30.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 224/1

1.1

Komitet zdecydowanie popiera inicjatywy na rzecz stworzenia wspólnotowej strategii w zakresie zrównoważonej produkcji i konsumpcji, w pełni włączonej w inne dziedziny polityki wspólnotowej, której celem byłoby:

1.2

Komitet zaleca przyjęcie definicji pojęć „produktu/usługi ekologicznej” i „ekologicznej konsumpcji” w ramach zrównoważonego rozwoju i konsumpcji, ważnych na terenie całej UE i akceptowanych na arenie międzynarodowej, korzystając z jasnych kryteriów i wskaźników środowiskowych oraz norm pozostawiających miejsce na innowację i postęp.

1.3

Komitet wzywa przemysł europejski i systemy dystrybucji i usług do zdecydowanego zobowiązania się do przestrzegania zintegrowanego podejścia sektorowego, z zachowaniem harmonogramu osiągania weryfikowalnych celów; powinno ono obejmować trzy filary rozwoju zrównoważonego: środowiskowy, gospodarczy i społeczny. Wymogi ekologiczne powinny być uwzględniane od fazy projektowania produktu, w perspektywie całego cyklu życia, ze stałą troską o coraz wyższa jakość, innowacyjność i satysfakcję konsumenta.

1.4

Komitet zaleca, by przedsiębiorstwa i organy publiczne i prywatne poczyniły postępy we wspólnym wykorzystaniu dostępnych instrumentów wspólnotowych i krajowych, w celu maksymalizacji badań w dziedzinie czystych technologii i produktów.

1.5

Komitet pragnie podkreślić potrzebę nasilenia i przyspieszenia normalizacji technicznej ekologicznych produktów i procesów produkcyjnych.

1.6

Komitet wzywa do osiągnięcia pewności kryteriów i jednolitości minimalnych wymagań na rynku wewnętrznym odnośnie do systemów znakowania produktów ekologicznych, w celu zapewnienia konsumentom rzetelnych kryteriów wyboru w kwestiach ekologicznych, jednolitych kontroli na terenie UE i poszanowania zasady swobodnego przepływu faktycznie ekologicznych produktów. Należy kontynuować wprowadzanie na rynek oznakowania ekologicznego (European Eco-Flower), umożliwiając jego współistnienie z krajowymi oraz sektorowymi systemami oznakowania.

1.7

Komitet uważa, że w systemach zarządzania środowiskowego istotne jest wzmocnienie „wymiaru związanego z produktem” ich popularyzacji wśród producentów i dystrybutorów, oraz lepsze ich dopasowanie do systemów zarządzania we władzach lokalnych, co umożliwiłoby łatwiejsze osiąganie synergii z innymi instrumentami krzewienia rozwoju zrównoważonego.

1.8

Zdaniem Komitetu należy wspierać popularyzację EMAS (systemu zarządzania i audytu środowiskowego). Można to osiągnąć za pomocą środków finansowych i podatkowych, usprawnień administracyjnych, inicjatyw w zakresie promocji i marketingu, uznania EMAS za standard najwyższej jakości, także na arenie międzynarodowej oraz dzięki przyjęciu środków wspomagających małe przedsiębiorstwa w stopniowym wprowadzaniu tego systemu.

1.9

Niezmiernie istotne jest, aby właściwości produktu oceniać całościowo, tzn. nie tylko na podstawie kryteriów ekologicznych, ale także innych ważnych aspektów, takich jak finansowe korzyści zarówno dla konsumenta i producenta, korzyści ze względu na bezpieczeństwo, funkcjonalność i ochronę zdrowia, racjonalne wykorzystanie zasobów i materiałów, logistykę, cechy innowacyjne, marketing, stopień, w jakim przyczynia się do rozszerzenia możliwości wyboru konsumentów, cykl życia i kwestie społeczne.

1.10

EKES zaleca wspieranie prac nad ekologicznymi zamówieniami publicznymi (GPP) poprzez: zdefiniowanie kryteriów technicznych produktów ekologicznych, począwszy od tych o najkorzystniejszym wpływie na środowisko, uwzględnienie w specyfikacji kosztu całkowitego cyklu życia produktu lub usługi, stworzenie dostępnej w internecie bazy danych na ten temat, aktualizację dyrektyw WE dotyczących zamówień publicznych poprzez odniesienie do norm, systemów EMS, oznakowania ekologicznego oraz ekologicznego projektowania i wreszcie, publikację krajowych planów wprowadzenia ekologicznych zamówień publicznych.

1.11

EKES pragnie ponownie podkreślić znaczenie wykorzystania art. 153 traktatu WE jako najwłaściwszej podstawy prawnej zapewnienia konsumentom wysokiego poziomu ochrony, w tym zagwarantowania ich praw do pełnej, prawidłowej, stosownej, zrozumiałej i aktualnej informacji.

1.12

Komitet uważa, że z punktu widzenia samoregulacji jednym z możliwych rozwiązań może być opracowanie kodeksu postępowania, zgodnie z sugestią dyrektywy 2005/29/WE, w celu zapobiegania nieuczciwemu odwoływaniu się do ekologii w reklamach, a w każdym razie w celu wyeliminowania reklam wprowadzających w błąd. Powinny temu towarzyszyć podatki ekologiczne i właściwe przepisy. Komitet zaleca, by twierdzenia dotyczące ekologii opierały się na godnym zaufania, uznanym oznakowaniu.

1.13

Poza postępowaniami sądowymi, które powinny być dostępne dla wszystkich Komitet popiera również powoływanie pozasądowych organów nadzoru i arbitrażu spraw konsumenckich, które byłyby elastyczne, skuteczne, niedrogie i wiarygodne, w celu zapewnienia, że produkty spełniają normy środowiskowe, oraz że produkty udostępniane na rynku spełniają wymagania dotyczące równowagi środowiska.

1.14

Komitet, zważywszy na rozczłonkowanie prawodawstwa dotyczącego wymagań co do informacji dla konsumenta czy wymagań co do produktów wytworzonych z zachowaniem zasad zrównoważonej produkcji, uważa, że zachodzi pilna potrzeba rozpoczęcia prac nad wspólnymi, dobrze określonymi ramami w formie „Europejskiej karty zrównoważonej konsumpcji i produkcji na rynku wewnętrznym”.

2.1

Celem wspólnotowego programu przyznawania oznakowania ekologicznego (1) jest promocja produktów o małym wpływie na środowisko i dostarczanie konsumentom precyzyjnych, popartych naukowo informacji. Oznakowanie to nie dotyczy żywności i napojów, produktów farmaceutycznych, urządzeń medycznych (2) i produktów i substancji niebezpiecznych lub toksycznych (3).

2.1.1

Projektowanie, produkcja, dystrybucja i konsumpcja produktów przyjaznych dla środowiska jest integralną częścią unijnej polityki dotyczącej środowiska, zgodnie z celami i priorytetami określonymi w szóstym programie działań w zakresie środowiska naturalnego (4), które mają być osiągnięte do roku 2010. Program ten, wielokrotnie komentowany w opiniach Komitetu, szczegółowo przedstawia plany dotyczące środków, które mają przyczynić się do ustalenia strategii rozwoju zrównoważonego.

2.1.2

Wśród głównych inicjatyw wspólnotowych w tej kwestii, kluczową pozycję zajmuje zintegrowana polityka produktu (IPP) (5), na której temat Komitet sporządził opinię (6), wypowiadając się na temat ogółu produktów i usług mających wpływ na środowisko.

2.1.3

Aby zintegrowana polityka produktu była skuteczna, konieczne jest zachęcanie producentów do wytwarzania bardziej ekologicznych produktów, a konsumentów do ich nabywania. W tym celu zastosować można między innymi następujące instrumenty:

2.1.4

Kolejnym korzystnym krokiem naprzód było przyjęcie w 2005 r. dyrektywy ramowej ustanawiającej nowe ramy prawne w sprawie wymogów dotyczących ekologicznego projektowania produktów zużywających energię (8).

2.1.5

Jeśli chodzi o ich wdrożenie, pierwsze przepisy na mocy dyrektywy ramowej weszły w życie w 2008 r. Obecnie analizuje się środki dotyczące 20 grup produktów (w tym oświetlenie, systemy komputerowe i pralki), a dla 14 z nich (m.in. oświetlenia ulicznego i biurowego) środki zostaną ustalone przed końcem 2008 r.; dla innych, jak oświetlenie domowe, celem jest rok 2009.

2.1.6

W szóstym programie działań w zakresie środowiska naturalnego (9) wyznaczono pięć priorytetowych zakresów działań strategicznych: poprawę stosowania obowiązującego prawa, włączanie aspektów środowiskowych w inne dziedziny polityki, praca z rynkiem, nadawanie mocy sprawczej obywatelom przez pomoc w zmianie ich postaw, co korzystnie wpływa na popyt ze strony takich osób oraz uwzględnianie środowiska przy podejmowaniu decyzji dotyczących regionalnych planów zagospodarowania terenu i gospodarki przestrzennej.

2.1.7

W ujęciu ogólniejszym, europejska strategia rozwoju zrównoważonego, zmieniona przez Radę Europejską w 2006 r., za jedno z głównych wyzwań przyjmuje „zrównoważoną produkcję i konsumpcję”, do której należy dążyć kierując rozwój gospodarczy i społeczny ku harmonii z systemem ekologicznym. Proponuje również nowy plan działań w tym zakresie.

2.1.8

Sprawozdanie z realizacji strategii z 2007 r. (10) wskazuje, że trudno jest na szeroką skalę w wiarygodny sposób zmierzyć zrównoważoną konsumpcję i produkcję. Mimo iż liczba zrównoważonych produktów i usług obecnych na rynku wydaje się szybko rosnąć, szacunkowe oszczędności w bieżącym rozrachunku energetycznym wynoszą w przybliżeniu 60 mld EUR rocznie, podczas gdy liczba produktów oznakowanych Eco-label pozostaje dość ograniczona, podobnie jak liczba firm noszących znak EMAS. Jedynie w 14 państwach członkowskich przyjęto krajowe plany ekologicznych zamówień publicznych, a zaledwie 21 wywiązało się z przygotowania harmonogramu działań na rzecz technologii środowiskowej (ETAP) (11).

2.2

Z drugiej strony, w zakresie normalizacji technicznej, jakiś czas temu podjęto środki w celu uwzględnienia aspektów ekologicznych w nowych normach technicznych, tworząc „ramy środowiskowe”, zgodnie z którymi organy techniczne Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego (CEN-u) mogą rozpatrywać specyfikacje ekologiczne. Jeżeli norma mieści się w „nowym podejściu”, zakłada się jej zgodność z podstawowymi wymaganiami odpowiedniej dyrektywy unijnej. Kolejne postępy w tej dziedzinie osiągnięto wraz z przyjęciem systemu certyfikacji w zakresie ochrony środowiska ISO 14001.

2.3

10 października 2007 r. Europejska Agencja Ochrony Środowiska opublikowała czwarte sprawozdanie dotyczące europejskiego środowiska naturalnego (12), poświęcając cały rozdział zrównoważonej produkcji i konsumpcji.

2.4

Ponadto w rocznym sprawozdaniu Komisji za rok 2007 z postępów w realizacji strategii lizbońskiej na rzecz wzrostu i zatrudnienia położono nacisk na wagę zmian klimatycznych, innowacji ekologicznych, efektywności energetycznej, odnawialnych źródeł energii i rynków energetycznych.

2.5

Ponadto Rada Europejska obradująca w Brukseli w dniach 8–9 marca 2007 r. zwróciła szczególną uwagę na kwestie środowiska naturalnego i zmian klimatycznych. Z kolei Rada ds. Środowiska z lutego 2007 r. podkreśliła, że strategia UE na rzecz rozwoju zrównoważonego i strategia lizbońska na rzecz wzrostu i zatrudnienia wzajemnie się uzupełniają oraz że ta druga zasadniczo przyczynia się do osiągnięcia priorytetowego celu tej pierwszej; jednocześnie Rada ponownie wyraziła konieczność włączania aspektów środowiskowych do wszystkich dziedzin polityki. Silnie podkreślono ten ogólny kierunek podczas Rady Europejskiej w grudniu 2007 r. (13)

2.6

Główne cele programu pracy Komisji na rok 2008 (14) jasno obejmują przyznanie centralnej roli obywateli przedsięwzięcia procesie europejskiej integracji, poczynając od oceny sytuacji społecznej równolegle do przeglądu rynku wewnętrznego, stale zwracając uwagę na potrzebę maksymalnego wykorzystania jednolitego rynku przez europejskie społeczeństwo.

2.7

EKES często nawoływał do wykorzystania art. 153 traktatu WE, jako najwłaściwszej podstawy prawnej (15) zapewnienia konsumentom wysokiego poziomu ochrony i zagwarantowania ich praw do pełnej (16), prawidłowej, przejrzystej, stosownej, zrozumiałej i aktualnej informacji.

2.7.1

Jeśli chodzi o prawo wtórne, konsumenckie prawa do informacji określa dyrektywa 2005/29/WE (17) o nieuczciwych praktykach handlowych, które mogłyby działać na szkodę interesów ekonomicznych konsumentów. W załączniku do tej dyrektywy umieszczono wykaz praktyk handlowych, które można uznać za nieuczciwe bez oceny poszczególnych przypadków, jak na przykład „posługiwanie się znakiem zaufania, znakiem jakości lub równorzędnym oznaczeniem bez odpowiedniego zezwolenia”.

2.8

Komitet przekonany jest jednak, że prawodawstwo na poziomie wspólnotowym jest do pewnego stopnia rozczłonkowane jeśli chodzi o wymagania dotyczące podstawowych informacji dla konsumenta czy wymagania dotyczące produktów zrównoważonych i uważa za istotne opracowanie „Europejskiej karty zrównoważonej konsumpcji i produkcji na rynku wewnętrznym”.

2.8.1

Jeśli wyniki wprowadzenia tej karty — oraz kodeksów samoregulacji przewidzianych w dyrektywie 2005/29/WE — okażą się niezadowalające, zdaniem Komitetu trzeba będzie zbadać inne opcje, takie jak na przykład pełniejszą harmonizację lub ustanowienie specjalnego systemu wspólnotowego natury operacyjnej.

3.1

Komitet uważa, że istotne jest sformułowanie na początku jasnych i jednoznacznych definicji takich pojęć jak „zrównoważony produkt”, „zrównoważone projektowanie, produkcja i dystrybucja” oraz „zrównoważona konsumpcja”, aby można było w całej UE i w Europejskim Obszarze Gospodarczym monitorować zgodność ze wspólnotowymi aktami prawnymi, ramami regulacyjnymi lub dobrowolnymi przepisami ramowymi przywołującymi te pojęcia w odniesieniu do różnych obszarów działania na szczeblu krajowym lub regionalnym.

3.2

Definicje te, powszechnie przyjęte na szczeblu międzynarodowym, nie są niezmienne, ale ze swej natury podlegają ciągłym ulepszeniom. Zdaniem Komitetu należy je jednak uzupełnić o:

3.2.1

Komitet jest zdania, że wspomniane wyżej definicje, wspierane odpowiednimi wskaźnikami i normami, mają kluczowe znaczenie dla skutecznej polityki wspólnotowej, która umożliwi poinformowanym konsumentom podejmowanie decyzji i kształtowanie postaw zgodnych z zasadą zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do produkcji przyjaznej dla środowiska.

3.3

Jak podkreśliła sama Komisja, „przemysł europejski jest już dobrze przygotowany do wykorzystania swojej silnej pozycji na rynku nowych produktów, usług i procesów w oparciu o technologie środowiskowe. Ponadto przedsiębiorstwa europejskie są coraz bardziej wyczulone na kwestie działalności środowiskowej, które są częścią koncepcji odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw” (21).

3.3.1

Komitet zgadza się co do wymienionych w tym kontekście trzech dziedzin rozwoju: pobudzanie rozwoju i komercyjne rozpowszechnianie technologii, produktów oraz usług niskoemisyjnych i efektywnych energetycznie; tworzenie dynamicznego rynku wewnętrznego; tworzenie światowych rynków technologii, produktów i usług niskoemisyjnych i efektywnych energetycznie.

3.3.2

Komitet powtarza swoje stanowisko wyrażone w niedawno przyjętej opinii: „Największe osiągnięcia naukowe i techniczne oraz sposób, w jaki przekładają się one na konkurencyjny potencjał gospodarki, są czynnikami mającymi decydujący wpływ na zabezpieczenie naszej przyszłości, choćby w odniesieniu do kwestii energii i klimatu, na utrzymanie i poprawę naszej obecnej pozycji w świecie oraz na możliwość rozwoju — a nie ograniczania — europejskiego modelu socjalnego” (22).

3.3.3

Zdaniem Komitetu potrzebne jest bardziej zintegrowane podejście, by można było pokonać trudności i przeszkody stojące na drodze do wspólnego, skoordynowanego wykorzystania wszystkich możliwych instrumentów finansowych (23) na szczeblu europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym, a także przez indywidualne podmioty, w celu rozwoju czystych i wydajnych technologii oraz innowacyjnych zastosowań sprzyjających tworzeniu procesów, produktów i usług w wysokim stopniu odpowiadającym zasadom zrównoważonego rozwoju.

3.3.4

Komitet uważa, że w celu optymalizacji wspólnego wykorzystania dostępnych instrumentów unijnych, europejskich i krajowych konieczna jest wspólnotowa inicjatywa, podjęta przez różne dyrekcje generalne, w zakresie koordynacji i wsparcia technicznego. Miałaby ona na celu maksymalizację wysiłków w dziedzinie badań i innowacji, zarówno ze strony przedsiębiorstw, jak i organizacji publicznych i prywatnych, na rzecz ochrony środowiska w ramach europejskiej przestrzeni badawczej i innowacji.

3.3.5

Jak wielokrotnie podkreślali Komitet (24), Komisja, Rada oraz Parlament Europejski, ważne jest zniesienie przeszkód administracyjnych, które ograniczają przedsiębiorstwa (zwłaszcza MŚP) i umożliwienie im rozwijania ich gospodarczego i społecznego potencjału oraz modernizacji produkcji i struktur organizacyjnych pod kątem zrównoważonego rozwoju.

3.4

W celu stymulowania zrównoważonej ekologicznie produkcji UE wprowadziła w 1997 r. system ekologicznego oznakowania produktów. Ten rozrastający się z biegiem lat system rozszerzono następnie na usługi. Obejmuje on także publiczne znakowanie stosowane do grup produktów lub usług (25),oparte na wielu kryteriach.

3.4.1

Komitet jest zdania, że taka sytuacja może dezorientować producentów, a przede wszystkim konsumentów europejskich. Rozwiązaniem byłby usprawniony system minimalnych wspólnych kryteriów utworzony na szczeblu europejskim, który wprowadziłby obowiązek rejestracji i weryfikacji oznakowań przez niezależny organ certyfikacyjny.

3.4.2

Oznakowanie na szczeblu europejskim nie powinno konkurować z krajowymi i sektorowymi oznakowaniami, które są czasami lepiej od niego znane konsumentom, lecz z nimi współistnieć. Ponadto konieczna jest koordynacja na poziomie międzynarodowym z oznakowaniem, które już się sprawdziło, taki jak Energy Star.

3.4.3

Oznakowania muszą wzbudzać zaufanie konsumentów. Z tego względu ustalanie standardów dla tego typu oznakowań i monitorowanie rynku powinny zostać powierzone zainteresowanym stronom (wszystkim z nich), tak by oznakowania były bardziej wiarygodne.

3.4.4

Istotne może być w związku z tym zbadanie oznakowania produktów lub usług w celu określenia związanego z nimi poziomu emisji CO2.

3.5

Mając na uwadze dobrowolny system EMAS — który umożliwia udział w systemie zarządzania środowiskiem i audytu środowiskowego we Wspólnocie zainteresowanym podmiotom, chcącym wykazać, że poprawiają one swoje działania w dziedzinie środowiska, okazując w ten sposób gotowość do przestrzegania norm ekologicznych i do wdrożenia systemu zarządzania środowiskowego, Komitet uważa, że po przyjęciu normy ISO 14001 możliwe będzie wzmocnienie tego wymiaru systemów zarządzania środowiskowego, który jest związany z produktem. Będzie to sprzyjało szerszemu ich rozpowszechnieniu wśród producentów i dystrybutorów, dostosowaniu do procesów zarządzania przyjętych przez władze lokalne oraz większemu otwarciu na synergie z instrumentami propagowania zrównoważonego rozwoju.

3.5.1

Zdaniem Komitetu warto wesprzeć rozpowszechnianie systemu EMAS środkami finansowymi, podatkowymi, ułatwieniami administracyjnymi, kampaniami reklamowymi i marketingowymi, a także poprzez uznanie EMAS za „standard doskonałości” również na szczeblu międzynarodowym. MŚP mogłyby otrzymać pomoc w stopniowym jego przyjmowaniu, także w ramach klastrów przemysłowych.

3.6

Komitet uważa za bezwzględnie konieczny rozwój „ekologicznego rynku” produktów i usług poprzez wprowadzenie szeregu zachęt i instrumentów ukształtowanych tak, by producentów zachęcały do innowacji, a konsumentom dostarczały odpowiednich informacji lub zachęt skłaniających ich do zakupu bardziej ekologicznych produktów.

3.6.1

W interesie konkurencyjności wspólnego rynku właściwości produktu powinno się oceniać nie tylko na podstawie kryteriów ekologicznych, ale także uwzględniając inne ważne aspekty, takie jak korzyści ekonomiczne dla konsumenta i producenta, bezpieczeństwo i funkcjonalność, wykorzystanie zasobów, logistykę, marketing, właściwości dotyczące zdrowia, innowacyjność, stopień, w jakim przyczynia się do rozszerzenia możliwości wyboru konsumentów, cykl życia i utylizacja, a także kwestie społeczne.

3.6.2

Jest konieczne, by w sektorze ekologicznej produkcji i usług istniało prawdziwe zaangażowanie na rzecz wspierania badań naukowych, rozwoju i innowacji.

3.7

Zdaniem Komitetu, w procesie normalizacji technicznej w odniesieniu do stopnia ekologicznego zrównoważenia produktu kluczową rolę powinny odgrywać CEN, CENELEC i ETSI (26)

3.7.1

Komitet podkreślał już, że „stosowanie norm technicznych dotyczących środowiska naturalnego powinno być wspierane nie przez odgórne decyzje, lecz raczej powinno się opierać na szerokiej akceptacji produktów przyjaznych dla środowiska, przy jak najlepszym ukierunkowaniu interesów i potrzeb obywateli i konsumentów” (27).

3.8

W odniesieniu do zamówień publicznych istotne jest przywołanie dyrektywy 2004/18/WE w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi (28) oraz komunikatu wyjaśniającego Komisji dotyczącego prawa wspólnotowego obowiązującego w dziedzinie udzielania zamówień i możliwości włączenia aspektów związanych z ochroną środowiska do zamówień publicznych (29).

3.8.1

Komitet jest zdania, że sektor zamówień publicznych, którego udział w unijnym PKB wynosi ok. 16 %, odgrywa kluczową rolę w promowaniu bardziej ekologicznych produktów. Wzywa zatem do przyjęcia środków zachęcających instytucje zamawiające do wykorzystywania możliwości dostępnych w dziedzinie ekologicznych zamówień publicznych (GPP).

3.8.2

Sprawozdanie końcowe za rok 2006 na temat ekologicznych zamówień publicznych w Europie (30) wymienia następujące główne przeszkody hamujące ich rozpowszechnianie: wyższe koszty produktów ekologicznych, zwłaszcza przy braku wskaźników dotyczących kosztów w cyklu życia; brak wiedzy w dziedzinie ekologii, a także odpowiednich, łatwo dostępnych elektronicznych baz danych; brak jasnych kryteriów i warunków zamówień przy braku jednoznacznych definicji i standardów produktów ekologicznych; brak wsparcia na szczeblu zarządzania i na szczeblu politycznym; oraz brak informacji i instrumentów szkoleniowych.

3.8.3

Komitet zaleca zatem: zdefiniowanie rzetelnych kryteriów dla produktów ekologicznych, które będą określały wszystkie ich właściwości istotne z punktu widzenia środowiska; uwzględnienie w specyfikacji kosztu całkowitego cyklu życia produktu lub usługi; stworzenie „europejskiej bazy wiedzy o ekologicznych zamówieniach publicznych” (31); uwzględnienie w dyrektywach UE dotyczących zamówień publicznych wymogów normy ISO 14004, systemów zarządzania środowiskowego (EMS), oznakowania ekologicznego oraz ekologicznego projektowania; informowanie społeczeństwa o krajowych planach działania na rzecz ekologicznych zamówień publicznych; położenie głównego nacisku na produkty o najlepszym wpływie na środowisko.

3.9

Idea sprawiedliwego handlu jest również szeroko rozpowszechniona w Europie. Sprawiedliwy i etyczny handel cieszy się od pewnego czasu dużym zainteresowaniem EKES-u i został szczegółowo rozpatrzony w opinii REX/196 (32). Zdaniem Komitetu pojęcia te stanowią klucz do sukcesu zrównoważonej konsumpcji.

3.10

Edukacja jest kluczowym czynnikiem zrównoważonej konsumpcji i Komitet zaleca, by rozpoczynała się ona już w szkole. Konsumenci powinni mieć także natychmiastowy dostęp do informacji o wybieranych przez siebie produktach i usługach oraz o ich potencjalnym wpływie na środowisko. Niezmierne ważne jest również podawanie tych informacji w formie ciekawej dla konsumenta, a zatem łatwej do przyswojenia i zrozumienia.

3.11

EKES jest przekonany, że należy skonsolidować i uprościć wspólnotowe prawodawstwo w dziedzinie zrównoważonej produkcji i konsumpcji, tak aby było ono bardziej zrozumiałe i dostępne zarówno dla konsumentów jak i producentów: „Zasada »lepszego stanowienia prawa« wraz ze zmniejszeniem ilości przepisów powinna przełożyć się na skonsolidowane i spójne akty prawne w zakresie ochrony środowiska, które dawałyby pewność prawną, nadawałyby przejrzystość procesowi dostosowania przemian przemysłowych oraz były ukierunkowane na lepszą ochronę zasobów oraz środowiska i na wprowadzenie na rynki światowe konkurencyjnych innowacji technologicznych zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju” (33).

3.12

Co do produktów „ekologicznych”, warto byłoby zaostrzyć środki wspólnotowe skierowane na delegalizację reklamy wprowadzającej w błąd i nieuczciwych praktyk handlowych  (34): terminy „eko” oraz „bio” są dziś często stosowane jako zwykłe narzędzie marketingowe w celu zwiększenia sprzedaży produktów i usług, które w rzeczywistości nie różnią się od innych i nie oferują żadnej wartości dodanej.

3.12.1

W związku z tym Komitet uważa, że opracowanie kodeksów postępowania, zgodnie z sugestią dyrektywy 2005/29/WE, mogłoby stanowić szczególnie istotny czynnik samoregulacji, zapobiegający nieuczciwemu odwoływaniu się do ekologii w reklamach. Należałoby zastosować następujące kryteria:

3.12.2

Zdaniem Komitetu należy propagować elastyczne, skuteczne i niedrogie pozasądowe organy nadzoru i arbitrażu spraw konsumenckich, które mogą w wiarygodny sposób gwarantować, że produkty spełniają normy środowiskowe, oraz że zrównoważone produkty na rynku spełniają wymagania dotyczące równowagi środowiska, którymi kierują się konsumenci przy dokonywaniu wyboru. Nie powinno to zastąpić postępowań sądowych, do których każdy powinien mieć dostęp.

3.13

Komitet przykłada szczególną wagę do europejskiej karty zrównoważonej konsumpcji i produkcji służącej ochronie praw konsumentów do konsumpcji produktów ekologicznych. Tego rodzaj karta powinna zawierać następujące elementy:

3.13.1

Zważywszy na wagę tego zagadnienia, Komitet proponuje zorganizowanie konferencji na temat „Europejskiej karty zrównoważonej konsumpcji i produkcji na rynku wewnętrznym”, przy udziale Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej.

30.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 224/8

1.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji, którego celem jest podwyższenie jakości życia osób starszych poprzez zastosowanie nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych. Nowoczesne technologie w służbie osobom starszym (AAL) mogą stać się jednym z narzędzi, które skutecznie i priorytetowo zapewnią jakość życia nie tylko osób starszych, lecz wszystkich osób, które obecnie nie są w stanie — z powodu stanu zdrowia — pozostawać w miejscu swojego zamieszkania.

1.2

EKES żywi głębokie przekonanie, że w podejściu do takich badań i rozwoju w dziedzinie technologii informacyjno-komunikacyjnych należy przede wszystkim zadbać o to, aby zostały należycie zrozumiane i zaspokojone potrzeby beneficjentów i aby tym potrzebom należycie sprostać. Powinno się zatem stosować podejście oddolne, przy którym najpierw bada się potrzeby użytkowników, a następnie przeprowadza się odpowiednie działania badawczo-rozwojowe.

1.3

EKES jest przekonany, że do istotnych uczestników programu AAL należą osoby, które ostatecznie będą korzystały z tej technologii. Ważne jest zatem nie tylko zrozumienie potrzeb takich osób, lecz również przygotowanie ich do korzystania z tej technologii oraz zapewnienie ich udziału w projektowaniu i testowaniu tejże technologii.

1.3.1

Także z tej przyczyny EKES uważa, że istotne znaczenie ma polityka UE dotycząca uczenia się przez całe życie i e-integracji. Dlatego też Komitet jest zdania, że Komisja powinna również przyjąć zintegrowane podejście uwzględniające odniesienia pomiędzy AAL a tymi obszarami polityki.

1.4

EKES uważa, że program ten jest przede wszystkim postrzegany jako inicjatywa mająca wymiar ludzki, a nie tylko jako jeszcze jeden program badawczo-rozwojowy. Jest to z pewnością program badawczy, jednak dotyczy warunków socjalnych, jakie spotyka się bardzo często w tej niełatwej fazie życia.

1.5

Jak wskazano w dalszej części dokumentu, EKES jest zdania, że cztery zasadnicze obszary, którymi należy zająć się jednocześnie w ramach programu AAL to: potrzeby użytkownika, bezpieczeństwo użytkownika organizacje działające w dziedzinie opieki zdrowotnej i społecznej (wraz ze stowarzyszeniami, które reprezentują pracowników tych sektorów), a także technologia, która ma być zastosowana.

1.6

EKES podkreśla, że należy, zgodnie z wytycznymi międzynarodowymi, wziąć pod uwagę kwestie dotyczące etyki i prywatności. Dlatego też cieszy się, że Komisja uwzględniła te kwestie w swoim wniosku.

2.1

Celem wniosku Komisji jest w szczególności:

2.2

Wniosek nawiązuje do rozpoczętego przez Komisję planu działania w zakresie komfortowego funkcjonowania osób starszych w społeczeństwie informacyjnym. Ten plan działania postrzegany jest jako kluczowy element sprostania wyzwaniom społecznym i gospodarczym, w obliczu których stoi Europa wskutek zmian demograficznych. Przewiduje się, że w latach 2010-2030 (1) europejska populacja osób w wieku od 65 do 80 lat zwiększy się o prawie 40 %. Technologie informacyjno-komunikacyjne są postrzegane jako sposób poprawy jakości życia w tej grupie wiekowej, szansa zwiększenia niezależności i utrzymania się w dobrej kondycji.

2.3

Komisja dąży do rozpoczęcia sześcioletniego programu „Nowoczesne technologie w służbie osobom starszym (AAL)”, który uzupełnia program ICT na rzecz komfortowego starzenia się (w ramach siódmego programu ramowego), jak też program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji. Program AAL otrzyma fundusze w wysokości około 300 mln EUR na lata 2008-2013. Składają się one w równym stopniu ze funduszy wspólnotowych i ze środków państw członkowskich.

2.4

Podstawą prawną programu AAL jest artykuł 169 Traktatu. Artykuł 169 umożliwia udział Wspólnoty Europejskiej w programach badawczo-rozwojowych podjętych wspólnie przez kilka państw członkowskich, w tym udział w strukturach utworzonych w celu wykonania programów krajowych. Dla programu AAL wybrano tę właśnie podstawę prawną, aby osiągnąć większą skuteczność w tej dziedzinie badań poprzez maksymalizację doświadczeń transgranicznych, zaangażowanie państw członkowskich na rzecz częściowego finansowania tych badań, zapewnienie spójnego podejścia do tej kwestii na szczeblu europejskim oraz rzeczywiste zapewnienie na rynku wewnętrznym interoperacyjnych rozwiązań w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych dla osób w starszym wieku.

3.1

Poprzednia inicjatywa na mocy art. 169 — wspomniana we wniosku Komisji jako inicjatywa w zakresie badań klinicznych w Afryce (Partnerstwo pomiędzy Europą a krajami rozwijającymi się w zakresie badań klinicznych (EDCTP)) — uwydatniła znaczenie wyraźnego zaangażowania ze strony uczestniczących państw członkowskich na rzecz wieloletniego finansowania projektu. W programie AAL przewidziany jest wkład funduszy UE i funduszy krajowych do programu w proporcji 50:50.

3.2

Prace przygotowawcze do tego programu zostały wykonane podczas realizacji projektu wsparcia określonych działań pt. „Nowoczesne technologie w służbie osobom starszym” w ramach priorytetu IST (technologie społeczeństwa informacyjnego) na mocy szóstego programu ramowego realizowanego między 1 września 2004 r. a 31 grudnia 2006 r. Konsorcjum składało się z partnerów z następujących państw członkowskich: Austria, Niemcy, Francja, Finlandia, Włochy, Belgia i Szwajcaria. Partnerzy pochodzili z sektorów: prywatnego, publicznego i uniwersyteckiego.

3.3

Funkcję osoby prawnej wspólnego programu AAL pełni stowarzyszenie AAL. Składa się ono obecnie z 21 przedstawicieli państw członkowskich. Z uwagi na oddolny charakter programu w państwach członkowskich należących do stowarzyszenia wyznaczono szereg punktów kontaktowych.

4.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje niniejszą inicjatywę AAL podjętą na mocy art. 169. Doceniamy w szczególności, że ta inicjatywa w pełni uwzględnia istniejące trendy demograficzne wśród obywateli UE.

4.1.1

Komitet jest zdania, że w celu poprawy spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej państw członkowskich, które nie dysponują odpowiednią infrastrukturą potrzebną do realizacji omawianego wniosku, konieczne byłoby przyjęcie „szczególnych środków”, takich jak zawarte w art. 159 TWE, co pozwoliłoby skorygować główne przejawy nierównowagi regionalnej w Unii Europejskiej.

4.2

EKES uważa, że przedmiotową inicjatywę należy postrzegać jako coś więcej niż okazję do stworzenia systemów pilotażowych, których celem jest udowodnienie działania koncepcji. Bardzo ważne jest, aby umożliwić połączenie sił wielu zainteresowanych stron, których zaangażowanie konieczne jest dla uzyskania trwałych rezultatów tej inicjatywy.

4.2.1

Głównymi zainteresowanymi stronami są ostateczni beneficjenci AAL. Zasadniczym celem AAL jest przedłużenie niezależności osób starszych, a także zadbanie o to, by ta grupa ludności mogła przebywać w warunkach domowych tak długo, jak to tylko możliwe. Należy pamiętać, że dotyczy to nie tylko sektora ludzi starszych, lecz również każdej osoby, która — z powodów zdrowotnych — ma ograniczone możliwości niezależnego funkcjonowania w miejscu, w którym mieszka. Inicjatywa ta ma zapewnić, by potrzeby i wymagania tych zainteresowanych stron rzeczywiście znalazły się w centrum badań.

4.3

Inną ważną zainteresowaną stroną są organizacje działające na rzecz ochrony zdrowia i opieki. Inicjatywa ta musi uwzględnić ich potrzeby organizacyjne. EKES zaleca, aby organizacje te miały możliwość zwrócenia uwagi innych zainteresowanych stron na takie kwestie, jak integracja i interoperacyjność systemów.

4.4

Usilnie zaleca się, aby użytkownicy systemów, które zostaną opracowane w ramach tej inicjatywy, byli angażowani jako kluczowe zainteresowane strony już na początkowych etapach programu. EKES zaleca, aby konsorcja — tam, gdzie jest to możliwe — korzystały z metod zorientowanych na potrzeby użytkownika, takich jak aktywne uczestniczenie w opracowywaniu metodologii, w szczególności z myślą o promowaniu częstego korzystania z narzędzi i interfejsów użytkownika. Komitet jest również zdania, że zgodnie z międzynarodowymi wytycznymi należy odpowiednio uwzględnić kwestie dotyczące etyki i prywatności.

4.5

EKES uznaje rolę, jaką w propozycji wniosku przypisano MŚP, i popiera uznanie organizacji przemysłowych za kluczowe zainteresowane strony, które mogą wspierać innowacyjne, zorientowane na rynek modele biznesowe, posiadające wbudowane w struktury, jasne ścieżki prowadzące do wykorzystania rezultatów. Uznajemy zwłaszcza za istotne stwierdzenie, że MŚP mogą w szczególności przyczynić się do badań, które umożliwią krótszy czas wejścia na rynek (ponad 2 lata).

4.5.1

Popieramy stwierdzenie, że MŚP są niekiedy elastyczne pod względem technologii i oferują potencjał umożliwiający czasami szybsze wprowadzenie na rynek technologii i modeli biznesowych, niż robią to duże firmy lub organizacje działające na rzecz ochrony zdrowia i opieki. Ta cecha MŚP jest szczególnie istotna dla omawianej inicjatywy. Dlatego też w interesie zarówno dużych organizacji jak i MŚP leży ustanowienie wspólnego partnerstwa.

4.6

Program AAL opiera się na założeniu, że należy wspierać jak najdłuższe funkcjonowanie osób w warunkach domowych. Aby osiągnąć ten cel, wymagana jest szeroka gama sensorów, czujników, interfejsów użytkownika, procesorów i wyposażenia służącego komunikacji, które to wyposażenie często może być dostarczane jedynie przez wiele różnych europejskich MŚP.

4.7

Pośród tych wszystkich zainteresowanych stron wspieramy te działania w ramach niniejszej inicjatywy, które zachęcają do wielodyscyplinarnej współpracy sieciowej między technologami, pracownikami klinik i innymi pracownikami organizacji działających na rzecz ochrony zdrowia i opieki, a w szczególności do współpracy z użytkownikami, zarówno z osobami przebywającymi u siebie w domu, jak i z ich miejscowymi opiekunami oraz z bliskimi tych osób.

4.8

W kontekście europejskiego systemu innowacji inicjatywa ta jest okazją do przyjęcia nowych modeli innowacji, które odzwierciedlają obecny postęp w dziedzinie otwartych i zorientowanych na użytkownika innowacji i są motorem postępu na drodze łączącej strategię lizbońską z nowym i bardziej zorientowanym na użytkownika europejskim systemem innowacji.

4.9

EKES potwierdza, że istotne jest, aby do tej inicjatywy miały równy dostęp wszystkie rodzaje organizacji we wszystkich państwach członkowskich.

4.10

Należy ponadto zachęcić do udziału wszystkie rządy krajowe. Austria, Belgia, Cypr, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia, Szwecja, Węgry i Włochy, a także Izrael, Norwegia oraz Szwajcaria zgodziły się obecnie koordynować wspólne działania, które przyczynią się do programu AAL.

4.11

EKES wyraża zaniepokojenie faktem, iż niektóre kraje nie uczestniczą w programie ze względu na koszt współfinansowania badań. Kraje takie powinny być w stanie uczestniczyć w każdym etapie programu, o ile tylko spełniają one jego wymogi (zwłaszcza jeśli chodzi o współfinansowanie).

4.12

EKES uważa, że program AAL może spowodować zmniejszenie kosztów systemu opieki społecznej. Potwierdza jednak, że program AAL zorientowany jest nie na zmniejszanie kosztów, lecz na skuteczność w zapewnianiu wysokiej jakości życia jednej z kategorii obywateli. Zmniejszenie kosztów jest mile widzianą konsekwencją tego podejścia.

5.1

EKES żywi głębokie przekonanie, że program AAL powinien skupić się na szczególnych uwarunkowaniach następujących trzech podmiotów: użytkownika, organizacji z dziedziny opieki zdrowotnej oraz stosowanej technologii.

5.2

Beneficjentami i głównymi zainteresowanymi stronami będą czasami osoby starsze. Zasadnicze znaczenie ma to, aby program skupiał się na potrzebach użytkowników końcowych. Pułapką byłoby podejście, zgodnie z którym użytkownicy powinni być jedynie wykorzystani w środowisku badawczym z myślą o przetestowaniu badań — prowadziłoby to tylko do innowacji, która mogłaby niezupełnie odpowiadać wymogom głównego beneficjenta. Z tego względu należy pamiętać o potrzebach użytkowników, do których to potrzeb należą: minimalna zmiana w sposobie postępowania, mobilność, wybór, polepszona jakość życia oraz poszanowanie prywatności danej osoby.

5.3

Należy pamiętać, że osoby starsze stanowią prawdopodobnie grupę ludności, która cierpi z powodu e-wykluczenia i dlatego konieczne jest przezwyciężenie przepaści cyfrowej. Niezbędne jest ponadto zapewnienie łączności, należy zatem dołożyć starań, aby wszystkie regiony, w szczególności regiony wiejskie, miały dostęp do łączności internetowej (dostęp zarówno fizyczny, jak i finansowy).

5.3.1

Podsumowując, podstawowe znaczenie mają następujące aspekty:

5.3.2

EKES jest zatem zdecydowanie przekonany, że w ramach AAL należy stosować podejście oddolne. Podczas całego procesu oraz przy jego uruchamianiu należy skupiać się bardziej na potrzebach użytkowników niż na technologii samej w sobie. Należy przeprowadzić wyraźną analizę z myślą o określeniu całego wachlarza potrzeb; niektóre z tych potrzeb to: potrzeba kontaktu z ludźmi, w szczególności w miarę starzenia się (w tym kontekście skutecznymi i tanimi narzędziami okazały się komunikatory VoIP, takie jak Skype, oraz poczta elektroniczna), brak zainteresowania nadążaniem za szybkim tempem zmian technologicznych, zdolność radzenia sobie ze zmianami technologicznymi, gotowość do korzystania z takiej technologii. Ponadto użytkownicy powinni uczestniczyć w procesie tworzenia, wdrażania i oceny tego rodzaju rozwiązań technicznych.

5.4

Ostatecznie to organizacje działające na rzecz ochrony zdrowia i opieki, ich przedstawiciele oraz rodziny użytkowników będą korzystać z tej technologii w celu zapewnienia opieki beneficjentom. Podstawowe znaczenie ma zaangażowanie tych organizacji na różnych etapach badań z myślą o dopilnowaniu, by produkt końcowy dopasował się do systemu działania tych organizacji. Można przypuszczać, że do wdrożenia nowych technologii dla AAL konieczne będą zmiany organizacyjne; dlatego też niezbędne jest, aby organizacje z sektora opieki były gotowe do takich zmian i aby przeszły przez nie w sposób jak najbardziej płynny, tak aby maksymalnie zwiększyć potencjał technologii dla AAL.

5.4.1

Opiekun jest naprawdę ważnym elementem całego procesu opieki, również w kontekście AAL. Dlatego też nie tylko na szczeblu organizacyjnym, lecz również na szczeblu opiekunów należy dążyć do modelowej zmiany służącej zagwarantowaniu, aby osoba mająca bezpośredni kontakt z beneficjentem AAL nie tylko potrafiła doskonale posługiwać się taką technologią, lecz aby naprawdę wierzyła w celowość jej wykorzystania, tak aby móc z kolei wzbudzić zaufanie danej osoby — beneficjenta do tych narzędzi jako sposobu podwyższenia jakości życia.

5.4.2

EKES uważa również, że system opieki zdrowotnej powinien zostać poddany gruntownemu przeglądowi, aby zagwarantować nie tylko gotowość organizacyjną do zastosowania AAL, lecz także rzeczywistą zdolność organizacji świadczących opiekę zdrowotną i społeczną do zapewnienia opieki w sytuacji, gdy więcej osób będzie pozostawać w domu.

5.4.3

W przypadku przyjęcia AAL jest ponadto jeszcze bardziej istotne, aby polepszyła się współpraca i koordynacja między organizacjami z dziedziny opieki zdrowotnej a organizacjami z dziedziny opieki społecznej. Również w tym kontekście technologia może być narzędziem polepszenia takiej współpracy, jednakże bardziej istotne jest myślenie w kategoriach potrzeb oraz chęć współpracy.

5.5

Przewiduje się, że systemy AAL będą złożone, dlatego też interoperacyjność powinna być w tym programie jednym z kluczowych celów. Innowacja oraz technologia powinny być stosowane na szeroką skalę, dostosowane do potrzeb klientów, zintegrowane i proaktywne.

5.6

EKES jest zdania, że Komisja powinna także przyjąć zintegrowane podejście do programu AAL i takich obszarów polityki, jak uczenie się przez całe życie. Adresatami szkolenia przewidzianego w ramach takiej polityki powinni być w szczególności beneficjenci programu AAL, ponieważ szkolenie ze znajomości takich technologii jest integralną częścią ich sukcesu.

30.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 224/11

1.1

EKES jest pełen uznania dla Komisji za staranne przekształcenie szeregu skomplikowanych dyrektyw w jeden zrozumiały dokument przy jednoczesnym uwzględnieniu zasad regulujących przekształcane dokumenty. Ponieważ ramy legislacyjne UE powinny koncentrować się nie tylko na polityce ostrożnościowej, która dotyczy roli, jaką kapitał odgrywa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych mających znaczenie dla firm i obywateli Europy pod wieloma innymi względami, EKES zastrzega sobie prawo do wyrażenia w stosownym czasie poglądów na temat nowych zjawisk w dziedzinie relacji między konsumentami a zakładami ubezpieczeniowymi i reasekuracyjnymi, a konkretnie w kontekście nowych inicjatyw Komisji dotyczących detalicznych usług finansowych.

EKES wzywa Komisję, aby nadal dążyła do harmonizacji aspektów prawnych relacji między ubezpieczającym i ubezpieczycielem, które są obecnie badane w ramach „wspólnych ram odniesienia” pod kierownictwem DG ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów.

1.2

EKES generalnie popiera dyrektywę ramową Solvency II proponowaną przez Komisję i wyraża zadowolenie w związku ze szczegółowymi konsultacjami, które ją poprzedziły. Podejście Komisji jest zgodne z zasadami lepszego stanowienia prawa, które sama sobie wyznaczyła. Jednakże podczas konsultacji dotyczących takich reform trzeba zwracać należytą uwagę na opinię pracowników i konsumentów, którzy są niewątpliwie zainteresowani wynikiem całej procedury. EKES zachęca Komisję do stworzenia odpowiednich forów, takich jak FINUSE, w ramach których mogłyby odbywać się te konsultacje.

1.3

EKES wyraża zadowolenie w związku z faktem, że do oceny kapitałowego wymogu wypłacalności zakładów ubezpieczeń przyjęto ekonomiczne podejście oparte na analizie ryzyka, a do oceny sytuacji finansowej przyjęto całościowe podejście bilansowe oparte na pełnej ekonomicznej wycenie aktywów i pasywów. Ma to na celu należyte uwzględnienie rzeczywistej ekspozycji na ryzyko oraz narzędzi ograniczania ryzyka przez zakłady. Podejście to, oprócz tego, iż jest właściwe pod względem ekonomicznym, ma tę zaletę, że uniemożliwia podejmowanie samowolnych decyzji regulacyjnych, a jednocześnie zapewnia ten sam odpowiedni poziom ochrony wszystkim ubezpieczającym w całej Europie, niezależnie od statusu prawnego, wielkości lub lokalizacji firmy.

1.4

EKES wyraża duże zadowolenie z wprowadzenia opartego na trzech filarach podejścia do nadzoru ostrożnościowego, które jest zgodne z wymogami kapitałowymi umowy Bazylea II wprowadzonymi w sektorze bankowym, a jednocześnie honoruje specyfikę sektora ubezpieczeniowego. EKES chciałby podkreślić, że dla adekwatności nadzoru ostrożnościowego nad zakładami ubezpieczeń istotne jest, iż do definicji ilościowych wymogów kapitałowych opartych o analizę ryzyka dodano proces nadzoru i wymogi jakościowe (filar II) oraz wprowadzono zasady regulujące informowanie organów nadzoru i publicznego ujawniania informacji (filar III).

1.5

EKES z zadowoleniem przyjmuje wprowadzenie systemu wypłacalności opartego na dwóch wymogach kapitałowych: kapitałowym wymogu wypłacalności i minimalnym wymogu kapitałowym, z których każdy ma inne zadania. Kapitałowy wymóg wypłacalności powinien odzwierciedlać docelową wielkość kapitału, do której uzyskania podmiot powinien dążyć w normalnych warunkach działalności, a minimalny wymóg kapitałowy powinien odzwierciedlać wielkość kapitału, poniżej której organ nadzoru powinien podjąć ostateczną interwencję. EKES z zadowoleniem przyjąłby rozporządzenie poziomu II, bardziej szczegółowo wyjaśniające warunki regulujące uproszczone obliczanie kapitałowego wymogu wypłacalności (art. 108) oraz okoliczności, w których można wnioskować o dodatkowy kapitał umożliwiający wypłacalność.

1.6

EKES jest zdania, że obliczanie kapitałowego wymogu wypłacalności i obliczanie minimalnego wymogu kapitałowego powinno być ściśle do siebie zbliżone, a zatem oba powinny się opierać na metodologii uwzględniającej ryzyko, umożliwiającej należyte stopniowanie interwencji organów nadzoru, co gwarantuje, że zarówno odnośny zakład ubezpieczeń, jak i organ nadzoru będą miały dość czasu na podjęcie odpowiednich działań w celu rozwiązania sytuacji zaistniałej po naruszeniu kapitałowego wymogu wypłacalności.

1.7

EKES z zadowoleniem przyjmuje włączenie do zaproponowanej dyrektywy zasady proporcjonalności, która umożliwi stosowanie dyrektywy Solvency II przez wszystkie zakłady. EKES z zadowoleniem przyjąłby rozporządzenie poziomu II, dokładniej wyjaśniające działanie tej ogólnej zasady proporcjonalności (art. 28 ust. 3), aby można było zapewnić większą pewność interpretacji adekwatności wymogów, a w razie potrzeby środków naprawczych; nie powinno to jednak prowadzić do braku elastyczności regulacyjnej. EKES zaleca, aby zasadę tę stosowano skutecznie i konsekwentnie w całej Europie i aby istniały efektywne sposoby gwarantujące odwołanie się w drodze procedury administracyjnej, a w razie potrzeby na drodze sądowej.

1.8

EKES zdecydowanie sugeruje Komisji zachowanie różnorodności rynku ubezpieczeń poprzez uwzględnienie roli małych i średnich ubezpieczycieli oraz towarzystw ubezpieczeń wzajemnych i spółdzielczych towarzystw ubezpieczeń. Ponieważ wiele z nich działa na rynkach niszowych, EKES jest zdania, że bardzo dużą wagę ma zezwolenie na pewną elastyczność w stosunku do standardowej metodologii, na przykład umożliwiającą uznawanie korzystania z własnych, bardziej istotnych danych. Należy odpowiednio przeanalizować i rozważyć możliwość wezwania przez zakłady ubezpieczeń wzajemnych swoich członków do wsparcia statusu wypłacalności zakładu, tak jak to już zdarza się w praktyce.

1.9

EKES uznaje znaczenie nadzoru nad grupami ubezpieczeniowymi, które — chociaż są stosunkowo niewielkie pod względem liczby zakładów — stanowią dużą część rynku ubezpieczeniowego w UE. EKES uważa zatem wprowadzenie nadzoru nad grupami za ważny krok naprzód, który umożliwi wszystkim organom sprawującym nadzór nad grupami oraz innym organom nadzoru lepsze zrozumienie profilu ryzyka grupy jako całości. Zaleca się maksymalną harmonizację i przejrzystość działania tych organów nadzoru oraz wyraźny podział obowiązków między nimi.

1.10

EKES z zadowoleniem przyjmuje wprowadzenie fakultatywnego systemu umożliwiającego grupom łatwiejsze zarządzanie kapitałem na szczeblu grupy, co poprawia mobilność kapitału w grupie i daje grupie do dyspozycji praktyczny i przejrzysty system, który umożliwia odnoszenie korzyści z uznania skutków dywersyfikacji na szczeblu grupy, ale nie oddziałuje przy tym na poziom wymogów kapitałowych dotyczących jednostek zależnych grupy. Konieczne będzie wzięcie pod uwagę rzeczywistych wielkości kapitału jednostek zależnych grupy, ponieważ część z nich będzie objęta oświadczeniami o wsparciu grupowym, a nie dostępnymi aktywami płynnymi lub równoważnymi aktywami. EKES odnotowuje, że skutki dywersyfikacji na szczeblu grupy będą uznawane jedynie przy zastosowaniu metody podstawowej obliczania kapitałowego wymogu wypłacalności i że we wniosku należy także umożliwić uznawanie skutków dywersyfikacji na szczeblu grupy bez korzystania ze wsparcia grupowego.

1.11

Komitet zaleca dokonanie oceny wpływu proponowanego fakultatywnego systemu na konkurencję na szczeblu lokalnym, oceny poziomu ochrony konsumentów w warunkach normalnych i w sytuacjach kryzysowych, który nie powinien być niższy niż w systemie podstawowym, oraz wyjaśnienie kwestii prawnych i praktycznych, z uwzględnieniem bezpieczeństwa transgranicznych transferów środków finansowych między różnymi zakładami w ramach grupy, a mianowicie ewentualnych krajowych ograniczeń prawnych transferów kapitału (wsparcie grupowe) do jednostki zależnej znajdującej się w innym państwie członkowskim.

1.12

EKES oczekuje, że organy poziomu II wezmą pod uwagę wyniki czwartego etapu ilościowego badania wpływu (QIS4), które miało miejsce w czasie przyjmowania niniejszej opinii.

1.13

EKES kładzie nacisk na potrzebę odpowiednio zharmonizowanego stosowania dyrektywy, bez tzw. pozłacania (ang. gold-plating — jednostronne wprowadzanie dodatkowych przepisów) lub różnicowania polityk poprzez korzystanie z opcji, które zagrażałyby jednolitej polityce ostrożnościowej na wspólnym rynku.

1.14

EKES wzywa Komisję do zagwarantowania przewidywalności praktyki ostrożnościowej, aby podczas opracowywania swoich polityk ryzyka i wypłacalności zakłady ubezpieczeniowe wiedziały, jakiego poziomu pewności mogą się spodziewać.

1.15

EKES uznaje znaczenie uwzględnienia w dyrektywie Solvency II takich aspektów ograniczania ryzyka, jak dzielenie się przez ubezpieczycieli i poole ubezpieczeniowe wiarygodnymi danymi. Ułatwiają one dostęp do danego rynku nowym podmiotom i mniejszym jednostkom i pozwalają im na zwiększenie posiadanej zdolności oraz zmniejszenie marginesu niepewności uwzględnionego w składkach. EKES apeluje zatem do Komisji o rozważenie tej współzależności podczas przeglądu rozporządzenia dotyczącego wyłączeń grupowych dla sektora ubezpieczeń.

1.16

EKES gratuluje Komisji i zaangażowanym komitetom związanym z procedurą Lamfalussy'ego podjęcia czołowej roli w tym procesie reformy ukierunkowanej na stosowanie najlepszych praktyk i podnoszenie świadomości na całym rynku europejskim. Proponowana dyrektywa ustanawia prawdziwy wzorzec porównawczy dla wielu innych jurysdykcji i sektorów usług finansowych. Jednak podczas konsultacji dotyczących takich reform należy zwracać należytą uwagę na opinie pracowników i konsumentów, którzy są niewątpliwie zainteresowani wynikiem całej procedury. EKES wzywa Komisję do stworzenia odpowiednich forów, takich jak FINUSE, w ramach których mogłyby odbywać się te konsultacje.

1.17

EKES apeluje do Komisji o doprowadzenie przepisów w sprawie wypłacalności innych podmiotów, niezależnie od ich typu, świadczących podobne usługi finansowe do poziomu dyrektywy Solvency II, zgodnie z zasadą „takie samo ryzyko, takie same reguły”. Wobec niestabilnych rynków finansowych nie wolno odmawiać konsumentom i beneficjentom tak samo zaawansowanej ochrony wypłacalności. Jednakowe reguły dotyczące kapitałowego wymogu wypłacalności są również istotne dla wspierania prawdziwie konkurencyjnych warunków na rynku finansowym.

1.18

Zasady zawarte w dyrektywie Solvency II powinny stanowić wzorzec porównawczy dla wprowadzania nowych norm dotyczących wypłacalności, na przykład w ramach przeglądu dyrektywy w sprawie działalności instytucji pracowniczych programów emerytalnych oraz nadzoru nad takimi instytucjami (2) w 2008 r., szczególnie ze względu na wzrost obowiązków prywatnych funduszy emerytalnych w Unii Europejskiej.

2.1

Przedmiotowy wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie nowych ram wypłacalności prywatnych zakładów ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, tzw. Solvency II, wprowadza skorygowany system mający zapewnić lepszą ochronę ubezpieczającym i beneficjentom, pogłębić integrację wspólnego unijnego rynku ubezpieczeń oraz zwiększyć międzynarodową konkurencyjność branży ubezpieczeniowej UE jako całości oraz poszczególnych zakładów ubezpieczeń i reasekuracji. Jednocześnie wniosek przekształca w jedną dyrektywę kilka generacji dyrektyw z zakresu ubezpieczeń. Ramy te mają być stosowane do zarówno do zakładów ubezpieczeń, jak i reasekuracji.

2.2

Dzięki szczegółowym i ciągłym konsultacjom ze wszystkimi zainteresowanymi stronami Komisja i komitety związane z procedurą Lamfalussy'ego, obejmujące organy regulacji i nadzoru, odegrały wiodącą rolę we wprowadzaniu najnowocześniejszych praktyk w globalnym środowisku, w szczególności w dziedzinie usług finansowych. W rezultacie dyrektywa Solvency II jest jednym z najnowocześniejszych na świecie zbiorów przepisów dotyczących wypłacalności zakładów ubezpieczeniowych i powoduje, że Europa znacznie wyprzedza pozostałe jurysdykcje. Jednak podczas konsultacji dotyczących takich reform należy zwracać należytą uwagę na opinie pracowników i konsumentów, którzy są niewątpliwie zainteresowani wynikiem całej procedury. EKES wzywa Komisję do stworzenia odpowiednich forów, takich jak FINUSE, w ramach których mogłyby odbywać się te konsultacje.

3.1

Proponowane ramy wypłacalności mają na celu poprawę stabilności finansowej i wiarygodności europejskiego rynku ubezpieczeń. Powinno to być przynieść korzyści zarówno dla konkurencyjności całego unijnego sektora ubezpieczeń, jak i dla bezpieczeństwa poszczególnych zakładów ubezpieczeń i reasekuracji oraz konsumentów. Niezawodne rynki ubezpieczeń są niezwykle ważne dla struktury społeczeństwa i gospodarki Unii Europejskiej.

3.2

Ubezpieczenie działa przede wszystkim jako narzędzie ochrony indywidualnej i zbiorowej. Klientami zakładów ubezpieczeń są gospodarstwa domowe, małe i średnie przedsiębiorstwa, wielkie korporacje, stowarzyszenia i władze publiczne. Zobowiązania zakładów ubezpieczeń dotyczą samych klientów usług ubezpieczeniowych, a także osób pozostających na ich utrzymaniu oraz stron trzecich. EKES ma pełną świadomość tego oddziaływania na codzienne życie obywateli Europy. Znaczenie zakładów ubezpieczeniowych nie ogranicza się tylko do rynku usług związanych z zabezpieczeniem na wypadek śmierci, ale stały się one również istotnym dostawcą produktów oszczędnościowych. Ubezpieczenia stanowią część zarządzania systemami zabezpieczenia społecznego, takimi jak emerytury (kraje skandynawskie), odszkodowania dla pracowników (BE, FI, PT) oraz krajowe systemy opieki zdrowotnej (IE, NL), często w ramach systemu obejmującego przedstawicieli pracowników. Ubezpieczenia dostarczają świadczeń pracowniczych, które mają coraz większe znaczenie dla siły roboczej — ważnej zainteresowanej strony. Zapewniają ochronę przed nowymi rodzajami ryzyka, takimi jak klęski żywiołowe, zniszczenie upraw oraz terroryzm, niejednokrotnie dzięki partnerstwu między zakładami ubezpieczeń i reasekuracji a rządami.

3.3

Rynek ubezpieczeń jest ważną siłą napędową całej gospodarki, wspierającą inicjatywy i budującą zaufanie, i sam w sobie stanowi znaczący czynnik gospodarczy, tworząc miejsca pracy dla prawie miliona pracowników w Europie (3). Komisja szacuje, że proponowana dyrektywa będzie się wiązać dla zakładów ubezpieczeniowych i organów nadzoru z dodatkowymi inwestycjami o wartości 2-3 miliardów euro. Oczekuje się, że bardzo duża część tych inwestycji zostanie przeznaczona na kapitał ludzki, tworząc w wielu miejscach stabilne miejsca pracy wymagające wysokich kwalifikacji (w tym dla specjalistów ds. zarządzania ryzykiem, aktuariuszy, specjalistów w dziedzinie technologii informacyjno-komunikacyjnych i audytorów wewnętrznych). EKES jest zdania, że inwestycje te powinny być opłacalne dla wszystkich zainteresowanych stron, w tym konsumentów i beneficjentów.

3.4

Oprócz bezpośredniego zatrudnienia dystrybucja ubezpieczeń za pośrednictwem agentów i brokerów ubezpieczeniowych oraz ich własnych pracowników daje kolejny milion miejsc pracy.

Dzięki inwestycjom na kwotę ponad 6500 mld euro (4) zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji są ważnymi inwestorami instytucjonalnymi. W związku z tym odpowiadają za przekształcanie, proporcjonalnie do ponoszonego ryzyka, indywidualnych składek w pulę aktywów finansowych oraz za średniookresowe i długookresowe bezpieczeństwo ubezpieczających i beneficjentów.

3.5

Składki pochodzące od gospodarstw domowych, małych i średnich przedsiębiorstw, większych korporacji, stowarzyszeń i organów publicznych stanowią ponad 5 % PKB w przypadku ubezpieczeń na życie (5) i ponad 3 % w przypadku ubezpieczeń innych niż ubezpieczenia na życie. Nawet w przypadku bardziej dojrzałych rynków stopa wzrostu w branży ubezpieczeniowej przez większość czasu przekracza wzrost całej gospodarki. Inwestycje ubezpieczycieli stanowią ponad 50 % PKB (6), z czego połowę stanowią aktywa i pożyczki przynoszące stałe dochody (7), podczas gdy łączne inwestycje ubezpieczycieli przynoszące zmienne zyski odpowiadają prawie jednej czwartej kapitalizacji europejskiego rynku akcji (8).

3.6

Nawet jeśli w niedawnej przeszłości w branży ubezpieczeniowej miało miejsce wiele fuzji, w Europie nadal istnieje około 5000 zakładów ubezpieczeniowych (9). Duże grupy finansowe mogą posiadać w różnych krajach różne jednostki zależne będące firmami ubezpieczeniowymi. Struktury grup w branży ubezpieczeniowej mogą obejmować różne rodzaje działalności w ramach branży ubezpieczeniowej (reasekurację, ubezpieczenia na życie i/lub ubezpieczenia inne niż ubezpieczenia na życie, mediację w zakresie ubezpieczeń) lub w szerszym kontekście usług finansowych (w tym bankowość, ubezpieczenia bankowe tzw. bancassurance oraz kredyty hipoteczne). Ponadto w skład grupy mogą wchodzić spółki-matki i spółki-córki, ale może ona także obejmować joint venture, holdingi i tak dalej. Dwadzieścia największych grup uzyskuje prawie połowę przychodu ze składek w Europie (10). Znaczący udział w rynku mają także towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych i spółdzielcze towarzystwa ubezpieczeniowe. Te ostatnie są często nieodłącznie powiązane z dużą liczbą organizacji społeczeństwa obywatelskiego i uzyskują 30 % ogólnego przychodu ze składek w Europie (11).

3.7

Obecny kryzys finansowy wywołany praktykami na rynku kredytów hipotecznych w Stanach Zjednoczonych jest argumentem na rzecz konieczności stosowania dokładnych i solidnych standardów wypłacalności, co zapewni wywiązanie się zakładów ubezpieczeniowych ze zobowiązań choćby w trudnych sytuacjach. Reguły, metody zarządzania i testy warunków skrajnych pomagają w osiągnięciu tego celu.

4.1

Zgodnie z programem lepszego stanowienia prawa Komisja szczegółowo i dogłębnie przygotowywała dyrektywę Solvency II, biorąc pod uwagę przepisy obejmujące przekształcane dokumenty. Dzięki kilkakrotnym jakościowym i ilościowym ocenom wpływu i konsultacjom udało się wziąć pod uwagę wiele obaw tak branży ubezpieczeniowej, jak i organów nadzoru. Wkrótce nastąpią nowe szczegółowe analizy i konsultacje.

4.2

Wniosek komisji jest tak zwaną „dyrektywą Lamfalussy'ego”, opartą na czteropoziomowej strukturze architektury usług finansowych Lamfalussy'ego. Przepisy poziomu 1 są oparte na zasadach, tworząc podstawy dla przyjęcia środków wykonawczych na poziomie 2 oraz instrukcji dotyczących spójności w dziedzinie nadzoru na poziomie 3 procesu. Podejście to ma umożliwić niezwłoczne dostosowanie nowego systemu w taki sposób, aby odzwierciedlał zmiany na rynku, międzynarodowe zjawiska w dziedzinie przepisów dotyczących rachunkowości oraz ubezpieczeń i reasekuracji, rozwój techniczny, nowe doświadczenia i nowe metodologie. Określenie szczegółowych specyfikacji dotyczących obliczeń w artykułach dyrektywy zagrażałoby samej idei tego innowacyjnego procesu legislacyjnego. W tym przypadku odpowiedniejsze będą poziomy 2 i 3.

4.3

Nowy system ma formę trzech filarów, podobnych do wymogów kapitałowych umowy Bazylea II dotyczących sektora bankowego, ale odzwierciedla szczególny charakter działalności ubezpieczeniowej. Filar I (art. 74–142) określa ilościowe wymogi finansowe, filar II (art. 27-34, 36-38, 40–49, 181–183) dotyczy procesu nadzoru i wymogów jakościowych, a filar III (art. 35, 50–55) reguluje informowanie organów nadzoru oraz publiczne ujawnianie informacji. Te trzy filary nie są autonomiczne, ale uzupełniają się wzajemnie w dążeniu do realizacji celów systemu. Należy odpowiednio rozważyć wzajemne oddziaływanie przepisów zaliczających się do poszczególnych filarów.

4.4

Zmiana obowiązującego systemu wypłacalności posłużyła także za okazję do przekształcenia 13 dyrektyw dotyczących ubezpieczeń i reasekuracji w jedną uproszczoną dyrektywę, do której włączono nowe przepisy z zakresu wypłacalności. Zawiera ona pewną liczbę zmian, które nie mają charakteru merytorycznego, tak by poprawić sposób sformułowania proponowanej dyrektywy. Skreślono artykuły i części artykułów, które stały się zbędne.

5.1

W ciągu ostatnich 30 lat kolejne generacje dyrektyw UE stworzyły europejski rynek ubezpieczeń i reasekuracji regulowany przez wspólny zbiór przepisów, do których zaliczały się zasada wzajemnego uznawania i zasada kontroli w państwie rodzimym. Stworzyły rynek otwarty dla podmiotów spoza UE i stanowiły zachętę dla unijnych ubezpieczycieli do rozszerzania działalności na rynki pozaunijne, głównie w Ameryce Północnej, Azji oraz w krajach, które można brać pod uwagę jako przyszłych członków UE.

5.2

Proponowane nowoczesne rozwiązanie problemu wypłacalności gwarantuje, że ubezpieczyciele będą w dobrej kondycji finansowej i będą mogli stawić czoła niekorzystnym wydarzeniom, aby wywiązać się z zobowiązań umownych wobec ubezpieczających oraz zagwarantować istnienie stabilnego systemu finansowego. Należy jednak podkreślić, że wszyscy konsumenci tych usług finansowych zasługują na taką zwiększoną ochronę. Szereg podmiotów działających na rynku, takich jak usługodawcy w dziedzinie programów emerytalnych lub instytucje oszczędnościowe i inwestycyjne, nie podlega regulacjom dotyczącym ubezpieczeń.

5.3

Zharmonizowane przepisy dotyczące wypłacalności budują zaufanie nie tylko wśród konsumentów, ale także wśród organów nadzoru. Takie zaufanie jest bardzo istotne, aby europejski rynek obejmujący wzajemne uznawanie i kontrolę w państwie rodzimym mógł działać w praktyce. Obecne przepisy UE dotyczące wypłacalności (Solvency I) są jednak przestarzałe. Nie uwzględniają one w należyty sposób różnych rodzajów ryzyka, jakie ponosi podmiot zapewniający ochronę ubezpieczeniową, co powoduje istnienie jednakowych wymogów wypłacalności wobec zakładów różniących się profilami ryzyka. Ponadto obecne przepisy dotyczące wypłacalności koncentrują się głównie na zgodności finansowej, uwzględniając raczej podejście oparte na przepisach niż na dobrym zarządzaniu oraz zawierają niewłaściwe rozwiązania w zakresie nadzoru nad grupami ubezpieczeniowymi. Oprócz tego obecne unijne ramy legislacyjne pozostawiają państwom członkowskim zbyt duże możliwości wprowadzania odmiennych rozwiązań, narażając w ten sposób na szwank nadzór nad operacjami ponadnarodowymi i równe warunki konkurencji. W związku z tymi niedostatkami obecny system jest wypierany przez nowe zjawiska w tej branży oraz na płaszczyźnie międzysektorowej i międzynarodowej. Nowe standardy dotyczące wypłacalności, określone we wniosku dotyczącym dyrektywy, odzwierciedlają innymi słowy tendencję już wprowadzoną przez świadome ryzyka podmioty i organy nadzoru z różnych krajów.

5.4

W przeciwieństwie do systemu Solvency I obecna reforma koncentruje się na faktycznej jakości zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie oraz na zasadach i celach, a nie na przepisach, które nie uwzględniają szczególnego profilu ryzyka zakładów.

Wniosek ma także na celu dostosowanie praktyki nadzorczej na terenie EOG.

5.5

W zasadzie nowy system przede wszystkim dostarczy organom nadzoru i ubezpieczycielom nowoczesne narzędzia w dziedzinie wypłacalności, nie tylko w celu sprostania negatywnym wydarzeniom związanym z ryzykiem ubezpieczeniowym, takim jak powodzie, nawałnice czy poważne wypadki samochodowe, ale także ryzyku rynkowemu, ryzyku kredytowemu i ryzyku operacyjnemu. Inaczej niż w obecnym prawodawstwie zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji będą miały obowiązek dysponowania kapitałem proporcjonalnym do ich ogólnego ryzyka związanego z wypłacalnością, z uwzględnieniem nie tylko elementów ilościowych, ale także aspektów jakościowych, mających wpływ na sytuację zakładu związaną z ryzykiem.

5.6

System opiera się na podejściu uwzględniającym ryzyko ekonomiczne, mającym zapewnić należyte odzwierciedlenie rzeczywistego narażenia na ryzyko oraz planów ograniczania ryzyka, co pozwala na likwidację możliwości samowoli regulacyjnej, która może zakłócić i osłabić ochronę dostępną dla ubezpieczającego. Oznacza to także, że wymogi kapitałowe powinny umożliwiać optymalną alokację kapitału i zapewniać bodźce dla lepszego wewnętrznego zarządzania ryzykiem.

5.7

Po drugie, w dyrektywie Solvency II położono nacisk na obowiązek zapewnienia przez kierownictwo zakładów ubezpieczeń racjonalnego zarządzania ryzykiem i dążenie do propagowania dobrych praktyk w branży. Kierownictwo będzie musiało skupić się na aktywnym identyfikowaniu, pomiarach i zarządzaniu różnymi rodzajami ryzyka i brać pod uwagę wszelkie nowe zjawiska w przyszłości, takie jak nowe biznesplany lub możliwość wystąpienia katastrof, które mogą mieć wpływ na ich kondycję finansową. Ponadto proponowana reforma będzie wymagała od kierownictwa oceny potrzeb kapitałowych w świetle wszystkich rodzajów ryzyka dzięki własnej ocenie ryzyka i wypłacalności, a proces nadzoru przeniesie centrum zainteresowania organów nadzoru z przestrzegania przepisów i monitorowania kapitałowego na ocenę faktycznego profilu ryzyka ubezpieczycieli oraz jakość ich systemów zarządzania ryzykiem i systemów zarządzania przedsiębiorstwem, na przykład poprzez mechanizmy wczesnego ostrzegania i testy warunków skrajnych. Równolegle w dyrektywie zachęcono do współpracy i spójności w dziedzinie nadzoru, na przykład dzięki zwiększeniu roli CEIOPS (Komitetu Europejskich Inspektorów ds. Ubezpieczeń i Emerytur Pracowniczych), co stanowi krok w kierunku popieranego przez EKES ujednolicenia nadzoru usług finansowych.

5.8

Trzecim ważnym aspektem jest próba poprawy skuteczności nadzoru nad grupami ubezpieczeniowymi, dzięki „organowi sprawującemu nadzór nad grupą” w państwie rodzimym. Nadzór nad grupą zagwarantuje, że rodzaje ryzyka charakterystyczne dla całej grupy nie zostaną pominięte i umożliwi grupom bardziej skuteczne działanie, a jednocześnie zapewni wszystkim ubezpieczającym wysoki poziom ochrony. Organ sprawujący nadzór nad grupą będzie miał określone obowiązki, które będzie realizować w ścisłej współpracy z odnośnymi krajowymi organami nadzoru, a jednocześnie będzie miał obowiązek podejmowania decyzji w odniesieniu do ograniczonej liczby zagadnień. Zachęca się miejscowe organy nadzoru do aktywnego udziału w pracy kolegium organów nadzoru, ponieważ mają one prawo współdecyzji, o ile istnieje możliwość osiągnięcia porozumienia. Wiąże się to z innym podejściem, jakie należy zastosować, aby można było rozpoznać realia ekonomiczne oraz potencjał zróżnicowania ryzyka takich grup.

5.9

Po czwarte, dyrektywa Solvency II wprowadza większą przejrzystość i obiektywizm, zarówno pod względem informacji dostarczanych przez zakład na temat jego kondycji finansowej i związanych z nią rodzajów ryzyka, jak i pod względem procesów nadzoru. Obecnie nadzór w poszczególnych państwach członkowskich nadal się różni, pozostawiając miejsce dla samowoli regulacyjnej. Wydaje się istotne, zarówno dla europejskiej polityki w tych sprawach, jak i dla ubezpieczycieli chcących naprawdę wejść na nowy rynek krajowy, aby nadzór był nie tylko obiektywny i przejrzysty, ale także przewidywalny i dobrze udokumentowany.

6.1.1

Podczas definiowania wymogów ilościowych dla zakładów ubezpieczeń w nowym systemie zastosowano „całościowe podejście bilansowe”, w którym wycena aktywów (12) i zobowiązań odbywa się zgodnie ze spójnym podejściem do rynku, a wszystkie związane z nimi wymierne rodzaje ryzyka znajdują swoje wyraźne odzwierciedlenie w kontekście wymogów kapitałowych. Wycena aktywów i zobowiązań na poziomach zgodnych z warunkami handlowymi gwarantuje, że są one wyceniane obiektywnie i spójne ze sobą. Gwarantuje ona również przyznanie właściwej wartości wszystkim właściwym opcjonalnościom. Realistyczna przyszłościowa wycena stanowi najskuteczniejszą ochronę przez ewentualną tendencyjnością, która mogłoby zagrozić prawom wszystkich zainteresowanych stron.

6.1.2

W tym kontekście wyceny szczególne znaczenie nadaje się obliczaniu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych tj. zobowiązań wobec ubezpieczających i innych beneficjentów. Wycena rezerw techniczno-ubezpieczeniowych spójna z informacjami pochodzącymi z rynku odbywa się poprzez obliczenie „najlepszego oszacowania”, którym jest przypuszczalna średnia ważona wartości przyszłych przepływów pieniężnych, uwzględniająca wartość pieniądza w czasie oraz margines ryzyka. Takie podejście powinno zagwarantować, że ogólna wartość rezerw techniczno-ubezpieczeniowych będzie odpowiadać kwocie, jakiej strona trzecia mogłaby potrzebować w celu przejęcia portfela ubezpieczeniowego i wywiązania się ze związanych z nim zobowiązań. Obliczenia muszą wykorzystywać informacje pochodzące z rynków finansowych i ogólnie dostępne dane na temat ryzyka ubezpieczeniowego oraz być z nimi spójne.

6.1.3

Jeśli chodzi o wymogi kapitałowe, nowy system wypłacalności obejmuje dwa wymogi kapitałowe: kapitałowy wymóg wypłacalności i minimalny wymóg kapitałowy, które mają różne zadania i odpowiednio do nich są obliczane.

6.1.4

Kapitałowy wymóg wypłacalności definiuje docelową wielkość kapitału, jaką ubezpieczyciel powinien dysponować w normalnych warunkach operacyjnych, poniżej której będą się nasilać interwencje organów nadzoru. Pozwala on na stopniowe interwencje organów nadzoru, zanim kapitał osiągnie minimalny wymóg kapitałowy, a zatem daje ubezpieczającym i beneficjentom racjonalną pewność, że ubezpieczyciel wywiąże się z zobowiązań, gdy staną się wymagalne. Pod względem technicznym kapitałowy wymóg wypłacalności ma być zaprojektowany i kalibrowany w celu określenia wielkości kapitału, który umożliwia zakładowi pokrycie znaczących nieprzewidzianych strat, na podstawie określonego prawdopodobieństwa niewywiązania się z zobowiązań w określonym przedziale czasowym (0,5 % w ciągu roku).

6.1.5

Minimalny wymóg kapitałowy odpowiada rzeczywiście wielkości kapitału, która powoduje w razie potrzeby podjęcie ostatecznej interwencji przez organ nadzoru. Podczas obliczania minimalnego wymogu kapitałowego należy uwzględniać zakres wystarczający, w porównaniu do kapitałowego wymogu wypłacalności, dla umożliwienia kolejnych uzasadnionych interwencji organów nadzoru.

6.1.6

W praktyce ubezpieczyciel może obliczyć kapitałowy wymóg wypłacalności albo stosując standardowy wzór, albo stosując własny model wewnętrzny zatwierdzony przez organy nadzoru. Standardowy wzór ma należycie odzwierciedlać techniki zmniejszania ryzyka i efekty dywersyfikacji oraz wszelkie formy zdolności pokrycia strat przez te elementy bilansu, które nie są włączone do dostępnego kapitału. Zawarte w proponowanej dyrektywie podejście oparte na ocenie ryzyka oznacza, że model wewnętrzny (całościowy lub częściowy) może zastąpić — przy weryfikacji przez organ nadzorczy — standardowe obliczenie, pod warunkiem że lepiej odzwierciedla profil ryzyka takiego zakładu. Jest to ważna zachęta do racjonalnego wewnętrznego rozpoznawania ryzyka i zarządzania nim, jak również do szkolenia personelu i zatrudniania osób o wysokich kwalifikacjach.

6.1.7

Innym elementem zgodnym z celem polegającym na zachęcaniu do dobrego zarządzania wewnętrznego jest zastosowanie do polityki inwestycyjnej zasady „ostrożnego inwestora”, która pozwoli na nienarzucanie sztucznych ograniczeń inwestycji, a jednocześnie wymaga wysokich standardów jakości i odpowiedniego uwzględniania wszelkiego poważnego ryzyka podczas obliczania narzutu kapitałowego.

6.1.8

Mając na uwadze złożoność wymogów należy odnotować, że obecny wniosek obejmuje przepisy umożliwiające proporcjonalne i realne spełnianie wymogów filaru I. Ma to szczególne znaczenie w przypadku małych i średnich zakładów ubezpieczeniowych (MŚP). Ta zasada proporcjonalności odwołuje się jednak nie do skali, ale do charakteru i złożoności ryzyka, z jakim mają do czynienia te zakłady. MŚP podlegają podobnym ogólnym zasadom ostrożnościowym o tyle, o ile ich profil ryzyka jest taki sam jak innych zakładów. Ich klienci i beneficjenci korzystają z takiego samego poziomu ochrony.

6.2.1

We wniosku Komisji dotyczącym dyrektywy Solvency II określono procedury i narzędzia związane z nadzorem, w tym definicję kompetencji nadzorczych, przepisy dotyczące współpracy między krajowymi organami nadzoru oraz spójności w dziedzinie nadzoru. Przepisy filaru II dotyczą także wymogów jakościowych wobec zakładów tj. ich systemu zarządzania, z uwzględnieniem skutecznego systemu kontroli wewnętrznej, systemu zarządzania ryzykiem, funkcji aktuarialnej, audytu wewnętrznego, funkcji zgodności oraz zasad dotyczących outsourcingu.

6.2.2

Narzędzia dla organów nadzoru mają służyć identyfikacji instytucji, które mają cechy finansowe, organizacyjne lub inne mogące powodować zwiększony profil ryzyka i wobec których w wyjątkowych okolicznościach można stosować większe wymogi odnoszące się do kapitałowego wymogu wypłacalności i/lub wymagać podejmowania środków zmniejszających ponoszone ryzyko.

6.2.3

Wyżej wspomniana zasada proporcjonalności ma także zastosowanie do procesu nadzoru. Organy nadzoru muszą korzystać ze swoich uprawnień uwzględniając skalę, charakter i złożoność ryzyka danego zakładu w celu uniknięcia obciążenia nadzorem, w szczególności tych spośród małych i średnich zakładów ubezpieczeń, które są narażone na niewielkie ryzyko.

6.2.4

Dyrektywa Solvency II ma na celu poprawę oceny jakościowej ryzyka dla danego zakładu przeprowadzanej przez organy nadzoru. Ważne jest, aby działania i decyzje organów nadzoru były spójne w różnych krajach, w różnych zakładach i w czasie. Warto raz jeszcze podkreślić znaczenie przejrzystości, obiektywizmu i przewidywalności działań organów nadzoru. Ma to szczególnie znaczenie w przypadku zatwierdzania modeli wewnętrznych.

6.3.1

Przejrzystość i ujawnianie przez zakłady opinii publicznej (publiczne ujawnianie) informacji na temat ich warunków finansowych i ryzyka służy wzmocnieniu dyscypliny rynkowej. Oprócz tego zakłady ubezpieczeń powinny dostarczać organom nadzoru (informowanie organów nadzoru) informacje ilościowe i jakościowe, których organy te potrzebują do skutecznego sprawowania kontroli i doradztwa.

6.3.2

Harmonizacja publicznego ujawniania informacji i informowania organów nadzoru stanowi ważną część nowego systemu, ponieważ istnieje wyraźna potrzeba zapewnienia spójności w celu stworzenia porównywalnej formy i treści w całej Europie. Ma to szczególne znaczenie w przypadku ponadnarodowych grup ubezpieczeniowych.

6.4.1

W obecnie obowiązującym prawodawstwie UE nadzór nad grupami ubezpieczeniowymi uznaje się jedynie za uzupełnienie nadzoru indywidualnego. W nadzorze indywidualnym nie bierze się pod uwagę, czy osoba prawna jest częścią grupy (na przykład jednostką zależną), czy nie. W związku z tym nadzór nad grupami ubezpieczeniowymi jest po prostu dodawany do nadzoru indywidualnego jedynie w celu oceny wpływu relacji grupy na dany pojedynczy zakład. W rezultacie w obecnym unijnym systemie wypłacalności nie rozpoznaje się realiów gospodarczych grup ubezpieczeniowych i nie uwzględnia faktu, że w wielu przypadkach zarządzanie ryzykiem odbywa się na szczeblu grupy, a nie danego zakładu. We wniosku dotyczącym dyrektywy Solvency II starano się więc sformułować właściwsze sposoby nadzoru nad grupami ubezpieczeniowym, dzięki zmianie sposobu — przy uwzględnieniu pewnych warunków — w jaki odbywa się nadzór nad pojedynczymi zakładami i nadzór nad grupami.

6.4.2

W przypadku każdej grupy ubezpieczeniowej wyznaczony zostanie jeden organ jako „organ sprawujący nadzór nad grupą”, który ponosi główną odpowiedzialność za wszystkie zasadnicze aspekty nadzoru nad grupą ubezpieczeniową (wypłacalność grupy, transakcje wewnątrz grupy, koncentracja ryzyka, zarządzanie ryzykiem i kontrola wewnętrzna). Ponadto organ sprawujący nadzór nad grupą i organ sprawujący nadzór nad pojedynczym zakładem mają obowiązek wymiany zasadniczych informacji w sposób automatyczny, a innych odnośnych informacji na wniosek. Organ sprawujący nadzór nad grupą ma również obowiązek konsultowania się z odnośnymi organami sprawującymi nadzór nad pojedynczymi zakładami przed podjęciem istotnych decyzji, a zainteresowane organy nadzoru mają obowiązek uczynić wszystko, co w ich mocy, aby wspólnie podjąć decyzję, chociaż w przypadkach przyjęcia wewnętrznego modelu grupy, tak jak w przepisach dotyczących sektora bankowego, ostateczną decyzję podejmie organ sprawujący nadzór nad grupą. Przepisy te powinny zagwarantować lepsze zrozumienie profilu ryzyka całej grupy przez organy sprawujące nadzór nad grupą i organy sprawujące nadzór nad pojedynczymi zakładami oraz zapewnić większą ochronę ubezpieczających będących klientami każdej poszczególnej jednostki wchodzącej w skład grupy.

6.4.3

Oprócz ulepszonej koncepcji nadzoru nad grupą ubezpieczeniową wniosek wprowadza nowatorski system wsparcia grupowego. Grupy, które chciałyby ułatwić sobie zarządzanie kapitałem na szczeblu grupy, mogą wystąpić z wnioskiem o wydanie zezwolenia na działanie w ramach systemu wsparcia grupowego. Grupom, które otrzymają zezwolenie, wolno będzie — na wyraźnie określonych zasadach — pokryć część kapitałowego wymogu wypłacalności (ale nie minimalnego wymogu kapitałowego) jednostki zależnej w drodze oświadczenia o wsparciu grupowym (prawnie egzekwowalnego zobowiązania finansowego spółki-matki wobec jednostki zależnej do przekazania kapitału w razie potrzeby). Aby umożliwić sprawne funkcjonowanie systemu wsparcia grupowego, do wniosku wprowadzono kilka dodatkowych odstępstw od przepisów dotyczących nadzoru indywidualnego. Przy zastosowaniu systemu wsparcia grupowego przewidziano specjalną procedurę na wypadek warunków skrajnych (naruszenie kapitałowego wymogu wypłacalności przez pojedynczy zakład), która wymaga skoordynowanego działania organów sprawujących nadzór nad pojedynczymi zakładami i organów sprawujących nadzór nad grupą. System ten powinien być jednolicie stosowany w całej Unii Europejskiej.

6.4.4

Ponieważ system wsparcia grupowego umożliwia przechowywanie kapitału jednostek zależnych związanego z kapitałowym wymogu wypłacalności w innej części grupy, zapewnia on grupom ubezpieczeniowym praktyczny i przejrzysty środek umożliwiający skorzystanie z uznania efektów dywersyfikacji grupy, chociaż poszczególne jednostki zależne spełniają takie same wymogi kapitałowe, jakby nie były częścią grupy. Z tych powodów należy wprowadzić odpowiedni nadzór w celu zapewnienia natychmiastowego transferu kapitału w razie potrzeby. Istnienie i stosowanie oświadczeń o wsparciu grupowym powinno być publicznie ujawnione zarówno przez zakład będący spółką-matką, jak i zainteresowaną jednostkę zależną.

30.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 224/18

1.1

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES), który popiera cele wspólnego programu Eurostars, podkreśla konieczność uwzględnienia różnych kategorii, rozmiarów i sektorów MŚP podczas przyjmowania nowych unijnych polityk badawczo-rozwojowych i innowacyjnych oraz programów nastawionych i ukierunkowanych na potrzeby MŚP w zakresie innowacji.

1.2

EKES z zadowoleniem przyjmuje wniosek państw członkowskich o przyjęcie wspólnego programu Eurostars, mającego na celu wsparcie tak zwanych „MŚP prowadzących działalność w zakresie badań i rozwoju” oraz zauważa, że program taki powinien być otwarty dla wszystkich MŚP z krajów, które do niego przystępują i które wyrażają chęć uczestnictwa w procesach innowacyjnych.

1.3

EKES podkreśla konieczność określenia narzędzi umożliwiających zaangażowanie w program wszystkich państw członkowskich uczestniczących w programie EUREKA, które nie są objęte wspólnym programem Eurostars.

1.4

EKES wyraża obawy związane z kryterium kwalifikowalności do wspólnego programu Eurostars (1), które ogranicza możliwość uczestnictwa do tych MŚP prowadzących działalność w zakresie badań i rozwoju, które „inwestują 10 % lub więcej pełnych etatów lub rocznego obrotu w działalność badawczą”. Nawet jeśli ograniczenie to stosuje się jedynie do MŚP prowadzących działalność w zakresie badań i rozwoju, które zgłaszają projekt (liderów projektu) definicja MŚP prowadzącego działalność w zakresie badań i rozwoju oparta jest na skodyfikowanych wskaźnikach, nieuwzględniających różnorodne rodzaje „wiedzy nieskodyfikowanej” (2), podczas gdy dla procesów wysoce innowacyjnych w wielu wypadkach wyraźnie charakterystyczna jest wiedza ukryta (3).

1.5

EKES powtarza zatem zasadę, że w trosce o uczciwe warunki konkurencji pomiędzy wnioskami projekty powinno się wybierać na podstawie ich wysokiej jakości merytorycznej, fachowego zarządzania badaniami i rozwojem oraz spójności z celami programu, nie wykluczając dużej części innowacyjnych MŚP pragnących ubiegać się o udział w programie Eurostars. Ponadto należałoby zezwolić na finansowanie programów szkoleniowych mających na celu przygotowanie menadżerów specjalizujących się w skutecznym przekształceniu zdobyczy technologii na produkty nadające się do wprowadzenia na rynek.

1.6

W tym kontekście EKES zwraca się o ustanowienie, zgodnie z odpowiednimi procedurami wspólnego programu Eurostars, specjalnej linii budżetowej przeznaczonej na inicjatywy ponadnarodowe prowadzone przez państwa członkowskie we współpracy z organizacjami MŚP, które pragną wspierać rozpowszechnianie informacji przyjaznych MŚP, dotyczących wyników projektów Eurostars, wśród szerszego grona MŚP. Innym sposobem większego zaangażowania MŚP zainteresowanych sukcesem programu Eurostars może być stworzenie wspólnej bazy danych oraz założenie i propagowanie przez organizacje MŚP i partnerów społecznych wielojęzycznych branżowych platform internetowych.

1.7

EKES podkreśla obawę dotyczącą kryteriów wyliczania wkładu MŚP w ogólne koszty projektu związane z działalnością badawczo-rozwojową. Należy wyjaśnić, że w obecnym stanie rzeczy, w ramach wspólnego programu Eurostars, MŚP będą zobowiązane do zapewnienia wspólnie co najmniej 50 % kosztów projektu związanych z badaniami i rozwojem. Ponieważ takie kryterium wykluczy wiele MŚP zorientowanych na rynek, należy zwrócić uwagę na możliwość obniżenia tej bariery do 25 % podczas oceny tymczasowej programu Eurostars (4).

1.8

Następnie, podczas różnych etapów monitorowania oddziaływania i rozpowszechniania wyników, państwa członkowskie i władze krajowe na obszarze UE powinny uwzględnić obawy wyrażane przez unijne i krajowe organizacje MŚP oraz przez inne podmioty badawcze. Regularna kontrola prowadzona przez grupę doradczą UE ds. MŚP oraz badań i rozwoju mogłaby stać się dla państw członkowskich i innych władz na poziomie UE i na poziomie krajowym stałym narzędziem konsultacji technicznej. W tym kontekście Obserwatorium Rynku Wewnętrznego EKES-u razem z kategorią MŚP mogłoby także działać jako członek konsultacyjnej grupy doradczej podczas etapów monitorowania, wdrażania i rozpowszechniania.

1.9

EKES podkreśla, że wspólny program Eurostars powinien być wdrażany w sposób przejrzysty i niebiurokratyczny, aby ułatwić MŚP uzyskanie informacji, wzięcie udziału, a w szczególności zaangażowanie się w działania następcze z odnośnymi zainteresowanymi instytucjami badawczo-rozwojowymi. Stąd też finansowanie projektów powinno przybrać formę kwot ryczałtowych, a w przypadkach, gdzie płatność kwoty ryczałtowej nie jest zgodna z programami krajowymi, powinno się stosować system ryczałtowej stawki procentowej.

1.10

Mając na względzie skuteczne wdrożenie programu Eurostars, powinno się wzmocnić regionalne sieci innowacyjne w celu umożliwienia im świadczenia zintegrowanych usług na korzyść innowacyjnych MŚP, dając im skuteczny dostęp do europejskiego finansowania w zakresie badań i rozwoju. Na przykład, aby zwiększyć wiedzę o poszczególnych programach finansowania MŚP prowadzących działalność w zakresie badań i rozwoju, powinno się zacieśnić powiązania pomiędzy sieciami EUREKA, innymi istniejącymi organami publicznymi/prywatnymi oraz unijnymi/krajowymi/regionalnymi organizacjami MŚP i lepiej je koordynować. Należy finansować wydarzenia organizowane z przedstawicielskimi organizacjami MŚP mające na celu uświadomienie MŚP i zainteresowanym organizacjom znaczenia i wagi innowacji oraz roli, jaką ona odegra dla przyszłości UE.

1.11

Wynik wyboru projektów przez sektory MŚP w ramach programu Eurostars (5) powinien być opublikowany w internecie przez sieć Eureka. Ponadto krótka lista kwalifikujących się projektów charakteryzujących się wysoce innowacyjną treścią, które jednak nie uzyskały dofinansowania, także powinna być dostępna. Powinny się na niej znaleźć informacje dotyczące inwestora publicznego/prywatnego, jeśli potrzebne jest dalsze dofinansowanie programu.

1.12

Skuteczna koordynacja pomiędzy władzami krajowymi odpowiedzialnymi za MŚP i polityki badawczo-rozwojowe oraz EUREKĄ musi być spójna i musi odpowiadać potrzebom wyrażanym przez organizacje MŚP i inne podmioty (w tym między innymi prywatne i publiczne organy badawcze). EKES wzywa zainteresowane instytucje europejskie, państwa członkowskie oraz prezydencję słoweńską i francuską do dopilnowania, by koordynacja odbywała się zgodnie z oczekiwaniami MŚP i z celami programu.

1.13

EKES apeluje o to, by w związku z udziałem MŚP w programach finansowania w zakresie badań i rozwoju oraz we wspólnym programie Eurostars, skrócić długi okres od złożenia wniosku do zatwierdzenia przez UE, aby zachęcić MŚP do przedstawiania/składania projektów.

1.14

EKES podkreśla, że w celu poprawy i zwiększenia możliwości korzystania przez MŚP z finansowania w zakresie badań i rozwoju, Komisja Europejska musi rozważyć możliwość przeniesienia niewykorzystanych środków dostępnych dla MŚP z rozdziału „Współpraca” siódmego programu ramowego (stanowiących 15 % budżetu „Priorytet tematyczny” w szóstym programie ramowym) do programu „Możliwości” (CRAFT itp.), który w sposób bardziej skuteczny obsługuje MŚP.

1.15

EKES zwraca się o większe zainteresowanie nieproporcjonalnym obciążeniem regulacyjnym w stosunku o MŚP, które może być do dziesięciu razy wyższe od obciążenia dużych przedsiębiorstw (6). Pożądane jest również ograniczenie kosztów zarządzania i uproszczenie procedur składania wniosków przez MŚP, które uruchamiają programy badawczo-rozwojowe we współpracy z innymi europejskimi bądź międzynarodowymi partnerami. EKES pragnie również znalezienia rozwiązania kwestii praw własności intelektualnej i patentów europejskich (7), gdyż obecnie obowiązujące w niej prawodawstwo ogranicza konkurencyjność i innowacyjność w Europie. Ponadto, jeśli chodzi o konsolidację partnerstw pomiędzy przedsiębiorstwami uczestniczącymi w projektach międzynarodowych, dostępne reguły dotyczące patentów i praw własności intelektualnej (8) mogą także stanowić istotny niepieniężny atut.

2.1

W Europejskiej karcie małych przedsiębiorstw przyjętej przez przywódców europejskich w roku 2000 uzgodniono, że małe przedsiębiorstwa należy uważać za główny czynnik innowacyjności i zatrudnienia oraz społecznej i lokalnej integracji w Europie (9). Ponadto w październiku 2007 r. KE ogłosiła prace przygotowawcze nad Europejską kartą małych przedsiębiorstw (10), w której zostanie określony zbiór środków, mających na celu wspieranie przedsiębiorczości, kultury przedsiębiorstwa i dostępu do kompetencji (11). W roku 2008 Komisja zbada również szereg inicjatyw dotyczących MŚP (12) w celu zwiększenia ich udziału w programach UE.

2.2

Z tych podstaw wywodzi się wniosek o stworzenie szczegółowego wspólnego programu Eurostars. Program ten, wchodzący w zakres art. 169 traktatu WE oraz mający na celu uzupełnienie działania „Badania na rzecz MŚP” w ramach siódmego programu ramowego badań (PR7) i jego realizację, jest zarządzany przez sieć EUREKA i został zapoczątkowany wspólnie przez 22 państwa członkowskie oraz pięć innych krajów należących do sieci EUREKA (Islandia, Izrael, Norwegia, Szwajcaria i Turcja). Obecnie w programie Eurostars uczestniczy trzydzieści państw członkowskich: Austria, Belgia, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Izrael, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwajcaria, Szwecja, Turcja, Węgry, Włochy, Zjednoczone Królestwo.

2.3

PR7 przyjmuje wiele środków zaproponowanych podczas przeglądu PR6 (13) w celu zlikwidowania luki w politykach na rzecz MŚP. PR7 obejmuje strategię na rzecz MŚP, zawierającą zarówno środki jakościowe, jak i ilościowe w celu stymulowania działania na szczeblu krajowym oraz regionalnym. Jego zamierzeniem jest stworzenie zgrupowań i sieci przedsiębiorstw, ulepszenie paneuropejskiej współpracy pomiędzy małymi przedsiębiorstwami przy zastosowaniu technologii informacyjnej, rozpowszechnianie najlepszych praktyk w zakresie porozumień o współpracy oraz wspieranie współpracy pomiędzy małymi przedsiębiorstwami (14).

2.4

23 miliony MŚP zarejestrowane w UE stanowią 99 % wszystkich przedsiębiorstw oraz generują dwie trzecie europejskiego obrotu; stanowią także czynnik wspierający kluczowych uczestników zrównoważonego rozwoju (15). Jednak w celu zyskania większej konkurencyjności, przedsiębiorstwa te muszą zostać zracjonalizowane i przegrupowane, aby stanowiły spójną całość mającą masę krytyczną i mogły korzystać z rozwoju szczególnych funduszy kapitału podwyższonego ryzyka, z parków naukowych, inkubatorów przedsiębiorczości i regionalnych polityk na rzecz innowacji (16).

2.5

Ponadto w sprawozdaniu z badania Flash Eurobarometer zaznaczono, że rozwój MŚP może być utrudniony ze względu na charakter Europejczyków, którzy unikają ryzyka i którym brakuje ducha przedsiębiorczości (17). A zatem jest szczególnie istotne, aby podjąć działania w celu poprawy profesjonalnego wizerunku przedsiębiorców oraz zwiększenia wiedzy obywateli o głównej roli, jaką odgrywają przedsiębiorcy w innowacji, postępie gospodarczym i ogólnym dobrobycie. Cele lizbońskie można osiągnąć jedynie poprzez odpowiedzialną, energiczną i wizjonerską przedsiębiorczość, która może swobodnie się rozwijać (18).

2.6

Jednakże konkretne środki, które państwa członkowskie przyjmują w celu wsparcia MŚP, nie zawsze zachęcają do współpracy w prowadzeniu ponadnarodowych badań i do transferu technologii, ani też nie wspierają takich działań. Mając na uwadze zmiany rynków oraz internacjonalizację łańcuchów wartości, europejskie MŚP muszą obecnie dostosować się do silnej konkurencji globalnej poprzez angażowanie się w trwałe procesy innowacyjne w jeszcze szerszym kontekście międzynarodowym. Wspólny program Eurostars powinien nagradzać te MŚP i publiczne lub prywatne instytucje badawcze, które czynią szczególne wysiłki, wspierając projekty badawczo-rozwojowe, rozpowszechniając ich wyniki, a także dokonując transferu i pomagając w dostępie do wiedzy. W szczególności, powinien on nagradzać projekty obejmujące instytucje i grupy i/lub pojedyncze MŚP, które zwykle w mniejszym stopniu uczestniczą w takich programach, bądź też mają trudności w dostępie do nich. EKES podkreśla znaczenie poszerzenie udziału we wspólnym programie Eurostars na wszystkie państwa członkowskie programu EUREKA, zwłaszcza zaś na te, które niedawno przystąpiły do UE i mogłyby skorzystać z podejścia transnarodowego.

2.7

Wspólny program Eurostars adresowany jest do MŚP prowadzących działalność w zakresie badań i rozwoju, z naciskiem na zorientowane na rynek projekty badawczo-rozwojowe oraz obejmujące wielu partnerów projekty ponadnarodowe (w których bierze udział co najmniej dwóch niezależnych uczestników z różnych uczestniczących państw członkowskich). Istotnym aspektem programu jest podejście oddolne, które upoważnia MŚP prowadzące działalność w zakresie badań i rozwoju do własności i strategicznej innowacji w przedsiębiorstwach. W takich okolicznościach MŚP mają kontrolę i mogą wpływać na wyniki trwających badań zgodnie z możliwościami komercyjnymi.

3.1

Udział w programach badawczo-rozwojowych na podstawie art. 169 traktatu zakłada, że uczestniczące państwa członkowskie UE integrują krajowe programy badawcze poprzez angażowanie się we wspólny program badawczy. Komisja na mocy podstawy prawnej, jaką jest art. 169 określiła cztery potencjalne inicjatywy. Jedną z nich jest Eurostars — wspólny program badawczy na rzecz MŚP i ich partnerów.

3.2

Program Eurostars składa się z projektów zaproponowanych przez jedno lub więcej MŚP założonych w uczestniczących państwach członkowskich, które aktywnie angażują się w działalność badawczo-rozwojową. Projekty mogą być realizowane w każdej dziedzinie naukowej czy technologicznej (lecz muszą mieć cel cywilny). Projekty muszą być wspólne, muszą obejmować co najmniej dwóch uczestników z dwóch różnych państw uczestniczących w programie Eurostars, zaangażowanych w różną działalność związaną z badaniami, rozwojem technologicznym, demonstracją, szkoleniami i rozpowszechnianiem powiązanych informacji. Zgodnie z charakterem MŚP, okres trwania projektu jest krótki. Projekt może trwać maksymalnie do trzech lat, a w ciągu dwóch lat od zakończenia projektu, wynik badania powinien być gotowy do wprowadzenia na rynek.

3.3

Wspólny program Eurostars może stanowić znaczną dźwignię dla finansowania wspólnotowego: państwa członkowskie i pięć innych krajów sieci EUREKA (Islandia, Izrael, Norwegia, Szwajcaria i Turcja) dołożą 300 mln euro, zaś Wspólnota dołoży dalsze fundusze w wysokości jednej trzeciej wkładu państw członkowskich, w efekcie czego finansowanie publiczne osiągnie kwotę budżetu na program wysokości 400 mln euro. Zakładając stawki finansowania projektu w granicach 50-75 %, EUROSTARS w trakcie trwania programu może zgromadzić pomiędzy 133 a 400 mln euro dodatkowych środków prywatnych (efekt dźwigni). Oczekiwane uczestnictwo jest obliczane przy założeniu średniego kosztu każdego projektu Eurostars w wysokości 1,4 mln euro. Przy średniej stawce finansowania w wysokości 50 %, stawce finansowania publicznego w wysokości 0,7 euro na projekt oraz ogólnym budżecie programu w kwocie 400 mln euro, możliwe jest sfinansowanie 565 projektów.

3.4

Zatem wkład Wspólnoty wypełnia lukę w finansowaniu na wczesnym etapie badań i rozwoju, gdy działalność innowacyjna jest obarczona stosunkowo wysokim ryzykiem i zgromadzenie wyłącznie prywatnych inwestorów może nie być możliwe (19). Interwencja wspólnotowa za pomocą inwestycji publicznych na korzyść programu Eurostars zachęci więcej MŚP prowadzących działalność w zakresie badań i rozwoju do poszukiwania inwestorów prywatnych w celu rozwijania innowacyjnych produktów czy usług.

3.5

Jeśli chodzi o finansowanie, to w państwach członkowskich należy rozważyć możliwość odpisywania od podatku kwot na inwestycje w badania i rozwój, co byłoby atrakcyjne dla inwestorów nawet w najgorszym wypadku, kiedy mogliby oni skorzystać przynajmniej z takich ulg. Korzyść dla MŚP jest alternatywną formą finansowania.

3.6

Jednakże istnieją obawy, że duża część MŚP może nie wziąć udziału w inicjatywie UE na rzecz konkurencyjnej innowacji. Kryterium kwalifikowalności do programu Eurostars, mające zastosowanie do MŚP prowadzących działalność w zakresie badań i rozwoju, polega na tym, że MŚP składające projekt musi przeznaczyć co najmniej 10 % obrotu lub pełnych etatów na działalność badawczą. Nawet jeśli to ograniczenie stosuje się do głównego partnera projektu, może to nadal uniemożliwić wielu małym przedsiębiorstwom proponowanie innowacyjnych projektów. W wyniku tego program może przyciągać jedynie już skonsolidowane, nowoczesne przedsiębiorstwa, które mogłyby mieć dostęp do innych, bardziej dla nich odpowiednich form finansowania.

3.7

Ponadto w niektórych krajach UE koszty działalności badawczo-rozwojowej są bardzo często zintegrowane z innymi kosztami operacyjnymi i mogą zatem nie być identyfikowane rozłącznie (20). Dlatego też definicja wskaźników badawczo-rozwojowych stosowana przez OECD wykazuje pewne niedoskonałości w zastosowaniu do innowacyjnych małych przedsiębiorstw, ponieważ wskaźniki te nie uwzględniają części działalności określanej jako wiedza nieskodyfikowana, którą trudno jest określić ilościowo (21).

3.8

Również według OECD, „sektor zaawansowanych technologii” jest określony jako branże, których udział obrotów przeznaczany na działalność badawczo-rozwojową wynosi ponad 4 %. Sektor ten nawet w wysoko rozwiniętych gospodarkach stanowi około 3 % PKB, co oznacza, że 97 % całej działalności gospodarczej oraz większość procesów innowacyjnych ma miejsce w sektorach, określonych przez OECD jako „technologie o średnim stopniu zaawansowania” lub „o niskim stopniu zaawansowania” (22). Dane te wskazują, że duża część innowacyjnych przedsiębiorstw mogłaby zostać wyłączona, jeśli dostęp do programu finansowania będzie ograniczony do 10-procentowego progu badań i rozwoju, co nie wywoła pozytywnego nastawienia do innowacji, które jest podstawowym założeniem przedmiotowej europejskiej inicjatywy.

3.9

Wobec powyższego EKES jest zdania, że projekty należy wybierać na podstawie ich jakości i zgodności z celami programu oraz że należy usunąć rzeczony dziesięcioprocentowy próg.

3.10

Kolejny wymóg programu Eurostars jest taki, że uczestniczące MŚP prowadzące działalność w zakresie badań i rozwoju powinny być w stanie przeprowadzić znaczną część prac badawczo-rozwojowych. Nie powinno się wykluczać współpracy z innymi partnerami, takimi jak inne MŚP, lokalne zgrupowania, duże przedsiębiorstwa gotowe dzielić cele programowe, instytucje badawcze czy uniwersytety. Ponadto w określeniu klastra powinno się zawrzeć potrzebę umieszczenia MŚP zajmujących się badaniami i rozwojem na obszarze uniwersytetu bądź innej uczelni wyższej, tak aby ułatwić dającą obustronne korzyści wymianę między nimi.

3.11

W odniesieniu do wkładów poszczególnych innowacyjnych MŚP biorących udział w programie Eurostars ważne jest, aby wyjaśnić, że to MŚP prowadzące działalność w zakresie badań i rozwoju muszą wspólnie zapewnić co najmniej 50 % kosztów na działalność badawczo-rozwojową w ramach projektu. Niemniej jednak powyższe kryterium może nadal wyłączać wiele opartych na rynku MŚP, a zatem powinno się rozważyć możliwość obniżenia tej bariery do 25 % podczas tymczasowej oceny programu Eurostars (23).

3.12

Powiązanie z innymi instrumentami finansowymi objętymi Ramowym programem na rzecz konkurencyjności i innowacji nadal wymaga dalszego wyjaśnienia. Program finansowania musi ponadto zostać bardziej uelastyczniony i dostosowany do potrzeb MŚP, uwzględniając jednocześnie pozytywne doświadczenia z funduszami gwarancyjnymi na badania i rozwój, aby pozwolić przedsiębiorstwom na przyjęcie dłuższej perspektywy biznesowej.

3.13

Lepsze ramy regulacyjne z systematycznymi konsultacjami z przedstawicielami organizacji MŚP oraz z szerszym gronem zainteresowanych stron obniżą koszty operacyjne i ryzyko, zwiększą opłacalność, podwyższą przepływ kapitału wysokiego ryzyka i poprawią działanie rynków kapitału wysokiego ryzyka. Przyniesie to szczególne korzyści innowacyjnym MŚP. Finansowanie takie będzie uzupełniało wsparcie publiczne w bardzo wczesnych etapach przekształcania nakładów badawczych na ofertę handlową.

3.14

Komisja podjęła zobowiązanie do propagowania środków na rzecz zwiększenia inwestycji transgranicznych z funduszy kapitału wysokiego ryzyka (24). Rynek kapitału wysokiego ryzyka w Europie jest podzielony i składa się obecnie z 27 odmiennie działających środowisk. Ma to niekorzystny wpływ zarówno na zbieranie funduszy, jak i na inwestycje.

3.15

Istnieje zatem potrzeba wypracowania lepszego środowiska dla inwestycji za pomocą kapitału wysokiego ryzyka oraz potrzeba stworzenia przez państwa członkowskie zachęt dla inwestorów prywatnych w celu zaangażowania ich we wspólną międzynarodową działalność badawczą (25), a także potrzeba propagowania zaangażowania usług wsparcia dla biznesu świadczonych na rzecz MŚP, mających na celu służenie pomocą dla przedsiębiorstw, które skutecznie przechodzą przez etap zapoczątkowania działalności.

4.1

Program Eurostars ma na celu pomoc MŚP w każdym kontekście technologicznym lub przemysłowym, prawnym bądź organizacyjnym, koniecznym dla ustanowienia europejskiej współpracy na szeroką skalę pomiędzy państwami członkowskimi, w dziedzinie nauk stosowanych i innowacji. W konsekwencji zwiększy on możliwości wprowadzania na rynek przez MŚP prowadzące działalność w zakresie badań i rozwoju nowych, konkurencyjnych produktów, procesów i usług.

4.2

Internacjonalizacja projektu może przyczynić się do uniknięcia dublowania wysiłków innowacyjnych i powinna stanowić możliwość przyjęcia wspólnych polityk oraz wprowadzenia przyspieszonych działań w celu ograniczenia obciążenia administracyjnego (26). Z pomocą wspólnego programu Eurostars możliwe będzie przekonanie wielu MŚP do skorzystania ze współpracy międzynarodowej pod warunkiem, że będą one w stanie zaproponować projekt i bezpośrednio nim zarządzać. Jednakże w celu uniknięcia nierównoważnego uczestnictwa w programie, powinno się drobiazgowo zaplanować zaangażowanie w zintegrowane projekty i sieć doskonałości.

4.3

Obok wsparcia dla MŚP, powinniśmy również rozważyć sposoby, za pomocą których rządy mogą bardziej bezpośrednio wspierać innowacje poprzez zapewnienie odpowiedniej infrastruktury. Istnieje bardzo duża wspólnota „instytucji” badawczych, do których mogą należeć stowarzyszenia lub przedsiębiorstwa badawcze, których zadaniem jest wspieranie innowacji, szczególnie tych wprowadzanych przez MŚP. Istnieją również parki naukowe i tzw. science shops (uniwersyteckie jednostki naukowo-badawcze realizujące zadania na rzecz społeczności lokalnych), inkubatory przedsiębiorczości, regionalne i lokalne organy rządowe, a także organizacje zajmujące się transferem wiedzy. Zapewniają one istotne wsparcie dla młodych technologicznie zaawansowanych MŚP, a nawet dla bardziej tradycyjnych MŚP, które rozważają przejście na strategie oparte na innowacji. Prezydencja słoweńska UE oraz następująca po niej prezydencja francuska powinny monitorować, w jaki sposób można zorganizować koordynację programu Eurostars na szczeblu UE i szczeblu krajowym, aby osiągnął optymalny poziom i aby można było uniknąć dublowania się funkcji oraz ryzyka zamieszania wśród istniejących agencji MŚP.

4.4

EKES ponadto kilkakrotnie zalecał wykorzystanie znacznie większej części zasobów funduszy strukturalnych UE do rozwijania wspólnych infrastruktur naukowych, szczególnie tych dostosowanych do potrzeb MŚP. Wysoce korzystne mogłoby być również wykorzystanie finansowania pochodzącego z Europejskiego Banku Inwestycyjnego (27).

30.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 224/23

1.1

Komisja zajmuje się problematyką negatywnych skutków porażki poniesionej w działalności gospodarczej od 2001 r. W szczególności Komisja zasygnalizowała konieczność udoskonalenia procedur upadłościowych. Ze względu na swoje ograniczone kompetencje w tym zakresie Komisja zawęziła swoje działania do gromadzenia danych dotyczących prawnych i społecznych konsekwencji upadłości przedsiębiorstw, co ułatwia identyfikację i rozpowszechnianie dobrych praktyk, a ponadto do prac nad instrumentami wczesnego ostrzegania, jako środkami zmniejszającymi piętno porażki poniesionej w działalności gospodarczej.

1.2

EKES popiera podkreślenie przez Komisję znaczenia konieczności przezwyciężania piętna porażki poniesionej w działalności gospodarczej. Dobre krajowe warunki ramowe dla przedsiębiorczości są kluczowe dla pełnego wykorzystania europejskiego potencjału przedsiębiorców i powstawania dynamicznych firm. Niezbędne do osiągnięcia tego celu należyte uznanie przez społeczeństwo przedsiębiorców odnoszących sukcesy w działalności gospodarczej powinno towarzyszyć polityce promowania programu drugiej szansy dla przedsiębiorców, którzy ponieśli porażkę.

1.3

Komisja słusznie twierdzi, że zakładanie przedsiębiorstw oraz sukcesy i porażki przedsiębiorców w działalności gospodarczej stanowią nieodłączne elementy gospodarki rynkowej. Komisja słusznie podkreśla, że jako jeden z elementów ogólnego braku zrozumienia i niedoceniania przedsiębiorców ze strony społeczeństwa wydarzenia takie jak problemy w działalności gospodarczej lub upadłość przedsiębiorstw nie są jeszcze w dostatecznym stopniu uważane za elementy zwykłego rozwoju wydarzeń czy też postrzegane jako stwarzające możliwość ponownego podjęcia działalności gospodarczej. Unia Europejska musi zmienić swoje nastawienie. Im bardziej stygmatyzuje się byłych bankrutów, tym większym ryzykiem mogą być obarczone wszelkie nowe przedsięwzięcia, a ryzykiem naznaczeni zostają wszyscy uczestnicy danego przedsięwzięcia.

1.4

Prawo w USA dąży do zachowania równowagi interesów dłużników, wierzycieli i całego społeczeństwa. Zdaniem EKES-u należy prawa państw członkowskich należy utworzyć tak, by również osiągnąć taką równowagę. Niewypłacalność i niespłacanie długów mogą stanowić ogromne trudności dla wierzycieli i doprowadzić z kolei do ich niewypłacalności. Anulowanie długów przedsiębiorstwa, aby umożliwić mu rozpoczęcie od zera może być nad wyraz niesprawiedliwe wobec wierzycieli. Prawo o niewypłacalności musi zachowywać właściwą równowagę interesów.

1.5

Z punktu widzenia ogółu społeczeństwa utrzymanie działalności gospodarczej wszystkich lub części przedsiębiorstw może być najlepszym rozwiązaniem. Jeżeli przedsiębiorstwo jest potencjalnie rentowne, wszystkie zainteresowane podmioty skorzystają; a jeżeli specjaliści od niewypłacalności mogą uratować niewypłacalne przedsiębiorstwo, jego pracownicy nie stracą zatrudnienia. Jeśli przedsiębiorca po bankructwie ponownie podejmuje działalność gospodarczą, tworzy on nowe miejsca pracy. W każdym z tych przypadków ogół społeczeństwa korzysta pod względem zatrudnienia.

1.6

Jest wiele przyczyn upadłości przedsiębiorstw, nawet prowadzonych przez przedsiębiorców, którzy mieli jak najlepsze intencje. W okresie rozruchu zapewnienie nowemu przedsiębiorstwu rentowności może okazać się niemożliwe. W okresie późniejszym, wadliwy model przedsiębiorstwa może nadal oznaczać, że przedsiębiorstwo nie będzie miało przyszłości. Z drugiej strony, potencjalnie rentowne przedsiębiorstwo może upaść zarówno na skutek błędów popełnionych przez przedsiębiorcę jak i z przyczyn leżących poza jego kontrolą. Takie przedsiębiorstwa mogą i powinny być ratowane przez syndyków masy upadłości, wraz z ochroną większości miejsc pracy.

1.7

Istotne jest, aby odróżnić sytuację przedsiębiorstwa od sytuacji jego właścicieli. Właściciele mogą zbankrutować, podczas gdy syndyk masy upadłości może postanowić ratować przedsiębiorstwo i jego pracowników. W przypadku, gdy upada, jego właściciele mogą stać się bankrutami, z uwagi na udzielone gwarancje bankowe, pomimo tego, że ich inne czyny nie wyczerpują znamion oszustwa finansowego. Właśnie takimi przedsiębiorcami, których bankructwo było nieumyślne, zainteresowana jest Komisja. Jeżeli taki przedsiębiorca założył dobrą firmę, a następnie miał pecha i odniósł porażkę ze względu na brak doświadczenia lub szczęścia, zasługuje na drugą szansę; gospodarka potrzebuje jego umiejętności. Pozostali przedsiębiorcy, którzy ponieśli w swojej działalności gospodarczej porażkę poprzez niekompetencję i brak wizji, mają prawdopodobnie niewiele do zaoferowania gospodarce, chociażby nawet byli w stanie znaleźć wsparcie finansowe. Nie każdy przedsiębiorca, który zbankrutował, zasługuje na drugą szansę.

1.8

Inicjatywa Komisji przyczyniła się do podjęcia reform w całej UE. Wiele państw członkowskich zaczęło już czerpać inspirację z dobrych praktyk i wniosków politycznych zebranych na szczeblu europejskim. Około jedna trzecia państw członkowskich przedłożyła programy reform krajowego prawa upadłościowego. Niemniej jednak niemal połowa państw członkowskich nadal musi podjąć pierwsze kroki w tym kierunku. Chociaż Komisja ma ograniczone kompetencje w tej dziedzinie polityki, EKES wzywa Komisję do przedsięwzięcia wszelkich dostępnych jej środków w celu zachęcenia ministrów finansów państw członkowskich do podjęcia odpowiednich działań. EKES jest zdania, że postępy poczynione przez państwa członkowskie w tym zakresie są ogólnie rzecz biorąc niezadowalające.

1.9

EKES uznaje wszystkie kwestie podniesione w komunikacie w odniesieniu do prawa upadłościowego za w pełni zasadne, oczywiście pod warunkiem ostatecznego ustalenia szczegółów prawnych. Dotyczy to formalnego uznawania przez sądy bankructw nieumyślnych, szybkiego umarzania pozostałych długów oraz złagodzenia ograniczeń prawnych, w tym przepisów dotyczących pozbawiania praw i nakładania zakazów, a także postępowań przyspieszonych. Jako cel średniookresowy należy przyjąć, by postępowania nie trwały dłużej niż dwanaście miesięcy.

1.10

EKES uważa, że jest sprawą zasadniczą, aby wszystkie państwa członkowskie dokonały przeglądu swoich przepisów prawa upadłościowego bez zbędnej zwłoki. Oprócz zmian w prawie niezmiernie ważne jest, by sądy sprawnie zajmowały się sprawami bankructwa. Proces ten należy dobrze zorganizować. Zmiany w tym zakresie stanowią najważniejszą kwestię programu drugiej szansy.

1.11

Drugie podstawowe przesłanie komunikatu dotyczy konieczności udzielania aktywnego wsparcia przedsiębiorstwom zagrożonym upadłością. Kwestia ta nie stanowi sama w sobie jednego z elementów programu drugiej szansy. Jest to bowiem program mający na celu zapobieganie bankructwom, a nie ratowanie przedsiębiorstw czy miejsc pracy. W pkt 4 poniżej przedstawiono jest kilka przykładów bankructwa, którego można było uniknąć. W tym względzie istotą komunikatu jest zapobieganie bankructwom, których można uniknąć poprzez wczesne ostrzeganie oraz zapewnianie czasowego wsparcia finansowego i pomocy doradczej.

1.12

W przypadku większości MŚP program ten nie jest zbyt praktyczny, ponieważ obejmuje niewiele mechanizmów aktywnej identyfikacji przedsiębiorstw zagrożonych upadłością wśród dziesiątek tysięcy MŚP działających w każdym państwie członkowskim. Mimo tego zachęca się państwa członkowskie, by w jak największym stopniu wykorzystywały te istniejące możliwości, jak np. francuskie urzędy podatku VAT, które wysyłają sygnały ostrzegawcze o możliwych problemach z zachowaniem płynności finansowej przedsiębiorstw. Komisja twierdzi, że środki wsparcia powinny koncentrować się na zapobieganiu bankructwom, zapewnianiu pomocy ekspertów i reagowaniu na problemy we właściwym czasie. Problem powstaje, gdy właściciele nie zdają sobie sprawy, że ich przedsiębiorstwo jest zagrożone upadłością. Rządy poszczególnych państw członkowskich będą musiały podjąć współpracę ze specjalistami w zakresie księgowości i organizacjami wspierającymi MŚP w celu opracowania takich aktywnych instrumentów, które byłyby odpowiednie ze względu na swoją kulturę MŚP.

1.13

Oczywiste jest, że najważniejsze zalecenie komunikatu dotyczy reformy prawa upadłościowego. Jest to podstawowy środek, bez którego niemożliwe jest uruchomienie programu drugiej szansy.

1.14

Niektóre spośród mniej wiążących zaleceń komunikatu można wykonać bez zmiany prawa upadłościowego. Dopiero zmiana prawa upadłościowego umożliwi podjęcie innych mniej wiążących środków proponowanych przez Komisję. Jeśli nie dokona się zmian w prawie upadłościowym, najważniejszy cel komunikatu Komisji nie zostanie osiągnięty.

1.15

EKES uważa, że każde państwo członkowskie powinno zareagować na ten komunikat uwzględniając propozycje w nim zawarte w swoich krajowych planach dotyczących strategii lizbońskiej (zastosowanie ma wytyczna nr 15).

2.1

Komisja zajmuje się problematyką negatywnych skutków porażki poniesionej w działalności gospodarczej od 2001 r. W szczególności Komisja zasygnalizowała konieczność udoskonalenia procedur upadłościowych. Ze względu na swoje ograniczone kompetencje w tym zakresie Komisja zawęziła swoje działania do gromadzenia danych dotyczących prawnych i społecznych konsekwencji upadłości przedsiębiorstw, co ułatwia identyfikację i rozpowszechnianie dobrych praktyk, a ponadto do prac nad instrumentami wczesnego ostrzegania, jako środkami zmniejszającymi piętno porażki poniesionej w działalności gospodarczej.

2.2

Inicjatywa Komisji przyczyniła się do podjęcia reform w całej UE. Wiele państw członkowskich zaczęło już czerpać inspirację z dobrych praktyk i wniosków politycznych zebranych na szczeblu europejskim. Około jedna trzecia państw członkowskich przedłożyła programy reform krajowego prawa upadłościowego. Prawie połowa państw UE wciąż jednak musi jeszcze podjąć pierwsze kroki w tym kierunku. Chociaż Komisja ma ograniczone kompetencje w tej dziedzinie polityki, EKES wzywa Komisję do przedsięwzięcia wszelkich dostępnych jej środków w celu zachęcenia ministrów finansów państw członkowskich do podjęcia odpowiednich działań. EKES jest zdania, że postępy poczynione przez państwa członkowskie w tym zakresie są ogólnie rzecz biorąc niezadowalające.

T

Środek istnieje

(T)

Środki zaplanowane/dostępne częściowo

N

Nie istnieją żadne środki

2.3

Tabela A zaczerpnięta została z komunikatu. Kolumny od czwartej do szóstej dotyczą reformy przepisów prawa upadłościowego. Tabela wskazuje wyraźnie, że poszczególne państwa członkowskie wykazują dużą aktywność legislacyjną, ale jednocześnie niewiele z nich wprowadziło w życie zmienione przepisy prawa upadłościowego. Jeżeli wyniki łączne obejmowałyby wyłącznie obowiązujące przepisy prawa upadłościowego, nie byłoby to 12, 15, 17 i 17, ale raczej 6, 6, 5 i 10. To kiepski wynik ze strony 27 państw członkowskich. Powolne działania lub ich brak niewątpliwie szkodzi aktywności przedsiębiorców w poszczególnych państwach członkowskich, ponieważ do czasu wprowadzenia odpowiednich zmian prawnych możliwość odniesienia porażki stanowić będzie istotną barierę w podejmowaniu działalności gospodarczej.

2.4

Inną istotną cechą tabeli jest fakt, że sześć kolumn otaczających kolumny dotyczące prawa upadłościowego jest mniej więcej pustych. W pewnym sensie jest to zaskakujące, bo chociaż w większości państw członkowskich nie zmieniono prawa upadłościowego, to podjęto już inne, mniej wiążące środki.

2.5

W celu zapewnienia możliwości porównania EKES zwrócił się do Komisji o dostarczenie danych dotyczących Stanów Zjednoczonych, które byłyby porównywalne z danymi zawartymi w tabeli dotyczącymi państw UE. Poniżej zamieszczono wyjaśnienie danych dotyczących USA zawartych w tabeli:

2.6

Amerykański kodeks upadłościowy prezentuje całkowicie odmienne nastawienie od przeważającego w większości, jeśli nie wszystkich, państw członkowskich. Bieżące stanowisko prawne większości państw członkowskich wskazuje, do jakiego stopnia kwestie te pozostają niezrozumiane. Czas niezbędny na zmianę praw upadłościowych wskazuje na to, że mówiąc kolokwialnie, Unia po prostu „nie łapie, o co chodzi”. Zmiana nastawienia przyspieszy wprowadzanie nowych przepisów. Jednocześnie bez takich zmian mniej wiążące środki nigdy nie zaczną funkcjonować.

2.7

W XIX w. piętno upadłości w biznesie było tak silne, że popychało zbankrutowanych przedsiębiorców do samobójstwa. Mimo iż w XXI w. mniej jest samobójstw, piętno społeczne pozostaje. Obywatele UE powinni postrzegać przedsiębiorców jako osoby, których działalność jest godna uznania, nawet jeśli odnoszą porażkę. Niektóre porażki są nieuniknione. Nieco mniej niż trzy czwarte (73 %) z 931 435 przedsiębiorstw założonych w 1998 r. w Hiszpanii, Finlandii, Włoch, Luksemburga, Szwecji i Wielkiej Brytanii przetrwało dwa lata. Nieco mniej niż połowa (49,1 %) tej samej grupy przedsiębiorstw przetrwała pięć lat do roku 2003.

2.8

Komisja słusznie twierdzi, że zakładanie przedsiębiorstw oraz sukcesy i porażki przedsiębiorców w działalności gospodarczej stanowią nieodłączne elementy gospodarki rynkowej. Komisja słusznie podkreśla, że jako jeden z elementów ogólnego braku zrozumienia i niedoceniania przedsiębiorców ze strony społeczeństwa wydarzenia takie jak problemy w działalności gospodarczej lub upadłość przedsiębiorstw nie są jeszcze w dostatecznym stopniu uważane za elementy zwykłego rozwoju wydarzeń czy też postrzegane jako stwarzające możliwość ponownego podjęcia działalności gospodarczej. Unia Europejska musi zmienić swoje nastawienie. Im bardziej stygmatyzuje się byłych bankrutów, tym większym ryzykiem mogą być obarczone wszelkie nowe przedsięwzięcia, a ryzykiem naznaczeni zostają wszyscy uczestnicy danego przedsięwzięcia.

2.9

Prawo USA dąży do zachowania równowagi interesów dłużników, wierzycieli i całego społeczeństwa. Zdaniem EKES-u należy prawa państw członkowskich należy utworzyć tak, by również osiągnąć tę równowagę. Jak stwierdzono w poniższym rozdziale 4, niewypłacalność i niespłacanie długów mogą stanowić ogromne trudności dla wierzycieli i doprowadzić z kolei do ich niewypłacalności. Anulowanie długów przedsiębiorstwa, aby umożliwić mu rozpoczęcie od zera może być nad wyraz niesprawiedliwe dla wierzycieli. Prawo o niewypłacalności musi zachowywać właściwą równowagę interesów.

2.10

Z punktu widzenia ogółu społeczeństwa utrzymanie działalności gospodarczej wszystkich lub części przedsiębiorstw może być najlepszym rozwiązaniem. Jeżeli przedsiębiorstwo jest potencjalnie rentowne, wszystkie zainteresowane podmioty skorzystają.

2.11

Interesom pracowników można przysłużyć się na wiele sposobów. Państwa członkowskie wdrożyły dyrektywę o niewypłacalności, która pozwala dokonać wypłat dla pracowników w wypadku niewypłacalności przedsiębiorstwa. Jeżeli specjaliści od niewypłacalności mogą uratować niewypłacalne przedsiębiorstwo, jego pracownicy nie stracą zatrudnienia. Jeśli przedsiębiorca po bankructwie ponownie podejmuje działalność gospodarczą, tworzy on nowe miejsca pracy. W każdym z tych przypadków ogół społeczeństwa korzysta pod względem zatrudnienia.

3.1.1

Pierwszym krokiem na drodze do zwalczania negatywnych skutków porażek ponoszonych w działalności gospodarczej jest omawianie tego problemu na forum publicznym. W UE opinia publiczna często odbiera bankructwo jako sprawę o charakterze kryminalnym, bez względu na przyczynę. Środki masowego przekazu mogą odgrywać pozytywną rolę w zwalczaniu tej błędnej opinii. Wnioski, które należy wyciągnąć:

3.2.1

Ponowne rozpoczęcie działalności po upadku przedsiębiorstwa może stanowić wyzwanie z prawnego punktu widzenia. W wielu państwach członkowskich prawo upadłościowe traktuje wszystkich w taki sam sposób, niezależnie od tego, czy przedsiębiorca, który zbankrutował doprowadził do tego bankructwa umyślnie lub przez swoją nieodpowiedzialność, czy też bankructwo nastąpiło nie z jego winy lub nie z winy kierownictwa jego przedsiębiorstwa, tzn. kiedy działał uczciwie i zgodnie z prawem.

3.2.2

Liczne przepisy nakładają ograniczenia na przedsiębiorców, którzy zbankrutowali, w tym pozbawiają ich praw lub nakładają na nich zakazy, wyłącznie na podstawie wszczęcia przeciwko nim postępowania upadłościowego. Automatyczność takiego podejścia nie uwzględnia ryzyka stanowiącego naturalny element działalności gospodarczej i zakłada wiarę, że przedsiębiorca, który zbankrutował jest kimś, komu społeczeństwo nie może wierzyć i ufać. W UE potrzebna jest radykalna zmiana podstaw prawa upadłościowego. Najważniejsze elementy tej zmiany:

3.3.1

Piętno porażki w działalności gospodarczej jest jednym z powodów, dla których MŚP mające problemy finansowe ukrywają je tak długo, aż niemożliwe jest już ich rozwiązanie. Podjęcie działań we właściwym czasie ma zasadnicze znaczenie dla zapobieżenia bankructwu, a często ratowanie danego przedsiębiorstwa jest lepszym rozwiązaniem niż jego likwidacja. Wnioski, które należy wyciągnąć:

3.4.1

Podstawowe ograniczenia, jakie napotykają przedsiębiorcy zakładający nowe przedsiębiorstwo po porażce poniesionej w działalności gospodarczej (środki, umiejętności i wsparcie psychologiczne), nie są dostatecznie objęte wsparciem publicznym. Zazwyczaj ponowne rozpoczynanie działalności jest utrudniane przez brak środków na założenie nowego przedsiębiorstwa, w szczególności środków finansowych. Wnioski, które należy wyciągnąć:

3.5

Podsumowując, dobre krajowe warunki ramowe dla przedsiębiorczości są niezbędne do pełnego wykorzystania potencjału przedsiębiorców UE i powstawania dynamicznych przedsiębiorstw. Niezbędne do osiągnięcia tego celu należyte uznanie przez społeczeństwo przedsiębiorców odnoszących sukcesy w działalności gospodarczej powinno towarzyszyć polityce promowania programu drugiej szansy dla przedsiębiorców, którzy ponieśli porażkę.

4.1

EKES popiera podkreślenie przez Komisję znaczenia konieczności przezwyciężania piętna porażki poniesionej w działalności gospodarczej. Komisja słusznie twierdzi, że zakładanie przedsiębiorstw oraz sukcesy i porażki przedsiębiorców w działalności gospodarczej stanowią nieodłączne elementy gospodarki rynkowej. Komisja słusznie podkreśla, że jako jeden z elementów ogólnego braku zrozumienia i niedoceniania przedsiębiorców ze strony społeczeństwa wydarzenia takie jak problemy w działalności gospodarczej lub upadłość przedsiębiorstw nie są jeszcze w dostatecznym stopniu uważane za elementy zwykłego rozwoju wydarzeń czy też postrzegane jako stwarzające możliwość ponownego podjęcia działalności gospodarczej.

4.2

Pomimo tego EKES uważa, że choć wiele wskazówek zawartych w komunikacie jest niezbędnych, niektóre z nich nie wydają się wiarygodne. Zastrzeżenia Komitetu przedstawione zostały w różnych podpunktach pkt. 4 i 5 niniejszej opinii.

4.3

Celem aktywności przedsiębiorcy jest założenie rentownego przedsiębiorstwa, które można stopniowo rozwijać. Przedsiębiorcy wprowadzają innowacje w celu zaspokajania potrzeb klientów, które nie są jeszcze zaspokajane lub nie są jeszcze zaspokajane w najbardziej efektywny sposób.

4.4

Przedsiębiorca może spostrzec okazję handlową. Przykładowo przedsiębiorca działający w Londynie dostrzegł okazję założenia przedsiębiorstwa zajmującego się wymianą handlową pomiędzy Wielką Brytanią i Indiami, zaspokajając potrzeby obydwu krajów. Jego przedsiębiorstwo wypełniło lukę na rynku. Inni przedsiębiorcy wypełniają luki na rynku poprzez, np. otwieranie restauracji lub salonów fryzjerskich w społecznościach, które nie są jeszcze odpowiednio obsługiwane.

4.5

Doskonały przykład przedsiębiorstwa zaspokajającego potrzeby klientów w bardziej efektywny sposób stanowi spółka Amazon. Tradycyjne księgarnie mogą istnieć dzięki osobom, które mają czas i ochotę rozglądać się po sklepie. Spółka Amazon zaspokaja potrzeby innego sektora nabywców książek.

4.6

Niektórzy przedsiębiorcy zakładają firmy w celu wykorzystania zdobyczy nauki i techniki. Takie firmy powstają często w oparciu o dorobek zgromadzony na uniwersytecie lub w instytucie badawczym czy przedsiębiorstwie zajmującym się badaniami naukowymi. Czterech profesorów Uniwersytetu Londyńskiego założyło spółkę mającą świadczyć usługi w zakresie analizy obrazu z wykorzystaniem prawnie zastrzeżonego oprogramowania w celu udoskonalania metod pomiaru terapeutycznych skutków stosowania opracowywanych leków. Oprogramowanie IP stanowi istotę tego przedsięwzięcia. Jeden z profesorów został mianowany dyrektorem generalnym tej spółki i obecnie stara się odkryć, czy jest przedsiębiorcą.

4.7

Odniesienie przez przedsiębiorcę sukcesu zależy od spełnienia przez niego trzech podstawowych warunków. Po pierwsze, przedsiębiorca musi posiadać wiedzę i doświadczenie niezbędne, aby właściwie ocenić okazję rynkową, a ponadto musi posiadać know-how niezbędny do urzeczywistnienia swojego pomysłu, niezależnie od tego, czy jest to nowa restauracja, biuro podróży online, czy przełom w stosowaniu nauki. W przypadku każdego przedsiębiorstwa pierwszym krokiem jest udowodnienie tezy, tzn. „urzeczywistnienie” pomysłu. Oznacza to opracowanie produktu lub usługi w stopniu zapewniającym znalezienie klientów gotowych zapłacić cenę, która jest niezbędna, aby odnośne przedsiębiorstwo osiągało zyski i było samowystarczalne finansowo. Wielu potencjalnych przedsiębiorców ponosi porażkę na tym etapie. Niektórzy potrafią uczyć się na własnych błędach i ponownie podjąć działalność gospodarczą. Inni tego nie potrafią.

4.8

Drugim warunkiem jest posiadanie odpowiedniego zaplecza finansowego. Niektóre nowe przedsiębiorstwa są od samego początku dostatecznie atrakcyjne dla inwestorów dostarczających kapitału podwyższonego ryzyka. Większość takich inwestorów nie zaangażuje się w dane przedsięwzięcie do czasu, gdy odnośny przedsiębiorca nie urzeczywistni swojego pomysłu. Obecnie istnieje wprawdzie zaproponowany przez EBI program wspierania kapitału podwyższonego ryzyka, jednak jego możliwości także będą ograniczone. Wsparcie finansowe jest zazwyczaj dostępne w transzach lub ratach. Jeżeli finansowanie rozruchu przyniesie dobre efekty, o wiele łatwiej jest pozyskać dalsze wsparcie finansowe.

4.9

Zazwyczaj środki finansowe na rozruch zapewniane są przez rodzinę i przyjaciół. Kredyty bankowe są dostępne, ale banki wymagają złożenia zabezpieczenia. Jeżeli dane przedsiębiorstwo nie posiada żadnych aktywów, banki przyjmują tytułem zabezpieczenia aktywa przedsiębiorców. Dla przedsiębiorców oraz ich rodzin i przyjaciół problemy finansowe mogą się pojawić, jeżeli poręczyli wcześniej spłatę gwarancji bankowych dla tego przedsiębiorstwa. Takie gwarancje są zazwyczaj udzielane na okres dłuższy niż okres rozruchu, ponieważ na ogół prywatne przedsiębiorstwo zmuszone jest korzystać ze wsparcia banków do czasu notowania tego przedsiębiorstwa na giełdzie. Jeżeli bank zażąda spłaty gwarancji bankowej, przedsiębiorca, który tę spłatę poręczył, może stracić swój dom czy swoje mieszkanie. W takich okolicznościach zobowiązania podatkowe i związane z ubezpieczeniem społecznym mogą jeszcze pogorszyć sytuację.

4.10

W opinii w sprawie zachęt podatkowych na rzecz badań i rozwoju (1) Komitet zachęcał państwa członkowskie do udzielania ulg podatkowych osobom fizycznym inwestującym w założenie i rozruch przedsiębiorstwa. Ulgi takie w oczywisty sposób ułatwiłyby przedsiębiorcom sfinansowanie działalności.

4.11

Po etapie rozruchu sukces przedsiębiorcy uzależniony jest od spełnienia trzeciego niezbędnego warunku, mianowicie stosowania modelu przedsiębiorstwa, który zapewni przedsiębiorstwu możliwość utrzymania się na rynku; jest to klucz do jego rozwoju. Taki model uzależniony jest od zestawu stosunków, które odzwierciedlają elementy odnośnej działalności gospodarczej. Przychody ze sprzedaży minus koszty produktów to marża brutto, która po odliczeniu innych kosztów stanowi dochód przed opodatkowaniem, wystarczający na obsługę i spłatę kredytów bankowych. Gdy model przedsiębiorstwa jest dysfunkcyjny lub kierownictwo nie posiada umiejętności bądź doświadczenia niezbędnego do zarządzania sprzedażą itp. albo do zapewnienia odnośnemu przedsiębiorstwu możliwości odniesienia sukcesu, wtedy ci, którzy poręczyli wcześniej spłatę gwarancji bankowych, narażeni są na bankructwo. Bez wątpienia takie bankructwo jest przeżyciem, z którego można się czegoś nauczyć. Jeżeli na skutek takiego wydarzenia przedsiębiorca stał się świadomy imperatywów związanych z modelem przedsiębiorstwa, istnieje możliwość ponownego podjęcia przez niego działalności gospodarczej.

4.12

Model przedsiębiorstwa, który jak dotychczas okazywał się właściwy, jest zawsze narażony na zmiany pracowników, klientów, rynków, technologii i konkurentów. Po zakończonym powodzeniem sfinansowaniu danego przedsięwzięcia przedsiębiorcy będą stale poddawani próbom, które przynoszą ze sobą zmiany, szczególnie w przypadku przedsiębiorstw, których działalność związana jest z technologią. Przedsiębiorcy, którzy nie sprostają wyzwaniom, jakie niosą ze sobą zmiany, mogą jednak uczyć się na swoich błędach. Inni, a szczególnie drugie lub trzecie pokolenie właścicieli, nie mają takiej możliwości

4.13

Powodzenie modelu przedsiębiorstwa zależy przede wszystkim od danego przedsiębiorcy i jego zespołu. W szczególności niezbędne są umiejętności w zakresie zarządzania finansami. Dobre przedsiębiorstwo może prosperować zbyt dobrze i nadmiernie zwiększyć obroty handlowe w stosunku do wysokości swojego kapitału obrotowego, a tym samym znaleźć się w sytuacji, w której nie będzie w stanie zapłacić swoich rachunków. W takim przypadku wierzyciele mogą wystąpić z wnioskiem o ustanowienie zarządu przymusowego. Takie przedsiębiorstwo może zapewnić wszelkie możliwości udanego ponownego podjęcia działalności gospodarczej.

4.14

Inna pułapka finansowa może się pojawić, kiedy kluczowy klient nie dotrzymuje umowy i przestaje płacić rachunki wystawione przez danego przedsiębiorcę, co z kolei powoduje, że przedsiębiorca ten nie jest w stanie płacić swoich rachunków, a bank jest gotowy przejąć jego mienie. Według danych statystycznych Komisji co czwarty przypadek niewypłacalności spowodowany jest zaległościami w płatnościach. W takim przypadku ponowne podjęcie działalności gospodarczej może również stanowić realną alternatywę. Zarówno państwa członkowskie i Komisja zdają sobie sprawę z wrażliwości małych i młodych firm. Zagadnieniem tym zajęto się w dyrektywie o opóźnieniach w płatnościach a w wkrótce będzie ono ponownie poruszane w przygotowywanym prawie o małych przedsiębiorstwach (Small Companies Act).

4.15

Niektóre przedsiębiorstwa upadają nie w wyniku własnych błędów, lecz z powodów, których nie można było przewidzieć, jak na przykład konsekwencje wydarzeń z 11 września czy wpływ ekstremalnych warunków pogodowych. Jednak nawet w takich sytuacjach wcześniejsze zawarcie ubezpieczenia mogłoby znacznie złagodzić ich skutki. Dlatego organizacje zajmujące się wspieraniem małych przedsiębiorstw powinny informować ich o instrumentach zabezpieczających i korzyściach z nimi związanych.

4.16

Podsumowując, jest wiele przyczyn upadłości przedsiębiorstw, nawet w przypadku przedsiębiorstw powadzonych przez przedsiębiorców, którzy mieli jak najlepsze intencje. W okresie rozruchu zapewnienie nowemu przedsiębiorstwu rentowności może okazać się niemożliwe. W okresie późniejszym, wadliwy model przedsiębiorstwa może nadal oznaczać, że przedsiębiorstwo nie będzie miało przyszłości. Z drugiej strony, potencjalnie rentowne przedsiębiorstwo może upaść zarówno na skutek błędów popełnionych przez przedsiębiorcę jak i z przyczyn leżących poza jego kontrolą. Takie przedsiębiorstwa mogą i powinny być ratowane przez syndyków masy upadłości, wraz z ochroną większości miejsc pracy.

4.17

Istotnym jest, aby odróżnić sytuację przedsiębiorstwa od sytuacji jego właścicieli. Właściciele mogą zbankrutować, podczas gdy syndyk masy upadłości może postanowić ratować przedsiębiorstwo i jego pracowników. W przypadku, gdy przedsiębiorstwo upada, jego właściciele mogą stać się bankrutami, ponieważ wcześniej poręczyli spłatę gwarancji bankowych dla tego przedsiębiorstwa, mimo że ich inne czyny nie wyczerpują znamion oszustwa finansowego. Właśnie takimi przedsiębiorcami, których bankructwo było nieumyślne, zainteresowana jest Komisja. Pozostali przedsiębiorcy, którzy ponieśli w swojej działalności gospodarczej porażkę poprzez niekompetencję i brak wizji, mają prawdopodobnie niewiele do zaoferowania gospodarce, chociażby nawet byli w stanie znaleźć wsparcie finansowe. Nie każdy przedsiębiorca, który zbankrutował, zasługuje na drugą szansę.

5.1.1

Bez wątpienia najbardziej wyraziste przesłanie, jakie rządy państw członkowskich mogą przekazać społeczeństwu, będzie następstwem zmian prawa upadłościowego. Kiedy prawo będzie wyraźnie zachęcać do zapewniania przedsiębiorcom drugiej szansy, znajdzie to odzwierciedlenie w przesłaniu środków masowego przekazu.

5.1.2

Rządy mogą także współpracować z organizacjami i instytucjami współpracującymi blisko z przedsiębiorstwami świadczącymi usługi innym przedsiębiorstwom. Najbardziej zaangażowane w taką działalność są przedsiębiorstwa sektora księgowości, choć pewną rolę mogą odgrywać także organizacje reprezentatywne MŚP i przedsiębiorstwa indywidualne.

5.1.3

W komunikacie Komisji wspomina się o programie nagradzania przedsiębiorców, którzy z powodzeniem ponownie podjęli działalność gospodarczą. Jeżeli organizacje określone powyżej przyjęłyby takie programy, prawdopodobnie środki masowego przekazu odniosłyby się do tego pozytywnie.

5.2.1

EKES uznaje wszystkie kwestie podniesione w komunikacie w odniesieniu do prawa upadłościowego za w pełni zasadne, oczywiście pod warunkiem ostatecznego ustalenia szczegółów prawnych. Dotyczy to formalnego uznawania przez sądy bankructw nieumyślnych, szybkiego umarzania pozostałych długów oraz złagodzenia ograniczeń prawnych, w tym przepisów dotyczących pozbawiania praw i nakładania zakazów, a także postępowań przyspieszonych. Jako cel średniookresowy należy przyjąć, by postępowania nie trwały dłużej niż dwanaście miesięcy.

5.2.2

EKES uważa, że jest sprawą zasadniczą, aby wszystkie państwa członkowskie dokonały przeglądu swoich przepisów prawa upadłościowego bez zbędnej zwłoki. Oprócz zmian w prawie niezmiernie ważne jest, by sądy sprawnie zajmowały się sprawami bankructwa. Proces ten należy dobrze zorganizować. Zmiany w tym zakresie stanowią najważniejszą kwestię programu drugiej szansy.

5.3.1

To drugie przesłanie zawarte w komunikacie. Kwestia ta nie stanowi sama w sobie jednego z elementów programu drugiej szansy. Jest to bowiem program mający na celu zapobieganie bankructwom, a nie ratowanie przedsiębiorstw czy miejsc pracy. W tym względzie istotą komunikatu jest zapobieganie bankructwom, których można uniknąć poprzez wczesne ostrzeganie oraz zapewnianie czasowego wsparcia finansowego i pomocy doradczej.

5.3.2

Jedynym problemem jest to, że w przypadku większości MŚP program ten nie jest zbyt praktyczny, ponieważ obejmuje niewiele mechanizmów aktywnej identyfikacji przedsiębiorstw zagrożonych upadłością wśród dziesiątek tysięcy MŚP działających w każdym państwie członkowskim. Mimo tego zachęca się państwa członkowskie, by w jak największym stopniu wykorzystywały te istniejące możliwości, jak np. francuskie urzędy podatku VAT, które wysyłają sygnały ostrzegawcze o możliwych problemach z zachowaniem płynności finansowej przedsiębiorstw. Komisja twierdzi, że środki wsparcia powinny koncentrować się na zapobieganiu bankructwom, zapewnianiu pomocy ekspertów i reagowaniu na problemy we właściwym czasie. Problem powstaje, gdy właściciele nie zdają sobie sprawy, że ich przedsiębiorstwo jest zagrożone upadłością. Rządy poszczególnych państw członkowskich będą musiały podjąć współpracę ze specjalistami w zakresie księgowości i organizacjami wspierającymi MŚP w celu opracowania takich aktywnych instrumentów, które byłyby odpowiednie ze względu na swoją kulturę MŚP.

5.3.3

EKES nie lekceważy problemów związanych z zapewnianiem takiego wsparcia. Działania rządu mające na celu odwrócenie tendencji rynkowych mogą przynieść skutki odwrotne do zamierzonych i naruszyć dyscyplinę rynkową.

5.3.4

W spółkach akcyjnych istnieje podwójna odpowiedzialność, która obejmuje obowiązek terminowego przedkładania sprawozdań finansowych oraz terminowego składania przez księgowych i kierownictwo oświadczeń, że spółka jest funkcjonującym przedsiębiorstwem, tzn. że jest w stanie spłacać swoje długi. Egzekwowanie przestrzegania takiej dyscypliny przez wszystkie przedsiębiorstwa, a szczególnie egzekwowanie wypełniania obowiązku terminowego przedkładania sprawozdań finansowych poprawiłoby system sygnałów wczesnego ostrzegania.

5.3.5

Na tyle, na ile to jest możliwe, EKES z zadowoleniem przyjmuje to zwrócenie szczególnej uwagi na przedsiębiorstwa zagrożone upadłością, ponieważ takie podejście oferuje możliwość ochrony miejsc pracy i zapewnienia ciągłości zatrudnienia.

5.4.1

Podczas gdy od 12 do 17 państw członkowskich zmieniło lub zmienia swoje prawo upadłościowe, w rzeczywistości nie ma żadnej zauważalnej działalności państw członkowskich w odniesieniu do tej grupy zaleceń Komisji.

5.4.2

Powodem tego niskiego poziomu aktywności jest, że znowu kilka propozycji można uznać za sprzeczne z mechanizmami rynkowymi. Dotyczy to w szczególności propozycji, zgodnie z którą banki powinny być mniej ostrożne, a właściwe organy powinny tworzyć sieci wsparcia dla przedsiębiorców ponownie podejmujących działalność gospodarczą.

5.4.3

Wdrażanie propozycji wchodzących w zakres kompetencji rządów państw członkowskich (systemy pomocy publicznej, dostęp do kredytów dla przedsiębiorców, których bankructwo było nieumyślne i zamówienia publiczne) powinno być możliwe bez większych problemów nawet jeszcze przed zmianą przepisów prawa upadłościowego.

5.4.4

Osoby oferujące szkolenia dla przedsiębiorców powinny, w miarę pojawiania się popytu, mieć również możliwość oferowania szkoleń osobom ponownie podejmującym działalność gospodarczą.

5.5.1

EKES popiera utworzenie przez Komisję nowej strony internetowej dotyczącej strategii drugiej szansy: http://ec.europa.eu/enterprise/entrepreneurship/sme2chance/. Będzie ona niezwykle pomocna dla organizacji zaangażowanych we wspieranie inicjatyw państw członkowskich dotyczących strategii drugiej szansy.

5.5.2

Podczas imprez związanych z MŚP organizowanych na wiosnę 2009 r. Komisja będzie propagować nowy początek i inne zagadnienia dotyczące drugiej szansy. EKES oczekuje, że ta inicjatywa nada dodatkowy rozmach „mniej wiążącym” składowym programu drugiej szansy.

30.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 224/32

1.1

EKES zachęca Komisję Europejską do dalszych zdecydowanych działań na rzecz większego otwarcia rynku zamówień publicznych oraz do priorytetowego uwzględniania zasad przejrzystości, równego traktowania, odpowiedzialności społecznej i ekologicznej.

1.2

EKES zaleca, by w ramach wznowienia negocjacji dotyczących porozumienia w sprawie zamówień rządowych (GPA) Komisja sprzeciwiła się podejściu protekcjonistycznemu niektórych krajów sygnatariuszy tego porozumienia.

1.3

Jeśli chodzi o pomoc publiczną na rzecz rozwoju, EKES pozytywnie odnosi się do stopniowego i wzajemnego wycofania się z systemu „pomocy powiązanej”, a także uważa, że w takim wypadku podstawowym kryterium powinna być skuteczność i przejrzystość.

1.4

Na poziomie Unii Europejskiej EKES pozytywnie odnosi się do większej przejrzystości i do nowoczesnych procedur udzielania zamówień publicznych i ogłaszania przetargów. W tym względzie EKES sprzeciwi się wszelkiemu podnoszeniu wartości progowych ustanowionych w dyrektywach europejskich, które są gwarancją przejrzystości. EKES popiera komunikat Komisji Europejskiej, w którym deklaruje ona intencję zwiększenia przejrzystości procedur zamówień publicznych, które nie osiągają wartości progowych ustalonych w dyrektywach.

1.5

EKES nie popiera wprowadzenia w UE systemu kontyngentów dla MŚP wzorowanego na amerykańskiej ustawie o drobnej przedsiębiorczości (Small Business Act), jednak uznaje korzyści płynące z ustanowienia europejskiego planu działania na rzecz MŚP, zwłaszcza zaś na rzecz mikroprzedsiębiorstw, któremu towarzyszyłyby konkretne projekty, harmonogram prac i wieloletni budżet, i który byłby skierowany na innowacje i tworzenie przedsiębiorstw, zwłaszcza w kluczowych dziedzinach efektywności energetycznej i ochrony środowiska.

1.6

Przydatne byłoby także uzupełnienie tego planu działania systemem przekazywania informacji opartym na naturalnej sieci kontaktów MŚP, na przejrzystych i sprawiedliwych rzeczywistych mechanizmach konsultacji, a także prostymi europejskimi instrumentami prawnymi, które także ułatwiłyby jego realizację.

1.7

W tych konkretnych projektach i procedurach za każdym razem, kiedy tylko jest to możliwe, powinno się stosować zasadę, zgodnie z którą należy mieć na uwadze przede wszystkim małe przedsiębiorstwa, na przykład umożliwiając im jednorazowe załatwienie formalności administracyjnych. Miałoby to na celu ustanowienie procedur administracyjnych i technicznych przystosowanych do rozmiarów małych przedsiębiorstw i ich typologii odpowiadających zamiarowi zmniejszenia obciążeń, które na nich spoczywają.

2.1

Oficjalnym pismem francuskiego sekretarza stanu ds. europejskich przyszła prezydencja francuska w Radzie zwróciła się do Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego o opracowanie opinii rozpoznawczej w sprawie międzynarodowych zamówień publicznych.

2.1.1

Wniosek ten wyraźnie nawiązuje do obecnych negocjacji prowadzonych w ramach przeglądu porozumienia w sprawie zamówień rządowych (GPA) Światowej Organizacji Handlu (WTO), które dotyczy 12 państw (1) i Unii Europejskiej (ponadto 18 krajów posiada status obserwatorów).

2.1.2

Jesienią 2007 r. rząd francuski zareagował na nadmiernie hojną ofertę Unii Europejskiej, zważywszy na fakt, że niektóre państwa (Stany Zjednoczone, Korea, Japonia) przewidziały w pewnych wypadkach klauzule zastrzegające dostęp do zamówień publicznych jedynie dla krajowych małych i średnich przedsiębiorstw.

2.2

W swym stanowisku Francja, popierana przez kilka innych państw członkowskich, zwróciła się o lepszy dostęp do rynku zamówień publicznych w tych państwach w ramach znowelizowanego GPA bądź też o zastosowanie w Unii Europejskiej analogicznych zastrzeżeń na korzyść europejskich MŚP.

2.3

Obecnie GPA dotyczy progowych wartości zamówień odpowiadających wysokością tym, które mają zastosowanie do zobowiązań przewidzianych wewnętrznymi dyrektywami Unii Europejskiej (2), co faktycznie umożliwia przedsiębiorstwom z 12 pozostałych państw będących stronami GPA składanie ofert w ramach każdego zamówienia publicznego wewnątrz Unii Europejskiej, którego wartość przekracza te wartości progowe.

2.4

EKES wypowiedział się już w sprawie otwarcia rynku zamówień publicznych w Unii Europejskiej, ubolewając zwłaszcza nad niewielkim udziałem przedsiębiorstw w rynku zamówień publicznych w Unii Europejskiej (3) w ramach działań transgranicznych.

3.1

W perspektywie międzynarodowej można stwierdzić, że rynek zamówień publicznych Unii Europejskiej jest nadzwyczaj otwarty na konkurencję międzynarodową. Dotyczy to także coraz większej liczby zamówień finansowanych przez Unię Europejską w ramach pomocy na rozwój (UE zajmuje pierwsze miejsce w świecie, jeśli chodzi o udzielanie pomocy na rozwój). EKES ubolewa jednak nad istnieniem w państwach członkowskich praktyki polegającej na powiązaniu pomocy na rozwój z otrzymaniem kontraktów dla przedsiębiorstw z państw ofiarujących pomoc (4).

3.2

Niektórzy nasi partnerzy wprowadzili różnorodne systemy ochronne (np. Buy American czy Small Business Act w Stanach Zjednoczonych) oraz upowszechnili programy „pomocy powiązanej”. Otwarcie rynku zamówień publicznych na konkurencję międzynarodową należy uznać za atut Unii Europejskiej ze względu na fakt, że UE liczy wielu światowych liderów, w tym wśród MŚP, w sektorze budownictwa, robót publicznych, alternatywnych źródeł energii oraz ochrony środowiska naturalnego.

3.3

Amerykański Small Business Act zawiera oprócz środków wsparcia dla MŚP postanowienie stanowiące, że 25 % rynku zamówień federalnych zostaje zarezerwowane dla amerykańskich MŚP.

3.4

Jeśli chodzi o renegocjację porozumienia w sprawie zamówień rządowych (GPA), EKES uważa, iż o ile należy w nim położyć nacisk na zasadę wzajemności, to nie jest wskazane przyjęcie podejścia protekcjonistycznego, podobnie jak to uczynili nasi konkurenci, gdyż nie ułatwiłoby to osiągnięcia ogólnego celu otwarcia rynku zamówień, który powinien przyświecać Unii Europejskiej.

3.5

Ponadto cel ten powinien obejmować nie tylko strony porozumienia GPA, ale także pozostałe państwa, gdzie procedury przetargowe dotyczące zamówień publicznych są szczególnie niejasne i na ogół są one niedostępne dla przedsiębiorstw europejskich.

3.6

Z kolei pomysł, by w odniesieniu do przedsiębiorstw z państw utrzymujących krajowe środki ochronne czasowo wyłączyć z GPA zamówienia finansowane z funduszy europejskich, jest interesujący i w swych poprzednich opiniach EKES już wysuwał tę propozycję.

3.7

EKES podkreśla, że w negocjacjach, zwłaszcza dotyczących umów dwustronnych z krajami, które nie ratyfikowały protokołu z Kioto czy konwencji MOP lub które ich nie przestrzegają bądź stosują je niewłaściwie, należy brać pod uwagę zagadnienia ochrony środowiska i poszanowania minimalnych standardów społecznych ustanowionych na mocy konwencji MOP (oraz na mocy obowiązujących w tych krajach, zawieranych przez partnerów społecznych układów zbiorowych międzybranżowych, branżowych czy układów zbiorowych w ramach przedsiębiorstwa).

4.1

Wzorując się na przykładzie amerykańskim Komisja Europejska zapowiedziała, że mogłaby wysunąć propozycję wprowadzeniem europejskiego odpowiednika amerykańskiego Small Business Act, który nie rezerwując dla MŚP konkretnych kontyngentów dotyczących zamówień publicznych, jak to ma miejsce w Stanach Zjednoczonych, ułatwiłby udział w nich tym właśnie przedsiębiorstwom i ogólnie rzecz biorąc obejmowałby konkretne działania na rzecz MŚP.

4.2

Zagadnienie kontyngentów dla MŚP nie dotyczy UE, gdyż ocenia się, że około 42 % (według Komisji Europejskiej) całkowitej wartości przetargów publicznych (źródło z 2005 r.) przyznawane jest MŚP określanym jako takie według terminologii wspólnotowej (5).

4.3

W obrębie Unii chodzi o szczególne uwzględnienie wymiaru europejskiego rynku, by lepiej wykorzystać fundusze publiczne. Pomimo znacznego wzrostu liczby zamówień udzielonych firmom z innych krajów Unii przedsiębiorstwa skarżą się na brak przejrzystości i niedostatek odpowiednich informacji umożliwiających udział w transgranicznych zamówieniach publicznych. Skargi te dotyczą zwłaszcza zamówień poniżej wartości progowych obligujących do stosowania dyrektyw europejskich, co oznacza brak obowiązku ogłaszania przetargów na poziomie europejskim. Przedsiębiorcy ubolewają także nad tym, że nie zawsze jasne procedury transpozycji (terminy, opóźnienia itd.) dodatkowo zwiększają zawiłość dyrektyw europejskich, którym ponadto towarzyszą jeszcze kolejne specyficzne przepisy krajowe. EKES uznaje zasadność ustanawiania przepisów w zakresie zamówień publicznych, jednak wzywa do większej przejrzystości i pewności prawnej.

4.4

EKES uważa, iż wartości progowe, od których zaczyna się stosować zasady dotyczące otwartości i przejrzystości przetargów oraz ich ogłaszania, stanowią dla podmiotów gospodarczych, a zwłaszcza dla mikroprzedsiębiorstw, najlepszą gwarancję możliwości uczestniczenia w przetargach publicznych. W samej UE przedmiotem licznych skarg ze strony MŚP dotyczących braku otwartości są właśnie zamówienia poniżej wartości tych progów, w przypadku których również należałoby jednak stosować zasadę równego traktowania i niedyskryminacji ze względu na przynależność narodową.

4.5

O ile europejskie federacje przedsiębiorców nie zgadzają się z pomysłem wprowadzenia kontyngentów, jak to ma miejsce w Stanach Zjednoczonych, uznają one znaczenie prowadzenia zdecydowanej polityki wsparcia, zwłaszcza w odniesieniu do zamówień poniżej wartości progowych ustalonych w dyrektywach europejskich oraz do zamówień dotyczących nowych technologii, efektywności energetycznej oraz ochrony środowiska.

4.6

EKES zdecydowanie popiera wprowadzenie planu działań na rzecz europejskich MŚP, który zawierałby szereg konkretnych i zobowiązujących postanowień oraz harmonogram działań i plan finansowania. Wywodziłby się on z dwudziestoletniego doświadczenia europejskiej polityki na rzecz małych przedsiębiorstw a zwłaszcza z Europejskiej Karty Małych Przedsiębiorstw przyjętej na europejskim szczycie w Santa Maria da Feira w czerwcu 2000 r. oraz z konkluzji konferencji w Stuttgarcie z kwietnia 2007 r. dotyczącej rzemiosła i małych przedsiębiorstw.

4.7

Wśród najwłaściwszych rozwiązań wymienić można:

—

Kodeks postępowania dla publicznych instytucji udzielających zamówień ukazujący korzyści wynikające z otwarcia przed najmniejszymi przedsiębiorstwami możliwości uczestniczenia w przetargach publicznych oraz upowszechnianie sprawdzonych rozwiązań w zakresie upraszczania i dematerializacji procedur.

—

Jednolite rozwiązania europejskie, takie jak patent wspólnotowy czy europejski status małych i średnich przedsiębiorstw (inicjatywa Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie możliwości uzyskania przez MŚP europejskiego statusu prawnego 21/03/2002), które mają uprościć ramy prawne Unii Europejskiej oraz utwierdzić „europejską tożsamość” przedsiębiorstw.

—

Wzmocnienie stosowania dyrektywy w sprawie terminów płatności, jak się tego domagał EKES (6).

—

Wspieranie i rozwijanie systemów informowania o transgranicznych zamówieniach publicznych i mechanizmów mediacji oraz tworzenie sieci przedsiębiorstw dzięki skutecznemu wykorzystaniu nowej europejskiej sieci Enterprise Europe Network oraz popieraniu lokalnych inicjatyw stowarzyszeniowych MŚP.

—

Wspieranie projektów pilotażowych w zakresie przetargów elektronicznych, łączenie przedsiębiorstw w sieci, informacyjne strony internetowe oraz tzw. punkty kompleksowej obsługi w zakresie transgranicznych zamówień publicznych, wychodząc od struktur już istniejących i uznanych przez podmioty gospodarcze.

—

Wprowadzenie planu inżynierii finansowej na rzecz udziału MŚP w przetargach publicznych w formie funduszy gwarancyjnych, poręczeń i ubezpieczeń kredytu przy wykorzystaniu w tym celu europejskich funduszy strukturalnych.

—

Wprowadzenie europejskich programów kształcenia i demonstracji przeznaczonych dla MŚP dotyczących efektywności energetycznej i ochrony środowiska (zwłaszcza dla sektora budowlanego). Na to nowe rozwiązanie można by przeznaczyć niewykorzystane fundusze europejskie, które co roku zwracane są państwom członkowskim.

—

Rozszerzenie mechanizmów na rzecz zwiększenia udziału MŚP w działaniach i programach badawczych Unii Europejskiej (premie za studium wykonalności, wspólnie prowadzone badania) oraz zachęcanie państw członkowskich do wprowadzenia takich samych rozwiązań na poziomie krajowym, zwłaszcza w sektorach związanych z nowymi technologiami, w tym także w sektorze obronności i opieki zdrowotnej.

—

Przegląd procedur konsultacji i oceny stosowanych przez Komisję Europejską, które nie uwzględniają rzeczywistej europejskiej struktury gospodarczej, na którą w dużej mierze składają się MŚP: konsolidacja systemu informacji dotyczących oddziaływania na MŚP, bardziej systematyczne zwracanie się do EKES-u o opinie rozpoznawcze, częstsze konsultowanie się z przedstawicielskimi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego.

—

Wzmocnienie roli sieci Enterprise Europe Network (EEN), na którą składa się ponad 600 punktów informacyjnych przy strukturach lokalnych w całej Unii Europejskiej uznanych przez lokalne podmioty gospodarcze, a także istniejące organizacje zrzeszające przedsiębiorstwa, w celu stworzenia dla małych i średnich przedsiębiorstw prawdziwie europejskiej sieci ostrzegania i zapewniania mediacji oraz wsparcia.

30.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 224/35

—

wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady dostosowującego do decyzji Rady 1999/468/WE zmienionej decyzją 2006/512/WE niektóre akty podlegające procedurze, o której mowa w art. 251 Traktatu, w zakresie procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą — Część pierwsza

—

wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady dostosowującego do decyzji Rady 1999/468/WE zmienionej decyzją 2006/512/WE niektóre akty podlegające procedurze, o której mowa w art. 251 Traktatu, w zakresie procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą — Dostosowanie do procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą — Część druga

—

wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady dostosowującego do decyzji Rady 1999/468/WE zmienionej decyzją 2006/512/WE niektóre akty podlegające procedurze, o której mowa w art. 251 Traktatu, w zakresie procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą — Dostosowanie do procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą — Część trzecia

—

wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady dostosowującego do decyzji Rady 1999/468/WE zmienionej decyzją 2006/512/WE niektóre akty podlegające procedurze, o której mowa w art. 251 Traktatu, w zakresie procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą — Dostosowanie do procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą — Część czwarta

1.1

Komitet przyjmuje z zadowoleniem wprowadzenie procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą do systemu komitologii i dostosowanie do tej procedury czterech zaproponowanych pakietów dyrektyw i rozporządzeń.

1.2

Komitet stwierdza, że wniosek Komisji o pilną zmianę określonych aktów (1) jest zgodny z decyzją 2006/512/WE i wspólnym oświadczeniem, które dotyczy zarówno listy aktów prawnych, które wymagają jak najszybszego dostosowania, jak i zniesienia ograniczeń czasowych w odniesieniu do realizacji kompetencji wykonawczych Komisji.

1.3

Komitet zaleca, by na czas przystąpić do przyjmowania rozporządzeń dostosowujących do decyzji 2006/512/WE, zanim wejdzie w życie traktat lizboński.

1.4

Komitet przypomina bowiem, że traktat lizboński wprowadza nową hierarchię przepisów poprzez rozróżnienie pomiędzy aktami prawodawczymi, aktami delegowanymi i aktami wykonawczymi i przyznaje jednakowe uprawnienia Parlamentowi i Radzie, jeżeli chodzi o ustanowienie sposobu kontroli nad takimi aktami.

1.5

Komitet podkreśla wagę:

1.6

Komitet podkreśla znacznie jak największej przejrzystości procedury komitetowej, która powinna być bardziej zrozumiała dla osób zamieszkujących na obszarze UE, w szczególności osób, których takie akty bezpośrednio dotyczą.

1.7

Komitet przypomina, że trzeba w pełni wprowadzić w życie art. 8a traktatu lizbońskiego mówiący o tym, że decyzje powinny być podejmowane jak najbliżej obywateli i że należy zapewnić pełny dostęp do informacji obywatelom i społeczeństwu obywatelskiemu.

1.8

Na koniec, Komitet wnosi o przeprowadzenie oceny oddziaływania nowej procedury i przedstawianie Parlamentowi, Radzie i Komitetowi okresowego sprawozdania na temat skuteczności, przejrzystości i rozpowszechniania informacji.

2.1

17 lipca 2006 r. (2) Rada zmieniła decyzję dotyczącą wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji (3), dodając nową procedurę: procedurę regulacyjną połączoną z kontrolą. Dzięki tej procedurze prawodawca będzie mógł sprzeciwić się przyjęciu środków quasi-legislacyjnych, czyli środków ogólnych zmieniających inne niż istotne elementy aktu podstawowego przyjętego w procedurze współdecyzji, zawsze gdy uzna, że zaproponowane środki wykraczają poza uprawnienia wykonawcze przewidziane w akcie podstawowym lub że środki te nie odpowiadają celowi lub treści tego aktu lub też że naruszają zasadę pomocniczości lub zasadę proporcjonalności.

2.2

Jest to postanowienie typowe dla procesu komitologii wyznaczającego procedury, według których Komisja na podstawie art. 202 Traktatu WE wykonuje przyznane jej uprawnienia do wdrażania wspólnotowych aktów prawodawczych, tzn. aktów przyjętych przez Parlament i Radę lub przez samą Radę zgodnie z jedną z procedur decyzyjnych przewidzianych w Traktacie WE (procedura konsultacji, współdecyzji, współpracy, zgody).

2.3

Pięć procedur komitologii (procedura doradcza, zarządzania, regulacyjna, regulacyjna połączona z kontrolą i procedura w sprawie środków ochronnych) jest uregulowanych w decyzji Rady nr 1999/468/WE zmienionej decyzją 2006/512/WE i nakłada na Komisję obowiązek przedkładania propozycji środków wykonawczych komitetom składającym się z przedstawicieli państw członkowskich.

2.4

Parlament Europejski, Rada i Komisja przyjęły w październiku 2006 r. wspólne oświadczenie (4), w którym wymieniono akty już obowiązujące i wymagające priorytetowego dostosowania do nowej procedury oraz w którym wyrażono zadowolenie z przyjęcia decyzji 2006/512/WE Rady włączającej do decyzji 1999/468/WE nową procedurę zwaną „procedurą regulacyjną połączoną z kontrolą”. Nowa procedura umożliwi prawodawcy sprawowanie kontroli nad przyjmowaniem środków quasi-prawodawczych służących wykonaniu aktu przyjętego w drodze współdecyzji.

2.5

Bez uszczerbku dla prerogatyw organów wykonawczych Parlament Europejski i Rada przyznają, że zasady dobrego prawodawstwa wymagają, by uprawnienia wykonawcze były przyznane Komisji bezterminowo. W każdym razie uważają, że gdy pojawi się konieczność ewentualnego dostosowania, kontrolę prawodawcy mogłaby wzmocnić klauzula wymagająca od Komisji przedstawienia propozycji przeglądu lub uchylenia przepisów dotyczących przekazania uprawnień wykonawczych.

2.6

Od momentu wejścia w życie nowa procedura będzie mieć zastosowanie do środków quasi-prawodawczych przewidzianych w aktach, które zostaną przyjęte zgodnie z procedurą współdecyzji, w tym do środków przewidzianych w aktach przyjmowanych w przyszłości w dziedzinie usług finansowych (akty Lamfalussy'ego (5)).

2.7

Natomiast, nowa procedura mogła być stosowana do już obowiązujących aktów przyjętych w drodze współdecyzji; akty te należy dostosować według stosownych procedur w celu zastąpienia procedury przewidzianej w art. 5 decyzji 1999/468/WE procedurą regulacyjną połączoną z kontrolą, za każdym razem, gdy chodzi o środki wchodzące w zakres jej stosowania.

2.8

W grudniu 2006 r. Komisja przyjęła 25 wniosków (6), na których temat Komitet miał okazję się wypowiedzieć (7).

2.8.1

Gdy akt podstawowy — przyjęty zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 251 Traktatu — przewiduje przyjęcie środków ogólnych mających na celu zmianę innych niż istotne elementów aktu podstawowego, także poprzez usunięcie tych elementów, lub też uzupełniających akt poprzez dodanie nowych elementów innych niż istotne, środki te zostaną przyjęte według procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą.

2.8.2

Przedstawiciel Komisji przedkłada komitetowi ds. regulacji połączonej z kontrolą — złożonemu z przedstawicieli państw członkowskich i któremu przewodniczy przedstawiciel Komisji — projekt środków, które mają zostać przyjęte.

2.8.3

Jeżeli środki przewidziane przez Komisję są zgodne z opinią komitetu, zastosowanie ma następująca procedura:

2.8.4

Jeżeli środki przewidziane przez Komisję nie są zgodne z opinią komitetu lub jeżeli opinia nie została przedstawiona, zastosowanie ma procedura następująca:

2.9

Obecne wnioski dotyczące rozporządzeń są dyktowane potrzebą dostosowania już istniejących aktów według procedury, o której mowa w art. 251 Traktatu, zgodnie z procedurami stosowanymi w następujących dziedzinach: rolnictwo, zatrudnienie, pomoc humanitarna, polityka przedsiębiorczości, środowisko, statystyki europejskie, rynek wewnętrzny, zdrowie i ochrona konsumentów, energia i transport, społeczeństwo informacyjne.

3.1

Propozycje Komisji dotyczą zmiany rozporządzeń i dyrektyw (8) podlegających procedurze, o której mowa w art. 251 Traktatu, w celu dostosowania ich do nowych procedur ustanowionych decyzją 1999/468/WE Rady, zmienioną decyzją 2006/512/WE.

3.2

W ogólnym zarysie chodzi — zgodnie z priorytetem polityki wspólnotowej w zakresie lepszego stanowienia prawa (9) — o przeprowadzenie niezbędnych dostosowań i uaktualnień zapewniających właściwe stosowanie danego aktu, zgodnie z art. 251 TWE.

4.1

Komitet w pełni popiera rozróżnienie między instrumentami prawodawczymi a wykonawczymi, które w myśl traktatu lizbońskiego doprowadzi do nowej definicji aktów delegowanych, co pozwoli uprościć i zracjonalizować legislację wspólnotową (10), przy zachowaniu systemu demokratycznej parlamentarnej kontroli kompetencji wykonawczych Komisji.

4.2

Zatem Komitet popiera wprowadzenie do systemu komitologii procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą, która umożliwia Radzie i Parlamentowi Europejskiemu kontrolę, oraz ewentualnie zmianę rozporządzeń wykonawczych przyjętych przez Komisję, gdy dany akt legislacyjny przyznaje jej uprawnienia wykonawcze w pewnych obszarach, ale nie upoważnia jej do wprowadzania zasadniczych zmian.

4.3

Komitet zaleca, by na czas przystąpić do przyjmowania rozporządzeń dostosowujących cztery pakiety dyrektyw i rozporządzeń zgodnie z decyzją 2006/512/WE, zanim wejdzie w życie traktat lizboński.

4.4

Komitet przypomina bowiem, że traktat lizboński wprowadza nową hierarchię przepisów poprzez rozróżnienie pomiędzy aktami prawodawczymi, aktami delegowanymi i aktami wykonawczymi (11), choć utrzymuje obecną terminologię (dyrektywy, rozporządzenia i decyzje): Parlament i Rada będą miały jednakowe uprawnienia, jeżeli chodzi o ustanowienie sposobu kontroli nad aktami delegowanymi i aktami wykonawczymi (komitologia) (12).

4.5

Komitet podkreśla wagę:

4.6

Komitet podkreśla, to co już wcześniej powiedział, że „procedury komitologii, w które zaangażowani są wyłącznie przedstawiciele Komisji i rządów państw członkowskich i które mają na celu — w zależności od charakteru powołanego komitetu — zarządzanie, regulowanie lub doradzanie związane z monitorowaniem i wdrażaniem aktów prawnych powinny być bardziej przejrzyste i bardziej zrozumiałe dla osób zamieszkujących na obszarze UE, a zwłaszcza dla osób, których te akty dotyczą” (13).

4.7

Komitet przypomina, że trzeba w pełni wprowadzić w życie art. 8a traktatu lizbońskiego mówiący o tym, że decyzje powinny być podejmowane jak najbliżej obywateli i że należy zapewnić maksymalną przejrzystość aktów wspólnotowych oraz dostęp do nich wszystkim obywatelom i społeczeństwu obywatelskiemu.

4.8

Zatem zdaniem EKES-u trzeba dokonać oceny skutków stosowania nowej procedury, składając Parlamentowi, Radzie i Komitetowi okresowe sprawozdania na temat skuteczności, przejrzystości i rozpowszechniania informacji w sposób przyjazdy dla odbiorcy i zapewniający ich pełną dostępność w odniesieniu do aktów delegowanych, by zapewnić monitorowanie tego działania łączącego w sobie środki regulacyjne i rzeczywiste środki wykonawcze.

—

Na pierwszym poziomie znajduje się działalność prawodawcza w ścisłym tego słowa znaczeniu (przyjmowanie rozporządzeń i dyrektyw zgodnie z procedurą współdecyzji). Na tym etapie, w odniesieniu do sektora papierów wartościowych, Komisja przed przedstawieniem wniosków legislacyjnych zasięga opinii Europejskiego Komitetu Papierów Wartościowych (ESC) złożonego z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich.

—

Drugi poziom to przepisy wykonawcze przyjmowane przez Komisję na podstawie upoważnienia zawartego w akcie prawodawczym zgodnie z procedurą regulacyjną (obecnie procedurą regulacyjną połączoną z kontrolą). Na tym etapie Komisja na podstawie opinii technicznej Komitetu Europejskich Organów Nadzoru nad Papierami Wartościowymi (CESR) złożonego z przedstawicieli krajowych organów regulacyjnych i nadzorczych w tym sektorze, przygotowuje projekt środków wykonawczych i przedkłada go Europejskiemu Komitetowi Papierów Wartościowych (ESC), która wydaje opinię.

—

Trzeci poziom decyzyjny polega w odniesieniu do sektora papierów wartościowych na nieformalnej koordynacji w ramach Komitetu Europejskich Regulatorów Rynku Kapitałowego działalności krajowych organów regulacyjnych i nadzorczych w celu zapewnienia jednolitego i spójnego wdrożenia przepisów przyjętych na pierwszych dwóch poziomach.

—

Na koniec, czwarty poziom decyzyjny to wdrażanie, drogą prawodawczą i administracyjną, przepisów wspólnotowych przez państwa członkowskie i związana z tym kontrola Komisji Europejskiej.

30.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 224/39

30.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 224/39

1.1

EKES jest zdania, że polityka w zakresie mobilności w mieście powinna nadawać priorytet w szczególności planowaniu przestrzennemu, społeczeństwu informacyjnemu i technologiom informatycznym, dobrym praktykom, szczególnie w zakresie tworzenia w przestrzeni publicznej stref tylko dla pieszych i rowerzystów a także zintegrowanemu podejściu do infrastruktury.

1.2

EKES popiera Komisję i ma nadzieję, że będzie ona promować wspólnotowe środki na rzecz mobilności, w szczególności nadające priorytet transportowi zbiorowemu wysokiej jakości i o wysokim poziomie ochrony użytkowników, propagując korzystanie z roweru oraz chodzenie pieszo.

1.3

Realizacja tego celu wymagać będzie planowania odpowiedniej i zwartej zabudowy miast, ograniczając zapotrzebowanie na zmotoryzowany transport indywidualny, w oparciu o spójne i racjonalne plany zagospodarowania przestrzennego i zabudowy miejskiej.

1.4

EKES jest zdania, że niezależnie od przyjęcia środków innego rodzaju należy zmienić dyrektywy 85/377/EWG i 2001/42/WE w kierunku przedstawionym w niniejszej opinii.

1.5

EKES opowiada się za propagowaniem korzystania z „proekologicznych zakupów” w ramach zamówień publicznych związanych z infrastrukturą, finansowanych z programów europejskich, a także za likwidacją istniejących przeszkód.

1.6

Wartość dodaną może wnieść utworzenie europejskiego centrum nadzorowania mobilności miejskiej i zrównoważonej, gromadzącego dane i ułatwiającego wymianę doświadczeń.

1.7

Zdaniem EKES-u potrzebne jest ogólna norma na poziomie europejskim w celu harmonizacji kryteriów obliczania wysokości opłat i analizy danych statystycznych.

2.1

W ostatnich kilku latach na obszarach miejskich i poza nimi nastąpił znaczny wzrost natężenia ruchu, któremu często towarzyszyły głębokie zmiany w podziale modalnym: stale rósł udział transportu samochodowego przy powolnym spadku udziału transportu zbiorowego, czy to w wartościach absolutnych czy względnych.

2.2

W 2006 r., przedstawiając przegląd średniookresowy białej księgi dotyczącej transportu (1), Komisja Europejska ogłosiła zamiar sporządzenia zielonej księgi dotyczącej transportu miejskiego. W ostatnich kilku miesiącach Komisja Europejska przeprowadziła szerokie konsultacje społeczne, w których również EKES zajął stanowisko (2).

2.2.1

EKES uważa, że wspólnotowe działania na rzecz mobilności w miastach są konieczne i celowe, a podejmowanie decyzji na szczeblu wspólnotowym (3) wnosi europejską wartość dodaną w formie rozmaitych, obowiązkowych lub dobrowolnych, środków.

3.1

Konsultacje przeprowadzone przez Komisję Europejską potwierdziły duże oczekiwania dotyczące sformułowania autentycznej europejskiej polityki w zakresie mobilności w miastach.

3.2

Nowe podejście do mobilności w mieście oznacza optymalizację wykorzystania różnorodnych rodzajów transportu i tworzenie intermodalności pomiędzy różnymi rodzajami transportu zbiorowego (pociąg, tramwaj, metro, autobus, taksówka) oraz różnymi rodzajami transportu indywidualnego (samochód, rower, chodzenie pieszo itd.).

3.3

Mobilność w miastach uznawana jest za ważny czynnik wzrostu i zatrudnienia, który ma znaczny wpływ na zrównoważony rozwój w Unii Europejskiej.

3.4

Wartość dodana może przybierać różne formy, takie jak: ułatwianie wymiany najlepszych rozwiązań na wszystkich szczeblach (lokalnym, regionalnym lub krajowym); określenie wspólnych norm oraz, w razie konieczności, ich harmonizacja; dofinansowanie tych, którzy najbardziej takiego dofinansowania potrzebują; propagowanie badań, których zastosowanie wpłynie korzystnie na takie aspekty mobilności jak bezpieczeństwo i ochrona środowiska naturalnego; uproszczenie prawodawstwa oraz, w niektórych przypadkach, uchylenie obowiązujących przepisów lub przyjęcie nowych.

3.5

Poprzez 25 pytań zielona księga na pomóc sprostać wyzwaniom zapewnienia bardziej płynnego ruchu w miastach, tworzenia bardziej zielonych miast, zapewniania inteligentniejszych, dostępniejszych, bezpieczniejszych i bardziej niezawodnych systemów transportu miejskiego, a także tworzenia nowej kultury mobilności w miastach oraz uzyskania środków finansowych niezbędnych do osiągnięcia tych celów. Jednakże Komisja nie proponuje — choć byłoby to pożądane — środków o charakterze wertykalnym lub horyzontalnym dotyczących transportu miejskiego.

4.1.1

Zdaniem EKES-u należy wprowadzić system nagradzania, który uwzględniałby istniejące już systemy i byłby z nimi kompatybilny.

4.1.2

Na szczeblu wspólnotowym dobrze byłoby, gdyby Komisja podjęła się ustalenia obiektywnych wskaźników wydajności, planowania i rozwoju, tworząc zharmonizowany system odniesienia.

4.1.3

Można by również utworzyć systemy uznawania jakości raczej niż zachęt finansowych, w których uczestnictwo byłoby dobrowolne, na wzór systemów stosowanych w polityce turystycznej.

4.1.4

Tak czy inaczej wdrażane systemy należy oprzeć na obiektywnych i przejrzystych kryteriach, poddawać je systematycznej ocenie i, o ile zajdzie potrzeba, zmieniać je, a także nagłaśniać w wystarczającym stopniu.

4.2.1

Z uwagi na procentowy udział w rodzajach transportu jazda rowerem i chodzenie pieszo nie mogą być uważane generalnie za alternatywę wobec jazdy samochodem prywatnym, chyba że miejsce zamieszkania i miejsce pracy położone są bardzo blisko siebie, a warunki pogodowe są korzystne. Ponadto jazda rowerem nie jest powszechnie dostępna, ponieważ wyklucza osoby o ograniczonej mobilności czy niepełnosprawnych, dzieci i osoby starsze. Niemniej chodzenie pieszo i jazda rowerem w połączeniu z transportem zbiorowym mogą stać się alternatywnym sposobem poruszania się w niektórych miastach.

4.2.2

Gminy miejskie powinny opracować plany zrównoważonego transportu miejskiego, uwzględniające ścieżki rowerowe, których obowiązkowym celem byłoby przejście na przyjazne dla środowiska środki transportu, spełniające pozostające jeszcze do określenia minimalne wymogi europejskie. Plany te powinny uwzględniać kwestie bezpieczeństwa pieszych oraz unikać konfliktów między poszczególnymi środkami transportu.

4.2.3

Gminy powinny określić cel ilościowy, aby zwiększyć udział transportu zbiorowego, chodzenia pieszo i jazdy rowerem. Nieopracowanie planów o takich cechach powinno skutkować wykluczeniem z dostępu do wsparcia finansowego w ramach funduszy wspólnotowych. Komisja powinna również zweryfikować dane zawarte w owych planach dotyczące terenów zielonych i ścieżek rowerowych.

4.3.1

Możliwe rozwiązania w tym zakresie zależą w znacznym stopniu od wielkości miasta (powierzchnia i liczba mieszkańców), przy czym należy mieć na względzie, że zanieczyszczenia są także następstwem uchybień w planowaniu przestrzennym, a nie tylko problemów z transportem.

4.3.2

Cel ten można osiągnąć poprzez zbadanie problemu i jego możliwych rozwiązań w zakresie odpowiedniego planowania przestrzennego i miejskiego, udostępnienie przy trasach wjazdowych do miast bezpiecznych publicznych parkingów, tworzenie sieci arterii do wyłącznego użytku dla transportu zbiorowego, zapewniających połączenia z różnymi rodzajami transportu (parkingi, linie kolejowe i metro), budowanie terminali zachęcających do intermodalności poprzez ułatwienie zmiany środka transportu, a także poprawę jakości usług w celu uatrakcyjnienia transportu zbiorowego dla użytkowników.

4.3.3

Co się tyczy transportu towarów, Komisja powinna ułatwiać wymianę dobrych doświadczeń w zakresie logistyki miejskiej, której przykładem jest włoskie miasto Siena, gdzie przyznaje się wyłącznie czasowe koncesje na transport towarów.

4.4.1

Cel ten można osiągnąć, po pierwsze, poprzez ustanowienie polityki podatkowej wspierającej nabywanie, wdrażanie i wykorzystywanie nowych rozwiązań technologicznych w transporcie, mogących ograniczać zanieczyszczenia i zwiększać oszczędność energii.

4.4.2

Po drugie, cel ten można osiągnąć poprzez gromadzenie informacji dotyczących sytuacji ekologicznej miast, co obejmuje obliczanie poziomu emisji powodowanych przez środki transportu na mieszkańca oraz coroczne kampanie rozpowszechniania wyników.

4.5.1

Cel ten można osiągnąć poprzez wspieranie „proekologicznych zakupów” w ramach zamówień związanych z infrastrukturą, finansowanych z programów europejskich, a także poprzez likwidację istniejących przeszkód (4).

4.5.2

Na poziomie wspólnotowym należy ustalić wspólne standardy i w razie potrzeby zharmonizować je.

4.6.1

Zdaniem EKES-u należy znacznie ograniczyć dostęp do tych stref. Niemniej konieczna jest harmonizacja, aby uniknąć sytuacji, w której rozbieżności w przepisach doprowadziłyby do utrudnień w swobodzie przemieszczania się osób i niepotrzebnie ograniczyły mobilność w mieście.

4.7.1

Ekologiczny styl jazdy powinien być uwzględniany w odpowiednio rozszerzonych programach obowiązkowych szkoleń kierowców w zakresie podstawowym i zaawansowanym, a także poprzez wdrażanie systemów ulg podatkowych dla przedsiębiorstw podejmujących kroki mające na celu monitorowanie i ocenę poziomu umiejętności kierowców. Dyrektywę w sprawie szkolenia kierowców można zmienić tak, aby uwzględniała takie kryteria.

4.8.1

Tak, i to dotyczące bezpieczeństwa w pojazdach, czasu oczekiwania i przejazdu, zachowania pasażerów w razie niebezpieczeństwa oraz wszystkich dostępnych opcji i warunków transportu.

4.9.1

Wdrażane inteligentne systemy transportu powinny być w pełni kompatybilne, aby umożliwić stosowanie różnych technologii, szczególnie dotyczących różnych dokumentów uprawniających do przejazdu, co ułatwiłoby pasażerom zmianę środka transportu i zmniejszyło czas wsiadania, w wyniku czego transport zbiorowy zyskałby na szybkości. Zasadnicze znaczenie ma wdrażanie tylko takich inteligentnych systemów transportu, które można aktualizować w miarę postępu technologicznego, co zapobiegnie ich szybkiej dezaktualizacji i pozwoli na odpowiednią amortyzację poniesionych nakładów.

EKES jest zdania, że poprawa organizacji ruchu i transportu wymaga stosowania technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych.

4.10.1

Cel ten można osiągnąć poprzez opublikowanie elektronicznego katalogu dobrych praktyk dotyczących inteligentnych systemów transportu, który byłby stale uaktualniany i dostępny za pośrednictwem internetu.

4.11.1

Cel ten można osiągnąć poprzez tworzenie podmiotów odpowiedzialnych za koordynację różnych usług w zakresie transportu publicznego, ustanawianie zintegrowanych systemów opłat oraz wymóg wykorzystywania wyłącznie optymalnych środków transportu (ekologicznych i najlepiej dostosowanych do potrzeb osób o ograniczonej mobilności), zwiększanie liczby połączeń lub częstotliwości w celu ograniczenia czasu oczekiwania pasażerów, tworzenie wydzielonych platform autobusowych (wzrost bezpieczeństwa, wygody i szybkości, mniejsze zużycie energii, przekładające się na ograniczenie zanieczyszczeń), budowę terminali intermodalnych ułatwiających zmianę środka transportu, podniesienie poziomu szkoleń dla zawodowych kierowców i edukację użytkowników, budowę infrastruktury zapewniającej odpowiedni rozkład ruchu tranzytowego w miastach, wdrażanie rozwiązań w rodzaju „parkuj i jedź komunikacją zbiorową” oraz stosowanie zachęt do korzystania z takich udogodnień, wdrażanie systemów oznakowania i sygnalizacji dających pierwszeństwo środkom transportu zbiorowego, tworzenie odpowiednich miejsc do bezpiecznego wsiadania i wysiadania pasażerów.

4.11.2

Jedną z metod, która mogłaby okazać się skuteczna, jest ocena skutków, jakie wdrażanie określonych planów, programów i projektów będzie miało dla mobilności.

4.11.3

W tym kontekście warto przywołać wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (sprawa C-332/04) dotyczący pominięcia oceny oddziaływania na środowisko przy realizacji przedsięwzięcia budowy centrum handlowo-rozrywkowego na obszarze miejskim, w przypadku którego szacunkowa liczba pasażerów dojeżdżających do centrum samochodami osobowymi była decydująca dla oddziaływania na środowisko naturalne i powodowała konieczność przeprowadzenia takiej oceny.

4.11.4

Zmiany obowiązujących obecnie dyrektyw mogłyby zatem obejmować trzy obszary, które zostaną szczegółowo omówione poniżej.

4.11.4.1

Załącznik III do dyrektywy 85/337/EWG w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne określa kryteria, które państwa członkowskie muszą stosować w celu stwierdzenia, czy określone przedsięwzięcie wywiera znaczne skutki na środowisko.

Proponuje się, aby w punkcie 1 wspomnianego załącznika III dodać nowe tiret, wyraźnie odnoszące się do mapy struktury mobilności (planowanych użytkowników infrastruktury, miejsc zamieszkania itp.).

4.11.4.2

Po drugie, w załączniku IV, dyrektywa określa informacje, które muszą zostać zawarte w raporcie środowiskowym.

EKES proponuje:

Załączniki III (pkt 1) i IV (pkt 4 oraz 5) do dyrektywy 85/337/EWG należałoby zmienić odpowiednio.

4.11.4.3

Po trzecie, jeśli chodzi o dyrektywę 2001/42/WE w sprawie oceny oddziaływania pewnych planów i programów na środowisko, można by dodać podobne przepisy (kryteria obligatoryjne i informacje dotyczące mobilności i rodzajów transportu, które musiałyby zostać uwzględnione w raporcie środowiskowym). W takim przypadku celowe byłoby uwzględnienie skutków wdrażania planów wywieranych na mobilność, jak zostało to zasugerowane w załącznikach I (lit. f) i II (pkt 2).

4.12.1

Tak, ten środek jest niezbędny i ma duży wpływ na mobilność. Wydzielanie pasów czy platform oznacza zarówno większe bezpieczeństwo, większą szybkość, mniejsze zatłoczenie na drogach i mniejsze zużycie energii, jak i większą wygodę dla pasażerów. Wdrożenie takiego środka może przyczynić się do przekonania użytkowników samochodów osobowych do korzystania z transportu zbiorowego.

4.13.1

Wzmocnienie praw i obowiązków pasażerów jest niezbędne do zagwarantowania, żeby w przypadku poszczególnych rodzajów transportu zbiorowego nastąpiła poprawa jakości świadczonych usług (częstotliwość, punktualność, wygoda dla wszystkich grup użytkowników, bezpieczeństwo, polityka w zakresie opłat itp.). Komitet apeluje, aby cel ten był realizowany z uwzględnieniem specyfiki każdego rodzaju transportu, a szczególnie środków transportu wykorzystujących tę samą infrastrukturę.

4.13.2

Biorąc pod uwagę szerokie spektrum przepisów dotyczących różnych rodzajów transportu zawartych w różnych tekstach prawnych, wszystkie prawa użytkowników środków transportu zbiorowego powinny zostać zebrane w jednej „karcie praw”. Uzupełnianie tych praw należałoby do państw członkowskich lub stanowiłoby przedmiot samoregulacji, przybierając formę kodeksów postępowania (5) stosowanych przez podmioty gospodarcze i zorganizowane społeczeństwo obywatelskie (organizacje konsumenckie, organizacje ekologiczne, organizacje zrzeszające przedsiębiorców, związki zawodowe itp.). EKES podkreśla znaczenie dialogu między tymi stowarzyszeniami a przedsiębiorstwami transportu zbiorowego, w szczególności w celu poprawy jakości usług.

Należy podjąć działania na szczeblu Wspólnoty w celu przeredagowania i konsolidacji praw zawartych w różnych aktach prawnych. Działania te powinny być uzupełniane działaniami podejmowanymi przez państwa członkowskie i organizacje społeczeństwa obywatelskiego. EKES podkreśla potrzebę wprowadzenia elastycznych i prostych mechanizmów oraz instrumentów w celu realizacji praw użytkowników.

4.14.1

Plany dotyczące mobilności w metropoliach powinny uwzględniać zarówno transport osób, jak i towarów, aby zapewnić rozwój logistyki dystrybucji towarów bez uszczerbku dla mobilności osób.

4.14.2

W tym celu konieczne jest zwiększenie liczby funkcjonariuszy monitorujących wykorzystywanie wyznaczonych zatok załadowczych i rozładowczych.

4.14.3

Należałoby stworzyć mechanizmy ułatwiające i usprawniające korzystanie z systemów zgłaszania naruszeń, aby pojazdy nieuprawnione do zajmowania wyznaczonych zatok mogły być usuwane jak najszybciej w celu przywrócenia możliwości właściwego wykorzystywania tych zatok.

4.14.4

Należałoby stworzyć skuteczne mechanizmy stosowania kar, od usunięcia nieprawidłowo zaparkowanego pojazdu po skuteczną egzekucję kary pieniężnej.

4.14.5

Należałoby prowadzić publiczne kampanie informacyjne i kampanie podnoszenia świadomości obywateli, mające doprowadzić do powszechnej akceptacji wyznaczonych celów i zaangażowania w ich realizację; cele te mogłyby obejmować zapewnienie sobie współpracy ze strony właścicieli lokalnych sklepów w monitorowaniu wykorzystywania wyznaczonych zatok załadowczych/rozładowczych, poprzez uzmysłowienie im, w jakim stopniu nielegalne parkowanie w tych miejscach może mieć szkodliwe skutki dla ich działalności gospodarczej.

4.14.6

Dozwolony czas postoju przy wyznaczonych zatokach załadowczych/rozładowczych powinien bardziej odzwierciedlać czas, jaki w większości przypadków jest potrzebny na wykonanie czynności załadowczych/rozładowczych. Możliwe byłoby występowanie o specjalne pozwolenia na zwiększenie czasu dozwolonego postoju, aby nie utrudniać określonych rodzajów przewozu (np. w przypadku przeprowadzek), wymagających więcej czasu na załadunek i rozładunek. Można by też wprowadzić system określonych przedziałów czasowych na załadunek i rozładunek.

a)

Koordynacja między różnymi organami:

b)

Koordynacja z instrumentami planowania

4.16.1

Bezpieczeństwo na drogach: Na szczeblu europejskim należałoby promować najlepsze wzorce i bardziej intensywny zorganizowany dialog w sprawie wdrażania nowych technologii (szczególnie inteligentnych systemów transportu) w celu poprawy bezpieczeństwa, w którym uczestniczyłyby zainteresowane strony na szczeblu regionalnym i lokalnym oraz państwa członkowskie. Należy także podnieść poziom szkolenia kierowców pracujących w tym sektorze. Ponadto należałoby uregulować stosowanie środków zniechęcających, by naruszenia w ruchu transgranicznym nie pozostawały bez skutecznych kar.

4.16.2

Ochrona osobista: W ramach propagowania najlepszych wzorców, należy zwiększyć fizyczną obecność policji w środkach transportu zbiorowego, szczególnie w nocy lub w przypadku połączeń z obszarami, które cechuje wyższy poziom zagrożenia lub wykluczenia społecznego. Należy także zwiększyć wykorzystanie technologii informacyjnych oraz lepiej informować użytkowników.

4.17.1

Konieczne jest podnoszenie świadomości obywateli poprzez prowadzenie kampanii edukacyjnych i informacyjnych, w szczególności skierowanych do młodych osób oraz prowadzenie działań na rzecz powszechnego stosowania urządzeń służących egzekwowaniu przestrzegania zasad ruchu drogowego w miastach przez wszystkich użytkowników dróg. Ogólnie EKES uważa za szczególnie istotne przyjęcie środków na rzecz kultury i wychowania obywatelskiego w kontekście zagadnień związanych z mobilnością miejską.

4.18.1

W zależności od ostatecznego celu, takie urządzenia muszą być zawsze wykorzystywane dla poprawy mobilności i optymalizacji szybkości przejazdu. W ramach propagowania najlepszych wzorców w zakresie zwiększania bezpieczeństwa należy stosować urządzenia inteligentne.

4.19.1

Cel ten można osiągnąć poprzez instalację w pojazdach transportu zbiorowego systemów bezpieczeństwa wykorzystujących nowe technologie, aby ostrzegać służby ratownicze o przypadkach wandalizmu lub wypadkach i dostarczać im informacji dotyczących położenia danego pojazdu oraz przesyłać dane w formie obrazu i dźwięku o tym, co się dzieje wewnątrz pojazdu.

4.19.2

Należy także zastosować odpowiednie środki w celu uniknięcia naruszenia prywatności, stanowiącej jedno z podstawowych praw człowieka.

4.20.1

Krzewienie nowej kultury mobilności w mieście wymagać będzie współpracy instytucji europejskich, państw członkowskich, regionów, władz lokalnych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego.

4.20.2

Stworzenie europejskiego centrum monitorowania zrównoważonej mobilności w mieście może być cenną inicjatywą wnoszącą wartość dodaną, ponieważ takie centrum mogłoby gromadzić dane, zapoznawać się ze zmianami popytu w zakresie transportu i wspierać wymianę doświadczeń. Pozwalałoby też uzyskać więcej informacji na temat problemów związanych z mobilnością i realizować politykę mającą takie problemy rozwiązywać.

Na szczeblu europejskim należałoby dokonać harmonizacji jednostek pomiaru wykorzystywanych w ocenie środowiska miejskiego. EKES odnosi się pozytywnie do ujednolicenia kryteriów w tej dziedzinie.

4.21.1

Cel ten można osiągnąć poprzez poprawę mobilności w mieście oraz stopniowe przechodzenie na ekologicznie czyste środki transportu zbiorowego (niskie zużycie paliwa, niski poziom emisji) i zagwarantowanie większej rentowności w przypadku każdego wydatkowanego euro w ramach lepszego wykorzystania funduszy.

EKES opowiada się za zwiększeniem środków przeznaczonych na edukację i badania.

4.21.2

Wysokość wkładu finansowego powinna być również ograniczana poprzez ustanawianie obiektywnych skal umożliwiających wybór rozwiązań najbardziej opłacalnych dla danej społeczności, aby zapewnić obywatelom usługi transportowe wysokiej jakości w rozsądnej cenie. Należałoby położyć nacisk na wydajność i przestrzeganie obowiązków związanych ze świadczeniem usług publicznych.

4.22.1

Cel ten można osiągnąć wymagając uwzględniania klauzul proekologicznych w przetargach na dostawy wyposażenia, związanych z projektami infrastrukturalnymi finansowanymi w ramach programów europejskich.

4.22.2

Inną możliwością byłoby uwzględnienie w dokumencie COM kryteriów zawartych w podręczniku dotyczącym ekologicznych zamówień publicznych „Buying green. A handbook on enviromental public procurement” (SEC(2004) 1050), dodając proekologiczne przetargi publiczne na dostawy środków transportu.

Tak jak na rynku pojazdów transportu zbiorowego, tak i na rynku pojazdów prywatnych zachodzą przemiany w kierunku większej dbałości o środowisko. Należy wspierać zakup pojazdów bardziej ekologicznych (paliwo, napęd), a poczynione przez nabywców nakłady finansowe powinny znaleźć uznanie w formie odmiennego traktowanie ich pojazdów w polityce dostępu do centrów miast.

4.23.1

Cel ten można osiągnąć poprzez wyraźne określenie kategorii projektów kwalifikujących się do wspólnotowej pomocy publicznej, a także poprzez wprowadzenie obowiązku (z odpowiednią weryfikacją) uwzględniania (w określonym terminie) celów takich projektów, aby w przypadku ich nieuwzględnienia możliwe było odzyskanie kwot udzielonej pomocy.

4.24.1

Konieczna jest ogólna norma na poziomie europejskim, którą należałoby sporządzić w oparciu o harmonizację kryteriów obliczania wysokości opłat oraz o badanie progu przydatnej gęstości sieci transportu zbiorowego.

4.24.2

Niemniej zdaniem EKES-u stosowanie systemów opłat za dostęp do centrów miast mieści się w interesie ogólnym i natychmiast przynosi korzystne skutki, jednak może okazać się dyskryminujące dla osób o niższych dochodach, a jako czynnik zniechęcający nie wywierać zbyt dużego wpływu na osoby o wyższych dochodach.

Władze lokalne powinny przyjąć środki łagodzące ewentualne skutki negatywne, przykładowo zachęcając do korzystania z transportu zbiorowego lub przyznając zniżkowe abonamenty na przejazd.

4.24.3

Alternatywnym rozwiązaniem o równych skutkach niezależnie od dochodów byłoby pobieranie w punktach dostępu „opłat”, które nie stanowiłyby określonych kwot pieniędzy lecz odliczenie od dostępnej puli kilometrów przejazdu drogami miejskimi przyznawanej każdemu kierowcy. Innymi słowy, proponowane tutaj rozwiązanie polegałoby na „racjonowaniu” dostępu (liczby kilometrów w danym okresie). Zmuszałoby to kierowców do dokonywania wyborów i zarządzania jazdą samochodem osobowym po mieście, choć pamiętać należy, że nadal istniałaby jakaś forma dyskryminacji ze względu na miejsce zamieszkania czy miejsca rozpoczęcia i zakończenia podróży.

4.24.4

Rzecz jasna oznaczałoby to podział na kolejne strefy (oprócz proponowanych stref niskiego natężenia ruchu), w których ruch byłby z zasady ograniczony do środków transportu zbiorowego i prywatnych pojazdów mieszkańców.

4.25.1

Wartość dodana jest znaczna i niełatwa do wyliczenia, szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę czynniki dotyczące zdrowia i higieny (zarówno w wymiarze fizycznym, jak i psychicznym) oraz wartość czasu, jakim dysponują poszczególne osoby (aspekt, który różni się w zależności od czasu niezbędnego na dotarcie z domu do pracy i z powrotem, a który dodany do czasu pracy skutkuje szeregiem czynników negatywnych).

30.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 224/46

1.1

Komitet z zadowoleniem przyjmuje plan działania przedstawiony przez Komisję i pragnie, aby zasięgnęła ona jego opinii na temat sprawozdania śródokresowego, jakie zaplanowano na 2010 r., na temat postępów w realizacji i ewentualnych utrzymujących się problemów.

1.2

Komitet zgadza się, że warto przeprowadzać oddzielną analizę porównawczą terminali intermodalnych, w tym portów i lotnisk, w ścisłej współpracy z branżą. Przy pomocy zestawu uniwersalnych europejskich wzorców, pozostawiających możliwość ich dalszego uszczegółowienia na szczeblu lokalnym, można, mając na uwadze zróżnicowanie charakterystyki terminali lądowych, portów morskich, portów lotniczych i portów śródlądowych, poczynić istotne rozróżnienia w tych wzorcach.

1.3

Ustalanie cen transportu w zależności od różnych rodzajów transportu najczęściej nie odzwierciedla ich faktycznego wpływu na infrastrukturę, środowisko i wydajność energetyczną; nie odzwierciedla też w wystarczającym stopniu ich kosztów społecznych, terytorialnych i socjalnych.

1.4

Za pomocą narzędzi porównania i oceny przewidzianych w „benchmarkingu” trzeba więc będzie porównać wykorzystywane łańcuchy transportowe pod względem ich zrównoważenia, aby ułatwić wdrożenie wyważonego mechanizmu ustalania cen i opracować system regulacji, który sprawi, że wybierane będą rozwiązania logistyczne oparte na najwydajniejszych i najbardziej zrównoważonych rodzajach transportu, w zależności od typu przewożonych towarów i dostępnych rodzajów transportu.

1.5

Lepsza wydajność logistyki transportu odpowiadająca potrzebom użytkowników i całości społeczeństwa nieodzownie wymaga znacznie szybszego wdrażania dostępnych nowych, wysoko rozwiniętych technologii i nowych badań, jak również bezustannych wysiłków mających na celu doskonalenie zawodowe i podnoszenie kwalifikacji personelu, a także poprawę warunków pracy. Jednocześnie należy zoptymalizować wykorzystanie istniejącej infrastruktury oraz spożytkować zasoby ludzkie, materialne i finansowe zainwestowane w transport i logistykę. Należy również położyć nacisk na przywrócenie wartości i większą atrakcyjność zawodów związanych z tą branżą. Podobnie, aby przyspieszyć integrację nowych państw członkowskich i wspomóc politykę eurośródziemnomorską i politykę sąsiedztwa, niezbędne będą nowe inwestycje. Należy również ocenić długofalowe perspektywy dotyczące zmian popytu, aby dokonać inwestycji, które będą amortyzowane w bardzo długim okresie.

1.6

Należy zwiększyć bezpieczeństwo ruchu i infrastruktury drogowej, szczególnie na obszarach graniczących z krajami trzecimi.

1.7

Rozszerzyły się morskie granice UE i sięgają obecnie Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego połączonego z wielką osią Dunaju, którą należy zrewitalizować. Europa dysponuje portami, przez które przepływa 90 % obrotu towarowego z krajami trzecimi i 40 % unijnego handlu wewnętrznego. Rozwija się w nich znacznie działalność logistyczna. Niemniej niezbędne wydają się liczne ulepszenia. Należy zwłaszcza zmodernizować ich połączenia z lądem, poprzez większe zróżnicowanie gałęzi transportu i szersze zastosowanie technik intermodalnych. Należy również poprawić techniki przeładunków i ich organizację. Trzeba też zadbać o lepszą równowagę pomiędzy różnymi portami i lepsze uzupełnianie się portów i platform transportu lądowego.

1.8

EKES popiera stosowanie nowych technologii, badania z zakresu nauk stosowanych dotyczące wszystkich możliwych do poprawy aspektów różnych gałęzi (infrastruktury, sprzętu transportowego i przeładunkowego, organizacji pracy i jej warunków itp.), dobrowolny udział w opracowaniu norm technicznych i standardów w zakresie komunikacji i przekazywanych informacji, w celu ułatwienia rozwoju współmodalności i płynności ruchu, a także lepszego połączenia wzrostu produkcji i wymiany handlowej ze wzrostem transportu. Znaczącym czynnikiem w tym zakresie jest lepsza wydajność łańcuchów logistycznych.

1.9

Należy kontynuować badania nad silnikami i ich wydajnością energetyczną, nad paliwami niekopalnymi, zarówno dla pojazdów transportu indywidualnego, zbiorowego przewozu osób, jak i transportu towarów.

1.10

Należy podjąć pilne środki i większe starania w logistyce transportu miejskiego, aby zapobiec stopniowemu dławieniu gospodarki dużych miast i znacznej utracie wydajności mieszkańców i przedsiębiorstw, spowodowanej czasem spędzanym bezproduktywnie w korkach generujących zanieczyszczenia. Podejście globalne, uwzględniające indywidualne i zbiorowe potrzeby transportowe w zakresie przewozu osób i towarów jest w środowisku miejskim konieczne w celu lepszego wykorzystania dróg i odwrócenia tendencji ucieczki mieszkańców i licznych rodzajów działalności ku rozrastającym się przedmieściom i odległym osiedlom.

1.11

W centrum zainteresowań planu leży zrównoważony rozwój, wydajność energetyczna i intermodalność, a przewidziany harmonogram podkreśla pilny charakter tego rodzaju polityki. W propozycjach Komisji na pierwszym miejscu stawia się raczej współpracę i dialog, a nie środki nakazowe. Należy udowodnić wykonalność takiego podejścia. Jego powodzenie zależeć będzie od podmiotów działających w transporcie i ich umiejętności dostosowania się do wymogów, których przestrzegania zdecydowanie domaga się społeczeństwo obywatelskie.

2.1.1

Dnia 28 czerwca 2006 r. Komisja opublikowała komunikat zatytułowany „Logistyka transportu towarowego w Europie — klucz do zrównoważonej mobilności” (1). Komunikat ten ukazywał rolę logistyki w rozwoju bardziej zrównoważonego transportu, w wyniku którego wytwarzanych jest mniej zanieczyszczeń i który rzeczywiście nie jest szkodliwy dla środowiska naturalnego. Następnie miały miejsce niezbędne konsultacje i wreszcie, dnia 18 października 2007 r., opublikowany został europejski plan działań na rzecz logistyki transportu towarowego (2).

2.1.2

Komisja zamierzała wprowadzić wymiar logistyczny do polityki transportowej Unii w celu zmniejszenia występowania wąskich gardeł, ograniczenia zużycia energii, lepszego wykorzystania współmodalności i multimodalności infrastruktury i środków transportu, ochrony środowiska naturalnego i ograniczenia obciążeń oraz wspierania kształcenia ustawicznego pracowników.

2.1.3

Zwrócono się do Komitetu o wydanie opinii w sprawie planu, który formułuje cele i harmonogram ich realizacji oraz przewiduje wykorzystanie nowych technologii informacyjnych, mających na celu zwiększenie skuteczności logistyki transportu w odniesieniu do towarów (pojedynczych sztuk, paczek, kontenerów). Przewidziane jest także utworzenie funkcjonującego na zasadzie dobrowolności systemu certyfikacji dla pracowników logistyki, a także zdobywanie przez nich kwalifikacji i szkolenia, które są im niezbędne do wykonywania zawodu i ułatwienia ich mobilności.

2.1.4

Jednak już w 2006 r. Komisja podkreślała, że wobec braku odpowiednich statystyk trudno jest uzyskać wyobrażenie o europejskim rynku logistycznym. Ogólnie uważa się, że koszty logistyki stanowią 10-15 % kosztów przewożonych produktów.

2.1.5

W swym komunikacie Komisja zaproponowała ustanowienie europejskich ram dla logistyki transportu towarowego, a w szczególności działania w różnych dziedzinach. W planie działań sprecyzowano zadania i wyznaczono terminy ich realizacji przypadające w latach 2008–2012, czyli bardzo krótkie:

2.1.6

Plan działań opublikowany w 2007 r. przedstawia planowane wcześniej działania w postaci programu z bardziej szczegółowymi celami wraz z harmonogramem ich realizacji.

2.1.7

W komunikacie (4)„Utrzymać Europę w ruchu — Zrównoważona mobilność dla naszego kontynentu”, opublikowanym w ramach śródokresowego przeglądu białej księgi dotyczącej transportu z 2001 r. (5) i równocześnie z jej aktualizacją, Komisja kładła nacisk na koncepcję inteligentnej mobilności, obejmującej logistykę transportu oraz inteligentne systemy transportu (ITS) i powraca teraz do tego tematu w planie działań.

2.2.1

Powszechne wykorzystanie dostępnych i przyszłych technologii informacyjnych i komunikacyjnych (TIK) mogłoby istotnie poprawić logistykę transportu towarowego, wciąż jednak istnieją problemy wymagające rozwiązania, takie jak standaryzacja, kompetencje użytkowników, przeszkody prawne i in., w zakresie dematerializacji dokumentów, bezpieczeństwa danych i ochrony prywatności.

2.2.2

Koncepcja elektronicznego transportu towarowego mogłaby doprowadzić w przyszłości do powstania „internetu przedmiotów” (ładunki: pojedyncze przedmioty, różnej wielkości paczki, kontenery mogłyby być indywidualnie oznakowywane, nazywane i identyfikowane dzięki pasywnemu lub aktywnemu identyfikatorowi elektronicznemu, aktywowanemu przez czytnik radiowy); ten nowy „internet przedmiotów” umożliwiłby automatyzację i uproszczenie transferu danych dotyczących ładunków (położenie geograficzne, informacje o zawartości i rozmiarze, dane dotyczące cła i in.). Z myślą o wdrożeniu tej nowej odmiany internetu opartej na identyfikacji przedmiotów należałoby rozwinąć systemy już istniejące.

2.2.3

Na rok 2008 Komisja przewiduje rozpoczęcie dużego projektu badawczego na podstawie harmonogramu dotyczącego rozwoju inteligentnych systemów transportu i technologii związanych z logistyką transportu.

2.3.1

Dzięki położeniu nacisku na poprawę skuteczności plan ma przyczynić się do rozwiązania takich problemów jak zatłoczenie, zanieczyszczenie środowiska i hałas, emisje CO2 oraz uzależnienie od paliw kopalnych. Równolegle do tych działań muszą być prowadzone wspólnie z państwami członkowskimi prace nad długoterminową perspektywą, w celu ustanowienia wspólnej podstawy inwestycji w przyszłe systemy transportu towarowego.

2.3.2

W 2010 r. Komisja Europejska przedstawi sprawozdanie na temat postępów w realizacji planu działań.

3.1

Rozszerzenie UE, postępująca globalizacja handlu, pojawienie się nowych potęg gospodarczych (nie tylko Chin) oraz procesy delokalizacji to silne czynniki rozwoju handlu. Nasilają się one szybciej niż wzrasta produkcja. W białej księdze z 2001 r. Komisja proponowała oddzielenie transportu od wzrostu. Należy pilnie powrócić do tych rozważań, aby przynajmniej przywrócić wzajemne powiązanie tych procesów, ich równoległy przebieg. Zgodnie z przeglądem białej księgi z 2006 r. (6) logistyka, która łączy działanie różnych środków transportu i podmiotów (organizatorów przepływów, przewoźników, użytkowników, organów krajowych, wspólnotowych i międzynarodowych) oraz opiera się na nowych technologiach informacyjnych, technologiach konfekcjonowania i przeładunku, może być decydującym czynnikiem płynności i zwiększenia efektywności wymiany handlowej i transportu towarów.

3.2

Łańcuchy logistyczne światowego zasięgu wymagają, aby połączenia pomiędzy systemami poszczególnych rodzajów transportu, zarówno fizyczne jak i elektroniczne, były na czas w pełni zintegrowane, aby można było korzystać z najbardziej skutecznego środka lub połączenia środków transportu i aby udoskonalona w ten sposób logistyka zapewniała jednocześnie trojakiego rodzaju wydajność: ekonomiczną, społeczną i ekologiczną (w tym zmniejszenie kosztów energetycznych).

3.3

Planowanie transportu wymaga w większości przypadków długiego czasu i współpracy wielu podmiotów. Inwestycje w infrastrukturę transportową i platformy logistyczne są długoterminowe i bardzo kosztowne, szczególnie w przypadku portów morskich i śródlądowych czy lotnisk, ale także „suchych portów” czy obiektów transportu kombinowanego. Właśnie te platformy sprawiają najwięcej problemów, które należy rozwiązać w sposób szybki, pewny i trwały. W opinii Komitetu należy zatem przede wszystkim optymalnie wykorzystać istniejącą infrastrukturę; w tym celu bardzo owocna może się okazać wymiana informacji i doświadczeń. Jednak lepsze wykorzystanie zasobów i zastosowanie zaawansowanych technologii nie wystarczą. Z punktu widzenia nowych inwestycji niezbędny jest średniookresowy i długookresowy program działań.

3.4

Stworzenie nowej, trwałej infrastruktury powinno mieć miejsce w przypadku, gdy kalkulacje przeprowadzone przy uwzględnieniu bardzo długoterminowej perspektywy wykażą taką potrzebę i gdy nie ma alternatywnego rozwiązania wykorzystującego współmodalność i istniejącą infrastrukturę. Na przykład kombinowany transport kolejowo-drogowy może być alternatywą dla rozbudowy istniejącej sieci drogowej lub budowy nowych dróg. W planowanie działań powinny być zaangażowane wszystkie podmioty łańcucha logistycznego: organy wspólnotowe, władze krajowe i regionalne, przemysł, dystrybutorzy oraz inni załadowcy, logistycy i przewoźnicy oraz partnerzy społeczni. Grupy te powinny mieć możliwość uczestniczenia we wstępnych debatach i różnego rodzaju konsultacjach poświęconych tym zagadnieniom, zaś ich opinie powinny być traktowane bardzo poważnie.

3.5

Efektem pracy nad programem powinno być ustanowienie długotrwałego partnerstwa, w celu zapewnienia trwałej równowagi infrastruktury (w sensie ekonomicznym, ekologicznym i społecznym). Program powinien stanowić część Europejskiej Perspektywy Rozwoju Przestrzennego i przyczynić się do lepszego usystematyzowania inwestycji w transport oraz ich skoordynowania i trwałego powiązania z działalnością przemysłową i handlową, a także z programami gospodarki przestrzennej i zagospodarowania przestrzeni miejskiej (w szczególności w celu uniknięcia mnożenia platform logistycznych oraz pospiesznych i kosztownych delokalizacji, przeciążenia pewnych arterii i obszarów z jednej strony oraz zapaści i izolacji innych obszarów z drugiej strony, spowodowanych brakiem połączeń lub ich słabą jakością).

3.6

Nowe normy dotyczące jednostek ładunkowych, ich maksymalnej wagi, rozmiarów i właściwości przeładunkowych powinny służyć ułatwieniu ewentualnego przeładunku. Jednak biorąc pod uwagę niemal całkowitą wyłączność wykorzystywania dróg do transportu lądowego towarów, normy te nie powinny prowadzić do przeciążeń, stanowiących zagrożenie dla infrastruktury i bezpieczeństwa transportu drogowego. Powinny one natomiast sprzyjać współmodalności.

3.7

W odniesieniu do wniosku z 2003 r. w sprawie nowych, dobrowolnych intermodalnych jednostek ładunkowych Komitet przypomina skrótowo, że łączenie jednostek ładunkowych o rozbieżnych wymiarach to koszmar logistyczny. Wymienione dwie przeszkody (wymiary stałych prowadnic kontenerów i niepewność w kwestii tego, kto poniesie koszty takiego systemu) prowadzą już teraz do wątpliwości, czy system będzie wykorzystywany.

4.1

Komitet życzy sobie gorąco, aby Komisja zasięgnęła jego opinii na temat sprawozdania, jakie przedstawi ona w 2010 r. z postępów w realizacji planu i ewentualnych problemów w jego wdrażaniu.

4.2

„Internet przedmiotów” niewątpliwie umożliwi poprawę wydajności logistyki transportu oraz usług świadczonych klientom. Opierając się jednak na doświadczeniach z „internetem nazw”, Komitet zastanawia się nad procedurami i instrumentami nadzoru, jakie należy wprowadzić w odniesieniu do nazewnictwa; z przyczyn historycznych „internet nazw” podlega ostatecznemu nadzorowi Departamentu Handlu USA (USDoC). W opinii Komitetu „internet przedmiotów”, z uwagi na swoje znaczenie ekonomiczne i przeważnie wewnątrzregionalny charakter wymiany handlowej, powinien opierać się na wielobiegunowości (na przykład w przypadku instytucji regionalnych i subregionalnych zajmujących się nazewnictwem) i nie powinien podlegać nadrzędnej kontroli pojedynczej instytucji, w dodatku spoza UE. Komitet popiera opcję europejskiego modelu decyzyjnego w zakresie nazewnictwa i zarządzania bazami danych, a także ustalania standardów technicznych.

4.2.1

Komitet wyraża aprobatę dla propozycji Komisji, aby włączyć rozwój logistyki do odnowionej strategii lizbońskiej dla wzrostu i zatrudnienia. Jednocześnie kierując się doświadczeniem, wzywa Komisję do szybkiego nadrobienia skumulowanych opóźnień we wdrażaniu nowych technologii, w szczególności jeśli chodzi o program Galileo.

4.3

Komitet uważa, że internet rzeczy, z uwagi na swoje znaczenie gospodarcze oraz fakt, że wymiana odbywa się w większości na poziomie wewnątrzregionalnym, powinien raczej opierać się na systemie wielobiegunowym (np. w postaci organów regulacyjnych szczebla regionalnego lub niższego niż regionalny), a nie podlegać ostatecznej kontroli pojedynczego organu spoza UE.

4.4

Należy także jasno przedstawić problemy ochrony prywatności i danych handlowych związane z wdrożeniem różnorodnych technologii informacyjnych, przekazujących dane o zawartości ładunku, tak aby uniknąć przecieku informacji do kręgów przestępczych, przede wszystkim w krajach trzecich (możliwe implikacje celne i związane z ubezpieczeniem), o położeniu geograficznym ładunku oraz o jego nadawcach, pośrednikach i odbiorcach, w kontekście wspierania inteligentnych systemów transportu i związanych z nimi technologii informacyjnych.

4.5

Jest to szczególnie istotne w przypadku logistyki związanej z handlem elektronicznym.

4.6

Komitet docenia, że Komisja dąży do unowocześniania zawodu logistyka poprzez system definiowania i certyfikowania operatorów oraz pragnąłby, aby system ten przynosił wysoką wartość dodaną.

4.7

Komitet wyraża zadowolenie z propozycji Komisji, aby współpracować z partnerami społecznymi przy opracowywaniu wymogów dotyczących kwalifikacji i szkoleń. W związku z tym Komitet ma nadzieję, że kwalifikacje te i szkolenia zostaną opracowane zgodnie z koncepcją kształcenia się przez całe życie zawodowe i zostaną stopniowo dostosowane do najnowszego stanu wiedzy i technologii. Należy także z zadowoleniem przyjąć fakt, że Komisja pragnie zapewnić wzajemne uznawanie tych dobrowolnych certyfikatów.

4.8

Poprawa wydajności logistyki poprzez wykorzystanie nowych technologii, uproszczenie procedur administracyjnych, wymianę doświadczeń, rozwój kwalifikacji i szkoleń oraz współmodalność jest niezbędna. Należy jednak podkreślić, że działania w tej dziedzinie przyniosą w pełni zadowalające rezultaty dopiero wówczas, gdy zgodnie z zaleceniami Komisji z białej księgi z 2001 r. w sektorze transportu i logistyki UE przywrócona zostanie równowaga wewnątrz gałęzi transportu i pomiędzy nimi oraz wprowadzona zostanie „konkurencja regulowana”, zakładająca względną rewaloryzację kosztów transportu i rzeczywistą harmonizację warunków konkurencji wewnątrz poszczególnych rodzajów transportu i pomiędzy nimi.

30.8.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 224/50

—

wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywy 2002/21/WE w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej, 2002/19/WE w sprawie dostępu do sieci łączności elektronicznej oraz wzajemnych połączeń i 2002/20/WE w sprawie zezwoleń na udostępnienie sieci i usług łączności elektronicznej

—