11.9.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 218/1

1.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę prezydencji francuskiej. Pragnie również odwołać się do zalecenia Rady z 20 listopada 2008 r. w sprawie mobilności młodych wolontariuszy w Unii Europejskiej (1). Niemniej, biorąc pod uwagę dużą różnorodność form udziału ludzi młodych w życiu społecznym, najlepszym sposobem podejścia do tej kwestii jest oparcie inicjatywy europejskiej na następujących zasadach:

1.2

Aktywne zaangażowanie w życie społeczne, w tym udział w wymianach transnarodowych, jest bardzo korzystne dla rozwoju osobistego, szczególnie ludzi młodych, jak również dla rozwoju zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego w Europie. Dla wolontariuszy stanowi to jedyną w swoim rodzaju okazję do uczenia się, zarówno w kontekście formalnym, jak i pozaformalnym, oraz do nabycia umiejętności społecznych i językowych. Może to również wykształcić poczucie obywatelstwa europejskiego i wzmocnić zamiar kontynuowania tego rodzaju zaangażowania w późniejszym okresie życia. Włączenie do tych działań innych grup wiekowych, na przykład osób starszych, pozwoli im na wykorzystanie swego doświadczenia, co wpłynie korzystnie na ich zdrowie i jakość życia. Wspólna aktywność w ramach działalności wolontariackiej osób należących do różnych grup wiekowych przyczynia się także do promowania porozumienia między pokoleniami.

1.3

EKES jest zdania, że Unia powinna stawiać ambitne zadania w zakresie szerszego udziału ludności w społeczeństwie obywatelskim. Pierwszym krokiem powinna być realizacja zaleceń EKES-u sformułowanych w poprzedniej opinii (2).

1.4

Z tego powodu EKES z zadowoleniem przyjąłby zainicjowanie przez państwa członkowskie współpracy między organizatorami działalności wolontariackiej, która wśród różnych form wolontariatu obejmowałaby także element transnarodowy.

1.5

EU mogłaby wspierać europejską inicjatywę na rzecz działalności obywatelskiej (3), łącząc strategie i działania na rzecz programów wymiany, które nie skupiałyby się tylko na młodzieży, tak jak to ma miejsce dzisiaj. Jednym z celów mogłoby być przyczynienie się do integracji europejskiej. EKES uważa za oczywiste, że Unia Europejska powinna przeznaczać więcej środków finansowych na tego rodzaju programy. Powinno to umożliwić w pierwszym okresie podwojenie wskaźnika uczestnictwa w wymianach młodzieżowych oraz znaczący wzrost wskaźników uczestnictwa w innych grupach wiekowych.

1.6

EKES uważa, że należy w większym niż dotychczas stopniu ukierunkowywać działania na osoby znajdujące się w niekorzystnej sytuacji, zwłaszcza na młodych ludzi, którzy mają mniejsze możliwości.

1.7

Aby wzmocnić współpracę miedzy istniejącymi programami krajowym i europejskimi niezbędne jest zmniejszenie przeszkód technicznych oraz rozwiązanie kwestii ubezpieczenia zdrowotnego i wypadkowego. W tym celu Unia Europejska mogłaby rozważyć opracowanie swoistego oznakowania programów wymiany, które spełniają unijne kryteria jakości. Jakość działalności wolontariackiej, niezależnie od tego, jaką przybierze formę, jest ważna i należy ją zapewnić przy pomocy odpowiednich środków.

1.8

EKES jest zdania, że ważne jest, by wspierać udział w programach krajów trzecich, jako wkład do pracy EKES-u na rzecz realizacji celów milenijnych oraz europejskiej polityki rozwoju i pomocy humanitarnej.

1.9

UE powinna ocenić znaczenie tego sektora poprzez inicjowanie i wspieranie badań, a także opracowywanie statystyk.

1.10

Należy także rozwiązać kwestie ubezpieczenia, zdrowia i bezpieczeństwa. Trzeba zapewnić wolontariuszom odpowiednią ochronę socjalną w trakcie pełnienia służby, ale staje się to trudne, jeśli przepisy dotyczące ochrony socjalnej dla wolontariuszy w przypadku pracy poza granicami kraju różnią się w poszczególnych państwach. W związku z tym EKES zachęca Komisję do propagowania wspólnego podejścia do tych kwestii i wzywa państwa członkowskie i odpowiednie instytucje do rozwiązania tych ważnych zagadnień.

1.11

EKES zdaje sobie sprawę, że należy w dalszym ciągu zajmować się tą tematyką, na przykład podczas konferencji. Powinny w tym uczestniczyć wszystkie właściwe krajowe organy, Komisja Europejska i organizacje pozarządowe działające w sektorze młodzieży lub wolontariatu, tak aby wesprzeć opracowanie ram europejskiej inicjatywy na rzecz działalności obywatelskiej.

2.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę prezydencji francuskiej, by zwrócić się do EKES-u o sporządzenie opinii rozpoznawczej w sprawie europejskiej służby obywatelskiej.

2.2

Niemniej, biorąc pod uwagę dużą różnorodność form czynnego udziału ludzi młodych w życiu społecznym, czy to służbę obywatelską, wolontariat, czy też inne formy uczestnictwa, należy ustalić jasne ramy i definicję inicjatywy europejskiej. EKES uważa, że najlepszym sposobem rozstrzygnięcia tej kwestii na szczeblu europejskim jest wyjście poza ramy tradycyjnej służby obywatelskiej i oparcie inicjatywy europejskiej na następujących zasadach:

2.3

Służba ta mogłaby nosić nazwę europejskiej inicjatywy na rzecz działalności obywatelskiej i obejmować różne tradycje oraz przyjęte sposoby działania w zakresie działalności wolontariackiej, w tym na przykład służbę obywatelską w różnych państwach członkowskich.

2.4

Już w Traktacie ustanawiającym Europejską Wspólnotę Gospodarczą znalazły się postanowienia dotyczące wymiany młodych pracowników w celu wsparcia i pogłębienia solidarności między narodami Europy.

2.5

We wcześniejszej opinii poświęconej działalności wolontariackiej (4) EKES poczynił szereg zaleceń. Oto niektóre z nich:

2.6

EKES uważa, że choć poczynione zostały postępy, wiele z tych zaleceń i propozycji nie zostało jeszcze zrealizowanych. W tej opinii EKES ponownie podkreśla potrzebę wdrożenia zaleceń zawartych w poprzedniej opinii oraz podniesienia aspiracji w odniesieniu do szczególnego aspektu działalności wolontariackiej, jakim jest wolontariat.

2.7

EKES jest przekonany, że istnieje potrzeba większego zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego w integrację europejską. Europejska inicjatywa na rzecz działalności obywatelskiej, stawiająca sobie ambitne cele i dostępna dla wszystkich grup wiekowych, może również pomóc przywrócić zaufanie przeciętnego obywatela do Unii Europejskiej. Propagowanie aktywności obywatelskiej przyczynia się do umocnienia zasad przyświecających Unii Europejskiej, tj. zasady wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i praw podstawowych, równości kobiet i mężczyzn oraz niedyskryminacji.

2.8

EKES podkreśla potrzebę zwiększonego i czynnego udziału wszystkich osób, a zwłaszcza młodzieży i osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, w życiu społecznym w celu wzmocnienia ich obywatelskiej postawy i poczucia solidarności. Należy pogłębić współpracę między państwami członkowskimi, Komisją Europejską i EKES-em w dziedzinie służby obywatelskiej.

2.9

W obecnie obowiązującym Traktacie podstawę prawną dla polityki dotyczącej młodzieży i działań w zakresie obywatelstwa stanowią artykuły 149 i 151, które wykluczają jakąkolwiek harmonizację przepisów, ale dają UE możliwość zachęcania do współpracy pomiędzy państwami członkowskimi i sprzyjania rozwojowi wymiany młodzieży. Traktat lizboński poszerza do pewnego stopnia zakres polityki dotyczącej młodzieży, dodając słowa dotyczące uczestnictwa młodzieży w demokratycznym życiu Europy.

2.10

Traktat lizboński ustanowi, po wejściu w życie, ramy wspólnego wkładu młodych Europejczyków do akcji humanitarnej Unii Europejskiej – Europejski Ochotniczy Korpus Pomocy Humanitarnej.

2.11

Obecnie działalność wolontariacka jest prowadzona głównie poprzez otwartą metodę koordynacji w ramach polityki UE dotyczącej młodzieży, na którą składają się trzy priorytetowe nurty:

2.12

Z wielu względów warto zastanowić się, jak zwiększyć czynny udział w życiu społecznym w Europie. Unia Europejska ma większą niż jakikolwiek inny kontynent odpowiedzialność za realizację celów milenijnych. Jest ona jednym z największych światowych darczyńców. Zaangażowanie europejskich obywateli w rozwiązanie najważniejszych problemów światowych nie tylko przyczyniłoby się do ich rozwoju osobistego, lecz również do lepszego wzajemnego zrozumienia i stworzenia niezbędnych sieci kontaktów w zglobalizowanym świecie.

2.13

Krajowa służba zastępcza czasami stanowi alternatywę dla służby wojskowej. Wraz ze stopniowym znoszeniem obowiązkowej służby wojskowej i coraz większym korzystaniem z armii zawodowych w państwach członkowskich spada także liczba osób odbywających służbę zastępczą. Z drugiej strony rozwój wolontariatu młodzieży może być również atrakcyjną alternatywą służącą angażowaniu młodych ludzi w życie społeczne, nawet w przypadku zmniejszającej się liczby osób odbywających służbę wojskową bądź pełniących służbę publiczną.

2.14

Działalność wolontariacka i inne inicjatywy społeczeństwa obywatelskiego przyciągają coraz większą uwagę. Przedstawiciele państw członkowskich, państw przystępujących oraz Komisji Europejskiej spotkali się na zaproszenie prezydencji włoskiej w roku 2004 w Rzymie na pierwszej konferencji na temat służby obywatelskiej i młodzieży. Włoska prezydencja konferencji zalecała w swoich konkluzjach m.in.:

3.1.1

Częścią programu «Młodzież w działaniu» jest wolontariat europejski (EVS). Wolontariusze w wieku 18–30 lat spędzają od 2 do 12 miesięcy za granicą. Mogą skorzystać ze specjalnego szkolenia, zaś zdobyte przez nich doświadczenie jest oficjalnie uznawane w ramach Youthpass. W latach 1996–2006 30 tys. wolontariuszy uczestniczyło w europejskim wolontariacie.

3.1.2

Od 2009 r. do zinstytucjonalizowanych form wolontariatu europejskiego zostają włączeni seniorzy – w ramach programu Grundtvig. Pomimo że skala tych wymian będzie początkowo niewielka, wart odnotowania jest fakt, że Komisja Europejska poszukuje form wsparcia wolontariatu realizowanego przez różne grupy wiekowe. Także działania realizowane w ramach programu KE «Europa dla obywateli» stwarzają realne możliwości wymiany wolontariuszy z różnych krajów i z różnych grup wiekowych.

3.1.3

Od wielu lat tysiące organizacji działających w krajach UE realizuje bilateralną współpracę, której ważnym elementem są wymiany wolontariuszy. Odbywa się to w formie zdecentralizowanej, a w związku z tym dane dotyczące skali zjawiska nie są dostępne. Biorąc jednak pod uwagę tylko wymiany realizowane przez organizacje działające w ramach struktur światowych, należy stwierdzić, że z pewnością uczestniczy w nich znaczna liczba Europejczyków, szczególnie młodych.

3.1.4

Wolontariat europejski opiera się na pewnych podstawowych wartościach i standardach jakości określonych w karcie wolontariatu europejskiego. Aby je chronić i gwarantować ich przestrzeganie, organizacje zainteresowane wysyłaniem lub przyjmowaniem wolontariuszy bądź koordynujące projekt wolontariatu europejskiego muszą najpierw uzyskać akredytację.

3.1.5

Europejski program Erasmus odnosił dotąd duże sukcesy w zwiększaniu mobilności studentów, a także we wspieraniu współpracy między uczelniami wyższymi. Około 90 % europejskich uczelni uczestniczy w programie Erasmus i 1,9 mln studentów wzięło w nim udział od czasu jego wprowadzenia w 1987 r. W programie tym przewidziane jest dalsze rozszerzenie działań na rzecz mobilności w przyszłości – celem jest, by do roku 2012 w programie Erasmus uczestniczyło 3 mln studentów.

3.1.6

Program Leonardo da Vinci wspiera mobilność osób odbywających wstępne kształcenie lub szkolenie zawodowe, mobilność pracowników i osób samozatrudnionych oraz mobilność osób zatrudnionych w sektorze kształcenia i szkolenia zawodowego.

3.2.1

EKES dostrzega różne formy i tradycje służby obywatelskiej i inne formy działalności wolontariackiej w państwach członkowskich, których celem jest aktywność obywatelska, solidarność i rozwój społeczny. Podkreśla rolę i wkład organizacji pozarządowych zaangażowanych w dziedzinę pracy młodzieży lub wolontariatu. Jest także świadomy faktu, że nie ma wielu informacji pozwalających na opisanie programów służby obywatelskiej lub działalności wolontariackiej w państwach członkowskich.

3.2.2

W wielu państwach członkowskich, takich jak Niemcy, Włochy i Francja, wprowadzono już pewne formy służby obywatelskiej dla młodych ludzi (obowiązkowej lub ochotniczej). Parę innych krajów jest w trakcie wprowadzania takiej służby lub rozważa jej wprowadzenie.

4.1.1

Dlatego też EKES byłby rad, gdyby państwa członkowskie o silnych tradycjach i zainteresowaniach w tym obszarze zainicjowały współpracę, w której istniejące formy służby obywatelskiej i zastępczej mogłyby obejmować element transnarodowy.

4.1.2

EKES zgadza się, że brak skoordynowanych działań między różnymi systemami krajowymi oraz niedobór dostępnych informacji ograniczają możliwości wolontariatu europejskiego, co stanowi powód do zaniepokojenia. Komitet przyjmuje natomiast także z zadowoleniem wysiłki na rzecz osiągnięcia lepszej rozpoznawalności wolontariatu europejskiego, porównywalnej do programu ERASMUS.

4.2.1

EKES jest zdania, że UE powinna wytyczyć ambitne cele szerszego udziału ogółu ludności w społeczeństwie obywatelskim. Pierwszym krokiem powinna być realizacja zaleceń przedstawionych przez EKES w jego wcześniejszej opinii (zob. punkt 2.5).

4.2.2

UE powinna promować europejską inicjatywę na rzecz działalności obywatelskiej, łącząc strategie i działania na rzecz programów wymiany, które nie tylko kładłyby nacisk na ludzi młodych, ale również wzmacniałyby wymiar europejski. Idealnie rzecz biorąc, służbę należy odbywać w kraju innym niż ojczysty. Komitet jest zdania, że Unia Europejska powinna przeznaczać więcej środków finansowych na takie programy.

4.2.3

Na początkowym etapie celem powinno być podwojenie liczby osób uczestniczących w młodzieżowej wymianie wolontariuszy. Powinno to być możliwe, biorąc pod uwagę fakt, że obecnie ponad 100 tys. studentów uczestniczy w programie Erasmus, podczas gdy jedynie bardzo mały odsetek europejskiej młodzieży bierze udział w innych programach wymiany w Europie. W dalszej perspektywie można by było dążyć do osiągnięcia takiej samej liczby uczestników jak w wypadku programu Erasmus.

4.2.4

Zdaniem EKES-u konieczne jest skierowanie tej służby w większym stopniu do młodych osób znajdujących się w trudnym położeniu. Tego rodzaju grupa odniosłaby największe korzyści z udziału w społeczeństwie obywatelskim, lecz często nie ma ku temu odpowiednich środków finansowych ani wykształcenia.

4.2.5

Tego rodzaju inicjatywa powinna obejmować nie tylko młodzież, lecz również inne grupy społeczne. Wprawdzie społeczeństwo europejskie starzeje się, lecz obecnie ludzie starsi są bardziej aktywni niż wcześniej i chcą odgrywać bardziej zauważalną rolę w społeczeństwie. Włączenie do programu innych grup, takich jak emeryci, sprzyjałoby aktywności osób starszych, a także zbliżyłoby do siebie nowe grupy ludności z różnych krajów. Umożliwiłoby to osobom starszym udział w życiu społecznym, a także pozwoliłoby im wykorzystać swoje doświadczenie życiowe i czuć się potrzebnymi. Miałoby to pozytywny wpływ na ich stan zdrowia i jakość życia. Wspólne działanie ludzi młodych i osób starszych w ramach działalności wolontariackiej może także zwiększyć porozumienie pomiędzy pokoleniami, wymianę doświadczeń i zapewnić wzajemne wsparcie.

4.2.6

Ważne jest zapewnienie lepszej koordynacji między istniejącymi programami krajowymi i europejskimi. Ograniczyłoby to bariery techniczne, takie jak brak wzajemnej uznawalności doświadczeń i kwalifikacji zdobytych przez młodych ludzi w ramach służby obywatelskiej oraz problemy dotyczące ubezpieczenia zdrowotnego i wypadkowego. Z tego względu Unia Europejska powinna zdecydować się na swoiste oznakowanie programów wymiany spełniających unijne normy jakości.

4.2.7

Obecnie wsparcie ze strony państwa jest ważne dla stymulowania rozwoju programu i gwarantowania jakości. Jednak żadne państwo nie pokrywa wszystkich kosztów projektów wolontariatu. Zwłaszcza w przypadku działań transnarodowych często poszukuje się dodatkowych, prywatnych źródeł finansowania. Dlatego też, aby zachęcić do wymiany i wzmocnić europejską inicjatywę na rzecz działalności obywatelskiej, UE musi znacznie zwiększyć swój budżet na działalność wolontariacką (w tym wymiany), tak by pokryć na przykład wydatki związane z koordynacją, tworzeniem zachęt i subsydiów krzyżowych pomiędzy poszczególnymi krajami. EKES zachęca także państwa członkowskie do większego finansowania tych działań.

4.2.8

EKES uważa, że ważne jest propagowanie objęcia zakresem służby krajów trzecich, tzn. wolontariusze mogliby odbywać służbę za granicą. To przyczynia się do postępów prac UE na rzecz celów milenijnych oraz wdrażania europejskiej polityki rozwoju i pomocy humanitarnej. Inicjatywa promująca szersze ramy i większą liczbę wymian powinna być również skoordynowana z europejskim ochotniczym korpusem pomocy humanitarnej przewidzianym w traktacie lizbońskim. Korpus ten powinien także w perspektywie długofalowej obejmować nie tylko grupy młodych ludzi. W tym kontekście ważne jest zapewnienie, by polityka wizowa UE nie stwarzała niepotrzebnych przeszkód do tego rodzaju wymiany.

4.2.9

Wreszcie UE powinna także podkreślić i ocenić znaczenie tego sektora poprzez inicjowanie i wspieranie badań, a także opracowywanie statystyk. Współpraca pomiędzy istniejącymi służbami obywatelskimi musi być szerzej omawiana, kontynuowana i monitorowana w odpowiednich ramach instytucjonalnych.

4.3.1

Europejska inicjatywa na rzecz działalności obywatelskiej przyczyni się do wzmocnienia uniwersalnych i europejskich wartości, takich jak wolność, demokracja i poszanowanie praw człowieka, a także podstawowych wolności i rządów prawa. Ponadto jej celem powinno być także rozwijanie umiejętności społecznych, językowych i w zakresie nawiązywania kontaktów, dalsze budowanie Unii Europejskiej i poprawa jej funkcjonowania, a także nabywanie i wymiana doświadczeń. Często motywacją młodych ludzi do bycia wolontariuszem jest chęć zdobycia wiedzy lub lepsze poznanie siebie i własnych możliwości, co sprzyja sprostaniu wymaganiom społeczeństwa opartego na wiedzy.

4.3.2

EKES uważa, że istnieją znaczne możliwości współpracy transnarodowej i wymiany wolontariuszy w wielu dziedzinach (np. włączenie społeczne, potrzeby ludzkie, dzieci i młodzież, sport, informacja, ochrona dziedzictwa, kultura i sztuka, środowisko, ochrona ludności itp.), co może wzmocnić europejski wymiar obywatelstwa.

4.3.3

EKES sądzi, że europejska inicjatywa na rzecz działalności obywatelskiej może także wzmocnić współpracę pomiędzy państwami członkowskimi, państwami przystępującymi i państwami objętymi europejskim instrumentem sąsiedztwa i partnerstwa (ENPI) pod względem aktywności obywatelskiej i solidarności.

4.3.4

Wolontariusze mogą gromadzić ważne doświadczenia pozaformalne i umiejętności poszukiwane na rynku pracy, a także tworzyć sieć kontaktów. Mogą także zdobywać kluczowe kompetencje i wiedzę w dziedzinach takich jak reklama, komunikacja, wyrażanie siebie, umiejętności społeczne, zarządzanie i szkolenia zawodowe. Działalność wolontariacka może więc stanowić ważny element w życiorysie danej osoby i jej karierze. Należy jednak zapewnić uznawalność działalności wolontariackiej młodych ludzi oraz ich uczenia się w kontekście pozaformalnym.

4.3.5

Istnieją także wyzwania. Jednym z nich jest brak statusu prawnego dla wolontariuszy. Ramy krajowe określają status wolontariusza i organizacji wolontariackich w danym kraju oraz w mniejszym stopniu poza jego granicami. Brak jest krajowych ram legislacyjnych, które podobny status prawny nadawałyby na przykład wolontariuszom w ramach wolontariatu europejskiego.

4.3.6

Trzeba też rozstrzygnąć kwestie ubezpieczenia oraz bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Należy zapewnić odpowiednią ochronę socjalną wolontariuszy w czasie ich pracy, ale staje się to trudne, jeśli przepisy dotyczące ochrony socjalnej dla wolontariuszy w przypadku pracy poza granicami kraju różnią się w poszczególnych państwach. EKES zachęca zatem Komisję do propagowania wspólnego podejścia do tych kwestii i wzywa państwa członkowskie oraz odpowiednie instytucje do rozwiązania tych ważnych zagadnień.

4.3.7

Należy podjąć wszelkie starania, by uniknąć jakiegokolwiek potencjalnego konfliktu w kwestii tego, co uznaje się za pracę za wynagrodzeniem, a co za wolontariat. Z tego względu należy jasno określić różnice między pracownikami a wolontariuszami oraz – tam, gdzie ma to zastosowanie – obowiązki tych ostatnich. Działalność wolontariacka nie ma na celu zastąpienia zatrudnienia. Dlatego też duże znaczenie ma współpraca z partnerami społecznymi.

5.1

Zorganizowane społeczeństwo obywatelskie jest głównym sektorem działalności wolontariackiej. Już teraz wiele organizacji społeczeństwa obywatelskiego jest zaangażowanych w wolontariat europejski i inne europejskie programy. Organizacje wolontariackie powinny także nadal odgrywać istotną rolę w szerszym programie wymiany.

5.2

Jest faktem, że organizacje non profit i organizacje wolontariackie są często dostawcami różnego rodzaju usług opieki społecznej w Europie. Jednocześnie w wielu przypadkach maleje uczestnictwo w inicjatywach społecznych. W tym kontekście europejska inicjatywa na rzecz działalności obywatelskiej mogłaby zarówno przyczynić się do zwiększenia udziału ludności w organizacjach społeczeństwa obywatelskiego, jak i poprawić możliwości rozwoju tych organizacji. Ocena roli i pozycji organizacji non profit w społeczeństwie oraz dyskusja na tym zagadnieniem może przynieść zmianę w konkretnych działaniach tych organizacji oraz zwiększyć świadomość ich wkładu na rzecz społeczeństwa.

5.3

Europejska inicjatywa na rzecz działalności obywatelskiej może także wzmocnić społeczeństwo obywatelskie i wnieść w nie więcej życia. Będzie to miało pozytywny wpływ na kapitał społeczny, przyczyniając się do wzrostu zaufania, zmniejszenia korupcji oraz większego udziału w stowarzyszeniach społecznych.

5.4

Kwestia akredytacji organizacji i jakości wymiany często wpływa na organizacje społeczeństwa obywatelskiego. EKES zachęca organizacje społeczeństwa obywatelskiego w państwach członkowskich i na szczeblu europejskim do współpracy w celu określenia wspólnych zasad dotyczących akredytacji i w celu opracowania dalszych wspólnych kryteriów jakości. Odpowiednio do okoliczności mogłoby się to odbywać we współpracy z właściwymi organami administracji publicznej.

5.5

EKES zdaje sobie sprawę, że należy w dalszym ciągu zajmować się tą tematyką, np. podczas konferencji. Powinny w tym uczestniczyć wszystkie właściwe krajowe organy, Komisja Europejska i organizacje pozarządowe działające w sektorze młodzieży lub wolontariatu, tak aby wesprzeć opracowanie ram europejskiej inicjatywy na rzecz działalności obywatelskiej.

11.9.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 218/8

1.1

Niniejsza opinia dotyczy poprawy współpracy i transferu wiedzy między ośrodkami badawczymi (research performing organisations), przemysłem i MŚP. Taka współpraca ma bowiem decydujące znaczenie dla opracowania innowacyjnych produktów i procesów na podstawie wyników badań naukowych.

1.2

Komitet zaleca systematyczne informowanie pracowników przemysłu i MŚP o zasobach wiedzy naukowej i technologicznej dostępnych w uniwersytetach i instytucjach badawczych UE oraz o sposobach nawiązywania odpowiednich kontaktów. Komitet zaleca zatem, by Komisja poczyniła starania o utworzenie ogólnoeuropejskiego systemu wyszukiwania (za pośrednictwem internetu), który integrowałby i uzupełniał istniejące systemy informacyjne, a zatem lepiej niż dotychczas zaspokajał to szczególne zapotrzebowanie na informacje.

1.3

Komitet wspiera dążenia do zapewnienia otwartego dostępu do publikacji naukowych za pośrednictwem internetu. Jednakże z reguły wiąże się to ze zwiększonymi kosztami dla sektora publicznego. Z tego względu należy dążyć do porozumień dotyczących wzajemnych uregulowań między państwami członkowskimi UE oraz z państwami pozaeuropejskimi. Jednocześnie nie należy ograniczać swobody ośrodków badawczych i naukowców w zakresie możliwości wybrania takiego czasopisma czy forum dla publikacji swoich wyników, które zapewniałoby najlepsze rozpowszechnienie i uznanie osiągniętych przez nich wyników w skali światowej.

1.4

Komitet zaleca kontynuowanie rozważań dotyczących otwartego dostępu do danych naukowych, ale również wyznaczenie dla niego granic. Nie należy go rozumieć jako przedwczesnego otwartego dostępu do wszystkich danych wynikających z procesu badań naukowych, w tym tak zwanych surowych danych. Komitet zaleca Komisji ostrożne i stopniowe postępowanie, przy zaangażowaniu zainteresowanych naukowców.

1.5

Uwzględniając zróżnicowanie kultury pracy w ośrodkach badawczych i przemyśle, Komitet zaleca zapewnienie sprawiedliwej równowagi interesów. Dotyczy to konfliktu między wczesną publikacją wyników a zachowaniem niezbędnej poufności, jak również praw własności intelektualnej, w tym patentów.

1.6

Z tego względu Komitet z zadowoleniem przyjmuje przedstawione w międzyczasie przez Komisję wyjaśnienie, że jej zalecenie dotyczące zarządzania prawami własności intelektualnej nawet w przypadku badań prowadzonych na zlecenie w żadnej mierze nie ma na celu ograniczenia swobody kształtowania stosunków umownych między partnerami współpracy. Zalecenia Komisji powinny mieć charakter pomocniczy, a w żadnej mierze nie powinny stanowić ograniczenia.

1.7

Komitet powtarza swoje zalecenia odnoszące się do europejskiego patentu wspólnotowego z odpowiednim okresem dla wynalazcy, w którym publikacja nie narusza statusu nowości (grace period).

1.8

Przy projektowaniu infrastruktur badawczych – takich jak na przykład akceleratory, źródła promieniowania, satelity, naziemne instrumenty astronomiczne czy instalacje fuzji nuklearnej – instytucje badawcze nie są w pierwszej kolejności dostawcą nowej wiedzy, lecz raczej zleceniodawcą i klientem. Komitet zaleca, by zbadać dotychczasowe doświadczenia w stosowaniu obowiązujących przepisów UE i państw członkowskich w dziedzinie pomocy państwa, budżetu, zamówień publicznych i konkurencji i stwierdzić, czy sprzyjają one celowi, jakim jest jak najlepsze zachowanie i wykorzystanie umiejętności i specjalistycznej wiedzy zdobytej w przemyśle przy takich zleceniach, z korzyścią dla konkurencyjności Europy, ale również dla odpowiednich późniejszych zleceń, czy też konieczne jest nowe podejście w ramach odpowiedniej polityki przemysłowej.

2.1

Komitet opublikował liczne opinie (1) w zakresie polityki badawczo-rozwojowej, a w nich wskazywał w szczególności na kluczowe znaczenie dostatecznego zakresu badań i rozwoju dla celów z Lizbony i Barcelony.

2.2

Szczególnie istotny aspekt tych zaleceń dotyczył współpracy między ośrodkami badawczymi, w tym uniwersytetami (public research organisations – PROs lub research performing organisations), przemysłem a MŚP oraz niezbędnego w tym kontekście transferu wiedzy, służących opracowaniu innowacyjnych procesów i komercyjnych produktów. W celu pogłębienia tego aspektu w niniejszej opinii skoncentrowano się na zagadnieniach wymienionych w punktach 3–5: a) publikacjach i informacjach, b) współpracy przy opracowywaniu produktów i procesów gotowych do wprowadzenia na rynek oraz c) współpracy przy rozwoju infrastruktur badawczych (2).

2.3

Zagadnienia te dotyczą równowagi – ale również sprzeczności – między współpracą a konkurencją. Współpraca jest zatem z jednej strony niezbędna dla utrzymania i wzmocnienia konkurencyjności przemysłu europejskiego wobec państw spoza UE. Z drugiej strony pozycja konkurencyjna w rywalizacji między przedsiębiorstwami europejskimi nie powinna zostać naruszona, co regulują przepisy dotyczące pomocy państwa (europejskie prawo w dziedzinie pomocy państwa), zapewniające równe traktowanie na jednolitym rynku.

2.4

Powstający w ten sposób konflikt stanowi tło dla poruszanych poniżej zagadnień i zaleceń, w szczególności dotyczących praw własności intelektualnej oraz związanej z nimi grupy problemów dotyczących bezpłatnego przekazywania informacji.

2.5

Również Komisja i Rada odniosły się do kwestii współpracy. Doprowadziło to m.in. do opracowania przez Komisję zalecenia (3) w sprawie zarządzania własnością intelektualną w ramach działań związanych z transferem wiedzy oraz kodeksu postępowania dla uczelni wyższych i innych publicznych instytucji badawczych. Ich celem jest zachęcenie państw członkowskich i instytucji badawczych do bardziej jednolitego postępowania. Jednakże mimo dość rozsądnych celów i propozycji, właśnie te zalecenia spowodowały pojawienie się kolejnych pytań i znacznych wątpliwości ze strony zainteresowanych organizacji w odniesieniu do praw własności intelektualnej przy badaniach wspólnych i zleconych. Pytania te i przedstawione w międzyczasie przez Komisję wyjaśnienia stanowią jeden z elementów niniejszej opinii.

—

Konieczne jest wczesne publikowanie wyników badań, tak aby umożliwić innym naukowcom i grupom badawczym ich sprawdzenie. Ponadto przyczynia się to do osiągania synergii, wynikającej z natychmiastowej wzajemnej komunikacji w ramach „wspólnoty naukowej”, w szczególności wtedy, kiedy wiele laboratoriów uczestniczy we wspólnym programie badań i rozwoju.

—

Zwykle również sektorowi publicznemu powinno zależeć na wczesnej publikacji wyników wspieranych przez siebie badań, w celu zapewnienia sprawiedliwego wsparcia i konkurencji.

—

Jednakże obecnie nawet ośrodki badawcze wspierane ze środków publicznych muszą przed publikacją wyników w pierwszej kolejności dokonać zgłoszenia patentowego w odniesieniu do wyników, które mogą prowadzić do powstania wynalazków, ponieważ w przeciwnym razie przekreślałaby ona status nowości i uniemożliwiałaby uzyskanie patentu. Tę konieczność, mającą zastosowanie również do otwartego dostępu, podkreśla się również w zaleceniu Komisji dotyczącym zarządzania własnością intelektualną (15).

—

Dla złagodzenia wynikającego stąd konfliktu interesów Komitet wielokrotnie zalecał uwzględnienie okresu, w którym publikacja nie narusza statusu nowości (grace period) (16), w prawie patentowym państw członkowskich, jak również w przyszłym prawie patentowym Wspólnoty.

—

Z drugiej strony zwykle przedsiębiorstwo, mając na uwadze swoją sytuację konkurencyjną, powinno być zainteresowane zachowaniem poufności w odniesieniu do wyników procesu rozwoju swoich produktów co najmniej do chwili stworzenia nowego produktu gotowego do wprowadzenia na rynek lub zapewnienia odpowiednich patentów.

5.1

Nowe dziedziny techniki – unikaty. Oprócz wyżej omawianej kategorii współpracy między nauką a przemysłem istnieje kolejna, równie istotna kategoria, w której ośrodki badawcze nie są w pierwszej kolejności dostawcą nowej wiedzy w celu rozwoju innowacyjnych produktów seryjnych (lub procedur), lecz zleceniodawcą i klientem. Dotyczy to w szczególności rozwoju nowego rodzaju infrastruktur badawczych, takich jak na przykład akceleratory, źródła promieniowania, satelity, naziemne instrumenty astronomiczne czy instalacje fuzji jądrowej. W tym przypadku przemysł – często na podstawie wcześniej realizowanych zleceń rozwojowych – opracowuje i produkuje poszczególne istotne, nowe komponenty.

5.2

Specjalizacja i ryzyko. Ta bogata w innowacje dziedzina wymaga zatrudniania w przedsiębiorstwach najlepszych, wyspecjalizowanych pracowników oraz – ze względu na możliwość porażki – gotowości do podjęcia ryzyka w działalności. Bezpośredni zysk ekonomiczny jest bowiem z reguły niewielki, w szczególności z tego względu, że w przypadku wytwarzanych produktów mamy do czynienia prawie wyłącznie z unikatami, a przedsiębiorstwa często zbyt nisko szacują niezbędne nakłady: często konieczne jest znaczne przekroczenie granic istniejącego know-how.

5.3

Siła napędowa postępu technicznego. Takie zlecenia przyczyniają się do znacznego podniesienia poziomu wysoko wyspecjalizowanych umiejętności w zainteresowanych przedsiębiorstwach, co w długim okresie zwiększa ich konkurencyjność w pokrewnych dziedzinach i ogólnie sprzyja postępowi technicznemu. Mimo to przedsiębiorstwa często mają trudności z utrzymaniem swojego potencjału, w tym pracowników i inżynierów, w przypadku nienastępujących bezpośrednio dalszych zleceń w danej dziedzinie specjalistycznej, zwłaszcza że bardziej opłaca się zatrudnienie ich przy procesach rozwoju i produkcji produktów seryjnych, dużo korzystniejszych z ekonomicznego punktu widzenia.

5.4

Stosowanie przepisów w dziedzinie konkurencji i zamówień publicznych. Stosowanie obowiązujących przepisów w dziedzinie konkurencji i zamówień publicznych może utrudnić sytuację, między innymi dlatego, że nie zezwalają one bez dodatkowych warunków, aby to przedsiębiorstwo, które wykonywało zlecenie w zakresie rozwoju, automatycznie otrzymało również zlecenie w zakresie produkcji. Może to prowadzić do przekazania takiego zlecenia produkcyjnego mniej doświadczonemu przedsiębiorstwu, które właśnie z powodu niewielkiego doświadczenia nie dostrzega trudności i składa korzystniejszą cenowo ofertę. W przypadku niektórych przedsiębiorstw ten problem doprowadził nawet do tego, że nie starają się one o pozyskiwanie takich zleceń lub ich nie przyjmują. Również instrument „zamówienia przedkomercyjnego” (23) niedokładnie odpowiada opisanej tu problematyce, ponieważ nie pojawia się następnie produkcja seryjna.

5.5

Problem i poszukiwanie rozwiązań. Również Komitet nie potrafi w tej sytuacji zaproponować gotowego rozwiązania. Chciałby jednak zwrócić uwagę na poważny problem, który nie tylko powoduje zwiększenie kosztów i opóźnienia projektów tego typu, ale również powoduje nieoptymalne wykorzystanie zdobytych w ten sposób umiejętności i doświadczeń, ponieważ często bardzo wartościowe umiejętności są tracone. Z tego względu zaleca Komisji powołanie w tej dziedzinie grupy ekspertów wysokiego szczebla (24), którzy rozpatrzą dotychczasowe doświadczenia. Na tej podstawie mogłoby stać się jasne, czy obowiązujące przepisy w dziedzinie pomocy państwa, budżetu, konkurencji i zamówień publicznych oraz ich stosowanie w praktyce odpowiadają tej szczególnej sytuacji, czy też konieczne są nowe instrumenty w ramach odpowiedniej polityki przemysłowej.

5.6

ITER. Komitet odnosi wrażenie, że np. w odniesieniu do międzynarodowego projektu ITER Komisja zdaje sobie sprawę z problemu i że w związku z tym podejmowane są już odpowiednie działania na rzecz udziału przemysłu. To postępowanie powinno być w miarę możliwości zastosowane również w odniesieniu do wymogów infrastruktury badawczej, która ma zostać utworzona (lista ESFRI).

—

Siódmy program ramowy BRT (INT/269, CESE 1484/2005 – Dz.U. C 65/9 z 17.3.2006)

—

Nanonauka i nanotechnologie (INT/277, CESE 582/2006 – Dz.U. C 185/1 z 8.8.2006)

—

Pięcioletnia ocena działań badawczych Wspólnoty (1999–2003) (INT/286, CESE 729/2006 – Dz.U. C 195/1 z 18.8.2006)

—

Programy szczegółowe BRT (INT/292, CESE 583/2006 – Dz.U. C 185/10 z 8.8.2006)

—

Badania i innowacje (INT/294, CESE 950/2006 – Dz.U. C 309/10 z 16.12.2006)

—

Uczestnictwo przedsiębiorstw w VII programie ramowym (INT/309, CESE 956/2006 – Dz.U. C 309/35 z 16.12.2006)

—

Uczestnictwo przedsiębiorstw – VII program ramowy 2007–2011 (Euratom) (INT/314, CESE 957/2006 – Dz.U. C 309/41 z 16.12.2006)

—

Inwestycja w wiedzę i innowacje (strategia lizbońska) (INT/325, CESE 983/2007 – Dz.U. C 256/17 z 27.10.2007)

—

Potencjał Europy/badania, rozwój i innowacje (INT/326, CESE 1566/2006 – Dz.U. C 325/16 z 30.12.2006)

—

Europejski Instytut Technologii (INT/335, CESE 410/2007 – Dz.U. C 161/28 z 13.7.2007)

—

Zielona księga – Europejska Przestrzeń Badawcza: Nowe perspektywy (INT/358, CESE 1440/2007 – Dz.U. C 44/1 z 16.2.2008)

—

Ustanowienie wspólnego przedsięwzięcia na rzecz inicjatywy w zakresie leków innowacyjnych (INT/363, CESE 1441/2007 – Dz.U. C 44/11 z 16.2.2008)

—

Inicjatywa technologiczna w zakresie systemów wbudowanych/ustanowienie wspólnego przedsięwzięcia (ARTEMIS) (INT/364, CESE 1442/2007 – Dz.U. C 44/15 z 16.2.2008)

—

Ustanowienie wspólnego przedsięwzięcia „Czyste niebo” (INT/369, CESE 1443/2007 – Dz.U. C 44/19 z 16.2.2008)

—

Ustanowienie wspólnego przedsięwzięcia ENIAC (INT/370, CESE 1444/2007 – Dz.U. C 44/22 z 16.2.2008)

—

Program badawczo-rozwojowy wspierający MŚP NT/379, CESE 977/2008 – Dz.U. C 224/18 z 30.8.2008)

—

Konkurencyjność europejskich regionów dzięki badaniom naukowym i innowacjom (INT/383, CESE 751/2008 – Dz.U. C 211/1 z 19.8.2008)

—

Wspólne przedsięwzięcie „Ogniwa paliwowe i technologie wodorowe” (INT/386, CESE 484/2008 – Dz.U. C 204/19 z 9.8.2008)

—

Europejskie partnerstwo na rzecz naukowców (INT/435, CESE 1908/2008 – jeszcze nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym)

—

Wspólnotowe ramy prawne europejskiej infrastruktury badawczej (ERI) (INT/450, CESE 40/2009 – jeszcze nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym)

11.9.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 218/15

1.1

EKES jest przekonany o wadze zapewnienia pełnej realizacji zasady swobodnego przepływu towarów, zapisanej w Traktacie i udoskonalonej przez wspólne ramy wprowadzone w lipcu 2008 r. oraz kolejne przepisy sektorowe, tak by wyroby udostępniane zgodnie z prawem na rynku jednego państwa członkowskiego mogły też być bez trudu udostępniane na rynku na całym obszarze UE wraz z gwarancjami dotyczącymi bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska przez cały cykl życia wyrobu, od chwili jego zaprojektowania do usunięcia.

1.2

EKES popiera inicjatywę Komisji, by dokonać przeglądu europejskich przepisów zawartych w dyrektywie nr 89/106/EWG w sprawie wyrobów budowlanych (DWB) w celu dostosowania ich do obecnych wymogów, aktualizacji ich treści oraz ustanowienia pewnych i jednoznacznych europejskich ram prawnych.

1.3

EKES jest przekonany, że niezbędne jest połączenie – już od chwili sporządzenia projektu – jakości ekosystemowej ze wszystkimi warunkami typologicznymi i strukturalnymi kompleksów mieszkaniowych i budowlanych: chodzi o oszczędność zasobów naturalnych, poprawę warunków mieszkaniowych obywateli, przyjęcie większej odpowiedzialności za procedury, metody i techniki w celu spełnienia wymogów jakości i bezpieczeństwa z myślą o pracownikach i użytkownikach końcowych.

1.4

EKES uważa, że należy umocnić europejski system normalizacji wyrobów budowlanych, wspierając organy normalizacyjne oraz wprowadzając do przepisów elementy dotyczące bezpieczeństwa pracy, użytkowania wyrobu i jego usunięcia.

1.5

EKES jest zdania, że nadzwyczajny potencjał nowatorskich wyrobów budowlanych, jeżeli chodzi o zmniejszenie negatywnych skutków zmian klimatu i poziom warunków mieszkaniowych, powinien stanowić część kultury specjalistów, przedsiębiorstw budowlanych i użytkowników, tak by wnieść konkretny i skuteczny wkład do ochrony środowiska oraz oszczędności energii.

1.6

EKES podkreśla, że swobodny przepływ towarów powinien stanowić kluczową siłę napędową konkurencyjności i rozwoju społeczno-gospodarczego jednolitego rynku europejskiego i że umocnienie oraz unowocześnienie warunków udostępniania na rynku zdrowych i bezpiecznych wyrobów jest gwarancją jakości dla europejskich obywateli oraz podmiotów w tym sektorze.

1.7

EKES uważa, że istotne znaczenie ma zapewnienie zharmonizowanych europejskich ram prawnych w zakresie udostępniania na rynku i produkcji wyrobów budowlanych na jednolitym rynku europejskim (EOG).

1.8

EKES uważa, że istotne jest przywrócenie wiarygodności oznakowania CE i jakości systemu akredytacji jednostek notyfikowanych. Trzeba opracować ramy prawne gwarantujące spójność, porównywalność i koordynację zdecentralizowanego systemu, skuteczność nadzoru rynkowego oraz jednoznaczne i uproszczone definicje i procedury.

1.9

EKES zaleca przeznaczenie odpowiednich środków finansowych na wsparcie programów wspólnotowych w zakresie kształcenia i informowania, adresowanych do wszystkich zainteresowanych podmiotów publicznych i prywatnych, szczególnie za pośrednictwem kampanii mających na celu wykształcenie instruktorów, oraz programu wspierającego i monitorującego ich realizację.

1.10

Zdaniem EKES-u kluczowe znaczenie mają przepisy dotyczące procedur oznaczających uproszczenia, zwłaszcza dla MŚP oraz mikroprzedsiębiorstw, poprzez ułatwienie dostępu do systemu oznakowania CE oraz uruchomienie SOLVIT (1) w krajowych punktach kontaktowych ds. produktów w celu łatwiejszego rozwiązywania problemów.

1.11

EKES uważa, że nowym przepisom i załącznikom technicznym powinny towarzyszyć poradniki techniczne na temat opracowania zasadniczych wymogów dotyczących wykorzystania surowców i materiałów wtórnych przyjaznych dla środowiska, a także nowatorskich produktów.

1.12

EKES zgadza się z potrzebą zastosowania wspólnotowego systemu szybkiego informowania RAPEX w odniesieniu do sektora wyrobów budowlanych i uważa za istotne, by wykryte wykroczenia i oszustwa były podawane do wiadomości w Dzienniku Urzędowym UE oraz w europejskim portalu internetowym poświęconym wyrobom budowlanym.

1.13

Komitet uważa, że ramy czasowe wprowadzenia w życie rozporządzenia są zbyt krótkie, by uczynić to dokładnie i skutecznie, i że należy je wnikliwie rozważyć, biorąc również pod uwagę wymogi szkoleniowe i informacyjne związane z przyswojeniem wprowadzonych zmian.

1.14

EKES apeluje wreszcie, by Komisja składała co dwa lata Parlamentowi, Radzie i jemu samemu sprawozdanie na temat wdrożenia rozporządzenia, zawierające rozdział poświęcony wymogom ochrony zdrowia i bezpieczeństwa w odniesieniu do wyrobów budowlanych, a także wykroczeniom i oszustwom wykrytym w tym obszarze.

3.1

Celem zaproponowanego rozporządzenia jest zapewnienie wiarygodnych i dokładnych informacji na temat właściwości użytkowych wyrobów budowlanych na całym europejskim rynku wewnętrznym EOG poprzez:

4.1

EKES popiera inicjatywę mającą na celu dostosowanie prawodawstwa wspólnotowego w tej dziedzinie, aktualizację jego treści oraz ustanowienie pewnych, jednoznacznych, jasnych, przejrzystych i wyważonych europejskich ram prawnych i regulacyjnych dla wszystkich podmiotów publicznych i prywatnych europejskiego rynku wewnętrznego wraz z zapewnieniem języka potocznego, zharmonizowanych specyfikacji technicznych (harmonised European standards – hEN i European Assessment Documents – EAD) oraz podstawowych wymogów dotyczących obiektów budowlanych (PWO), przy pełnym uwzględnieniu wymogów związanych z rozwojem zrównoważonym, prawa obywateli do zdrowia i zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych oraz przy uproszczeniu procedur dla MŚP.

4.2

Komisja postrzega budownictwo jako wyróżniający się sektor europejskiego rynku, w którego dziedzinie są jednak „niewystarczająco skoordynowane przepisy […] nie tylko na poziomie UE”. Fakt ten „w połączeniu z w przeważającej mierze lokalną strukturą gospodarczą” prowadzi „do powstania istotnych obciążeń administracyjnych i do silnej fragmentacji rynku budownictwa zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju” (8).

4.3

Zdaniem EKES-u, w trakcie zmiany dyrektywy w sprawie wyrobów budowlanych (DWB) i przekształcenia jej w rozporządzenie w sprawie wyrobów budowlanych należy wziąć szczególnie pod uwagę następujące kluczowe aspekty:

4.4

EKES zgadza się z potrzebą podniesienia jakości systemu akredytacji jednostek notyfikowanych i ustanowienia bardziej surowych kryteriów wyznaczania takich organów oraz zarządzania nimi i nadzoru nad nimi, zgodnie z ogólnymi przepisami w tej dziedzinie ustanowionymi decyzją nr 768/2008/WE i rozporządzeniem (WE) nr 765/2008 z 9 lipca 2008 r.

4.5

W kontekście coraz większej globalizacji system nadzoru rynkowego powinien gwarantować wspólne ramy prawne w celu skutecznego i spójnego zastosowania prawodawstwa na całym terytorium Wspólnoty, a państwa członkowskie powinny zapewnić odpowiednie środki na wykonanie tego zadania. W każdym razie państwa członkowskie powinny mieć wyraźny obowiązek wyznaczenia organu, w którym można by składać reklamacje, i udostępnienia go obywatelom.

4.6

EKES uważa, że należy jasno określić obowiązki poszczególnych podmiotów, zapewniając pełną identyfikowalność wyrobów, zwłaszcza pod względem funkcjonalności materiałów budowlanych przez cały cykl życia wyrobu, ich bezpieczeństwa i jakości zdrowotnej – szczególnie bezpieczeństwa pracowników i użytkowników końcowych – oraz zintegrowanej ochrony ogólnego środowiska mieszkaniowego i warunków użytkowania.

4.7

Istotne jest odbudowanie zaufania do oznakowań zgodności. Należy przywrócić faktyczną wartość oznakowaniu CE, w większym stopniu umożliwić dochodzenie na drodze sądowej jego naruszenia oraz zagwarantować mu ochronę prawną. EKES podkreśla, że przejście na nowy system oznakowania CE obciąży kosztami przedsiębiorstwa i będzie wymagać znacznych inwestycji początkowych w infrastrukturę normalizacji i nadzoru ze strony władz publicznych, szczególnie w celu osiągnięcia poziomu doskonałości w jednostkach notyfikowanych.

4.8

EKES uważa, że umocnieniu europejskiego systemu normalizacji wyrobów budowlanych powinno towarzyszyć większe wsparcie w opracowywaniu i stosowaniu norm międzynarodowych, wraz z ułatwieniem dostępu do rynków i handlu międzynarodowego oraz zapewnieniem globalnego wymiaru rynków materiałów budowlanych.

4.9

EKES zaleca ustalenie innego, bardziej odpowiedniego terminu realizacji, ze względu na potrzebę rozpowszechnienia szczegółowych informacji, a także konieczność uwzględnienia czasu na dostosowanie się do zmian metod, procedur i postępowania w celu przejścia od dyrektywy do rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych.

4.10

EKES uważa, że konieczne jest przeznaczenie odpowiednich środków finansowych na wsparcie wspólnotowych programów szkoleniowych i informacyjnych, a także programów ułatwiających i monitorujących wdrażanie, adresowanych do wszystkich zainteresowanych podmiotów publicznych i prywatnych.

4.11

EKES zaleca, by nowym przepisom i załącznikom technicznym towarzyszyły poradniki techniczne na temat opracowania podstawowych wymogów dotyczących obiektów budowlanych (basic works requirements) w celu:

—

komunikacji, informowania i kształcenia na rzecz rozwoju powszechnej kultury zrównoważonego budownictwa;

—

oszczędności energii, zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych, zdrowia, higieny i bezpieczeństwa przez cały cykl życia produktu – od chwili jego zaprojektowania do usunięcia; wymogi w tym zakresie znajdują się załączniku 1, lecz zdaniem EKES-u powinny one zostać umieszczone w samym rozporządzeniu.

11.9.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 218/21

1.1

EKES uznaje, że odpowiedzialny rozwój nanonauk i nanomateriałów (N&N) jest kluczem do podjęcia wyzwania związanego z postępem gospodarczym i społecznym na poziomie światowym.

1.2

EKES podkreśla, że konieczne jest pilne poszerzenie zakresu zastosowań nanotechnologii w przemyśle i w różnych sektorach; należy przy tym ściśle uwzględniać:

1.3

EKES popiera zasady zawarte w kodeksie postępowania dotyczącym nanotechnologii i uznaje je za obowiązujące również w odniesieniu do europejskich ram prawno-regulacyjnych dotyczących N&N.

1.4

EKES wyraża zaniepokojenie zbyt wolnym tempem postępu w zakresie rynkowych zastosowań nanotechnologii oraz badań nad wpływem na środowisko, zdrowie i toksykologią nanomateriałów.

1.5

EKES jest przekonany, że złożoność, szybka ewolucja i przekrojowy charakter naukowy nanotechnologii, wymagają podejścia wielokierunkowego, zwłaszcza do kwestii zagrożeń, w ramach systemu prawnego, etycznego i społecznego, bez którego zaproponowanie wspólnych rozwiązań dotyczących zarządzania ryzykiem nie jest możliwe, oraz oparcia go na godnych zaufania, kompletnych i odpowiedzialnych fundamentach.

1.6

Optymalny system zarządzania musi uwzględniać równowagę między wielorakimi aspektami odpowiedzialnego rozwoju nanomateriałów; EKES zaleca w związku z tym przekształcenie europejskiego centrum monitorowania nanotechnologii w stałą strukturę, której zadaniem będzie dostarczanie analiz opartych na pewnych podstawach naukowych i gospodarczych oraz badanie wpływu na społeczeństwo, możliwych zagrożeń dla środowiska, zdrowia i bezpieczeństwa, we współpracy z innymi zainteresowanymi agencjami europejskimi.

1.7

EKES uznaje za niezbędne zintegrowane referencyjne ramy regulacyjne oraz system zarządzania; mają one ułatwić udzielanie jasnych i pewnych odpowiedzi na pojawiające się potrzeby, przede wszystkim w zakresie wspólnych metod klasyfikacji, metrologii, testów zatwierdzających istniejące protokoły i stosowanych do nowych protokołów oraz badań poprzedzających stanowienie przepisów i towarzyszących ich opracowaniu.

1.8

Zdaniem EKES-u niezbędne są energiczne działania w zakresie interdyscyplinarnego kształcenia i szkoleń, a także – dzięki pomocy infrastruktur doskonałości – oceny i zapobiegania zagrożeniom.

1.9

EKES uważa za istotny rozwój na szczeblu europejskim działań związanych z benchmarkingiem inicjatyw w obszarze oceny i zapobiegania zagrożeniom występującym w Europie, Stanach Zjednoczonych, Japonii i w gospodarkach wschodzących.

1.10

Zdaniem EKES-u należy wspierać – również w oparciu o jasne i przejrzyste wskazania Komisji – prowadzone w Europie przez Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN), Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki (CENELEC) i Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych prace na rzecz standaryzacji techniczno-regulacyjnej, które powinny znaleźć odzwierciedlenie na poziomie międzynarodowym, w pracach ISO/TC 229; wsparcie to ma służyć ułatwieniu pewnego światowego handlu nanotechnologiami, nanoproduktami i bardziej złożonymi systemami zawierającymi N&N.

1.11

EKES zaleca nasilenie zorganizowanego dialogu ze społeczeństwem obywatelskim opartego na pewnych i przejrzystych podstawach, który będzie dobrze słyszalnym na arenie międzynarodowej wspólnym głosem Europy w tej – jakże ważnej dla naszej przyszłości – kwestii.

1.12

EKES prosi, by w sprawozdaniu za rok 2009 na temat planu działania znalazł się rozdział poświęcony bezpośrednio:

2.1

Komisja stała się w ostatnich latach największym organem finansowania publicznego w dziedzinie N&N; jej wkład to 1,4 mld EUR pochodzące z VI programu ramowego w dziedzinie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji, a w pierwszym roku VII programu ramowego na lata 2007-2013 wydano prawie 600 mln EUR i 28 mln EUR na badania nad bezpieczeństwem N&N, co oznacza, że cała kwota przeznaczona na ten obszar wyniosła około 80 mln EUR (1).

2.2

Stworzono różne europejskie platformy technologiczne poświęcone zastosowaniom nanotechnologii, np. związaną z nanoelektrycznością (ENIAC), z nanomedycyną i ze zrównoważoną chemią.

2.3

Na szczeblu światowym całkowite publiczne i prywatne wydatki na N&N wyniosły w latach 2002-2004 24 mld EUR, z której to kwoty ponad jedna czwarta przypadła na Europę, natomiast zasoby wspólnotowe przeznaczone na ten cel wynoszą 5-6% (2).

2.4

W dotyczących N&N przepisach związanych z VII PR w dziedzinie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji na lata 2007-2013 (3) zapisano poszanowanie podstawowych aspektów etycznych, których zasady są zawarte w karcie praw podstawowych.

2.5

Sprawozdanie z trzeciego międzynarodowego dialogu poświęconego odpowiedzialnym badaniom i rozwojowi w dziedzinie nanotechnologii wykazało zaangażowanie w następujących kwestiach:

2.6

Zaangażowanie różnych organizacji na szczeblu międzynarodowym uwidoczniło się przede wszystkim poprzez inicjatywy takie jak:

2.7

Jak stwierdzono w sprawozdaniu brytyjskiego Royal Society „Nanosciences and Nanotechnology: Opportunities and Uncertainties” (Nanonauka i nanotechnologia – szanse i niewiadome) (4): „Do czasu lepszego poznania wpływu nanocząstek i nanorurek na środowisko naturalne zalecamy unikanie, na ile jest to możliwe, uwalniania do środowiska wyprodukowanych nanocząstek i nanorurek.”

2.8

Samooczyszczające się pokrycia pozwalające ograniczyć zużycie substancji czyszczących; środki uwalniające od zanieczyszczeń, pozwalające usunąć tlenek azotu z powietrza; ogniwa fotowoltaiczne nowej generacji; materiały termoizolacyjne; systemy wychwytywania CO2; nanofiltry powietrza i wody, poza zastosowaniami w diagnostyce medycznej i w niektórych terapiach bezinwazyjnych, są już obecne w formie nanomateriałów w licznych przedmiotach powszechnego użytku (5).

2.9

Problem wynika także z konieczności dostosowania protokołów oceny zagrożenia w krótko- i długoterminowej perspektywie toksycznością nanomateriałów i zjawisk ich nagromadzenia i połączeń z innymi substancjami występującymi w ekosystemie, w tkankach organicznych i w organizmie człowieka.

2.10

W środowiskach złożonych normy i kontrole oceny ryzyka mogą się różnić w zależności od tego, czy mamy do czynienia z ocenami „in vitro” czy też „in situ”, zaś badania w tej dziedzinie (6) powinny wykraczać poza konwencjonalne artykuły ochronne, takie jak filtry, wkłady do masek chroniących drogi oddechowe, odzież ochronna, rękawice, czyli przedmioty zawierające nanocząstki grafitu długości od 10 do 50 nanometrów.

2.11

Jak wskazuje Komisja – i jak wielokrotnie podkreślał EKES – „»zintegrowane, pewne i odpowiedzialne« podejście stało się centralnym elementem polityki UE w dziedzinie nanotechnologii”. Obszar zastosowań tychże technologii jest wyjątkowo szeroki i zróżnicowany, co sprawia, że konieczna jest rozległa wizja, aby możliwe było określenie i wykorzystanie wspólnych punktów i współzależności w tej dziedzinie, która rozciąga się od fizyki jądrowej do technologii plazmy i od nanomechaniki do produkcji włókienniczej.

2.12

Ponieważ nanoprocesy zachodzą w wymiarze nanoskopowym (10-9 m), który jest trudny do wyobrażenia dla laika, kwestia nanomateriałów od samego początku wymaga konstruktywnego dialogu z konsumentami, aby możliwe było określenie zagrożeń i uniknięcie ich, a także rozwianie ewentualnych nieuzasadnionych obaw.

2.13

EKES podkreśla potrzebę nie tylko „przyspieszenia rozwoju zastosowań przemysłowych i wielosektorowych, a także tych należących do kontekstu gospodarczego, społecznego, prawnego, regulacyjnego, fiskalnego i finansowego, których muszą dotyczyć działania nowatorskich przedsiębiorstw oraz profile zawodowe”, ale także „ochrony interesów etycznych, środowiskowych, zdrowotnych i dotyczących bezpieczeństwa przez cały cykl życia zastosowań naukowych” (7).

2.14

W swojej niedawnej opinii (8) EKES ponownie wskazuje na potrzebę „widocznego i przejrzystego dialogu ze społeczeństwem obywatelskim, dzięki któremu zdobyłoby ono wiedzę opartą na obiektywnej ocenie zagrożeń i możliwości związanych z N&N” oraz „stałej troski o ochronę aspektów etycznych, jak również związanych ze środowiskiem naturalnym, zdrowiem i bezpieczeństwem pracowników oraz konsumentów”.

2.15

W 2008 r. Komisja przyjęła zalecenie (9) dotyczące odpowiedzialnego prowadzenia badań w dziedzinie nanonauk i nanotechnologii / N&N, proponując kodeks postępowania oparty na siedmiu ogólnych zasadach:

—   znaczenie: cel i znaczenie badan w dziedzinie N&N powinny być zrozumiale dla ogółu społeczeństwa; badania powinny być zgodne z podstawowymi zasadami, zaś ich opracowywanie, realizacja i rozpowszechnianie ich wyników powinny być prowadzone w interesie jednostki i społeczeństwa;

—   zrównoważony charakter: poszanowanie zasad etyki oraz zrównoważonego rozwoju sprawia, że badania w dziedzinie N&N nie powinny szkodzić ludziom, zwierzętom ani roślinom;

—   środki ostrożności: poszanowanie zasady ostrożności (10), w celu uniknięcia ewentualnych negatywnych skutków tych badań dla zdrowia i środowiska;

—   integracja: przejrzystość i poszanowanie uzasadnionego prawa dostępu do informacji, otwartość względem wszystkich zainteresowanych podmiotów;

—   doskonałość: przyjęcie najbardziej rygorystycznych norm naukowych, także pod względem integralności badań oraz norm związanych z dobrymi praktykami laboratoryjnymi (11);

—   innowacyjność: w ramach zarządzania badaniami w dziedzinie N&N należy dążyć do jak największej kreatywności, elastyczności i umiejętności planowania z myślą o innowacyjności i rozwoju;

—   odpowiedzialność: naukowcy i organizacje badawcze powinni brać na siebie odpowiedzialność za skutki społeczne, oraz skutki dla zdrowia ludzi i środowiska, jakie mogą wystąpić obecnie i w przyszłości.

Zalecenie przewiduje sporządzanie przez państwa członkowskie sprawozdania rocznego w sprawie wyników stosowania kodeksu i dobrych praktyk zastosowanych w celu ich uzyskania.

2.16

EKES zgadza się z zasadami tego kodeksu i uważa je za słuszne, z punktu widzenia przeglądu europejskich ram prawno-regulacyjnych w zakresie N&N.

2.17

EKES wyraża zaniepokojenie zbyt wolnym tempem postępów dotyczących rynkowych zastosowań nanotechnologii oraz badań nad wpływem na środowisko i zdrowie oraz toksykologią nanomateriałów.

2.18

Jakkolwiek w obecnej sytuacji poziom zagrożenia w odniesieniu do narażenia pracowników i obywateli wydaje się jeszcze ograniczony, EKES uważa, że niezbędne jest wzmocnienie instrumentów dialogu ze środowiskiem badawczym i z sektorem przemysłu, po to aby zostały one odpowiednio włączone – na równi z zasobami ludzkimi i finansowymi – we wszystkie badania i zastosowania dotyczące nanomateriałów, od momentu ich stworzenia.

2.19

EKES podkreśla, że wielkiej liczbie zainteresowanych dyscyplin i sektorów odpowiada znaczna ilość wspólnotowych instrumentów prawno-regulacyjnych (jest ich ponad 90): wymóg znacznej przejrzystości przepisów wspólnotowych i ich czytelności dla obywatela / konsumenta pozostaje niekiedy martwą literą z powodu ich złożoności.

2.20

Wysiłki w dziedzinie popularyzacji prawa, stworzenie w tym celu interaktywnych stron internetowych oraz rozwój demokracji uczestniczącej z udziałem organizacji społeczeństwa obywatelskiego, a także rozpowszechnianie wzorcowych rozwiązań mogłyby ułatwić zrozumienie ram prawnych, szczególnie MŚP, konsumentom i obywatelom.

2.21

Optymalny system zarządzania powinien być zdolny do utrzymania równowagi pomiędzy wieloma aspektami odpowiedzialnego rozwoju nanomateriałów. EKES zaleca stworzenie stałej struktury odniesienia, m.in. na podstawie prac centrum monitorowania nanotechnologii, które rozpoczęło działalność w 2008 r. jako projekt finansowany przez UE (12), i którego celem jest dostarczanie rzetelnych, kompletnych i odpowiedzialnych analiz w poparciu o podstawy naukowe i ekonomiczne oraz badanie aspektów etycznych, możliwych zagrożeń dla środowiska, zdrowia i bezpieczeństwa, a także opracowywanie nowych norm.

2.22

EKES jest przekonany, że złożoność, szybka ewolucja i przekrojowy charakter naukowy nanotechnologii wymagają podejścia wielokierunkowego (pod względem prawnym, etycznym i społecznym), które jest niezbędne do zaoferowania niezawodnych rozwiązań dotyczących zarządzania ryzykiem w oparciu o godne zaufania, kompletne i odpowiedzialne analizy. W ramach tego podejścia znajdzie się organizowanie, dokumentowanie i przekazywanie dokładnych i wyczerpujących informacji na temat wytworzonych nanomateriałów.

3.1

Zdaniem Komisji potrzebne są w szczególności następujące działania:

4.1

EKES uważa, że aby miał miejsce odpowiedzialny rozwój N&N oraz nanomateriałów, który jest kluczem do przywództwa Europy w kontekście globalnego konkurencyjnego rozwoju gospodarczo-społecznego procesowi temu musi towarzyszyć od samego początku podejście wielodyscyplinarne, pozwalające na prowadzenie stałego dialogu ze społeczeństwem obywatelskim, co jest warunkiem akceptacji z jego strony.

4.2

Pomimo że EKES docenia wysiłek, jaki Komisja włożyła w analizę licznych obecnych działań wspólnotowych, uważa on jednak, że analiza ta powinna być pogłębiona w zakresie spójności, tak aby powstała niezbędna przejrzysta i łatwa w użyciu podstawa do zaistnienia zorganizowanego dialogu ze społeczeństwem obywatelskim, którego konieczność Komitet przepowiadał przy wielu okazjach (13).

4.3

Zdaniem EKES-u konieczne jest przyjęcie przyszłościowej perspektywy oceny zagrożeń w dziedzinie nanotechnologii, a także prawnych ram odniesienia oraz systemu zarządzania skoordynowanego na szczeblu międzynarodowym, aby można było udzielić jasnych, wiarygodnych i pełnych odpowiedzi oraz zbadać oddziaływanie na kwestie etyczne, możliwe zagrożenia dla środowiska, zdrowia i bezpieczeństwa obywateli oraz ewentualne przemiany w tej dziedzinie.

4.4

EKES wzywa zatem do dalszych wspólnotowych inicjatyw w tej dziedzinie, tak aby:

4.5.

EKES wzywa, aby w sprawozdaniu za 2009 r., które przewidziano w planie działania na lata 2005-2009, znalazł się rozdział poświęcony postępowi w zakresie aspektów prawnych oceny zagrożeń i zapobiegania zagrożeniom, skuteczności protokołów testowych oraz postępom odnotowanym w tej dziedzinie, a także nowym priorytetom działania.

11.9.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 218/27

1.1

EKES wielokrotnie wnioskował o uproszczenie wspólnotowego dorobku prawnego. Nakładanie się na siebie przepisów zmienionych w trakcie ich obowiązywania stworzyło bowiem trudności w ich stosowaniu, m.in. w wielu przypadkach nastąpił rozrost biurokracji, co ogranicza płynność działania regulowanych instytucji.

1.2

Jednakże Komitet opowiedział się także za tym, by ten proces uproszczenia nie pociągał za sobą deregulacji lub zmniejszenia pewności prawa, która powinna istnieć we wszystkich dziedzinach prawodawstwa europejskiego.

1.3

Regulacja prawna rynku wewnętrznego i stosunki między europejskimi podmiotami społeczno-gospodarczymi pozwoliły z jednej strony na harmonizację różnych przepisów, a z drugiej umożliwiły swobodny przepływ osób i kapitału bez uszczerbku dla praw i obowiązków zainteresowanych stron.

1.4

Z tego powodu, uwzględniając konsekwencje wynikłe z braku regulacji i przejrzystości niektórych kluczowych instytucji rynku wewnętrznego, uważamy, że Komisja powinna ocenić, czy proponowane zmiany dotyczące uproszczenia będą miały jedynie pozytywne skutki i ograniczą koszty ekonomiczne, czy też przeciwnie, mogą wpłynąć na pewność prawa w odniesieniu do działań związanych z koncentracją poprzez połączenia i podziały.

1.5

Dlatego też EKES uważa, że należałoby wyraźnie oddzielić przepisy regulujące europejskie MŚP, które stanowią większość przedsiębiorstw na europejskim rynku wewnętrznym, od tych, które mają zastosowanie do wielkich korporacji, w szczególności takich, które finansują swoją działalność poprzez rynki giełdowe. W istocie wymóg jednomyślności dla wielu z zaproponowanych przepisów można rozumieć jako odnoszący się do spółek kapitałowych małej i średniej wielkości, gdyż w przeciwnym razie nie miałby on sensu.

1.6

Do czasu dokonania takiego oddzielenia należy utrzymać gwarancje nie tylko dla udziałowców, lecz także dla wierzycieli i pracowników oraz znaleźć środki wsparcia dla MŚP, które złagodziłyby skutki ekonomiczne przestrzegania obowiązujących przepisów.

2.1

Jedną z głównych trosk Komisji w odniesieniu do rynku wewnętrznego było ustanowienie procesu uproszczenia przepisów wspólnotowych, szczególnie tych dotyczących obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw europejskich. Większość tych przedsiębiorstw to MŚP, jednak wiele wymogów określonych w dyrektywach w sprawie prawa spółek opracowano z myślą o dużych spółkach kapitałowych, które pozyskują fundusze na giełdzie.

2.2

Na wiosennym szczycie w 2007 r. Rada (1) zatwierdziła program działań na rzecz uproszczenia i zmniejszenia obciążeń administracyjnych, które niepotrzebnie utrudniają działalność gospodarczą przedsiębiorstw. Ustanowiono cel dotyczący ograniczenia wspomnianych obciążeń administracyjnych o 25 % do 2012 r.

2.3

W ramach prawa spółek przedstawiono już wnioski dotyczące uproszczenia w dwóch dziedzinach: prawa materialnego – w tzw. pierwszej dyrektywie w sprawie zakładania spółek akcyjnych (2) oraz drugiej dyrektywie w sprawie utrzymywania i zmian kapitału akcyjnego (3) – oraz prawa proceduralnego (4), zwłaszcza w dyrektywach w sprawie standardów księgowości, a także wymogów sprawozdawczości dla spółek notowanych na giełdzie.

2.4

Wśród dyrektyw, których zmianę się proponuje, dwie już były przedmiotem wniosków dotyczących uproszczenia, mianowicie trzecia dyrektywa w sprawie połączeń oraz szósta dyrektywa regulująca podziały (5) w odniesieniu do kluczowej kwestii zaangażowania niezależnych biegłych w przypadkach połączeń i podziałów spółek akcyjnych. EKES wypowiedział się (6) na ten temat krytycznie, stwierdzając, że brak obiektywnego kryterium zewnętrznego wobec przedsiębiorstwa mógłby narazić interesy osób trzecich, wierzycieli i pracowników.

3.1

Wniosek dotyczący dyrektywy będący przedmiotem niniejszej opinii dotyczy bezpośrednio trzech dyrektyw: trzeciej dyrektywy w sprawie połączeń, szóstej dyrektywy w sprawie podziałów i, wreszcie, niedawno przyjętej dyrektywy w sprawie transgranicznego łączenia się spółek (7). Ponadto w sposób pośredni zmienia on drugą dyrektywę (8), gdyż wprowadzając do przepisów dotyczących połączeń i podziałów zapis o możliwości zwolnienia z wymogu sporządzania sprawozdania biegłego o wkładzie innym niż pieniężny wpływa na przepisy dotyczące zmian kapitału zawarte w tej dyrektywie.

3.2

Ogólnie rzecz biorąc środki na rzecz uproszczenia zaproponowane w trzech dyrektywach odnoszą się do następujących kwestii:

3.3

Zarówno w trzeciej, jak i w szóstej dyrektywie obecnie wymaga się przedstawiania trzech sprawozdań: sprawozdania administratorów w sprawie podstaw prawnych i ekonomicznych połączenia lub podziału; sprawozdania niezależnych biegłych; sprawozdania rachunkowego, gdy sprawozdanie roczne miało miejsce wcześniej niż przed sześcioma miesiącami. Wszystkie te sprawozdania powinny zostać zatwierdzone przez walne zgromadzenie każdego przedsiębiorstwa uczestniczącego w połączeniu lub podziale.

3.4

We wniosku ogranicza się te wymogi, gdy wszyscy udziałowcy jednomyślnie zgodzą się na rezygnację z pisemnego sprawozdania zarządu; z kolei do sprawozdania rachunkowego będą miały zastosowanie przepisy ustanowione dyrektywą w sprawie przejrzystości (9), w przypadku gdy przedsiębiorstwa posiadają papiery wartościowe dopuszczone do obrotu giełdowego.

3.5

Jeżeli chodzi o zmianę drugiej dyrektywy dotyczącą zmiany kapitału proponuje się, by zwolnić przedsiębiorstwa z obowiązku przedstawiania sprawozdań biegłych dotyczących wkładów innych niż pieniężne.

3.6

Ważną propozycją dotyczącą publikacji sprawozdań na temat połączeń i podziałów jest stosowanie nowych technologii – internetu, aby rozpowszechniać te informacje.

3.7

Jeżeli chodzi o ochronę wierzycieli, proponuje się zniesienie prawa, które polega na tym, że mogą oni wnosić sprzeciw wobec połączeń i podziałów, dopóki nie zostanie zagwarantowana spłata ich wierzytelności. Jednakże w przypadku transgranicznego łączenia się spółek, w trosce o ochronę wierzycieli nie zezwala się na zniesienie sprawozdania biegłych dla wkładów innych niż pieniężne, mając na uwadze gwarancję wartości, której można dochodzić sądownie w różnych państwach członkowskich, w których spółki mają siedzibę.

4.1

EKES uważa uproszczenie prawodawstwa wspólnotowego za ogólnie pozytywne, zwłaszcza uproszczenie przepisów dotyczących spółek, ze względu na obciążenia administracyjne, z którymi borykają się przedsiębiorstwa europejskie, w szczególności MŚP będące ważnym elementem gospodarki UE. Jednakże wskazał już, że w żadnym wypadku proces uproszczenia nie może powodować niepewności prawnej dla podmiotów na rynku wewnętrznym.

4.2

Komitet rozumie zainteresowanie Komisji kwestią ochrony udziałowców jako właścicieli przedsiębiorstwa, lecz nie należy zapominać o innych stronach, które są zainteresowane takimi działaniami prawnymi, a których prawa mogłyby zostać naruszone. W związku z tym rozumiemy i wspieramy stanowisko Parlamentu Europejskiego (10), w którym przypomniano o potrzebie uwzględnienia interesów wszystkich zainteresowanych stron (inwestorów, właścicieli, wierzycieli i pracowników). EKES już wcześniej wyraził ten pogląd (11), który obecnie podkreślamy ponownie, że należy utrzymać przejrzystość i zaufanie podmiotów społeczno-gospodarczych na wewnętrznym rynku europejskim.

4.3

Jeżeli chodzi o zaproponowane uproszczenie wymogów sprawozdawczości dla planowanych połączeń i podziałów, które pozwala na zastąpienie publikacji w rejestrze publikacją na stronie internetowej w odniesieniu do dokumentów, które muszą zostać udostępnione udziałowcom i wierzycielom (ma to również zastosowanie do transgranicznego łączenia się spółek), należy poczynić kilka uwag krytycznych. Po pierwsze zmiana ta nie może zostać uznana za gwarancję praw ani akcjonariuszy, ani wierzycieli, jako że następuje utrata charakteru publicznego związanego z publikacją w rejestrze, a po drugie traci się możliwość wykorzystywania tych informacji jako wiarygodnego dowodu w jakimkolwiek sporze prawnym. Dlatego też sądzimy, że przejrzystość tego rodzaju operacji powinna mieć pierwszeństwo przed zaoszczędzeniem kosztów ekonomicznych, stąd nasze przekonanie, że należy lepiej gwarantować przestrzeganie tej zasady.

4.4

Z drugiej strony naszym zdaniem wydaje się właściwe, by nie powielać sprawozdań rachunkowych w przypadku spółek notowanych na giełdzie (12), ponieważ są one opracowywane nie tylko zgodnie z ustanowionymi przepisami, lecz także pod kontrolą uwzględniają wkład władz giełdowych. Wydaje się, że rozszerzenie tego postanowienia na inne spółki nienotowane na giełdzie w przypadku, gdy istnieje jednomyślna zgoda wszystkich udziałowców wszystkich zainteresowanych spółek, zniekształca cel przepisu. Oznacza to, że jeżeli dostępne są sprawozdania finansowe przedsiębiorstwa, sporządzone zgodnie z przepisami prawnymi, nie ma potrzeby ich powielania, lecz nie wynika to z art. 9 ust. ii) lit. b) trzeciej dyrektywy, w którym mowa jest o odstąpieniu od opracowania sprawozdania pod warunkiem jednomyślnej zgody akcjonariuszy.

4.5

Niepokojąca wydaje nam się zaproponowana zmiana drugiej dyrektywy 77/91/EWG, będąca kolejną zmianą obok tych wprowadzonych poprzednio. Proponuje się odstąpienie od stosowania art. 10, dotyczącego wkładu innego niż pieniężny oraz jego oceny przez niezależnego biegłego, jeżeli chodzi o połączenia i podziały, oraz stosowanie przepisów dotyczących sprawozdań biegłych wymaganych na mocy postanowień tego artykułu. Rozumiemy, że sprawozdanie określa część kapitału przypadającą na każdego udziałowca, zaś kapitał stanowi kwotę zobowiązań każdej spółki wobec osób trzecich. EKES utrzymuje swoje stanowisko w sprawie przejrzystości, zwłaszcza w sprawie gwarancji, którą powinny uzyskać wszystkie zainteresowane strony. Brak „obiektywnego” sprawozdania w sprawie aktywów danej spółki, stanowiących co najmniej wartość nominalną kapitału akcyjnego, nie stanowi dobrego początku.

4.6

Wreszcie sprzeciw wierzycieli wobec operacji połączeń lub podziałów do czasu otrzymania gwarancji, jeżeli posiadają oni wierzytelności wobec spółek, które uczestniczą w tych procedurach prawnych, jest jedną z form zapewnienia zaufania i płynności operacji handlowych. Gwarancja ta jednak ma ulec znacznemu ograniczeniu, ponieważ postanawia się, że wierzyciele będą musieli występować o odpowiednie gwarancje do „władz administracyjnych lub sądowych”, a także „przekonująco” wykazać, że zagrożone są ich prawa i że nie uzyskali odpowiednich gwarancji od spółki (art. 12 ust. 2 dyrektywy 82/891/EWG). Takie odwrócenie ciężaru dowodu powinno skłonić do refleksji nad adekwatnością tej zmiany, uwzględniając, że spowoduje ona poważne utrudnienia w dotąd rutynowych operacjach handlowych i może doprowadzić do wzrostu liczby operacji, którym towarzyszyłyby prawnie wiążące gwarancje.

11.9.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 218/30

1.1

W sytuacji stopniowego rozpowszechniania się elektronicznego przetwarzania danych w usługach finansowych można stwierdzić, że już dzisiaj mamy do czynienia z pieniądzem elektronicznym. Czeki odczytuje się i sortuje elektronicznie, a karty debetowe i kredytowe są elektronicznie odczytywane w bankomatach, terminalach w punktach sprzedaży i innych rodzajach urządzeń płatniczych. Wszystkie wymienione zastosowania opierają się na kredycie dostępnym na rachunku bankowym, którego limit może zależeć od zgromadzonych depozytów bądź ustalany jest przez bank (np. w przypadku kart kredytowych). W każdym wypadku bank przeanalizował zdolność kredytową klienta i jego dobrą wiarę, a następnie wydał odpowiednio książeczkę czekową, kartę debetową czy kartę kredytową. Dostęp do tego elektronicznego systemu kredytowego zależy od zdolności kredytowej. Wiele grup społecznych – osoby nieposiadające rachunku bankowego, osoby posiadające rachunek lecz nadal korzystające głównie z operacji kasowych – nie mogą w nim uczestniczyć.

1.2

Pieniądz elektroniczny działa na innych zasadach. Nie opiera się on na kredycie i wymaga przedpłaty. Dokonana przedpłata przekształcana jest następnie w elektroniczny substytut gotówki przechowywany na nośniku elektronicznym, którym zarządza jego emitent. Elektroniczny nośnik zawierający wniesioną przedpłatę może albo mieć formę przenośną – zazwyczaj w postaci z góry opłaconej karty – lub być przechowywany w formie zapisu on-line z możliwością dostępu przez Internet. Pieniądz elektroniczny umożliwia dokonywanie płatności bezgotówkowych (przeważnie) mniejszych kwot w różnych środowiskach, takich jak terminale w punktach sprzedaży lub on-line za pośrednictwem komunikacji mobilnej lub internetowej. Posiadanie pieniądza elektronicznego nie wiąże się w bezpośredni sposób ze zdolnością kredytową. Wymagana jest jedynie zdolność do dokonania przedpłaty.

1.3

Wydaje się mało prawdopodobne, by pieniądz elektroniczny zdołał kiedykolwiek sprostać wszystkim potrzebom zaspokajanym przez pieniądz. Prawdopodobnie nie zastąpi on trzymanych „w skarpecie” banknotów o nominale 500 euro, powinien jednak wystarczyć w transakcjach, z myślą o których nosimy przy sobie monety i banknoty. Tym niemniej jak dotąd rozpowszechnia się on bardzo powoli. Udane inicjatywy w tym zakresie wiązały się z rozwojem społeczeństwa informacyjnego. Pieniądz elektroniczny powinien rozpowszechniać się równolegle z budową społeczeństwa informacyjnego. Powinien on być pieniądzem owego społeczeństwa. Jego popularyzacja w przyszłości zależeć będzie od inicjatyw podmiotów gospodarczych oraz innowacji technicznych w społeczeństwie informacyjnym. Dyrektywa ma na celu usunąć przeszkody utrudniające twórczą inwencję i innowacje. EKES podpisuje się pod owym celem.

1.4

Pod koniec lat 90-tych Komisja Europejska zaobserwowała, że emitentami pieniądza elektronicznego są wyłącznie instytucje kredytowe i podjęła próbę poszerzenia zbioru podmiotów oferujących tego typu usługi o nowe ich rodzaje. Z myślą o rozwoju rynku Komisja wprowadziła dyrektywę o pieniądzu elektronicznym (2000/46/WE), co miało ułatwić dostęp do rynku pieniądza elektronicznego instytucjom innym niż kredytowe (instytucjom pieniądza elektronicznego).

1.5

Celem tej dyrektywy było stworzenie systemu prawnego odpowiedniego w stosunku do skali zagrożeń wiążących się z nowymi instytucjami pieniądza elektronicznego, który umożliwiałby przy tym rozkwit technologii i innowacji. Efekt wprowadzenia dyrektywy w życie nie był szczególnie pomyślny. Pieniądzowi elektronicznemu wciąż jeszcze daleko do zapewnienia potencjalnych korzyści, których oczekiwano, i nadal nie jest on uważany za wiarygodną alternatywę dla gotówki.

1.6

W konsekwencji Komisja podjęła szeroko zakrojony przegląd sytuacji w zakresie pieniądza elektronicznego. We wnioskach z przeglądu, Komisja stwierdziła, że niektóre przepisy dyrektywy o pieniądzu elektronicznym utrudniły rozwój rynku tego pieniądza, spowalniając równocześnie rozwój innowacji technologicznych. Proces konsultacji i oceny pozwolił wyodrębnić dwa główne problemy. Pierwszy dotyczył niejasnej definicji pieniądza elektronicznego oraz zakresu zastosowania dyrektywy o pieniądzu elektronicznym. Drugi wiązał się z ramami prawnymi, które przewidywały system nadzoru ostrożnościowego i zastosowanie przepisów w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy do usług pieniądza elektronicznego. Wnioskiem z przeglądu było to, że większość przepisów dyrektywy o pieniądzu elektronicznym wymaga zmian, dlatego też podjęto decyzję o zastąpieniu tej dyrektywy nową, której projekt – zawarty w dokumencie COM (2008)627 wersja ostateczna – jest przedmiotem niniejszej opinii.

1.7

Celem omawianej dyrektywy jest umożliwienie opracowania nowych, innowacyjnych i bezpiecznych usług z wykorzystaniem pieniądza elektronicznego, zapewnienie dostępu do rynku nowym podmiotom oraz sprzyjanie rzeczywistej i skutecznej konkurencji pomiędzy wszystkimi uczestnikami rynku. Zdaniem EKES-u inicjatywę tę podjęto we właściwym momencie, ponieważ udział konsumentów w społeczeństwie informacyjnym gwałtownie rośnie począwszy od końca ubiegłej dekady, a obecnie popyt na przyjazne dla konsumentów instrumenty w zakresie pieniądza elektronicznego jest stłumiony i pozostaje niezaspokojony. Dyrektywa stanowi próbę usunięcia przeszkód utrudniających inicjatywy podmiotów gospodarczych, które mogłyby zaspokoić wspomniane zapotrzebowanie.

1.8

Wprowadzenie nowych ram prawnych w sektorze finansowym może być problemem z uwagi na kryzys w systemie bankowym i powszechne obawy dotyczące nieefektywności uregulowań tego systemu. Pomimo wspomnianych wątpliwości, EKES z zadowoleniem stwierdza, że proponowany system jest odpowiedni i proporcjonalny do potrzeb. Nowe przepisy nie mają zastosowania w odniesieniu do banków, które jako instytucje winne są obecnego kryzysu na rynku kredytowym. Obniżenie wymaganego kapitału założycielskiego służy jedynie zmniejszeniu barier wejścia na rynek. Rezerwy kapitałowe instytucji pieniądza elektronicznego będą proporcjonalne do utrzymywanych przez banki. Środki będące wierzytelnościami użytkowników pieniądza elektronicznego będą miały specjalne zabezpieczenie w postaci ograniczonego katalogu inwestycji, natomiast kwoty pieniężne, jakie wchodzą tutaj w grę, są niewielkie. Gdyby jednak instytucje pieniądza elektronicznego stały się realną siłą na rynku płatności, w dyrektywie przewidziano przepisy umożliwiające jej zmianę w świetle zgromadzonych doświadczeń.

1.9

EKES żywi pewne obawy co do ochrony konsumentów oraz zachęca Komisję do zmodyfikowania przepisów dyrektywy w zakresie ograniczeń dotyczących inwestowania środków płynnych, niezwłocznej konwersji otrzymywanych kwot na pieniądz elektroniczny, zabezpieczania płynności w instytucjach hybrydowych oraz likwidacji opłat z tytułu wykupu przed terminem rozwiązania umowy o usługi w zakresie pieniądza elektronicznego.

1.10

Gotówka zapewnia anonimowość. Zwykła transakcja gotówkowa nie ujawnia tożsamości osoby płacącej. Systemy pieniądza elektronicznego mogą być anonimowe lub imienne. Podwyższony do 500 EUR limit kwoty przechowywanej elektroniczne powinien zwiększyć atrakcyjność pieniądza elektronicznego dla potencjalnych użytkowników, zwłaszcza dla osób nieposiadających rachunku bankowego lub posiadających rachunek, lecz nadal korzystających głównie z operacji kasowych. Racjonalnie rzecz biorąc, limity te nie powinny stanowić niewspółmiernego zagrożenia procederem prania pieniędzy, co jest możliwe w przypadku większych kwot, jednak pewne obawy co do zaproponowanego limitu pozostają.

1.11

Z monetami i banknotami wiąże się określony koszt ich wytworzenia oraz koszt ich obsługi przez banki i handlowców. Jest sprawą oczywistą, że społeczeństwo UE nadal skazane jest na posługiwanie się gotówką jako środkiem płatniczym i środkiem przechowywania wartości. W niepewnych czasach, z jakimi mamy obecnie do czynienia, obserwuje się ogromny wzrost liczby banknotów znajdujących się w obiegu.

1.12

Wniosek dotyczący dyrektywy nie odwróci sam w sobie negatywnych tendencji. Usunie on natomiast przeszkody na drodze do przedsiębiorczości i innowacji technologicznych. Nie ma takiej władzy, która mogłaby nakazać ogółowi społeczeństwa korzystanie z pieniądza elektronicznego. Banki mogą w tej kwestii odgrywać rolę pionierską, ale pomijając przykład Belgii, gdzie stosuje się kartę Proton, nie przyczyniły się one do większych postępów. Należy zatem zapewnić odpowiednie zachęty. Jak wyraźnie widać na przykładzie biletów okresowych w postaci „kart miejskich”, kart telefonicznych czy sprzedaży przez internet, zastosowania z zakresu społeczeństwa informacyjnego z reguły sprzyjają upowszechnianiu się pieniądza elektronicznego. Ponadto pieniądz elektroniczny jest często produktem działalności zupełnie innego rodzaju, dlatego też niejednokrotnie jego emitenci mogą być przedsiębiorstwami o charakterze hybrydowym, zajmującymi się nie tylko pieniądzem elektronicznym. Owo powiązanie między pieniądzem elektronicznym a innymi rodzajami działalności gospodarczej uznaje się za niezbędne do rozwoju pieniądza elektronicznego. Wniosek dotyczący dyrektywy przygotowany został z myślą o sprzyjaniu takiemu rozwojowi, w związku z czym zasługuje on na poparcie EKES-u.

1.13

Główna obawa dotyczy rozbudowy przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy. EKES nie może pozwolić na ustanawianie sprzecznych limitów przez dwie różne dyrektywy, gdyż prowadzi to do niedopuszczalnego zamieszania prawnego. Jeśli ostatecznie wybrany zostanie nowy limit, dyrektywa w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy musi zostać zmieniona.

1.14

EKES zachęca wszystkie państwa członkowskie do przyjęcia pozytywnych strategii politycznych przy wprowadzaniu w życie nowej dyrektywy. Ważne jest, aby opracowywane przepisy były przedmiotem konsultacji z przedstawicielami branży oraz aby były one tak ukształtowane, by przy niewielkich sumach, jakie wchodzą tutaj w grę, nie stanowiły nadmiernego obciążenia ani dla emitentów pieniądza elektronicznego, ani dla ich klientów. Zależnie od przyjętego podejścia władze krajowe mogą albo wesprzeć ów raczkujący jeszcze sektor albo doprowadzić do jego zdławienia. Zdaniem Komitetu branża ta powinna być wspierana we wszystkich państwach członkowskich.

1.15

Dyrektywa będąca przedmiotem niniejszej opinii jest ważna, a jej przyjęcie może mieć dalekosiężne skutki. EKES wzywa obecne i potencjalne podmioty sektora pieniądza elektronicznego do ponownego oszacowania swych sił, słabości, stojących przed nimi szans i zagrożeń wynikających z wprowadzenia tej dyrektywy w życie. Rynek dostaje właśnie drugą szansę.

2.1

Istnieje szereg przykładów sposobów, w jakie udział konsumentów w społeczeństwie informacyjnym prowadzi do przyjęcia pieniądza elektronicznego.

2.2

Typowym przypadkiem jest zastosowanie kart RFID (1). Układy scalone RFID mogą przechowywać zapisane na nich wartości pieniężne, w związku z czym są one powszechnie wykorzystywane do uiszczania opłat za korzystanie ze środków transportu publicznego. Hong Kong wprowadził kartę Octopus w 1997 r. Jest to inteligentna karta zbliżeniowa z zapisaną na niej wartością pieniężną, którą można wielokrotnie ładować. Wykorzystywana do opłat w niemal wszystkich środkach transportu publicznego w Hong Kongu, karta ta służy ponadto do dokonywania płatności w lokalnych sklepach, supermarketach, barach i restauracjach szybkiej obsługi, parkometrach, automatach do sprzedaży różnych produktów, itp. Z karty korzysta 95 % ludności Hong Kongu w wieku 16-65 lat. Przykład ten pokazuje, w jaki sposób styczność konsumentów z zastosowaniami z zakresu społeczeństwa informacyjnego prowadzi do szerszego rozpowszechnienia pieniądza elektronicznego. Obecnie w Londynie z opartej na technologii RFID zbliżeniowej karty „Oyster” korzysta się powszechnie w transporcie publicznym. Użytkownicy oczekują teraz, że będzie można nią płacić w kioskach z gazetami, lokalnych sklepach i barach szybkiej obsługi skupionych wokół węzłów komunikacyjnych i stacji. Takiego rozwoju wypadków należy się spodziewać zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i innych państwach członkowskich w miarę rozpowszechniania się kart RFID.

2.3

Innym, jeszcze popularniejszym przykładem jest rozliczane w systemie przedpłaty (prepaid) konto telefonu komórkowego, które można wykorzystać do płatności za tak różne usługi jak telefoniczne wsparcie techniczne w razie problemów z komputerem, uczestnictwo w konkursach, datki dobroczynne, interaktywne gry, rozrywka dla dorosłych i serwisy informacyjne. Podobnie jak w przypadku „kart miejskich” funkcjonujących w systemie przedpłaty, konta telefonu komórkowego rozliczane w tym systemie określa się mianem pieniądza elektronicznego, gdy zgromadzone na nich środki pieniężne zaczynają być akceptowane przez przedsiębiorstwa inne niż przewoźnicy w transporcie publicznym czy określony operator telefonii komórkowej.

2.4

Rozwojowi pieniądza elektronicznego sprzyja także internet, ponieważ pieniądz elektroniczny może zaspokoić dwie istotne potrzeby. Większość zakupów, które przedsiębiorstwa oferują konsumentom w internecie, wiąże się z transakcją kredytową. Osoby nieposiadające rachunku bankowego są tutaj automatycznie wykluczone, ponieważ nie dysponują one kartą kredytową ani debetową. Karta z funkcjonalnością pieniądza elektronicznego daje im możliwość skorzystania z internetowych okazji. Obserwuje się także znaczny wzrost zawieranych w internecie transakcji między konsumentami, czemu sprzyja rozwój serwisów aukcyjnych, takich jak e-Bay. Między konsumentami nie ma jednak możliwości zapłaty kartą kredytową lub debetową. Należność uregulować trzeba przy pomocy bezpiecznego pieniądza elektronicznego. Z tego właśnie względu pojawiły się takie systemy, jak PayPal (2), który pozostaje w symbiozie z serwisem e-Bay.

2.5

Jak widać na przykładzie „kart miejskich”, kart telefonicznych czy handlu elektronicznego w internecie, zastosowania z zakresu społeczeństwa informacyjnego sprzyjają upowszechnianiu się pieniądza elektronicznego. Przypadki te wskazują również, że pieniądz elektroniczny może być ubocznym produktem działalności zupełnie innego rodzaju, dlatego też niejednokrotnie jego emitenci mogą być przedsiębiorstwami o charakterze hybrydowym. Owo powiązanie między pieniądzem elektronicznym a innymi rodzajami działalności gospodarczej uznaje się za niezbędne do rozwoju pieniądza elektronicznego. Przepisy dyrektywy zostały opracowane z uwzględnieniem tego faktu.

2.6

Instytucje kredytowe, takie jak banki, posiadają wszelkie niezbędne cechy, by być emitentami pieniądza elektronicznego, a ich działalność podlega stosownym ramom prawnym. Do pewnego stopnia inicjatywę podjęły same instytucje kredytowe. Wykorzystywana w Belgii karta Proton jest produktem konsorcjum bankowego. Stanowi połączenie karty debetowej z elektroniczną portmonetką i jest szeroko stosowana przez klientów. Planuje się, że do obiegu wprowadzonych zostanie więcej tego typu kart wyposażonych w funkcję pieniądza elektronicznego działającą na zasadzie zbliżeniowej dzięki technologii RFID. Istnieje jednak wyraźny konflikt interesów między pieniądzem elektronicznym a innymi liniami produktowymi instytucji kredytowych, takimi jak karty kredytowe i debetowe.

2.7

Z danych liczbowych dotyczących ograniczonej liczby instytucji pieniądza elektronicznego posiadających pełne zezwolenie (20 instytucji pieniądza elektronicznego i 127 podmiotów korzystających z wyłączenia) lub dotyczących niewielkiej ilości emitowanego pieniądza elektronicznego (obecnie całkowita kwota pieniądza elektronicznego znajdującego się w obiegu w UE wynosi 1 mld EUR, podczas gdy kwota będącej w obiegu gotówki przekracza 600 mld EUR) wynika, że pieniądz elektroniczny nie przyjął się dotychczas w większości państw członkowskich. Dodatkowo kwota pozostającej w obiegu gotówki rosła stale od momentu wprowadzenia Euro w 2002.

2.8

W konsekwencji Komisja podjęła szeroko zakrojony przegląd sytuacji w zakresie pieniądza elektronicznego. Proces konsultacji i oceny pozwolił wyodrębnić dwa główne problemy związane z dyrektywą o pieniądzu elektronicznym. Pierwszy dotyczył niejasnej definicji pieniądza elektronicznego oraz zakresu zastosowania tej dyrektywy. Drugi wiązał się z ramami prawnymi, które przewidywały system nadzoru ostrożnościowego i zastosowanie przepisów w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy do usług z wykorzystaniem pieniądza elektronicznego.

2.9

Dodatkowo przed końcem listopada 2009 r. wejdzie w życie dyrektywa w sprawie usług płatniczych (2007/64/WE). Dyrektywa ta ma o tyle znaczenie dla wniosku będącego przedmiotem niniejszej opinii, że ustanawia się w niej specjalny system dla instytucji płatniczych analogiczny do systemu dotyczącego instytucji pieniądza elektronicznego. Dyrektywa w sprawie usług płatniczych jest niezgodna z dyrektywą o pieniądzu elektronicznym, więc jeżeli aktualny system przewidziany w dyrektywie o pieniądzu elektronicznym nie zostanie zmodyfikowany, przyczyni się to z upływem czasu do niepewności prawa.

2.10

Wnioskiem z powyższych rozważań jest to, że większość przepisów dyrektywy o pieniądzu elektronicznym wymaga zmian, dlatego też podjęto decyzję o zastąpieniu tej dyrektywy nową, której projekt jest przedmiotem niniejszej opinii.

3.6.1

Dyrektywa o pieniądzu elektronicznym przewidywała, że instytucja pieniądza elektronicznego powinna dysponować kapitałem założycielskim w wysokości 1 mln EUR. Obecnie kwotę tę uważa się za zbyt wygórowaną w stosunku do występującego ryzyka oraz za przeszkodę dla tworzenia innowacyjnych MŚP w sektorze pieniądza elektronicznego. Projekt nowej dyrektywy przewiduje obniżenie wymaganego kapitału założycielskiego do 125 tys. EUR.

3.6.2

Oprócz kapitału założycielskiego instytucje pieniądza elektronicznego zobowiązane są utrzymywać płynność (fundusze własne) proporcjonalną do zobowiązań z tytułu pieniądza elektronicznego pozostającego w obiegu. W dyrektywie o pieniądzu elektronicznym było to 2 %. Nowy wymóg wynosi 5 %, przy czym obniża się on wraz ze wzrostem łącznej wartości pieniądza elektronicznego pozostającego w obiegu albo wielkości płatności w skali miesiąca; podstawą do zastosowania obniżenia będzie wyższa z tych dwóch wartości.

3.6.3

Przewidziane zostały ograniczenia dotyczące inwestowania środków gwarantujących pokrycie wartości pieniądza elektronicznego pozostającego w obiegu, jednak odnoszą się one wyłącznie do emitentów prowadzących jednocześnie działalność inną niż usługi płatnicze (art. 9).

3.6.4

Proponowane zmiany w systemie przeciwdziałania praniu pieniędzy przewidzianego w trzeciej dyrektywie w sprawie prania pieniędzy odpowiadają potrzebom prowadzonej działalności gospodarczej i są zgodne z praktyką stosowaną w branży. Maksymalna kwota pieniądza elektronicznego przechowywana na nośniku, która ma być każdorazowo akceptowana zamiast gotówki, wzrasta ze 150 do 500 EUR (art. 16).

3.6.5

Dyrektywa o pieniądzu elektronicznym pozwalała państwom członkowskim na wyłączenie licznych wymogów dotyczących zezwoleń w celu ułatwienia nowym podmiotom wchodzenia na rynek oraz wprowadzania przez nie innowacji. Wyłączenia te jednak stosowane były przez państwa członkowskie w sposób niejednolity, co powodowało nierówne warunki konkurowania uczestników rynku. W nowym systemie zachowuje się wyłączenia (art. 10), z tym że zgodnie z odpowiednimi przepisami dyrektywy w sprawie usług płatniczych instytucje pieniądza elektronicznego korzystające z takowych wyłączeń nie mogą działać ponad granicami państw członkowskich. Innymi słowy, jeżeli stosuje się wyłączenia, nie ma mowy o „paszporcie”.

—

przepisy zostały przygotowane z myślą o innowacyjnych MŚP w sektorze usług płatniczych; aktualny kryzys bankowy wynika z zaangażowania kredytowego banków; instytucje pieniądza elektronicznego nie będą miały prawa do emisji kredytu w oparciu o środki użytkowników, tak aby nie pojawiło się ryzyko kredytowe;

—

wymogi dotyczące funduszy własnych (punkty 3.6.1 i 3.6.2 powyżej) sprawiają, że początkowy kapitał wynoszący 125 tys. EUR będzie rósł proporcjonalnie wraz ze wzrostem wartości środków gwarantujących pokrycie pozostającego w obiegu pieniądza elektronicznego; obniżenie wymaganego kapitału założycielskiego służy jedynie zmniejszeniu barier wejścia na rynek; dyrektywa przewiduje znaczne wymogi kapitałowe w odniesieniu do większej wartości pozostającego w obiegu pieniądza elektronicznego;

—

rezerwy kapitałowe instytucji pieniądza elektronicznego będą proporcjonalne do utrzymywanych przez banki, zaś środki stanowiące roszczenia użytkowników pieniądza elektronicznego będą szczególnie chronione poprzez ograniczony katalog inwestycji;

—

kwoty pieniężne, jakie wchodzą tutaj w grę, są niewielkie; gdyby jednak instytucje pieniądza elektronicznego stały się realną siłą na rynku płatności, w dyrektywie przewidziano przepisy umożliwiające jej zmianę w świetle zgromadzonych doświadczeń.

4.3.1

Ograniczenia dotyczące inwestowania środków gwarantujących pokrycie pieniądza elektronicznego pozostającego w obiegu w obecnym kształcie mają zastosowanie do hybrydowych instytucji pieniądza elektronicznego. Aby zwiększyć bezpieczeństwo klientów, przepisy te powinny mieć zastosowanie do wszystkich instytucji pieniądza elektronicznego.

4.3.2

Instytucje pieniądza elektronicznego nie mogą utrzymywać środków klienta jako depozytów. Przyjęte środki należy niezwłocznie przekształcić w pieniądz elektroniczny. Ten wymóg ochronny nie został wyraźnie ujęty w przepisach dyrektywy.

4.3.3

Należy zmienić treść art. 9, tak aby zawierał on wyraźny wymóg, iż środki gwarantujące pokrycie zobowiązań wynikających z pieniądza elektronicznego pozostającego w obiegu powinny być szczególnie chronione w przypadku instytucji hybrydowych.

4.3.4

Art. 5 ust. 4 przewiduje niepobieranie opłat jeżeli wykup ma miejsce w dniu rozwiązania umowy, natomiast art. 5 ust. 5 dopuszcza nałożenie opłaty w przypadku wykupu przed zakończeniem umowy. Należy skreślić ten ostatni przepis, ponieważ nie ma rozróżnienia między wykupem w czasie trwania umowy i w dniu jej rozwiązania, co prawdopodobnie może w praktyce prowadzić do takiego rozwiązywania umów, które powodować będzie niespełnianie ostrożnościowego wymogu identyfikacji klienta.

11.9.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 218/36

1.1

Komitet popiera inicjatywę Komisji dotyczącą uruchomienia programu ISA, ponieważ jest przekonany, że program ten będzie gwarantował oraz wzmacniał rzeczywistą i skuteczną interoperacyjność w ramach nowych złożonych systemów jednolitego rynku europejskiego.

1.2

EKES jest zdania, że pełne wdrożenie mechanizmów interoperacyjności jest niezbędne dla zagwarantowania faktycznego korzystania ze swobód przewidzianych w Traktacie dla administracji i instytucji, lecz również dla obywateli, przedsiębiorstw i, w ujęciu ogólnym, dla zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego.

1.3

Oczywista jest konieczność wdrożenia celowej strategii dotyczącej bezpieczeństwa danych osobowych i gospodarczych, jak wielokrotnie wzywał do tego EKES w swych opiniach: „[…] bezpieczeństwo informatyczne nie może w żaden sposób być traktowane rozdzielnie od kwestii wzmocnienia ochrony danych osobowych i zachowania wolności, które są prawami gwarantowanymi przez europejską Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wartości” (1).

1.4

Komitet podkreśla, że użytkownicy powinni dysponować wzajemnie powiązanymi systemami, które byłyby wprowadzane do sprzedaży już z gwarancją ochrony danych, zarówno prywatnych, jak i przemysłowych czy administracyjnych. Należy bezzwłocznie ustanowić, na płaszczyźnie prawnej, europejski system ścigania i karania nadużyć popełnianych w odniesieniu do sieci i do danych, co wymaga jednocześnie pracy nad interoperacyjnością procedur prawnych w Unii.

1.5

W opinii Komitetu podejmowane środki są nadal niewystarczające, aby uniknąć fragmentacji rynku i by zapewnić systemowi połączonych, interaktywnych i dostępnych administracji publicznych rzeczywisty wymiar ogólnoeuropejski.

1.6

Komitet domaga się, aby wnioskowi dotyczącemu programu ISA towarzyszyła zdecydowana inicjatywa wspólnotowa, zobowiązująca państwa członkowskie i Komisję do stosowania wiążących instrumentów przynoszących nową pewność i nadających nowy impuls wspólnym ramom wzmocnionej interoperacyjności.

1.7

Konieczne jest, aby w ramach nowej europejskiej strategii interoperacyjności określono, oprócz wspólnych ram, priorytety w dziedzinie polityk wspólnotowych, które oznaczałyby zwiększenie wysiłków na rzecz wspólnych instrumentów, ram i usług, oraz by sporządzono jasne prognozy budżetowe.

1.8

Zdaniem EKES-u należy osiągnąć konwergencję cyfrową zapewniającą:

tak aby uniknąć zjawiska wykluczenia cyfrowego i zagwarantować wysoki poziom niezawodności oraz zaufania między użytkownikami i dostawcami usług.

1.9

EKES jest zdania, że konieczna jest poprawa koordynacji i współpracy z innymi programami wspólnotowymi przyczyniającymi się do tworzenia nowych koncepcji i rozwiązań w dziedzinie ogólnoeuropejskiej interoperacyjności.

1.10

Komitet przypomina o znaczeniu otwartego oprogramowania, szczególnie w dziedzinie administracji elektronicznej, w celu zagwarantowania jego bezpieczeństwa i trwałości oraz poufności informacji czy płatności oraz poznania kodu źródłowego; Komitet jest również zdania, że należy zachęcać do stosowania oprogramowania open source, które umożliwia badanie, zastępowanie, redystrybucję i ponowne wykorzystanie rozwiązań w zakresie oprogramowania o ogromnej wartości dla administracji publicznych.

1.11

Zdaniem Komitetu należy wzmocnić europejskie ramy odniesienia w dziedzinie interoperacyjności, w ujęciu wielowymiarowym obejmującym aspekty polityczne wspólnej wizji podzielanych priorytetów, aspekty prawne dotyczące synchronizacji przepisów, jak też aspekty techniczne, semantyczne i organizacyjne.

1.12

Komitet jest zdania, że należałoby opracować europejską metodę wyliczania stosunku kosztów do korzyści wobec usług interoperacyjnych „PEGS” wprowadzonych przez administracje publiczne.

1.13

Komitet uważa, że niezbędnym warunkiem powodzenia inicjatywy jest kampania informacyjna i edukacyjna w przedmiotowej dziedzinie. Istotne znaczenie ma także organizowanie dialogu społecznego i obywatelskiego na szczeblu europejskim oraz regularnych ogólnoeuropejskich konferencji na temat usług online, aby we wspólnych ramach rozwoju rozpowszechniać, wspierać i ukierunkowywać prace administracji prowadzone w poszczególnych krajach.

—

znaczenie wzmacniania inicjatyw europejskich na rzecz administracji i instytucji, lecz również obywateli, przedsiębiorstw, jak też w ujęciu ogólnym – zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego;

—

znaczenie istnienia skutecznego europejskiego organu certyfikacji w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa w zakresie uzyskiwania dostępu do informacji oraz jej wymiany;

—

znaczenie zagwarantowania maksymalnej widoczności, dostępności i interoperacyjności użytkownikom końcowym;

—

konieczność zachęcania do podejmowania – na różnych szczeblach – inicjatyw mających na celu zapewnienie kształcenia ustawicznego użytkowników oraz do zezwolenia na korzystanie z wyżej wymienionych infrastruktur sieciowych również na potrzeby kształcenia ustawicznego;

—

konieczność zagwarantowania, przy uwzględnieniu faktu, że przetwarzane dane podlegają szczególnej ochronie, wysokiego poziomu bezpieczeństwa sieci, poprzez wykorzystanie odpowiednich narzędzi ochrony oraz, w odpowiednich przypadkach, zabezpieczonych protokołów transmisji, zarówno na szczeblu centralnym, jak i na szczeblu państw członkowskich.

3.1

Celem wniosku Komisji jest ułatwienie – dzięki uruchomieniu programu ISA (rozwiązania interoperacyjne dla europejskich administracji publicznych) – skutecznych i wydajnych kontaktów elektronicznych w wymiarze transgranicznym i międzysektorowym pomiędzy europejskimi administracjami publicznymi i jednoczesne umożliwienie świadczenia elektronicznych usług publicznych, które przyczyniają się do wdrożenia polityk i działań wspólnotowych, ze zwróceniem szczególnej uwagi na jednolity rynek oraz zapobieganie pojawieniu się różnych barier elektronicznych w państwach członkowskich.

3.2

Program ISA ma na celu wspieranie i propagowanie:

3.3

Proponowana pula środków finansowych na realizację programu ISA w latach 2010-2015 wynosi 164,1 mln euro, z czego 103,5 mln euro przeznacza się na okres kończący się z dniem 31 grudnia 2013 r., zgodnie z programowaniem finansowym na lata 2007-2013, natomiast pozostałe 60,6 mln przeznacza się do wykorzystania w ciągu dwóch ostatnich lat: 2014 i 2015.

4.1

Komitet z przekonaniem popiera inicjatywy mające na celu zapewnienie optymalnego i wydajnego funkcjonowania rozszerzonego jednolitego rynku europejskiego oraz jest zdania, że pełne wdrożenie mechanizmów interoperacyjności jest niezbędne dla zagwarantowania faktycznego korzystania ze swobód przewidzianych w Traktacie dla administracji i instytucji, ale także obywateli, przedsiębiorstw i w ujęciu ogólnym również zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego.

4.2

Komitet jest zdania, że oprócz realizacji trzech kolejnych programów wieloletnich (IDA I, IDA II oraz IDABC), podejmowane środki są nadal niewystarczające, aby uniknąć fragmentacji rynku i zapewnić połączonym administracjom europejskim skuteczny wymiar ogólnoeuropejski, umożliwiający im świadczenie usług bez przeszkód czy dyskryminacji w celu zachowania jedności rynku i zapewnienia pełnego korzystania przez obywateli i przedsiębiorstwa wspólnotowe z przysługujących im praw w całej Unii.

4.3

Komitet wspiera inicjatywę uruchomienia programu ISA, pod warunkiem że program ten nie będzie polegał tylko na prostym przedłużeniu i refinansowaniu programów, które były realizowane kolejno od 1993 r. do chwili obecnej, lecz będzie gwarantował wprowadzenie skutecznej i wydajnej „europejskiej strategii interoperacyjności” oraz „europejskich ram interoperacyjności” (10), czyli dwóch elementów niezbędnych dla funkcjonowania zintegrowanego jednolitego rynku oraz konkurencyjnej i zrównoważonej gospodarki europejskiej w ramach odnowionej strategii lizbońskiej.

4.4

Komitet domaga się, aby wnioskowi dotyczącemu programu ISA towarzyszyła starannie przygotowana inicjatywa wspólnotowa zobowiązująca państwa członkowskie i Komisję do stosowania wiążących instrumentów przynoszących nową pewność i nadających nowy impuls europejskiej strategii oraz wspólnym ramom interoperacyjności, dzięki którym publiczni i prywatni operatorzy oraz klienci w kraju i za granicą mieliby gwarancję korzyści z pewnych i przejrzystych wspólnych rozwiązań.

4.5

W opinii Komitetu konieczne jest określenie w nowej europejskiej strategii interoperacyjności, w odniesieniu do wspólnych ram, priorytetów w dziedzinie polityk wspólnotowych, by zagwarantować skuteczną realizację wniosków dotyczących dyrektywy i rozporządzenia, będących w przygotowaniu.

4.6

Komitet jest zdania, że wysiłki w zakresie koordynacji i współpracy z innymi programami wspólnotowymi przyczyniającymi się do tworzenia nowych koncepcji i rozwiązań w dziedzinie ogólnoeuropejskiej interoperacyjności – a w szczególności z programem ramowym na rzecz innowacji i konkurencyjności (strategicznym programem na rzecz wspierania polityki w zakresie TIC) oraz z siódmym europejskim programem ramowym w zakresie badań i rozwoju – są nadal niewystarczające; zaleca zatem stworzenie komitetu odpowiedzialnego za programy w dziedzinie interoperacyjności, w którym zasiadałyby osoby odpowiedzialne za zarządzanie wszystkimi wspomnianymi programami, w celu koordynacji przygotowywania zaproszeń do składania wniosków.

4.7

W opinii Komitetu, już w momencie opracowywania przez administracje publiczne koncepcji nowych ram operacyjnych należałoby sprawdzić, czy są one w pełni spójne z zasadami ogólnoeuropejskiej interoperacyjności. Tego rodzaju weryfikacja mogłaby być dokonywana za pomocą mechanizmów wstępnego powiadamiania, podobnych do mechanizmów przyjętych w odniesieniu do opracowania nowych standardów technicznych i normatywnych (11). Główna przeszkoda ma charakter kulturowy: niektóre administracje nie są jeszcze gotowe do przyjmowania otwartych rozwiązań technologicznych i innowacyjnych, wpisujących się w europejskie ramy interoperacyjności, ani też nie są przekonane o takiej konieczności.

4.8

Komitet jest zdania, że niezbędnym warunkiem powodzenia inicjatywy jest kampania informacyjna i edukacyjna w przedmiotowej dziedzinie, jak też regularne organizowanie ogólnoeuropejskich konferencji na temat usług online, aby zapewnić – w szczególności na podstawie ocen porównawczych wyników osiąganych przez poszczególne administracje na różnych szczeblach – stałą weryfikację i reorientację programu pracy.

4.9

Konwergencja w dziedzinie cyfrowej wymaga interoperacyjności sprzętu, platform i usług, jak też zapewnienia bezpieczeństwa i niezawodności, zarządzania tożsamością i prawami (12), dostępności i łatwości korzystania oraz stosowania niezależnych od wybranego języka systemów informatycznych i struktur technicznych, a także wzmożonych wysiłków na rzecz kształcenia ustawicznego użytkowników na danym obszarze, szczególnie tych najsłabszych, tak aby uniknąć zjawiska wykluczenia społecznego.

4.10

Komitet przypomina o znaczeniu otwartego oprogramowania, szczególnie w dziedzinie administracji elektronicznej, w celu „zagwarantowania bezpieczeństwa i trwałości oprogramowania, poufności informacji czy płatności” oraz „poznania kodu źródłowego dla zagwarantowania utrzymania kodu, jego stabilności i bezpieczeństwa, nawet w przypadku zaginięcia edytora” (13).

4.11

W opinii Komitetu należałoby opracować europejską metodę wyliczania stosunku kosztów do korzyści odnoszonych ze świadczenia usług interoperacyjnych „PEGS” (14) wprowadzonych przez administracje publiczne. Metoda ta powinna uwzględnić nie tylko zwroty z inwestycji i zyski w odniesieniu do własności, zwiększenia elastyczności i ograniczenia obciążeń administracyjnych, lecz przede wszystkim ogólny zysk dla obywateli i przedsiębiorstw związany z trwałością i niezawodnością jednolitego rynku.

4.12

W opinii Komitetu należy wzmocnić europejskie ramy odniesienia w dziedzinie interoperacyjności, w ujęciu wielowymiarowym, obejmującym aspekty polityczne wspólnej wizji w odniesieniu do podzielanych priorytetów, aspekty prawne dotyczące synchronizacji przepisów, jak też aspekty techniczne, semantyczne i organizacyjne.

4.13

Zdaniem EKES-u ze społecznego punktu widzenia dobrym rozwiązaniem byłoby otwarcie przez administracje krajowe dialogu społecznego na szczeblu europejskim w ramach dialogu nieformalnego EUPAN/TUNED (15) z przedstawicielami pracowników odpowiednich administracji, tak by również obywatele mogli w nim uczestniczyć i uzyskać stosowne informacje.

4.14

W odniesieniu do istniejących instrumentów podstawowych oraz do instrumentów nowych w kontekście modelu koncepcyjnego GPSCM (16), określonego przez Komisję i państwa członkowskie:

4.15

Komitet jest zdania, że należy określić wspólne ramy dotyczące otwartych standardów technicznych i normatywnych w przedmiotowej dziedzinie, opracowanych przez CEN, CENELEC oraz ETSI, które pozwoliłyby na stosowanie tych standardów przez wszystkie zainteresowane strony.

4.16

Komitet jest zdania, że należy zachęcać do stosowania oprogramowania open source w zakresie, w jakim umożliwia ono badanie, zastępowanie, redystrybucję i ponowne wykorzystanie rozwiązań w zakresie oprogramowania o ogromnej wartości dla administracji publicznych, zarówno w dziedzinie wydajności kosztów, jak i weryfikacji stosowania norm, zapewniania praktycznej ochrony wykraczającej poza zakres narzucony przez licencje i prawa autorskie, trwałości przyjmowanych rozwiązań oraz dostosowania do lokalnych wymogów.

11.9.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 218/41

1.1

Komitet potwierdza swoje poparcie dla wniosku Komisji, uznając że liberalizacja użytkowania pasma częstotliwości 900 MHz wymaga podjęcia inicjatywy legislacyjnej na szczeblu wspólnotowym.

2.1

25 lipca 2007 r. Komisja przedstawiła propozycję dyrektywy uchylającej dyrektywę 87/372/EWG (1) celem wycofania rezerwacji pasma 900 MHz dla GSM w państwach członkowskich UE, wprowadzonej tą dyrektywą Rady 87/372/EWG z dnia 25 czerwca 1987 r. w sprawie pasm częstotliwości, które mają zostać zarezerwowane dla skoordynowanego wprowadzenia publicznej paneuropejskiej komórkowej cyfrowej naziemnej łączności ruchomej we Wspólnocie.

2.2

Pasmo to jest szczególnie cenne, gdyż oferuje dobrą charakterystykę rozchodzenia się, co pozwala na objęcie zasięgiem większych odległości niż w przypadku pasm wyższej częstotliwości, dzięki czemu nowoczesne usługi łączności głosowej, transmisji danych oraz usługi multimedialne mogą być świadczone również na obszarach o mniejszej gęstości zaludnienia i na terenach wiejskich.

2.3

Zamierzony cel wniosku został uznany za niezbędny do zapewnienia powodzenia inicjatywy „i2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia” (2), jak również do osiągnięcia większej konkurencji dzięki udostępnieniu pasma 900 MHz dla innych technologii i zaoferowaniu użytkownikom większej swobody wyboru usług i technologii.

2.4

Zgodnie z postanowieniami decyzji nr 676/2002/WE Komisja upoważniła Europejską Konferencję Administracji Pocztowych i Telekomunikacyjnych (CEPT) do ustalenia mniej restrykcyjnych warunków technicznych. Na mocy tego mandatu wypracowano warunki w oparciu o zasadę, że pasmo 900 MHz może funkcjonować jednocześnie z systemami GSM i UMTS i jest z nimi w pełni kompatybilne.

2.5

Komitet pozytywnie zaopiniował wniosek (3) uznając, że jego przyjęcie przyczyni się do wzrostu innowacyjności i konkurencyjności oraz do zwiększenia konkurencji na rynku telekomunikacyjnym i zapewnienia szerszego wyboru konsumentom.

2.6

W efekcie rozmów dotyczących procesu legislacyjnego, Komisja w dniu 19 listopada 2008 r. przedstawiła nowy wniosek dotyczący dyrektywy (4) zmieniającej dyrektywę 87/372/EWG.

3.1

W chwili obecnej dyrektywa GSM nakłada na państwa członkowskie wymóg zarezerwowania całych pasm 890–915 MHz i 935–960 MHz dla systemu GSM. Wymóg ten uniemożliwia wykorzystywanie tych pasm przez inne niż GSM paneuropejskie systemy zdolne do świadczenia zaawansowanych interoperacyjnych usług łączności głosowej, transmisji danych oraz usług multimedialnych o dużej przepustowości. Nowe systemy paneuropejskie, na przykład UMTS, oferują większe możliwości w porównaniu z systemem GSM, a postęp techniczny od czasu, gdy 20 lat temu przyjęto dyrektywę GSM, sprawił, że możliwe jest ich wdrożenie w praktyce.

3.2

Liberalizacja użytkowania pasma 900 MHz mogłaby spowodować zakłócenia konkurencji. W szczególności, jeżeli niektórym operatorom sieci łączności ruchomej nie zostałyby przyznane częstotliwości w paśmie 900 MHz, znaleźliby się oni w gorszej sytuacji pod względem kosztów i wydajności w porównaniu z operatorami, którzy uzyskają możliwość świadczenia usług trzeciej generacji w tym paśmie.

3.3

Wniosek definiuje „system GSM” jako sieć łączności elektronicznej spełniającą normy GSM opublikowane przez ETSI, w szczególności EN 301 502 oraz EN 301 511, a „system UMTS” jako sieć łączności elektronicznej spełniającą normy UMTS opublikowane przez ETSI, w szczególności EN 301 908-1, EN 301 908-2, EN 301 908-3 oraz EN 301 908-11.

3.4

Zgodnie z ramami regulacyjnymi w zakresie łączności elektronicznej, a w szczególności z dyrektywą 2002/20/WE (5), państwa członkowskie mogą dokonywać zmian lub przeglądu praw do użytkowania widma, a zatem dysponują narzędziami umożliwiającymi w razie potrzeby rozwiązanie problemów z ewentualnymi zakłóceniami konkurencji. W związku z tym powinny one podjąć właściwe środki, a zwłaszcza zbadać, czy wdrożenie omawianej dyrektywy może prowadzić do zakłócenia konkurencji na odpowiednich rynkach łączności ruchomej.

11.9.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 218/43

1.1

Komitet uważa, że uproszczenie planowane w ramach wniosku dotyczącego rozporządzenia jest konieczne. Jednakże stwierdza, że nie chodzi wyłącznie o uproszczenie, lecz o to, że Komisja wprowadza zmiany środków technicznych ustanowionych w celu harmonizacji.

1.2

EKES uważa, że zamierzona harmonizacja w nieunikniony sposób pociąga za sobą zmianę niektórych środków technicznych i musi w konsekwencji zostać poprzedzona ocenami naukowymi, zarówno biologicznymi, jak i społeczno-ekonomicznymi.

1.3

Zważywszy na wysoki stopień złożoności technicznej środków przewidzianych we wniosku dotyczącym rozporządzenia, EKES sądzi, że nie powinien wypowiadać się w sprawie propozycji zmian do czasu przeprowadzenia wspomnianych ocen. Komitet uważa także, że skuteczność nowych środków technicznych powinna najpierw zostać zbadana przez profesjonalnych rybaków na pokładzie statków i w łowiskach.

1.4

Komitet uważa, że wszystkie środki techniczne powinny zostać uwzględnione we wspomnianym rozporządzeniu Rady, co pozwoli uniknąć możliwości włączenia niektórych z nich do późniejszych rozporządzeń Komisji.

1.5

EKES popiera w pełni propozycję okresowej oceny skuteczności środków technicznych proponowanej przez Komisję.

2.3.1

Wniosek Rady do Komisji z czerwca 2004 r. w sprawie przeglądu środków technicznych ochrony zasobów rybnych na Atlantyku i Morzu Północnym, w celu ich uproszczenia oraz uwzględnienia niektórych uwarunkowań regionalnych; oraz

2.3.2

Plan działania Komisji, zatwierdzony przez Radę w kwietniu 2006 r., na rzecz uproszczenia przepisów wspólnotowych, zgodnie z którym wszystkie środki techniczne rozproszone w różnych rozporządzeniach, w tym w rocznym rozporządzeniu dotyczącym wielkości dopuszczalnych połowów oraz planach odnowienia poszczególnych zasobów, powinny zostać zebrane w jednym rozporządzeniu.

3.1

EKES uważa, że wniosek dotyczący rozporządzenia ma charakter niezwykle techniczny. Uproszczenie jest konieczne, zgodnie ze środkami przyjętymi przez Komitet w jego opinii w sprawie planu działania na rzecz uproszczenia przepisów wspólnotowych. Jednakże nie chodzi wyłącznie o uproszczenie; Komisja wprowadza zmiany do obecnych przepisów w celu harmonizacji i przewiduje uwzględnienie różnic regionalnych ustanawiając przepisy szczegółowe dla każdej ze „stref RKD” (regionalne komitety doradcze). Ta regionalizacja będzie również pociągała za sobą zmianę aktualnych przepisów.

3.2

Komisja przewiduje we wniosku w sprawie rozporządzenia określenie głównych wspólnych zasad dotyczących wszystkich stref połowowych, a także planuje, by różne późniejsze rozporządzenia Komisji, przyjęte zgodnie z procedurą „komitologii”, regulowały aspekty czysto techniczne o charakterze regionalnym.

3.3

Komitet uważa, że choć konieczne jest uregulowanie środków technicznych, uwzględniając specyfikę poszczególnych regionów UE, to planowane podejście nie jest najwłaściwsze; EKES sądzi również, że najlepiej byłoby uwzględnić wszystkie środki w rozporządzeniu Rady, zamiast włączać je do późniejszych rozporządzeń Komisji.

3.4

EKES uważa, że w ten sposób środki techniczne zostaną lepiej dostosowane do kontekstu nowej wspólnej polityki rybackiej przyjętej w 2002 r., szczególnie jeżeli chodzi o regionalne komitety doradcze (RKD), zatwierdzone decyzją Rady z 19 lipca 2004 r., a także lepiej wpiszą się w rozważania dotyczące ochrony środowiska, takie jak ochrona siedlisk morskich oraz ograniczanie odrzutów; wszystkie te środki mają zastosowanie w sposób szczególny do konkretnego regionu podlegającego danemu komitetowi doradczemu (RKD).

3.5

Komitet uważa, że w celu uniknięcia błędów z przeszłości, przed zatwierdzeniem nowych środków technicznych ich skuteczność powinna zostać zbadana przez profesjonalnych rybaków na pokładzie statków i w łowiskach.

3.6

Zważywszy na złożony charakter tekstu oraz proponowanych środków technicznych, EKES uważa, że wniosek dotyczący rozporządzenia powinien zawierać załącznik z graficznymi ilustracjami ułatwiającymi jego zrozumienie.

4.1

Wniosek dotyczący rozporządzenia zawiera środki techniczne, które obejmują szeroki wachlarz celów, w tym ochronę niedojrzałych organizmów morskich, głównie poprzez ograniczenie połowów za pomocą większej selekcji rodzajów ryb lub dzięki ustanowieniu okresów lub stref ochronnych. Inne środki mają na celu ochronę pewnych gatunków lub ekosystemów za pomocą ograniczenia nakładu połowowego, np. zamykając niektóre strefy, a kolejna duża grupa środków skierowana jest na ograniczenie odrzutów.

4.2

Oprócz określenia zakresu stosowania, wniosek dotyczący rozporządzenia obejmuje wszystkie przepisy dotyczące minimalnej wielkości wyładunku dla każdego gatunku żywych zasobów wodnych. Jeśli chodzi o zakres stosowania oraz uwzględnienie importu, EKES pragnie, by wyraźnie stwierdzono, co się stanie, gdy legalna minimalna wielkość importu będzie niższa niż ustanowiona w UE. Zdaniem Komitetu byłoby rozsądne, gdyby w UE nie można było wprowadzać do obrotu produktów rybnych krajów trzecich, których rozmiar nie spełnia wymogów wspólnotowych.

4.3

Istnieje szereg narzędzi połowowych, które zostały szczegółowo wyliczone; dla każdego z nich ustanowiono maksymalny rozmiar sieci i worka, maksymalną głębokość zanurzenia, a także zakazy używania worków, które nie mają wskazanej wielkości i kształtu, tzn., gdy liczba oczek tego samego rozmiaru wokół dowolnego obwodu worka wzrasta od części przedniej do tylnej, lub gdy w produkcji użyto niedozwolonych materiałów oraz niedozwolonej grubości.

4.4

Komitet uważa uproszczenie planowane przez Komisję Europejską za stosowne i konieczne. Jednakże EKES sądzi, że zamierzona próba harmonizacji, pociągająca za sobą zmianę niektórych środków technicznych, musi zostać poprzedzona ocenami naukowymi, zarówno biologicznymi, jak i społeczno-ekonomicznymi.

4.5

W związku z tym, zważywszy na niezwykle techniczny charakter środków przewidzianych we wniosku dotyczącym rozporządzenia, EKES sądzi, że nie powinien wypowiadać się w sprawie propozycji zmian do czasu przeprowadzenia wspomnianych ocen.

4.6

Żywe zasoby wodne, których wielkość połowu jest niższa od ustanowionej, nie będą mogły być przechowywane na pokładzie ani przeładowywane, wyładowywane, transportowane, składowane, sprzedawane, wystawiane bądź wprowadzane do obrotu, lecz będą musiały być natychmiast wrzucone z powrotem do morza. EKES zwraca uwagę Komisji Europejskiej na skutki, jakie może mieć ten przepis dla odrzutów. Wydaje się sprzeczne żądanie z jednej strony zakazu odrzutów, a z drugiej zakaz przechowywania na pokładzie określonych połowów.

4.7

W odniesieniu do zasady jednej sieci, EKES wykazuje swoje zaniepokojenie skutkami jej stosowania. Komisja powinna wziąć pod uwagę, że w przypadku obszarów połowowych zawierających wiele gatunków, gdzie konieczne jest stosowanie kilku rodzajów oczek, rybacy będą musieli wrócić do portu, żeby wymieniać narzędzia połowowe częściej niż obecnie, co pociągnie za sobą dodatkowe koszty eksploatacji, które niekorzystnie wpłyną na i tak niewielką już rentowność flot.

4.8

Wniosek dotyczący rozporządzenia Rady przewiduje, że gdy wielkość zaniżonego połowu jest o 10 % mniejsza od całkowitej ilości danego połowu, statek powinien oddalić się na odległość większą niż pięć lub dziesięć mil morskich od pierwotnej strefy połowowej, w zależności od wielkości sieci dopuszczalnej dla każdego gatunku, a podczas kolejnego połowu powinno się utrzymać minimalną odległość pięciu lub dziesięciu mil morskich w stosunku do pozycji, w której dokonano poprzedniego połowu.

4.9

Komitet wyraża zaniepokojenie tym środkiem, ponieważ Komisja w ogólnym ujęciu nie uwzględnia specyfiki poszczególnych stref i obszarów połowowych, co może spowodować wystąpienie przypadków niepewności prawnej, szczególnie gdy nie precyzuje się, czy chodzi o połowy docelowe czy przyłowy. EKES uważa, że wdrożenie innego typu środków, takich jak okresy lub obszary zamknięte dla połowów, może mieć bardziej pozytywne skutki niż propozycja zawarta we wniosku.

4.10

Mając na uwadze główny cel ochrony środowiska, zabrania się łowić, przechowywać na pokładzie, przeładowywać, składować, wyładowywać, sprzedawać, wystawiać lub wprowadzać do obrotu organizmów morskich metodami wymagającymi użycia środków wybuchowych, substancji trujących lub nasennych, prądu elektrycznego lub pocisków dowolnego typu. Tym samym zakazuje się przeprowadzania na pokładzie statku rybackiego jakichkolwiek przekształceń fizycznych lub chemicznych ryb w celu produkcji mąki lub oleju rybnego, a także przeładunku połowów rybnych między statkami w tym celu.

4.11

EKES wyraża zadowolenie z nałożenia tych środków ochrony środowiska, które wynikają z realizacji nowej wspólnej polityki rybackiej z 2002 r., i nalega, by Komisja w rygorystyczny sposób stosowała je do całości wspólnotowej floty rybackiej.

4.12

Komitet zgadza się z procedurami planowanymi przez Komisję, dotyczącymi zatwierdzania pilnych środków ochrony przyjętych przez państwa członkowskie i mających znaczenie dla wszystkich wspólnotowych statków rybnych lub środków mających zastosowanie wyłącznie do statków rybackich, które mają podniesioną banderę. Jednakże w celu uniknięcia ewentualnych nadużyć ze strony niektórych państw członkowskich, należałoby dopuścić możliwość sprawdzania adekwatności i konieczności tych środków przez niezależne podmioty lub organy.

4.13

Tym samym EKES uważa za stosowne, by państwa członkowskie lub regionalne komitety doradcze mogły przedstawiać Komisji propozycje dotyczące kwestii związanych z opracowaniem planów na rzecz ograniczenia lub wyeliminowania odrzutów na morzu oraz poprawy doboru narzędzi połowowych.

4.14

Komitet zgadza się również, by z zakresu stosowania wniosku w sprawie rozporządzenia Rady wyłączone zostały działania połowowe realizowane wyłącznie w celach naukowych, jeżeli tylko zgodzi się na to państwo członkowskie bandery. Jednak nie sądzi, by konieczne było przyjęcie na pokład obserwatora nadbrzeżnego państwa członkowskiego podczas działań połowowych prowadzonych w celach naukowych na jego wodach.

4.15

Wreszcie, wprowadza się wcześniej nieistniejącą ocenę w zakresie skuteczności środków technicznych, co znajduje pełne poparcie EKES-u. Ocena ta będzie dokonywana co pięć lat, a na podstawie danych zawartych we wspomnianym dokumencie Komisja zaproponuje Radzie wszelkie niezbędne zmiany.

11.9.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 218/46

1.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje przedstawiony przez Komisję plan działania na rzecz zrównoważonej konsumpcji i produkcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej, zawierający szereg nowych środków i zmiany niektórych obowiązujących przepisów. EKES wielokrotnie już potwierdzał swe zaangażowanie na rzecz rozwoju zrównoważonego jako perspektywy dla rozwoju gospodarczego, społecznego i ekologicznego Unii Europejskiej.

1.2

Komitet pragnie podkreślić, że w związku z kryzysem gospodarczym i finansowym przedsiębiorstwa, a szczególnie MŚP, znalazły się w trudnym położeniu i konieczne jest wdrożenie planu działania w taki sposób, by umożliwić zwiększenie wydajności i konkurencyjności przedsiębiorstw oraz przyczynić się do naprawy gospodarki, przy jednoczesnym upowszechnieniu zasad zrównoważonej produkcji i konsumpcji.

1.3

Proponowany przez Komisję plan działania jest nieco nieprecyzyjny jeśli chodzi o treść i zakres. Słabości te powinny zostać wyeliminowane, tak aby ułatwić jego realizację i ocenę przez zainteresowane sektory gospodarki. W związku z tym EKES wzywa Komisję do wdrożenia planu we współpracy z tymiż sektorami, przy jednoczesnym uwzględnieniu rzetelnych, jasnych i praktycznych kryteriów naukowych i technicznych.

1.4

EKES opowiada się zdecydowanie za środkami wsparcia, szczególnie w dziedzinie badań, rozwoju i innowacyjności, jako dodatkową pomocą w wysiłkach, które będą musiały podjąć poszczególne sektory gospodarki, i przypomina, że działania w tej dziedzinie należy w dobie kryzysu wspierać w szczególny sposób.

1.5

Bardzo istotne jest, by Komisja uwzględniła w realizacji planu udział wszystkich zainteresowanych sektorów. W związku z tym EKES wyraża zaniepokojenie w odniesieniu do forum detalistów, które uważa za inicjatywę stronniczą i dyskusyjną, gdyż narzuciłaby ona dostawcom warunki bez ich zgody, jako rezultat układu sił na rynku. Tylko zastąpienie forum detalistów inną formułą, z udziałem wszystkich zainteresowanych sektorów na zasadach równości, jest godne poparcia i daje szanse na sukces.

1.6

W odniesieniu do oznakowania ekologicznego EKES zwraca uwagę na fakt, iż wymagania ekologiczne powinny być raczej określane odpowiednio do zakładanych celów, a nie polegać na rozwiązaniach technicznych. Stałe doskonalenie charakterystyki ekologicznej produktów powinno dokonywać się poprzez analizę cyklu ich życia, która musi uwzględniać szereg elementów, takich jak emisja gazów cieplarnianych, zużycie wody, wykorzystanie nieodnawialnych źródeł energii, ograniczanie różnorodności biologicznej, zanieczyszczanie powietrza i gleby itp. Jedynie wzięcie pod uwagę wszystkich tych czynników, dzięki odpowiedniej metodologii i podejściu naukowemu, może zaowocować właściwymi rozwiązaniami.

1.7

EKES pragnie przypomnieć, że w zakresie oznakowania etykieta jest istotnym, ale nie jedynym sposobem informowania konsumenta, że należy ujednolicić przepisy w tej dziedzinie, aby ułatwić osiągnięcie celów, i że niektóre sektory, jak np. sektor żywności, posiadają już wysokie wymagania w tym względzie. EKES jest zdania, że edukowanie konsumentów to idealne rozwiązanie pozwalające podnieść świadomość i poziom zrozumienia oraz zmienić wzorce konsumpcji.

1.8

EKES pragnie też powtórzyć, że wysiłki, które europejskie podmioty gospodarcze będą musiały włożyć w realizację komisyjnego planu działania, powinny odnosić się również do produktów importowanych, tak aby w ramach europejskiego rynku wewnętrznego nie pojawił się niesprawiedliwy system, szkodliwy dla producentów europejskich.

2.1

Unia Europejska podjęła istotne działania zmierzające do osiągnięcia wyznaczonych w strategii lizbońskiej celów w zakresie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Wyzwaniem, przed którym stoimy obecnie, jest włączenie w obszar tych działań gospodarczych zagadnień związanych ze zrównoważonym rozwojem. Zdaniem Komisji jest to konieczność, którą trzeba uwzględnić w trybie pilnym.

2.2

W związku z tym Komisja przedstawiła swą strategię w komunikacie COM(2008) 397 wersja ostateczna, którego celem jest zastosowanie całościowego podejścia na szczeblu wspólnotowym, by wesprzeć zrównoważoną konsumpcję i produkcję oraz zrównoważoną politykę przemysłową. Strategia ta uzupełnia istniejące działania w zakresie wykorzystywania energii, a w szczególności pakiet energetyczny i klimatyczny przyjęty przez Komisję w 2008 r.

2.3

W dokumencie Komisji przedstawiono plan działania, który ma służyć poprawie charakterystyki energetycznej i ekologicznej produktów oraz ich promowaniu wśród konsumentów. Ostateczny cel polega na poprawie ogólnej ekologiczności produktów na każdym etapie ich cyklu życia. Podejście to będzie dotyczyło produktów, których oddziaływanie na środowisko można znacznie zmniejszyć. Wyzwanie polega na stworzeniu pozytywnego trendu: poprawie ogólnej ekologiczności produktów na każdym etapie ich cyklu życia powinno towarzyszyć promowanie i stymulowanie popytu na lepsze produkty i technologie produkcyjne oraz pomaganie konsumentom w dokonywaniu wyborów poprzez bardziej spójne i uproszczone oznakowanie produktów. Nie należy przy tym zapominać o poprawie konkurencyjności gospodarki europejskiej.

2.4

Plan obejmuje osiem omówionych niżej działań.

2.5

Wymienionym celom, które zostały omówione w planie działania, towarzyszą trzy wnioski legislacyjne w sprawie:

a także komunikat w sprawie ekologicznych zamówień publicznych.

—

codwuletniego sprawozdania z postępów prac nad realizacją strategii zrównoważonego rozwoju UE (1),

—

wpływu regulacji europejskich dotyczących ochrony środowiska na przemiany w przemyśle (2),

—

ekologicznych sposobów produkcji (3).

11.9.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 218/50

1.1

Oznakowanie ekologiczne UE powinno pozostać instrumentem dobrowolnym. Dobrowolny charakter programu umożliwia wyznaczanie wysokich i ambitnych standardów pozwalających na promowanie jedynie takich produktów i usług, które charakteryzują się wysokim poziomem ekologiczności.

1.2

Komitet podkreśla, że należy usprawnić zarządzanie programem w taki sposób, by mógł on być prowadzony w sposób bardziej przypominający zarządzanie w przedsiębiorstwie.

1.3

Komitet podziela zdanie Komisji, że konieczne jest znaczne zwiększenie liczby grup produktów oraz posiadaczy uprawnień.

1.4

Komitet uważa, że ekologiczne oznakowanie wszystkich produktów spożywczych, świeżych i przetworzonych, byłoby pierwszym krokiem w kierunku autentycznego zwiększenia ekologiczności łańcucha dostaw. Komitet uważa jednak, że ekologiczne oznakowanie produktów spożywczych powinno być przyznawane po uwzględnieniu całego cyklu życia produktu. Z wniosku nie wynika jednoznacznie, jakie rodzaje produktów spożywczych powinno objąć rozporządzenie Komisji.

1.5

Komitet uważa, że opakowanie powinno być uwzględnione w kryteriach oznakowania ekologicznego tylko wówczas, gdy jest to istotne dla danej kategorii produktów.

2.1

W lipcu 2008 r. Komisja opublikowała wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie wspólnotowego programu oznakowania ekologicznego. Wniosek ma na celu zastąpienie rozporządzenia (WE) nr 1980/2000 z dnia 17 lipca 2000 r. w sprawie zrewidowanego programu przyznawania wspólnotowego oznakowania ekologicznego.

2.2

Nie jest to nowy temat dla Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES). Komitet wyraził swoje poglądy dotyczące pierwotnego wniosku (1), a w innych ostatnich opiniach (2) przedstawił także liczne sugestie dotyczące przyszłości programu.

2.3

Do przygotowania niniejszej opinii wykorzystano również różne informacje przekazane przez odpowiednie organy, europejskie grupy interesu i przedsiębiorstwa związane z programem. W szczególności EKES wykorzystał wypowiedzi różnych przedstawicieli przedsiębiorców, organizacji pozarządowych zajmujących się kwestiami środowiska naturalnego i organizacji konsumentów, którzy uczestniczyli w wysłuchaniu zorganizowanym w siedzibie Komitetu.

3.1

Stan środowiska naturalnego jest powodem do coraz większych obaw.

Nowoczesne wzorce produkcji i konsumpcji przyczyniły się do wzrostu zapotrzebowania na energię i zasoby, które wykorzystywane są w sposób niezgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju. Zagraża to realizacji celu, którym jest łagodzenie niekorzystnego wpływu działalności człowieka na środowisko, na zdrowie i na zasoby naturalne.

3.2

W związku z tym dzisiejsze gospodarki stoją w obliczu poważnego wyzwania, którym jest pogodzenie równowagi środowiska naturalnego ze wzrostem i dobrobytem gospodarczym, aby naprawić błędy przeszłości.

3.3

Kryzys finansowy, który uderzył w światową gospodarkę nie powinien osłabiać wysiłków poświęconych zmniejszaniu oddziaływania zmian klimatycznych i ochronie środowiska. Przeciwnie, ekologiczność łańcucha dostaw powinna stanowić punkt wyjścia, który stopniowo powinien zostać rozszerzony na kolejne sektory przemysłu.

3.4

W tym kontekście zrównoważona konsumpcja i produkcja maksymalnie zwiększają możliwości przedsiębiorstw w zakresie przekształcenia wyzwań środowiskowych w szanse gospodarcze i zapewniają konsumentom większe korzyści.

3.5

Wyzwaniem jest polepszenie ogólnego poziomu ekologiczności produktów w ciągu całego cyklu życia, zwiększenie popytu na lepsze produkty i technologie produkcji oraz pomoc konsumentom w dokonywaniu świadomych wyborów.

3.6

W związku z tym Komitet popiera opracowane na podstawie szerokiego zestawu kryteriów i oceny cyklu życia (3) oznakowanie ekologiczne przyznawane przez niezależną organizację, które może być jednym z instrumentów z zakresu polityki (4).

3.7

Komitet zdecydowanie popiera inicjatywy mające na celu opracowanie polityki wspólnotowej dotyczącej zrównoważonej produkcji i konsumpcji, która znajdowałaby się w głównym nurcie innych polityk wspólnotowych, z myślą o stworzeniu „ekologicznego rynku”, aby zagwarantować zgodność tych produktów i usług z jasnymi, wspólnymi definicjami oraz ich faktyczną dostępność we wszystkich państwach członkowskich.

3.8

Doświadczenia zebrane w trakcie korzystania z programu oznakowania ekologicznego uzasadniają zmiany obowiązującego rozporządzenia.

Obecne braki programu można podsumować następująco:

Komitet wyrazi swoje zdanie na temat tych słabości w części „Uwagi szczegółowe”, w której omawia środki zaproponowane przez Komisję w celu ulepszenia programu.

3.9

Wreszcie, pomyślne wdrożenie programu UE dotyczącego oznakowania ekologicznego ma ogromne znaczenie również dlatego, że jest to jedyny odnoszący się do produktów instrument polityki oparty na zasadzie dobrowolności i popycie, mający na celu osiągnięcie zrównoważonego rozwoju.

11.9.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 218/55

1.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji Europejskiej mającą na celu uregulowanie handlu produktami z fok za pomocą jednolitych przepisów. Niemożliwe jest utrzymanie obecnego stanu rzeczy w tym obszarze, należy zatem wspierać przeprowadzenie znacznych zmian na skalę międzynarodową.

1.2

Ze względu na to, że w Traktacie brak konkretnej podstawy prawnej do zajęcia się kwestią dobrostanu zwierząt, Komitet uważa, że słusznie wybrano art. 95 TWE dotyczący „fragmentacji rynku wewnętrznego” w celu podjęcia kroków legislacyjnych w tym obszarze. Orzecznictwo wspólnotowe potwierdza zasadność tej decyzji.

1.3

Komitet proponuje przełożenie terminu wejścia w życie systemu odstępstw i sugeruje, by w 2012 r. Komisja przedstawiła szczegółowe sprawozdanie na temat ewolucji przepisów w zakresie polowań na foki, które posłużyłoby za podstawę do ewentualnego przyznania odstępstw od 2012 r.

1.4

W ciągu trzech pierwszych lat stosowania nowego systemu zakaz powinien być absolutny z wyjątkiem polowań prowadzonych przez ludność eskimoską (Innuitów) w celu utrzymania się przy życiu.

1.5

W celu zagwarantowania możliwości realizacji środków zawartych we wniosku legislacyjnym, konieczne jest, by Komisja ustanowiła skuteczne systemy kontroli. Kontrola nie może spoczywać jedynie w gestii państwa zwracającego się o odstępstwo. Komisja powinna dbać o prawidłowe wykonanie w terenie postanowień stosownych przepisów prawnych.

1.6

Komitet apeluje do Komisji Europejskiej o przeprowadzenie odpowiednich badań w celu określenia możliwego wpływu zmian klimatu na ochronę gatunku.

2.1

Grupa zwierząt znanych jako płetwonogie obejmuje łącznie 33 gatunki fok, lwów morskich, uchatkowatych, słoni morskich i morsów. Są to różnej wielkości ssaki, które łączą się w duże skupiska w celu rozmnażania zarówno na lądzie, jak i na lodzie.

2.2

Chociaż organizacje ekologiczne (1) zaczynają alarmować z powodu znacznego zmniejszenia się populacji fok wywołanego między innymi skutkami zmian klimatu, to organizacje łowieckie i rządy państw, w których foki się rozmnażają, zaprzeczają istnieniu jakiegokolwiek problemu z ochroną gatunku, podkreślając fakt, że można polować na około 15 mln fok. W ostatnich latach dyskusja na temat polowania na foki koncentrowała się na kwestiach dobrostanu zwierząt, spychając na drugi plan aspekty związane z ochroną gatunku. UE posiada prawodawstwo dotyczące konkretnie ochrony fok (2).

2.3

Polowania komercyjne na foki odbywają się w Kanadzie, Grenlandii, Namibii, Norwegii i Rosji. Wszystkie te kraje opracowały różne przepisy regulujące praktykę polowania na foki. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) przyznał, że brakuje wiarygodnych danych na temat populacji fok oraz liczby zabijanych co roku osobników. Według danych dostarczonych przez władze każdego z państw, najwięcej polowań na foki odbywa się w Kanadzie, gdzie co roku zabijanych jest około 300 tys. osobników. Zgodnie z danymi rządu kanadyjskiego (3), w 2008 r. upolowano 275 tys. fok i przyznano łącznie 17 tys. zezwoleń. Na dalszym miejscu za Kanadą znajdują się Grenlandia (4) i Namibia (5) ze 160 tys. i 80 tys. zabijanych rocznie osobników.

2.4

W Unii Europejskiej foki są zabijane i skórowane w dwóch krajach: Finlandii i Szwecji. W Wielkiej Brytanii (Szkocja) wytwarza się produkty z fok. Na terytorium Wspólnoty działalność ta nie ma wymiaru komercyjnego, tak jak w Norwegii i Kanadzie, lecz ukierunkowana jest na dwa cele: rekreację i kontrolę populacji żywiącej się rybami.

2.5

Foki są zabijane dla futra wykorzystywanego w ciepłych okryciach, dla tłuszczu do produkcji oleju, mięsa jako pożywienia dla zwierząt oraz genitaliów, które cieszą się coraz większym uznaniem na kontynencie azjatyckim przy wytwarzaniu afrodyzjaków.

2.6

Istnieją różne sposoby zabijania fok. Najczęściej używa się karabinów i hakapików (które wyglądają jak ostrze zakończone rodzajem młotka). Chociaż ten rodzaj harpunu, zwany hakapikiem, wygląda prosto i prymitywnie, to naukowcy uznają go za najbardziej skuteczną metodę szybkiego ogłuszania i zabijania fok.

2.7

W opinii naukowej opublikowanej w 2007 r. (6) EFSA stwierdził, że „istnieją szybkie i skuteczne sposoby zabijania fok pozwalające uniknąć zadawania im bólu i cierpienia”. Jednakże w badaniu stwierdzono również, że w praktyce sposoby zabijania nie zawsze są skuteczne i humanitarne. Zadaniem różnych przepisów krajowych jest regulowanie rozmiarów hakapików i form ich użycia, a także kalibru karabinów i szybkości pocisku.

3.1

26 września 2006 r. Parlament Europejski przyjął deklarację (7), w której zwraca się do Komisji Europejskiej o opracowanie wniosków legislacyjnych w celu uregulowania przywozu, wywozu i sprzedaży produktów wytwarzanych z dwóch gatunków fok: foki grenlandzkiej i kapturowej. W deklaracji postulowano również specjalne potraktowanie tradycyjnego polowania na foki praktykowanego przez społeczność Eskimosów.

3.2

Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy zatwierdziło zalecenie dotyczące polowania na foki, w którym zaapelowano do jej członków o wprowadzenie zakazu stosowania okrutnych form polowania, które nie gwarantują natychmiastowej śmierci zwierzęcia.

3.3

W ostatnich latach Belgia, Holandia i Słowenia opracowały przepisy krajowe mające na celu wprowadzenie zakazu wytwarzania i wprowadzania do obrotu produktów z fok. Również inne kraje UE postanowiły uregulować tę dziedzinę i sporządzają obecnie ustawodawstwo krajowe w tym zakresie.

3.4

Na początku 2007 r. Komisja Europejska zapoczątkowała konsultacje z zainteresowanymi stronami, które zakończyły się wydaniem opinii naukowej przedstawionej przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) (8). W kwietniu 2008 r. Dyrekcja Generalna Komisji Europejskiej ds. Środowiska opublikowała badanie na temat potencjalnego wpływu zakazu dotyczącego wytwarzania produktów z fok.

3.5

23 lipca 2008 r. Komisja Europejska opublikowała wniosek dotyczący rozporządzenia (9) w sprawie handlu produktami z fok. Na podstawę prawną wybrano artykuły 95 i 133 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Art. 95 dotyczy fragmentacji rynku wewnętrznego, a art. 133 – wspólnej polityki handlowej. Kryteria stosowania podstawy prawnej zawartej w art. 95 zostały ustanowione przez orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości.

3.6

Wniosek dotyczący rozporządzenia Komisji zakazuje wprowadzania do obrotu, przywozu, wywozu i tranzytu produktów z fok na obszarze Wspólnoty. Niemniej ustanawia on system odstępstw, który umożliwi odstąpienie od ogólnej zasady w wypadku spełnienia szeregu warunków związanych z dobrostanem zwierząt, przedstawionych w rozporządzeniu (10). Celem wspomnianych warunków jest zagwarantowanie, że foki zostały zabite i oskórowane w sposób nieprzysparzający im bólu, strachu i innych niepotrzebnych form cierpienia.

3.7

Komisja Europejska przyznaje automatyczne odstępstwo w wypadku tradycyjnego polowania na foki praktykowanego w celu utrzymania się przy życiu przez społeczność Eskimosów. Przepisy wykonawcze ustanowią odpowiednie środki gwarantujące pochodzenie produktów z fok.

3.8

Co pięć lat państwa członkowskie będą składać Komisji sprawozdanie z działań podjętych w celu wykonania rozporządzenia.

4.1

EKES przyjmuje z wielkim zadowoleniem inicjatywę Komisji Europejskiej, mającą na celu uregulowanie za pomocą jednolitych przepisów dopuszczalnych metod polowania na foki i wprowadzania do obrotu produktów z nich wytworzonych.

4.2

Wniosek dotyczący rozporządzenia koncentruje się na dobrostanie zwierząt i nie porusza kwestii ochrony gatunku. Europejskie organizacje ekologiczne podkreśliły potrzebę uwzględnienia aspektów związanych z ochroną gatunku w akcie prawnym. Niemniej UE posiada gruntowne prawodawstwo w dziedzinie ochrony gatunków i dysponuje konkretnymi instrumentami ochrony fok, które uzupełniają środki zawarte we wniosku.

4.3

Jest oczywiste, że zmiany klimatu (głównie zjawisko topnienia lodu) wpłyną bezpośrednio na warunki życia i rozmnażania fok. Z tego względu Komitet zwraca się do Komisji Europejskiej o sporządzenie odpowiednich ocen i badań naukowych w celu dostarczenia rzeczywistych danych na temat potencjalnego negatywnego wpływu zmian klimatu na populację fok i, jeżeli jest to stosowne, o dokonanie przeglądu oraz przyjęcie instrumentów wspólnotowych dotyczących ich ochrony.

4.4

Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską nie dostarcza UE konkretnej podstawy prawnej do uregulowania aspektów związanych z dobrostanem zwierząt. Brak wyraźnej podstawy prawnej skłonił UE do zaradzenia temu niedociągnięciu poprzez zastosowanie innych, lecz równie słusznych, podstaw prawnych w celu zajęcia się tym zagadnieniem. W tym wypadku kontrowersyjny art. 95 na temat „fragmentacji rynku wewnętrznego” oferuje UE możliwość zharmonizowania prawodawstwa dotyczącego dobrostanu zwierząt, które zostało określone przez orzecznictwo wspólnotowe jako „interes ogólny”. W swej opinii w sprawie futer z psów i kotów (11) EKES przyjął wspomnianą podstawę prawną do stanowienia prawa w zakresie dobrostanu zwierząt i podkreślił jej zgodność z zasadami handlu opracowanymi przez Światową Organizację Handlu.

4.5

Brak kontroli wspólnotowej w tej dziedzinie, brak danych (uznany oficjalnie przez EFSA), a także podstawowy interes gospodarczy utrudniają realne i prawidłowe spojrzenie na polowanie na foki poza terytorium UE. Ewentualne zmiany przepisów w krajach, w których foki są zabijane, w celu dostosowania się do nowych kryteriów wspólnotowych, niekoniecznie przyniosą w praktyce znaczną poprawę warunków zabijania fok.

4.6

Powszechny zakaz, wraz z systemem odstępstw a posteriori, wiąże się z zastosowaniem nowatorskiego instrumentu, który może stanowić cenny precedens w przyszłych wspólnotowych procedurach prawnych. EKES nie odrzuca zatem całkowicie wspólnotowego systemu odstępstw, lecz zwraca się o przełożenie w czasie jego wejścia w życie, tak by przez pierwsze trzy lata wykonywania rozporządzenia panował powszechny i całkowity zakaz z wyjątkiem społeczności Eskimosów, której utrzymanie się przy życiu zależy od polowania na foki. Przesunięcie w czasie umożliwiłoby UE techniczne opracowanie bardziej szczegółowego i surowego systemu odstępstw niż ogólny system przedstawiony w pierwotnym wniosku, ułatwiłoby kontrole i dostarczyłoby podstaw do dokonania oceny ewentualnego przyznania odstępstw.

4.7

Przedstawienie w 2012 r. sprawozdania wspólnotowego na temat zmian wprowadzonych do ustawodawstw krajowych dotyczących polowania na foki, praktycznego wykonania i mechanizmów kontroli mogłoby być bardzo przydatne dla władz wspólnotowych, które od tego momentu mogłyby oceniać poczynione postępy i ewentualne przyznawanie odstępstw. Brak danych uzasadnia podjęcie przez Wspólnotę większych wysiłków, które umożliwiłyby uzyskanie wszystkich istotnych i niezbędnych danych.

4.8

EKES opowiada się za tym, by wniosek legislacyjny Komisji był prawdziwym bodźcem dla krajów, w których poluje się na foki, do dostosowania swych przepisów i praktyk do bardziej „humanitarnych” form zabijania fok. Niemożliwe jest utrzymanie obecnego stanu rzeczy w odniesieniu do zabijania fok i należy zachęcać do przeprowadzania potrzebnych zmian, pamiętając niemniej o ograniczonych kompetencjach UE w tej dziedzinie.

4.9

EKES podkreśla potrzebę, by państwa członkowskie przyjęły system skutecznych, odstraszających i proporcjonalnych kar w celu zagwarantowania znaczenia i skuteczności nowych przepisów dotyczących polowania na foki. Skuteczny system kar przyczyni się do wzmocnienia rynku wewnętrznego i ochrony konsumentów.

5.1

Chociaż wniosek dotyczący rozporządzenia nie porusza kwestii uzasadnienia polowania na foki, EKES powinien poruszyć określone zagadnienia, wciąż przewijające się podczas debaty na temat polowania na foki. Po pierwsze, należy jednoznacznie stwierdzić, że zabijania fok nie można zdefiniować jako działalności połowowej, lecz jako polowanie na ssaki. Po drugie, wątpliwości wzbudza stwierdzenie, że foki można winić za kurczenie się zasobów morskich, a ściślej rzecz ujmując – ławic dorsza. Tezy tej, za pomocą której w niektórych krajach usiłuje się uzasadnić polowanie na foki, nie popiera żadne badanie naukowe. Złożoność ekosystemu morskiego uniemożliwia formułowanie tak jednoznacznych stwierdzeń.

5.2

W swym wniosku Komisja nie wprowadza rozróżnienia między polowaniem na foki na małą i dużą skalę. Ten sposób rozumowania Komisji jest słuszny, biorąc pod uwagę, że ostatecznym celem wniosku są zasady dobrostanu zwierząt. Wprowadzenia szczególnych odstępstw dla krajów europejskich, w których odbywają się polowania na małą skalę, nie można uzasadnić z punktu widzenia dobrostanu zwierząt i mogłoby ono podważyć zasadność całego wniosku w skali międzynarodowej.

5.3

Działania kontrolne w tej dziedzinie są szczególnie trudne i skomplikowane i prowadzi się je w bardzo niekorzystnych warunkach klimatycznych. W czasie kontroli należy ustalić rzeczywistą liczbę zabijanych zwierząt i stopień przestrzegania na danym terenie przepisów w tej dziedzinie. System kontroli zarządzany wyłącznie przez kraj zwracający się o odstępstwo nie wydaje się a priori najlepszą metodą zagwarantowania jego niezależności. UE powinna utworzyć zespół ekspertów, który prowadziłby kontrole na miejscu w krajach ubiegających się o odstępstwo. Kraj, który pragnie wywozić na rynek Wspólnoty produkty z fok, powinien finansować ten europejski organ inspektorów. W ten sposób UE dysponowałaby większą ilością informacji w celu ocenienia skuteczności systemu certyfikacji i etykietowania.

5.4

Wprowadzenie fakultatywnego systemu certyfikacji i etykietowania w krajach ubiegających się o odstępstwo odpowiada odczuciom wyrażanym wielokrotnie przez europejskich obywateli, które zostały odzwierciedlone w czasie konsultacji publicznych zorganizowanych przez Komisję. W każdym razie inicjatywom dotyczącym certyfikacji i etykietowania powinny towarzyszyć powszechne środki zakazujące wprowadzania do obrotu produktów z fok. W przeciwnym razie mało realne będzie osiągnięcie celów dobrostanu zwierząt, do których Komisja dąży w swym wniosku.

5.5

Wymogi dotyczące certyfikacji muszą zostać rozwinięte w przepisach wykonawczych do rozporządzenia w celu dokładnego zdefiniowania warunków certyfikacji i etykietowania. W przeszłości brak ścisłości w tym względzie doprowadził do niedokładnego etykietowania, które dezorientowało konsumenta i wprowadzało go w błąd. Na rynku często spotyka się towary wytworzone przy użyciu produktów z fok, które noszą etykietę „olej morski” lub „olej rybny”. Konieczne jest, by na etykiecie do tych produktów wskazać nie tylko gatunek foki, z której zostały wytworzone, lecz również pochodzenie zwierzęcia.

5.6

Komitet, który będzie wspierać Komisję Europejską w trakcie procedury przyznawania odstępstw, powinien ułatwiać udział wszystkich organizacji i podmiotów zainteresowanych tą procedurą.

11.9.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 218/59

—

wydajność energetyczna i oszczędzanie energii,

—

gospodarka gruntami i ich ochrona,

—

woda i powietrze,

—

emisje,

—

utylizacja odpadów,

—

zachowanie różnorodności biologicznej.

—

poprawy kultury pracowników, przedsiębiorców i obywateli w kwestiach związanych ze środowiskiem naturalnym,

—

oddziaływania na zrównoważoną produkcję,

—

promowania zrównoważonego handlu,

—

upowszechniania zrównoważonej konsumpcji.

2.1

Tworzenie dobrowolnych instrumentów należy postrzegać jako istotny składnik wspólnotowej polityki środowiskowej, natomiast Komisja przyznaje, że „narzędzia te mają wielki potencjał, jednak nie zostały w pełni dopracowane” (3).

2.2

Dobrowolne instrumenty w dziedzinie środowiska naturalnego mogą mieć istotne zalety, jeżeli:

2.3

Wśród dobrowolnych instrumentów opracowanych, przyjętych i usprawnionych przez Unię można wymienić, oprócz systemu EMAS, wspólnotowe oznakowanie ekologiczne (4), środowiskową deklarację produktu (Environmental Product Declaration – EPD) i ocenę cyklu życia (Life Cycle Assessment – LCA), „ekologiczne” zamówienia publiczne (Greek public procurement – GPP) (5), system oznakowania Energy Star (6) i dobrowolne porozumienia (7), Agendę 21, normę EN ISO 14001.

2.4

Synergia z innymi instrumentami polityki środowiskowej zawsze miała dużą wartość, jak w przypadku systemu ekozarządzania określonego w normie ISO 14001 (8) (35 000 certyfikacji), który opiera się na istotnym zaangażowaniu osób pełniących najwyższe funkcje kierownicze w przedsiębiorstwie, aby zapewnić zgodność z przepisami, bezustannie wprowadzać usprawnienia i zapobiegać zanieczyszczeniom.

2.5

Zresztą, w ramach planu działania na rzecz zrównoważonej konsumpcji, produkcji i polityki przemysłowej (9) – na temat którego Komitet przygotowuje obecnie opinię z inicjatywy własnej – system EMAS jest przedstawiony jako instrument zapewniający synergię z:

2.6

Od 1992 r. Komitet uważał, że wspólnotowy system ekozarządzania i audytu (EMAS) odgrywa ważną rolę w stymulowaniu i usprawnianiu działań służących ochronie środowiska naturalnego, zatwierdzając system zalecany do lepszej ochrony środowiska, mając w szczególności na względzie, że jego cele środowiskowe mają zostać osiągnięte za pomocą środków organizacyjnych w przedsiębiorstwie, poprzez zachęcanie do precyzji oraz lepsze i lepiej rozpowszechnione informacje (11), a sam system zakłada zaangażowanie wszystkich pracowników.

2.7

Rozporządzenie (WE) nr 761/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 marca 2001 r. zastąpiło rozporządzenie z 1993 r., rozszerzając możliwość certyfikacji na wszystkie obiekty w wyniku przeglądu przeprowadzonego na podstawie „rozwoju polityki wspólnotowej w dziedzinie środowiska naturalnego, który podnosi wartość dobrowolnych instrumentów i odpowiedzialności różnych podmiotów w zakresie promowania zrównoważonego rozwoju” (12) Komitet przedstawił własną pozytywną opinię na temat przeglądu (13).

2.8

Spośród elementów składowych systemu EMAS Komitet ponownie zatwierdził w szczególności:

2.9

Spośród dodatkowych celów, których osiągnięcie powinno być możliwe dzięki systemowi EMAS, warto wymienić:

2.10

Komitet pozytywnie ocenia zatem inicjatywę Komisji mającą na celu zapoczątkowanie przeglądu obecnych przepisów regulujących dobrowolny udział w systemie EMAS, aby umożliwić wykorzystanie jego całego potencjału.

3.1

W drodze nowego rozporządzenia, które uchyli rozporządzenie (WE) nr 761/2001 i decyzję nr 2001/681/WE, a także decyzję nr 2006/193/WE, wniosek dotyczący przeglądu systemu ekozarządzania i audytu we Wspólnocie (EMAS) ma na celu:

—

podmiotów właściwych w prawie zapisu/rejestracji,

—

podmiotów akredytujących,

—

podmiotów administracyjnych odpowiedzialnych za nadzór legislacyjny,

—

kontrolerów w dziedzinie środowiska.

—

zrównoważonej produkcji,

—

zrównoważonego handlu,

—

zrównoważonej konsumpcji.

11.9.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 218/65

1.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji. Jest on znaczącym krokiem we właściwym kierunku oraz może przyczynić się do poprawy dobrostanu zwierząt w procesie uboju.

1.2

Komitet przyjmuje z zadowoleniem propozycję, by podmiot prowadzący rzeźnię w pełni odpowiadał za dobrostan zwierząt w procesie uboju, przewidującą wymóg wprowadzenia standardowych procedur operacyjnych, świadectw kwalifikacji oraz konieczność powołania w rzeźniach urzędników odpowiedzialnych za dobrostan zwierząt.

1.3

Komitet podkreśla, że urzędowy lekarz weterynarii powinien odgrywać kluczową rolę w nadzorowaniu pełnego przestrzegania odpowiednich procedur ochrony dobrostanu zwierząt w procesie uboju. Powinien on być także niezwłocznie informowany o wszelkich zmianach standardowych procedur operacyjnych.

1.4

Urzędowy lekarz weterynarii powinien odpowiadać w szczególności za regularne kontrole należytego przestrzegania procedur monitorowania uboju.

1.5

Dopuszczenie odstępstwa od oszołamiania w przypadku rytualnego uboju zwierząt jest całkowicie niezgodne z celem proponowanego rozporządzenia, a mianowicie dobrostanem zwierząt w procesie uboju.

1.6

Komitet z ogromnym zadowoleniem przyjmuje nowe procedury likwidacji zwierząt oraz uśmiercania z konieczności. Niezwykle ważny jest w szczególności wymóg ustalania planu działania w celu zapewnienia zgodności z przepisami określonymi w rozporządzeniu jeszcze przed rozpoczęciem działań. Z dużym zadowoleniem należy także przyjąć przepis dotyczący publicznego udostępnienia w ciągu jednego roku od zakończenia działań związanych z likwidacją sprawozdania oceniającego wyniki tych działań.

2.1

Troska o dobrostan zwierząt zyskuje na znaczeniu w całej UE, co ma istotne znaczenie w społeczeństwie, które uważa się za cywilizacyjnie zaawansowane.

2.2

W dwóch opiniach naukowych wydanych przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) w latach 2004 i 2006 proponowano zmianę obowiązującej dyrektywy 93/119/WE.

2.3

Stwierdzono konkretne problemy występujące w prawodawstwie UE, takie jak brak spójnej metodyki dotyczącej nowych metod oszołamiania, a także brak wyraźnie określonych obowiązków podmiotów prowadzących rzeźnie oraz ich kadry kierowniczej. Potrzebne jest również odpowiednie szkolenie personelu zajmującego się ubojem zwierząt.

2.4

Konieczne jest ustalenie jasnych warunków dobrostanu mających zastosowanie w przypadku zwierząt przeznaczonych do uboju w celu zwalczania chorób. W razie uboju zwierząt z konieczności, w jak największym stopniu należy stosować reguły dotyczące dobrostanu, tak aby uniknąć zwłoki i niepotrzebnego cierpienia zwierzęcia.

2.5

Konieczne jest lepsze zrozumienie potrzeb związanych z dobrostanem zwierząt i uwzględnienie tych kwestii w przygotowaniu zwierząt do uboju oraz w sposobie postępowania z nimi przed ubojem.

2.6

Dyrektywa 93/119/WE zostanie uchylona i zastąpiona proponowanym rozporządzeniem, ale zakres przepisów nie ulegnie zmianom.

2.7

Proponowane we wniosku zastąpienie odnośnej dyrektywy rozporządzeniem zapewni jednorodne i równoczesne stosowanie przepisów w całej UE, co jest zgodne z zasadami jednolitego rynku.

3.1

Rozporządzenie ustanawia przepisy dotyczące uśmiercania zwierząt utrzymywanych dla produkcji żywności, wełny, skóry, futer i innych produktów oraz przepisy dotyczące działań powiązanych.

3.2

Dopuszczone będzie odstępstwo w przypadku uśmiercania z konieczności, aby zapobiec niepotrzebnemu bólowi i cierpieniu zwierzęcia, lub w sytuacjach, w których bezwzględne zastosowanie się do tych przepisów spowodowałoby natychmiastowe i poważne zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa ludzi.

3.3

Rozporządzenie nie będzie miało zastosowania w przypadku zwierząt uśmiercanych:

3.4

Podczas uboju i działań powiązanych zwierzętom trzeba oszczędzić wszelkiego zbędnego bólu, niepokoju i cierpienia. Podmioty muszą podjąć wszelkie konieczne działania, aby przed ubojem zapewnić zwierzętom jak najlepsze warunki i traktowanie z narażeniem ich na jak najmniejszy stres.

3.5

Zgodnie z art. 4 ust. 1 zwierzęta powinno się uśmiercać wyłącznie przy użyciu metod zapewniających natychmiastową śmierć lub po ich uprzednim oszołomieniu.

3.6

Na zasadzie odstępstwa zwierzęta mogą być uśmiercane bez uprzedniego oszołomienia, jeżeli taką metodę zalecają obyczaje religijne, pod warunkiem, że uśmiercenie będzie mieć miejsce w rzeźni. Państwa członkowskie będą mogły podjąć decyzję o niestosowaniu tego odstępstwa.

3.7

W załączniku I przedstawiono wykaz metod, zgodnie z którymi winno się odbywać oszołamianie, wraz ze szczegółowym opisem związanych z nimi specyfikacji technicznych. Kontrole skuteczności procesu oszołamiania powinny być przeprowadzane na wystarczająco reprezentatywnej próbie zwierząt, aby proces przebiegał w sposób właściwy i jednolity.

3.8

Wspólnotowe kodeksy dobrych praktyk dotyczących metod oszołamiania określonych w załączniku I można będzie przyjąć zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 22 ust. 2. Procedura ta określona została decyzją Rady z 1999 r., która ustanawia warunki wykonywania przez Komisję przyznanych jej uprawnień wykonawczych za pośrednictwem komitetu regulacyjnego złożonego z przedstawicieli państw członkowskich, któremu przewodniczy przedstawiciel Komisji.

3.9

Podmioty są zobowiązane do sporządzenia i wdrożenia standardowych procedur operacyjnych, aby zapewnić zgodność uśmiercania i powiązanych działań z art. 3 ust. 1. Wspomniane standardowe procedury operacyjne należy udostępnić właściwemu organowi na jego żądanie. W odniesieniu do oszołamiania standardowe procedury operacyjne muszą uwzględniać zalecenia i instrukcje producentów dotyczące stosowania urządzeń. Ponadto konieczne jest posiadanie dostępnych urządzeń zapasowych w razie problemu z urządzeniami oszołamiającymi.

3.10

Osoby biorące udział w uśmiercaniu i działaniach powiązanych w rzeźni winny posiadać świadectwo kwalifikacji w odniesieniu do następujących czynności:

3.11

Do produktów sprzedawanych jako urządzenia krępujące lub oszołamiające trzeba dołączać instrukcje dotyczące ich użytkowania i konserwacji w sposób zapewniający najwyższy poziom dobrostanu zwierząt ze szczególnym uwzględnieniem kategorii lub masy ciała zwierząt oraz odpowiedniej metody monitorowania skuteczności urządzeń.

3.12

Załącznik II jasno określa wymogi dotyczące konstrukcji, rozplanowania i wyposażenia rzeźni. Do celów rozporządzenia właściwy organ w państwie członkowskim (określony w art. 4 rozporządzenia (WE) nr 853/2004) zatwierdza każdą rzeźnię, która spełnia odpowiednie kryteria.

3.13