9.2.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 35/1

1.

Dnia 12 października 2011 r. Komisja przyjęła następujące wnioski (zwane dalej „wnioskami”) dotyczące wspólnej polityki rolnej (zwanej dalej „WPR”) po 2013 r., które przesłano EIOD do konsultacji tego samego dnia:

2.

EIOD z zadowoleniem przyjmuje fakt przeprowadzenia z nim formalnych konsultacji przez Komisję oraz zamieszczenia odniesienia do obecnej opinii we wnioskowanych preambułach rozporządzenia w sprawie płatności bezpośrednich, rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynków, rozporządzenia w sprawie rozwoju obszarów wiejskich oraz rozporządzenia horyzontalnego.

3.

Celem wniosków jest stworzenie ram dla: 1) rentownej produkcji żywności; 2) zrównoważonego gospodarowania zasobami naturalnymi i działań w dziedzinie klimatu oraz 3) zrównoważonego rozwoju terytorialnego. Aby osiągnąć ten cel, ustanawia się w nich pewne systemy wsparcia dla rolników oraz inne środki służące pobudzeniu rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich.

4.

Na różnych etapach wnioskowanych programów przetwarzane są dane osobowe odnoszące się głównie do beneficjentów pomocy, ale także do osób trzecich (przetwarzanie wniosków o przyznanie pomocy, zapewnienie przejrzystości płatności, kontrola i zwalczanie nadużyć itp.). Chociaż w zdecydowanej większości przetwarzania dokonują i są za nie odpowiedzialne państwa członkowskie, Komisja ma możliwość dostępu do większości tych danych. Beneficjenci, a w niektórych przypadkach osoby trzecie – np. w ramach kontroli zapobiegających nadużyciom – muszą dostarczyć informacje wskazanym właściwym organom.

5.

Znaczenie ochrony danych w kontekście WPR wskazał Trybunał Sprawiedliwości w swoim orzeczeniu w sprawie Schecke, unieważniając prawodawstwo UE w sprawie publikacji nazwisk beneficjentów funduszy rolnych (10). EIOD ma świadomość, że w tym przypadku aspekty związane z ochroną danych nie są głównymi elementami wniosków. Jednak w zakresie, w którym wnioski te odnoszą się do przetwarzania danych osobowych, należy do nich zgłosić pewne uwagi.

6.

Celem obecnej opinii nie jest analiza całego zestawu wniosków, lecz wniesienie wkładu i przedstawienie wytycznych dotyczących zaprojektowania procesu przetwarzania danych osobowych niezbędnego do celów zarządzania WPR z poszanowaniem podstawowych praw do prywatności i ochrony danych, a zarazem w sposób zapewniający skuteczne zarządzanie pomocą, zapobieganie nadużyciom i prowadzenie dochodzeń w ich sprawie oraz przejrzystość i rozliczalność wydatków.

7.

W tym celu obecną opinię podzielono na dwie części: pierwsza, bardziej ogólna, zawiera analizę i zalecenia odnoszące się do większości wniosków. Obejmuje ona głównie uwagi na temat uprawnień delegowanych i wykonawczych Komisji. W drugiej części omówiono konkretne przepisy zawarte w niektórych wnioskach (11) oraz przedstawiono zalecenia dotyczące sposobu zaradzenia zidentyfikowanym problemom.

8.

Jak wspomniano, większość czynności przetwarzania wykonują państwa członkowskie. Komisja może jednak w wielu przypadkach uzyskać dostęp do danych osobowych. W związku z tym EIOD z zadowoleniem przyjmuje zamieszczenie odniesień do zastosowania dyrektywy 95/46/WE i rozporządzenia (WE) nr 45/2001 w preambułach stosownych wniosków (12).

9.

Ogólnie rzecz biorąc, można zauważyć, że wielu kwestii podstawowych z punktu widzenia ochrony danych nie uwzględniono w obecnych wnioskach, lecz zostaną one uregulowane aktami wykonawczymi lub delegowanymi. Dotyczy to na przykład środków, które mają zostać przyjęte w odniesieniu do monitorowania pomocy, ustanowienia systemów informatycznych, przekazywania informacji państwom trzecim i kontroli na miejscu (13).

10.

W art. 290 TFUE określono warunki wykonywania przez Komisję uprawnień delegowanych. Może ona zyskać uprawnienia „do przyjęcia aktów o charakterze nieprawodawczym o zasięgu ogólnym, które uzupełniają lub zmieniają niektóre, inne niż istotne, elementy aktu prawodawczego”. Wyraźnie muszą również zostać określone „cele, treść, zakres oraz czas obowiązywania przekazanych uprawnień”. Jeżeli chodzi o uprawnienia wykonawcze, w art. 291 TFUE stwierdza się, że mogą one zostać przyznane Komisji, gdy „konieczne są jednolite warunki wykonywania prawnie wiążących aktów Unii”. Niezbędne jest zapewnienie stosownej kontroli ze strony państw członkowskich.

11.

Zdaniem EIOD fundamentalnych aspektów przetwarzania przewidzianego we wnioskach oraz niezbędnych zabezpieczeń związanych z ochroną danych nie można uznać za „inne niż istotne elementy”. Dlatego w głównych aktach prawnych należy uregulować co najmniej następujące elementy, aby zwiększyć pewność prawną (14):

12.

Po określeniu tych elementów w głównych wnioskach ustawodawczych bardziej szczegółowego wdrożenia wspomnianych zabezpieczeń można dokonać za pośrednictwem aktów delegowanych lub wykonawczych. EIOD oczekuje, że zostaną z nim przeprowadzone konsultacje na temat aktów wykonawczych i delegowanych dotyczących kwestii istotnych z punktu widzenia ochrony danych.

13.

W niektórych przypadkach mogą być przetwarzane dane odnoszące się do (podejrzeń o popełnienie) przestępstw (np. dotyczące nadużyć). W stosownym prawodawstwie dotyczącym ochrony danych dane takie objęto szczególną ochroną (17), więc niezbędna może być kontrola wstępna ze strony właściwych krajowych organów ochrony danych lub EIOD (18).

14.

Wreszcie, należy przewidzieć środki bezpieczeństwa, zwłaszcza w odniesieniu do skomputeryzowanych baz danych i systemów. Należy też uwzględnić zasady rozliczalności i ochrony prywatności w fazie projektowania.

15.

W art. 157 rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynków upoważnia się Komisję do przyjęcia aktów wykonawczych związanych z wymogami w zakresie przekazywania informacji w różnych celach (jak np. zapewnienie przejrzystości rynku, kontrola środków WPR lub wdrażanie umów międzynarodowych) (19), „uwzględnia[jąc] przy tym potrzeby w zakresie danych oraz synergie między potencjalnymi źródłami danych” (20). EIOD zaleca określenie w tym przepisie źródeł danych wykorzystywanych do konkretnych celów. Pod tym względem EIOD pragnie przypomnieć o ryzyku polegającym na niezgodności wzajemnego połączenia baz danych z zasadą celowości (21), zgodnie z którą danych osobowych nie wolno przetwarzać dalej w sposób niezgodny z pierwotnym celem, w jakim zostały zgromadzone (22).

16.

W art. 77 i 74 rozporządzenia w sprawie rozwoju obszarów wiejskich ustanawia się system monitorowania i oceny „opracowywany wspólnie przez Komisję i państwa członkowskie” do celów monitorowania i oceny, w tym system informacji elektronicznej. System ten będzie się wiązać z przetwarzaniem danych obejmujących „najważniejsze cechy beneficjenta i projektu” i dostarczanych przez samych beneficjentów (art. 78). W zakresie, w którym te „najważniejsze informacje” obejmują dane osobowe, należy to określić w przepisie. Ponadto należy określić kategorie przetwarzanych danych oraz przeprowadzić konsultacje z EIOD w sprawie aktów wykonawczych określonych w art. 74.

17.

Ponadto w art. 92 tego samego wniosku przewiduje się ustanowienie nowego systemu informacyjnego, czego ma dokonać „Komisja, we współpracy z państwami członkowskimi” w celu umożliwienia bezpiecznej wymiany „danych stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania”. Definicja kategorii danych, które mają podlegać wymianie, jest zbyt obszerna, i należy ją zawęzić na wypadek, gdyby przy użyciu tego systemu miały być przekazywane dane osobowe. Ponadto należy wyjaśnić związek między art. 77 i art. 92, gdyż nie jest jasne, czy ich cel oraz zakres są tożsame.

18.

W motywie 40 rozporządzenia horyzontalnego stwierdza się, że państwa członkowskie powinny wykorzystywać zintegrowany system zarządzania i kontroli (23) w odniesieniu do niektórych płatności; należy je też „upoważnić do korzystania ze wspomnianego zintegrowanego systemu również w odniesieniu do innych systemów wsparcia Unii”, aby „poprawić skuteczność i kontrolę wsparcia Unii”. Przepis ten należy wyjaśnić, zwłaszcza jeżeli odnosi się on nie tylko do wykorzystywania synergii infrastrukturalnych, ale też do wykorzystania informacji przechowywanych w tym systemie do celów monitorowania innych systemów wsparcia.

19.

Zgodnie z art. 73 ust. 1 lit. c) rozporządzenia horyzontalnego wnioski o przyznanie pomocy powinny oprócz określenia działek i uprawnień do płatności zawierać również „jakiekolwiek inne informacje określone w niniejszym rozporządzeniu lub wymagane w związku z wdrożeniem odpowiedniego sektorowego prawodawstwa rolnego lub wymagane przez dane państwo członkowskie” (24). Należy określić wymagane kategorie danych na wypadek, gdyby przewidywano uwzględnienie w tych informacjach danych osobowych.

20.

W rozporządzeniu horyzontalnym (art. 7–15) ustanawia się pewną liczbę organów do celów praktycznego wdrożenia WPR i przydziela się im zadania. W odniesieniu do Komisji przewidziano następujące kompetencje (tytuły IV–VII):

21.

Pierwsze zadanie, o którym mowa w poprzednim akapicie, będzie wiązać się z przetwarzaniem danych osobowych, natomiast w przypadku zadania drugiego na pierwszy rzut oka nie ma potrzeby przetwarzania danych osobowych: ogólnej oceny środków można również dokonać na podstawie zagregowanych lub zanonimizowanych danych. Jeżeli Komisja nie przedstawi odpowiedniego uzasadnienia potrzeby przetwarzania danych osobowych w tym kontekście, należy wyjaśnić, że do celów ogólnej oceny środków Komisji nie należy dostarczać danych osobowych.

22.

W art. 49–52 i 61–63 rozporządzenia horyzontalnego ustanawia się zasady dotyczące kontroli na miejscu (27). We wniosku stwierdza się, że będą ich dokonywać głównie właściwe organy w państwach członkowskich, zwłaszcza w odniesieniu do kontroli przeprowadzanych w mieszkaniach lub formalnych przesłuchań osób, ale Komisja będzie miała dostęp do uzyskanych w ten sposób informacji. Prawodawca powinien tu wskazać, że Komisja będzie uzyskiwać dostęp do tych danych tylko w przypadku, gdy będzie to konieczne do celów kontrolnych. Należy również określić kategorie danych osobowych, do których dostęp będzie miała Komisja.

23.

Do celów monitorowania pomocy w rozporządzeniu horyzontalnym ustanawia się system zarządzania i kontroli (28) (art. 68–78) złożony z baz danych:

24.

W każdym państwie członkowskim powstanie jedna skomputeryzowana baza danych (opcjonalnie również zdecentralizowane bazy danych). W bazie danych zapisywane są dane uzyskane z wniosków o przyznanie pomocy i wniosków o płatność dotyczące każdego beneficjenta pomocy. Nie wszystkie dane zgromadzone na podstawie wniosków o przyznanie pomocy mogą być niezbędne do celów kontroli, należy więc rozważyć możliwości minimalizacji przetwarzania danych osobowych pod tym względem.

25.

Nie uregulowano wyraźnie kwestii dostępu do systemu zarządzania i kontroli. Podobnie jak w odniesieniu do kontroli na miejscu, EIOD zaleca, aby prawodawca określił jednoznaczne zasady dostępu do tego systemu.

26.

Jeżeli chodzi o kontrolę, w rozporządzeniu horyzontalnym przewidziano kontrolę dokumentów handlowych, w tym należących do osób trzecich (art. 79–88) (29). Dokumenty te mogą zawierać dane osobowe dotyczące osób trzecich. W akcie należy określić warunki, pod jakimi wymaga się, aby osoby trzecie ujawniły swoje dokumenty handlowe (30).

27.

W art. 87 tego samego wniosku stwierdza się, że urzędnicy Komisji mają dostęp do wszystkich dokumentów „sporządzonych na potrzeby kontroli lub dokumentów zebranych w wyniku przeprowadzenia kontroli”„na podstawie odpowiednich przepisów prawa krajowego”. Dotyczy to zarówno przypadków, w których mogą oni uczestniczyć w kontroli (ust. 2), jak i tych, w których niektóre działania są zastrzeżone dla urzędników wyznaczonych na mocy prawa państwa członkowskiego, w którym odbywa się kontrola (ust. 4). W obydwu przypadkach należy zadbać o to, aby urzędnicy Komisji uzyskiwali dostęp do tych danych tylko w razie konieczności (tj. do celów kontrolnych), również w przypadkach, gdy prawo krajowe może dopuszczać dostęp do innych celów. EIOD zachęca prawodawcę do sprecyzowania treści aktu pod tym względem.

28.

Zgodnie z art. 102 rozporządzenia horyzontalnego państwa członkowskie przekazują Komisji pewne kategorie informacji, oświadczeń i dokumentów. Obejmują one również „podsumowanie wyników wszystkich dostępnych [przeprowadzonych] audytów oraz kontroli” (art. 102 ust. 1 lit. c) ppkt (v)). W tym przypadku należy wskazać, że w tych podsumowaniach nie zostaną zamieszczone dane osobowe lub, jeżeli są one niezbędne, określić cel, w jakim muszą zostać przekazane.

29.

W art. 70 ust. 1 rozporządzenia horyzontalnego stwierdza się, że skomputeryzowana baza danych pozwala na zapoznanie się „przez właściwy organ państwa członkowskiego” z danymi począwszy od roku 2000, umożliwiając też „bezpośrednie i natychmiastowe zapoznanie się” z danymi dotyczącymi „co najmniej” pięciu następujących po sobie poprzednich lat (31).

30.

System identyfikacji i rejestracji uprawnień do płatności umożliwia „weryfikację uprawnień oraz kontrole krzyżowe z wnioskami o przyznanie pomocy i systemem identyfikacji działek rolnych”. W art. 72 ust. 2 rozporządzenia horyzontalnego stwierdza się, że dane muszą być dostępne przez okres „co najmniej” czterech lat (32).

31.

W odniesieniu do tych dwóch systemów EIOD przypomina o art. 6 ust. 1 lit. e) dyrektywy 95/46/WE i art. 4 ust. 1 lit. e) rozporządzenia (WE) nr 45/2001, zgodnie z którymi dane nie mogą być przechowywane w formie pozwalającej na zidentyfikowanie podmiotów dłużej niż jest to konieczne do celów, dla których były gromadzone. Implikuje to konieczność określenia maksymalnych, a nie tylko minimalnych okresów zatrzymywania danych.

32.

W art. 157 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynków stwierdza się, że dane mogą być przekazywane państwom trzecim i organizacjom międzynarodowym. EIOD pragnie przypomnieć, że przekazywanie danych osobowych do krajów, które nie zapewniają odpowiedniej ochrony, może być uzasadnione tylko w indywidualnych przypadkach, jeżeli ma zastosowanie którykolwiek z wyjątków określonych w art. 26 dyrektywy 95/46/WE lub w art. 9 ust. 6 rozporządzenia (WE) nr 45/2001 (na przykład jeżeli przekazywanie jest konieczne lub wymagane przez prawo z ważnych względów publicznych).

33.

W tym przypadku należy określić konkretny cel przekazywania (np. w związku z wdrażaniem umów międzynarodowych) (33). Stosowne umowy międzynarodowe powinny zawierać konkretne zabezpieczenia dotyczące ochrony prywatności i danych osobowych oraz wykonywania tych praw przez osoby, których dane dotyczą. Ponadto w przypadku, gdy dane mają być przekazywane przez Komisję, ich przekazanie powinno wymagać zezwolenia ze strony EIOD (34).

34.

W motywie 70 rozporządzenia horyzontalnego i w uzasadnieniach wniosków stwierdza się, że przygotowywane są nowe zasady publikacji informacji na temat beneficjentów „uwzględniając[e] zastrzeżenia zgłoszone przez Trybunał” w sprawie Schecke (35).

35.

EIOD pragnie przypomnieć, że zasady publikacji informacji dotyczących beneficjentów powinny być zgodne z zasadą proporcjonalności. Jak potwierdził Trybunał Sprawiedliwości (36), należy właściwie wyważyć podstawowe prawo beneficjentów do prywatności i ochrony danych z jednej strony oraz interes Unii Europejskiej polegający na zagwarantowaniu przejrzystości i zapewnieniu należytego zarządzania środkami publicznymi z drugiej strony.

36.

Ma to również zastosowanie w odniesieniu do art. 157 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynków, zgodnie z którym dane mogą „być upubliczniane, z zastrzeżeniem wymogu ochrony danych osobowych oraz uzasadnionego interesu przedsiębiorstw w zakresie ochrony tajemnicy handlowej”. W art. 157 ust. 2 lit. d) i art. 157 ust. 3 lit. c) Komisję uprawnia się do przyjmowania aktów delegowanych określających „warunki i sposoby publikacji informacji” oraz aktów wykonawczych określających uzgodnienia w zakresie przekazywania lub udostępniania informacji i dokumentów obywatelom.

37.

EIOD z zadowoleniem przyjmuje fakt, że publikacja informacji i dokumentów będzie przebiegać z zastrzeżeniem wymogu ochrony danych osobowych. Najważniejsze elementy, takie jak cel publikacji oraz kategorie publikowanych danych, należy jednak określić we wnioskach, a nie w aktach wykonawczych lub delegowanych.

38.

Należy określić prawa osób, których dane dotyczą, zwłaszcza w odniesieniu do prawa do informacji i prawa dostępu. Jest to szczególnie istotne w odniesieniu do art. 81 rozporządzenia horyzontalnego, zgodnie z którym kontroli mogą podlegać dokumenty handlowe beneficjentów, ale również dostawców, klientów, przewoźników i innych osób trzecich. Chociaż beneficjenci mogą być świadomi faktu przetwarzania ich danych, należy również odpowiednio poinformować osoby trzecie o możliwości wykorzystania ich danych do celów kontrolnych (np. za pośrednictwem informacji o polityce prywatności przedstawianej w chwili gromadzenia danych oraz za pośrednictwem informacji zamieszczonych na wszystkich stosownych stronach internetowych i we wszystkich stosownych dokumentach). We wnioskach należy uwzględnić obowiązek informowania osób, których dane dotyczą, w tym osób trzecich.

39.

Należy przewidzieć środki bezpieczeństwa, zwłaszcza w odniesieniu do skomputeryzowanych baz danych i systemów. Należy uwzględnić zasady rozliczalności i ochrony prywatności w fazie projektowania. Wykaz środków bezpieczeństwa, które należy przyjąć w odniesieniu do powyższych skomputeryzowanych baz danych i systemów, można wprowadzić co najmniej aktami delegowanymi lub wykonawczymi. Jest to tym istotniejsze, że dane osobowe przetwarzane w kontekście kontroli mogą obejmować dane dotyczące podejrzeń o popełnienie przestępstwa.

40.

EIOD z zadowoleniem przyjmuje wymagania ustanowione w art. 103 rozporządzenia horyzontalnego w odniesieniu do poufności i tajemnicy zawodowej związanej z kontrolą w znaczeniu określonym w art. 79–88 tego rozporządzenia.

41.

Zdaniem EIOD, aby zwiększyć pewność prawną, najważniejsze aspekty przewidzianych we wnioskach czynności przetwarzania oraz niezbędne zabezpieczenia związane z ochroną danych należy uregulować w głównych aktach prawnych, a nie w aktach delegowanych lub wykonawczych:

42.

Elementy te można szerzej rozwinąć w aktach delegowanych lub wykonawczych. EIOD oczekuje, że zostaną z nim przeprowadzone konsultacje w tej sprawie.

43.

Ponadto co najmniej w aktach wykonawczych lub delegowanych należy przewidzieć środki bezpieczeństwa, zwłaszcza w odniesieniu do skomputeryzowanych baz danych i systemów. Należy też uwzględnić zasady rozliczalności i ochrony prywatności w fazie projektowania.

44.

Wreszcie, biorąc pod uwagę fakt, że w niektórych przypadkach mogą być przetwarzane dane odnoszące się do (podejrzeń o popełnienie) przestępstw (np. dotyczące nadużyć), niezbędna może być kontrola wstępna ze strony właściwych krajowych organów ochrony danych lub EIOD.

9.2.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 35/10

1.

Dnia 18 maja 2011 r. Komisja przyjęła pakiet instrumentów legislacyjnych w sprawie ochrony ofiar przestępstw. Pakiet legislacyjny obejmuje wniosek dotyczący dyrektywy ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw („wnioskowanej dyrektywy”) oraz wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie wzajemnego uznawania środków ochrony w sprawach cywilnych („wnioskowanego rozporządzenia”) (3). Obydwu wnioskom towarzyszy komunikat Komisji w sprawie wzmacniania praw ofiar w UE (4).

2.

Pomimo faktu, że wyżej wspomniana inicjatywa ustawodawcza znalazła się w spisie priorytetów EIOD dotyczących konsultacji ustawodawczych (5), nie skonsultowano się z EIOD zgodnie z wymogami art. 28 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 45/2001. Obecna opinia opiera się zatem na art. 41 ust. 2 tego samego rozporządzenia. EIOD zaleca zamieszczenie odniesienia do obecnej opinii w preambule przyjętych instrumentów.

3.

EIOD z zadowoleniem przyjmuje cele polityczne pakietu legislacyjnego, którymi zgodnie z programem sztokholmskim i związanym z nim planem działania mają być wzmocnienie praw ofiar przestępstw oraz zaspokojenie ich potrzeb w zakresie ochrony, wsparcia i dostępu do wymiaru sprawiedliwości (6).

4.

Wnioskowana dyrektywa ma zastąpić decyzję ramową Rady 2001/220/WSiSW w sprawie pozycji ofiar w postępowaniu karnym (7). Ustanawia się w niej wspólne normy minimalne dotyczące praw ofiar przestępstw, wsparcia dla nich i ich ochrony. W szczególności celem wnioskowanej dyrektywy jest zapewnienie poszanowania ofiar przestępstw oraz potrzeb ofiar szczególnie narażonych, zagwarantowanie ofiarom właściwego wsparcia i informacji oraz możliwości uczestnictwa w postępowaniu (8).

5.

Celem wnioskowanego rozporządzenia jest zapewnienie ofiarom korzystającym ze środków ochrony w postępowaniu cywilnym w jednym państwie członkowskim takiego samego poziomu ochrony w przypadku przeprowadzki do innego państwa członkowskiego bez konieczności udziału w kolejnym postępowaniu (9). Środek ten uzupełnia wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie europejskiego nakazu ochrony („inicjatywę w sprawie europejskiego nakazu ochrony”), który odnosi się do wzajemnego uznawania środków ochrony przyjętych w sprawach karnych. Inicjatywa w sprawie europejskiego nakazu ochrony, w związku z którą EIOD wydał opinię w październiku 2010 r (10)., jest obecnie omawiana przez Parlament Europejski i Radę.

6.

Ochrona prywatności i danych osobowych odgrywa podstawową rolę w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości określonej w programie sztokholmskim, zwłaszcza w kontekście współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych. W październiku 2010 r. EIOD wydał opinię na temat inicjatywy w sprawie europejskiego nakazu ochrony, podkreślając potrzebę ustanowienia spójnych zasad ochrony danych w odniesieniu do inicjatyw w dziedzinie współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych (11). W opinii tej EIOD położył nacisk na fakt, że przetwarzanie danych w ramach współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych wiąże się ze szczególną wrażliwością przetwarzanych danych oraz skutkami, jakie przetwarzanie danych może mieć dla osób, których te dane dotyczą (12). W związku z tym trzeba zwrócić należną uwagę na aspekty ochrony danych związane z inicjatywami w tym obszarze oraz wprowadzić w razie potrzeby odpowiednie zasady i zabezpieczenia.

7.

Zdaniem EIOD poszanowanie prywatności i danych osobowych stanowi niezbędny element ochrony ofiar, którą mają zapewnić wnioskowane instrumenty. W związku z tym w obecnej opinii EIOD skupi się na aspektach wniosków związanych z prywatnością i przedstawi pomysły dotyczące poprawy lub wzmocnienia ochrony ofiar.

8.

Różne przepisy wnioskowanej dyrektywy dotyczą bezpośrednio lub pośrednio prywatności i ochrony danych (13). Ogólnie rzecz biorąc, EIOD z zadowoleniem przyjmuje te przepisy, gdyż ich celem jest ochrona prywatności ofiar. Stwierdza niemniej, że normy ochrony mogłyby w pewnych przypadkach zostać wzmocnione i wyjaśnione bez uszczerbku dla ich charakteru norm minimalnych.

9.

Uwagi EIOD koncentrują się głównie na następujących aspektach: (1) artykule 23 wnioskowanej dyrektywy dotyczącym prawa do ochrony prywatności i kontaktów z mediami; (2) prawach ofiar do informacji i dostępu do własnych danych osobowych; oraz (3) ochronie poufności komunikacji między ofiarą a instytucjami wspierania ofiar. Aspekty te zostaną omówione w kolejnych podpunktach.

10.

Najważniejszym przepisem materialnym wnioskowanej dyrektywy dotyczącym prywatności jest art. 23 zatytułowany „Prawo do ochrony prywatności”. W art. 23 ust. 1 stwierdza się: „Państwa członkowskie zapewniają, by organy sądowe mogły przyjmować w toku postępowania sądowego odpowiednie środki na rzecz ochrony prywatności i fotografii ofiar i członków ich rodzin”. EIOD ma kilka uwag związanych z tym przepisem.

11.

Po pierwsze, art. 23 ust. 1 nie uwzględnia pełni praw do ochrony prywatności ofiar przestępstw. Przepis ten ma znacznie bardziej ograniczony zakres, gdyż przewidziano w nim jedynie uprawnienia „organów sądowych” do przyjmowania środków ochrony „w toku postępowania sądowego”. Ochrona prywatności powinna jednak być zagwarantowana nie tylko „w toku postępowania sądowego”, ale również podczas dochodzenia i na etapie przedprocesowym. Ogólniej, prywatność należy w miarę potrzeby zapewnić od chwili pierwszego kontaktu z właściwymi organami, jak również po zakończeniu postępowania sądowego.

12.

W tym kontekście warto zauważyć, że w kilku aktach międzynarodowych przyjęto podejście ambitniejsze niż w art. 23 ust. 1. Na przykład w zaleceniu Rec(2006) 8 Rady Europy w sprawie pomocy dla ofiar przestępstw stwierdza się: „Państwa powinny podjąć stosowne kroki służące w miarę możliwości uniknięciu ingerencji w życie prywatne i rodzinne ofiar, jak też ochronie danych osobowych ofiar, zwłaszcza podczas dochodzenia i postępowania karnego” (podkreślenie własne) (14). Inne akty zawierają podobne postanowienia (15).

13.

W obliczu powyższego EIOD zaleca dodanie do art. 23 ustępu 1, który w ogólniejszy sposób stwierdzałby, że państwa członkowskie gwarantują w miarę możliwości ochronę życia prywatnego i rodzinnego ofiar, jak również ochronę danych osobowych ofiar od chwili pierwszego kontaktu z organami urzędowymi oraz po zakończeniu postępowania karnego. Ponadto obecne brzmienie art. 23 ust. 1 należy zmodyfikować tak, aby umożliwić organom sądowym przyjmowanie środków ochrony również „podczas dochodzenia”.

14.

Po drugie, w art. 23 ust. 1 nie zawarto żadnego wskazania co do charakteru konkretnych środków, które mogą zostać przyjęte przez organy sądowe, aby ochronić prawo ofiary do prywatności. EIOD rozumie intencję, aby pozostawić państwom członkowskim jak największą swobodę w tej dziedzinie. Przydatna może się jednak okazać większa precyzja. W szczególności wniosek mógłby zawierać wykaz minimalnych środków, które organy sądowe mogą przyjąć zgodnie z krajowym prawem w celu ochrony prywatności ofiary (16). Mogą one obejmować na przykład następujące kategorie środków:

15.

Po trzecie, w art. 23 nie zawarto żadnych przepisów gwarantujących poufność informacji będących w posiadaniu organów publicznych. Pod tym względem użyteczne przykłady można ponownie znaleźć w cytowanym powyżej zaleceniu Rec(2006) 8 Rady Europy. W pkt 11 zalecenia stwierdza się, że państwa powinny nakazać wszystkim agencjom kontaktującym się z ofiarami przyjęcie jednoznacznych norm, zgodnie z którymi mogą one ujawnić osobie trzeciej informacje otrzymane od ofiary lub jej dotyczące jedynie pod warunkiem, że ofiara wyraźnie zgodziła się na ich ujawnienie lub też istnieje wymóg prawny lub upoważnienie do ich ujawnienia. EIOD wzywa prawodawcę do zawarcia podobnego przepisu we wnioskowanej dyrektywie.

16.

W art. 23 ust. 2 stwierdza się: „Państwa członkowskie zachęcają media do przyjmowania środków samoregulacji w celu ochrony prywatności, integralności osobistej i danych osobowych ofiar”. W tym miejscu również we wniosku przyjęto podejście minimalistyczne, odwołując się po prostu do narzędzia samoregulacji.

17.

EIOD rozumie powody przyjęcia ostrożnej postawy wobec tej kwestii i ogólnie zgadza się z podejściem Komisji. Relacje między mediami a kwestią prywatności są niezwykle delikatne i złożone. Jest to również obszar, w którym w granicach określonych Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej oraz europejską konwencją praw człowieka ważną rolę odegrać mogą odmienne tradycje państw członkowskich i różnice kulturowe między nimi. Podejście to wydaje się także spójne z obecnymi ramami ochrony danych (art. 9 dyrektywy 95/46/WE), które pozostawiają państwom członkowskim znaczne pole manewru w odniesieniu do przetwarzania danych w celach dziennikarskich lub w celu uzyskania wyrazu artystycznego lub literackiego (17).

18.

Jeżeli chodzi o samoregulację, EIOD wyraża przekonanie, że narzędzie to może odegrać ważną rolę w godzeniu prywatności z wolnością wypowiedzi. Ponadto w art. 23 ust. 2 przyjęto takie samo podejście, jak w zaleceniu Rec(2006) 8, gdzie również stwierdza się, że państwa powinny zachęcać media do przyjmowania i przestrzegania środków samoregulacji w celu ochrony prywatności i danych osobowych ofiar (18). Narzędzia samoregulacji mogą też działać w połączeniu z przepisami krajowymi, które powinny jednak być zgodne z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącym art. 10 europejskiej konwencji praw człowieka (19).

19.

EIOD zauważa, że w art. 3 wnioskowanej dyrektywy dotyczącym prawa do otrzymywania informacji od chwili pierwszego kontaktu z właściwym organem nie wspomina się o informacjach odnoszących się do ochrony danych. Aby zapewnić odpowiednią ochronę ich danych osobowych, ofiary powinny otrzymać w stosownym czasie wszelkie informacje niezbędne, aby umożliwić im pełne zrozumienie sposobu, w jaki będą przetwarzane ich dane osobowe.

20.

W związku z tym EIOD zaleca zamieszczenie w art. 3 dodatkowego przepisu stwierdzającego, że ofiarom należy zapewnić informacje dotyczące dalszego przetwarzania ich danych osobowych zgodnie z art. 10 dyrektywy 95/46/WE. Ponadto prawodawca może rozważyć uwzględnienie zasad uzyskiwania przez ofiary dostępu do ich danych osobowych przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony uzasadnionych interesów związanych z dochodzeniem i postępowaniem karnym.

21.

We wnioskowanej dyrektywie uznano prawo ofiar przestępstw do uzyskania wsparcia od momentu popełnienia przestępstwa, jak również przez całe postępowanie karne i po jego zakończeniu, stosownie do potrzeb ofiary (20). Niektóre grupy ofiar, takie jak ofiary przemocy seksualnej, przemocy ze względu na płeć oraz na tle nienawiści rasowej lub innych przestępstw popełnianych na tle uprzedzeń, jak również ofiary terroryzmu, mogą wymagać specjalistycznych usług wsparcia (21), w tym wsparcia psychologicznego. W takich przypadkach komunikację między ofiarą a profesjonalistami świadczącymi usługi wsparcia należy odpowiednio chronić przed ujawnieniem. W przeciwnym wypadku ofiara może zostać zniechęcona do swobodnej komunikacji ze swoim doradcą. W związku z tym EIOD z zadowoleniem przyjmuje zawarte w art. 7 wymaganie, aby usługi wspierania ofiar były „poufne”. Trzeba jednak wyjaśnić zakres i konsekwencje wspomnianej poufności.

22.

W szczególności we wnioskowanej dyrektywie nie wskazuje się, czy komunikację ofiar z podmiotami świadczącymi usługi wsparcia należy uznać za „uprzywilejowaną” w sensie wyłączenia lub ograniczenia w inny sposób jej ujawnienia w trakcie postępowania sądowego. Jest tak zazwyczaj, gdy podmiot świadczący usługi wsparcia jest pracownikiem służby zdrowia zobowiązanym zachować tajemnicę zawodową. Można sobie jednak wyobrazić przypadki, w których wsparcia nie świadczą tacy pracownicy. W takich sytuacjach wątpliwe jest, czy ofiara byłaby chroniona przed ujawnieniem.

23.

Dlatego też EIOD zaleca wskazanie, że ofiary wspomnianych konkretnych przestępstw powinny mieć prawo odmówić ujawnienia w trakcie jakiegokolwiek postępowania sądowego lub administracyjnego poufnej komunikacji z podmiotem świadczącym usługi wsparcia, a komunikacja taka może zostać ujawniona przez osobę trzecią jedynie za zgodą ofiary. Zasada ta powinna też zazwyczaj obowiązywać podczas każdego postępowania karnego, bez uszczerbku dla uzasadnionych i usprawiedliwionych interesów odnoszących się do dochodzenia lub postępowania karnego (tj. gromadzenia niezbędnych dowodów przez organy sądowe).

24.

Jak już wspomniano, wnioskowane rozporządzenie uzupełnia inicjatywę w sprawie europejskiego nakazu ochrony odnoszącą się do wzajemnego uznawania środków ochrony przyjętych w sprawach karnych. Wnioskowane rozporządzenie dotyczy współpracy sądowej w sprawach cywilnych mających skutki transgraniczne (22), więc obszar jego zastosowania wchodzi w zakres dawnego pierwszego filaru, a zatem podlega również dyrektywie 95/46/WE (23). Nie było tak w przypadku inicjatywy w sprawie europejskiego nakazu ochrony.

25.

W związku z tym EIOD zaleca, aby co najmniej w motywach wniosku zamieścić odniesienie do dyrektywy 95/46/WE wskazujące, że dane osobowe przetwarzane na mocy rozporządzenia powinny być chronione zgodnie z przepisami krajowymi wdrażającymi dyrektywę 95/46/WE.

26.

Zgodnie z art. 5 wnioskowanego rozporządzenia strona, która chce powołać się w innym państwie członkowskim na nakaz ochrony, przedstawia właściwym organom zaświadczenie. Zaświadczenie jest wydawane na standardowym formularzu określonym w załączniku do wnioskowanego rozporządzenia. W załączniku zawarto dane osobowe zarówno osoby objętej ochroną, jak i osoby powodującej zagrożenie, takie jak ich tożsamość i miejsce pobytu, oraz opis środka ochrony. EIOD uznaje, że dane osobowe zamieszczone w zaświadczeniu zgodnie z wymogami załącznika są zasadniczo prawidłowe, stosowne oraz nienadmierne w stosunku do celów, dla których zostały zgromadzone.

27.

Z wniosku nie wynika jednak wystarczająco jasno, które dane osobowe osoby objętej ochroną zostaną przekazane osobie powodującej zagrożenie, zwłaszcza na mocy art. 13 (24). W tym kontekście EIOD uważa, że osoba powodująca zagrożenie powinna otrzymać tylko te dane osobowe, które są ściśle niezbędne w celu wykonania środka. Ponadto należy w miarę możliwości unikać ujawniania adresu lub innych informacji kontaktowych dotyczących osoby objętej ochroną (25). Takie ograniczenie należy zamieścić w treści art. 13.

28.

EIOD z zadowoleniem przyjmuje cele polityczne obydwu rozważanych wniosków i ogólnie zgadza się z podejściem Komisji. Stwierdza niemniej, że ochronę prywatności i danych osobowych ofiar we wnioskowanej dyrektywie można byłoby w pewnych przypadkach wzmocnić oraz wyjaśnić.

29.

W odniesieniu do wnioskowanej dyrektywy w sprawie praw ofiar przestępstw, wsparcia dla nich i ich ochrony EIOD zaleca prawodawcy:

30.

W odniesieniu do wnioskowanego rozporządzenia w sprawie wzajemnego uznawania środków ochrony w sprawach cywilnych EIOD zaleca prawodawcy:

9.2.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 35/16

1.

Dnia 28 listopada 2011 r. Komisja przyjęła wniosek dotyczący decyzji Rady w sprawie podpisania umowy między Stanami Zjednoczonymi Ameryki a Unią Europejską o wykorzystywaniu danych dotyczących przelotu pasażera oraz przekazywaniu takich danych do Departamentu Bezpieczeństwa Wewnętrznego Stanów Zjednoczonych (3) (zwanej dalej „umową”).

2.

Dnia 9 listopada 2011 r. odbyły się w ramach procedury przyspieszonej nieformalne konsultacje z EIOD dotyczące projektu wniosku. Dnia 11 listopada 2011 r. EIOD zgłosił pewne uwagi, których nie udostępniono publicznie. Celem obecnej opinii jest uzupełnienie tych uwag w świetle obecnego wniosku oraz publiczne udostępnienie poglądów EIOD. Opinia stanowi też rozwinięcie pewnych wcześniejszych interwencji EIOD i Grupy Roboczej Art. 29 w odniesieniu do danych dotyczących przelotu pasażera (danych PNR).

3.

Celem umowy jest zapewnienie mocnej podstawy prawnej dla przekazywania danych dotyczących przelotu pasażera (danych PNR) z UE do USA. Przekazywanie to opiera się obecnie na umowie z 2007 r. (4), gdyż Parlament zdecydował się odłożyć głosowanie nad zgodą do czasu spełnienia jego postulatów związanych z ochroną danych. W szczególności w rezolucji z dnia 5 maja 2010 r. (5) Parlament wskazał następujące wymagania:

4.

Obecną umowę należy rozważać w kontekście ogólnoświatowego podejścia do danych PNR – trwają negocjacje z innymi państwami trzecimi (mianowicie z Australią (8) i Kanadą (9)), pojawił się też wniosek dotyczący systemu PNR na szczeblu UE (10). Jest ona także elementem trwających negocjacji dotyczących umowy między UE a USA o wymianie danych osobowych w ramach współpracy policyjnej i wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych (11). W szerszym kontekście umowę tę parafowano kilka tygodni przed oczekiwanym przyjęciem wniosków dotyczących przeglądu ogólnych ram ochrony danych (12).

5.

EIOD z zadowoleniem przyjmuje to globalne podejście, którego celem jest zapewnienie umowom PNR spójnych ram prawnych zgodnych z wymaganiami prawnymi UE. Z ubolewaniem stwierdza jednak, że przyjęty harmonogram nie pozwala w praktyce zapewnić spójności tych umów z nowymi zasadami UE w sprawie ochrony danych. Pragnie również przypomnieć, że do umowy między UE a USA w sprawie danych PNR zastosowanie powinna mieć ogólna umowa między UE a USA o wymianie danych.

6.

Zgodnie z Kartą praw podstawowych UE wszelkie ograniczenia dotyczące praw i wolności podstawowych muszą być konieczne, proporcjonalne oraz przewidziane ustawą. Jak wielokrotnie wskazywał EIOD (13) i Grupa Robocza Art. 29 (14), jak dotąd nie wykazano konieczności i proporcjonalności systemów PNR oraz masowego przekazywania danych PNR państwom trzecim. Opinię tę podzielają też Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (15). Konkretne uwagi zamieszczone poniżej pozostają bez uszczerbku dla tego wstępnego i podstawowego spostrzeżenia.

7.

Chociaż omawiana umowa zawiera pewne udoskonalenia w porównaniu z umową z 2007 r. i uwzględniono w niej wystarczające zabezpieczenia związane z bezpieczeństwem danych i nadzorem, wydaje się, że nie zażegnano żadnej z głównych obaw wyrażonych w powyższych opiniach ani też nie spełniono żadnego z warunków wyrażenia zgody przez Parlament Europejski (16).

8.

W art. 4 ust. 1 umowy stwierdza się, że Stany Zjednoczone przetwarzają dane PNR dla celów zapobiegania a) przestępstwom terrorystycznym oraz przestępstwom powiązanym i b) przestępstwom podlegającym karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż trzy lata i mającym charakter międzynarodowy oraz dla celów ich wykrywania, ścigania i prowadzenia odnośnych dochodzeń. Niektóre z tych pojęć są dodatkowo zdefiniowane.

9.

Chociaż definicje te są bardziej precyzyjne niż w umowie z 2007 r., nadal występują pewne niejasne koncepcje i wyjątki, które mogłyby skutkować pominięciem zasady celowości oraz podważeniem pewności prawa. W szczególności:

10.

W załączniku I do umowy zapisano 19 rodzajów danych, które będą przesyłane do USA. W większości obejmują one różne kategorie danych i są identyczne z polami danych w umowie z 2007 r., które EIOD oraz Grupa Robocza Art. 29 uznali już za nieproporcjonalne (18).

11.

Odnosi się to w szczególności do pola „Uwagi ogólne, w tym OSI (19), SSI (20) i SSR (21)”, w którym mogą zostać ujawnione dane odnoszące się do wierzeń religijnych (np. preferencje dotyczące posiłków) lub stanu zdrowia (np. prośba o wózek inwalidzki). Takie dane szczególnie chronione należy wyraźnie wyłączyć z wykazu.

12.

Przy ocenie proporcjonalności wykazu należy też wziąć pod uwagę, że w związku z uprzednim przekazywaniem danych (art. 15 ust. 3 umowy) kategorie te będą odnosić się nie tylko do rzeczywistych pasażerów, ale również do osób, które ostatecznie nie odbędą lotu (np. w związku z anulowaniem).

13.

Ponadto obecność otwartych pól danych może podważyć pewność prawa. Należy precyzyjniej zdefiniować kategorie, takie jak „Wszystkie dostępne informacje kontaktowe”, „Wszystkie informacje o bagażu” i „Uwagi ogólne”.

14.

W związku z tym wykaz należy zawęzić. Zgodnie z opinią Grupy Roboczej Art. 29 (22) uważamy, że dane należy ograniczyć do następujących informacji: numeru rejestracji PNR, daty rezerwacji, daty/dat planowanej podróży, nazwiska pasażera, innych nazwisk zawartych w PNR, trasy całej podróży, identyfikatorów bezpłatnych biletów, biletów w jedną stronę, informacji podanych na bilecie, danych ATFQ (Automatic Ticket Fare Quote), numeru biletu, daty wystawienia biletu, informacji o lotach, na które pasażer nie stawił się w przeszłości, liczby sztuk bagażu, numerów przywieszek bagażowych, informacji o pasażerach, którzy nie dokonali uprzedniej rezerwacji, liczby sztuk bagażu na każdy segment lotu, zamawianych/niezamawianych zamian klasy na wyższą, zmian historycznych danych PNR w odniesieniu do powyższych pozycji.

15.

W art. 6 umowy stwierdza się, że Departament Bezpieczeństwa Wewnętrznego (DHS) będzie automatycznie filtrować i maskować dane szczególnie chronione. Dane szczególnie chronione będą jednak przechowywane przez co najmniej 30 dni i mogą zostać wykorzystane w konkretnych przypadkach (art. 6 ust. 4). EIOD pragnie podkreślić, że nawet po zamaskowaniu dane te pozostaną wrażliwe i będą się odnosić do możliwych do zidentyfikowania osób fizycznych.

16.

Jak EIOD wskazał już wcześniej, DHS nie powinien przetwarzać danych szczególnie chronionych odnoszących się do obywateli UE, nawet jeżeli zostają one zamaskowane przy odbiorze. EIOD zaleca zawarcie w treści umowy postanowienia stwierdzającego, że przewoźnicy nie powinni przekazywać DHS danych szczególnie chronionych.

17.

W art. 8 stwierdza się, że dane PNR będą zatrzymywane w aktywnej bazie danych przez okres maksymalnie pięciu lat, po czym zostaną przeniesione do archiwalnej bazy danych na okres do dziesięciu lat. Ten maksymalny okres zatrzymywania wynoszący 15 lat jest w oczywisty sposób nieproporcjonalny niezależnie od tego, czy dane są przechowywane w „aktywnej” czy „archiwalnej” bazie danych, co podkreślił już zarówno EIOD, jak i Grupa Robocza Art. 29.

18.

W art. 8 ust. 1 stwierdza się, że po upływie sześciu miesięcy od chwili otrzymania przez DHS dane pozbawiane są cech umożliwiających identyfikację osoby oraz maskowane. Jednak zarówno dane „zamaskowane”, jak i dane przechowywane w „archiwalnej bazie danych” są danymi osobowymi do chwili ich zanonimizowania. Dane należy zatem zanonimizować (w nieodwracalny sposób) lub usunąć bezpośrednio po analizie lub po co najwyżej 6 miesiącach.

19.

EIOD z zadowoleniem przyjmuje art. 15 ust. 1, w którym stwierdza się, że dane będą przekazywane za pomocą metody „dostarczania” (metody „push”). W art. 15 ust. 5 wymaga się jednak od przewoźników „zapewnienia dostępu” do danych PNR w wyjątkowych okolicznościach. W celu definitywnego wykluczenia wykorzystania systemu pobierania danych („pull”) oraz w obliczu uwag podkreślonych ponownie ostatnio przez Grupę Roboczą Art. 29 (23) zdecydowanie zalecamy, aby w umowie wyraźnie zakazano umożliwiania urzędnikom amerykańskim uzyskiwania osobnego dostępu do danych za pośrednictwem systemu „pull”.

20.

W umowie należy określić liczbę i częstotliwość transferów danych od przewoźników do DHS. Aby zwiększyć pewność prawną, należy także bardziej szczegółowo określić warunki, w jakich dopuszczalne będą dodatkowe transfery.

21.

EIOD z zadowoleniem przyjmuje art. 5 umowy dotyczący bezpieczeństwa i integralności danych, a w szczególności obowiązek informowania o naruszeniach prywatności osób, których naruszenia te dotyczą. Należy jednak wyjaśnić następujące elementy informowania o przypadkach naruszenia poufności danych:

22.

EIOD popiera obowiązek rejestrowania lub dokumentowania każdorazowego dostępu do danych PNR i ich przetwarzania, gdyż umożliwi to weryfikację, czy DHS wykorzystuje dane PNR we właściwy sposób i czy doszło do nieupoważnionego dostępu do systemu.

23.

EIOD z zadowoleniem przyjmuje fakt, że zgodnie z art. 14 ust. 1 zgodność działania z zabezpieczeniami przewidzianymi w umowie będzie przedmiotem niezależnego przeglądu i nadzoru ze strony departamentalnych urzędników ds. prywatności, jak np. głównego urzędnika ds. prywatności w DHS. W celu zapewnienia skutecznego korzystania przez osoby, których dane dotyczą, z ich praw, EIOD i krajowe organy ochrony danych powinni wszakże współpracować z DHS nad opracowaniem procedur i trybu korzystania z tych praw (24). EIOD z zadowoleniem przyjąłby odniesienie do tej współpracy w umowie.

24.

EIOD zdecydowanie popiera prawo do dochodzenia roszczeń „niezależnie od narodowości, kraju pochodzenia lub miejsca zamieszkania” wskazane w art. 14 ust. 1 akapit drugi. Z ubolewaniem stwierdza jednak, iż w art. 21 wskazano wyraźnie, że umowa „nie tworzy ani nie przyznaje, zgodnie z prawem Stanów Zjednoczonych, żadnych praw czy korzyści żadnym osobom”. Nawet jeżeli na mocy umowy zostanie przyznane w USA prawo do „kontroli sądowej”, może ono nie być równoważne prawu do skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości w UE, zwłaszcza w świetle ograniczenia zawartego w art. 21.

25.

W art. 16 zabrania się przekazywania danych organom krajowym, które nie zapewniają w odniesieniu do danych PNR „takich samych lub równorzędnych” zabezpieczeń, jak określone w umowie. EIOD z zadowoleniem przyjmuje to postanowienie. Należy jednak doprecyzować wykaz organów, które mogą otrzymywać dane PNR. Jeżeli chodzi o przekazywanie międzynarodowe, w umowie stwierdza się, że może ono nastąpić wyłącznie wówczas, jeżeli cel, w jakim odbiorca zamierza wykorzystywać dane, jest zgodny z umową, a ochrona prywatności danych jest „porównywalna” do zapewnionej w umowie, z wyjątkiem nadzwyczajnych okoliczności.

26.

W odniesieniu do użytych w umowie sformułowań „porównywalny” lub „równorzędny” EIOD pragnie podkreślić, że nie powinno dochodzić do krajowego lub dalszego międzynarodowego przekazywania danych przez DHS, chyba że odbiorca wskaże zabezpieczenia nie mniej rygorystyczne od tych, które ustanawia umowa. W umowie należy też wyjaśnić, że przekazywanie danych PNR będzie dokonywane na podstawie analizy poszczególnych przypadków, co zapewni przekazanie odpowiednim odbiorcom wyłącznie niezbędnych danych, przy czym nie należy dopuszczać wyjątków. Ponadto EIOD zaleca, aby przekazywanie danych państwom trzecim wymagało uprzedniego zezwolenia sądu.

27.

W art. 17 ust. 4 stwierdza się, że jeśli DHS ma świadomość, iż dane rezydenta państwa członkowskiego UE są przekazywane państwu trzeciemu, powiadamia o tym właściwe organy danego państwa członkowskiego. Warunek ten należy skreślić, gdyż DHS powinien zawsze wiedzieć o dalszym przekazywaniu danych państwom trzecim.

28.

Nie jest jasne, jaką formę prawną zawarcia omawianej umowy przyjmą Stany Zjednoczone i w jaki sposób stanie się ona prawnie wiążąca w tym kraju. Należy to wyjaśnić.

29.

Artykuł 20 ust. 2 odnosi się do spójności z możliwym unijnym systemem PNR. EIOD zauważa, że konsultacje dotyczące dostosowania omawianej umowy mają w szczególności skupiać się na tym, czy „standardy w zakresie ochrony danych osobowych stosowane w przypadku przyszłego unijnego systemu PNR byłyby mniej rygorystyczne niż standardy ustanowione w niniejszej Umowie”. W celu zapewnienia spójności przy wszelkim dostosowaniu należy również (i w szczególności) uwzględnić bardziej rygorystyczne zabezpieczenia w dowolnym przyszłym systemie PNR.

30.

Przeglądu umowy należy też dokonać w obliczu nowych ram ochrony danych i możliwego zawarcia ogólnej umowy między UE a USA o wymianie danych osobowych w ramach współpracy policyjnej i wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych. Można dodać nowe postanowienie podobne do art. 20 ust. 2 stwierdzające: „w przypadku i w chwili przyjęcia w UE nowych ram prawnych ochrony danych lub zawarcia nowej umowy o wymianie danych między UE a USA, Strony skonsultują się celem ustalenia, czy niniejsza Umowa wymaga dostosowania. Konsultacje te będą w szczególności dotyczyć tego, czy jakakolwiek przyszła modyfikacja ram prawnych ochrony danych w UE lub jakakolwiek przyszła umowa między UE a USA o ochronie danych narzuci bardziej rygorystyczne zabezpieczenia dotyczące ochrony danych niż przewidziane w niniejszej umowie”.

31.

Jeżeli chodzi o przegląd umowy (art. 23), zdaniem EIOD należy zamieścić wyraźny zapis, zgodnie z którym krajowe organy ochrony danych zostaną uwzględnione w zespole dokonującym przeglądu. Przegląd powinien również skupić się na ocenie konieczności i proporcjonalności środków oraz skutecznym korzystaniu z praw osób, których dane dotyczą, jak też uwzględniać weryfikację sposobu, w jaki w praktyce przetwarzane są wnioski osób, których dane dotyczą, zwłaszcza w przypadkach, gdzie nie jest możliwy dostęp bezpośredni. Należy określić częstotliwość przeglądów.

32.

EIOD z zadowoleniem przyjmuje zabezpieczenia dotyczące bezpieczeństwa danych i nadzoru przewidziane w umowie oraz udoskonalenia w porównaniu z umową z 2007 r. Pozostaje jednak wiele powodów do niepokoju, zwłaszcza w odniesieniu do spójności globalnego podejścia do danych PNR, celowości, kategorii danych, które mają być przekazywane DHS, przetwarzania danych szczególnie chronionych, okresu zatrzymywania, wyjątków w odniesieniu do metody „push”, praw osób, których dane dotyczą, i dalszego przekazywania danych.

33.

Spostrzeżenia te pozostają bez uszczerbku dla wymogów dotyczących konieczności i proporcjonalności jakiegokolwiek zgodnego z prawem systemu PNR i umowy przewidującej masowe przekazywanie danych PNR z UE państwom trzecim. Jak potwierdził w swojej rezolucji z dnia 5 maja Parlament Europejski: „konieczność i proporcjonalność stanowią priorytety, bez których walka z terroryzmem nigdy nie będzie skuteczna”.

9.2.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 35/23

9.2.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 35/24

1.

Rozporządzenie (EWG) nr 574/72 stanowi, iż Komisja ustala przelicznik stosowany do przeliczania kwot denominowanych w jednej walucie na drugą, na postawie średniej referencyjnych kursów wymiany walut, opublikowanych przez Europejski Bank Centralny z miesiąca odniesienia, określonego w ust. 2.

2.

Okresy odniesienia:

Przelicznik walut powinien zostać opublikowany w każdym drugim wydaniu Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej (seria C) z miesiąca lutego, maja, sierpnia i listopada.

9.2.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 35/26

A.

Niniejsze zawiadomienie wydaje się na podstawie zasad zawartych w Porozumieniu o Europejskim Obszarze Gospodarczym (zwanym dalej „Porozumieniem EOG”) oraz w Porozumieniu między państwami EFTA w sprawie ustanowienia Urzędu Nadzoru i Trybunału Sprawiedliwości (zwanym dalej „porozumieniem o nadzorze i Trybunale”).

B.

Komisja Europejska (dalej „Komisja”) wydała „Wytyczne w sprawie stosowania art. 81 Traktatu WE w sektorze usług transportu morskiego” (1). Dokument ten, który nie ma mocy wiążącej, określa zasady, jakimi Komisja Wspólnot Europejskich będzie się kierować przy definiowaniu rynków i ocenie porozumień o współpracy w zakresie tych usług transportu morskiego, na które bezpośredni wpływ miały zmiany wynikające z rozporządzenia Rady (WE) nr 1419/2006 z dnia 25 września 2006 r., tj. usług żeglugi liniowej, usług kabotażu i międzynarodowych usług trampowych (2).

C.

Urząd Nadzoru EFTA uważa, że wyżej wspomniany dokument ma znaczenie dla EOG. W celu zachowania jednakowych warunków konkurencji i zapewnienia jednolitego stosowania reguł konkurencji EOG w ramach całego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Urząd Nadzoru EFTA przyjmuje niniejsze zawiadomienie na mocy uprawnień, którymi dysponuje na podstawie art. 5 ust. 2 lit. b) porozumienia o nadzorze i Trybunale. Urząd zamierza kierować się zasadami i regułami ustanowionymi w niniejszym zawiadomieniu przy stosowaniu odpowiednich reguł EOG do konkretnych przypadków (3).

D.

W szczególności niniejsze zawiadomienie ma na celu dostarczenie wskazówek co do sposobu stosowania art. 53 przez Urząd Nadzoru EFTA do określania definicji rynków i przeprowadzania oceny porozumień dotyczących współpracy w sektorach usług żeglugi liniowej, usług kabotażu i międzynarodowych usług trampowych.

E.

Niniejsze zawiadomienie stosuje się do przypadków, w których Urząd stanowi właściwy organ nadzoru na podstawie art. 56 Porozumienia EOG.

1.

Omawiane wytyczne określają zasady, jakimi Urząd Nadzoru EFTA będzie się kierować przy definiowaniu rynków i ocenie porozumień o współpracy w zakresie tych usług transportu morskiego, na które bezpośredni wpływ miały zmiany wynikające z uwzględnienia w Porozumieniu EOG rozporządzenia Rady (WE) nr 1419/2006, tj. usług żeglugi liniowej, usług kabotażu i międzynarodowych usług trampowych (4).

2.

Wytyczne mają ułatwić przedsiębiorstwom i związkom przedsiębiorstw świadczącym te usługi, przede wszystkim do lub z portu bądź portów w Europejskim Obszarze Gospodarczym, ocenę zgodności swoich porozumień (5) z art. 53 Porozumienia EOG. Wytyczne nie mają zastosowania do innych sektorów.

3.

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1419/2006 rozszerzyło zakres rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu WE (6) i rozporządzenia Komisji (WE) nr 773/2004 z dnia 7 kwietnia 2004 r. odnoszącego się do prowadzenia przez Komisję postępowań zgodnie z art. 81 i art. 82 Traktatu WE (7) na usługi kabotażu i usługi trampowe. Właściwe zasady EOG zostały więc odpowiednio zmienione przez uwzględnienie w Porozumieniu EOG rozporządzenia Rady (WE) nr 1419/2006. W związku z tym od dnia 9 grudnia 2006 r. wszelkie sektory usług transportu morskiego podlegają ogólnie stosowanym proceduralnym ramom prawnym.

4.

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1419/2006 uchyliło również rozporządzenie Rady (EWG) nr 4056/86 z dnia 22 grudnia 1986 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. 85 i 86 (obecnie art. 81 i 82) Traktatu WE do transportu morskiego (8) zawierające wyłączenie grupowe dla konferencji linii żeglugowych, które pozwalało liniom żeglugowym należącym do konferencji na ustalanie stawek i innych warunków przewozu, ponieważ system konferencji nie spełniał kryteriów art. 81 ust. 3 Traktatu WE (obecnie art. 101 ust. 3 TFUE). Uwzględnienie rozporządzenia Rady (WE) nr 1419/2006 w Porozumieniu EOG spowodowało więc, że od dnia 18 października 2008 r. system konferencji nie podlega wyłączeniu grupowemu z zakazu ustanowionego w art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG. Po tej dacie przewoźnicy liniowi świadczący usługi do lub z jednego portu bądź kilku portów w Europejskim Obszarze Gospodarczym muszą zaprzestać wszelkiej działalności w ramach konferencji linii żeglugowych niezgodnej z art. 53 Porozumienia EOG. Musi to nastąpić bez względu na to, czy inne jurysdykcje dają wyraźną lub milczącą zgodę na ustalanie stawek w ramach konferencji linii żeglugowych lub poprzez porozumienia ustne. Ponadto członkowie konferencji powinni od dnia 18 października 2008 r. zapewnić zgodność wszelkich porozumień zawieranych w ramach systemu konferencji z art. 53 Porozumienia EOG.

5.

Niniejsze wytyczne stanowią uzupełnienie wskazówek już wydanych przez Urząd w innych zawiadomieniach. Ponieważ usługi transportu morskiego charakteryzują się istnieniem wielu porozumień kooperacyjnych między konkurującymi ze sobą przewoźnikami, szczególne znaczenie mają w ich przypadku Wytyczne w sprawie stosowania art. 53 Porozumienia EOG do horyzontalnych porozumień kooperacyjnych (9) oraz Wytyczne w sprawie stosowania art. 53 ust. 3 Porozumienia EOG (10).

6.

Horyzontalne porozumienia kooperacyjne w żegludze liniowej dotyczące wspólnego świadczenia usług objęte są rozporządzeniem Komisji (WE) nr 823/2000 z dnia 19 kwietnia 2000 r. w sprawie stosowania art. 81 ust. 3 Traktatu WE do określonych grup porozumień, decyzji i praktyk uzgodnionych między towarzystwami żeglugi liniowej (konsorcja), które zostało uwzględnione w Porozumieniu EOG (11). Rozporządzenie Komisji (WE) nr 823/2000 zostanie w dniu 26 kwietnia 2010 r. zastąpione rozporządzeniem Komisji (WE) nr 906/2009 z dnia 28 września 2009 r. (12). Rozporządzenia te, które zostały uwzględnione w Porozumieniu EOG, określają warunki, zgodnie z art. 53 ust. 3 Porozumienia EOG, przy spełnieniu których zakaz zawarty w art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG nie ma zastosowania do porozumień pomiędzy dwoma lub wieloma przewoźnikami morskimi (konsorcja).

7.

Niniejsze wytyczne nie przesądzają o treści ewentualnej wykładni art. 53 Porozumienia EOG dokonanej przez Trybunał EFTA, Trybunał Sprawiedliwości lub Sąd. Zasady przedstawione w niniejszych wytycznych należy stosować z uwzględnieniem okoliczności specyficznych dla każdego przypadku.

8.

Urząd będzie stosować niniejsze wytyczne przez okres pięciu lat.

9.

Usługi żeglugi liniowej, kabotażu i usługi trampowe to sektory transportu morskiego, na które bezpośredni wpływ miały zmiany wprowadzone poprzez uwzględnienie rozporządzenia Rady (WE) nr 1419/2006 w Porozumieniu EOG.

10.

Żegluga liniowa obejmuje regularny transport ładunku, głównie w kontenerach, do portów leżących na określonym szlaku geograficznym, zwanym powszechnie szlakiem. Żegluga liniowa charakteryzuje się ponadto z góry podanymi do wiadomości rozkładami i datami rejsów oraz dostępnością usług dla wszystkich osób korzystających z transportu.

11.

W art. 1 ust. 3 lit. a) rozporządzenia Rady (EWG) nr 4056/86, które zostało włączone do rozdziału G, pkt 11 załącznika XIV Porozumienia EOG (13), „usługi trampowe” zdefiniowano jako transport towarów luzem lub w otwartych ładowniach (break-bulk) statkiem wyczarterowanym w całości lub w części jednemu lub więcej załadowcom na podstawie umowy czarteru na rejs lub na czas, lub umowy innego rodzaju na rejsy nieregularne i nieogłaszane, w przypadku których stawki frachtu są w każdym przypadku swobodnie negocjowane zgodnie z warunkami podaży i popytu. Dotyczy to głównie przewozu jednego rodzaju towaru, który wypełnia cały statek, nieodbywający rejsu rozkładowego (14).

12.

Kabotaż obejmuje świadczenie usług transportu morskiego, w tym usług trampowych i usług żeglugi liniowej, pomiędzy dwoma lub kilkoma portami w tym samym państwie EOG (15). Pomimo że niniejsze wytyczne nie odnoszą się wyraźnie do usług kabotażu, mają one zastosowanie do tych usług, jeśli świadczone są w postaci usług liniowych lub trampowych.

13.

Artykuł 53 Porozumienia EOG ma zastosowanie do wszystkich porozumień, które mogą znacząco wpływać na wymianę handlową między państwami EOG. Wpływ na wymianę handlową występuje wtedy, kiedy można przewidzieć z wystarczającą dozą prawdopodobieństwa na podstawie zespołu obiektywnych czynników prawnych lub faktycznych, że dane porozumienie lub postępowanie może mieć wpływ, bezpośredni lub pośredni, rzeczywisty lub potencjalny, na strukturę wymiany handlowej pomiędzy państwami EOG (16). Urząd zawarł wskazówki dotyczące sposobu stosowania pojęcia wpływu na handel w swoich Wytycznych w sprawie pojęcia wpływu na handel zawartego w art. 53 i 54 Porozumienia EOG (17).

14.

Usługi transportowe oferowane przez podmioty świadczące usługi żeglugi liniowej i usługi trampowe mają często charakter międzynarodowy, ponieważ łączą porty EOG z krajami trzecimi lub obejmują przywóz i wywóz towarów między dwoma państwami EOG lub większą ich liczbą (tj. wymianę handlową wewnątrz EOG) (18). W większości przypadków prawdopodobne jest, że będą one miały wpływ na wymianę handlową pomiędzy państwami EOG między innymi ze względu na ich wpływ na rynki świadczenia usług transportowych i pośrednictwa (19).

15.

Wpływ na wymianę handlową pomiędzy państwami EOG ma szczególnie duże znaczenie w przypadku usług kabotażu morskiego, ponieważ określa on zakres stosowania art. 53 Porozumienia EOG oraz jego wzajemnej zależności z krajowym prawem konkurencji na podstawie art. 3 do rozdziału II Protokołu 4 do porozumienia o nadzorze i Trybunale w sprawie wprowadzania w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 53 i 54 Porozumienia EOG. Stopień wpływu takich usług na handel między państwami EOG należy oceniać oddzielnie dla każdego przypadku (20).

16.

W celu dokonania oceny wpływu porozumienia na konkurencję zgodnie z art. 53 Porozumienia EOG, konieczne jest zdefiniowanie właściwego rynku produktowego i geograficznego (rynków produktowych i geograficznych). Definicja rynku ma przede wszystkim służyć systematycznej identyfikacji presji konkurencyjnej, której poddane jest przedsiębiorstwo. Wytyczne dotyczące tej kwestii można znaleźć w Obwieszczeniu Urzędu Nadzoru EFTA w sprawie definicji rynku właściwego do celów prawa konkurencji w EOG (21). Wskazówki te dotyczą również definicji rynku w przypadku usług transportu morskiego.

17.

Właściwy rynek produktowy składa się z wszystkich tych produktów lub usług, które uważane są za zamienne lub za substytuty przez konsumenta, ze względu na właściwości produktów, ich ceny i ich zamierzone stosowanie. Właściwy rynek geograficzny obejmuje obszar, na którym przedmiotowe przedsiębiorstwa zaangażowane są w podaż i popyt dotyczące produktów lub usług, na którym panują wystarczająco jednolite warunki konkurencji, i który można odróżnić od sąsiadujących obszarów, na których panują wyraźnie odmienne warunki konkurencji (22). Przewoźnik (lub przewoźnicy) nie może (nie mogą) mieć znaczącego wpływu na panujące na rynku warunki, jeśli klienci są w stanie łatwo przestawić się na korzystanie z usług innych dostawców (23).

18.

W szeregu decyzji Komisji oraz wyroków Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości za właściwy rynek produktowy w przypadku żeglugi liniowej uznano usługi przewozów kontenerowych (24). Wspomniane decyzje i orzeczenia dotyczyły transportu morskiego na szlakach przewozów dalekomorskich. Inne środki transportu nie zostały włączone do tego samego rynku usług, pomimo że w niektórych przypadkach usługi te mogą w niewielkim stopniu być zamienne. Wynikało to z faktu, że tylko niewielką część towarów transportowanych w kontenerach można z łatwością przewozić innymi środkami transportu, np. środkami transportu lotniczego (25).

19.

W niektórych okolicznościach wskazane byłoby zawężenie definicji rynku produktowego do określonego rodzaju produktu transportowanego drogą morską. Przykładowo transport łatwo psujących się towarów można ograniczyć do kontenerów chłodni lub też uwzględnić transport tradycyjnymi statkami chłodniami. Pomimo że w wyjątkowych okolicznościach istnieje pewna substytucyjność transportu towaru w otwartych ładowniach i transportu kontenerowego (26), nie wydaje się, by zamiana transportu kontenerowego na transport w otwartych ładowniach miała charakter trwały. Dla większości rodzajów towarów i użytkowników towarów transportowanych w kontenerach transport w otwartych ładowniach nie stanowi rozsądnej alternatywy dla kontenerowej żeglugi liniowej (27). Kiedy określony rodzaj ładunku zaczyna być regularnie transportowany w kontenerach, prawdopodobieństwo powrotu do transportu bez użycia kontenerów jest znikome (28). Kontenerowa żegluga liniowa podlega zatem substytucji głównie w jednym kierunku (29).

20.

Właściwy rynek geograficzny stanowi obszar, na którym sprzedawane są usługi, czyli na ogół szereg portów początkowych i docelowych dla danej usługi, i który określają nakładające się obszary ciążenia portów. Jeśli chodzi o europejski element usługi rynek geograficzny w sprawach dotyczących żeglugi liniowej definiowano dotychczas jako szereg portów w Europie Północnej lub nad Morzem Śródziemnym. Ponieważ usługi żeglugi liniowej świadczone z portów nad Morzem Śródziemnym w niewielkim tylko stopniu mogą być zastąpione usługami z portów Europy Północnej, zostały one uznane za odrębne rynki (30).

21.

Urząd nie stosował dotychczas art. 53 Porozumienia EOG w przypadku usług trampowych. W ramach przeprowadzanej oceny przedsiębiorstwa mogą uwzględniać poniższe elementy w takim zakresie, w jakim odnoszą się one do świadczonych przez nie usług trampowych.

22.

„Główne warunki” pojedynczego zamówienia przewozowego stanowią punkt wyjścia dla zdefiniowania właściwych rynków usług trampowych, ponieważ zawierają one zazwyczaj najważniejsze wymagane elementy (31) przedmiotowego transportu. W zależności od konkretnych potrzeb użytkowników transportu składają się na nie elementy negocjowalne i nienegocjowalne. Z chwilą jego ustalenia jeden z elementów negocjowalnych głównych warunków, taki jak np. rodzaj statku czy też jego wielkość, może na przykład wskazywać, że rynek właściwy w odniesieniu do tego elementu ma większy zasięg od określonego początkowo w zapotrzebowaniu transportowym.

23.

Charakter usług trampowych może być różny i istnieje wiele rodzajów umów transportowych. Konieczne może więc być stwierdzenie, czy podmioty po stronie popytu uważają usługi świadczone na podstawie umów czarteru na czas, umów czarteru na rejs czy umów o zafrachtowanie za zamienne. W takim przypadku usługi te mogą należeć do tego samego rynku właściwego.

24.

Rodzaje statków dzieli się zazwyczaj na kilka standardowych wielkości przemysłowych (32). Ze względu na znaczące korzyści skali w przypadku usługi z wykorzystaniem statku o wielkości w dużym stopniu niedopasowanej do objętości ładunku zaoferowana stawka frachtowa może nie być konkurencyjna. Dlatego substytucyjność statków o różnej wielkości należy oceniać indywidualnie dla każdego przypadku, aby móc stwierdzić, czy statki danej wielkości stanowią odrębne rynki właściwe.

25.

Fizyczne i techniczne uwarunkowania dotyczące przewożonego ładunku i rodzaj statku są pierwszymi wskazówkami dla określenia rynku właściwego z punktu widzenia podaży (33). W przypadku gdy statki mogą zostać dostosowane do transportu danego rodzaju ładunku bez ponoszenia znaczących kosztów i w krótkim czasie (34), poszczególni dostawcy usług trampowych mogą stanowić dla siebie konkurencję w przypadku transportu tego rodzaju ładunku. W takich okolicznościach rynek właściwy z punktu widzenia podaży będzie obejmował więcej niż jeden rodzaj statku.

26.

Istnieje jednak pewna liczba statków technicznie dostosowanych lub specjalnie zbudowanych w celu świadczenia specjalistycznych usług transportowych. Pomimo że statki specjalistyczne mogą przewozić również inne rodzaje ładunków, mogą one być w niekorzystnej pozycji konkurencyjnej w tym zakresie. Dlatego też zdolność wyspecjalizowanych usługodawców do konkurowania o pozyskanie usług przewozu innych ładunków może być ograniczona.

27.

W przypadku usług trampowych statki zawijają do portów zgodnie z indywidualnym zapotrzebowaniem. Mobilność statków może być jednak ograniczona ze względu na specyfikę terminali i limity zanurzenia lub normy ochrony środowiska dotyczące określonych rodzajów statków w niektórych portach lub regionach.

28.

Należy również wziąć pod uwagę istnienie łańcuchów substytucji pomiędzy statkami różnej wielkości w przypadku usług trampowych. Na niektórych rynkach usług trampowych nie da się bezpośrednio zastąpić najmniejszych i największych statków. Tym niemniej substytucyjność w łańcuchu może mieć ograniczający wpływ na ceny przewozu ładunku takimi statkami i prowadzić tym samym do ich objęcia szerszą definicją rynku.

29.

Na niektórych rynkach usług trampowych należy zwrócić uwagę na to, czy zdolność przewozową statków można uznać za zdolność przewozową wykorzystywaną przez przewoźnika na własne potrzeby i wówczas nie należy jej brać pod uwagę przy ocenie rynku właściwego dokonywanej w poszczególnych przypadkach.

30.

Czynniki dodatkowe, takie jak rzetelność usługodawcy, bezpieczeństwo i wymogi regulacyjne mogą mieć wpływ na substytucyjność po stronie podaży i popytu, przykładowo ze względu na wymóg posiadania przez zbiornikowce na wodach EOG podwójnego kadłuba (35).

31.

Warunki transportu zawierają zazwyczaj elementy geograficzne, takie jak port lub region załadunku i rozładunku. Porty te stanowią pierwszą wskazówkę dla zdefiniowania właściwego rynku geograficznego z punktu widzenia popytu, bez uszczerbku dla ostatecznej definicji właściwego rynku geograficznego.

32.

Niektóre rynki geograficzne mogą być określane kierunkowo lub mogą funkcjonować tylko przez określony czas – przykładowo w sytuacji, gdy warunki klimatyczne lub okresy zbiorów cyklicznie wpływają na popyt na transport pewnych ładunków. W tym kontekście przy wyznaczaniu właściwego rynku geograficznego należy uwzględniać zmiany w rozlokowaniu statków, rejsy pod balastem i nierównowagę bilansu handlowego.

33.

Udział w rynku dostarcza pierwszych przydatnych wskazówek dotyczących struktury rynku oraz znaczenia konkurencyjnego stron i ich konkurentów. Urząd i Komisja interpretują udział w rynku w świetle warunków rynkowych indywidualnie dla każdego przypadku. W żegludze liniowej dane dotyczące wielkości lub pojemności zostały uznane za podstawę do obliczania udziałów w rynku w wielu decyzjach Komisji i wyrokach Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (36).

34.

Na rynkach usług trampowych usługodawcy konkurują ze sobą o pozyskanie umów transportowych, czyli o sprzedaż rejsów lub zdolności przewozowej. W zależności od rodzaju usług różne dane mogą pozwolić operatorom na obliczenie ich rocznych udziałów w rynku (37), na przykład:

35.

Porozumienia o współpracy są często spotykane na rynkach transportu morskiego. Zważywszy, że takie porozumienia mogą być zawierane przez faktycznych lub potencjalnych konkurentów i mogą wywierać negatywny wpływ na parametry konkurencji, przedsiębiorstwa muszą zwrócić szczególną uwagę na przestrzeganie reguł konkurencji. Na rynkach usług takich jak usługi transportu morskiego przy ocenie potencjalnego wpływu porozumienia na rynek właściwy szczególnie ważne są następujące elementy: ceny, koszty, jakość, częstotliwość i zróżnicowanie świadczonych usług, innowacyjność, promocja i sprzedaż usługi.

36.

W przypadku usług objętych niniejszymi wytycznymi szczególnie ważne są trzy kwestie: porozumienia techniczne, wymiana informacji i umowy wspólnego korzystania ze statków („pool agreements”).

37.

Niektóre rodzaje porozumień technicznych mogą nie podlegać zakazowi zgodnie z art. 53 Porozumienia EOG ze względu na to, że nie ograniczają one konkurencji. Ma to przykładowo miejsce w przypadku porozumień horyzontalnych, których jedynym celem i skutkiem jest wprowadzenie usprawnień technicznych lub nawiązanie współpracy technicznej. Porozumienia dotyczące wdrażania standardów ochrony środowiska mogą również zostać uznane za należące do tej kategorii. Porozumienia między konkurentami dotyczące ceny, zdolności przewozowej czy innych kryteriów dotyczących konkurencji z reguły nie będą się mieścić w tej kategorii (38).

38.

System wymiany informacji zakłada porozumienie, na podstawie którego przedsiębiorstwa wymieniają między sobą informacje lub przekazują je wspólnemu podmiotowi odpowiedzialnemu za ich centralne gromadzenie, opracowywanie i przetwarzanie w celu udostępnienia tych informacji uczestnikom procesu w wybranej formie i z uzgodnioną częstotliwością.

39.

Jest to powszechna praktyka stosowana w wielu branżach w celu tworzenia zagregowanych statystyk oraz gromadzenia, wymiany i publikacji ogólnych informacji na temat rynku. Opublikowane informacje rynkowe przyczyniają się do wzrostu przejrzystości rynku i wiedzy na jego temat wśród klientów i mogą przynieść korzyści w wyniku zwiększenia efektywności. Jednak wymiana szczególnie chronionych i zindywidualizowanych danych handlowych w określonych warunkach może naruszać art. 53 Porozumienia EOG. Niniejsze wytyczne mają pomóc dostawcom usług żeglugi liniowej w ocenie, czy wymiana informacji narusza reguły konkurencji.

40.

W sektorze żeglugi liniowej wymiana informacji pomiędzy liniami żeglugowymi wchodzącymi w skład konsorcjów liniowych, która w przeciwnym wypadku podlegałaby art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG, jest dozwolona w takim stopniu, w jakim stanowi ułatwienie i konieczność dla wspólnego świadczenia liniowych usług transportowych i podejmowania innych form współpracy podlegających wyłączeniu grupowemu na mocy rozporządzenia (WE) nr 823/2000, które zostało włączone do Porozumienia EOG (39). Tego rodzaju wymiana informacji nie wchodzi w zakres niniejszych wytycznych.

41.

Dla potrzeb oceny systemów wymiany informacji zgodnie z przepisami prawa konkurencji w EOG należy stosować poniższe rozróżnienie.

42.

Wymiana informacji może stanowić mechanizm ułatwiający stosowanie praktyk antykonkurencyjnych, takich jak monitorowanie przestrzegania zasad działania kartelu; W przypadku gdy oprócz wymiany informacji dochodzi do praktyk antykonkurencyjnych, należy przeprowadzić jej ocenę w połączeniu z oceną tych praktyk. Wymiana informacji może nawet sama w sobie mieć na celu ograniczenie konkurencji (40). Niniejsze wytyczne nie dotyczą takiej wymiany informacji.

43.

Tym niemniej wymiana informacji sama w sobie może stanowić naruszenie art. 53 Porozumienia EOG z uwagi na swój skutek. Do sytuacji takiej dochodzi, kiedy wymiana informacji zmniejsza lub znosi stopień niepewności co do operacji na danym rynku i skutkuje ograniczeniem konkurencji między przedsiębiorstwami (41). Każdy podmiot gospodarczy musi sam określać politykę, jaką zamierza prowadzić na rynku. Europejski Trybunał Sprawiedliwości stwierdził ponadto, że przedsiębiorstwom nie wolno więc nawiązywać z innymi podmiotami bezpośrednich ani pośrednich kontaktów, które wpływają na postępowanie konkurenta lub ujawniają własne (zamierzone) postępowanie, jeśli celem lub skutkiem takich kontaktów jest ograniczenie konkurencji, tj. powstanie warunków konkurencji nieodpowiadających normalnym warunkom konkurencji na danym rynku, z uwzględnieniem charakteru produktów lub świadczonych usług, wielkości i liczby przedsiębiorstw oraz wielkości rynku (42). Natomiast w przypadku rynku drzewnej masy włóknistej Trybunał uznał, że jednostronne i niezależne ogłaszanie użytkownikom cen przez producentów raz na kwartał stanowi samo w sobie zachowanie rynkowe, które nie zmniejsza niepewności każdego z przedsiębiorstw co do przyszłych zachowań jego konkurentów i w związku tym przy braku wstępnej praktyki uzgodnionej producentów nie stanowi samo w sobie naruszenia art. 81 ust. 1 Traktatu WE (obecnego art. 102 ust. 1 TFUE) (43).

44.

Orzecznictwo sądów wspólnotowych zawiera pewne wskazówki ogólne dotyczące badania możliwych skutków wymiany informacji. Trybunał uznał, że w warunkach prawdziwej konkurencji na rynku przejrzystość będzie prawdopodobnie prowadzić do wzmożonej konkurencji między dostawcami (44). Jednakże na bardzo skoncentrowanym rynku oligopolistycznym, na którym konkurencja już jest w dużym stopniu ograniczona, wymiana pomiędzy głównymi konkurentami szczegółowych informacji dotyczących poszczególnych transakcji w krótkich odstępach czasu, z wykluczeniem innych dostawców i konsumentów, może znacznie zakłócić konkurencję pomiędzy dostawcami. W takich okolicznościach regularna i częsta wymiana informacji dotyczących funkcjonowania rynku prowadzi do okresowego ujawniania wszystkim konkurentom pozycji i strategii rynkowych poszczególnych konkurentów (45). Trybunał Sprawiedliwości uznał również, że system wymiany informacji może łamać reguły konkurencji, nawet jeśli rynek nie jest bardzo skoncentrowany, ale dochodzi do ograniczenia autonomii przedsiębiorstw w podejmowaniu decyzji w wyniku presji powstałej w trakcie kolejnych dyskusji z konkurentami (46).

45.

Wynika z tego, że faktyczne lub potencjalne skutki wymiany informacji muszą być rozpatrywane w każdym przypadku osobno, ponieważ wynik oceny zależy od różnych czynników, z których każdy jest charakterystyczny dla danego przypadku. Struktura rynku, na którym zachodzi wymiana informacji, i charakterystyka wymiany informacji to dwa kluczowe elementy brane przez Urząd pod uwagę przy ocenie wymiany informacji. W ocenie należy uwzględnić faktyczne lub potencjalne skutki wymiany informacji w porównaniu z sytuacją w zakresie konkurencji, jaka miałaby miejsce przy braku porozumienia o wymianie informacji (47). Wymiana informacji podlega art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG, kiedy ma odczuwalny niekorzystny wpływ na kryteria konkurencji (48).

46.

Poniższe wskazówki odnoszą się głównie do analizy ograniczenia konkurencji na mocy art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG. Wskazówki w sprawie stosowania art. 53 ust. 3 Porozumienia EOG można znaleźć w pkt 58 poniżej oraz w ogólnym zawiadomieniu w tej sprawie (49).

47.

Poziom koncentracji oraz struktura podaży i popytu na danym rynku to podstawowe kwestie, które bierze się pod uwagę, aby stwierdzić, czy wymiana informacji podlega art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG (50).

48.

Poziom koncentracji jest szczególnie istotny, ponieważ prawdopodobieństwo pojawienia i utrzymywania się skutków ograniczających konkurencję na rynkach oligopolistycznych o dużym stopniu koncentracji jest większe niż na rynkach o mniejszym stopniu koncentracji. Większa przejrzystość na rynku skoncentrowanym może przyczynić się do wzrostu współzależności przedsiębiorstw i zmniejszyć intensywność konkurencji.

49.

Ważną rolę odgrywa również struktura podaży i popytu, a zwłaszcza liczba konkurujących podmiotów oraz symetria i stabilność ich udziałów w rynku, a także istnienie powiązań strukturalnych pomiędzy konkurentami (51). Urząd może również przeanalizować inne czynniki, takie jak jednorodność usług i całościowa przejrzystość rynku.

50.

Prawdopodobieństwo, że wymiana danych istotnych ze względów handlowych, dotyczących takich czynników konkurencji, jak np. cena, zdolności przewozowe czy koszty, będzie podlegała art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG, jest większe niż w przypadku innej wymiany informacji. Stopień istotności informacji ze względów handlowych należy oceniać, uwzględniając kryteria wskazane poniżej.

51.

Wymiana informacji podanych uprzednio do wiadomości publicznej nie stanowi zasadniczo naruszenia art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG (52). Ważne jest jednak ustalenie poziomu przejrzystości rynku oraz stwierdzenie, czy wymiana wzbogaca informacje, sprawiając, że stają się one łatwiej dostępne, lub łączy informacje dostępne publicznie z innymi informacjami. Informacje z niej wynikające mogą stać się istotne ze względów handlowych, a ich wymiana może ograniczać konkurencję.

52.

Informacje mogą być jednostkowe lub zagregowane. Dane jednostkowe dotyczą określonego lub możliwego do zidentyfikowania przedsiębiorstwa. Dane zagregowane to takie zestawienie danych od odpowiedniej liczby niezależnych przedsiębiorstw, które uniemożliwia rozpoznanie danych indywidualnych. Wymiana informacji jednostkowych pomiędzy konkurentami ma większe szanse podlegać art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG (53) niż wymiana informacji zagregowanych, która zasadniczo nie podlega art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG. Urząd będzie zwracać szczególną uwagę na poziom zagregowania. Powinien on uniemożliwiać wydzielenie informacji pozwalające przedsiębiorstwom bezpośrednie lub pośrednie zidentyfikowanie informacji dotyczących strategii konkurencji ich konkurentów.

53.

W żegludze liniowej należy natomiast ostrożnie podchodzić do oceny wymiany informacji na temat przewidywanej zdolności przewozowej, nawet w formie zagregowanej, zwłaszcza jeśli dochodzi do niej na rynkach skoncentrowanych. Na rynkach żeglugi liniowej dane dotyczące zdolności przewozowej są kluczowym kryterium dla koordynowania konkurencyjnego postępowania i mają bezpośredni wpływ na ceny. Wymiana zagregowanych danych na temat przewidywanej zdolności przewozowej, określających na jakich szlakach zostanie ona wykorzystana, może ograniczać konkurencję w ten sposób, że może spowodować przyjęcie wspólnej polityki przez kilku lub wszystkich przewoźników, skutkującej świadczeniem usług po cenach wyższych niż konkurencyjne. Ponadto istnieje ryzyko wydzielenia danych na podstawie indywidualnych ogłoszeń przewoźników liniowych. Umożliwiłoby to przedsiębiorstwom zidentyfikowanie pozycji rynkowych i strategii konkurentów.

54.

Czynniki odgrywające również ważną rolę to aktualność danych i okres, którego dotyczą. Dane mogą być historyczne, aktualne lub mogą dotyczyć przyszłości. Wymiana informacji historycznych zasadniczo nie podlega art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG, ponieważ nie może ona wywierać rzeczywistego wpływu na przyszłe zachowanie przedsiębiorstw. W sprawach już zakończonych Komisja uznawała za historyczne informacje pochodzące sprzed ponad roku (54); informacje sprzed mniej niż 12 miesięcy uważane były za aktualne (55). Historyczny bądź aktualny charakter informacji powinno się oceniać z zastosowaniem pewnej elastyczności oraz z uwzględnieniem stopnia, w jakim dane stają się nieaktualne na rynku właściwym. Dane zagregowane będą prawdopodobnie uznawane za historyczne po krótszym czasie niż ma to miejsce w przypadku danych indywidualnych. Wymiana aktualnych informacji dotyczących ilości lub zdolności przewozowej nie będzie raczej prowadzić do ograniczenia konkurencji, jeśli poziom agregacji danych uniemożliwia bezpośrednią czy też pośrednią identyfikację transakcji indywidualnego załadowcy lub przewoźnika. Dane przyszłościowe odnoszą się do przekonań przedsiębiorstwa co do rozwoju rynku lub do strategii, jaką zamierza ono wdrażać na tym rynku. Szczególnie wymiana danych przyszłościowych może wiązać się z problemami, zwłaszcza, jeżeli dotyczy cen lub poziomu sprzedaży. Dane te mogą ujawniać strategię handlową, jaką przedsiębiorstwo zamierza zastosować na rynku. Tym samym może dojść do odczuwalnego ograniczenia rywalizacji pomiędzy stronami wymiany i do potencjalnego zakłócenia konkurencji.

55.

Należy również wziąć pod uwagę częstotliwość wymiany informacji. Im częściej dochodzi do wymiany danych, tym szybsza może być reakcja konkurentów. Ułatwia to konkurencji podejmowanie kontrakcji i w efekcie zmniejsza motywację do podejmowania działań konkurencyjnych na rynku. Mogłoby to prowadzić do ograniczenia tzw. ukrytej konkurencji.

56.

Należy również przeanalizować sposób udostępniania danych, aby ocenić jego skutki na rynku (rynkach). Im więcej informacji udostępnia się klientom, tym mniejsze jest prawdopodobieństwo, że stanie się to problematyczne. Natomiast zwiększanie przejrzystości rynku jedynie w interesie dostawców usług może pozbawić klientów możliwości odniesienia korzyści wynikających z rozwoju „ukrytej konkurencji”.

57.

W sektorze żeglugi liniowej wskaźniki cen wykorzystuje się do zobrazowania zmian średnich cen przewozu kontenera morskiego. Ogłaszanie wskaźników cen opartych na odpowiednio zagregowanych danych dotyczących cen prawdopodobnie nie będzie stanowić naruszenia art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG, o ile poziom agregacji jest taki, że uniemożliwia wydzielenie informacji, które pozwoliłoby przedsiębiorstwom na bezpośrednie lub pośrednie zidentyfikowanie strategii konkurencji ich konkurentów. Jeżeli publikacja wskaźnika cen prowadzi do zmniejszenia lub zniesienia stopnia niepewności co do funkcjonowania rynku i skutkuje ograniczeniem konkurencji między przedsiębiorstwami, stanowi naruszenie art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG. W ocenie wpływu takiego wskaźnika cen na dany rynek właściwy uwzględnić należy poziom agregacji danych, ich historyczny lub aktualny charakter, a także częstotliwość publikowania wskaźnika. Ogólnie ważne jest, by dokonać oceny wszystkich poszczególnych elementów systemu wymiany informacji w ujęciu łącznym, tak by uwzględnić ewentualne zależności między nimi, np. między wymianą danych na temat zdolności przewozowych lub ilości z jednej strony a wskaźnikiem cen z drugiej strony.

58.

Wymiana informacji między przewoźnikami, która ogranicza konkurencję, może jednakże przynosić korzyści związane z podnoszeniem efektywności, np. lepszym planowaniem inwestycji i bardziej efektywnym wykorzystaniem zdolności przewozowej. Takie korzyści będą musiały być udowodnione i przeniesione na konsumentów oraz zestawione ze skutkami w postaci ograniczenia konkurencji wynikającymi z wymiany informacji w ramach art. 53 ust. 3 Porozumienia EOG. W tym miejscu należy zauważyć, że jednym z warunków wymienionych w art. 53 ust. 3 Porozumienia EOG jest uzyskanie przez konsumenta słusznej części zysku z porozumienia ograniczającego konkurencję. Jeżeli wszystkie cztery łączne warunki określone w art. 53 ust. 3 Porozumienia EOG są spełnione, zakaz zawarty w art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG nie ma zastosowania (56).

59.

W branży przewozów liniowych, tak jak w każdym innym sektorze, dyskusja i wymiana informacji może odbywać się w ramach stowarzyszenia branżowego, pod warunkiem że stowarzyszenie nie jest wykorzystywane a) do organizowania spotkań kartelowych (57), b) jako struktura, w oparciu o którą wydaje się naruszające konkurencję decyzje lub zalecenia dla członków (58) lub c) do przekazywania informacji zmniejszających lub znoszących stopień niepewności co do funkcjonowania rynku, skutkującego ograniczeniem konkurencji między przedsiębiorstwami, bez spełnienia warunków zawartych w art. 53 ust. 3 (59). Sytuacja ta różni się od dyskusji legalnie prowadzonych w ramach działalności stowarzyszeń branżowych na tematy takie jak standardy techniczne i normy ochrony środowiska.

60.

Najczęstszą formą współpracy horyzontalnej w sektorze usług trampowych jest konsorcjum przewoźników. Nie istnieje uniwersalny model takiej umowy. Jednak niektóre jej cechy wydają się być wspólne w różnych segmentach rynku zgodnie z poniższym opisem.

61.

Standardowe konsorcjum przewoźników gromadzi kilka podobnych statków (60) należących do różnych właścicieli, prowadzących działalność podlegającą wspólnej administracji. Zarządzający konsorcjum jest zazwyczaj odpowiedzialny za zarządzanie od strony handlowej (np. za wspólne wprowadzanie do obrotu (61), negocjowanie stawek frachtowych, centralizację dochodów i kosztów rejsów) (62) oraz za działania handlowe – planowanie rejsów statków i przekazywanie im instrukcji, wybór agentów w portach, przekazywanie informacji klientom, wystawianie faktur za przewóz, zamawianie zbiorników paliwa, zbieranie zarobków statków i ich dystrybucja zgodnie z wcześniej ustalonym systemem podziału itd. Zarządzający konsorcjum często podlega nadzorowi generalnego komitetu wykonawczego, reprezentującego właścicieli statków. Za techniczną eksploatację statków odpowiada zazwyczaj każdy z właścicieli (bezpieczeństwo, załoga, naprawy, konserwacja itp.). Pomimo, że usługi oferowane są wspólnie, członkowie puli często świadczą usługi indywidualnie.

62.

Z powyższego opisu wynika, że główną cechą standardowych konsorcjów przewozowych jest wspólna sprzedaż w połączeniu z pewnymi cechami wspólnej produkcji. Tym samym zastosowanie mają zarówno wytyczne w sprawie wspólnej sprzedaży stanowiącej formę wspólnego porozumienia o komercjalizacji, jak i w sprawie wspólnej produkcji, zawarte w Wytycznych Urzędu w sprawie zastosowania art. 53 Porozumienia EOG do horyzontalnych porozumień kooperacyjnych (63). Zważywszy na zróżnicowanie cech konsorcjów, każde z nich należy poddać analizie osobno, tak aby stwierdzić, poprzez odniesienie do „środka ciężkości” każdego z nich (64), czy dane konsorcjum podlega przepisom art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG, a jeśli tak, to czy spełnia cztery łączne warunki określone w art. 53 ust. 3 Porozumienia EOG.

63.

Zmiany wprowadzone rozporządzeniem (WE) nr 1419/2006 nie mają bezpośredniego wpływu na konsorcja objęte zakresem rozporządzenia Rady (WE) nr 139/2004 (65) ze względu na to, że zostały one utworzone jako wspólne przedsiębiorstwo, pełniące w sposób trwały wszystkie funkcje samodzielnego podmiotu gospodarczego (tak zwane wspólne przedsiębiorstwa o pełnym zakresie funkcji, zob. art. 3 ust. 4 rozporządzenia Rady (WE) nr 139/2004), i niniejsze wytyczne nie dotyczą tych konsorcjów. Wskazówki dotyczące pełnego zakresu funkcji można znaleźć m.in. w Skonsolidowanym obwieszczeniu Komisji dotyczącym kwestii jurysdykcyjnych na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 139/2004 w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw (66). Jeśli celem lub skutkiem działalności takich konsorcjów jest koordynowanie zachowań konkurencyjnych swoich przedsiębiorstw macierzystych, koordynacja powinna zostać oceniona zgodnie z kryteriami zawartymi w art. 53 ust. 1 i 3 Porozumienia EOG, tak aby stwierdzić, czy ich funkcjonowanie jest zgodne z Porozumieniem EOG (67).

64.

Umowy konsorcjum nie podlegają zakazowi określonemu w art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG, jeżeli ich uczestnicy nie są rzeczywistymi lub potencjalnymi konkurentami. Byłoby tak w przypadku, gdyby dwóch lub kilku właścicieli statków utworzyło pulę w celu pozyskania lub wykonania umów o zafrachtowanie, których jako operatorzy indywidualni nie mogliby pozyskać lub których samodzielnie nie mogliby wykonać. Stwierdzenie to pozostaje ważne w przypadkach, gdy takie pule czasem przewożą inny ładunek stanowiący niewielką część łącznego ładunku.

65.

Konsorcja, których działalność nie wpływa na odnośne kryteria konkurencji ze względu na ich niewielkie znaczenie, lub które nie wpływają odczuwalnie na wymianę handlową między państwami EOG (68), nie podlegają art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG. Niemniej jednak konsorcja nie są objęte zakresem Obwieszczenia Urzędu w sprawie porozumień o mniejszym znaczeniu, jeśli dotyczą ustalania cen, w tym wspólnej sprzedaży.

66.

Celem i skutkiem działania umów konsorcjów zawartych przez konkurentów ograniczonych do wspólnej sprzedaży jest zazwyczaj koordynacja polityki cenowej tych konkurentów (69).

67.

Jeśli konsorcjum nie ma na celu ograniczenia konkurencji, należy przeprowadzić analizę jego wpływu na odnośny rynek. Porozumienie podlega art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG wówczas, gdy może mieć odczuwalny, niekorzystny wpływ na kryteria konkurencji na rynku, takie jak ceny, koszty, zróżnicowanie usług, jakość usług i innowacyjność. O takich skutkach można mówić, gdy porozumienia odczuwalnie ograniczają rywalizację między stronami porozumienia lub między nimi a stronami trzecimi (70).

68.

Niektóre konsorcja w zakresie usług trampowych nie wiążą się ze wspólną sprzedażą, a mimo to prowadzą do pewnej koordynacji czynników konkurencji (np. wspólne rozkłady lub wspólne zakupy). Takie przypadki podlegają postanowieniu art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG jedynie wówczas, gdy strony umowy dysponują pewną władzą rynkową (71).

69.

Zdolność konsorcjum do wywoływania znaczących, niekorzystnych skutków na rynku zależy od kontekstu gospodarczego, z uwzględnieniem łącznej władzy rynkowej stron i charakteru umowy oraz innych czynników strukturalnych na rynku właściwym. Należy również rozważyć, czy umowa konsorcjum wpływa na zachowanie stron na rynkach sąsiednich, ściśle powiązanych z rynkiem, na który współpraca ta ma bezpośredni wpływ (72). Może tak być w przypadku, gdy rynkiem dla puli statków jest rynek transportu produktów leśnych specjalistycznymi statkami o ładowniach typu box-shape (rynek A), a członkowie puli prowadzą również działalność przewozową na rynku przewozów suchych ładunków masowych (rynek B).

70.

Jeśli chodzi o czynniki strukturalne na rynku właściwym, konsorcjum o małym udziale w rynku najprawdopodobniej nie spowoduje powstania skutków ograniczających konkurencję. Dodatkowe czynniki, które należy wziąć pod uwagę przy ocenie wpływu danej umowy wspólnego korzystania na rynek właściwy, to: koncentracja rynku, pozycja i liczba konkurentów, stabilność udziałów w rynku w danym okresie, członkostwo w wielu pulach, bariery i prawdopodobieństwo wejścia na rynek, przejrzystość rynku, wyrównawcza siła nabywcza użytkowników transportu i charakter usług (na przykład usługi jednorodne a usługi zróżnicowane).

71.

Jeśli chodzi o charakter umowy, należy rozważyć, czy zawiera ona klauzule mające wpływ na zachowanie konkurencyjne konsorcjum lub jego członków na rynku, takie jak klauzule zakazujące członkom działalności na tym samym rynku poza konsorcjum (klauzule zakazu konkurowania), klauzule określające okresy, w których nie ma możliwości rozwiązania umowy, i okresy wypowiedzenia (klauzule dotyczące wystąpienia) oraz klauzule dotyczące wymiany informacji istotnych ze względów handlowych. Należy również wziąć pod uwagę wszelkie powiązania między pulami, zarówno, jeśli chodzi o zarząd czy członków, jak i koszty oraz podział przychodów.

72.

W przypadku gdy konsorcjum jest objęte art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG, przedsiębiorstwa do niego należące muszą spełniać cztery łączne warunki określone w art. 53 ust. 3 Porozumienia EOG (73). Z zakresu art. 53 ust. 3 Porozumienia EOG nie wyklucza się a priori żadnego rodzaju porozumień. Zasadniczo odstępstwo obejmuje wszystkie porozumienia ograniczające konkurencję, które spełniają cztery warunki wymienione w art. 53 ust. 3 Porozumienia EOG. Analiza dokonywana jest na podstawie skali ruchomej. Im większe ograniczenie konkurencji stwierdzone na podstawie art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG, tym większe muszą być korzyści i tym większa ich część musi przypadać konsumentom.

73.

Zadaniem przedsiębiorstw uczestniczących w konsorcjum jest wykazanie, że konsorcjum wpłynie na poprawę usług transportowych lub przyczyni się do postępu technicznego lub gospodarczego, przynosząc korzyści w postaci większej wydajności. Wzrost wydajności nie może polegać na uzyskiwaniu oszczędności w zakresie kosztów, które stanowią nieodłączny element ograniczenia konkurencji, ale musi wynikać z integracji działalności gospodarczej.

74.

Korzyści konsorcjów w postaci większej wydajności mogą wynikać np. z osiągnięcia lepszych wskaźników wykorzystania i korzyści skali. Wspólnie korzystający z puli w zakresie usług trampowych zazwyczaj wspólnie opracowują plany rejsów statków, tak by uzyskać odpowiedni rozkład geograficzny floty. Rozkład statków może przyczynić się do ograniczenia liczby rejsów pod balastem, co może zwiększać ogólny wskaźnik wykorzystania możliwości puli i przynosić efekty skali.

75.

Konsumenci muszą otrzymywać słuszną część uzyskiwanych korzyści. Zgodnie z art. 53 ust. 3 Porozumienia EOG należy brać pod uwagę korzystny wpływ na wszystkich konsumentów na rynku właściwym, a nie wpływ na każdego indywidualnego konsumenta (74). Przeniesienie korzyści musi przynajmniej rekompensować konsumentom rzeczywiste lub potencjalne negatywne skutki, jakie miało dla nich ograniczenie konkurencji stwierdzone na podstawie art. 53 ust. 1 Porozumienia EOG (75). Aby ocenić prawdopodobieństwo przeniesienia korzyści należy przeanalizować w tym kontekście strukturę rynków usług trampowych oraz elastyczność popytu.

76.

Konsorcjum nie może nakładać ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych korzyści. W tym względzie konieczne jest zbadanie, czy strony mogłyby osiągnąć takie korzyści, działając samodzielnie. Przy tej ocenie istotne jest między innymi rozważenie, jaka jest minimalna skala umożliwiająca efektywne świadczenie różnego rodzaju usług trampowych. Ponadto każda klauzula ograniczająca konkurencję zawarta w umowie musi być racjonalnie niezbędna do osiągnięcia deklarowanych korzyści. Klauzule ograniczające konkurencję mogą być uzasadnione w dłuższym lub całym okresie działalności puli lub tylko w okresie przejściowym.

77.

Ponadto konsorcjum nie może stwarzać uczestnikom możliwości eliminowania konkurencji w odniesieniu do znacznej części świadczonych w jego ramach usług.

9.2.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 35/40

—

27 państw Unii Europejskiej,

—

kraje EOG: Islandia, Liechtenstein, Norwegia,

—

Chorwacja i Szwajcaria.

—

szkoły filmowe i telewizyjne,

—

uniwersytety,

—

wyspecjalizowane ośródki szkolenia zawodowego,

—

przedsiębiorstwa prywatne działające w sektorze audiowizualnym,

—

wyspecjalizowane organizacje/stowarzyszenia działające w sektorze audiowizualnym.

—

szkolenia w zakresie ekonomicznych, finansowych i handlowych aspektów zarządzania,

—

szkolenia w zakresie nowych technologii audiowizualnych,

—

szkolenia w zakresie opracowywania projektu scenariusza.

—

jakość proponowanego działania (20 pkt),

—

zarządzanie projektem (20 pkt),

—

jakość partnerstwa z przemysłem audiowizualnym (20 pkt),

—

wymiar europejski (20 pkt),

—

rezultaty (20 pkt).

Education, Audiovisual and Culture Executive Agency (EACEA)

Call for proposals EACEA/5/12

Mr Constantin DASKALAKIS

BOUR 3/30

Avenue du Bourget/Bourgetlaan 1

1140 Bruxelles/Brussel

BELGIQUE/BELGIË

9.2.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 35/42

Bankrutuojanti AB bankas SNORAS

A. Vivulskio g. 7

LT-03221 Vilnius

LIETUVA/LITHUANIA

9.2.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 35/43