie tego międzynarodowego instrumentu stanowiło dodatkowy sposób ochrony; zdecydowanie zachęca kraje partnerskie UE do ratyfikowania tego protokołu fakultatywnego i do stworzenia niezależnych krajowych mechanizmów zapobiegawczych, które będą zgodne z zasadami paryskimi, a także do ratyfikowania Międzynarodowej konwencji w sprawie ochrony wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem;

43.

zgodnie z prawem międzynarodowym, a zwłaszcza art. 12 konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur, ponownie wzywa wszystkie państwa, którym stawiane są wiarygodne zarzuty, do podjęcia wszelkich możliwych działań mających na celu udzielenie niezbędnych wyjaśnień i – jeśli zarzuty te się utrzymują – do przeprowadzenia dogłębnych dochodzeń i śledztw dotyczących domniemanych przypadków wydawania w trybie nadzwyczajnym, tajnych więzień, torturowania i innych poważnych naruszeń praw człowieka, aby ustalić prawdę oraz w razie konieczności określić odpowiedzialność, wyciągnąć konsekwencje i zapobiec bezkarności, w tym – jeśli istnieją dowody na odpowiedzialność karną – doprowadzić osoby odpowiedzialne przed wymiar sprawiedliwości; wzywa w związku z tym wysoką przedstawiciel/ wiceprzewodniczącą Komisji i państwa członkowskie do przedsięwzięcia wszelkich środków niezbędnych do dopilnowania, by podjęto stosowne działania następcze związane ze wspólnym opracowaniem ONZ na temat praktyk stosowanych na świecie w odniesieniu do przetrzymywania w tajnych więzieniach w kontekście zwalczania terroryzmu, w szczególności w odniesieniu do pisma przesłanego w dniu 21 października 2011 r. przez dysponujących mandatem obejmującym procedury specjalne do 59 państw z prośbą skierowaną do ich rządów o udzielenie informacji na temat wdrożenia zaleceń sformułowanych we wspomnianym opracowaniu;

44.

wzywa UE do zapewnienia, że państwa członkowskie UE, państwa stowarzyszone i partnerzy, zwłaszcza w ramach umowy z Kotonu, którzy zgodzili się przyjmować byłych więźniów obozu w Guantánamo, faktycznie zapewnią im pełne wsparcie w odniesieniu do warunków życia i ułatwią ich włączenie do społeczeństwa, zapewnią opiekę medyczną, w tym powrót do zdrowia psychicznego, dostęp do dokumentów tożsamości i podróży, możliwość korzystania z prawa do łączenia rodzin i wszystkich innych praw podstawowych przyznawanych osobom o statusie uchodźców politycznych;

45.

wyraża szczególne zaniepokojenie procedurą realizowaną przez amerykańską komisję wojskową w odniesieniu do Abda al-Rahima al-Nashiriego, który – jeśli zostanie uznany za winnego – może zostać skazany na karę śmierci; wzywa władze Stanów Zjednoczonych do wykluczenia możliwości skazania Abda al-Rahima al-Nashiriego na karę śmierci oraz ponownie wyraża swój niezmienny sprzeciw wobec kary śmierci we wszystkich przypadkach i niezależnie od okoliczności; zauważa, że sprawa Abda al-Rahima al-Nashiriego jest rozpatrywana przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka od dnia 6 maja 2011 r.; wzywa władze wszystkich krajów, w których był przetrzymywany Abd al-Rahim al-Nashiri, do przedsięwzięcia wszelkich dostępnych środków w celu dopilnowania, aby nie został on skazany na karę śmierci; apeluje do wysokiej przedstawiciel/ wiceprzewodniczącej Komisji o priorytetowe potraktowanie sprawy Abda al-Rahima al-Nashiriego ze Stanami Zjednoczonym w oparciu o wytyczne UE w sprawie kary śmierci;

46.

ponownie podkreśla to, że pełne stosowanie klauzuli praw człowieka w umowach z państwami trzecimi ma podstawowe znaczenie dla stosunków między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi a tymi państwami, a ponadto jest zdania, że jest to dobry moment na to, by dokonać przeglądu sposobu, w jaki europejskie rządy współpracowały z aparatami represji dyktatur w imię walki z terroryzmem; jest w tym względzie zdania, że w ramach niedawno zmienionej europejskiej polityki sąsiedztwa należy udzielać zdecydowanego wsparcia na rzecz reformy sektora bezpieczeństwa, która musi zapewnić przede wszystkim wyraźne oddzielenie funkcji służb wywiadowczych i organów ścigania; wzywa Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ), Radę i Komisję do zacieśnienia współpracy z europejskim komitetem ds. zapobiegania torturom i z innymi właściwymi strukturami Rady Europy podczas planowania i realizowania wspólnie z państwami trzecimi projektów dotyczących wsparcia na rzecz walki z terroryzmem, a także przy okazji wszelkich innych prowadzonych z państwami trzecimi działań na rzecz walki z terroryzmem;

47.

wzywa rząd byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii do określenia odpowiedzialności i pociągnięcia do odpowiedzialności za uprowadzenie – najwyraźniej przez pomyłkę – Khaleda El-Masriego, czego skutkiem było jego nielegalne przetrzymywanie i domniemane torturowanie; ubolewa, że prokuratura w Skopje nie przeprowadziła dochodzenia w sprawie skargi złożonej przez Khaleda El-Masriego; zauważa, że Europejski Trybunał Praw Człowieka zajął się tą sprawą oraz że wielka izba przeprowadziła pierwsze przesłuchanie w dniu 16 maja 2012 r.; jest zdania, że domniemane postępowanie rządu FYROM w związku z tą sprawą jest sprzeczne z podstawowymi zasadami UE dotyczącymi praw podstawowych i zasadą państwa prawa oraz że kwestia ta musi zostać należycie uwzględniona przez Komisję w trakcie kandydowania FYROM do przystąpienia do UE;

48.

wzywa NATO i władze Stanów Zjednoczonych do przeprowadzenia własnych dochodzeń, do bliskiej współpracy z odnośnymi parlamentarnymi lub sądowymi komisjami śledczymi z UE i państw członkowskich (31), w tym w odpowiednich przypadkach w postaci szybkiego reagowania na wnioski w sprawie wzajemnej pomocy prawnej, a także do ujawnienia informacji dotyczących programów wydawania w trybie nadzwyczajnym i innych praktyk naruszających prawa człowieka i podstawowe wolności oraz do udzielenia przedstawicielom prawnym osób podejrzanych wszystkich informacji niezbędnych do obrony ich klientów; wzywa do potwierdzenia, że we wszystkich umowach NATO, porozumieniach między NATO i UE oraz wszelkich innych porozumieniach transatlantyckich przestrzega się praw podstawowych;

49.

z uznaniem odnosi się do inicjatyw społeczeństwa obywatelskiego w Stanach Zjednoczonych dotyczących stworzenia w 2010 r. niezależnej dwupartyjnej grupy roboczej zajmującej się analizowaniem polityki i działań rządu Stanów Zjednoczonych w zakresie ujmowania, przetrzymywania i sądzenia „podejrzanych o terroryzm” oraz aresztowań dokonywanych przez Stany Zjednoczone w trakcie kadencji prezydenckich Billa Clintona, George’a Busha i Baracka Obamy;

50.

wzywa Stany Zjednoczone, biorąc pod uwagę kluczową rolę partnerstwa transatlantyckiego i przywództwo Stanów Zjednoczonych w tym obszarze, do przeprowadzenia kompleksowych dochodzeń i wyciągnięcia konsekwencji w przypadku wszelkich nadużyć, jakich ten kraj się dopuścił, zagwarantowania pełnego stosowania odnośnego prawa krajowego i międzynarodowego w celu likwidacji prawnych „czarnych dziur”, zakończenia procesów wojskowych, pełnego stosowania prawa karnego wobec podejrzanych o terroryzm oraz o przywrócenie kontroli przetrzymywania i stosowania zasad habeas corpus, sprawiedliwego procesu, wolności od tortur, a także do niedyskryminacji obywateli innych państw względem obywateli Stanów Zjednoczonych;

51.

wzywa prezydenta Baracka Obamę do wywiązania się ze złożonej w styczniu 2009 r. obietnicy zamknięcia więzienia w Zatoce Guantánamo, jak najszybszego umożliwienia każdemu więźniowi, któremu nie zostaną postawione zarzuty, powrotu do kraju pochodzenia lub innego bezpiecznego kraju, a także do bezzwłocznego przesłuchania tych więźniów Guantánamo, wobec których istnieją wystarczające dopuszczalne dowody, w ramach sprawiedliwego przesłuchania publicznego prowadzonego przez niezależny i bezstronny trybunał, a w przypadku ich skazania – do dopilnowania, że zostaną umieszczeni w więzieniu na terytorium Stanów Zjednoczonych zgodnie z właściwymi międzynarodowymi normami i zasadami; wzywa jednocześnie do przeprowadzenia dochodzenia dotyczącego naruszeń praw człowieka w Guantánamo i wskazania osób za nie odpowiedzialnych;

52.

wzywa do tego, aby wszystkim więźniom, którym nie zostaną przedstawione zarzuty i których nie będzie można odesłać do kraju pochodzenia ze względu na rzeczywiste ryzyko tortur lub prześladowania, umożliwiono osiedlenie się w Stanach Zjednoczonych oraz by objęto ich ochroną humanitarną i udzielono należnego zadośćuczynienia (32), i apeluje do państw członkowskich o wyrażenie chęci przyjęcia takich byłych więźniów Guantánamo;

53.

wzywa władze Stanów Zjednoczonych do zniesienia prawa do bezterminowego przetrzymywania bez postawienia zarzutu i bez procesu, wprowadzonego na mocy NDAA;

54.

wzywa Konferencję Przewodniczących Delegacji do zapewnienia inicjowania dialogów parlamentarnych na temat ochrony praw podstawowych w ramach walki z terroryzmem w oparciu o wnioski określone we wspólnym opracowaniu ONZ na temat praktyk stosowanych na świecie w odniesieniu do przetrzymywania w tajnych więzieniach w kontekście zwalczania terroryzmu i w następstwie tego opracowania, a także w oparciu o kompilację dobrych praktyk ONZ dotyczących prawnych i instytucjonalnych ram i środków zapewniających poszanowanie praw człowieka przez agencje wywiadowcze w warunkach walki z terroryzmem, w tym praktyk dotyczących nadzoru na tymi agencjami;

55.

zobowiązuje się do poświęcenia następnego wspólnego posiedzenia parlamentarnego z parlamentami państw członkowskich ożywieniu roli parlamentów w zapewnianiu rozliczenia osób odpowiedzialnych za naruszenia praw człowieka w kontekście programu CIA i promowaniu ściślejszej współpracy i regularnej wymiany pomiędzy krajowymi organami nadzoru odpowiedzialnymi za kontrolę służb wywiadowczych, w obecności właściwych władz krajowych, unijnych instytucji i agencji;

56.

jest zdeterminowany kontynuować wypełnianie mandatu przyznanego mu przez komisję tymczasową na mocy art. 2, 6 i 7 Traktatu UE; zobowiązuje Komisję Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych wraz z Podkomisją Praw Człowieka do zabrania głosu na sesji plenarnej Parlamentu poświęconej temu zagadnieniu w rok po przyjęciu niniejszej rezolucji; uważa za niezbędne, aby w tym czasie przeprowadzana była kontrola stopnia wdrożenia wytycznych przyjętych przez Parlament oraz, jeśli jakieś wytyczne nie zostaną wdrożone, aby zostały zanalizowane powody, dla których to nie nastąpiło;

57.

zwraca się do Rady, Komisji, Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, rządów i parlamentów państw członkowskich, państw kandydujących i stowarzyszonych, a także Rady Europy, NATO, ONZ oraz rządu i obu izb Kongresu Stanów Zjednoczonych o informowanie Parlamentu o wszelkich mogących zaistnieć zmianach objętych zakresem sprawozdania;

58.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Europejskiemu Rzecznikowi Praw Obywatelskich, rządom i parlamentom państw członkowskich, państw kandydujących i stowarzyszonych, a także Radzie Europy, NATO, ONZ oraz rządowi i obu izbom Kongresu Stanów Zjednoczonych.

3.12.2013   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

CE 353/16

—

uwzględniając art. 67 ust. 2 oraz art. 78 i 80 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

—

uwzględniając komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 2 grudnia 2011 r. w sprawie zwiększenia solidarności wewnątrz UE w dziedzinie azylu – agenda UE na rzecz lepszego podziału odpowiedzialności i większego wzajemnego zaufania (COM(2011)0835),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady: „Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w służbie obywateli” – program sztokholmski (1),

—

uwzględniając Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 6 kwietnia 2005 r. ustanawiający program ramowy „Solidarność i zarządzanie przepływami migracyjnymi” na lata 2007–2013, (COM(2005) 0123),

—

uwzględniając wnioski Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie wspólnych ram prawdziwej i praktycznej solidarności z państwami członkowskimi, których systemy azylowe są szczególnie obciążone, m.in. z powodu mieszanych przepływów migracyjnych, ustalone podczas 3151. posiedzenia Rady ds. WSiSW,

—

uwzględniając międzynarodowe i europejskie instrumenty praw człowieka, w tym w szczególności Konwencję ONZ dotyczącą statusu uchodźców, europejską Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC), oraz w Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej (karta),

—

uwzględniając zieloną księgę z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie przyszłego wspólnego europejskiego systemu azylowego (COM(2007)0301),

—

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 17 czerwca 2008 r. pt. „Plan polityki azylowej: Zintegrowana strategia ochrony na całym obszarze UE” (COM(2008)0360),

—

uwzględniając dyrektywę Rady 2001/55/WE z dnia 20 lipca 2001 r. w sprawie minimalnych standardów przyznawania tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę wysiłków między państwami członkowskimi związanych z przyjęciem takich osób wraz z jego następstwami (2),

—

uwzględniając 18-miesięczny program Rady z dnia 17 czerwca 2011 r., przygotowany przez prezydencje: polską, duńską i cypryjską,

—

uwzględniając wniosek dotyczący rozporządzenia Komisji z dnia 15 listopada 2011 r. ustanawiającego Fundusz Migracji i Azylu (COM(2011)0751),

—

uwzględniając art. 48 Regulaminu,

—

uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (A7-0248/2012),

A.

mając na uwadze, że Unia Europejska zobowiązała się do dokończenia tworzenia wspólnego europejskiego systemu azylowego w 2012 r.;

B.

mając na uwadze, że solidarność uznano za kluczowy komponent i zasadę kierującą wspólnym europejskim systemem azylowym od początku jego powstania, jak również podstawową zasadę prawa UE, zgodnie z którą państwa członkowskie powinny dzielić się zarówno korzyściami jak i obciążeniami w sposób równy i sprawiedliwy;

C.

mając na uwadze, że solidarność musi iść w parze z odpowiedzialnością, a państwa członkowskie muszą dopilnować, aby ich systemy były zgodne ze standardami sformułowanymi w prawie międzynarodowym i europejskim, a w szczególności z konwencją genewską w sprawie uchodźców z 1951 r. i protokołem dodatkowym do nie z 1967 r., z Europejską konwencją praw człowieka oraz Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej;

D.

mając na uwadze, że zapewnienie wsparcia w realizacji procedur azylowych w myśl rzeczywistej solidarności i podziału odpowiedzialności musi być postrzegane jako sposób na to, aby pomóc państwom członkowskim w wypełnianiu ich zobowiązań w celu zapewnienia ochrony osobom potrzebującym ochrony międzynarodowej, a także pomocy państwom trzecim przyjmującym największą liczbę uchodźców w celu globalnego wzmocnienia wspólnej przestrzeni ochrony;

E.

mając na uwadze, że pomimo zobowiązania do indywidualnego rozpatrywania poszczególnych wniosków o azyl, jeżeli wspólne rozpatrywanie ma prowadzić do wspólnych decyzji, konieczne jest poświęcenie szczególnej uwagi wspólnym unijnym pojęciom bezpiecznego kraju pochodzenia i bezpiecznego kraju trzeciego, w poszanowaniu warunków i zabezpieczeń przedstawionych w stanowisku Parlamentu przyjętym w pierwszym czytaniu w dniu 6 kwietnia 2011 r. w odniesieniu do wniosku Komisji dotyczącego dyrektywy w sprawie procedur azylowych;

1.

z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji w sprawie zwiększenia solidarności wewnątrz UE w dziedzinie azylu, w którym wymaga się przełożenia solidarności i podziału odpowiedzialności na konkretne działania, zaś od państw członkowskich dopilnowania, aby ich własne systemy azylowe spełniały zarówno międzynarodowe jak i europejskie standardy;

2.

podkreśla kluczową rolę i efekt horyzontalny solidarności i podziału odpowiedzialności w kontekście ustanowienia wspólnego europejskiego systemu azylowego; ponownie podkreśla potrzebę zapewnienia skutecznego i jednolitego stosowania dorobku prawnego Unii w dziedzinie azylu i wdrożenia prawodawstwa na rzecz zapewnienia wysokiego poziomu ochrony;

3.

przypomina, że prawo do ochrony międzynarodowej jest podstawowym prawem zapisanym w prawie międzynarodowym i unijnym, uzupełnionym szeregiem dodatkowych praw i zasad, takich jak zasada non-refoulement, prawo do godności, zakaz tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania, ochrona kobiet przed przemocą i wszelkimi formami dyskryminacji, prawo do skutecznego środka prawnego i prawa do życia prywatnego i rodzinnego;

4.

podkreśla, że zasada solidarności i podziału odpowiedzialności jest częścią Traktatów, oraz że skuteczne ramy solidarności obejmują, co najmniej, obowiązek współpracy instytucji i agencji UE oraz państw członkowskich w zakresie opracowania sposobów wprowadzenia tej zasady w życie; twierdzi, że solidarność nie ogranicza się do wzajemnych stosunków między państwami członkowskimi, ale dotyczy również osób ubiegających się o azyl oraz osób objętych ochroną międzynarodową;

5.

podkreśla, że pomimo iż liczba osób ubiegających się o azyl w 2011 r. wzrosła, w ostatnim dziesięcioleciu w UE zanotowano ogólny spadek liczby wniosków azylowych; podkreśla, że niektóre państwa członkowskie muszą zmierzyć się z nieproporcjonalnie wysoką liczbą wniosków o azyl w porównaniu z innymi państwami, na co mają wpływ różne czynniki, w tym ich charakterystyka geograficzna, a także że liczba wniosków o azyl kształtuje się nierównomiernie na obszarze UE; przypomina, że w 2011 r. w dziesięciu państwach członkowskich zarejestrowano ponad 90 % wniosków azylowych, z czego do lata 2011 r. jedynie 227 osób objętych ochroną międzynarodową zostało przeniesionych w obrębie UE z Malty do sześciu innych państw członkowskich, zaś w 2011 r. w całej UE jedynie 4 125 uchodźców zostało przesiedlonych do dziesięciu państw członkowskich UE, co stanowi średnio 6,6 % wszystkich osób przesiedlonych na przestrzenie tego roku; podkreśla też kluczowe znaczenie zidentyfikowania tych nierówności, między innymi poprzez porównanie danych bezwzględnych ze wskaźnikami zdolności, i zaznacza, że państwa członkowskie przyjmujące najwięcej wniosków o azyl muszą otrzymywać większe wsparcie – zarówno administracyjne, jak i finansowe – od UE;

6.

podkreśla, że wysoki poziom ochrony osób ubiegających się o azyl oraz osób objętych ochroną międzynarodową nie może zostać osiągnięty i nie można podejmować ugruntowanych decyzji w sprawie azylu, jeżeli rozbieżność między liczbą wniosków o azyl a techniczną i administracyjną zdolnością absorpcyjną poszczególnych państw członkowskich nie zostanie zniwelowana i jeśli środki wspierające uchodźców w poszczególnych państwach członkowskich nie są dostosowane do tego, by odpowiednio sprostać napływowi osób ubiegających się o azyl;

7.

przypomina, że państwa członkowskie powinny zadbać o wprowadzenie sprawiedliwych i skutecznych systemów azylowych, aby kierować zmiennymi mieszanymi przepływami azylowymi i migracyjnymi; jest zdania, że choć liczba wniosków o udzielenie azylu nie jest stała, istnieją dowody na istnienie określonych punktów wejścia w obrębie zewnętrznych granic UE, które stanowią tzw. „gorące punkty” i z uzasadnionych przyczyn mogą być źródłem sporej liczby wniosków o udzielenie azylu; wzywa do podjęcia środków zwiększających gotowość systemów azylowych państw członkowskich zlokalizowanych w obrębie głównych punktów wejścia UE, jako dowód praktycznej solidarności;

8.

podkreśla, że wszystkie państwa członkowskie są tak samo zobowiązane do pełnego wdrożenia i stosowania prawa Unii i obowiązków międzynarodowych w zakresie azylu; zauważa, że państwa członkowskie na granicach zewnętrznych Unii zmagają się z innymi wyzwaniami w ramach wspólnego europejskiego systemy azylowego niż państwa członkowskie pozbawione granic zewnętrznych, w związku z czym, potrzebują innego wsparcia w celu należytego wykonania poszczególnych zadań; przypomina, że w artykule 80 TFUE wymaga się aktywacji istniejących środków, a także rozwoju nowych środków mających na celu wspomaganie państw członkowskich, jeśli okaże się to konieczne; podkreśla, że wszystkie państwa członkowskie są tak samo zobowiązane do pełnego wdrożenia i stosowania prawa Unii i obowiązków międzynarodowych w zakresie azylu;

9.

wzywa do optymalizacji wykorzystania istniejących środków, jak również do opracowania nowych ukierunkowanych środków i narzędzi w celu sprostania ciągle zmieniającym się wyzwaniom w sposób elastyczny i skuteczny; taka optymalizacja jest szczególnie pożądana zważywszy na panujący w UE kryzys finansowy, który stanowi dla państw członkowskich dodatkowe utrudnienie w skutecznej realizacji procedur azylowych, w szczególności w przypadku tych, do których napływa niewspółmierna liczba osób ubiegających się o azyl;

10.

zauważa, że w świetle rosnących potrzeb w odniesieniu do uchodźców na szczeblu światowym, współpraca z państwami trzecimi w zakresie polityki dotyczącej środowiska i rozwoju, może odgrywać kluczową rolę w budowaniu stosunków opartych na zasadzie solidarności;

11.

podkreśla znaczenie gromadzenia, analizowania i przedstawienia w odpowiedniej perspektywie rzetelnych, dokładnych, wyczerpujących, porównywalnych i aktualnych danych ilościowych i jakościowych w celu monitorowania i oceny działań oraz uzyskania głębokiego zrozumienia kwestii związanych z azylem; w związku z tym zachęca się państwa członkowskie do przekazywania EASO i Komisji odpowiednich danych na temat kwestii związanych z azylem, oprócz danych przekazywanych w ramach rozporządzenia dotyczącego statystyk z zakresu migracji i rozporządzenia ustanawiającego Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu; w miarę możliwości wszystkie dane statystyczne przedstawia się w rozbiciu według płci;

12.

wyraża ubolewanie w związku z nasileniem się ksenofobii i rasizmu oraz negatywnych i niesłusznych podejrzeń wobec osób ubiegających się o azyl i uchodźców, do którego doszło w kontekście społeczno-gospodarczej niepewności w UE; zaleca, aby państwa członkowskie podjęły działania na rzecz uświadomienia tego, jaka jest faktyczna sytuacja osób ubiegających się o azyl oraz osób objętych ochroną międzynarodową;

13.

podkreśla, że instytucja Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu (EASO) ma potencjał umożliwiający promowanie ściślejszej praktycznej współpracy między państwami członkowskimi, mającej na celu udzielenie pomocy w ograniczaniu znaczących różnic w zakresie postępowania w sprawach o azyl w celu utworzenia lepszych i bardziej sprawiedliwych systemów azylowych w Unii Europejskiej; zauważa, że aktywna, praktyczna współpraca musi iść w parze z harmonizacją legislacyjną europejskiej polityki azylowej;

14.

przypomina o konieczności udzielenia przez EASO wsparcia technicznego i przekazania wiedzy eksperckiej państwom członkowskim podczas wdrażania prawodawstwa dotyczącego udzielania azylu we współpracy ze społeczeństwem obywatelskim i UNHCR; Podkreśla, że Komisja powinna wykorzystywać informacje zgromadzone przez EASO w celu zidentyfikowania potencjalnych braków w systemach azylowych państw członkowskich; takie informacje gromadzone przez EASO zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 439/2010 dotyczą ram mechanizmu wczesnego ostrzegania, gotowości i zarządzania kryzysowego, które będą stanowić część zmienionego rozporządzenia dublińskiego; podkreśla znaczenie regularnej sprawozdawczości i opracowywania planów działania w ramach wspierania ukierunkowanych rozwiązań i zaleceń odnośnie usprawnienia CEAS i usunięcia możliwych braków; Zwraca szczególną uwagę na rolę tej agencji w koordynacji i wspieraniu wspólnych działań w celu wsparcia państw członkowskich, których systemy azylowe i instrumenty pozwalające na przyjmowanie uchodźców są poddane szczególnej presji, za pośrednictwem środków takich jak oddelegowanie urzędników do tych państw członkowskich oraz powoływanie zespołów ekspertów, pracowników socjalnych i tłumaczy ustnych, z których usług można w trybie pilnym skorzystać w razie sytuacji kryzysowej; przypomina, że wpływ Urzędu będzie zależał od tego, czy państwa członkowskie zechcą wykorzystać oferowane przezeń możliwości;

15.

wzywa EASO – biorąc pod uwagę zarówno zakres jego obowiązków, jak i ograniczony budżet, środki i doświadczenie – do zoptymalizowania dostępnych środków poprzez zaangażowanie się w bliski dialog i współpracę z organizacjami międzynarodowymi i społeczeństwem obywatelskim w celu wymiany informacji i gromadzenia wiedzy z dziedziny azylu, zbierania danych, wymiany informacji o najlepszych praktykach, opracowywania kompleksowych wytycznych odnośnie do kwestii płci w związku z azylem, doskonalenia szkoleń i tworzenia grup ekspertów, praktyków i tłumaczy ustnych dostępnych na wezwanie w celu udzielenia pomocy; ponadto zaleca EASO zapewnienie licznej reprezentacji organizacji należących do forum konsultacyjnego;

16.

podkreśla, że działalność EASO powinna się skupiać zarówno na długoterminowych celach prewencyjnych jak i krótkoterminowych środkach następczych tak, aby odpowiednio zareagować na różne sytuacje; uważa zatem, że o ile EASO powinien wspierać środki na rzecz budowania potencjału dla słabiej rozwiniętych lub dysfunkcyjnych systemów azylowych, pierwszeństwo powinny mieć sytuacje nadzwyczajne i państwa członkowskie zmagające się ze szczególnym lub niewspółmiernym obciążeniem; podkreśla, w tym względzie, kluczową rolę wsparcia zespołów eksperckich ds. azylu udzielonego w odniesieniu do ciężkich przypadków i zaległości, poprzez organizowanie szkoleń, zarządzenie projektem, doradzanie i zalecanie konkretnych środków, oraz monitorowanie i wdrażanie środków następczych;

17.

przyjmuje do wiadomości plan operacyjny, którego celem jest wspieranie greckiego systemu azylowego i poprawa sytuacji osób ubiegających się o azyl i osób objętych ochroną międzynarodową w Grecji; podkreśla, że pomimo poczynionych postępów, konieczne jest podjęcie dodatkowych wysiłków zarówno ze strony UE jak i władz greckich w celu usprawnienia systemu azylowego i zadbania o to, aby prawa osób ubiegających się o azyl były w pełni respektowane; przypomina, że środki na rzecz zmniejszenia deficytu budżetowego uniemożliwiają przeznaczenie krajowych funduszy na zatrudnienie większej liczby urzędników, i zaleca rozwiązanie tego problemu, zważywszy, że dobrze funkcjonujący organ ds. azylu jest konieczny, aby Grecja mogła wypełnić swoje zobowiązania w ramach prawa międzynarodowego i unijnego;

18.

przyjmuje do wiadomości zalecenia Komisji i Rady dotyczące współpracy między urzędem EASO i agencją FRONTEX oraz podkreśla, że pełne i szybkie wdrożenie strategii agencji FRONTEX w zakresie praw podstawowych jest warunkiem sine qua non takiej współpracy w kontekście ochrony międzynarodowej, w tym powołania urzędnika ds. praw człowieka, utworzenia forum konsultacyjnego ze społeczeństwem obywatelskim, i zapraszania organizacji międzynarodowych do udziału w swoich przedsięwzięciach jako obserwatorów praw człowieka; podkreśla, że należy przeanalizować wszelką współpracę w kontekście utrzymania standardów przewidzianych w uregulowaniach europejskich i międzynarodowych w celu podniesienia w praktyce jakości ochrony udzielanej osobom ubiegającym się o azyl; dlatego nawołuje EASO do wsparcie agencji Frontex w wypełnianiu jej obowiązków związanych z dostępem do ochrony międzynarodowej, a zwłaszcza z zasadą non-refoulement; podkreśla, że środki graniczne powinny być stosowane w sposób uwzględniający zapewnienie ochrony;

19.

dostrzega potrzebę regularnego przeglądu upoważnienia EASO w celu zapewnienia odpowiedniej zdolności do reagowania na różne wyzwania, które stoją przed systemami azylowymi; mając na uwadze, że wszelkie działania podejmowane przez EASO są zależne od dobrej woli państw członkowskich, sugeruje rozważenie możliwości wprowadzenia zabezpieczenia strukturalnego w ramach upoważnienia EASO tak, aby zapewnić praktyczną współpracę i wsparcie techniczne tam gdzie jest to niezbędne;

20.

zachęca państwa członkowskie do skorzystania w pełni z możliwości dostępnych w ramach Europejskiego Funduszu na rzecz Uchodźców pod względem podejmowania ukierunkowanych działań na rzecz usprawnienia systemów azylowych; zaleca, aby państwa członkowskie podjęły działania zmierzające do rozwiązania takich problemów jak uciążliwe procedury biurokratyczne, opóźnienia absorpcji i problemy z płynnością, w celu zapewnienia skutecznego i sprawnego podziału funduszy;

21.

uważa, że państwa członkowskie muszą dopilnować, aby możliwości oferowane przez Europejski Fundusz na rzecz Uchodźców zostały w pełni wykorzystane, oraz aby wszystkie przyznane środki mogły być wypłacone tak, aby kierownicy projektów uniknęli problemów w trakcie realizowania finansowanych projektów;

22.

z zadowoleniem przyjmuje utworzenie od 2014 r. prostszego i bardziej elastycznego Funduszu Migracji i Azylu (AMF), który zastąpi Europejski Fundusz na rzecz Uchodźców, Europejski Fundusz na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich oraz Europejski Fundusz Powrotów Imigrantów oraz podkreśla potrzebę alokacji wystarczających środków na wspieranie ochrony osób objętych ochroną międzynarodową i osób ubiegających się o azyl; podkreśla w związku z tym znaczenie zapewnienia gwarancji w ramach AMF w celu zapobieżenia nadmiernej alokacji środków wyłącznie do jednego obszaru polityki kosztem wspólnego europejskiego systemy azylowego jako całości; uważa, iż w kontekście reformy alokacji funduszy w odniesieniu do spraw wewnętrznych w trakcie obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2014–2020, konieczna jest również alokacja wystarczających środków na zabezpieczenie granic dla zapewnienia zwiększonej solidarności w tym obszarze; przypomina, że zawsze należy zadbać o wystarczającą ilość środków na finansowanie ochrony międzynarodowej i środków solidarności dla państw członkowskich;

23.

podkreśla, że należy zapewnić, by Fundusz Migracji i Azylu był wystarczająco elastyczny i łatwy do uruchomienia, oraz by dostęp do niego był szybki, tak by jak najszybciej we właściwy sposób reagować na nieprzewidzianą presję lub sytuacje kryzysowe występujące w jednym lub kilku państwach członkowskich; proponuje w tym względzie zarezerwować w razie konieczności pewien odsetek kwoty Funduszu na rzecz Azylu i Migracji wyasygnowanej w ramach przeglądu śródokresowego dla środków przeznaczonych na wsparcie państw członkowskich w pełnym wdrażaniu i stosowaniu dotychczasowego dorobku prawnego Europy w dziedzinie azylu i wypełnianiu wszystkich międzynarodowych zobowiązań w tym zakresie;

24.

z zadowoleniem przyjmuje rozmowy na temat polityki spraw wewnętrznych z państwami członkowskimi w zakresie wykorzystania przez nie funduszy poprzedzających wieloletnie programowanie; podkreśla znaczenie działań partycypacyjnych skierowanych na osiągnięcie optymalnych wyników i zaleca wzmocnienie zasady partnerstwa poprzez włączenie społeczeństwa obywatelskiego, władz lokalnych i regionalnych, jak również zainteresowanych stron, gdyż ich doświadczenie w terenie jest kluczowe dla wyznaczenia realistycznych priorytetów i opracowania zrównoważonych programów; ich wkład w rozwój, wdrażanie, monitorowanie i ocenę celów i programów jest zatem ważny i powinien zostać wzięty pod uwagę przez państwa członkowskie;

25.

podkreśla znaczenie podziału odpowiedzialności finansowej w obszarze azylu i zaleca utworzenie mechanizmu o solidnym podłożu finansowym dla przyjmowania większej liczby osób ubiegających się o azyl oraz osób objętych ochroną międzynarodową na zasadzie pełnego lub proporcjonalnego zwrotu oraz pomocy państwom członkowskim, w których systemy azylowe są słabiej rozwinięte; uznaje, iż niezbędne są dalsze badania w celu identyfikacji i oszacowania rzeczywistych kosztów przyjęcia i rozpatrzenia wniosków o udzielenie azylu; wzywa zatem Komisję do przeprowadzenia badania, aby dokonać oceny funduszy koniecznych do przydzielenia w ramach odpowiedzialności poniesionej przez każde państwo członkowskie, w oparciu o wskaźniki takie jak: liczba pierwszych wniosków o udzielenie azylu, liczba pozytywnych decyzji, na podstawie których nadano status uchodźcy lub zapewniono ochronę uzupełniającą, liczba przesiedlonych i relokowanych uchodźców, liczba decyzji i czynności nakazujących powrót, oraz liczba zatrzymanych nielegalnych migrantów;

26.

zaleca państwom członkowskim wykorzystanie zachęt finansowych dostępnych za pośrednictwem Funduszu na rzecz Azylu i Migracji przeznaczonego na działania związane z relokacją, uznając, że wsparcie finansowe poprzez fundusz i wsparcie techniczne poprzez EASO są istotne; proponuje utworzenie obszarów priorytetowych, w celu wskazania sytuacji nagłych i zapewnienia bardziej znaczącego wsparcia finansowego państwom członkowskim wyrażającym gotowość do udziału w inicjatywach dotyczących relokacji tak, aby zmniejszyć towarzyszące koszty finansowe;

27.

wierzy, że utworzenie bardziej przejrzystego i skutecznego systemu zachęt finansowych dla państw członkowskich uczestniczących w działaniach związanych z relokacją i proaktywnych strategii mających na celu poprawę infrastruktur krajowych systemów azylowych wywrze długoterminowy pozytywny wpływ na zbieżność standardów w ramach Unii Europejskiej i na jakość działań wspólnego europejskiego systemu azylowego;

28.

Wyraża zadowolenie z możliwości zwiększenia wkładu Komisji do 90 % ogólnej wartości wydatków kwalifikowalnych na rzecz projektów, które nie mogłyby być zrealizowane bez tego wsparcia; uważa, że projekty finansowane przez Komisję powinny wnieść wyraźną wartość dodaną; podkreśla, że finansowanie unijne pod żadnym pozorem nie może być zamiennikiem dla budżetów krajowych przeznaczonych na politykę azylową;

29.

podkreśla problemy powiązane obecnie z finansowaniem działań w zakresie niwelowania przeszkód w dostępie do dokładnych informacji i finansowania, określania realistycznych i dopasowanych celów oraz wdrożenia skutecznych środków następczych; proponuje wprowadzenie zabezpieczeń, w celu uniknięcia powielania, zapewnienia przejrzystej alokacji funduszy, oraz szczegółowej kontroli wartości dodanej działalności jak również osiągniętych wyników;

30.

podkreśla znaczenie ścisłego nadzoru w zakresie wykorzystania funduszy i zarządzania nimi na podstawie wskaźników ilościowych i jakościowych i konkretnych kryteriów w celu uniknięcia niewłaściwej alokacji zasobów ludzkich i finansowych oraz zapewnienia zgodności z ustalonymi celami; w tym względzie przyjmuje z zadowoleniem określenie wspólnego systemu oceny i monitorowania;

31.

wzywa państwa członkowskie, przy wsparciu Komisji, do zapewnienia pełnego wykorzystania istniejących komplementarności pomiędzy innymi dostępnymi instrumentami finansowymi, takimi jak Europejski Fundusz Społeczny i inne fundusze strukturalne, w celu wypracowania całościowego podejścia finansowego w odniesieniu do polityki dotyczącej azylu;

32.

z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie Komisji w przeprowadzenie kompleksowej oceny systemu dublińskiego w 2014 r., obejmującej rewizję jego konsekwencji prawnych, gospodarczych, społecznych i dotyczących praw człowieka, w tym wpływu na sytuację kobiet ubiegających się o azyl; uważa, że konieczne jest dalsze rozważenie kwestii utworzenia mechanizmu zrównoważonego podziału odpowiedzialności w celu ustalenia, które państwo członkowskie powinno odpowiadać za rozpatrywanie wniosków o azyl, co umożliwiłoby szybkie i skuteczne udzielenie państwom członkowskim praktycznego wsparcia w nagłych sytuacjach i w obliczu nadmiernych obciążeń;

33.

uznaje, iż rozporządzenie dublińskie, które reguluje kwestię odpowiedzialności z tytułu rozpatrywania wniosków o udzielenie azylu, nakłada nieproporcjonalne obciążenia na państwa członkowskie stanowiące punkty wejścia do UE, i jednocześnie nie przewiduje sprawiedliwego podziału odpowiedzialności za kwestie dotyczące azylu pomiędzy państwa członkowskie; zauważa, że system dubliński w formie dotychczas stosowanej, w kontekście bardzo różnych systemów azylowych i niewystarczającego poziomu wdrażania dorobku wspólnotowego w tej dziedzinie, doprowadził do nierównego traktowania osób ubiegających się o azyl w niektórych państwach członkowskich i wywarł jednocześnie negatywny wpływ na łączenie rodzin i ich integrację; ponadto podkreśla braki systemu w zakresie skuteczności i opłacalności ze względu na to, że ponad połowa uzgodnionych transferów nigdy nie dochodzi do skutku i nadal występuje znacząca liczba wielokrotnie składanych wniosków; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zadbania o to, aby osoby ubiegające się o azyl, odesłane z powrotem do państwa członkowskiego na podstawie rozporządzenia Dublin II nie były traktowane gorzej tylko dlatego, że są osobami powracającymi w ramach rozporządzenia dublińskiego II;

34.

podkreśla, że już obecnie odpowiednie orzecznictwo kwestionuje logikę systemu dublińskiego; uważa, że pomimo iż orzecznictwo to udziela odpowiedzi w poszczególnych przypadkach, nie jest w stanie przezwyciężyć braków we wdrażaniu dorobku w dziedzinie azylu; stwierdzając, iż istnieje potrzeba zapewnienia przez państwa członkowskie zgodności ich systemów azylowych z normami unijnymi i międzynarodowymi, z zadowoleniem przyjmuje dążenia do włączenia do rozporządzenia Dublin II dodatkowych kryteriów w celu złagodzenia niepożądanych szkodliwych skutków tego systemu; jest przekonany, że dyskusje, których celem jest określenie właściwego państwa członkowskiego muszą uwzględniać to, że niektóre państwa członkowskie już teraz zmagają się z niewspółmiernym obciążeniem i niektóre systemy azylowe są w części bądź w całości nieskuteczne;

35.

uważa za istotne zaangażowanie się w dalszy dialog dotyczący podziału odpowiedzialności wobec osób ubiegających się o azyl oraz osób objętych ochroną międzynarodową, w tym wykorzystania narzędzi takich jak wspólne rozpatrywanie wniosków o udzielenie azylu (zwanego dalej „wspólnym rozpatrywaniem”) i programy relokacji;

36.

stwierdza, że wspólne rozpatrywanie może stać się cennym narzędziem wzmacniającym solidarność i podział odpowiedzialności w różnych przypadkach, w szczególności gdy państwa członkowskie zmagają się ze znacznym lub nagłym napływem osób ubiegających się o azyl lub gdy istnieją znaczące zaległości w rozpatrywaniu wniosków co opóźnia i podważa procedury azylowe kosztem osób ubiegających się o azyl; wspólne rozpatrywanie może zapobiec problemom związanym ze zdolnością lub służyć ich rozwiązywaniu, redukowaniu obciążeń i kosztów związanych z rozpatrywaniem wniosków o udzielenie azylu oraz zapewnieniu równiejszego podziału odpowiedzialności za rozpatrywanie tych wniosków; podkreśla, że wspólne rozpatrywanie wymaga jasnego podziału odpowiedzialności między zaangażowane państwa członkowskie, aby uniknąć przerzucania odpowiedzialności i pozostawić odpowiedzialność za podejmowanie decyzji państwom członkowskim; zauważa, że musi być to uzupełnione o system, który zapewni bardziej zrównoważony podział odpowiedzialności w trakcie rozpatrywania wniosków;

37.

z zadowoleniem przyjmuje studium wykonalności przeprowadzone przez Komisję w celu zbadania prawnych i praktycznych skutków wspólnego rozpatrywania na terytorium Unii ze względu na to, że liczne kwestie wymagają wyjaśnienia;

38.

zauważa, że wspólne rozpatrywanie niekoniecznie wiąże się ze wspólnym podejmowaniem decyzji, ale może wiązać się ze wsparciem i wspólnym rozpatrywaniem dotyczącym innych aspektów procedury azylowej, takich jak identyfikacja, przygotowanie procedur w pierwszej instancji, rozmowy lub ocena sytuacji politycznej w kraju pochodzenia;

39.

podkreśla, że wspólne rozpatrywanie powinno wnosić wartość dodaną w odniesieniu do jakości procedury podejmowania decyzji, zapewniając tym samym sprawiedliwe i skuteczne procedury oraz usprawniając ich przebieg; podkreśla, że usprawnienie przebiegu procedur azylowych od samego początku (zaopatrzenie wtórne) może skrócić czas i koszt samej procedury, co jest z korzyścią zarówno dla osób ubiegających się o azyl jak i państw członkowskich;

40.

podkreśla, że plan wspólnego rozpatrywania powinien w pełni uwzględniać prawa wnioskodawców i zawierać mocne gwarancje przewidziane w tym celu; podkreśla, że wspólne rozpatrywanie w żadnych okolicznościach nie może być wykorzystywane do przyspieszenia procedury azylowej kosztem jej jakości; jest zdania, że wspólne rozpatrywanie może poprawić skuteczność procedur azylowych z korzyścią również dla osób ubiegających się o azyl, zważywszy, że zwiększenie zdolności administracyjnych może doprowadzić do usprawnienia procedury rozpatrywania wniosku o zapewnienie ochrony;

41.

uważa, że rola EASO może okazać się wartościowa w kompletowaniu, szkoleniu i koordynowaniu zespołów wsparcia w dziedzinie azylu z uwagi na udzielane wsparcie, porady i zalecenia dotyczące procedur w pierwszej instancji;

42.

zaleca, aby w ramach przewidywanych programów dotyczących wspólnego rozpatrywania ustalono hierarchię rozwiązań związanych z wdrażaniem i współpracą odpowiednich organów, a nie odsyłano osoby ubiegające się o azyl;

43.

wzywa Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu do zachęcania, usprawniania i koordynowania wymiany informacji i innych działań związanych ze wspólnym rozpatrywaniem;

44.

podkreśla, że unijne programy przesiedleń i relokacji w ramach UE są środkami uzupełniającymi, których celem jest wzmocnienie ochrony osób ubiegających się o azyl i osób objętych ochroną międzynarodową, charakteryzującymi się solidarnością zarówno wewnątrz i poza UE;

45.

podkreśla, że w pewnych warunkach fizyczna relokacja osób objętych ochroną międzynarodową i osób ubiegających się o azyl jest jedną z najbardziej konkretnych form solidarności i może wnieść istotny wkład w równiejsze funkcjonowanie wspólnego europejskiego systemu azylowego; podkreśla, że o ile jest ona silnym wyrazem zaangażowania w ochronę międzynarodową i promocję praw człowieka, jak dotąd niewiele państw członkowskich zaangażowało się w inicjatywy dotyczące relokacji;

46.

podkreśla znaczenie projektów takich jak program UE dotyczący relokacji z Malty (Eurema) wraz z jego rozszerzeniem, w ramach którego osoby objęte ochroną międzynarodową zostały lub są przesiedlane z Malty do innych państw członkowskich, oraz popiera tworzenie innych inicjatyw tego rodzaju; ubolewa, że projekt ten nie odniósł oczekiwanego sukcesu, z uwagi na niechęć państw członkowskich do udziału w nim; nawołuje państwa członkowskie do bardziej czynnego udziału w programie Eurema w duchu solidarności i wspólnej odpowiedzialności; z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie Komisji w przeprowadzenie dokładnej oceny projektu Eurema i przedłożenie propozycji dotyczącej stałego mechanizmu relokacji UE;

47.

wzywa Komisję do rozpatrzenia w ramach swojego wniosku ustawodawczego w sprawie utworzenia stałego i skutecznego wewnątrzunijnego mechanizmu relokacji wykorzystania unijnego klucza podziału w celu relokacji osób korzystających z ochrony międzynarodowej, w oparciu o odpowiednie wskaźniki związane ze zdolnościami państw członkowskich w zakresie przyjmowania i integracji uchodźców, takie jak PKB państw członkowskich, ich liczba mieszkańców i powierzchnia, a także najlepszy interes osób ubiegających się o azyl i perspektywy integracji; ten klucz podziału powinien być brany pod uwagę w przypadku państw członkowskich, które muszą zmierzyć się ze szczególną nadmierną presją na ich krajowy system azylowy, lub w sytuacjach kryzysowych; podkreśla, że relokacja będzie zawsze zależała od zgody osób korzystających z ochrony międzynarodowej i wprowadzenie unijnego klucza podziału odbyłoby się bez uszczerbku dla obowiązku każdego państwa członkowskiego polegającego na pełnym wdrażaniu i stosowaniu dotychczasowego dorobku prawnego Europy w dziedzinie azylu i wypełnianiu wszystkich międzynarodowych zobowiązań w tym zakresie;

48.

wzywa Komisję do zawarcia mocnych gwarancji proceduralnych i wyraźnych kryteriów w swoich wnioskach dotyczących stałego programu relokacji UE w celu zagwarantowania najlepszej ochrony interesów potencjalnych beneficjentów i złagodzenia obciążenia migracyjnego w państwach członkowskich szczególnie narażonych na przepływy migracyjne; zaleca zaangażowanie społeczności przyjmującej, społeczeństwa obywatelskiego oraz władz lokalnych od początku powstania inicjatyw dotyczących relokacji;

49.

podkreśla, że podczas gdy relokacja może zarówno zaoferować trwałe rozwiązania dla osób objętych ochroną międzynarodową, jak i wpłynąć na złagodzenie systemów azylowych w państwach członkowskich, nie może powodować przesunięcia odpowiedzialności; podkreśla, że relokacja powinna wiązać się z silnym zaangażowaniem państw członkowskich odnoszących w związku z nią korzyści, mogących skutecznie określić luki dotyczące ochrony w swoich systemach azylowych oraz zagwarantować wysoki poziom ochrony osób pozostałych w wysyłających państwach członkowskich pod względem warunków przyjęcia, procedur azylowych i integracji;

50.

z zadowoleniem przyjmuje możliwości dotyczące finansowania przedstawione przez AMF w zakresie relokacji osób ubiegających się o azyl oraz zachęca państwa członkowskie do zaangażowania się w dobrowolne inicjatywy, z pełnym poszanowaniem praw osób ubiegających się o azyl i konieczności uzyskania ich zgody; wzywa Komisję do zbadania wykonalności stworzenia unijnego systemu relokacji osób ubiegających się o azyl i przeanalizowania między innymi możliwości oparcia go o unijny klucz podziału, który uwzględniałby podlegające obiektywnej weryfikacji kryteria, takie jak PKB państw członkowskich, liczba mieszkańców czy powierzchnia, a także najlepszy interes osób ubiegających się o azyl i perspektywy integracji; taki program mógłby być stosowany jako środek solidarności w sytuacjach, w których liczba osób ubiegających się o azyl jest niewspółmiernie wysoka w stosunku do zdolności systemów azylowych państw członkowskich, lub też w przypadkach nadzwyczajnych;

51.

przypomina upoważnienie EASO w odniesieniu do promowania relokacji osób objętych ochroną międzynarodową wśród państw członkowskich i wzywa Agencję do budowania swojego potencjału w zakresie aktywnego wspierania programów i działań związanych z relokacją w ścisłej współpracy z UNHCR, poprzez wymianę informacji i najlepszych praktyk oraz koordynację i współpracę;

52.

zauważa, że Komisja podkreśliła, iż zawsze rozważy użycie mechanizmu, o którym mowa w dyrektywie w sprawie tymczasowej ochrony, jeżeli spełnione zostaną wymagane warunki, w szczególności w przypadku masowego napływu lub nieuniknionego masowego napływu przesiedleńców, pozbawionych możliwości powrotu do swojego kraju pochodzenia w bezpiecznych i stabilnych warunkach; wzywa Komisję do zapewnienia, aby dyrektywa była realizowana nawet w przypadkach, gdy określony napływ stanowi masowy napływ dla przynajmniej jednego państwa członkowskiego, a nie tylko gdy stanowi masowy napływ dla całej UE;

53.

domaga się, aby wzajemne zaufanie opierało się na wspólnym zrozumieniu obowiązków; podkreśla, że zgodność z prawem UE jest nieodzownym elementem zaufania wśród państw członkowskich;

54.

podkreśla, że jeśli państwa członkowskie wypełnią swoje zobowiązania dotyczące praw podstawowych, wzmocni to zarówno zaufanie jak i solidarność;

55.

podkreśla, jak ważne są solidne podstawy do budowania wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi, które jest zasadniczo związane z rozwojem wspólnego europejskiego systemu azylowego i oraz zapewnieniem rzeczywistej solidarności w praktyce;

56.

przyznaje, że choć przestrzeganie zobowiązań w zakresie ochrony międzynarodowej zwiększa wzajemne zaufanie, nie koniecznie musi prowadzić do jednolitego stosowania zasad, zważywszy, że interpretacja i stosowanie międzynarodowego i europejskiego prawa azylowego nadal są bardzo zróżnicowane w poszczególnych państwach członkowskich, co wyraźnie wynika z niedawnego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej odnoszącego się do rozporządzenia dublińskiego; podkreśla, że obowiązkiem Komisji i sądów jest monitorowanie i ocena stosowania zasad dotyczących azylu zgodnie z prawem międzynarodowym i unijnym;

57.

jest przekonany, że mechanizmy wczesnego ostrzegania wprowadzone w celu rozpoznawania i rozwiązywania zaistniałych problemów zanim doprowadzą do kryzysu, może stanowić wartościowe narzędzie; uważa, jednak, że należy również przewidzieć rozwiązania uzupełniające, aby uniknąć naruszenia praw podstawowych i zapewnić właściwe funkcjonowanie systemów azylowych;

58.

podkreśla, że choć postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego powinny być stosowane z większą gotowością, aby zwrócić uwagę na obowiązki państw członkowskich i ich niezastosowanie się do dotychczasowego dorobku prawnego w dziedzinie azylu, powinny im towarzyszyć środki zapobiegawcze, plany operacyjne i mechanizmy nadzoru w celu uzyskania wyników; podkreśla znaczenie regularnego oceniania, konstruktywnego dialogu i wymiany najlepszych praktyk, jako kluczowych elementów, które mogą przynieść pozytywne zmiany w systemach azylowych, w których rozpoznano pewne braki; istnieje zatem możliwość zapewnienia różnych form wsparcia finansowego i praktycznego, skierowanego na pełne i poprawne wdrożenie przepisów europejskich w zakresie azylu;

59.

zauważa, że system dubliński opiera się na wzajemnym zaufaniu i że jego zastosowanie oznacza wzajemne uznanie decyzji o odrzuceniu w państwach członkowskich z uwagi na to, że wniosek o udzielenie azylu może być rozpatrywany w UE tylko raz; wzywa Komisję do przedłożenia komunikatu na temat ram przekazywania ochrony osób korzystających z ochrony międzynarodowej oraz wzajemnego uznawania decyzji w sprawach azylowych do 2014 r., zgodnie z planem działań służącym realizacji programu sztokholmskiego;

60.

podkreśla, że zarządzanie migracją może zwiększyć wzajemne zaufanie i działania solidarnościowe wyłącznie jeśli będzie szło w parze z podejściem uwzględniającym ochronę, w którym środki graniczne byłyby stosowane bez uszczerbku dla praw uchodźców i osób ubiegających się o ochronę międzynarodową;

61.

podkreśla, że systemy wizowe mają znaczenie dla szeregu upoważnień do wjazdu i wyjazdu, oraz że tego rodzaju zasady wjazdu i wyjazdu nie ograniczają obowiązków prawnych dotyczących zapewnienia dostępu do azylu w żaden sposób;

62.

przypomina o zobowiązaniu Komisji do ułatwienia zgodnego z przepisami przybycia osób potrzebujących ochrony do UE, i wzywa Komisję do poszukiwania nowych rozwiązań w zakresie dostępu do procedur azylowych; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje w tym względzie zobowiązanie Komisji do przyjęcia do 2013 r. komunikatu dotyczącego nowego podejścia do kwestii dostępu do procedur azylowych ukierunkowanego na główne kraje tranzytowe;

63.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, parlamentom państw członkowskich oraz Radzie Europy.

3.12.2013   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

CE 353/25

—

uwzględniając mający się wkrótce ukazać komunikat Komisji w sprawie programu prac Komisji na rok 2013,

—

uwzględniając istniejące porozumienie ramowe dotyczące stosunków między Parlamentem Europejskim a Komisją, w szczególności jego załącznik IV,

—

uwzględniając rezolucję z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie posiedzenia Rady Europejskiej w czerwcu 2012 r. (1),

—

uwzględniając art. 35 ust. 3 Regulaminu,

A.

mając na uwadze, że skala i charakter długu publicznego, kryzysu finansowego i gospodarczego wystawiają na próbę rządy Unii Europejskiej jak nigdy dotąd;

B.

mając na uwadze, że UE znajduje się w krytycznym punkcie, zaś kryzys nie zostanie przezwyciężony bez znaczącego pogłębienia integracji europejskiej, w szczególności w strefie euro, a także jeśli nie towarzyszyć temu będzie odpowiednie wzmocnienie demokratycznej kontroli i rozliczalności;

C.

mając na uwadze, że rolą Komisji jest obrona ogólnych interesów Unii, podejmowanie właściwych inicjatyw w tym celu, czuwanie nad stosowaniem traktatów, nadzorowanie wdrażania prawa Unii, pełnienie funkcji koordynacyjnych, wykonawczych i administracyjnych oraz występowanie z inicjatywą ustawodawczą;

1.

zaleca, by Komisja w pełni wykorzystała wszystkie swoje uprawnienia i zagwarantowała polityczne przywództwo konieczne do tego, by udało się sprostać licznym wyzwaniom narzuconym przez utrzymujący się kryzys, oraz by zmierzała przy tym do osiągnięcia finansowej stabilności i uzdrowienia gospodarczego w oparciu o wzmocnioną konkurencyjność i zrównoważony, efektywny i społecznie sprawiedliwy harmonogram anykryzysowy;

2.

przypomina swój postulat z 4 lipca 2012 r., by do września br. Komisja złożyła pakiet wniosków legislacyjnych zgodnych z metodą wspólnotową, w oparciu o cztery elementy składowe wyróżnione w sprawozdaniu pt. „W kierunku faktycznej unii gospodarczej i walutowej”;

3.

domaga się, by Komisja odegrała główną rolę w sformułowaniu sprawozdań na posiedzenie Rady Europejskiej w październiku i grudniu 2012 r., które to sprawozdania mają wyznaczyć jasną mapę drogową i kalendarz konsolidacji unii gospodarczej i walutowej, w tym zintegrowane ramy polityki finansowej i gospodarczej, i które muszą doprowadzić we właściwym czasie do osiągnięcia silniejszej unii politycznej, a w szczególności do większej rozliczalności politycznej i legitymacji w oparciu o zmianę traktatu;

4.

zwraca uwagę na stanowisko Parlamentu w sprawie legislacji w formie „dwupaku”, która wzmocni nadzór budżetowy i utwierdzi politykę budżetową w strefie euro, a która zawiera przepisy umożliwiające różnicowanie konsolidacji budżetowej w przypadku poważnego pogorszenia koniunktury gospodarczej;

5.

wzywa Komisję do przedstawienia wniosków legislacyjnych mających na celu wykonanie zobowiązania określonego w Pakcie na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, zwłaszcza z myślą o stymulowaniu trwałych i zorientowanych na wzrost inwestycji, poprawie konkurencyjności europejskiej gospodarki ukierunkowanej na cele strategii Europa 2020, w szczególności cel efektywnego gospodarowania zasobami i zrównoważonego rozwoju, a także z myślą o pogłębieniu jednolitego rynku; wzywa Komisję do wykorzystania swego programu prac na 2013 r. do określenia szczegółowego programu na rzecz wzrostu, który koncentruje się na wspieraniu biznesu i przedsiębiorców w rozwijaniu gałęzi przemysłu i usług zapewniających długofalowe stanowiska pracy i dobrobyt; podkreśla w tym względzie, iż niezwykle ważne jest znaczące zwiększenie skali europejskich w oparciu o współpracę między budżetem UE, a Europejskim Bankiem Inwestycyjnym;

6.

wskazuje ponadto na potrzebę trwałego i symetrycznego ograniczania nadmiernych zakłóceń równowagi makroekonomicznej i wzywa do konkretnych zmian w prawie podatkowym UE, aby zaradzono wszystkim aspektom rajów podatkowych i unikaniu płacenia podatków;

7.

wzywa Komisję do dołożenia wszelkich starań, by ułatwiono rychłe przyjęcie wieloletnich ram finansowych (WRF) oraz powiązanych z nimi wieloletnich programów legislacyjnych, przy pełnym zaangażowaniu w ten proces Parlamentu i należnym poszanowaniu jego uprawnień współdecyzyjnych; zdecydowanie popiera zobowiązanie się do uczynienia budżetu EU katalizatorem wzrostu i tworzenia miejsc prawy w całej Europie; wzywa Komisję w związku z tym do wystąpienia w obronie własnego wniosku, by dopilnowano, że budżet Unii będzie odzwierciedlać bezpośrednio jej potrzeby i cele polityczne;

8.

domaga się jednak, by reforma systemu zasobów własnych, w tym stworzenie nowych źródeł zasobów własnych, stała się podstawowym elementem, bez którego szanse na dojście do porozumienia w sprawie nowych WRF okażą się znikome; wzywa Komisję do poparcia postulatu kilku państw członkowskich dotyczącego pogłębionej współpracy w tej dziedzinie; podkreśla mimo to zalety osiągnięcia przed końcem bieżącego roku absolutnego porozumienie w tym względzie;

9.

wzywa Komisję do zwiększenia spójności jej programu działalności legislacyjnej, do poprawy jakości procesu sporządzania aktów prawnych, do poprawy oceny wpływu projektów aktów prawnych, do zaproponowania w stosownych przypadkach wykorzystania tabel korelacji z myślą o lepszej transpozycji prawa UE oraz do wspierania Parlamentu w negocjacjach z Radą w sprawie stosowania aktów delegowanych i wykonawczych; ponawia swe wielokrotne apele o renegocjację międzyinstytucjonalnego porozumienia z 2003 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa;

10.

wzywa Komisję do należytego odnotowania stanowisk Parlamentu dotyczących odnośnych sektorów, przedstawionych poniżej w części 2;

11.

podkreśla znaczenie odpowiedniego i terminowego wdrażania prawa UE w drodze przepisów krajowych państw członkowskich i nalega, aby Komisja wykorzystywała swoje uprawnienia wykonawcze i wszczynała w razie konieczności postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w celu zapewnienia odpowiedniej transpozycji przepisów i rzeczywistego ich egzekwowania;

12.

wzywa Komisję do zaproponowania wprowadzenia obowiązkowych krajowych deklaracji w sprawie zarządzania, podpisanych na odpowiednim szczeblu politycznym i dotyczących funduszy unijnych objętych zarządzaniem dzielonym; domaga się kontynuowania działania upraszczania programów UE, zwłaszcza w obszarze badań i innowacji; wzywa Komisję do ścisłego nadzorowania wykorzystywania instrumentów inżynierii finansowej (IIF); wzywa do systematycznej, regularnej i niezależnej oceny, aby zagwarantować, że wszystkie wydatki służą realizacji pożądanego celu w opłacalny sposób;

13.

oczekuje, że Komisja w odpowiednim czasie przedstawi projekt budżetu korygującego konieczny do zagwarantowania zgodności poziomów płatności ze środkami zatwierdzonymi na Radzie Europejskiej w czerwcu 2012 r., które mają na celu stymulowanie wzrostu, i że poziomy te będą dostatecznie wysokie, by można było uregulować zaległe zobowiązania;

14.

wzywa Komisję do tego, by nie traciła z oczu poprawy zarządzania jednolitym rynkiem, zasilenia jego napędu celem osiągnięcia uproszczenia administracyjnego, by przygotowując wnioski legislacyjne należycie uwzględniała, gdzie to stosowne, raczej rozporządzenia, niż dyrektywy z myślą o zapewnieniu proporcjonalności proponowanych środków, oraz by monitorowała postęp z myślą o pełnym wdrożeniu dorobku prawnego jednolitego rynku, zwłaszcza w sektorze usług, w tym wykorzystywała możliwość „przyspieszonego postępowania w przypadku naruszenia przepisów”; podkreśla, że trzeba należycie uwzględniać gospodarczy, społeczny i środowiskowy wymiar jednolitego rynku;

15.

oczekuje propozycji Komisji dotyczących Aktu o jednolitym rynku II w sprawie priorytetowych działań na rzecz pobudzenia wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i wiary w jednolity rynek; zachęca do sięgania do pogłębionej współpracy gdzie to stosowne i konieczne;

16.

wzywa Komisję do systematyczniejszego oceniania wpływu swych wniosków legislacyjnych na MŚP, które stanowią ostają Europy jeśli chodzi o powstawanie wielu nowych miejsc pracy; nalega w związku z tym, by Komisja czynnie zniechęcała do nadmiernie rygorystycznego wdrażania prawa UE, prowadzącego do zaburzenia równych reguł gry na rynku wewnętrznym; wzywa do dalszego ograniczenia obciążenia biurokratycznego;

17.

potwierdza swe poparcie dla uwagi, jaką Komisja przywiązuje do agendy cyfrowej; domaga się wniosków zapewniających większej ilości usług transgranicznych konsumentom w całej Unii Europejskiej;

18.

przypomina o potrzebie dogłębnego przeglądu dyrektywy w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów(dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/95/WE (2)), która gwarantuje zdrowie i bezpieczeństwo konsumentów, ale również ułatwia wymianę handlową towarami, zwłaszcza dla MŚP; wzywa Komisję do zaproponowania przekrojowego rozporządzenia w sprawie nadzoru rynkowego nad wszystkimi produktami; wzywa ponadto do przyjęcia skutecznego mechanizmu dochodzenia roszczeń w obszarze detalicznych usług finansowych, a także wspólnego horyzontalnego skoordynowanego podejścia celem ochrony konsumentów;

19.

wzywa Komisję do poprawy jej działań regulacyjnych w odniesieniu do MŚP i mikroprzedsiębiorstw poprzez dostosowywanie przepisów do potrzeb MŚP, a także zwiększenie wprowadzania stosownych wyłączeń;

20.

domaga się, by Komisja dokonała dalszych zmian w przepisach dotyczących praw autorskich, które powinny być dostosowane do środowiska internetowego i opierać się na społecznej legitymacji, przy należytym poszanowaniu praw podstawowych oraz z uwzględnieniem zakończenia reformy praw własności przemysłowej, aby pobudzić wzrost i zatrudnienie w Europie; wzywa Komisję, by przedstawiając swą propozycję przeglądu przepisów UE o znakach towarowych uwzględniła problemy prawne, które pojawiły się przy okazji kontrowersji wokół Umowy handlowej dotyczącej zwalczania obrotu towarami podrobionymi (ACTA);

21.

podkreśla potrzebę wprowadzenia w życie „Planu działania na rzecz zasobooszczędnej Europy” w celu stworzenia zachęt na rzecz zrównoważonego wzrostu gospodarczego, promowania różnorodności biologicznej i zwalczania zmian klimatu, w tym włączenia środków efektywnej gospodarki zasobami, jak przewidziano to w strategii „Europa 2020”;

22.

uważa, że każde państwo członkowskie musi wykorzystać europejski semestr do wzięcia odpowiedzialności za własne zobowiązania dotyczące strategii „Europa 2020”, paktu euro plus i innych ważnych celów UE;

23.

wzywa Komisję do bezzwłocznego przedstawienia wniosków mających na celu uporanie się z niedociągnięciami obecnie obowiązującego systemu handlu emisjami, aby uniknąć jego rozpadu;

24.

wzywa Komisję do przedstawienia szczegółowego planu działania zawierającego rozwiązania mające na celu osiągnięcie w pełni zintegrowanego i pokrytego siecią wzajemnych połączeń jednolitego rynku energii i podkreśla, jak ważne jest wyposażenie UE w nowoczesną infrastrukturę sieci przesyłowej;

25.

wzywa Komisję do wdrożenia Planu działania na rzecz przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r., w tym jego średniookresowych kamieni milowych;

26.

domaga się, by Komisja przygotowała strategię, która zajęłaby się oddziaływaniem rosnących cen energii na członków społeczeństwa;

27.

uważa, że kryzys należy wykorzystać jako szansę na przekształcenie naszego modelu rozwoju społeczeństwa w gospodarkę wysoko wydajną, opartą na odnawialnych źródłach energii i odporną na zmiany klimatu; podkreśla, że Komisja musi przedstawić wnioski legislacyjne dotyczące pakietu energetyczno-klimatycznego do roku 2030 w oparciu o obecne trzy filary: redukcję emisji gazów cieplarnianych, odnawialne źródła energii i efektywność energetyczną;

28.

popiera Komisję w podkreślaniu przez nią potrzeby modernizacji europejskiej sieci mulitimodelowego transportu, która ma żywotne znaczenie dla pomyślnego tworzenia rynku wewnętrznego; wzywa Komisję, by dotrzymała swych zobowiązań w sektorze kolejowym i poszerzyła zakres kompetencji Europejskiej Agencji Kolejowej w dziedzinie certyfikacji i bezpieczeństwa oraz harmonizacji taboru kolejowego;

29.

ubolewa nad fiaskiem pełnego wdrożenia inicjatywy jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej i wzywa Komisję do odnowienia swych wysiłków w tym względzie;

30.

z wielkim zadowoleniem przyjmuje uwagę, jaką Komisja nadaje zatrudnieniu młodzieży, oraz jej wnioskom mającym na celu poszerzenie zdolności Unii do pobudzania edukacji i szkoleń; w celu zwalczania wysokiego bezrobocia wśród młodzieży oczekuje przedstawienia – jako część komunikatu ramowego dotyczącego pakietu zatrudnieniowego – jasnych celów i kalendarza oraz konkretnych wniosków legislacyjnych dotyczących obszarów mobilności młodzieży, europejskiej gwarancji na rzecz młodzieży, ramowych wytycznych w sprawie jakości praktyk, kompetencji językowych i przedsiębiorczości młodych; oczekuje również przedstawienia konkretnych środków mających na celu ograniczenie ubóstwa, reformę rynku pracy i ustanowienie norm społecznych, by podejście łączące elastyczność rynku pracy z pewnością zatrudnienia mogło być praktycznie wdrożone w państwach członkowskich, które tego sobie życzą, i w kontekście starzejącego się społeczeństwa wzywa do dobitniejszego podkreślania zatrudnienia osób niepełnosprawnych;

31.

podkreśla znaczenie inwestowania w kapitał ludzki oraz w badanie i rozwój, a także odpowiednią edukację i szkolenia, które ułatwiają mobilność zawodową; wzywa również do dalszego podejmowania zagadnień przemocy wobec kobiet i przemytu ludzi;

32.

ponawia swój apel o silną ogólnounijną politykę spójności na okres po roku 2013, która musi zoptymalizować istniejące fundusze i programy, zapewniać wystarczające środki finansowe, opierać się na wielopoziomowym zarządzaniu i być ściśle dostosowana do celów strategii „Europa 2020”; podkreśla potrzebę poprawy efektywności i elastyczności Funduszu Solidarności i oczekuje wniosków legislacyjnych dotyczących tej kwestii; jest przekonany, że dzięki odpowiednim rozwiązaniom możliwe jest odpowiednie wypracowanie wspólnej podstawy unijnej polityki spójności oraz polityki UE na rzecz badań naukowych i rozwoju, ukierunkowanej na wzrost i konkurencyjność i respektującej zasady spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, jak i doskonałość;

33.

popiera inicjatywy na szczeblu unijnym, które zmierzają do dopełnienia krajowych inicjatyw na rzecz udostępniania mikrokredytów i pobudzania społecznej przedsiębiorczości, która zapewnia usługi, których sektor publiczny lub prywatny nie zaspokoją w wystarczającym stopniu;

34.

z zadowoleniem przyjmuje bardziej zdecydowane podejście Komisji do ochrony rządów prawa i praw podstawowych w całej Unii; wzywa do dokonania przeglądu Agencji Praw Podstawowych z myślą o zagwarantowaniu skutecznego monitorowania i wdrażania Karty Praw Podstawowych i dostosowania jej do traktatu lizbońskiego; wspiera Komisję w jej negocjacjach w sprawie przystąpienia UE do europejskiej konwencji praw człowieka;

35.

wzywa Komisję do zbadania wdrożenia dyrektywy o równości rasowej (dyrektywa Rady 2000/43/WE (3)) oraz transpozycji decyzji ramowej w sprawie walki z rasizmem i ksenofobią(decyzja ramowa Rady 2008/913/JHA (4)) i uznaje za godne ubolewania, że unijne ramy strategii na rzecz integracji Romów nie są prawnie wiążące;

36.

wzywa Komisję do zapewnienia wzmocnienia swobody przepływu oraz pełnego poszanowania dorobku Schengen; podkreśla potrzebę zastąpienia niewystarczającego systemu wzajemnej oceny państw członkowskich i wzywa Komisję do przyjęcia pełnej odpowiedzialności za nadzór nad przepisami Schengen; z zadowoleniem przyjmuje poparcie, jakie wyraziła Komisja dla stanowiska Parlamentu Europejskiego w sprawie podstawy prawnej przepisów Schengen;

37.

za godny ubolewania uznaje brak wniosku ustawodawczego w sprawie zwiększenia solidarności wewnątrz UE w dziedzinie azylu; apeluje o wniosek legislacyjny ustanawiający wspólny europejski system azylowy, który łączyłby poczucie odpowiedzialności z solidarnością;

38.

podkreśla znaczenie przyjęcia rozporządzenia w sprawie ogólnych ram dotyczących ochrony danych i dyrektywy w sprawie ochrony danych w obszarze zapobiegania, wykrywania, prowadzenia dochodzeń lub ścigania przestępstw, aby zapewnić zachowywanie wysokich standardów prywatności i ochrony danych przez wszelkie dalsze środki antyterrorystyczne; wzywa Komisję do przedstawienia wniosku dotyczącego zmiany dyrektywy o zatrzymywaniu danych (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/24/WE (5));

39.

zdecydowanie wspiera Komisję, która kładzie naciska na wdrażanie inicjatyw przyjaznych obywatelom w kontekście wniosku dotyczącego decyzji w sprawie Europejskiego Roku Obywateli (2013) (COM(2011)0489), mającej na celu pogłębienie wiedzy obywateli o korzyściach wynikających z obywatelstwa europejskiego;

40.

odnotowuje obecnie trwającą reformę wspólnej polityki rolnej (WPR); z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do propagowania zrównoważonego i zintegrowanego podejścia, które zarówno chroni trwałą i efektywną produkcję wysokiej jakości żywności, jak i otacza szacunkiem wieś z uwagi na jej wartość środowiskową oraz jej dziedzictwa; nalega, by WPR była ściśle dostosowana do strategii „Europa 2020” celem zachęcania do innowacji w uprawie i wzmacniania zrównoważonego charakteru, sprawiedliwości i konkurencyjności europejskiego rolnictwa na poziomie lokalnym i regionalnym;

41.

podkreśla, że jeśli ma zostać osiągnięty na dłuższą metę cel zrównoważonych i zdrowych zasobów rybnych, reforma wspólnej polityki rybołówstwa musi być ambitna; domaga się, by Komisja zapewniła jako podstawę prawną swego wniosku art. 43 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) oraz by ograniczyła wykorzystanie art. 43 ust. 3 do wniosków ściśle związanych z ustanawianiem i przydzielaniem uprawnień do połowów; przypomina o swym sprzeciwie wobec praktyki odrzutów i do przyjmowania nierozsądnych i kosztownych środków mających na celu ograniczenie zdolności floty;

42.

wzywa Komisję i Europejską Służbę Działań Zewnętrznych do współpracy celem zaproponowania Radzie dobre skoordynowanych inicjatyw w obszarze wspólnej polityki zagranicznej i obrony; nalega na Komisję, by zjednoczyła wszystkie swe istotne działania i służby, w tym politykę na rzecz rozwoju, do osiągnięcia międzynarodowych celów Traktatu z Lizbony, a w szczególności art. 208 TFUE, który odnosi się do spójność polityki na rzecz rozwoju, i by pozostała przy tym wierna wartościom, na których zbudowana jest sama Unia;

43.

oczekuje, że wnioski legislacyjne skorygują podstawę prawną następnej generacji instrumentów zewnętrznej pomocy finansowej przy użyciu pełnego zestawu aktów delegowanych; domaga się większej elastyczności w udzielaniu pomocy finansowej krajom w sytuacjach kryzysowych;

44.

oczekuje, że Komisja wesprze rozszerzenie Unii, włączając do niej każde europejskie państwo, które respektuje wartości Unii i zobowiązuje się do ich promowania, i że weźmie przy tym pod uwagę wymóg spełnienia przez kraje przystępujące kryteriów kopenhaskich oraz zdolność Unii do integracji; uważa, że Unii utraciłaby autorytet moralny i wiarygodność polityczną w świecie, gdyby zamykała drzwi swoim sąsiadom; oczekuje, że Komisja będzie kontynuowała swoje prace w ramach bieżących negocjacji akcesyjnych;

45.

wzywa Komisję do stosowania pogłębionej i zorientowanej na wyniki polityki na rzecz rozwoju, zapewniającej większą skuteczność pomocy i gwarantującej ściślejszą spójność polityczną oraz lepszą koordynację darczyńców na poziomie krajowym, unijnym i światowym oraz coraz częściej wschodzących globalnych podmiotów w obszarze rozwoju; podkreśla potrzebę utworzenie specjalnego funduszu powierniczego w celu rozwiązania problemu niedożywienia w krajach rozwijających się i zainicjowania procesu zasięgania opinii na temat fenomenu zawłaszczania ziemi; nawołuje Komisję do zapewnienia większej skuteczności pomocy UE w kontekście ewentualnych ram milenijnych celów rozwoju z myślą o rozwoju po roku 2015;

46.

uznaje wzajemne i zrównoważone otwarcie rynków za strategiczny instrument polityczny służący wewnętrznemu wzrostowi i zatrudnieniu w UE; podkreśla znaczenie uwzględniania Parlamentu na wszystkich etapach negocjacji i ponawia swe zaangażowanie w wielostronne podejście do handlu międzynarodowego; podkreśla znaczenie walki z protekcjonizmem na wielostronnym poziomie i za pośrednictwem wszystkich umów handlowych;

47.

popiera starania podejmowane przez Komisję we wszystkich trwających dwustronnych i regionalnych negocjacjach handlowych; uznaje potrzebę kontynuowania postępu w osiąganiu dwustronnych umów handlowych ze znaczącymi partnerami;

48.

podkreśla znaczenie, jakie przywiązuje do włączania praw człowieka, standardów społecznych i norm środowiskowych oraz odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw do głównego nurtu wszystkich obszarów polityki międzynarodowej, wraz z jasnymi zasadami dotyczącymi odpowiedzialnego zachowania europejskich przedsiębiorstw;

49.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

3.12.2013   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

CE 353/31

—

uwzględniając art. 184 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

—

uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, a w szczególności art. 1 dotyczący godności człowieka i art. 3 dotyczący prawa człowieka do integralności, w którym określono „zakaz wykorzystywania ciała ludzkiego i jego poszczególnych części jako źródła zysku”,

—

uwzględniając drugie sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie dobrowolnego i honorowego dawstwa tkanek i komórek (COM(2011)0352),

—

uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/53/UE z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie norm jakości i bezpieczeństwa narządów ludzkich przeznaczonych do przeszczepienia (1),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie komunikatu Komisji zatytułowanego „Plan działania dotyczący dawstwa i przeszczepiania narządów (2009–2015): zacieśnianie współpracy między państwami członkowskimi” (2),

—

uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 1394/2007 (3) Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie produktów leczniczych terapii zaawansowanej i zmieniające dyrektywę 2001/83/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 726/2004,

—

uwzględniając dyrektywę 2004/23/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie ustalenia norm jakości i bezpiecznego oddawania, pobierania, testowania, przetwarzania, konserwowania, przechowywania i dystrybucji tkanek i komórek ludzkich (4),

—

uwzględniając dyrektywę Rady 2006/17/WE z dnia 8 lutego 2006 r. (5) wprowadzającą w życie dyrektywę 2004/23/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do niektórych wymagań technicznych dotyczących dawstwa, pobierania i badania tkanek i komórek ludzkich,

—

uwzględniając wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia w sprawie przeszczepiania komórek, tkanek i narządów ludzkich,

—

uwzględniając Konwencję Rady Europy o prawach człowieka i biomedycynie wraz z protokołem dodatkowym dotyczącym przeszczepiania narządów i tkanek pochodzenia ludzkiego,

—

uwzględniając konwencję z Oviedo o prawach człowieka i biomedycynie wraz z protokołem dodatkowym dotyczącym przeszczepiania narządów i tkanek pochodzenia ludzkiego,

—

uwzględniając dane o prowadzonej w Europie działalności w zakresie dawstwa i przeszczepu tkanek oraz komórek hematopoetycznych i rozrodczych zawarte w sprawozdaniu Europejskiego Rejestru Narządów, Tkanek i Komórek z 2010 r.,

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 marca 2005 r. w sprawie handlu ludzkimi komórkami jajowymi (6),

—

uwzględniając art. 48 Regulaminu,

—

uwzględniając sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności oraz opinię Komisji Prawnej (A7–0223/2012),

A.

mając na uwadze, że oddawane tkanki i komórki, np. skóra, kości, ścięgna, rogówki i hematopoetyczne komórki macierzyste, są w coraz większym stopniu wykorzystywane w leczeniu oraz jako materiał wyjściowy w przypadku produktów leczniczych terapii zaawansowanej (ATMP); mając na uwadze, że w dyrektywie 2004/23/WE przewidziano, że państwa członkowskie podejmują starania w celu zagwarantowania dobrowolnego i honorowego dawstwa tkanek i komórek oraz w celu zagwarantowania, że pobieranie tkanek i komórek ludzkich przeprowadza się w oparciu o zasadę niedochodowości; mając na uwadze, że jest to oczywistym zobowiązaniem prawnym, zaś w przypadku, gdy dane państwo członkowskie narusza tę zasadę, może skutkować wszczęciem postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom;

B.

mając na uwadze, że zgodnie z art. 12 ust. 1 dyrektywy 2004/23/WE państwa członkowskie co trzy lata składają Komisji sprawozdania w sprawie praktyki dobrowolnego i honorowego dawstwa;

C.

mając na uwadze, że w 27 spośród 29 krajów przedstawiających sprawozdania istnieje jakaś forma przepisów (prawnie wiążących lub nie), które regulują dobrowolne i nieodpłatne dawstwo tkanek i komórek;

D.

mając na uwadze, że w 13 krajach istnieją przewodnie zasady w zakresie możliwości stosowania pewnych form rekompensaty lub środków zachęcających w odniesieniu do dawców tkanek i komórek;

E.

mając na uwadze, że 19 krajów zgłosiło stosowanie pewnych form rekompensaty lub środków zachęcających w odniesieniu do żywych dawców tkanek i komórek (z wyjątkiem komórek rozrodczych);

F.

mając na uwadze, że w 14 krajach stosuje się jakąś formę rekompensaty lub środków zachęcających w przypadku dawstwa komórek rozrodczych;

G.

mając na uwadze, że w 4 krajach stosuje się określone formy rekompensaty lub środków zachęcających w odniesieniu do krewnych zmarłych dawców;

H.

mając na uwadze, że podnoszenie świadomości społecznej i rozpowszechnianie jasnych, rzetelnych, naukowo uzasadnionych i przekonujących informacji medycznych na szczeblu krajowym i ogólnoeuropejskim, zwłaszcza w najbliższym otoczeniu pacjenta, odgrywa bardzo ważną rolę w uzyskaniu poparcia opinii publicznej i w podnoszeniu wskaźników dawstwa tkanek i komórek;

I.

mając na uwadze, że należy zakazać ogłaszania potrzeby lub dostępności tkanek i komórek ludzkich z zamiarem zaoferowania lub uzyskania zysków pieniężnych lub porównywalnych korzyści;

J.

mając na uwadze, że o ile w 11 krajach oficjalnie realizowana jest polityka podejmowania starań na rzecz promowania samowystarczalności pod względem tkanek i komórek, o tyle 17 innych krajów zawarło umowy dwustronne w podobnym celu zapewnienia zaopatrzenia państwa w tkanki i komórki ludzkie;

K.

mając na uwadze, że bardzo ważne pod względem etycznym jest również dopilnowanie, by w miarę możliwości zapewnić wystarczające zaopatrzenie w tkanki i komórki potrzebne do celów medycznych; mając na uwadze, że zaopatrzenie to musi być realizowane w interesie obywateli i w związku z tym powinno być nadzorowane przez organy publiczne;

L.

mając na uwadze, że w większości krajów przedstawiających sprawozdania istnieją publiczne punkty pobrań/zaopatrzenia w tkanki i komórki lub system dualistyczny obejmujący prywatne i publiczne punkty pobrań/zaopatrzenia;

M.

mając na uwadze, że tkanki i komórki ludzkie pobierane są przez osoby, które pomyślnie ukończyły program szkoleniowy określony przez zespół kliniczny specjalizujący się w pobieraniu tkanek i komórek lub bank tkanek autoryzowany do pobierania;

N.

mając na uwadze, że pobieranie tkanek i komórek z myślą o biorcach może odbywać się jedynie pod dwoma warunkami: musi służyć osiągnięciu celu medycznego lub naukowego i leczniczego, a wszystkie pobrane elementy muszą być przedmiotem honorowego dawstwa;

O.

mając na uwadze, że pobieranie tkanek i komórek powinno podlegać następującym zasadom: anonimowości (z wyjątkiem sytuacji pobrania tkanek lub komórek od osoby żyjącej dla kogoś z bliskich), nieodpłatności, zgody, obowiązkowi sprawiedliwego rozdzielenia przeszczepów między chorych i zasadzie bezpieczeństwa zdrowotnego dawców i biorców;

P.

mając na uwadze, że pobranie tkanek i komórek można przeprowadzić wyłącznie po uprzednim dobrowolnym wyrażeniu przez dawcę świadomej zgody na piśmie i że taka zgoda może zostać odwołana w sposób nieformalny w dowolnej chwili;

Q.

mając na uwadze, że zastosowanie tkanek i komórek u ludzi niesie ze sobą ryzyko przenoszenia chorób na biorcę; mając na uwadze, że ryzyko to można zmniejszyć przez staranne dobieranie i ocenę potencjalnych dawców opartą na analizie ryzyka i korzyści przed pobraniem tkanek lub komórek, badanie i monitorowanie materiału z każdego pobrania tkanek lub komórek oraz stosowanie procedur pobierania tkanek i komórek zgodnych z zasadami i procesami ustanawianymi i odpowiednio aktualizowanymi według najlepszej dostępnej wiedzy naukowej;

R.

mając na uwadze, że dawstwo niektórych tkanek i komórek wiąże się z poważnym ryzykiem dla dawcy; mając na uwadze, że ryzyko to jest szczególnie duże w przypadku dawstwa komórek jajowych z uwagi na stosowanie leczenia hormonalnego, które jest niezbędne do tego, by przygotować dawcę do oddania komórek;

S.

mając na uwadze, że w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, która stanowi najważniejsze odniesienie dla Unii Europejskiej i która po wejściu w życie Traktatu z Lizbony uzyskała prawnie wiążący charakter, zawarto zakaz wykorzystywania ciała ludzkiego i jego poszczególnych części jako źródła zysku;

T.

mając na uwadze, że we wszystkich państwach członkowskich powinny istnieć wiążące przepisy pozwalające na egzekwowanie stosowania tej zasady etycznej, w tym za pomocą środków prawnokarnych;

U.

mając jednak na uwadze, że wciąż istnieją wątpliwości co do zgodności z tą zasadą etyczną niektórych rodzajów rekompensat udzielanych w związku z dawstwem tkanek i komórek, w szczególności gdy taka rekompensata jest udzielana krewnym zmarłych dawców;

V.

mając na uwadze, że honorowe dawstwo jest nie tylko zasadą etyczną, lecz również jest ono niezbędne do tego, by chronić zdrowie dawcy i biorcy, ponieważ udział znacznych sum pieniędzy w procesie dawstwa może skłaniać dawcę do podejmowania ryzyka i może powstrzymywać go przed ujawnianiem czynników ryzyka w wywiadzie lekarskim;

W.

mając na uwadze, że wiele dowodów potwierdza to, że alogeniczny przeszczep krwi pępowinowej okazał się już skuteczny u wielu pacjentów, oraz że istnieją również wiarygodne doniesienia, zgodnie z którymi w niektórych przypadkach przeszczepy autologiczne z wykorzystaniem tego rodzaju komórek mogą być skuteczne;

X.

mając na uwadze, że opiniotwórcze media informują o częstych przypadkach naruszeń zasady honorowego dawstwa tkanek i komórek;

Y.

mając na uwadze, że zdolność śledzenia komórek i tkanek między dawcą a biorcą i odwrotnie, jak i długoterminowa analiza kontrolna żyjących dawców i biorców komórek i tkanek są podstawowymi elementami bezpieczeństwa i zarządzania jakością;

1.

z zadowoleniem przyjmuje przedstawienie drugiego sprawozdania w sprawie dobrowolnego i honorowego dawstwa tkanek i komórek, w którym wskazano, że w państwach członkowskich podejmuje się wiele działań na rzecz stosowania zasady honorowego dawstwa, lecz również wskazano, że wciąż pozostaje wiele do zrobienia w tym obszarze;

2.

stwierdza z zaniepokojeniem, że połowa państw członkowskich deklaruje, iż ma do czynienia z systematycznym niedoborem tkanek i komórek ludzkich, zwłaszcza szpiku kostnego, gamet i tkanek takich jak rogówka i skóra; uważa, że w związku z tym należy przeprowadzić przegląd obowiązujących polityk i ustawodawstw, które okazują się niewystarczające do sprostania wyzwaniu dotyczącemu samowystarczalności w Unii Europejskiej;

3.

podkreśla, że dawstwo powinno być dobrowolne, nieodpłatne i anonimowe (z wyjątkiem pobierania tkanek lub komórek od osoby żyjącej dla kogoś z bliskich) oraz uregulowane zasadami prawnymi i etycznymi zapewniającymi poszanowanie integralności osoby ludzkiej;

4.

wzywa państwa członkowskie do przyjęcia środków ochronnych na rzecz żywych dawców i do zapewnienia anonimowego (z wyjątkiem przypadku pobierania tkanek lub komórek od osoby żyjącej dla kogoś z bliskich), dobrowolnego, wymagającego zgody, świadomego i nieodpłatnego charakteru dawstwa;

5.

zwraca się do Komisji o dokładne monitorowanie postępów osiąganych w państwach członkowskich oraz o szczegółowe analizowanie wszelkich doniesień ze strony społeczeństwa obywatelskiego i mediów w sprawie naruszania zasady nieodpłatnego dawstwa, a także o podejmowanie właściwych działań, a jeśli to konieczne, wszczynanie postępowań w sprawie uchybienia;

6.

uważa, że dla wszystkich państw członkowskich istotne jest jasne określenie warunków przyznawania sprawiedliwej i proporcjonalnej rekompensaty z uwzględnieniem faktu, że rekompensata ściśle ogranicza się do przypadków pokrywania kosztów ponoszonych w związku z dawstwem tkanek i komórek, jak np. kosztów podróży, utraconych dochodów lub kosztów leczenia związanych z procedurą medyczną i ewentualnymi skutkami ubocznymi, co oznacza zakaz jakichkolwiek zachęt finansowych, ale i narażania potencjalnego dawcy na straty finansowe; przyznawanie takiej rekompensaty musi odbywać się w sposób przejrzysty i musi podlegać regularnym kontrolom;

7.

wzywa Komisję do sporządzenia sprawozdania w sprawie obecnych krajowych praktyk i kryteriów odnoszących się do przyznawania rekompensaty żyjącym dawcom, zwłaszcza w przypadku dawstwa komórek jajowych;

8.

wzywa państwa członkowskie do dopilnowania, by jakakolwiek rekompensata udzielana dawcom była zgodna z zasadami etycznymi; sugeruje, aby kwestię tę traktować ze szczególną uwagą w przypadkach, gdy rekompensata nie jest udzielana dawcy, ale rodzinie dawcy po jego śmierci;

9.

wzywa państwa członkowskie do dopilnowania, aby wybór żywych dawców dokonywany był na podstawie opartej na analizie ryzyka i korzyści oceny stanu ich zdrowia i wywiadu lekarskiego, w tym w razie konieczności oceny psychologicznej, prowadzonej przez wykwalifikowanych i wyszkolonych specjalistów;

10.

wzywa państwa członkowskie do przedsięwzięcia środków ochronnych na rzecz małoletnich i osób pełnoletnich pozostających pod opieką w zakresie pobierania tkanek i komórek;

11.

podkreśla, że zasady przejrzystości i bezpieczeństwa stanowią warunek osiągnięcia wysokiego poziomu wsparcia publicznego dla dawstwa; zachęca państwa członkowskie do podjęcia starań w celu stworzenia przejrzystego oraz bezpiecznego dla dawców i biorców systemu dawstwa;

12.

wzywa wszystkie państwa członkowskie do opracowania przepisów zapewniających identyfikowalność tkanek i komórek pochodzenia ludzkiego między dawcą a pacjentem i odwrotnie, a także do stworzenia systemu regulującego przywóz ludzkich tkanek i komórek z państw trzecich, który gwarantowałby stosowanie równoważnych norm jakości i bezpieczeństwa;

13.

wzywa państwa członkowskie do zintensyfikowania kampanii informacyjnych i mających na celu podniesienie świadomości społecznej z korzyścią dla dawstwa tkanek i komórek oraz do zapewnienia dostępności jasnych, rzetelnych, naukowo uzasadnionych i przekonujących informacji medycznych i danych, aby społeczeństwo mogło dokonywać świadomych wyborów; podkreśla, że dawcy powinni uzyskiwać kompletne informacje o procedurach stosowanych w ramach tego procesu oraz o ich konsekwencjach moralnych, psychologicznych, medycznych i społecznych;

14.

wzywa państwa członkowskie do podjęcia skoordynowanych działań, aby zapobiec rozwojowi czarnego rynku gamet w internecie, gdyż taki rynek może być szkodliwy dla jakości i bezpieczeństwa tkanek i komórek oraz stwarza problemy prawne, etyczne i dotyczące zdrowia publicznego;

15.

wzywa państwa członkowskie do poprawy wymiany dobrych praktyk, zwłaszcza w zakresie zaopatrzenia w tkanki i komórki, ochrony jakości tkanek i komórek podczas transportu, do podnoszenia świadomości w zakresie dawstwa oraz szkolenia pracowników służby zdrowia;

16.

oczekuje, że wszystkie państwa członkowskie utworzą publiczne banki tkanek i komórek;

17.

wzywa do opracowania europejskich norm i wymogów w zakresie prywatnych banków tkanek i komórek;

18.

jest zdania, że w celu wypełniania etycznego obowiązku, którym jest zapewnianie wystarczającego zaopatrzenia, Komisja i państwa członkowskie powinny rozważyć możliwość stworzenia ogólnoeuropejskiej bazy danych dawców i potencjalnych biorców, co pozwoli na zarządzanie zaopatrzeniem w interesie ogólnym i w stosownych przypadkach na zapobieganie niedoborom;

19.

uważa, że porozumienia dwustronne odgrywają niezmiernie ważną rolę we wspomaganiu krajów, które doświadczają niedoboru tkanek i komórek lub którym brakuje odpowiednich dawców, oraz w zapewnianiu swobodniejszego przepływu informacji o tkankach i komórkach pomiędzy państwami;

20.

w kontekście europejskim ze szczególnym uznaniem odnosi się w tym względzie do kluczowej roli EUROCET jako centralnej europejskiej bazy danych służącej do zbierania informacji o działalności w zakresie dawstwa i przeszczepu tkanek i komórek; wzywa władze państw członkowskich do zacieśnienia współpracy z EUROCET w celu uzgodnienia dalszych wspólnych norm w zakresie dawstwa komórek i tkanek, a co za tym idzie – umożliwienia pracownikom służby zdrowia wyszukiwania bardziej odpowiednich dawców dla obywateli europejskich;

21.

wzywa państwa członkowskie do zbadania wszelkich dostępnych możliwości nawiązania szerszej współpracy międzynarodowej w tej dziedzinie, zwłaszcza w odniesieniu do potencjalnych zastosowań komórek macierzystych szpiku;

22.

przyznaje, że dokonał się istotny postęp naukowy w dziedzinie badań nad krwią pępowinową, która stanowi bardzo obiecującą alternatywę terapeutyczną w leczeniu wielu chorób, w tym chorób dziecięcych;

23.

zaznacza, że obecnie badania kliniczne nad wykorzystaniem komórek macierzystych krwi pępowinowej w leczeniu chorób niehematologicznych są prowadzone głównie poza granicami Unii Europejskiej; nawołuje zatem Komisję i państwa członkowskie do przyjęcia właściwych środków w celu ustanowienia ram regulacyjnych, które sprzyjałyby zwiększaniu dostępności komórek macierzystych krwi pępowinowej;

24.

wyraża ubolewanie w związku z tym, że obecnie komórki macierzyste krwi pępowinowej są pobierane jedynie podczas 1 % wszystkich porodów w UE; podkreśla w związku z tym, jak duże znaczenie ma ofiarowywanie przez matki po porodzie krwi pępowinowej i tkanek bankom, które przestrzegają wspólnych norm operacyjnych i etycznych, aby pomóc w leczeniu chorób i dalszym prowadzeniu badań naukowych w tej dziedzinie; zaznacza ponadto, że identyfikowalność musi być jednym z wymogów niezbędnych do udzielenia takim bankom zezwolenia na szczeblu krajowym lub europejskim; podkreśla, że proces przydzielania za pośrednictwem takich banków musi być uczciwy, sprawiedliwy, niedyskryminacyjny i przejrzysty;

25.

zaznacza, że publiczne banki komórek muszą podejmować wszelkie niezbędne działania mające na celu ochronę poufności danych w celu pogodzenia wymogu dotyczącego identyfikowalności z koniecznością ochrony praw dawcy, takich jak prawo do tajemnicy lekarskiej i prywatności;

26.

uważa, że należy w dalszym stopniu rozwijać możliwość dokonywania u osób niespokrewnionych z dawcą alogenicznych przeszczepów krwi pępowinowej – niezależnie od tego, czy bank, w którym krew ta jest deponowana, jest bankiem publicznym czy prywatnym – tak, by przechowywane jednostki krwi pępowinowej były rejestrowane w Światowym Rejestrze Dawców Szpiku (Bone Marrow Donors Worldwide – BMDW) i by były dostępne dla wszystkich spełniających kryteria pacjentów, którzy ich potrzebują;

27.

przypomina, że tego rodzaju dawstwo powinno odbywać się na podstawie dobrowolnego i świadomego wyrażenia przez matkę zgody na piśmie i że zgoda taka może zostać odwołana w sposób nieformalny w dowolnej chwili przed ofiarowaniem;

28.

wzywa państwa członkowskie do podnoszenia świadomości społecznej na temat istnienia publicznych banków krwi pępowinowej za pośrednictwem kampanii informacyjnych, które mogą się odbywać przykładowo w szkołach rodzenia, i proponuje to w poszanowaniu postanowień Karty praw podstawowych Unii Europejskiej;

29.

uważa, że kobiety i mężczyźni powinni być informowani o wszystkich istniejących możliwościach związanych z dawstwem krwi pępowinowej przy porodzie, takich jak: przechowywanie publiczne i prywatne, dawstwo w celu wykorzystania autologicznego lub heterologicznego lub w celach badawczych; uważa, że należy dostarczać pełnych, obiektywnych i dokładnych informacji na temat wad i zalet banków krwi pępowinowej;

30.

wzywa państwa członkowskie do jednoczesnego zapewnienia większej ochrony praw rodziców do podejmowania świadomej zgody i wolności wyboru w odniesieniu do praktyk konserwowania komórek macierzystych krwi pępowinowej;

31.

proponuje, aby państwa członkowskie rozważyły możliwość przyjęcia i egzekwowania norm operacyjnych i etycznych w stosunku do publicznych i prywatnych banków krwi pępowinowej, tak by zapewnić m.in. przestrzeganie zasady niekomercjalizacji ludzkiego ciała i jego elementów oraz zagwarantować identyfikowalność;

32.

oczekuje, że w każdym państwie członkowskim utworzony zostanie co najmniej jeden publiczny bank komórek macierzystych;

33.

nawołuje do zaktualizowania wydanej w 2004 r. przez Europejską Grupę do spraw Etyki w Nauce i Nowych Technologiach opinii w sprawie etycznych aspektów przechowywania krwi pępowinowej (opinia nr 19) w kontekście postępu osiągniętego w odniesieniu do konserwowania komórek macierzystych krwi pępowinowej oraz trwających badań klinicznych nad wykorzystaniem komórek macierzystych krwi pępowinowej;

34.

zachęca państwa członkowskie do połączenia w sieć terytorialną zakładów położniczych uprawnionych do pobierania krwi pępowinowej w celu zapewnienia zaopatrzenia w tego rodzaju krew wszystkich skupisk ludności;

35.

domaga się, aby podczas tworzenia i realizowania krajowych strategii dotyczących kampanii informacyjnych dla rodziców władze krajowe zasięgały opinii wszystkich banków, które przestrzegają unijnych norm operacyjnych związanych z pobieraniem i przechowywaniem krwi pępowinowej;

36.

wzywa do opracowania europejskich norm i wymogów dotyczących prywatnych banków komórek macierzystych;

37.

zauważa, że w niektórych państwach członkowskich istnieją już modele i możliwości współpracy sektora publicznego i prywatnego, a ponadto zachęca publiczne i prywatne banki krwi pępowinowej do ścisłej współpracy w celu zwiększenia dostępności i wymiany na szczeblu krajowym, ogólnoeuropejskim i międzynarodowym próbek krwi pępowinowej i tkanek; nawołuje państwa członkowskie do wprowadzenia odpowiednich regulacji w odniesieniu do banków publicznych i prywatnych, aby zapewnić jak największą przejrzystość oraz bezpieczeństwo krwi pępowinowej, podkreślając, że banki te powinny zadbać o przejrzyste i solidne praktyki udostępniania informacji, aby nieść pacjentom jak największe korzyści;

38.

zwraca uwagę na rozwój nieinwazyjnych procedur pozyskiwania komórek macierzystych przez pobieranie komórek macierzystych krwi obwodowej (PBSC);

39.

uważa, że państwa członkowskie powinny rozważyć zwiększenie liczby dawców szpiku kostnego i komórek macierzystych krwi izolowanych z krwi obwodowej poprzez ulepszenie istniejących na ich terytoriach rejestrów dawców szpiku kostnego, dzięki czemu za pośrednictwem BMDW – w ramach współpracy z krajowymi rejestrami w innych państwach – każdy pacjent wymagający przeszczepu komórek macierzystych będzie miał dużą szansę znalezienia odpowiedniego dawcy;

40.

wzywa państwa członkowskie do opracowania programów zachęcających członków mniejszości etnicznych do ofiarowywania bankom publicznym tkanek i komórek w celu rozwiązania problemu niedostatecznej liczby odpowiednich dawców w tej grupie;

41.

podkreśla, że to w zakres kompetencji państw członkowskich wchodzi zezwalanie na badania nad ludzkimi embrionalnymi komórkami macierzystymi oraz zapłodnieniem pozaustrojowym, zakazywanie prowadzenia takich badań lub uregulowanie tej kwestii; podkreśla jednak, że w tym kontekście państwa członkowskie muszą postępować zgodnie z zasadami określonymi w dyrektywie 2004/23/WE, w tym zapewnić jakość i bezpieczeństwo oraz przestrzegać zasady honorowego dawstwa; wskazuje na to, że Unia Europejska ma ograniczone kompetencje w tym obszarze i że podczas korzystania z tych kompetencji musi przestrzegać zasad określonych w Karcie praw podstawowych oraz zasad przywołanych w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej;

42.

wzywa Komisję do jak najszybszego przedstawienia propozycji dokonania przeglądu dyrektywy 2004/23/WE, aby określone w niej zasady dostosować do zasad regulujących dawstwo narządów ustanowionych w dyrektywie 2010/45/UE oraz uwzględnić nową sytuację prawną panującą po wejściu w życie Traktatu z Lizbony, jak również postęp naukowy, praktyczne doświadczenia podmiotów działających w tym sektorze i zalecenia zawarte w niniejszym sprawozdaniu;

43.

zwraca się ponadto do Komisji o przedstawienie propozycji dokonania przeglądu rozporządzenia (WE) nr 1394/2007 w celu uwzględnienia w nim przepisu gwarantującego stosowanie zasady honorowego dawstwa, podobnie jak uczyniono to w dyrektywie 2010/45/EU, a także problemów związanych z egzekwowaniem tego rozporządzenia, przede wszystkim w odniesieniu do MŚP;

44.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

3.12.2013   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

CE 353/38

—

uwzględniając art. 2 i art. 3 ust. 3 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz art. 8 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

—

uwzględniając art. 23 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,

—

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 czerwca 2011 r. pt. „Rio+20: w kierunku gospodarki ekologicznej i lepszego zarządzania” (COM(2011)0363),

—

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 8 marca 2011 r. pt. „Plan działania prowadzący do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r.” (COM(2011)0112),

—

uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 11 lutego 2011 r. pt. „Postępy w dążeniu do równości kobiet i mężczyzn – sprawozdanie roczne za rok 2010”, (SEC(2011)0193),

—

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 21 września 2010 r. pt. „Strategia na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2010–2015” (COM(2010)0491),

—

uwzględniając IV światową konferencję w sprawie kobiet, która odbyła się w Pekinie we wrześniu 1995 r., deklarację i platformę działania przyjętą w Pekinie, a także późniejsze dokumenty końcowe przyjęte na sesjach specjalnych ONZ „Pekin +5”, „Pekin +10” i „Pekin +15” odpowiednio w dniach 9 czerwca 2000 r., 11 marca 2005 r. i 2 marca 2010 r., dotyczące dalszych działań i inicjatyw mających na celu wdrożenie pekińskiej deklaracji i platformy działania,

—

uwzględniając Konwencję ONZ z dnia 18 grudnia 1979 r. w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW),

—

uwzględniając sprawozdanie Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn z 2012 r. pt. „Przegląd wdrażania w UE obszaru K pekińskiej platformy działania: kobiety i równouprawnienie płci oraz zmiany klimatu”,

—

uwzględniając wspólną publikację raportu Programu NZ ds. Ochrony Środowiska (UNEP), Konferencji Narodów Zjednoczonych do spraw Handlu i Rozwoju (UNCTAD) i Biura Wysokiego Przedstawiciela ds. Krajów Słabo Rozwiniętych, Krajów Rozwijających się Pozbawionych Dostępu do Morza i Krajów Rozwijających się Położonych na Małych Wyspach (UN-OHRLLS) pt. „Dlaczego gospodarka ekologiczna jest istotna dla krajów najsłabiej rozwiniętych” (1), przygotowanego na konferencję LDC-IV w maju 2011 r.,

—

uwzględniając raport UNEP z września 2008 r. pt. „Zielone miejsca pracy: ku godnej pracy w zrównoważonym, niskoemisyjnym świecie” (2),,

—

uwzględniając raport Jednostki Narodów Zjednoczonych ds. Równości Płci i Uwłasnowolnienia Kobiet z dnia 1 listopada 2011 r. pt. „Centralna rola równouprawnienia płci i zwiększenia władzy kobiet dla zrównoważonego rozwoju” (3), przygotowany w oczekiwaniu na dokument konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zrównoważonego rozwoju (Rio+20) odbywającej się w roku 2012,

—

uwzględniając streszczenie oświadczenia Grupy Większościowej Kobiet Rio+20 z dnia 1 listopada 2011 r. (4),

—

uwzględniając stanowisko Grupy Większościowej Kobiet z marca 2011 r. w przygotowaniu do konferencji Narodów Zjednoczonych w 2012 roku w sprawie zrównoważonego rozwoju pt. „Perspektywa płci w gospodarce ekologicznej” (5),

—

uwzględniając publikację oficjalnego raportu rządowego (Sztokholm, Szwecja) z 2005 r. pt. „Samochód, kotlet, mieszkanie: zrównoważone ładunki – mądrzejsza konsumpcja” (6),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 kwietnia 2012 r. w sprawie kobiet i zmian klimatu (7),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 marca 2012 r. w sprawie udziału kobiet w podejmowaniu decyzji politycznych – jakość i równość (8),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 marca 2012 r. w sprawie równości kobiet i mężczyzn w Unii Europejskiej – 2011 r. (9),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 29 września 2011 r. w sprawie określenia wspólnego stanowiska UE na konferencję ONZ w sprawie zrównoważonego rozwoju (Rio+20) (10),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 7 września 2010 r. w sprawie zwiększania potencjału zatrudnienia w nowych zrównoważonych sektorach gospodarki (11),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 czerwca 2010 r. w sprawie kwestii równouprawnienia kobiet i mężczyzn w kontekście pogorszenia koniunktury i kryzysu finansowego (12),

—

uwzględniając art. 48 Regulaminu,

—

uwzględniając sprawozdanie Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia (A7-0235/2012),

A.

mając na uwadze, że gospodarka ekologiczna definiowana jest jako gospodarka zrównoważona, co oznacza zrównoważenie społeczne i ekologiczne; mając na uwadze, że zrównoważony rozwój społeczny obejmuje porządek społeczny cechujący się równouprawnieniem oraz równością społeczną niezależnie od płci, przynależności etnicznej, koloru skóry, religii, orientacji seksualnej, niepełnosprawności lub poglądów politycznych;

B.

mając na uwadze, że zmiana klimatu i utrata różnorodności biologicznej zagrażają warunkom życia, dobrobytowi i dobremu samopoczuciu kobiet i mężczyzn; mając na uwadze, że w związku z tym ochrona naszego ekosystemu stanowi podstawę gospodarki ekologicznej; mając na uwadze, że obecne pokolenie nie może pozostawić odpowiedzialności za rozwiązanie współczesnych problemów związanych ze środowiskiem naturalnym przyszłym generacjom; mając na uwadze, że zrównoważony ekologicznie rozwój obejmuje wykorzystanie, ochronę i zwiększanie wspólnych zasobów w celu utrzymania procesów ekologicznych, od których zależy życie, oraz podniesienia ogólnej jakości życia, teraz i w przyszłości;

C.

mając na uwadze, że z uwagi na role wynikające z płci kobiety nie mają takiego samego wpływu na środowisko jak mężczyźni, a w wielu krajach dostęp kobiet do zasobów i możliwości wpływu na sytuację oraz możliwości dostosowania się są ograniczone ze względu na normy strukturalne i dyskryminację;

D.

mając na uwadze, że polityka w dziedzinie środowiska ma bezpośredni wpływ na zdrowie ludzi i ich status społeczno-ekonomiczny, oraz mając na uwadze, że brak równouprawnienia płci w połączeniu z brakiem wrażliwości na odmienny status społeczno-ekonomiczny kobiet i ich potrzeby powoduje, że kobiety często mocniej odczuwają skutki degradacji środowiska i niewłaściwej polityki w tym obszarze;

E.

mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich nadal nie docenia się i nie zauważa roli kobiet w gospodarce ekologicznej, co prowadzi do różnego rodzaju dyskryminacji ze względu na utracone korzyści, takie jak ochrona socjalna, ubezpieczenie zdrowotne, odpowiednie wynagrodzenia i prawa emerytalne;

F.

mając na uwadze, że z powodu zmiany klimatu i niszczenia ekosystemów najdotkliwiej ucierpią ludzie najubożsi, z których około 70 % stanowią kobiety;

G.

mając na uwadze, że przejście na ekologiczną i zrównoważoną gospodarkę jest niezbędne do zmniejszenia wpływu na środowisko naturalne, poprawy sprawiedliwości społecznej i stworzenia społeczeństwa, w którym kobiety i mężczyźni mają równe prawa i możliwości;

H.

mając na uwadze, że przejście na gospodarkę ekologiczną często powoduje szczególne trudności związane z zatrudnieniem kobiet w zielonych zawodach ze względu na to, że często nie posiadają one odpowiedniego wykształcenia technicznego wymaganego do zajmowania wyspecjalizowanych stanowisk w sektorze gospodarki ekologicznej;

I.

mając na uwadze, że kobiety są wyraźnie niedostatecznie reprezentowane w negocjacjach dotyczących środowiska, w dyskusjach na temat budżetu oraz podejmowaniu decyzji o przechodzeniu na gospodarkę ekologiczną;

J.

mając na uwadze, że wzorce konsumpcji i stylu życia mają istotny wpływ na klimat i środowisko; mając na uwadze, że wzorce konsumpcji bogatej części świata, na przykład w kwestii żywności i transportu, na dłuższą metę nie będą zrównoważone, zwłaszcza jeśli wziąć pod uwagę to, że wszystkie kobiety i wszyscy mężczyźni na Ziemi mają prawo do godnego życia w dobrobycie;

K.

mając na uwadze, że ogólnie rzecz biorąc, kobiety i mężczyźni reprezentują odmienne wzorce konsumpcji; mając na uwadze, że kobiety konsumują mniej w porównaniu z mężczyznami, niezależnie od statusu społeczno-ekonomicznego, wykazują też większą chęć działania na rzecz ochrony środowiska przez wybory konsumenckie, takie jak spożywanie mniejszych ilości mięsa, rzadsze używanie samochodu i efektywniejsze gospodarowanie energią;

L.

mając na uwadze, że w wyniku obecnej struktury władzy, w której ważna jest płeć, kobiety nie dysponują takim samym dostępem do zarządzania i systemu transportu jak mężczyźni; mając na uwadze, że aby zwiększyć możliwości transportowe kobiet, konieczne jest wprowadzenie bardziej efektywnych środków transportu publicznego, rozbudowanie sieci ścieżek pieszych i rowerowych oraz skrócenie odległości do usług, a także rozwój i poszerzenie wiedzy i poziomu innowacji w zakresie przyjaznych dla środowiska środków transportu;

M.

mając na uwadze, że kobiety są szczególnie narażone na skutki zagrożeń dla środowiska i zmiany klimatu z powodu ich niższego statusu społeczno-ekonomicznego w porównaniu ze statusem mężczyzn, tradycyjnie nieproporcjonalnego udziału w wykonywaniu obowiązków domowych oraz zagrożenia przemocą, na jaką są narażone w sytuacjach konfliktowych, które uwidaczniają się lub pogłębiają wskutek niedoboru zasobów naturalnych;

N.

mając na uwadze, że kobiety muszą w pełni uczestniczyć w formułowaniu polityki, podejmowaniu decyzji i wdrażaniu ekologicznej gospodarki; mając na uwadze, że udział kobiet doprowadził do poprawy reagowania w sytuacjach kryzysowych, zwiększenia różnorodności biologicznej, zwiększenia bezpieczeństwa żywnościowego, zmniejszenia pustynnienia i lepszej ochrony lasów;

O.

mając na uwadze, że brakuje kompleksowych i porównywalnych danych na temat wpływu gospodarki ekologicznej na rynek pracy;

1.

potwierdza potrzebę przejścia społeczeństwa na gospodarkę ekologiczną, w której względy ekologiczne idą w parze ze zrównoważonym rozwojem społecznym, tj. większym równouprawnieniem i większą sprawiedliwością społeczną;

2.

zauważa, że szczególne i ważne elementy gospodarki ekologicznej wpływają na ekosystem, konsumpcję, wyżywienie, wzrost, transport, energię i sektor opieki społecznej;

3.

wyraża ubolewanie, że w komunikacie Komisji pt. „Rio+20: w kierunku gospodarki ekologicznej i lepszego zarządzania” skierowanym do instytucji i komitetów UE brakuje perspektywy płci;

4.

zachęca Komisję i państwa członkowskie do zbierania danych segregowanych według kryterium płci i wieku podczas planowania, wdrażania i oceniania strategii, programów i projektów budżetów w dziedzinie środowiska i klimatu – bez prowadzenia statystyk utrudnione jest przeprowadzanie odpowiednich działań mających na celu zwiększenie równouprawnienia;

5.

ubolewa nad tym, że kwestie płci i związana z nimi problematyka nie zostały właściwie włączone do polityki i programów na rzecz zrównoważonego rozwoju; przypomina, że nieuwzględnienie perspektywy płci w polityce w dziedzinie środowiska pogłębia nierówności ze względu na płeć oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie do ustanowienia mechanizmów uwzględniania aspektu płci w polityce w dziedzinie środowiska na szczeblu międzynarodowym, krajowym i regionalnym;

6.

wzywa Komisję do zainicjowania badań naukowych w zakresie płci i gospodarki ekologicznej oraz udziału kobiet w rozwoju przyjaznych dla środowiska innowacji, usług i produktów;

7.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania i promocji specjalnych badań naukowych i ekspertyz analizujących, w jaki sposób przejście na gospodarkę ekologiczną wpłynie na kobiety i mężczyzn w różnych sektorach oraz badających zasadniczą rolę kobiet w ułatwieniu tego przejścia; wzywa Komisję i państwa członkowskie do uwzględnienia perspektywy płci w systemie ochrony środowiska oraz w ekspertyzach mających na celu ocenę oddziaływania na środowisko;

8.

dostrzega pilną potrzebę międzynarodowego porozumienia w sprawie wspólnej definicji gospodarki ekologicznej, opartej na filarach zrównoważenia społecznego i ekologicznego; podkreśla istotną rolę, jaką społeczeństwo obywatelskie, zwłaszcza ruchy społeczne, organizacje ekologiczne i organizacje zajmujące się prawami kobiet, muszą odegrać w określaniu celów i założeń gospodarki ekologicznej;

9.

wzywa Komisję do systematycznego uwzględniania perspektywy równouprawnienia płci przy określaniu, wdrażaniu i monitorowaniu polityki w dziedzinie środowiska na wszystkich szczeblach, w tym lokalnych i regionalnych działań na rzecz rozwoju i badań naukowych; wzywa Komisję do wykorzystania i wspierania zasady uwzględniania aspektu płci jako narzędzia prawidłowego zarządzania;

10.

wzywa Komisję do wspierania równouprawnienia płci jako kluczowej kwestii przy projektowaniu i negocjowaniu przyszłych przepisów i programów w zakresie unijnych funduszy strukturalnych (Europejskiego Funduszu Społecznego – EFS i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – EFRR) oraz wspólnej polityki rolnej, zwłaszcza w ramach środków związanych z przejściem w kierunku gospodarki ekologicznej;

11.

stwierdza, że energia odnawialna może być wykorzystywana na odległych i odizolowanych obszarach, gdzie nie ma dostępu do energii elektrycznej, a jej produkcja zwiększa udział energii niepowodującej zanieczyszczeń; zachęca zatem państwa członkowskie do stworzenia infrastruktury do użytkowania przyjaznej dla środowiska energii ze źródeł odnawialnych dzięki środkom z EFRR i EFS; zachęca ponadto do zwiększenia poziomu innowacji i większego udziału zarówno kobiet, jak i mężczyzn, w rozwoju, np., przyjaznej dla środowiska energii odnawialnej i architektury;

12.

wzywa Komisję, aby w kampaniach informacyjnych zwiększała świadomość wagi przejścia na gospodarkę ekologiczną oraz pozytywnych skutków polityki w dziedzinie środowiska uwzględniającej aspekt płci;

13.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do uwzględniania równouprawnienia płci we wszystkich obszarach polityki w dziedzinie środowiska i na wszystkich szczeblach podejmowania decyzji gospodarczych; cele te powinny być opracowywane w porozumieniu ze społeczeństwem obywatelskim;

14.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zaczęły stosować nowy, społeczny i przyjazny dla klimatu wskaźnik wzrostu gospodarczego, uwzględniający aspekty dobrobytu niezwiązane z gospodarką, i kładzie główny nacisk na kwestie dotyczące zrównoważonego rozwoju takie jak: równouprawnienie płci, walka z ubóstwem i ograniczenie emisji gazów cieplarnianych;

15.

zauważa, że działania na rzecz zaspokojenia uzasadnionych żądań ludzi w zakresie mieszkania, wyżywienia, dostaw, energii i zatrudnienia muszą być zawsze prowadzone w taki sposób, aby ekosystemy były chronione, a zmiana klimatu ograniczana, natomiast zasoby naturalne Ziemi były wykorzystywane w sposób zgodny z prawami człowieka, co prowadzi do zwiększenia równości i przydziału w oparciu o zasady równości środowiskowej;

16.

podkreśla znaczenie, jakie ma zapewnienie dzieciom i wnukom dobrych warunków życia oraz zaspokajanie bieżących potrzeb dzięki rozwojowi gospodarczemu bez narażania na szwank przyszłych pokoleń;

17.

zwraca uwagę, że PKB jest miarą produkcji, a nie zrównoważonej ochrony środowiska, efektywności w wykorzystywaniu zasobów, integracji społecznej lub ogólnie rozwoju społecznego; domaga się opracowania jasnych i mierzalnych wskaźników, które uwzględniałyby zmianę klimatu, różnorodność biologiczną, efektywne wykorzystywanie zasobów i sprawiedliwość społeczną;

18.

wzywa państwa członkowskie do wdrożenia środków fiskalnych prowadzących do gospodarki ekologicznej, częściowo w drodze ustalenia stawek za wpływ na środowisko naturalne, a częściowo przez inwestowanie środków w stymulowanie innowacji ekologicznych i zrównoważonych systemów infrastrukturalnych;

19.

uważa, że fundusze publiczne UE w dużo większym stopniu powinny być przeznaczane na trwałe dobra publiczne;

20.

apeluje o wprowadzenie warunków, zgodnie z którymi dotacje UE będą przyznawane wyłącznie na działalność przyjazną dla środowiska i sprzyjającą zrównoważonemu rozwojowi społecznemu;

21.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do stworzenia zrównoważonych systemów transportu, w których w równym stopniu uwzględniono by potrzeby kobiet i mężczyzn w zakresie transportu i które równocześnie miałyby niewielki wpływ na środowisko;

22.

wzywa Komisję do skoncentrowania środków finansowych przeznaczanych na badania naukowe – które stanowią podstawowy środek motywacyjny – na projekty dotyczące opracowania rozwiązań w zakresie innowacyjnego i zrównoważonego transportu;

23.

wzywa państwa członkowskie do ograniczenia wpływu sektora transportu na środowisko i energetykę oraz do zwiększenia równości dzięki działaniom na rzecz poprawy dostępu do systemów IT i efektywnego planowania ruchu;

24.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do wprowadzenia hierarchii transportu, która wyraźnie określa, jakie rodzaje transportu mają być objęte priorytetem, aby umożliwić osiągnięcie ogólnych celów komunikacyjnych i dotyczących ochrony środowiska;

25.

wzywa do opracowania statystyk przed ustaleniem jakiejkolwiek hierarchii transportu w celu pomiaru oddziaływania na środowisko publicznych i prywatnych środków transportu w pełnym zakresie zróżnicowanych uwarunkowań lokalnych oraz wzywa odpowiednie władze publiczne, by dawały przykład w tych działaniach;

26.

wzywa państwa członkowskie do uwzględniania w kontrolach rachunków publicznych sporządzanych przez właściwe organy audytu wpływu korzystania ze środków transportu przez władze publiczne;

27.

wzywa państwa członkowskie do propagowania telepracy za pomocą zachęt społecznych i podatkowych oraz przez zapewnienie ram prawnych chroniących pracownika;

28.

wzywa państwa członkowskie do znacznego wzmocnienia lokalnego transportu publicznego przez zwiększenie ilości i podniesienie jakości usług transportu, poprawę bezpieczeństwa, komfortu i fizycznej dostępności środków i obiektów transportu, a także przez zapewnienie zintegrowanych i dodatkowych systemów transportu, w tym w małych miejscowościach i na obszarach wiejskich, które zwiększyłyby możliwości przemieszczania się kobiet, osób niepełnosprawnych i osób starszych, a tym samym umożliwiłyby im lepsze włączenie społeczne i poprawiłyby warunki życia;

29.

podkreśla, że inwestycje w zrównoważone systemy transportu muszą uwzględniać fakt, iż kobiety i mężczyźni postrzegają przestrzeń publiczną w odmienny sposób i w oparciu o inną ocenę ryzyka, co oznacza, że bezpieczne miejsca w systemie transportu muszą być traktowane priorytetowo w odniesieniu zarówno do kobiet, jak i do mężczyzn;

30.

stwierdza, że zielone miejsca pracy, np. w sektorze rolniczym, energetycznym, transportu, usług użyteczności publicznej, badań naukowych, technologii, technologii informacyjnych, budowlanym i sektorze gospodarki odpadami, mają duże znaczenie dla gospodarki ekologicznej;

31.

zachęca państwa członkowskie do wspierania przedsiębiorczości kobiet w gospodarce ekologicznej przez ułatwianie im dostępu do niej za pomocą upowszechniania danych i warsztatów szkoleniowych oraz tworzenia środków pomagających kobietom osiągnąć równowagę między życiem zawodowym i prywatnym; wzywa państwa członkowskie do pobudzania przedsiębiorczości kobiet w rozwoju ochrony środowiska i przyjaznych dla środowiska technologii, np. w sektorze energii ze źródeł odnawialnych, rolnictwie i turystyce, oraz w rozwoju ekologicznych innowacji, zwłaszcza w sektorze usług; zauważa, że sektor energii odnawialnej może stanowić źródło nowych możliwości zawodowych dla kobiet-przedsiębiorców na obszarach, na których bezrobocie kobiet jest szczególnie wysokie;

32.

wzywa państwa członkowskie do zapewnienia kobietom odpowiednich warunków pracy, dostępu do opieki zdrowotnej, edukacji i mieszkań o przyzwoitym standardzie, a także udziału – z możliwością zdecydowanego wyrażania stanowiska – w dialogu społecznym w celu ułatwienia przejścia w kierunku nowych, zielonych miejsc pracy;

33.

zwraca uwagę, że zrównoważona gospodarka oznacza, iż jest ona „ekologiczna dla wszystkich”, tworząc godziwe warunki pracy i zrównoważone wspólnoty oraz umożliwiając bardziej sprawiedliwy podział bogactwa;

34.

zauważa, że w ekologicznej gospodarce nie tylko zielone miejsca pracy, ale każda praca o niewielkim wpływie na środowisko jest ważna; zauważa, że tego rodzaju miejsca pracy można znaleźć w sektorze prywatnym, ale również w sektorze opieki społecznej, np. w szkołach i instytucjach opieki;

35.

zachęca państwa członkowskie do tego, by zadbały o równą reprezentację kobiet w politycznych organach decyzyjnych oraz w powoływanych przez rząd organach i instytucjach zajmujących się określaniem, planowaniem i wdrażaniem polityki w dziedzinie środowiska, energetyki i zielonych miejsc pracy, tak aby uwzględniać problematykę płci; wzywa państwa członkowskie do powoływania większej liczby kobiet na stanowiska kierownicze oraz do zarządów firm w sektorze zielonych miejsc pracy; podkreśla, że jeżeli osiągnięcie tego celu nie jest możliwe w sposób dobrowolny, należy zastosować ukierunkowane środki wzmacniające równouprawnienie i demokrację, takie jak wprowadzenie parytetów płci lub innych metod;

36.

zwraca uwagę, że ekologiczna konwersja gospodarki oraz przejście na gospodarkę niskoemisyjną stworzy ogromne zapotrzebowanie na wykwalifikowanych pracowników; nawiązuje do faktu, że w sektorze odnawialnych źródeł energii zatrudnia się bardzo niewiele kobiet, zwłaszcza w dziedzinach intensywnie wykorzystujących badania naukowe i technologię; podkreśla zatem, że szczególnie ważne jest sporządzenie przez państwa członkowskie planów działania w celu zachęcania większej liczby kobiet do wyboru kierunków studiów i kariery zawodowej w takich dziedzinach, jak inżynieria, nauki ścisłe, technologie informacyjne i inne obszary zaawansowanej technologii, w których w przyszłości będzie można znaleźć wiele zielonych miejsc pracy;

37.

wzywa państwa członkowskie do stosowania i rozwijania metod zachęcania kobiet do wyboru kierunków kształcenia i kariery zawodowej w sektorze ochrony środowiska, transportu i energii oraz do zdecydowanego zwalczania stereotypów przedstawiających kariery w dziedzinie nauk ścisłych i stosowanych jako odpowiednie dla mężczyzn;

38.

zauważa konieczność wspierania i promowania dostępu kobiet do mikrokredytów dla małych przedsiębiorstw,

39.

wzywa państwa członkowskie do stosowania i rozwijania metod zachęcania kobiet do wyboru kierunków kształcenia i kariery zawodowej o niewielkim wpływie na środowisko w sektorze opieki społecznej;

40.

zwraca się do państw członkowskich, aby opracowały kursy szkoleniowe w ramach programów UE, takich jak EFRR i EFS, mające na celu ułatwienie kobietom dostępu do nowych zielonych miejsc pracy oraz nowo powstających technologii o niewielkim wpływie na środowisko, zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym; apeluje do państw członkowskich o dołożenie starań, aby pracownice były w większym stopniu objęte projektami i programami szkoleniowymi dotyczącymi transformacji ekologicznej, tj. w sektorze odnawialnych źródeł energii oraz w dziedzinach intensywnie wykorzystujących badania naukowe i technologię, oraz o skupienie się na zapewnieniu kobietom – dzięki kształceniu i szkoleniom – kompetencji i kwalifikacji niezbędnych do konkurowania na równych zasadach z mężczyznami o zatrudnienie i indywidualny rozwój zawodowy; stwierdza, że mężczyźni mają łatwiejszy dostęp do zaawansowanych środków produkcji rolnej i technologii prowadzenia działalności gospodarczej potrzebnych do uzyskania dostępu do wysoce wyspecjalizowanych stanowisk w gospodarce ekologicznej;

41.

stwierdza, że aby kobiety mogły uczestniczyć w gospodarce ekologicznej na takich samych warunkach jak mężczyźni, należy zwiększyć liczbę ośrodków opieki nad dziećmi i osobami starszymi, zarówno kobiety, jak i mężczyźni muszą mieć możliwość godzenia życia rodzinnego i zawodowego, a prawa seksualne i reprodukcyjne kobiet muszą być zapewnione; wskazuje, że polityka i przepisy powinny mieć na celu zapewnienie wsparcia na rzecz zabezpieczenia społecznego, planowania rodziny i opieki na dziećmi, ponieważ tylko w społeczeństwie, które spełnia te wymogi, kobiety będą mogły wnieść swoją wiedzę i równy wkład w dobrze prosperującą gospodarkę ekologiczną;

42.

zwraca uwagę, że ekologizację gospodarki zaczęto uznawać za narzędzie pobudzania rozwoju gospodarczego, zwłaszcza w kontekście kryzysu gospodarczego i strategii „Europa 2020”; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania działań na rzecz ekologizacji gospodarki w drodze zachęcania do inwestycji i programów promujących ekologiczne inwestycje i zielone miejsca pracy, skierowanych do osób, które ich najbardziej potrzebują; utrzymuje, że perspektywa płci ma zasadnicze znaczenie dla zapobieżenia pogłębieniu się dysproporcji;

43.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do gromadzenia i analizowania segregowanych według kryterium płci danych dotyczących podziału zasobów finansowych z uwzględnieniem sektorów podzielonych pod względem płci i innowacji ekologicznych oraz do opracowania wskaźników w celu pomiaru potencjalnych, posegregowanych skutków gospodarki ekologicznej dla spójności terytorialnej i społecznej; wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowania strategicznego kierunku i zestawu narzędzi umożliwiających skuteczne reagowanie na ewentualne zmiany poziomu i struktury zatrudnienia na rynku pracy;

44.

spodziewa się, że przejście na szerzej zakrojone i bardziej zrównoważone wskaźniki gospodarcze również w polityce rozwoju będzie prowadzić do większego nacisku na cele społeczne i środowiskowe w krajach rozwijających się oraz że specjalna polityka i przepisy zabezpieczą prawa własności kobiet oraz nadzór nad zasobami naturalnymi; podkreśla, że należy wspierać dostęp kobiet do usług i nowych technologii potrzebnych do zarządzania sieciami energetycznymi i wodnymi, przedsiębiorstwami i produkcją rolną oraz do funkcjonowania tych obszarów gospodarki; podkreśla, że należy zwiększyć udział kobiet w biznesie i ich rolę przywódczą w organizacjach;

45.

wzywa Komisję, aby w pełni uznała i uwzględniła wieloaspektowy wpływ degradacji środowiska na dysproporcje, zwłaszcza te występujące między kobietami a mężczyznami, oraz aby zadbała o propagowanie równości praw kobiet podczas opracowywania nowych wniosków dotyczących polityki w dziedzinie zmiany klimatu oraz zrównoważenia środowiskowego;

46.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowania wskaźników oceny zależnych od płci skutków projektów i programów oraz do lepszego uwzględnienia perspektywy płci i równouprawnienia w strategiach środowiskowych służących osiągnięciu ekologicznej gospodarki;

47.

wzywa Komisję, aby była szczególnie świadoma tego, że dostęp do czystej wody ma bardzo duże znaczenie dla dziewcząt i kobiet w wielu częściach świata, ponieważ to często na nich spoczywa obowiązek przynoszenia wody do domu; podkreśla, że istotne jest również zachowanie wiedzy na temat lokalnych ekosystemów, którą posiadają kobiety w społecznościach rdzennych;

48.

wzywa Komisję do zwrócenia szczególnej uwagi na fakt, że w wielu krajach rozwijających się możliwości kariery zawodowej kobiet w sektorze gospodarki ekologicznej są nadal znacznie ograniczone z powodu uwarunkowań społecznych i systemów patriarchalnych oraz na to, że kobiety nie mają dostępu do informacji, szkoleń i technologii niezbędnych do uzyskania zatrudnienia w tym sektorze;

49.

wzywa Komisję do zwrócenia szczególnej uwagi na to, iż miliardy ludzi są całkowicie zależne od biomasy jako źródła energii, a dzieci i kobiety cierpią z powodów zdrowotnych, ponieważ zajmują się zbieraniem, przetwarzaniem i wykorzystaniem biomasy; podkreśla, że potrzebne są w związku z tym inwestycje w odnawialne i bardziej efektywne źródła energii;

50.

domaga się pogłębionych analiz wpływu dotyczących wyników wielostronnych i dwustronnych porozumień handlowych wynegocjowanych pomiędzy UE i państwami trzecimi, przeprowadzonych z perspektywy klimatu, płci i trwałości, oraz wzywa Komisję do zatwierdzenia wyraźnego wsparcia na rzecz zarządzania zmianami klimatu w ramach całej pomocy na rzecz handlu i innej odnośnej pomocy rozwojowej;

51.

wzywa Komisję do opracowania programów transferu nowoczesnych technologii i wiedzy eksperckiej, aby pomóc krajom i regionom rozwijającym się w dostosowaniu się do zmian środowiska;

52.

podkreśla, że przy opracowywaniu strategii na rzecz walki ze zmianą klimatu należy uwzględnić nierówności ze względu na płeć w dostępie do zasobów takich jak mikropożyczki, kredyty, informacje i technologie;

53.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządom państw członkowskich.

3.12.2013   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

CE 353/47

—

uwzględniając art. 2 i art. 3 ust. 3 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej (Traktat UE) oraz art. 8, art. 153 ust. 1 lit. i) i art. 157 oraz Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

—

uwzględniając art. 23 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,

—

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 18 kwietnia 2012 r. zatytułowany „W kierunku odnowy gospodarczej sprzyjającej zatrudnieniu” (COM(2012)0173), oraz dokument towarzyszący w sprawie wykorzystywania potencjału usług osobistych i usług dla gospodarstw domowych w zakresie zatrudnienia (SWD(2012)0095),

—

uwzględniając przedłożony przez Komisję wniosek z dnia 6 października 2011 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Programu Unii Europejskiej na rzecz przemian i innowacji społecznych (COM(2011)0609),

—

uwzględniając europejski pakt na rzecz równości płci (2011–2020) przyjęty przez Radę w marcu 2011 r. (1),

—

uwzględniając sprawozdanie Komisji z 2011 r. na temat postępów w dziedzinie równości kobiet i mężczyzn w roku 2010 (SEC(2011)0193),

—

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 21 września 2010 r. zatytułowany „Strategia na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2010–2015” (COM(2010)0491),

—

uwzględniając wniosek dotyczący decyzji Rady w sprawie wytycznych dla polityki zatrudnienia państw członkowskich: Zintegrowane wytyczne dotyczące strategii Europa 2020 – część druga (COM(2010)0193),

—

uwzględniając konkluzje Rady z dnia 8 czerwca 2009 r. pt. „Model flexicurity w czasach kryzysu”,

—

uwzględniając dyrektywę 2006/123/WE z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącą usług na rynku wewnętrznym (2),

—

uwzględniając dyrektywę 2006/54/WE z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy (wersja przeredagowana) (3),

—

uwzględniając dyrektywę Rady 2004/113/WE z dnia 13 grudnia 2004 r. wprowadzającą w życie zasadę równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do towarów i usług oraz dostarczania towarów i usług (4);

—

uwzględniając sprawozdanie Europejskiej Fundacji na rzecz poprawy warunków życia i pracy z 2008 r. zatytułowane „Praca w Europie: Zróżnicowanie ze względu na płeć”,

—

uwzględniając sprawozdanie Europejskiej Fundacji na rzecz poprawy warunków życia i pracy z 2007 r. zatytułowane „Warunki pracy w Unii Europejskiej: Perspektywa płci”,

—

uwzględniając konwencję z dnia 18 grudnia 1979 r. w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 marca 2012 r. w sprawie równouprawnienia kobiet i mężczyzn w Unii Europejskiej – 2011 (5),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 marca 2011 r. w sprawie ubóstwa kobiet w Unii Europejskiej (6),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 października 2010 r. w sprawie kobiet w niepewnej sytuacji zawodowej (7),

—

uwzględniając art. 48 Regulaminu,

—

uwzględniając sprawozdanie Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia oraz opinię Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych (A7-0246/2012),

A.

mając na uwadze, że wiele krajów przeszło proces tercjaryzacji gospodarki, co oznacza, że sektor usług odpowiada za największą część zatrudnienia i ma największy wkład w krajowe PKB w tych krajach, odpowiadając za ponad 70 % działalności gospodarczej w Unii Europejskiej oraz podobny i wciąż rosnący odsetek sumy zatrudnienia; mając też na uwadze, że w UE w 2010 r. zatrudnienie w sektorze usług wynosiło średnio prawie 70 % sumy zatrudnienia, podczas gdy w przemyśle zatrudnionych było 25,4 % pracowników, a w rolnictwie 5,2 %;

B.

mając na uwadze, że obecnie dziewięć na dziesięć miejsc pracy powstaje w sektorze usług, a na podstawie wyników badań można stwierdzić, że dalszy rozwój jednolitego rynku w zakresie usług mógłby przyczynić się do uwolnienia znacznego potencjału w obszarze zatrudnienia, a właśnie nowych miejsc pracy pilnie potrzebuje UE w dobie obecnego kryzysu;

C.

mając na uwadze, że wskaźnik zatrudnienia wynosi 62,1 % dla kobiet i 75,1 % dla mężczyzn, co oznacza, że najważniejszy cel strategii „Europa 2020”, który zakłada wzrost wskaźnika zatrudnienia do 75 % do 2020 r., może zostać osiągnięty tylko wtedy, gdy dostęp do rynku pracy zapewniony zostanie większej liczbie kobiet;

D.

mając na uwadze, że większość kobiet czynnych zawodowo pracuje w sektorze usług oraz mając na uwadze, że w Unii Europejskiej w 2010 r. ta proporcja wynosiła średnio 83,1 % w porównaniu z 58,1 % czynnych zawodowo mężczyzn;

E.

mając na uwadze, że kobiety w nieproporcjonalnie dużym stopniu są reprezentowane na rynku zatrudnienia w niepełnym wymiarze godzin lub pozwalającym na elastyczny czas pracy z powodu obecnych w naszym społeczeństwie stereotypów dotyczących płci i przedstawiających zajmowanie się rodziną jako podstawowy obowiązek kobiet; mając na uwadze, że w związku z tym postrzegane są one jako odpowiedniejsze od mężczyzn do pracy tymczasowej, pracy dorywczej lub w niższym wymiarze godzin, oraz do pracy w domu; mając na uwadze, że elastyczne formy zatrudnienia, w tym telepraca, praca w niepełnym wymiarze czasu lub praca w domu są wciąż w dużej mierze postrzegane jako „żeński” sposób organizacji czasu pracy;

F.

mając na uwadze, że sektor usług oferuje duży wybór elastycznych umów o pracę – z ruchomym czasem pracy, na niepełny etat i umowy krótkoterminowe – co może pomóc opiekunom, zarówno mężczyznom, jak i kobietom, jeśli będą mieć możliwość dokonania wyboru, w łączeniu pracy i opieki; mając na uwadze, że kobiety częściej decydują się na pracę na stanowiskach pozwalających na elastyczny czas pracy oraz pracę w niepełnym wymiarze godzin w celu pogodzenia obowiązków zawodowych i rodzinnych, nawet jeżeli istnieje różnica w zakresie wynagrodzenia godzinowego pomiędzy pracownikami zatrudnionymi w pełnym wymiarze godzin a pracownikami zatrudnionymi w niepełnym wymiarze godzin; mając także na uwadze, że kobiety mają więcej przerw w karierze zawodowej i gromadzą mniej przepracowanych godzin niż mężczyźni, co może wpłynąć na rozwój ich kariery i na perspektywy awansu społecznego, czego konsekwencją jest też zajmowanie przez nie gorzej opłacanych stanowisk;

G.

mając na uwadze, że niestabilna praca jest częstym zjawiskiem na rynku pracy w Unii Europejskiej oraz mając na uwadze, że taka niestabilność dotyczy w większym stopniu kobiet, że kobiety są dyskryminowane w zakresie wynagrodzenia i częściej pracują w niepełnym wymiarze godzin, a zatem otrzymują niższe wynagrodzenie, mają słabszą opiekę społeczną, mniejsze możliwości rozwoju kariery, mniejsze możliwości uzyskania niezależności finansowej, co skłania je do poświęcenia się strefie prywatnej i w konsekwencji doprowadza do mniejszego podziału odpowiedzialności; mając na uwadze, że kobiety stanowią duży odsetek wśród pracowników zatrudnianych nielegalnie, których głównym zajęciem jest praca w domu i opieka;

H.

mając na uwadze, że na wszystkich szczeblach przeszkolenia zatrudniony jest wyższy odsetek mężczyzn niż kobiet, mimo iż kwalifikacje kobiet są równe kwalifikacjom mężczyzn lub je przewyższają, jednak ich kompetencje nie są często równie pozytywnie oceniane, a ich kariera rozwija się wolniej;

I.

mając na uwadze, że mimo iż kobiety stanowią ok. 60 % absolwentów uniwersytetów, wskaźnik ich zatrudnienia na stanowiskach urzędniczych wyższego szczebla i stanowiskach kierowniczych w sektorze usługowym jest niewspółmiernie niski;

J.

mając na uwadze, że kobiety stanowią większość zatrudnionych na stanowiskach najniższego szczebla w sektorze usługowym pod względem kwalifikacji, płac, wynagrodzenia i prestiżu, w związku z czym zmagają się z większą niestabilnością zatrudnienia niż mężczyźni i dostają niższe wynagrodzenie;

K.

mając na uwadze, że wkład kobiet w siłę roboczą jest często niedoceniany przez pracodawców, zważywszy że są one narażone na przerwy w karierze związane z narodzinami i wychowywaniem potomstwa;

L.

mając na uwadze, że większe możliwości dla kobiet w życiu zawodowym powinny być postrzegane jako atut i inwestycja dla całego społeczeństwa, szczególnie w kontekście aktualnych zmian demograficznych i wyzwań w Europie;

M.

mając na uwadze, że kobiety mają większe trudności z pogodzeniem pracy z życiem prywatnym, ponieważ obowiązki kojarzone z życiem prywatnym nie zawsze są sprawiedliwie podzielone, i to kobiety w większości przypadków sprawują opiekę nad pozostającymi na utrzymaniu członkami rodziny; mając też na uwadze, że stworzenie równowagi między pracą a życiem prywatnym pomoże odblokować znaczny potencjał zatrudnienia kobiet i ułatwi lepsze dopasowanie kobiet do dostępnych miejsc pracy w sektorze usług i wszystkich innych sektorach zawodowych, a tym samym pobudzi wzrost gospodarczy, zatrudnienie i innowacyjność; mając na uwadze, że w związku z tym polityka rządu zapewniająca usługi socjalne dla dzieci oraz osób będących na utrzymaniu jest ważnym czynnikiem warunkującym zdolność kobiet i mężczyzn do pogodzenia różnych obowiązków związanych z miejscem pracy i opieką;

N.

mając na uwadze, że tradycyjne role przypisane płciom i stereotypy z tym związane wciąż mają duży wpływ na podział ról pomiędzy kobietami i mężczyznami w domu, w pracy i w społeczeństwie w ujęciu ogólnym, przez co utrzymuje się status quo w kwestii trudności w osiągnięciu równości płci z przyczyn dziedzicznych i ogranicza się możliwości zatrudnienia i rozwoju osobistego dla kobiet w sektorze usługowym, utrudniając im wykorzystanie pełnego potencjału jako jednostki i podmiotu gospodarczego;

O.

mając na uwadze, że przemoc domowa, małżeńska, ekonomiczna i seksualna wobec kobiet stanowi pogwałcenie praw człowieka, które dotyczy wszystkich warstw społecznych, kulturowych i ekonomicznych;

P.

mając na uwadze, że finansowa niezależność kobiet jest warunkiem, który bezwzględnie musi zostać spełniony, aby mogły one podążać swoją drogą rozwoju osobistego i zawodowego oraz dokonywać rzeczywistych wyborów;

Q.

mając na uwadze utrzymujące się nierówności pomiędzy mężczyznami i kobietami w dostępie i wykorzystywaniu nowych technologii i internetu, które często skutkują brakiem umiejętności, a nawet „cyfrowym analfabetyzmem” – zjawisko powszechnie znane jako „przepaść cyfrowa pomiędzy płciami”;

R.

mając na uwadze, że różnica w wynagrodzeniach między mężczyznami a kobietami za tą samą pracę lub pracę tej samej wartości jest na jednym z najwyższych poziomów właśnie w sektorze usług;

1.

zwraca uwagę na to, że w sektorze usług istnieje silna segregacja pozioma, czyli podział pracy ze względu na płeć; prawie połowa kobiet czynnych zawodowo pracuje w 10 spośród 130 zawodów wyróżnionych w Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów (ISCO) Międzynarodowej Organizacji Pracy: sprzedawczynie i ekspedientki w sklepach i domach towarowych, pomoc domowa, sprzątaczki, praczki i osoby zajmujące się prasowaniem, opiekunki i zawody pokrewne, urzędnicy, średni personel administracyjny, pracownicy w sektorze hotelarskim i restauracyjnym, sekretarki i osoby obsługujące urządzenia biurowe, kierownicy/ dyrektorzy małych przedsiębiorstw, personel średniego szczebla w zakresie finansów i biznesu oraz personel średniego szczebla w dziedzinie pielęgniarstwa i położnictwa;

2.

wzywa Komisję do walki z tym podziałem ze względu na płeć poprzez kampanie promujące wspomniane zawody;

3.

podkreśla wagę ograniczenia segregacji zawodowej, by zniwelować różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn, które są zazwyczaj większe u kobiet zatrudnionych na stanowiskach zdominowanych przez płeć żeńską niż u kobiet o tych samych kwalifikacjach, lecz zatrudnionych w innych sektorach;

4.

zwraca uwagę również na to, że istnieje koncentracja zatrudnienia kobiet w sektorze publicznym, w którym pracuje 25 % kobiet aktywnych zawodowo w porównaniu z jedynie 17 % mężczyzn aktywnych zawodowo; podkreśla fakt, że w tym sektorze kobiety bardziej narażone są na utratę zatrudnienia z powodu cięć budżetowych; wskazuje, że aby osiągnąć cel zatrudnienia na poziomie 75 % dla kobiet i mężczyzn, przewidziany w strategii Europa 2020 (unijnej strategii wzrostu gospodarczego), potrzebne są działania zmierzające do większej aktywności kobiet na rynku pracy, zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym; stwierdza, że w wielu państwach członkowskich wśród lekarzy istnieje przewaga kobiet nad mężczyznami;

5.

wzywa państwa członkowskie do tego, aby sektor publiczny, który charakteryzuje się przejrzystymi i jasnymi kryteriami rekrutacyjnymi i warunkami awansu, przyjął wzorcową postawę w kwestii równego dostępu do zatrudnienia na stanowiskach administracyjnych, a w szczególności na stanowiskach kierowniczych; podkreśla potrzebę wprowadzenia transparentnych zasad selekcji i naboru pracowników w sektorze prywatnym;

6.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia konkretnych kroków na drodze dalszego pogłębiania rynku usług, by rozwijać jego znaczny potencjał zatrudnienia;

7.

podkreśla znaczenie walki ze stereotypami i dyskryminacją ze względu na płeć poprzez przyjmowanie aktywnych strategii politycznych, które są w stanie zmniejszyć faktyczne ograniczenia, których ofiarą są kobiety w sektorze usługowym, w którym dominuje przekonanie, że istnieją męskie i żeńskie stanowiska pracy, przy czym te ostatnie dotyczą pracy wykonywanej przez kobiety w domu i są uważane za ich swoistą kontynuację (odzież i tekstylia, nauczanie, pielęgniarstwo, sprzątanie itp.); oczekuje zwiększenia roli doradztwa edukacyjnego i zawodowego w szkołach, równości kobiet i mężczyzn w zakresie awansu wśród młodych osób oraz zwalczania stereotypów, aby ukierunkować młode kobiety na zdobywanie kwalifikacji i wybieranie zawodów, w których stanowią one mniejszość; zauważa, że znacznie mniej mężczyzn niż kobiet wybiera zawód nauczyciela i podkreśla potrzebę zwiększenia udziału mężczyzn w tym zawodzie;

8.

wskazuje, że wśród kobiet zatrudnionych w sektorze usług przeważają te, które znajdują zatrudnienie w sektorze socjalnym, opiekuńczym i telekomunikacyjnym, które charakteryzują się tym, że wymagają niższego poziomu kwalifikacji, cieszą się małym prestiżem społecznym i odpowiadają roli tradycyjnie przypisywanej kobietom w społeczeństwie, podczas gdy przez mężczyzn zdominowane są najbardziej prestiżowe i dochodowe sektory: finansowy i bankowy;

9.

wskazuje, że polityka i usługi w obszarze ochrony socjalnej i opieki dla osób starszych, osób będących na utrzymaniu i dzieci, w tym warunki przejścia na urlop macierzyński, ojcowski i wychowawczy są absolutnie kluczowe w kontekście równości płci; zwraca zatem uwagę, że kobiety i mężczyźni powinni mieć wybór w podejmowaniu płatnej pracy, a w przypadku posiadania rodziny i dzieci – swobodę w korzystaniu z prawa do zatrudnienia i równych szans;

10.

zwraca uwagę, że zatrudnienie w niepełnym wymiarze godzin (19,2 % całkowitego zatrudnienia w UE w 2010 r.) dotyczy przede wszystkim kobiet; zauważa, że w UE w 2010 r. 31,9 % kobiet zdolnych do pracy było zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy w porównaniu do 8,7 % mężczyzn, co oznacza, że 78 % zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy dotyczy kobiet; zwraca uwagę, że w UE 19 % kobiet i 7 % mężczyzn pracuje na „krótki” (wynoszący mniej niż 20 godzin tygodniowo) niepełny etat, a zaledwie 3 % mężczyzn w wieku od 35 do 49 lat pracuje w „krótkim” niepełnym wymiarze godzin w porównaniu do 16 % kobiet w tej samej grupie wiekowej; zauważa również, że stanowiska pracy w niepełnym wymiarze godzin dotyczą przeważnie konkretnych sektorów, a mianowicie 38 % pracowników niepełnoetatowych – zatrudnionych zarówno na „krótką”, jak i na „znaczącą” część etatu (tj. na 20-34 godzin tygodniowo), jest zatrudnionych w oświacie, sektorze usług zdrowotnych i społecznych, innych usług lub w handlu detalicznym i hurtowym;

11.

zwraca uwagę na upowszechnianie się konceptu elastyczności godzin pracy: praca weekendowa, nieregularne i nieprzewidywalne godziny pracy oraz nadgodziny, a także na fakt, że ze względu na to, że zapotrzebowanie na elastyczność jest większe wśród pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, którymi w większości są kobiety, oznacza to, że to kobiety bardziej niż mężczyźni zmagają się ze zmianami godzin pracy z tygodnia na tydzień, co jeszcze bardziej utrudnia im utrzymanie równowagi pomiędzy życiem zawodowym a rodzinnym, zwłaszcza w przypadku samotnych matek i kobiet opiekujących się pozostającymi na utrzymaniu członkami rodziny; podkreśla, że kontrakty zawodowe powinny być stabilne i zawierać określony czas pracy, a na prośbę pracownika i w celu lepszego pogodzenia życia rodzinnego i osobistego z zawodowym ten czas pracy może być negocjowany; podkreśla, że praca w elastycznym wymiarze godzin powinna stanowić wybór pracownika, nie powinna natomiast być wymuszana i narzucana przez pracodawcę; sprzeciwia się elastyczności i niepewności kontraktowej, które nie pozwalają na zorganizowanie i stabilność życia rodzinnego;

12.

przypomina, że elastyczne rozwiązania dotyczące pracy są charakterystyczne dla wielu miejsc pracy w tym sektorze; podkreśla, że z jednej strony zwiększona elastyczność w zakresie rozwiązań dotyczących pracy – pod warunkiem, że są one dobrowolne i mają na celu spełnienie rzeczywistych potrzeb pracownika oraz że pracownicy mają nad nimi kontrolę i istnieje jasność co do ich godzin pracy i uzgodnień w zakresie niepełnego wymiaru pracy – zwiększa możliwości kobiet dotyczące aktywnego uczestnictwa w sektorze usług i wspiera godzenie życia rodzinnego i osobistego z aktywnością zawodową, jednak z drugiej strony elastyczność może mieć negatywny wpływ na pensje i emerytury kobiet, może też negatywnie wpływać na kobiety aktywne zawodowo z powodu braku formalnych umów o pracę, zabezpieczenia socjalnego i pewności zatrudnienia; zauważa, że może to również skutkować niezapewnieniem przez pracodawców wymaganych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy;

13.

podkreśla znaczenie „pracy w domu”, która staje się coraz bardziej popularna; przypomina, że ponad 90 % firm w Niemczech i Szwecji dzieli swój tydzień pracy na nowe sposoby, rozliczając kadrę pracowniczą z godzin przepracowanych na przestrzeni roku a nie tygodnia, umożliwiając tym samym mężom i żonom dzielenie się pracą;

14.

podkreśla znaczenie zapewnienia godziwych warunków pracy wraz z prawami dotyczącymi m.in. wynagrodzenia, norm bezpieczeństwa i higieny pracy, dostępności, szans na awans, dalszego szkolenia, trwałego zabezpieczenia społecznego i możliwości uczenia się przez całe życie;

15.

zauważa, że w UE w 2010 r. odsetek kobiet czynnych zawodowo, z którymi zawarto umowę na czas określony, wynosił 14,5 %, czyli był nieco wyższy niż w przypadku mężczyzn – 13 %;

16.

przypomina raz jeszcze, że kobiety w Unii Europejskiej zarabiają średnio 16,4 % mniej niż mężczyźni; zwraca uwagę na to, że kobiety nie otrzymują takiego samego wynagrodzenia kiedy zajmują te same stanowiska co mężczyźni lub pełnią funkcje o równoważnej wartości; zauważa, że w innych przypadkach nie zajmują one tych samych stanowisk ze względu na utrzymywanie się poziomej i pionowej segregacji zawodowej oraz częstsze podejmowanie pracy w niepełnym wymiarze godzin przez kobiety; wzywa w związku z tym, aby państwa członkowskie, pracodawcy i związki zawodowe opracowały i wdrożyły sprawne i konkretne narzędzia oceny pracy, pomagające ustalić, co stanowi pracę o tej samej wartości, aby w ten sposób zapewnić równe wynagrodzenie dla kobiet i mężczyzn oraz zachęcić firmy do przeprowadzania rocznych kontroli równości płac i publikowania danych na ten temat dla zapewnienia maksymalnej przejrzystości i ograniczenia zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć; przypomina, że zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć przekłada się często na zróżnicowanie wysokości emerytur, co z kolei może skutkować tym, że kobiety będą zmuszone żyć poniżej granicy ubóstwa;

17.

podkreśla zatem znaczenie egzekwowania zasady równej płacy dla kobiet i mężczyzn zajmujących to samo stanowisko, jak zapisano w art. 157 Traktatu z Lizbony; przypomina swoją rezolucję z dnia 24 maja 2012 r. w sprawie równej płacy dla kobiet i mężczyzn za taką samą pracę lub pracę o równej wartości (8) i ponownie wnioskuje o przegląd dyrektywy 2006/54/WE, najpóźniej do dnia 15 lutego 2013 r.;

18.

z niepokojem zauważa, że zdecydowana większość niskich płac oraz prawie wszystkie bardzo niskie płace dotyczą pracy w niepełnym wymiarze godzin, a około 80 % pracowników otrzymujących niskie wynagrodzenia to kobiety; zwraca uwagę na potrzebę podjęcia konkretnych działań w celu zwalczania niestabilnych kontraktów zawodowych w sektorze usług, które dotyczą głównie kobiet, i w związku z tym wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowania strategii ukierunkowanych na przeciwdziałanie niestabilnym warunkom pracy;

19.

zwraca uwagę na dość często stosowaną dyskryminującą praktykę polegającą na przypisywaniu różnych nazw zawodowych tej samej pracy lub pracy o tej samej wartości wykonywanej przez kobiety i mężczyzn: na przykład w przypadku usług sprzątania mężczyźni określani są jako technicy ds. utrzymywania porządku, natomiast kobiety jako sprzątaczki, co ma na celu usprawiedliwianie niższych wynagrodzeń za pracę kobiet;

20.

zauważa, że podnoszeniu poziomu wykształcenia przez kobiety rzadko towarzyszy awans w hierarchii zatrudnienia lub poprawa warunków pracy, w związku z czym można mówić o istnieniu zjawiska posiadania nadmiernych kwalifikacji wśród kobiet;

21.

zwraca uwagę, że w związku z rosnącym trendem zatrudniania kobiet w niepełnym wymiarze godzin i preferencjami pracodawców do inwestowania w pracowników, z którymi zawarto stałą umowę o pracę, kobiety mają wyraźnie ograniczony dostęp do szerokiej oferty kursów doszkalających i podwyższających kwalifikacje, co zmniejsza ich szanse na rozwój zawodowy;

22.

podkreśla potrzebę, by wszyscy pracownicy w sektorze usług, ze szczególnym uwzględnieniem tych, którzy należą do najbardziej narażonych na wykluczenie grup, mieli stały dostęp do programów podnoszenia kwalifikacji i uczenia się przez całe życie, aby mogli poprawić swe przyszłe szanse na rynku pracy i ograniczyć rozbieżność między swoimi umiejętnościami, a stale zmieniającymi się obowiązkami w pracy;

23.

przyjmuje do wiadomości niski poziom udziału kobiet w szkoleniach zawodowych w sektorze usług w ramach uczenia się przez całe życie i wzywa państwa członkowskie do podjęcia działań w tym względzie;

24.

podkreśla potrzebę podnoszenia kwalifikacji w przypadku starszych pracowników i rodziców powracających na rynek pracy po okresie, w którym sprawowali opiekę nad dziećmi lub niesamodzielnymi członkami rodzin;

25.

zauważa, że w 2010 r. tylko 13,7 % członków zarządów największych europejskich przedsiębiorstw stanowiły kobiety (jedna siódma), a jedynie 3,4 % prezesów zarządów dużych firm stanowiły kobiety;

26.

podkreśla znaczenie starań na rzecz zaangażowania większej liczby kobiet w sektorze badawczym i podkreśla, że kobiety mogą odgrywać decydującą rolę w rozwijaniu nowych i innowacyjnych systemów oraz nowych produktów i usług w sektorze usług, zwłaszcza ze względu na fakt, że mimo iż w 80 % przypadków to kobiety odpowiadają za globalne decyzje dotyczące zakupów, większość produktów jest zaprojektowana przez mężczyzn, w tym 90 % produktów technicznych; uważa, że zwiększony udział kobiet w procesach innowacyjnych może otworzyć możliwości na nowych rynkach zbytu i zwiększyć konkurencyjność przedsiębiorstw; uważa, że innowacyjne usługi są warunkiem sprostania wyzwaniom przyszłości, w szczególności zwiększonemu zapotrzebowaniu na usługi związane z dobrobytem ze strony starzejącego się społeczeństwa, oraz mogą dać obywatelom lepsze możliwości mieszkania i pracy w dużych i małych miastach oraz na obszarach wiejskich w całej Unii poprzez zapewnienie sprawnej komunikacji publicznej i usług komercyjnych;

27.

podkreśla fakt, że ponieważ wiele kobiet wciąż wybiera kształcenie w sektorze usług, a tym samym zdobywa swe doświadczenie handlowe i wiedzę o branży, istnieje dostatecznie duże pole i wielki potencjał do rozwijania kobiecej przedsiębiorczości; uważa, że aby działania mające na celu zwiększenie przedsiębiorczości wśród kobiet przynosiły zadowalające efekty, potrzebne jest zapewnienie równoważnych warunków w sektorze produkcji i w sektorze usług; przychylnie odnosi się w związku z tym do propozycji rozszerzenia mikrofinansowania jako specjalnej osi programu na rzecz przemian i innowacji społecznych oraz podkreśla znaczenie mikrofinansowania jako instrumentu wspierającego przedsiębiorczość kobiet i osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji na rynku pracy w sektorze usług; z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji w sprawie inicjatywy na rzecz przedsiębiorczości społecznej (COM(2011)0682), ponieważ to głównie kobiety podejmują pracę w sektorze przedsiębiorczości społecznej;

28.

zauważa, że w sektorze usługowym kobiety obejmują stanowiska kierownicze zazwyczaj w takich branżach jak dystrybucja detaliczna i hotelarstwo, aczkolwiek zauważalna jest tendencja w kierunku tradycyjnych branż, takich jak ubezpieczenia i bankowość, oraz że w większości przypadków kobiety pełnią funkcje kierownicze w małych firmach lub firmach niezatrudniających pracowników; zauważa również, że w dużych przedsiębiorstwach kobiety zazwyczaj dochodzą do stanowisk kierowniczych wyższego szczebla jedynie w mniej istotnych obszarach przedsiębiorstwa, takich jak dział kadr i administracja; zachęca firmy do organizowania regularnych szkoleń dla pracowników niższego szczebla z myślą o wprowadzeniu skutecznych programów wsparcia dla matek, ojców i obydwojga rodziców;

29.

wzywa do zniesienia szklanego sufitu istniejącego w administracji i uniemożliwiającego kobietom zajmowanie stanowisk kierowniczych; stwierdza, że sektor publiczny musi być w tym zakresie wzorem dla pozostałych sektorów;

30.

podkreśla, że znaczenie szarej strefy w przypadku zatrudnienia kobiet w sektorze usług jest większe niż w przypadku zatrudnienia mężczyzn, częściowo dlatego, że sektory, w których tradycyjnie pracują kobiety, takie jak pomoc domowa i opieka, charakteryzują się większą deregulacją; zauważa z drugiej strony, że w wyniku kryzysu nastąpił rozwój szarej strefy, chociaż bardzo trudno określić jej rozmiary, ponieważ nie istnieją wiarygodne dane na temat częstości jej występowania oraz znaczenia;

31.

z zadowoleniem przyjmuje dokument roboczy europejskiego okresu oceny, zatytułowany „W sprawie wykorzystywania potencjału usług osobistych i usług dla gospodarstw domowych w zakresie zatrudnienia” i wzywa państwa członkowskie, partnerów społecznych oraz inne zainteresowane strony do czynnego przyjęcia zaproszenia Komisji do prowadzenia dyskusji nad tym zagadnieniem;

32.

wzywa państwa członkowskie do opracowania strategii na rzecz przemianowania pracowników o niestabilnej sytuacji zawodowej pracujących w szarej strefie na pracowników legalnych, na przykład poprzez wprowadzenie korzyści podatkowych i bonów na usługi; wzywa do opracowania programu, którego celem byłoby edukowanie pracowników w sektorze usługowym na temat ich praw i promowanie organizacji zrzeszających takich pracowników; wzywa do podjęcia działań na rzecz pracowników i szerszego grona odbiorców, w celu podniesienia poziomu wiedzy na temat negatywnych skutków i zagrożeń związanych z nieregularnymi i niestabilnymi formami zatrudnienia, w tym również w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;

33.

wzywa Komisję do zlecenia niezależnego badania na temat wpływu liberalizacji sektora usług w zakresie opieki i pracy w domu na sytuację pracowników i warunki pracy;

34.

jest zaniepokojony sytuacją kobiet migrujących za pracą i nielegalnych pracowników w sektorze usługowym, w szczególności zatrudnionych w prywatnych gospodarstwach domowych, jako że spora większość pracuje bez umowy w ramach niestabilnego zatrudnienia i jako służba domowa w złych warunkach pracy, otrzymuje znacznie niższe wynagrodzenie niż pracownicy pracujący legalnie i nie jest uprawniona do jakichkolwiek świadczeń socjalnych; podkreśla zatem potrzebę opracowania odpowiednich strategii mających na celu zapewnienie pracownikom migrującym podstawowych praw człowieka w tym prawa do opieki zdrowotnej, sprawiedliwych warunków zatrudnienia, kształcenia i szkoleń, integralności moralnej i fizycznej oraz równości wobec prawa; wzywa państwa członkowskie do przeglądu polityk krajowych i krajowych strategii politycznych, by bardziej skupić je na praktykach zatrudnienia, dostępie do informacji i ochronie praw człowieka oraz do zachęcania tych pracowników, aby zgłaszali nadużycia związane z warunkami pracy bez zagrożenia dla ich statusu pobytowego;

35.

zachęca państwa członkowskie do niezwłocznego ratyfikowania konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 189 w sprawie pracowników domowych, która została przyjęta przez organizację trójstronną w 2011 r. celem zapewnienia pracownikom domowym godziwych warunków pracy i takich samych podstawowych praw pracowniczych, z jakich korzystają inni pracownicy, oraz wsparcia rozwoju formalnego sektora usług w zakresie opieki i pracy w domu;

36.

wzywa państwa członkowskie do rozważenia wprowadzenia specjalnego systemu dla osób fizycznych i gospodarstw domowych działających w sektorze usług celem prawnego uregulowania powszechnego zjawiska wykonywania pracy nierejestrowanej, która jest udziałem szczególnie kobiet, a tym samym zapewnienia godziwych warunków pracy; wzywa państwa członkowskie do składania sprawozdań z wysiłków, jakie wkładają w zwalczanie pracy nierejestrowanej w ramach swoich krajowych programów reform złożonych zgodnie ze strategią „Europa 2020”;

37.

wzywa państwa członkowskie do przyjmowania rozwiązań, które integrowałyby na rynku pracy pracowników szczególnie narażonych na wykluczenie, ze szczególnym uwzględnieniem pracowników słabo wykształconych, bezrobotnych, młodych i starszych, osób niepełnosprawnych, upośledzonych psychicznie oraz grup mniejszości, takich jak pracownicy migrujący lub Romowie, za pośrednictwem ukierunkowanego i dopasowanego poradnictwa zawodowego, szkoleń i praktyk zawodowych;

38.

zauważa, że kryzys gospodarczy i tzw. środki oszczędnościowe doprowadziły do zmniejszenia środków na rzecz równości między mężczyznami i kobietami i stanowią dodatkową przeszkodę w realizacji zasady równości między mężczyznami i kobietami, przede wszystkim w kwestii utraty pracy, dostępu do nowych stanowisk pracy i wzrostu niepewności zatrudnienia wśród kobiet, co w połączeniu z faktem, że zatrudnienie mężczyzn zazwyczaj szybciej powraca do normy niż zatrudnienie kobiet, ma istotny negatywny wpływ na zatrudnienie kobiet w sektorze usług oraz na ich karierę i emerytury; wzywa Komisję do zebrania danych dotyczących oddziaływania środków oszczędnościowych na kobiety na rynku pracy, ze szczególnym uwzględnieniem sektora usług; podkreśla potrzebę lepszego uwzględnienia współzależności kwestii społecznych i gospodarczych, zważywszy, że położenie większego nacisku na kwestie społeczne jest warunkiem koniecznym dla skutecznego rozwiązania problemu nierówności płci;

39.

zwraca uwagę, że jak donosi piąte badanie warunków pracy w Europie, opublikowane w kwietniu 2012 r., 18 % pracowników stwierdziło, że nie zachowuje odpowiedniej równowagi między pracą a życiem prywatnym; podkreśla, że konieczne jest zapewnienie silniejszej polityki w zakresie godzenia życia zawodowego i rodzinnego, a w szczególności zwiększenie i tworzenie wyposażenia i darmowych publicznych usług społecznych wysokiej jakości, w celu świadczenia usług opieki nad dziećmi i innymi osobami na utrzymaniu dopasowanych do godzenia życia rodzinnego i osobistego z aktywnością zawodową, zarówno w środowisku wiejskim, jak i w na obszarach miejskich; podkreśla, że zapewnienie placówek opieki przyczyni się również do zmniejszenia ubóstwa wśród kobiet poprzez umożliwienie im podjęcia pracy;

40.

podkreśla, że aktywny udział i zaangażowanie mężczyzn w działania na rzecz godzenia życia zawodowego, prywatnego i rodzinnego, jak na przykład zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy, jest kluczowe dla osiągnięcia równowagi życia zawodowego, zważywszy, że zarówno kobiety, jak i mężczyźni mogą skorzystać na polityce zatrudnienia sprzyjającej życiu rodzinnemu oraz równym podziale pracy nieodpłatnej i obowiązków w gospodarstwie domowym; wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia zdecydowanych działań programowych na rzecz walki ze stereotypami związanymi z płcią i zachęcania mężczyzn do równego dzielenia się obowiązkami związanymi z opieką i pracą w domu, w szczególności poprzez zachęcanie mężczyzn do przechodzenia na urlopy wychowawcze i ojcowskie, co wzmocni ich prawa jako rodzica, przyczyni się do większego równouprawnienia kobiet i mężczyzn oraz lepszego podziału odpowiedzialności za dom i rodzinę, a także zwiększy możliwości kobiet w zakresie pełnego uczestnictwa w rynku pracy; zwraca się do państw członkowskich o poprawne stosowanie dyrektywy Rady 2010/18/UE w sprawie urlopu rodzicielskiego (9), zarówno poprzez środki legislacyjne, jak i edukacyjne dotyczące równouprawnienia płci;

41.

wzywa Komisję i Radę do przyjęcia planu działania dotyczącego realizacji celów z Barcelony w odniesieniu do zapewnienia opieki nad dziećmi, jak również ustanowienia ram czasowych dla stopniowych postępów w realizacji tych celów;

42.

zwraca uwagę na ograniczone możliwości kobiet do dostosowania się do wymogów rynków pracy we współczesnym, silnie zglobalizowanym świecie, w którym niezbędną cechą pracowników jest ich duża mobilność i zdolność przemieszczania się w celu obejmowania stanowisk poza miejscami zamieszkania, co w przypadku kobiet, które są bardziej zaangażowane w opiekę nad dziećmi i zajmowanie się domem, jest często niemożliwe i nie pozwala im w pełni korzystać z szans oferowanych przez rynek pracy;

43.

wzywa Radę do odblokowania przyjęcia poprawek do dyrektywy w sprawie pracownic w ciąży i zaakceptowania elastyczności zaproponowanej przez Parlament, aby Europa mogła dokonać postępów w zakresie ochrony praw i poprawy warunków pracy pracownic w ciąży lub kobiet, które niedawno urodziły; podkreśla w tym kontekście, jak ważna jest skuteczna ochrona macierzyństwa i ojcostwa przed i) zwolnieniem w trakcie ciąży lub po urodzeniu; ii) redukcją wynagrodzenia w trakcie przebywania na urlopie macierzyńskim; oraz iii) zdegradowaniem na niższe stanowisko lub obniżeniem wynagrodzenia po powrocie do pracy; podkreśla potrzebę zapewnienia, aby również pracownicy nietypowi, tacy jak pracownicy zastępczy, wolni strzelcy i inni pracownicy tymczasowi, mogli skorzystać z praw w zakresie odzwierciedlającym wkład pracy pracownic w okresie do ciąży i porodu i zapewniającym maksymalne równe traktowanie w stosunku do pracowników zatrudnionych na stałe w tym sektorze;

44.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do należytego respektowania zasady pomocniczości i do rozwijania – w porozumieniu z partnerami społecznymi – strategii ustanawiających minimalne normy w sektorze usług, obejmujące regularne kontrole umów i układów zbiorowych, a także do podejmowania prób zaradzenia negatywnym skutkom segregacji poziomej i pionowej;

45.

podkreśla konieczność zwalczania wszelkich form przemocy wobec kobiet w sektorze usług, w tym przemocy ekonomicznej, molestowania psychicznego i seksualnego w miejscu pracy, wykorzystywania seksualnego oraz handlu ludźmi;

46.

podkreśla konieczność dopilnowania przez Komisję i państwa członkowskie, aby warunki pracy (stopień trudności i ryzyko związane z wykonywaną pracą, a także środowisko pracy) na stanowiskach zajmowanych przez kobiety w sektorze usług były zgodne z Deklaracją Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej podstawowych zasad i praw w pracy, przyjętej w czerwcu 1998 r., oraz ze szczegółowymi umowami podstawowymi MOP;

47.

wzywa państwa członkowskie do podjęcia działań zwalczających nadużycia w obszarze usług w zakresie pielęgnacji, takich jak masaże i sauna, będących przykrywką dla usług o charakterze seksualnym, gdy są świadczone pod przymusem i kontrolowane przez siatki handlarzy ludźmi;

48.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do zagwarantowania ochrony praw socjalnych i prawa do zatrudnienia ogromnej liczbie pracowników niestacjonarnych sektora usług i do zwalczania wszelkich form wyzysku i zagrożenia wykluczeniem społecznym, zapewniając przy tym łatwy dostęp do informacji o prawach pracowników; podkreśla, że mobilność powinna być przyjmowana na zasadzie dobrowolności;

49.

kładzie nacisk na konieczność propagowania ukierunkowanych programów wstępnych i ciągłych szkoleń przeznaczonych dla kobiet oraz spójnych z celem dotyczącym zdobywania kompetencji w dziedzinie nauki i techniki, niezbędnych do wejścia na rynek pracy i rozwoju kariery zawodowej;

50.

zauważa, że pomimo zwiększonej liczby kobiet korzystających z komputerów i internetu na poziomie podstawowym, przepaść cyfrowa pod względem umiejętności pozostaje bardzo znacząca, co ogranicza dostęp kobiet do technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) oraz korzystanie z nich, przez co ograniczone są ich szanse poszukiwania wykwalifikowanych stanowisk oraz znalezienia się w gronie wykwalifikowanych pracowników, co w konsekwencji zwiększa nierówności w obrębie gospodarstw domowych, społeczności, na rynkach pracy i w przypadku większej gospodarki; wzywa zatem do większych starań na rzecz dostępu kobiet do korzystania z nowych technologii, poprzez zapewnienie im pierwszeństwa dostępu do darmowych kursów; zachęca państwa członkowskie oraz regiony do wprowadzenia bezpłatnych szkoleń informatycznych w ramach projektów finansowanych przez Europejski Fundusz Społeczny (EFS), oferując kobietom możliwość zdobycia nowych umiejętności technicznych w dziedzinie nowych technologii i informatyki, co otworzy przed nimi większe możliwości zatrudnienia w sektorze usług; wzywa rządy do uchwalenia strategii (takich jak kampanie promocyjne i określone stypendia) mających na celu zwiększenie liczby kobiet aplikujących na kierunki z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnych;

51.

wzywa do pogłębionego dialogu społecznego i zaangażowania przedstawicieli pracodawców i pracowników w ustanawianie priorytetów UE w obszarze sektora usług dotyczących ochrony praw socjalnych i prawa do zatrudnienia, świadczeń dla bezrobotnych i bycia reprezentowanym;

52.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji, a także rządom państw członkowskich.

3.12.2013   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

CE 353/56

—

uwzględniając art. 165 i art. 166 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

—

uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, a w szczególności jej art. 14,

—

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 23 listopada 2011 r. zatytułowany „Roczna analiza wzrostu gospodarczego na 2012 r.” (COM(2011)0815),

—

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 grudnia 2011 r. zatytułowany „Kształcenie i szkolenie na rzecz inteligentnego, trwałego rozwoju Europy sprzyjającego włączeniu społecznemu” (COM(2011)0902),

—

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 3 marca 2010 r. zatytułowany „EUROPA 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” (COM(2010)2020),

—

uwzględniając konkluzje Rady z dnia 11 maja 2010 r. w sprawie społecznego wymiaru kształcenia i szkolenia (1),

—

uwzględniając konkluzje Rady z dnia 12 maja 2009 r. w sprawie strategicznych ram Europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia (ET 2020) (2),

—

uwzględniając zalecenie Rady z dnia 28 czerwca 2011 r. zatytułowane „Mobilna młodzież” – promowanie mobilności edukacyjnej młodych ludzi (3),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 1 grudnia 2011 r. w sprawie przeciwdziałania zjawisku przedwczesnego kończenia nauki (4),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie wczesnego kształcenia w Unii Europejskiej (5),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 18 maja 2010 r. w sprawie kluczowych kompetencji w zmieniającym się świecie: postępy w realizacji programu „Edukacja i szkolenie 2010” (6),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie uczenia się przez całe życie na rzecz wiedzy, kreatywności i innowacji – realizacja programu prac „Edukacja i szkolenie 2010” (7),

—

uwzględniając art. 48 Regulaminu,

—

uwzględniając sprawozdanie Komisji Kultury i Edukacji oraz opinię Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych (A7-0247/2012),

A.

mając na uwadze, że pomimo pewnych udoskonaleń w kształceniu i szkoleniu dla większości obywateli UE uczenie się przez całe życie nadal pozostaje fikcją oraz że pewne wskaźniki są wręcz niepokojące; mając na uwadze potrzebę zwiększenia znaczenia kształcenia osób dorosłych i uczenia się nieformalnego równolegle ze znaczeniem kształcenia dorosłych i szkolenia nieformalnego;

B.

mając na uwadze, że w wielu państwach członkowskich jest jeszcze wiele do zrobienia w celu zapewnienia właściwego wdrażania strategii uczenia się przez całe życie, mimo że ich realizacja stanowi główne wyzwanie w ramach strategii „Europa 2020”;

C.

mając na uwadze, że strategie polityczne w dziedzinie kształcenia i szkolenia powinny zapewniać wszystkim szanse uczenia się przez całe życie, niezależnie od wieku, niepełnosprawności, płci, rasy lub pochodzenia etnicznego, religii lub przekonań, orientacji seksualnej, tożsamości językowej i społeczno-ekonomicznej;

D.

mając na uwadze, że ograniczone i źle dopasowane możliwości uczenia się nadal utrzymują się w odniesieniu do osób z różnych grup; mając ponadto na uwadze to, że zarówno ludność rdzenna, jak i grupy stanowiące mniejszości językowe i kulturowe powinny mieć możliwość uczenia się w swoim języku ojczystym;

E.

mając na uwadze, że aby UE wyszła z obecnego kryzysu, wzrost gospodarczy musi przede wszystkim opierać się na kształceniu, wiedzy i innowacjach, a także na odpowiedniej polityce społecznej, a do przetrwania tego przełomowego okresu istotne jest rzeczywiste i całkowite wdrożenie polityk w tych dziedzinach w ramach strategii „Europa 2020”;

F.

mając na uwadze, że odpowiedzialność publiczna za opracowywanie polityki w zakresie kształcenia i szkolenia spoczywa na państwach członkowskich oraz że na działania w tych dziedzinach należy przeznaczyć odpowiednie publiczne środki finansowe, tak by zapewnić równość dostępu do kształcenia bez dyskryminacji społecznej, ekonomicznej, kulturowej, rasowej czy też politycznej;

G.

mając na uwadze, że środki oszczędnościowe i związane z nimi cięcia budżetowe w systemach kształcenia i szkolenia w całej UE stanowią zagrożenie dla jednego z kluczowych czynników stymulujących spójność i wzrost gospodarczy oraz utrudniają osiągnięcie celu, jakim jest wprowadzenie w Europie gospodarki opartej na wiedzy;

H.

mając na uwadze, że państwa członkowskie muszą nadal współpracować i wymieniać się sprawdzonymi rozwiązaniami celem rozwijania swoich krajowych systemów kształcenia i szkolenia;

I.

mając na uwadze, że niedostateczna znajomość języków obcych nadal stanowi poważną przeszkodę w mobilności w celach edukacyjnych i szkoleniowych;

J.

mając na uwadze, że skuteczna strategia w dziedzinie kształcenia i szkolenia powinna mieć też na celu zapewnienie osobom uczącym się umiejętności i kompetencji niezbędnych z punktu widzenia rozwoju osobistego i aktywności obywatelskiej;

K.

mając na uwadze, że uczenie się przez całe życie w obecnych warunkach demograficznych powinno naprawdę oznaczać „przez całe życie” oraz mając na uwadze, że należy również lepiej uwzględnić potencjał wiedzy zgromadzonej przez osoby starsze;

L.

mając na uwadze, że umiejętności posługiwania się nowymi technologiami znacznie ułatwiają osiągnięcie celów programu „Uczenie się przez całe życie”;

M.

mając na uwadze, że uczenie się przez całe życie to proces ciągły i powinien trwać przez całe życie danej osoby: od dobrej jakościowo wczesnej edukacji po wiek emerytalny;

N.

mając na uwadze, że zapewnienie wszystkim dzieciom dobrej jakościowo wczesnej opieki i edukacji stanowi inwestycję w przyszłość i zapewnia duże korzyści zarówno poszczególnym osobom, jak i społeczeństwu;

O.

mając na uwadze, że przedwczesne zakończenie nauki ma poważne skutki dla poszczególnych osób oraz dla rozwoju społecznego i gospodarczego UE;

P.

mając na uwadze, że należy rozważyć dalsze innowacje w dziedzinie stypendiów na etapie poprzedzającym naukę na wyższych uczelniach;

Q.

mając na uwadze, że dostępność kształcenia i szkolenia stanowi kluczowe wyzwanie także w kontekście dalszego przyczyniania się do włączenia społecznego, spójności i walki z ubóstwem;

R.

mając na uwadze, że władze europejskie, krajowe, regionalne i lokalne muszą współpracować, aby skutecznie stawić czoła wyzwaniom, jakie obecnie stoją przed Europą;

1.

przyjmuje do wiadomości wspomniany komunikat Komisji zatytułowany „Kształcenie i szkolenie na rzecz inteligentnego, trwałego rozwoju Europy sprzyjającego włączeniu społecznemu”;

2.

przypomina, że przed obecnym kryzysem wyniki państw członkowskich pod względem udziału wszystkich grup wiekowych w kształceniu, szkoleniu i uczeniu się przez całe życie były bardzo zróżnicowane, a ogólna średnia UE była niższa od średnich międzynarodowych,

3.

podkreśla, że w związku z obecną sytuacją gospodarczą niektóre państwa członkowskie dokonały cięć w budżecie przeznaczonym na edukację i szkolenia, uważa jednak, że należy utrzymać, a nawet zwiększyć poziom finansowania na te inwestycje, które mają największą wartość strategiczną; podkreśla, że w wieloletnich ramach finansowych Unii przewiduje się, że w długoterminowym budżecie UE odsetek środków przeznaczonych na kształcenie i sektory pokrewne wzrośnie się w największym stopniu;

4.

wskazuje na potrzebę zatwierdzenia w wieloletnich ramach finansowych zwiększenia budżetu przeznaczonego na kształcenie i powiązane sektory; wzywa państwa członkowskie do przyjęcia krajowych strategii uczenia się przez całe życie przy zapewnieniu odpowiednich zasobów finansowych, gdyż jest to najlepsze możliwe dostępne narzędzie zapewnienia realizacji celów przedstawionych w strategii ET 2020;

5.

podkreśla, że koszty gospodarcze będące skutkiem nieskuteczności kształcenia, w tym zbyt wczesne porzucanie nauki oraz nierówności społeczne w systemach edukacji i szkolenia oraz ich wpływ na rozwój państw członkowskich, są znacznie wyższe od kosztów kryzysu finansowego i że państwa członkowskie już od lat corocznie za to płacą;

6.

zwraca się do państw członkowskich o nadanie priorytetu wydatkom na kształcenie, szkolenie przez całe życie, badania naukowe i innowacje oraz wspieranie różnorodności językowej i kulturowej, które są uważane za inwestycje w przyszły wzrost i równowagę finansową, a jednocześnie o zapewnienie wartości dodanej takich inwestycji; w związku z tym ponownie domaga się, by – zgodnie z zaleceniami Komisji zawartymi w rocznej analizie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia – docelową wartość całkowitych inwestycji w szkolnictwo wyższe ustanowić na poziomie co najmniej 2 % PKB, ponieważ jest to minimum niezbędne do budowy gospodarek opartych na wiedzy;

7.

przypomina, że aby móc w przyszłości konkurować z nowymi potęgami światowymi, państwa członkowskie muszą osiągnąć podstawowe cele strategii „Europa 2020”, które w dziedzinie edukacji przekładają się na osiągnięcie 3 % inwestycji przeznaczonych na badania naukowe, zwiększenie do 40 % odsetka młodych ludzi mających wykształcenie wyższe i ograniczenie do poziomu poniżej 10 % liczby przypadków przedwczesnego kończenia nauki;

8.

przypomina, że istotne jest nadanie znaczenia badaniom naukowym w ramach ambitnej strategii w dziedzinie kształcenia i szkolenia; zwraca się w związku z tym do Komisji i państw członkowskich o wzmożenie ich działań mających na celu zwiększenie liczby młodych ludzi wybierających tę dziedzinę;

9.

przypomina, że należy poświęcić szczególną uwagę ludziom młodym, mając na względzie, iż stopa bezrobocia w UE wzrosła do ponad 20 %, a w niektórych państwach członkowskich lub regionach przekroczyła nawet 50 %, i że to młodych ludzi, zwłaszcza młode osoby o najniższych kwalifikacjach, najbardziej dotyka obecny kryzys; podkreśla w szczególności niekorzystne skutki programów oszczędnościowych w zakresie bezrobocia wśród ludzi młodych w niektórych państwach Unii, zwłaszcza w krajach położonych na południu Europy, które prowadzą do tego, że znaczna liczba specjalistów znajduje zatrudnienie w innych państwach, w tym w państwach spoza UE; przypomina także, że obecnie jeden na siedmiu uczniów (14,4 %) rezygnuje z nauki, zdobywając najwyżej wykształcenie średnie niższego stopnia, a później już nie kształci się ani nie szkoli;

10.

zwraca uwagę na naprzemienne systemy szkolenia zawodowego istniejące w niektórych państwach członkowskich, które zapewniają powiązanie teorii z praktyką i umożliwiają lepszy dostęp do rynku pracy niż czysto szkolne systemy szkolenia;

11.

proponuje, by przy obliczaniu deficytu budżetowego w ramach paktu fiskalnego państwa członkowskie odliczały inwestycje w kształcenie i szkolenie, ponieważ zgodnie z celami strategii „Europa 2020” uznaje się je za kluczowy czynnik napędowy trwałego ożywienia gospodarczego;

12.

wzywa instytucje UE do podjęcia dalszych starań na rzecz opracowania jaśniejszych i lepiej ukierunkowanych polityk dotyczących młodzieży na szczeblu UE, dostosowanych w większym stopniu do nowych wyzwań społecznych; obecne pokolenie młodych ludzi uważa, że nie będzie w stanie osiągnąć takiego samego poziomu dobrobytu, jaki osiągnęło poprzednie;

13.

w szczególności zwraca się do państw członkowskich, aby podejmowały środki skierowane do młodych ludzi, którzy myślą o przedwczesnym porzuceniu nauki lub tych, którzy nie kształcą się, nie szkolą ani nie pracują, celem przedstawienia im ofert wysokiej jakości szkoleń i staży umożliwiających im zdobycie kwalifikacji i doświadczeń niezbędnych do ich integracji zawodowej, a także ułatwiających powrót niektórych z tych osób do systemu szkolnictwa; jednocześnie wzywa do zwrócenia szczególnej uwagi na kształcenie i szkolenie zawodowe w ramach systemów szkolnictwa wyższego z uwzględnieniem różnorodności krajowych systemów szkolnictwa; nawołuje państwa członkowskie do wzmożenia wysiłków w celu zapewnienia młodym ludziom możliwości zdobycia prawdziwych doświadczeń zawodowych oraz szybkiego wejścia na rynek pracy; podkreśla, że praktyka musi stanowić ważną część studiów i być częścią programów nauczania;

14.

podkreśla, że w czasie trwania kryzysu zatrudnienie ludzi młodych jest jeszcze bardziej zagrożone podkreśla konieczność monitorowania, jak szybko po zakończeniu edukacji młodzi absolwenci zdobywają pracę odpowiadającą ich wykształceniu i wiedzy, i na podstawie tych informacji dokonania oceny jakości systemów edukacji i szkoleń oraz potrzeb i możliwości wprowadzenia dostosowań;

15.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia zdecydowanych działań na rzecz wprowadzenia, wdrożenia i dalszego rozwijania europejskiego systemu transferu osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym, systemu Europass i europejskich ram kwalifikacji;

16.

podkreśla, że młodzi ludzie mają do odegrania kluczową rolę w osiągnięciu wymiernych celów UE na rok 2020, jeśli chodzi o zatrudnienie, badania i innowację, klimat i energię, kształcenie oraz walkę z ubóstwem;

17.

podkreśla znaczenie uczenia się nieformalnego i pozaformalnego dla rozwoju wartości, umiejętności i kwalifikacji, zwłaszcza w odniesieniu do ludzi młodych, jak również do nauki obywatelstwa i uczestnictwa w życiu demokratycznym; zwraca się do Komisji o zapewnienie wsparcia, w tym finansowego, na rzecz uczenia się nieformalnego i pozaformalnego w ramach nowych programów związanych z kształceniem, młodzieżą i obywatelstwem;

18.

mając na względzie, że zmiany demograficzne stały się w Europie niepodważalnym faktem, wzywa uniwersytety do zwiększenia dostępu do uczenia się oraz do zmodernizowania programów nauczania celem stawienia czoła nowym wyzwaniom i podniesienia kwalifikacji europejskiego społeczeństwa, przy czym takie działania nie powinny szkodzić ich misji akademickiej w zakresie przekazywania wiedzy; w tym kontekście podkreśla znaczenie wspierania i uznawania ofert kształcenia pozaformalnego i nieformalnego;

19.

wzywa do ustanowienia dialogu między podmiotami prywatnymi, w szczególności MŚP, władzami lokalnymi i regionalnymi, jak również podmiotami społeczeństwa obywatelskiego z wyższymi uczelniami/uniwersytetami, tak aby promować zdobywanie przez studentów wiedzy i umiejętności przydatnych w ich wejściu na rynek pracy; przypomina pracodawcom o znaczeniu szkolenia zawodowego, ponieważ pomaga ono w adaptacji młodych ludzi do życia zawodowego;

20.

przypomina, że kreatywność stanowi zasadniczy element nowej gospodarki opartej na wiedzy; podkreśla, że środowiska twórcze wnoszą istotny i rosnący wkład w gospodarkę, odpowiadający 4,5 % PKB Unii Europejskiej i 8,5 mln miejsc pracy;

21.

przypomina, że niezbędne jest zapewnienie synergii między podażą pracowników a zdolnością absorpcyjną rynku pracy;

22.

podkreśla istotną rolę publicznych służb zatrudnienia w realizowaniu polityki na rzecz pomocy i doradztwa dla osób poszukujących pracy, w szczególności w udzielaniu wsparcia w znalezieniu pracy lub szkolenia; kładzie nacisk na fakt, że więcej osób poszukujących pracy powinno mieć możliwość skorzystania z odpowiedniego szkolenia ułatwiającego powrót na rynek pracy i wzywa w związku z tym państwa członkowskie do przeznaczenia na to niezbędnych środków;

23.

podkreśla decydujące znaczenie ułatwienia osobom niepełnosprawnym korzystania z możliwości uczenia się przez całe życie nie tylko poprzez opracowywanie i wdrażanie ukierunkowanych programów, lecz także poprzez włączenie wymiaru niepełnosprawności do wszystkich programów przeznaczonych dla ogółu ludności; w związku z tym jest zdania, że poświęcenie szczególnej uwagi powiązaniu niepełnosprawności i uczenia się przez całe życie jest niezbędne, aby zwalczać zjawisko wykluczenia społecznego i rzeczywiście wzmocnić pozycję osób niepełnosprawnych na rynku pracy, mając na uwadze, że zgodnie z wynikami wszelkich badań w tej dziedzinie poziom wykształcenia osób niepełnosprawnych jest niższy niż średnia, a ich udział we wspomnianych programach jest bardzo niewielki;

24.

przypomina, że pracodawcy ponoszą główną odpowiedzialność za zapewnienie powszechności uczenia się przez całe życie z należytym uwzględnieniem równości płci; zachęca pracodawców do ułatwiania szkolenia ustawicznego w ciągu całej kariery zawodowej pracowników poprzez lepsze wyeksponowanie praw do szkolenia, dbanie, aby było ono dostępne dla wszystkich pracowników, oraz poprzez właściwe docenianie pracowników za doskonalenie zawodowe, a tym samym umożliwianie dalszej specjalizacji i stwarzanie możliwości awansu zawodowego;

25.

apeluje o wzmożenie działań na rzecz utworzenia i wdrożenia europejskiego systemu świadectw i uznawania kwalifikacji oraz uczenia się formalnego i pozaformalnego, w tym wolontariatu, w celu wzmocnienia istotnych powiązań między uczeniem się pozaformalnym a formalnym oraz zwiększenia krajowej i transgranicznej mobilności w zakresie kształcenia oraz rynków pracy;

26.

zwraca uwagę na duże rozbieżności między systemami kształcenia i szkolenia w poszczególnych państwach i proponuje, aby – w poszanowaniu zasady pomocniczości – równocześnie ze sprawozdaniem z postępu prac opublikowano przewodniki dotyczące poszczególnych państw członkowskich, zawierające zalecenia mające na celu usprawnienie dotychczasowych strategii politycznych i rozwój krajowych systemów kształcenia;

27.

wzywa do wzmocnienia wymiaru zewnętrznego polityk UE za pośrednictwem zintensyfikowanego dialogu politycznego i współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia między Unią a jej międzynarodowymi partnerami i państwami sąsiadującymi w celu: a) odzwierciedlenia rosnących współzależności gospodarczych, społecznych i politycznych, b) wniesienia wkładu we wdrażanie wymiaru zewnętrznego strategii „Europa 2020” oraz c) wspierania stabilności, dobrobytu i poprawy perspektyw zatrudnienia obywateli z krajów partnerskich UE, przy jednoczesnym opracowaniu doskonalszych instrumentów zarządzania migracją wykwalifikowanych pracowników do Europy i ułatwiania tej migracji, aby uzupełnić wynikające ze zmian demograficznych w Europie niedobory i braki umiejętności;

28.

przypomina, że krajowe systemy kształcenia i szkolenia zawodowego – jako podmioty międzynarodowego rynku edukacji – powinny być powiązane z resztą świata, aby pozostały nowoczesne i konkurencyjne, a ponadto powinny być w stanie w większym stopniu przyciągać osoby uczące się z innych państw europejskich i państw trzecich poprzez oferowanie im kształcenia i szkolenia oraz ułatwianie uznawania ich kwalifikacji; podkreśla, że kwestie te są tym bardziej istotne w kontekście zmian demograficznych i migracji międzynarodowych;

29.

podkreśla, że choć europejski obszar kształcenia i szkolenia nabiera już kształtów, nie osiągnięto jeszcze celu dotyczącego usunięcia barier utrudniających mobilność, i że mobilność edukacyjna w kształceniu i szkoleniu zawodowym jest w dalszym ciągu niewielka; zaznacza, że zasadnicze zwiększenie mobilności transnarodowej uczniów i nauczycieli oraz uznawanie wiedzy, kwalifikacji i umiejętności nabytych za granicą będą stanowić w przyszłości ważne wyzwanie i że konieczne jest zapewnienie informacji i ukierunkowanego doradztwa w celu zainteresowania uczniów z zagranicy europejskimi systemami kształcenia i szkolenia zawodowego.

30.

ubolewa, że komunikat Komisji pt. „Kształcenie i szkolenie na rzecz inteligentnego i trwałego rozwoju Europy sprzyjającego włączeniu społecznemu” nie uwzględnia w dostatecznym stopniu kwestii rozwoju we wczesnych latach nauki szkolnej, a zwłaszcza zagadnienia nauki języków, mimo że stanowi ono zasadniczy cel strategii „Europa 2020”; jest zdania, że ten etap kształcenia powinien być uważany za najważniejszy dla przyszłych osiągnięć poszczególnych osób w dziedzinie kształcenia i rozwoju osobistego i społecznego; uważa, że dzieci skorzystają na wczesnym kształceniu, które ma na celu zwiększanie umiejętności motorycznych i społecznych, jak również propagowanie zrównoważonego rozwoju emocjonalnego i jednocześnie pobudzanie ciekawości intelektualnej;

31.

zwraca się do Komisji o zachęcanie państw członkowskich do przyjęcia środków wspomagających dzieci na rzeczywistych etapach edukacyjnych, od jak najmłodszych lat, a także o ich wspieranie w tych działaniach;

32.

jest przekonany, że inwestowanie we wczesną edukację i opiekę nad dzieckiem, właściwie dostosowaną do wrażliwości i poziomu dojrzałości poszczególnych grup docelowych, przynosi dużo większe korzyści niż inwestowanie na pozostałych etapach; podkreśla, iż zostało udowodnione, że inwestycje we wczesnych latach nauki zmniejszają późniejsze koszty; uważa też, że powodzenie kształcenia na wszystkich szczeblach zależy od dobrze wyszkolonych nauczycieli oraz od ich ustawicznego doskonalenia zawodowego, a zatem niezbędne są wystarczające inwestycje w szkolenie nauczycieli;

33.

podkreśla konieczność zapewnienia profesjonalnej opieki nad dziećmi, aby zadbać o rozwój społeczny dziecka, w szczególności w odniesieniu do dzieci z rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji społecznej;

34.

podkreśla powszechną potrzebę zdobycia doskonałych umiejętności językowych od najmłodszych lat, nie tylko w zakresie języków urzędowych Unii Europejskich, lecz także języków regionalnych i mniejszościowych, ponieważ umożliwia to ludziom większą mobilność, dając im łatwiejszy dostęp do rynku pracy oraz większe możliwości studiowania, a jednocześnie służy wspieraniu wymiany kulturowej oraz większej spójności europejskiej;

35.

podkreśla, że należy koniecznie zachęcać do mobilności w celu nauki języków, tak by osiągnąć cel, jakim jest zapewnienie znajomości dwóch języków obcych przez wszystkich obywateli Unii Europejskiej;

36.

podkreśla konieczność rozpoczynania nauki języków już przed zaczęciem nauki w szkole i z zadowoleniem przyjmuje inicjatywy, które umożliwiają uczniom uczenie się ich języka ojczystego, pisanego i mówionego, jako przedmiotu nieobowiązkowego w szkole oraz zdobywanie w ten sposób dodatkowych umiejętności;

37.

uważa za bardzo istotne promowanie mobilności w ramach ambitnych programów wspólnotowych na rzecz edukacji i kultury, zwłaszcza poprzez wymianę nauczycieli, studentów i uczniów, w szczególności w dziedzinie językowej, tak by promować aktywność obywatelską, europejskie wartości, jak również umiejętności językowe i inne wartościowe umiejętności i kompetencje;

38.

zachęca Komisję do tego, by wspierała opracowywanie innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie edukacji i szkolenia, które można by łatwo dostosować w odniesieniu do języków, a także w kontekście technicznym, i które kreowałyby mobilność w sektorach, w których zjawisko wielojęzyczności występuje w mniejszym stopniu;

39.

docenia ważny wkład Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej, obchodzonego w roku 2012, i przypomina, że dla UE istotne jest, aby jej obywatele mieli szansę uczenia się, w każdej formie, w późnym okresie życia, oraz zaangażowanie uczących się osób starszych w dialog ze specjalistami, którzy świadczą usługi w zakresie uczenia się i udzielają wsparcia w tym zakresie;

40.

przypomina, że celem programu Grundtvig jest wspieranie rozwoju sektora edukacji dla dorosłych oraz umożliwienie większej liczbie osób zdobywania wiedzy; zaznacza, że program ten koncentruje się na nauczaniu oraz potrzebach w zakresie kształcenia osób pobierających naukę w ramach kursów dla dorosłych i „alternatywnych” kursów nauczania, a także na instytucjach świadczących takie usługi; zwraca się do państw członkowskich o podniesienie jakości kształcenia oferowanego przez organizacje zajmujące się oświatą dorosłych oraz o promowanie współpracy między nimi;

41.

podkreśla potrzebę promowania istniejących narzędzi europejskich, w szczególności funduszy strukturalnych przeznaczonych na szkolenie;

42.

podkreśla, że kształcenie dorosłych wykracza poza działania związane z zatrudnieniem i że systemy formalnego kształcenia i szkolenia przez całe życie, zgodnie z treścią programu „Uczenie się przez całe życie”, powinny uwzględniać także rozwijanie kwalifikacji osobistych, obywatelskich i społecznych;

43.

dostrzega pozytywne skutki dla ogółu społeczeństwa wynikające z aktywności osób starszych, której sprzyja ich udział w kształceniu i szkoleniu powodowany chęcią samorealizacji lub kontaktów towarzyskich;

44.

podkreśla zapotrzebowanie na statystyki w dziedzinie uczenia się przez całe życie obejmujące grupę wiekową 65+; podkreśla, że ponieważ wiek emerytalny w wielu krajach UE jest podnoszony i ludzie dłużej pracują, konieczne jest uwzględnienie zmian zachodzących w grupie ludności, która nie mieści się w tym przedziale;

45.

uznaje edukacyjną i kształtującą rolę sportu, w związku z czym wzywa państwa członkowskie do zwiększania inwestycji w sport oraz do promowania aktywności sportowej w szkołach w celu sprzyjania integracji i przyczyniania się do rozwijania pozytywnych wartości u młodych Europejczyków;

46.

podkreśla, że szkolenie zawodników na szczeblu lokalnym ma zasadnicze znaczenie z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju i społecznej roli sportu oraz wyraża poparcie dla organów zarządczych w sporcie, które zachęcają kluby do inwestowania w kształcenie i szkolenie młodych lokalnych zawodników w oparciu o środki wprowadzające minimalną liczbę zawodników trenowanych na szczeblu lokalnym w drużynach klubowych, i zachęca, by kontynuować te działania;

47.

zachęca państwa członkowskie do rozważenia możliwości wprowadzenia zakrojonego na większą skalę systemu niewielkich stypendiów, przy jednoczesnym ograniczeniu formalności administracyjnych, dla studentów napotykających trudności finansowe, kształcących się na poziomie niższym niż uniwersytecki, celem zachęcenia ich do kontynuowania nauki, co przyczyni się do ograniczania nierówności społecznych i zapewni lepsze możliwości uczenia się dla wszystkich;

48.

jest zdania, że należy podejmować więcej działań w celu zlikwidowania różnic w liczbie mężczyzn i kobiet otrzymujących dyplomy w dziedzinie nauk ścisłych, technologii, inżynierii i matematyki, które to różnice ilustruje fakt, że wśród absolwentów kierunków inżynierskich jedynie 20 % to kobiety;

49.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

3.12.2013   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

CE 353/64

—